Professional Documents
Culture Documents
1. Przebieg wydarze
Bitwa Warszawska 1920 roku bardzo szybko nazwana zostaa Cudem
nad Wis. Zrzdzeniem Boej Opatrznoci uratowaa Polsk i Europ przed
bolszewickim podbojem.
Najpierw nieco faktw. Wojna polsko-sowiecka rozpocza si od
nieplanowanego starcia pod Berez Kartusk na Biaorusi 14 lutego 1919 roku.
W 1919 roku inicjatywa naleaa do Polakw.
W kwietniu zostao odzyskane Wilno, rodzinne miasto Pisudskiego,
w sierpniu zdobyto Misk.
W 1920 roku linia frontu rozcigaa si od otwy na pnocy po
Rumuni na poudniu. Byo tam ponad milion onierzy.
Od stycznia 1920 roku Armia Czerwona zacza formowa nad brzegami
Berezyny siy ofensywne liczce 700 000 onierzy.
Dnia 10 marca dowdztwo sowieckie wydao rozkaz wielkiej ofensywy
na Zachd. Gwnym dowdc zosta 27-letni genera Michai Tuchaczewski.
Armia polska wiosn 1920 roku liczya 740 000 onierzy (dwadziecia jeden
dywizji piechoty i siedem brygad kawalerii)1.
Marcin Zaleski,
Zamek
Warszawa
Miy Boe!
ledwiemy troch odetchnli po Rosjanach i Niemcach,
ledwiemy rol chwastami zaros pugiem poruszyli,
ledwiemy po pogorzelcach z jam wyszli i chaty budowa
zaczli, a ju nam gro nowe poary, nowe mordy, nowa
ndza i to tak straszna, jakiej jeszcze nigdy ziemia Polska nie
dowiadczya.
I czy dla nas ju nie ma ratunku?
Jest. Przy pomocy Boej moemy si od tej klski uwolni
i wroga na ziemi nasz nie wpuci, jeeli przestaniemy
wani si i kci i staniemy rami przy ramieniu, jak jeden
m w obronie ognisk naszych z zagonw naszych.
Kto nie chce, aby wrg depta krzye nasze, aby bezczeci
kobiety i dziewczta nasze, aby nas tysicami mordowa
i pogorzeliska szerzy, niech dopomaga dzielnemu wojsku
naszemu i jego Naczelnemu Wodzowi.
A jak dopomaga?
Kto bro dwiga moe, niech zapisuje si w gminie na wszelki
wypadek, jako ochotnik do wojska, gmina o tym zawiadomi
starostwo.
Kto broni nie moe wada, niechaj zobowie si uprawia rol
tego, kto wstpi w szeregi walczcych.
Kto w tej cikiej dla Ojczyzny chwili nie uczyni dla jej obrony
wszystkiego co moe, ten nie tylko straci cay swj majtek, lecz
kopie grb dla i siebie i dzieci swoich, ten bdzie wiecznym
niewolnikiem w wiecznej paszczynie bolszewickiej, na gow
tego spadn przeklestwa pohabionej Ojczyzny, tego toczy
bd w grobie zy i jki pomordowanych braci i sistr.
Umiowani moi, Bg tyle razy okaza nad nami swe miosierdzie
i teraz okae sw askawo, uwolni nas od grocego
nieszczcia, jeeli bdzie widzia, e nie jestemy samolubami,
sobkami i tchrzami.
Dnia 7 lipca 1920 roku biskupi polscy napisali list do papiea Benedykta
XV w sprawie groby bolszewizmu1.
Ojcze wity! Ojczyzna nasza od dwch lat walczy z wrogiem
Krzya Chrystusowego, z bolszewikami. Odradzajca si Polska,
wyczerpana czteroletniemi zmaganiami si ociennych pastw na
jej ziemiach, wyniszczona obecn wojn, zdobywa si na
ostateczny wysiek. Jeeli Polska ulegnie nawale bolszewickiej,
klska grozi caemu wiatu, nowy potop j zaleje, potop mordw,
nienawici, poogi, bezczeszczenia Krzya.
Ojcze wity, w tej cikiej chwili prosimy Ci, mdl si za
Ojczyzn nasz. Mdl si, abymy nie ulegli i przy Boej pomocy
murem piersi wasnych zasonili wiat przed grocym mu
niebezpieczestwem.
Wierzymy mocno, e modlitwy wiata caego, o ktre prosilimy
Czcigodnych Braci Biskupw, wsparte modlitw Zastpcy
Chrystusa na ziemi, wysuchane zostan i upragniony pokj
dadz wiatu caemu.
U stp Twoich schyleni woamy: Ojcze Chrzecijastwa,
bogosaw Polsk.
Take 7 lipca 1920 roku biskupi polscy napisali list do biskupw caego
katolickiego wiata w sprawie groby bolszewizmu.
Pisali w nim m.in.:
Zwracamy si do was, najczcigodniejsi ksia biskupi caego katolickiego
wiata, z woaniem gorcem o pomoc i ratunek dla Polski. Zwracamy si
w chwili tak bardzo dla nas krytycznej, kiedy to wrg potny staje na
naszych rubieach, zagraajc nam podbojem i zniszczeniem. Zwracamy si
do was z woaniem bagalnem o Polsk. Bo czy na to wiat wita z radoci jej
powstanie, czy na to upatrywa w wskszeszeniu Polski ziszczenie si dziejowej
Boej sprawiedliwoci, aeby potem zimnem i nieczuem sercem patrze na
rozgrom narodu!? Czy na to cudem otrzsna si Polska z kajdan niewoli,
aeby opuszczona przez wszystkich, zaku si daa w stokro straszniejsze
jeszcze pta? (...) W takiej to chwili podnosimy gos do was, bracia nasi
czcigodni, i jake bymy to pragnli, aby echem rozszed si po wiecie.I nie
jest bynajmniej za miae to sowo, ktre tu rzucamy o zdobywaniu wiata.
(...) Bolszewizm idzie istotnie na podbj wiata2.
1920, lipiec, 7. List Biskupw Polskich do Ojca witego w sprawie groby bolszewizmu, tame, 211.
1920, lipiec, 7. List Biskupw Polskich do Episkopatu wiata w sprawie groby bolszewizmu, tame,
212-213.
1
2
Najwitsze Serce Jezusa, oto my, biskupi polscy, zebrani u stp Majestatu
Twego, w Najwitszym Sakramencie ukrytego powicamy siebie,
duchowiestwo i wszystkich wiernych diecezji naszych, cay kraj
i ojczyzn nasz Twojemu Boskiemu Sercu.
1920, lipiec, 27. Odezwa Biskupw polskich do narodu po konferencji na Jasnej Grze w zwizku
z agresj bolszewick, tame, 218-220.
2 1920, lipiec, 27. Akt powicenia Polski Najwitszemu Sercu Jezusa i ponowne obranie Matki Boej
Krlow Polski, tame, 220 n.
Tame, 222.
Tame, 223.
3 I sta si... dz. cyt., 99. Obraz w kociele w Misku Mazowieckim, przed ktrym modli si gen.
Haller przed wyruszeniem na front, do dzisiaj zwany jest obrazem Matki Boej
Hallerowskiej.
1
2
1921, lipiec, 8. Odezwa Biskupa Podlaskiego na rocznic zwycistwa w sierpniu 1920 roku,
w: Metropolia warszawska, dz. cyt. 253-254.
1921, lipiec 30. List pasterski arcybiskupa warszawskiego kardynaa Aleksandra Kakowskiego
w pierwsz rocznic Cudu nad Wis, w: Metropolia warszawska, dz. cyt., 255-256.
2 R.M. Watt, dz. cyt., 133.
3 N. Davies, t. 2, dz. cyt., 500.
Amerykaski
Pisudskiego.
historyk
Richard M.
Watt
podkrela
zasugi
Stalin by zbrodniarzem i nie lubi Polakw. W czasie wielkiego terroru w 1938 roku rozkaza
rozstrzela ponad sto dziesi tysicy Polakw. W 1940 roku nakaza zabi ponad dwadziecia
tysicy polskich oficerw i inteligentw. Po raz drugi odda Polsce wielk przysug, gdy mimo
oporu Amerykanw i Anglikw w Poczdamie w 1945 roku odda Polsce Szczecin i Wrocaw.
Tym razem chodzio mu o pornienie na zawsze Polski z Niemcami. Por. A. Wielowieyski,
dz. cyt., 156n.
2 Por. tame, 155159.
3 Metropolia warszawska, dz. cyt., 230.
4 R.M. Watt, dz. cyt., 135n.
1