Wierz w to, e za pomoc sowa jestemy w stanie zmieni wiat,

czyli Ada Minge dla InterCultural o spotkaniu z Samar Yazbek.

28 padziernika gociem Festiwalu Conrada w Krakowie bya syryjska aktywistka, pisarka i
dziennikarka Samar Yazbek, ktrej najnowsza ksika Przeprawa. Podr do pknitego serca
Syrii (zarazem jedyna, ktra doczekaa si tumaczenia na jzyk polski), ukazaa si kilka
miesicy temu nakadem wydawnictwa Karakter.

Od lewej: Olga Stanisawska, Samar Yazbek i tumacz z jzyka arabskiego (niestety nie udao
si nam dotrze do imienia i nazwiska tumacza)

WWW.INTERCULTURAL.PL
WWW.INTERCULTURAL.

Samar Yazbek, ju przed wybuchem rewolucji zaangaowana w dziaalno prodemokratyczn

i feministyczn w Damaszku, musiaa uchodzi z rodzinnej Syrii i od 2012 roku przebywa na
uchodstwie w Paryu. Od tego czasu trzykrotnie nielegalnie przeprawiaa si przez syryjskotureck granic, aby zbiera wiadectwa swoich rodakw i prowadzi prac u podstaw
ukierunkowan przede wszystkim na popraw sytuacji kobiet i dzieci.
Zaoona przez ni w tym celu w Paryu organizacja Women Now for Development prowadzi
inicjatywy dce do zapewnienia Syryjkom wikszej samodzielnoci w yciu codziennym w
ogarnitym konfliktem kraju poprzez zwalczanie analfabetyzmu, organizacj szkole
zawodowych i wspomaganie drobnych interesw, jak rwnie zwikszenia ich roli
symbolicznej w spoeczestwie obywatelskim (dziaalno na rzecz rwnouprawnienia).
Podczas krakowskiego spotkania Yazbek mwia po arabsku, a nie po francusku, ktrego
nauczya si dopiero po emigracji do Parya. Pisarka podkrelia, e z mioci do swojej
ojczystej mowy pragnie wykorzystywa kad okazj, aby na powrt zbliy j do uniwersum
kultury, gdy zbytnio zostaa zawaszczona przez dyskurs przemocy, ideologii i wadzy.
,,Tymczasem nie mona zapomina, e jest to przede wszystkim jzyk nauki, poezji, piknej
literatury argumentowaa dziennikarka. To wanie jzyk jest w duej mierze ojczyzn
Yazbek, ktra nigdy nie pogodzia si z rzeczywistoci ycia na wygnaniu.
Cho w ,,Przeprawie oddaje gos przyjacioom i napotykanym na swej drodze dziaacz(k)om,
ksika jest w rwnej mierze wyrazem osobistego rozdarcia, poczucia utraty wasnej
tosamoci i dowodem rozpaczliwej mioci do upadajcej ojczyzny. Jest w niej bl zwizany z
utrat zudze, ktre jeszcze w pierwszych miesicach rewolucji wydaway si realnymi
projektami. ,,Wtedy wszyscy wierzylimy, e jestemy na drodze do demokratycznych
przemian, do budowy spoeczestwa obywatelskiego. Nikt wwczas jeszcze nie podejrzewa,
e Syria stanie si wkrtce aren midzynarodowego konfliktu tumaczya pisarka.
Marzenia Syryjczykw, ktre znalazy swj wyraz podczas pokojowych manifestacji w lutym
2011 roku zostay bowiem brutalnie zrewidowane, kiedy wadza zareagowaa przemoc,
otwierajc ogie i zrzucajc bomby na protestujcych. Zaraz potem zaczy si masowe
aresztowania i zniknicia.

WWW.INTERCULTURAL.PL
WWW.INTERCULTURAL.

Prawdziwy tragizm wybuchej wwczas rewolucji co wielokrotnie podkrela Yazbek w

ksice polega jednak na tym, e szybko zostaa zawaszczona przez zagraniczne bojwki
dihadystyczne gwnie czonkw wydzielonego z Al-Kaidy Irackiego Pastwa Islamskiego
(ISIL), napywajcych z Iraku, Arabii Saudyjskiej, Egiptu i Libii ktrzy wraz z wyzwalaniem
kolejnych terenw spod wadzy Al-Asada i z powoaniem samozwaczego Pastwa
Islamskiego (ISIS) zamienili si w faktycznego okupanta Syrii, terroryzujcego miejscow
ludno i sprowadzajc wieck, demokratyczn opozycj do roli podrzdnej.
W ,,Przeprawie Yazbek ukazuje dramat spoeczestwa, w
ktrym inteligentni, wyksztaceni i nienawykli do przemocy
ludzie decyduj si przystpi do zbrojnego oporu, aby mc
broni swoich rodzin przed reimow policj i armi z jednej
strony, a onierzami ISIS z drugiej. Syryjczycy we wasnym
kraju yj jak na wygnaniu: zmuszeni opuci swoje domy i
zamienione w ruin rodzinne miasta yj w tymczasowych
obozach,

jaskiniach

albo

pod

gruzami

budynkw.

jednoczenie staraj si ochroni to, co jeszcze zostao: w

miar moliwoci edukowa dzieci, ktre od lat nie widziay
szkoy; rozstawi projektor na rodku pustyni, by wywietli
film; otworzy sklepik lub salon fryzjerski; dokumentowa
liczby ofiar w nielicznych ocalaych centrach prasowych; robi zdjcia, kompletowa archiwa.
Yazbek pisze rwnie o tym, jak trudn decyzj jest uchodstwo dla tych, ktrzy zajmowali w
syryjskim spoeczestwie wan, latami wypracowywan pozycj, a ktrzy z dnia na dzie,
pozbawieni wszystkiego, zostaj postawieni wobec koniecznoci odbudowy swojego ycia od
podstaw w obcym kraju, ktrego niech do nich nie jest tajemnic. Zapytana o to, czy
Syryjczycy zdaj sobie spraw z oporw wobec przyjmowania uchodcw w Europie, Yazbek
odpowiedziaa twierdzco. ,,Syryjczycy czuj si opuszczeni, pozostawieni samym sobie,
podczas gdy w konflikt rozgrywajcy si na terenie ich kraju zaangaowane s obce pastwa.

WWW.INTERCULTURAL.PL
WWW.INTERCULTURAL.

Tymczasem zachodnie media mno starannie wyselekcjonowane i wczeniej zamwione

,,widoki cudzego cierpienia: obrazy cia, zwok i rozpaczy Syryjczykw.
Literatura, ktr uprawia Yazbek, jawi si w tym kontekcie jako antidotum na dosowno i
naduycia wizualnych wizerunkw; cho tworzy nie mniej przejmujce treci, robi to z
godnoci i szacunkiem, nie odzierajc swoich rozmwcw z tosamoci. Jak twierdzi pisarka:
,,Wierz w to, e za pomoc sowa jestemy w stanie zmieni wiat.

O autorce
Ada Minge jest absolwentk filmoznawstwa UJ i autorka tekstw o tematyce filmowej.
Wsppracuj m.in. z Krytyk Liberaln.

WWW.INTERCULTURAL.PL
WWW.INTERCULTURAL.