PROJEKTY

Moduy rozszerze
dla Raspberry Pi (1)
Pytka stykowa, modu I/O, modu wej
analogowych
Komputerek RaspberryPi staje si coraz popularny, o zakres jego
aplikacji ronie w tempie niemal geometrycznym. Oprcz typowych
funkcji multimedialnych coraz czciej budowane s rne aplikacje
sterujce midzy innymi do zastosowania w automatyce domowej.
Dla uatwienia ich wykonywania opracowano szereg moduw
rozszerze. Rwnie my mamy propozycj dla uytkownikw
Raspberry Pi.
Rekomendacje: pytki rozszerzaj moliwoci Raspberry Pi, uatwiaj
jego zastosowanie w ukadach sterujcych.
Na wstpie naley przypomnie, e Raspberry Pi pracuje zsygnaami IO zgodnymi
ze standardem 3 V, doprowadzenie typowych sygnaw TTL 5 V wymaga konwerterw poziomw w przeciwnym wypadku
mona uszkodzi interfejs GPIO.

Interfejs pytki stykowej RaspbPI_IO

Przedstawione interfejs zgodny jest zRaspberry Pi Rev2, ktrego rozmieszczenie wyprowadze portw GPIO1 i GPIO5 umieszczono, odpowiednio, w tabeli 1 i tabeli 2.
Wyprowadzenie obu portw oprcz dodatkowych czterech GPIO umoliwia wykorzystanie sprztowego interfejsu I2S (np. do
zewntrznego DAC, gdy wbudowany pozo-

Rysunek 1. Schemat ideowy pytki stykowej

20

020-023_ekspandery_raspbpi.indd 20

stawia sporo do yczenia np. w aplikacjach

audio).
Schemat ideowy pytki stykowej pokazano na rysunku 1. Ze wzgldu na liczb
zcz wydaje si on skomplikowany, ale wynika to z chci zastosowania jednego typu
pytki drukowanej ze zmiennym zestawem
lutowanych elementw w zalenoci od
tego czy jest to pytka wpinana do Raspberry czy do pytki stykowej. Taki problem nie
wystpuje w dostpnych rozwizaniach,
ale one te nie udostpniaj funkcji portu
P5.
Od strony Raspberry wszystkie sygnay
ze zcz GPIO, czyli P1 i P5 doprowadzone s do zcza GPIO typu IDC34. Std za

AVT
5402

W ofercie AVT*
AVT5402/1 A
AVT5402/2 A
AVT5402/3 A
AVT5402/1 B
AVT5402/2 B
AVT5402/3 B
Podstawowe informacje:
Moduy rozszerze dla RaspberryPi.
Zasilanie 3,3 V DC.
RaspbPI_IO: wyprowadzenie sygnaw na pytce
stykowej.
RaspbPI_AI8: 8 wej analogowych o rozdzielczoci
10 bitw.
- RaspbPI_ProtoMini: pytka prototypowa.
Dodatkowe materiay na CD/FTP:
ftp://ep.com.pl, user: 63241, pass: 741obq51
wzory pytek PCB
karty katalogowe i noty aplikacyjne elementw
oznaczonych w Wykazie elementw kolorem
czerwonym
* Uwaga:
Zestawy AVT mog wystpowa w nastpujcych wersjach:
AVT xxxx UK
to zaprogramowany ukad. Tylko i wycznie. Bez elementw
dodatkowych.
AVT xxxx A
pytka drukowana PCB (lub pytki drukowane, jeli w opisie
wyranie zaznaczono), bez elementw dodatkowych.
AVT xxxx A+
pytka drukowana i zaprogramowany ukad (czyli poczenie
wersji A i wersji UK) bez elementw dodatkowych.
AVT xxxx B
pytka drukowana (lub pytki) oraz komplet elementw wymieniony w zaczniku pdf
AVT xxxx C
to nic innego jak zmontowany zestaw B, czyli elementy
wlutowane w PCB. Naley mie na uwadze, e o ile nie
zaznaczono wyranie w opisie, zestaw ten nie ma obudowy
ani elementw dodatkowych, ktre nie zostay wymienione
w zaczniku pdf
AVT xxxx CD
oprogramowanie (nieczsto spotykana wersja, lecz jeli wystpuje, to niezbdne oprogramowanie mona cign, klikajc
w link umieszczony w opisie kitu)
Nie kady zestaw AVT wystpuje we wszystkich wersjach! Kada wersja ma
zaczony ten sam plik pdf! Podczas skadania zamwienia upewnij si, ktr
wersj zamawiasz! (UK, A, A+, B lub C). http://sklep.avt.pl

pomoc typowej tamy IDC34 (1:1) doprowadzone s do czci interfejsu wsppracujcego z pytk stykow, do zcz P5/
P1. Dalej rozprowadzane s w rastrze 600
mils do zcza GPIOA iparzystych wyprowadze zcza GPIO. Kondensatory C1, C2
filtruj zasilanie. Interfejs zmontowany jest
na dwustronnej pytce drukowanej.
Schemat montaowy pytki stykowej pokazano na rysunku 2. W pytce
wsppracujcej zRaspberry od spodu montujemy eskie zcza P1-IDC26, P5-IDC8
nie s one atwo dostpne, najlepiej jest
je doci z eskiej listwy SIP 140 oraz
od strony TOP ktowe zcze mskie GPIO-IDC34. Na pytce wsppracujcej zpytk
stykow montujemy w miejscu P5A/P1 listw msk IDC34 oraz od strony BOTTOM
dwie listwy mskie SIP17 wmiejscu GPIOA
i parzystych pinw GPIO. Na pytce przewidziano zcze PWR powielajce zasilanie
5V/3.3V/GND. Kondensatory odsprzedajce nie s wymagane, ale warto je zamontowa, przynajmniej na czci wsppracujcej z pytka stykow. Dla uatwienia pocze na pytkach bezporednio przy pinach
zcz podane s numery wyprowadzonego
GPIO (zgodnie zRev2).
Na fotografii 3 pokazano zmontowan
pytk stykow, natomiast na fotografii 4
sposb jej poczenia zRaspberry Pi.
ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 6/2013

2013-05-29 09:30:40

Moduy rozszerze dla Raspberry Pi

Tabela 1. Przyporzdkowanie pinw
GPIO1 P1
Pin

Funkcja

Pin

P1-01

3.3V

5V

P1-02

P1-03

GPIO2

5V

P1-04

P1-05

GPIO3

GND

P1-06

P1-07

GPIO4

GPIO14

P1-08

P1-09

GND

GPIO15

P1-10

P1-11

GPIO17

GPIO18

P1-12

P1-13

GPIO27

GND

P1-14

P1-15

GPIO22

GPIO23

P1-16

P1-17

3.3V

GPIO24

P1-18

P1-19

GPIO10

GND

P1-20

P1-21

GPIO9

GPIO25

P1-22

P1-23

GPIO11

GPIO08

P1-24

P1-25

GND

GPIO07

P1-26

Tabela 2. Przyporzdkowanie pinw

GPIO5 P5
P5-1

5V

3.3V

P5-2

P5-3

GPIO28

GPIO29

P5-4

P5-5

GPIO30

GPIO31

P5-6

P5-7

GND

GND

P5-8

Rysunek 2. Schemat montaowy pytki

stykowej

Fotografia 3. Zmontowana pytka

stykowa

Pytka wej analogowych

RaspbPI_AI8
Raspberry Pi w nie ma wej analogowych. Przedstawiona pytka umoliwia niewielkim kosztem uzupenienie Pi o 8 wej
analogowych o rozdzielczoci 10 bitw.
Pytka wymaga Raspberry Pi Rev2. o przyporzdkowaniu sygnaw GPIO-P1 przedstawionym w tabeli.1. Wykorzystywany jest
interfejs SPI oraz zasilanie 3,3 V/5 V. Jako
przetwornik A/C uyto ukadu firmy Microchip typu MCP3008. Przemawia za nim
akceptowalny koszt, dobre parametry oraz
co najwaniejsze dostpno gotowych
rozwiza programowych umoliwiajc
szybkie wykorzystanie moduu w praktyce.
Jest rwnie moliwe (po modyfikacji oproELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 6/2013

020-023_ekspandery_raspbpi.indd 21

Fotografia 4. Poczenie Raspberry Pi zpytk stykow

gramowania) zastpienie MCP3008 ukadem
MCP3208 orozdzielczoci 12 bitw.
Ukad MCP3208 zawiera 8 wejciowy
multiplekser analogowy omoliwoci pracy
pseudo-rnicowej (4 wejcia), 10 bitowy
przetwornik A/D zrealizowany wtechnologii
SAR oraz interfejs SPI. Do poprawnej pracy
wymaga tylko napicia odniesienia. Schemat pytki wej analogowych pokazano na
rysunku 5. Wszystkie sygnay wej analogowych oraz zasilanie 3,3 V doprowadzono
do zcza PA. Dodatkowo, sygnay AI0/1 powielone s na zczach EH3, sygnay AI2/3,
AI4/5 na zczach SIP4 zgodnych zArduino.
Uatwia to podczanie czujnikw z jednym lub dwoma wyjciami analogowymi
(np. LM61, przetworniki RH itp). Uwaga: ze
wzgldu na powielenie sygnaw AI0-5 naley przypilnowa, aby do jednego wejcia
nie podczy przypadkiem dwch rde
sygnau.
Ukad przetwornika U1 wymaga rda
napicia odniesienia, wukadzie jego funkcj
peni U3 typu REF3020. Wynosi ono 2,048V,
co daje krok przetwarzania rwny 2 mV
i zakres przetwarzania 2,048 V, ktrego nie
naley przekracza. Jeeli chcemy wykorzysta zakres napi wejciowych 3,3V, to nie
naley lutowa U3 oraz zewrze wyprowadzenia 1-2 ukadu U3, zapewnia to zgodno
z bibliotekami dla MCP3008 (np. Adafruit,
WebIOPI), ale zmniejsza dokadno przetwarzania. Zasilania 3,3V dla pytki dostarcza stabilizator U2. Zwor PS moliwy jest
wybr rda zasilania: 3,3 V udostpniane
przez Raspberry (GPIO-17, pooenie INT)
lub 3,3V stabilizowane przez U2 (GPIO-2/4,
pooenie EXT). Wprzypadku zasilania tylko
zGPIO-17, mona pomin ukad stabilizatora U2. Nie jest to jednak rozwizanie zale-

cane, lepiej uy stabilizatora U2 izasilanie

5V, gdy wewntrzny stabilizator Raspberry
jest ju i tak mocno obciony. Ukad moduu uzupenia interfejs SPI z moliwoci
wyboru sygnau selekcji ukadu poprzez lutowan zwor CE0/CE1, o czym naley pamita przy programowaniu ukadu.
Ukad zmontowany jest na niewielkiej
dwustronnej pytce drukowanej, rozmieszczenie elementw pokazano na rysunku 6.
Monta nie wymaga opisu. Podobnie jak
wprzypadku Arduino, moliwe jest stakowanie kanapkowanie pytek prototypowych,
wymaga to jednak odnalezienia eskiego zcza IDC26, co niestety nie jest proste. Mona
je zastpi atwiej dostpnymi zczami przelotowymi 2xSIP10+IDC6 zRev3 Arduino. Jeeli nie jest wymagane kanapkowanie, jako
GPIO lutujemy eskie zcze IDC26. Stabilno mocowania pytki zapewnia koek M3x8
pomidzy Raspberry, a AI8. Zmontowan
pytk pokazano na fotografii 7.
Aby w praktyce najszybciej sprawdzi
dziaanie moduu AI8, polecam wykorzystanie WebIOPI (dokadny opis instalacji iuytkowania na http://code.google.com/p/webiopi/). Instalacja zkonsoli:
wget http://webiopi.googlecode.
com/files/WebIOPi-0.6.0.tar.gztar
xvzf WebIOPi-0.6.0.tar.gz
cd WebIOPi-0.6.0
sudo ./setup.sh
Przed uruchomieniem serwera konieczna jest edycja pliku konfiguracyjnego
(uytkownik administrator) /etc/webiopi/
config. Naley odnale wnim lini #adc =
MCP3008 iusun znak komentarza #: Nastpnie zapisa edytowany plik i uruchomi oprogramowanie za pomoc polecenia
sudo /etc/init.d/webiopi start.

21

2013-05-29 09:30:41

PROJEKTY

Rysunek 6. Rozmieszczenie elementw na

pytce wej analogowych

Rysunek 5. Schemat pytki wej analogowych

Wykaz elementw
RaspbPI_IO
Pytka przejciowa
C1, C2: 0,1 mF (SMD 0805)
P1: zcze eskie IDC26
P5: zcze eskie IDC8
GPIO: zcze ktowe, mskie IDC34
Pytka wsppracujca zRaspberry
C1, C2: 0,1 mF (SMD 0805)
PWR: zcze SIP3
P1+P5A: zcze mskie IDC34
GPIOA, GPIO: zcze mskie SIP17
RaspbPI_AI8
Rezystory:
R1: 2,2 kV (SMD 0805)
Kondensatory:
C1, C2: 0,1 mF (SMD 0805)
C3, C4: 10 mF (SMD 0805)
Pprzewodniki:
U1: MCP3008I/ST (SO16)
U2: LM1117-3.3 (SOT-223)
U3: REF3020 (SOT-23)
Inne:
GPIO: zcze IDC eskie IDC26
LD: dioda LED SMD
PA: zcze IDC10 mskie, ktowe
PB, PC: zcze ktowe EH3
PD, PE: zcze szpilkowe SIP4
PS: zcze szpilkowe SIP3 (ktowe+zwora)
RaspbPI_ProtoMini
Rezystory:
R1: 2,2 kV (SMD 0805)
Kondensatory:
C1, C2: 10 mF (SMD 0805)
Pprzewodniki:
LD: dioda LED SMD
U1: LM1117-3.3 (SOT-223)
Inne:
GPIO: zcze eskie IDC26
I2C1: zcze SIP4
IO: zcze SIP10
PB: mikroprzycisk 63 mm
RES: zcze eskie SIP2
SER0: zcze SIP4
SPI: zcze SIP8

22

020-023_ekspandery_raspbpi.indd 22

Po przejciu do przegldarki internetowej

pod adres http://localhost:8000/ (uytkownik:
webiopi, haso: raspberry) i wybraniu linku
Device Monitor, powinny by widoczne odczyty zwej MCP3008 (wprzypadku napicia odniesienia 2.048, wymagaj przeliczenia). Moliwe jest oczywicie wykorzystanie
WebIOPI we wasnych aplikacjach, udostpnia on biblioteki dla ponad 30 typowych
ukadw AD/DA/IO i przetwornikw (http://
code.google.com/p/webiopi/wiki/DEVICES).
Dostpne s take funkcje do wykorzystania
we wasnych aplikacjach, dokadny opis take na stronie WebIOIPI wWikipedii.

Pytka prototypowa RaspbPI_

ProtoMini
Przedstawiona pytka umoliwia monta wasnych prototypw izapoznanie si

z systemem Linux take w aplikacjach

sterujcych. Pytka wymaga Raspberry
Pi Rev2. o przyporzdkowaniu sygnaw GPIO-P1 przedstawionym wtabeli1.
Schemat ideowy interfejsu pokazano na
rysunku8. Pytka jest zgodna mechanicznie z Raspberry. Wyposaono j w przycisk zerowania, niezbdny podczas testw, dodatkowy stabilizator 3,3V, aby nie
obcia wewntrznego. Na zczach SIP
zgrupowano sygnay magistral I2C/RS/SPI
umoliwiajc sprawne wyprowadzenie ich
do testowanych ukadw (I2C/RS zgodne
zzczem SIP4 Arduino, umoliwia wykorzystanie dostpnych iopisywanych wEP
moduw rozszerze). Pytka ma dwa pola
prototypowe: jedno dla standardowych
obudw z rastrem 100 mils (SIP/DIP),
drugie przeznaczone dla elementw SMD
SO16, SO8_300 mils, MSOP8 50/65 mils,
2SOT 23-6, w wikszoci wypadkw
wystarczajce do budowy prototypu.
Dioda LED sygnalizuje obecno zasilania
czci prototypowej. UWAGA: Raspberry
Pi pracuje z sygnaami IO zgodnymi ze
standardem 3V, doprowadzenie typowych
sygnaw TTL 5 V wymaga konwerterw
poziomw w przeciwnym wypadku mona uszkodzi interfejs GPIO.
Schemat montaowy pytki prototypowej pokazano na rysunku9. Monta zcz

Fotografia 7. Raspberry Pi zpytk wej analogowych

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 6/2013

2013-05-29 09:30:41

Moduy rozszerze dla Raspberry Pi

Rysunek 8. Schemat ideowy pytki prototypowej

Adam Tatu, EP

REKLAMA

Rysunek 9. Schemat montaowy pytki

prototypowej

interfejsw zaley od naszych potrzeb,

podobnie monta stabilizatora. Jak wwypadku Arduino, moliwe jest kanapkowanie pytek prototypowych. Wymaga to
jednak zakupu eskiego zcza IDC26, co
niestety nie jest atwe. Mona je zastpi
atwiej dostpnymi zczami przelotowymi 2SIP10+IDC6 zRev3 Arduino.
Wzalenoci od preferencji moliwe s
dwa sposoby montau pytki prototypowej
na Raspberry PI. Pierwszy to wykorzystanie zcza GPIO, otworu mocujcego ponad
przyciskiem RES oraz supka dystansowego M38mm. Zapewnia to stabilno mechaniczn. Drugi to wykorzystanie zcza
GPIO iRES bez dodatkowego koka, zapewnia to podstawowa stabilno itaki sposb
zastosowany jest w modelu. Zmontowan
pytk pokazano na fotografii10.

Fotografia 10. Raspberry Pi zpytk prototypow

ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 6/2013

020-023_ekspandery_raspbpi.indd 23

23

2013-05-29 09:30:42