NOTATKI LSP WICZENIA

21.02.2013 POD JARZMEM

Bugaria Wazowa:
Wazow = bugarski Njegos
silna dominacja turecka ? sturczeni
mieszanka Sowianie + Protobugarzy z terenw rosyjsko-mongolskich
akcentowanie specyficznej urody: ciemni, niscy
potulno zamiast walki; wsppraca zamiast jawnej agresji, lawirowanie,
wyrachowanie, celem atwiejsze, wygodniejsze ycie
Raja = bydo, trzoda dla Turkw, skad inwentarza, ma sucha pana
mieszczanie: pozytywistyczne podejcie czytali Pod Jarzmem Wazow nie mg
pozwoli sobie na ostracyzm, da negatywnego obrazu; praca u podstaw
okupanci nie jawny wrg, a ludzie z krwi i koci
rusofilstwo, emigracja, Pod Jarzmem wieo po wojnie krymskiej sprawy
przedstawiane z dystansu, z zewntrz
ukazanie, uwiadomienie konsekwencji podziau spoeczestwa motyw pracy u
podstaw antagonizmy uniemoliwiaj sukces; podzielony model wiata
Serbowie nie lubi Niemcw i Bugarw (odszczepiecy + lawirowanie, podczepianie
si pod silniejszego), lubi za to Grekw, Rosjan, Polakw
ludowe podejcie: wrg brzydota, utosamienie za
postaci czarno-biae, by przekaz by czytelny
motyw feministyczny: zauwaenie potencjau kobiet (wpyw silnyc kontaktw z
Francj z niej przychodziy nowinki cywilizacyjne)
codzienna walka kobiet, patriotki, nard = dom o ktry dbaj
Wazow nie przerzuca caego ciaru na powstacw wieloaspektowo
(przeciwiestwo Njegosa u niego wycznie mczyni walczcy)
Turek = ciemnota, zacofanie, wokowato (wg pana Werosa :D)
efendi pan ~tur, musia by wyksztacony do pracy; na Bakany zsyani
niewygodni Turcy na ich podstawie wizerunek wszystkich Turkw
27.02.2013 BONIA
Sarajewo: cz serbska i boniacka
multikulturowo, wpywy orientalne i chrzecijaskie
trzech prezydentw: Bakir Izetbegovi (Boszniak), eljko Komi (Chorwat),
Neboja Radmanovi (Serb)
90% kraju gry powyej 2000mnpm
rodek kraju bardzo zalesiony lenictwo
rzeki: Sawa, Neterwa, Drina
Hercegowina surowa goe gry, ludzie konkretni, twardzi, cika praca,
przemys weniany i tyto
Boszniacki wicej naleciaoci tureckich, sowiaska uroda blondyni
(Serbowie ciemniejsi ze wzgldu na poturczenie biologiczne)
Islam: przyjcie religii = wypowiedzenie formuy Allah jest moim bogiem
bektaszyci liberalni, kobiety nie musz w 100% zakrywa twarzy, dozwolony
alkohol
na poudniu klimat podobny do Czarnogry
wpywy tureckie w literaturze, XV-XVI poezja po arabsku/turecku/serbskochorwacku zapisywana alfabetem arabskim
wzr: Alevi XVI wieczny poeta turecki, pisa o mioci i piknie przyrody
Mesa Selimovi 1926 Derwisz i mier, 1970 Twierdza
Branko opi Ikona z koniem (Delije na vihau), sma ofensywa
Ivo Andri 1982-1975, pisa po serbsku, przykad jednoci multikulturowoci;
przedstawienie rozwoju ycia duchowego w Boni, psychologizm, stosunku
midzyludzkie
przesyt mozaikowoci ? chaos, agresja
Kusturica pochodzi z Sarajewa, studiowa w Pradze wpywy czeskie; realizm
magiczny, oniryzm, cyganie
rola ydw w rozwoju Sarajewa: Sefardyjscy (jzyk ladino starohiszpaski +
hebrajski + acina + portugalski + elementy arabskie), na Bakanach od XVI wieku

po wygnaniu z Hiszpanii (kontrreformacja, inkwizycja) ? pn Afryka (Egipt,

Maroko) ? Turcja Anatolia ? Bakany najwicej w Boni, ale te Grecja,
Bugaria; druga grupa ydzi Aszkenazyjscy z Europy rodkowo-Wschodniej
(jzyk jidysz starogermaski + hebrajski + jzyki sowiaskie + wgierski +
rumuski) gwnie z Galicji, Austro-Wgier, Rumunii; ortodoksyjni, czarne
haaty, kapelusze, biae poczochy skromnie; midzy oboma grupami antagonizmy,
brak wsppracy
Albahari jego wujek Mose Albahari szefem gminy z Sarajewa
Moni de Buli
Ilija Binder (aszkenazyjski)
Stanislav Vinaver (aszkenazyjski) (z gry przepraszam za ewentualne bdy w
nazwiskach, nie chce mi si tego sprawdza, egzamin i tak jest ustny)
folklor wpywy orientalne (sevdalinki poezja piewana)
dynastie: Kotromanici (Stefan Bori, Bankulin, Stefan Kotromani, krlowa
wdowa po krlu Depisy, Tvrtko Tvrtkovi, Stefan Tomasevi)
Princip serbski nacjonalista, organizacja Czarna Rka zwizana z Mod Boni,
terroryci napady, zamachy w imi wolnej boni (profesor Hisnija Kambenovi
zajmowa si)
Mohamed Mehmed Pasi = jeden z gwnych organizatorw zamachu
strzela mia Trifko Grabes zawaha si
Princip czciowo uznawany za bohatera, ikony w wioskach; 2 lata w wizieniu,
mier na grulic koci
Sarajewo zaoone w 1462 roku przez Turkw, nazwa od tureckiego sowa saraj
paac = Paacowo, podzia: wschd = orient, meczety (meczet Begora Dzamija),
bazar, czerwona ciana z nazwiskami zamordowanych w latach '90, synagoga; zachd
miasta zwizany z Europ rodkow kamienice, eklektyczne budynki, katedra
katolicka Najwitszego Serca Jezusowego (neogotycko-romaska)
Mostar w 1993 roku most ostrzelany zawali si ? odbudowany, dobrze
utrzyamny, samo miasto zaoone w 1468 roku, znaczenie nazwy: stranik mostu
most = symbol cywilizacji boniackiej
instrumenty ludowe: tambura lutnia, podobna do greckiej buzuki, piszczaki
duduk, kavac, bben z muzyki delijskiej
agodna kuchnia
Banja Luka zaoona w czasach rzymskich, banja luki = gupoty, bzdury

06.03.2013 RYCERZ MUTAFCZIJEWEJ

deheroizacja kocioa prototyp mafii - zapdy sadystyczne, pazerni
Roger nabiera dowiadczenia ? zmienia punkt widzenia
wyprawa pretekstem do ukazania zoonoci wiata
brak chci zrozumienia wiata ze strony Zachodu
nastawienie Kocioa Zachodniego na dogmatyzm i Pismo wite
dualizm (szatan bratem Boga) = inne rozumienie buntu szatana
rozwj wewntrzny Rogera ? zaczyna by Swj na wschodzie
trzeba by stamtd by by w stanie zrozumie ten wiat
motyw pogranicza ycia w rwnolegych rzeczywistociach na zachodzie zanik
bogactwo kulturowe integraln caoci nic do siebie nie pasuje, a jednak
wspgra
dezercja Rogera staje si swj na Wschodzie, musia wierzy w to, co robi
przestaje, ale nie przestaje by rycerzem walka po przeciwnej stronie = staje
si zdrajc, ale jest uczciwy wobec samego siebie = niemono pogodzenia ja z
sytuacj
18.03.2013 BUGARSKI WZR BAKASKIEGO MODELU WIATA
1396 ostateczny podbj turecki kres bugarskiej literatury redniowiecznej
(Konstantyn Presawski, Czernoriec Chrobry, Jan Egzarcha, Kliment Ochrydzki)
degradacja literatury
XIII wiek Eutymiusz Tyrnowski szkoa pimiennicza w Tyrnowie ? wpyw na

literatur serbsk i rosyjsk, tworzy tam Grigor Cambuak

silne wpywy bizantyjskie, tumaczenia tekstw greckich
orodkami literatury klasztory (Monastyr Rilski)
rozwj twrczoci ustnej niezmiennie do XX wieku, bajkopisarze: Josif Bradati,
Filip Stanisawow
odrodzenie narodowe: 1762 Pajsij Chilendarski Historia Sowianobugarka:
pierwszy tekst opiewajcy wietno Bugarii, jej witych, wadcw (car Petyr,
Iwan Rylski)
1806 pierwsza drukowana ksika (wyczajc Wooszczyzn) - Kiriakotromikon =
Droga do niedzieli = niedzielnik, wyd. Sofroniusz Wraczanski
pierwsza po. XIXw. Publicystyka, wierszopisarstwo, sowianofilstwo, tradycja
rozwinitej literatury rosyjskiej wzr np. Bajek ros. Iwan Kryow, zaleno
jzyka bugarskiego od rosyjskiego (rosyjski jzykiem oficjalnym, jzykoznawczo
= noworuski + bugarski
Christo Botew 1847-1876: 20 utworw, pierwsze najdojrzalsze formy, literatura
romantyczna zwizana z ludem, patriotyzmem, tendencjami niepodlegociowymi
(Moja Modlitwa, Powieszenie Wasyla Lewskiego, Przykady praworzdnoci
tureckiej)
Przykady praworzdnoci tureckiej: bejowie, begowie (=bogaci chopi, co
zblionego do ziemienina, ale nim nie jest, ros. Kuak) wkradanie si w aski
tureckie, by rozwija interesy ? sualcze podejcie, przechodzenie na islam
(Czorbadowie); akcja: Kaofer, Powdiw relacja z podry
motyw hajducki kady powstaniec dla Turka = zodziej; nie zawsze chlubni,
rozbjnicy; karczmy prowadzone przez Turkw przekupywanie chopw rakij
specyficzny bugarski himor: pesymistyczny, brak rubasznoci, wybujaej
zmysowoci, trccej o chamstwo (Kusturica) gorzki umiech, nie wybuchy
miechu; humor abstrakcyjny, zaskakujce poczenia, dziwne puenty, brak
konkretnoci
sytuacja zwizane z ludem, demoniczna administracja, patologiczne zjawiska,
kolaboranci
Luben Karaweow publicysta, prozatoik; ukazuje przekrj spoeczny, pewna doza
humoru, leksykograf, wszechstronne zainteresowania numizmatyka, kierowa
Centralnym Komitetem Rewolucyjnym, red. Gazety Swoboda na emigracji, 1872
Bugarzy Dawnych Czasw
Petko Sawejkow (syn = Penczo Sawejkow) poeta, publicysta, tumacz, geograf,
historyk, zbieracz folkloru (pieni, podania, zagadki), Minister Owiaty i Spraw
Wewntrznych; Smesena Kitka - bukiet kwiatw, Pesmopojka, Weseuszka instrument ludowy, odpowiednik dud; gazety Gajda, Makedonia, Ruica,
Pczelica; nacisk na autokefali kocioa bugaeskiego (odpowied na prby
hellenizacji tarcia najbardziej widoczne w kociele), opowiada si za walk
Petyr Beron, Ilija Byskow
1878 niezawiso polityczna ? publicystyka, proza publicystyczna, narodowcy
(Wajkow), socjalici, zwolennicy odnowy moralnej (Aleko Konstantinow)
Iwan Wazow na tle drugiej poowy XIX w reprezentant patriarchalnego,
tradycyjnego modelu wiata, konserwatyzm ? krytyka
ekspresjonici: Geo Milew, Penczo Sawejkow (polemiki z Wazowem te Petko
Todorow)
symbolici: Teodor Trajanow (po 1905r)
Rajczew: 1. realizm, 2. ekspresjonizm; zjawiska patologiczne
Legenda... - skarb powoduje psychiczn degradacj, jest turecki=demoniczny,
zy, powoduje rozkad, orient=przepych, zniewala, powoduje szalestwo
Biaa Jaskka jaskka=zwiastun wiosny, przemiany, biay zw. Z bab Mart i
marteniczkami czerwie = msko, witalno, biay=kobieta, nieskalanie,
czysto; cel uwica rodki; w czczony w Indiach, symbol duszy; poykajcy
ogon symbol nieskoczonoci wiata; tosamo w-smok; naley si go ba i go
czci
Pie k czowiek z ludu, zacicie filozoficzne, rado z tego, co si ma,
umiejtno wkomponowania si w wiat
Elin Pelin Andresko - proza wiejska, przerysowanie, spryt, afirmacja
sielankowego ycia
Itar Pejo (ser. Hilandar Petar) sprytny Piotr, ze wszystkim sobie radzi,
przeciwiestwo chopa paszczynianego
Gregor Priliczew Grek, koegzystencja z Grekami przeradzajca si w
hellenizacj staje po stronie Bugarw, uczy si jzyka i pisze po bugarsku,

tumaczy Iliad, wyklty przez jednych i drugich, mieszka w Macedonii

20.03.2013 ALBANIA
Shkiperia = 1. mwi jasno, zrozumiale; 2. kraj orlich synw
kobiety: brak strojw muzumaskich, wzgldna swoboda
miasta: Tirana, Zelbasan, Durres (najwikszy port), Gijrokaster (lista UNESCO)
symbol ora: mstwo, waleczno, umiejtno wspycia
rdze Alb- : staroiraski, zn. Biay, pierwotnie jedno z plemion iliryjskich =
Albanoi
Albania po turecku = Arnavutluk, luk miejsce, kolektyw
Arvaniti lud zwizany z Albani, Toskowie blisi Grekom, nie przyznaj si,
pogranicze Albasko-Macedosko-Greckie, udzia w powstaniu, zwizki z flot
Gegowie druga gwna grupa, na pnocy, zwizki z Kosowem, Sowiaszczyzn,
Serbi
Jeziora: Szkoderskie, Ochrydzkie, Prespaskie
endemiczne gatunki zwierzt: pelikany, ryby, wie
poowa XIX wieku brak utwardzonych drg
Arboresze na poudniu Woch, dystans do Albaczykw z Albanii brak
islamizacji, iliryjskie podre odamek katolicki, symbol ochrony
Chrzecijastwa w Europie Wschodniej
Albania: 80% Albaczykw, 10% Aromuni (w Serbii nazywani Cincari) odam
staroytny, najprawdopodobniej pozostao po legionach rzymskich, jzyk
zbliony do rumuskiego, Tracja ? Albania / Wochy ? Albania, nomadzi, hodowla
owiec i handel obrotni, bogaci; inne narodowoci: Romowie, reszta mniej ni 1%
- Goreni, Serbowie, Czarnogrcy, Europejczycy w spisie, mao ydw
540km linii kolejowej
szalestwo po upadku reimu czarny rynek, powszechna bro, kradziee torw
XIX w 80% kraju rolnicza, saba ziemia, jaowe skay, 90% analfabeci
do 1985 Hoda, spucizna: mit izolacjonizmu i samowystarczalnoci, zrywanie
stosunkw dyplomatycznych z pastwami, wrogo w stosunku do Tity, najduej
stosunki z Chinami } katastrofa gospodarki, bunkry po 1 dla kadej rodziny,
ateizacja ? mordy duchownych, niszczenie sztuki sakralnej, pierwsze na wiecie
pastwo ateistyczne, od 1967 zakaz podry zagranicznych, zakaz posiadania
samochodw, przymusowa praca fizyczna dla pracownikw umysowych
Wielka Iliria mit, potem Bizancjum, Cesarstwo Bugarskie, XII w pierwsze
pastwo Albaskie, XIV podbj serbski, XV Turcja masowa islamizacja feuda
Skanderbeg bohater narodowy: Aleksander (Gjergj Kastrioti) walczy z
Turkami, ale by wojownikiem Tureckim dosta si wraz z brami w jasyr do
tureckiej armii, szkoa wojskowa, walka po stronie Turkw, sukcesy ? tuty
Skander (porwnanie do Aleksandra Wielkiego), genera, gubernator prowincji
rodkowej, po mierci ojca (~25 lat) bunt przeciw Turkom wznieci powstanie by
zdoby Kruj przed mierci naleaa do ojca = motywy osobiste, walka z
sutanem Muradem II, po jego mierci z Mehmeden zdobywc; walka partyzancka
walorem uksztatowanie terenu, tytu atleta christi od papiey = wojownik o
Chrzecijastwo, legenda za ycia; po mierci Turcy w miejscowoci Leha Turecka
wynieli koci, jako talizmany; w Albanii traktowany jako symbol zwizku Albanii
z reszt Europy
XIX wiek ruch niepodlegociowy Rilindja
1912 Kongres Narodowy Vlora ? deklaracja niepodlegoci
lata '20 premier Ahmed Zogu = samozwaczy krl, wsppraca z Mussolinim ? Wochy
napadaj na Albani
1944 partyzantka Tity wpyw komunizmu, pastwo upada
Albaczycy: Matka Teresa (Mame Tereza) Kalkuta, Koci w Tiranie jej imienia;
Luan Staroja pisarz, poeta, w poowie Macedoczy, dugo ambasador Macedonii w
Paryu; Ismai Kadare, Astrud Pekira, Ibrahim Kemura
gjakmarje zemsta rodowa
27.03.2013 BAKASKA PRZESTRZE KULTUROWA (rysowanie mapy przez godzin:))
wszystkie pastwa, ktre miay jarzmo tureckie
Wgry wpywy, ale samo pastwo jest progiem, przedmurzem

dwie czci: zachodnia (Serbia, Albania, Kosowo), wschodnia (Bugaria, Rumunia,

Macedonia, Grecja, Modawia geograficznie, nie historycznie wiksze wpywy
rosyjskie ni tureckie) + europejska cz Turcji Rumelia
dawna nazwa = Imperium Osmaskie w Europie; podzia na sandaki
Fruska Gora - Serbska gra Athos
Sowenia Alpy Julijskie sowecy = Sowianie Alpejscy
najbardziej na poudnie wysunite gy Pindos z pasma gr Dynarskich
Bugaria gry Bakan
80% Bakanw = tereny grzyste
Bal tur. Mid, kan krew
kultura grecka, Konstantynopol wpyw na Rzym (poezja, literatura, filozofia,
kuchnia) w samym Rzymie prawo, wojskowo, obywatel, rozwj dziki Grecji
cieranie wpyww zachodnich na Bakanach
owiecenie ? negatywny wpyw mylenia religijno, emocjonalno,
irracjonalno
pocenie Europy rodkowej i Orientu
03.04.2013 KONFLIKT JUGOSOWIASKI A POEZJA
polityka Austro-Wgier: podporzdkowywanie narodw te Wgier (Hunowie ze
stepw, trzeba reorganizowa), Wgrzy wyzywali si na Sowianach
madziaryzacja; Sowianie utracona wietno przez Turkw i elit
niemieckojzyczn
Serbia: spadkobiercy tradycji redniowieczej, obrocy chrzecijastwa, narzucali
serbizacj na stanowiskach negatywne emocje, uraona duma Chorwatw
Sowecy rzetelni, zwizani z kultur germask, nadwyki produkcyjne uciekay,
nic do niech nie wracao
Macedoczycy najbiedniejsi, pracowali, a nic z tego nie mieli, nie czuli idei
pansowiaskiej, z jednej strony u siebie, z drugiej nie - obcy w swoim
pastwie
100% Jugosowianie tylko ydzi i Cyganie nie mieli pastwa, neutralni
po mierci Tity pocztek rozpadu
Jeffrey Sachs finansista, kontakt z Chorwacj i Soweni propozycja
odczenia Jugosawia si koczy, zapewnia o wsparciu Zachodu
25.06.1991 odczenie Chorwacji i Sowenii
17.09.1991 Macedonii
05.04.1992 Boni i Hercegowiny ? rozwizanie Jugosawii ? Federalna Republika
04.02.2003 03.06.2006 Serbia i Czarnogra
Tito: hybryda socjalizmu i kapitalizmu, postawienie si Stalinowi; Enver Hoda
si postawi, ale nie wyszo wszystkich do siebie zrazi
postpujca bakanizacja, podziay
Sowenia bezkrwawo 1 dzie zbrojnych zamieszek, cznie 10 dni wojny
Chorwacja 1995, mier ok. 20 tys wszystkich, zwalanie winy na Serbw w
rzeczywistoci kady przeciwko kademu; przynaleno wyznaczaa religia
w czasie wojny ydzi eskortowani
01.11.1995 rokowania w Dayton, nad pokojem czuwao NATO
17.02.2008 Kosowo ogasza niepodlego, nie uznaj Serbia, Rosja, Chiny,
Rumunia, Grecja, Hiszpania = prawosawne + Chiny i Hiszpania; zamieszki
Serbowie demoluj ambasad USA, palone meczety
Albaczycy mieli by ostoj tureckiej armii, organizacja wojskowa ? dominacja
demograficzna
Vojuslav Kostunica premier, nie chce rozmawia o Unii; prezydent chce ?
Kostunica odchodzi z urzdu
prezydentem Kosowa Fatmir Sejdiu, premierem Hashim Thaci oskarany o dziaalno
mafijn; premier Albanii podczas konfliktu
1989-2000 Milosevi, przywdca komunistw ? Partia NacjonalistycznoSocjalistyczna, nigdy nie mwi o Wielkiej Serbii, oskarany o wywoanie wojny,
ludobjstwo, 66 zarzutw w Hadze, mier oficjalnie atak serca, zwolennicy
uwaaj, e by podtruwany, inna wersja samobjstwo (w rodzinie byy
samobjstwa)
Radovan Karadzi Czarnogrzec, wsppraca z Miloseviciem, Mladiciem, Haga
zarzuty ludobjstwa, nacjonalista, lekarz i poeta, zapuci brod ? ukrywa si,
przyjmuje nazwisko Dragan Dabi; znachor medycyna niekonwencjonalna, pacjent

wzi kosmyk wosw, co umoliwio identyfikacj; funkcje polityczne poezji,

pretensje do Europy o bierno, elementy polityczno-nacjonalistyczne, gorycz
wojny, osobiste przeycia, intymna forma wyrazu artystycznego mier bliskich,
skcenie z otoczeniem, przyjaciele staj si wrogami
do wojska szli modzi chopcy, nie do koca zdawali sobie spraw gdzie i na co
id
Ibrahin Karadzi - Czuj, e nard ledwie dyszy - codzienno wojenna,
niepewno, rozdwojenie jani, strach o ycie, wszystko staje si trudne,
hiperinflacja
Vojislav Desporov - Prba oswojenia mierci
Radmila Lazi kobieca poezja zwizana z wojn, wyraz ali wobec psychozy
ten, komu nic si nie stao winny - brak wkadu w histori
Natasa iovi - Poetka onierzom - gwaty na kobietach, by rodziy
onierzy, psychoza, szukanie winnych, ch odwetu, zemsty
czetnicy: rojalici, chcieli Krlestwa Jugosawii, byli za Karadjordjeviciem,
formalnie monarchia, w praktyce te same formy nacisku, co ustasze, zwyrodniali,
bardziej wzniose cele
ustasze chorwaccy faszyci, kolaboracja z Mussolinim i Hitlerem, czysto
rasowa
Slobodanka Petkucin Bakaski Tryptyk, Sowo o boju walka z wasnymi brami,
ch powrotu do czasw mesjaskich, ustanie walk jako raj
24.04.2013 BUGARSKA PROZA
maniera pisania jak na blogu
brak recepcji kultury bugarskiej w Polsce i na odwrt
ironia w stosunku do tradycji
kraj jawi si jako bardziej egzotyczny ni Jugosawia
mniej zrozumiay jzykoznawczo
Jugosawia przytaczana w kontekcie nostalgii do PRLu, mylenie stereotypowe
paradoksy, absurdy
'90 postmodernizm, wiele zjawisk w poprzedniej epoce
brak wtkw dotyczcych kultury narodowej
struktury filozoficzne, zabawa sowem, kulturalizm
peryferyzacja literatury i poszerzenie przestrzeni w niskich formatach
prawda chwilowa, sytuacyjna
ycie bardziej literackie ni literatura
prby stworzenia nowego wiata, poszukiwanie sensu
tworzenie rzeczywistoci i jej parodiowanie
fragmentaryczno narracji
powrt do powieci, intertekstualno
codzienno + naukowo
zamiana rl autor bohater (Gospodinow)
powieci egzystencjalne i filozoficzne
dekonstrukcja rzeczywistoci
balans pomidzy zacieraniem a wyznaczaniem granic rzeczywistoci, obsesja
czasownikw
wyjmowanie pojedynczych zda z kontekstu
cel literatury poznawczy i terapeutyczny
niedokoczono, brak klasycznego rozwoju akcji, zaskakujce puenty
dezorganizacja, rozpad prywatnego wiata
automistyfikacja i automitologizacja
stae + nowoczesne, rozpad kultury, demonizacja rzeczywistoci
Popov problemy egzystencjalne i moralne
15.05.2013 STEREOTYPY NA BAKANACH
stereotyp zbiorowe, ugruntowane spoecznie przekonanie, ktre jest
nieprawdziwe, silnie usytuowane w wiadomoci zbiorowej i funkcjonujce w
rzeczywistoci spoecznej, uoglniajce, wartociowanie emocjonalne
uprzedzenie jest wycznie negatywne, funkcjonuje jak fobia, moe by
awersywne baz s lk i negatywne emocja, lub dominatywne baz jest

przekonanie o wyszoci wasnej

przesd zawiera konotacje metafizyczne, czsto wystpuje hiberbolizacja
mit ma stare korzenie i konotacje metafizyczne
rda stereotypw: jzyk, przeniesienie cech jednostki na og, bazowanie na
wypowiedzeniach autobiograficznych
tosamo rozwinita mniejsze podleganie stereotypom, ni w przypadku
wiadomoci zbiorowej
naturalna tendencja do szufladkowania rzeczywistoci, ogarniania caoci wiata
wronity stereotyp ? poczucie stabilizacji
filtrowanie informacji, indoktrynacja, brak dostpu do wiadomoci
teoria atrybutyzacji cechy charakterystyczne ? identyfikacja
jarmuka czapka ydowska
tarbusz czapka muzumanw
szajkacza czapka serbska
obcy = niebezpieczny, stereotyp militarny, folklorystyczny, romantyczny
polaryzacja Wschd-Zachd
Bakany: paradygmat orientalny, bizantyjski, sowiaski, atrybuty: agresywno,
dzika przyroda, filmy nonikiem (Kusturica), dzikie ludy, niebezpieczestwo,
romantyzm, nieskaone cywilizacj, alkohol, szalona, niekontrolowana zabawa,
mafia, komunizm, system totalitarny, cyganie, topos czarnej wogi
22.05.2013 SOWENIA
miech za drewnian przegrod: przegroda biologiczne odosobnienie,
niepenosprawno/przegroda w domu krewnych; niepenosprawno ? odczuwanie i
zauwaanie wicej, ni inni, wybr alternatywnych form informacji i mylenia
lata '50 sieroty, wychowywane przed wujw, dziadkw, brak formalnie
ugruntowanego systemu, dzieci puszczone samopas, bawi si w wojn, bo nie znaj
innych zabaw, niepewno zdziczae partyzantki, bandyci w lasach
indoktrynacja w szkole wycieczki do fabryk, pionierzy
pracownice fabryki jak w agrze
konfrontacja jednostka wrogi z definicji ustrj
Jancar: traumatyczne dowiadczenia + wieloaspektowo, mona porwna do
Preserena definiuje si jako Soweniec bez Austro-Wgierskiego komponentu
kulturowego, chce pozby si balastu jugosowiaskiego; by wiziony (faszyci,
potem za anty-titowskie zachowania w szkole zrzuci obraz Tity) przemilcza,
przeksztaca w motyw oglny walki jednostki z systemem (jak w Owcy) niemono
wyjcia z machiny biurokracji, powizania midzy ludmi, brak ucieczki przed
systemem 1. faszyzm 2. komuznizm 3. nacjonalizm trzeba sta si Sowecem lub
skaza si na szykany, ostracyzm; problemem integracja w UE; spojrzenie anioa
- wielopaszczyznowo, perspektywa; Drwice dze brak zmian w kraju,
wszystko od wiekw takie same; na obrzeach Sowenii inna konstrukcja
psychiczna, granica umoliwia spojrzenie wieloaspektowe, dobry relatywizm
postawy
Debeljak: radykalny, czarno-biae ukazywanie rzeczywistoci, zmierzch idoli
reprezentowany przez Serbw, jednostronno, zapatrzenie na Zachd i pozytywne
zdobycze Europy Zachodniej i USA
Sowenia grzysta, 48 dialektw izolacja nie wpywaa pozytywnie na
integracj, obcy ludzie tworzcy kultur wysok, integrujcy kult pracy idea
socjalistyczna i oglnosoweska jednoczenie
wzorce sztuki woskiej
na tle Serbw inne spojrzenie na porzdek wiata stosunek do narodw
ociennych diametralnie inni
granica wiata sowiaskiego i niesowiaskiego, jak Polska/Czechy Niemcy, ale
kady z tych narodw ma inny stosunek do narodw niesowiaskich
teraz w Sowenii bardzo duo uchodcw z BiH, Kosowa nie wpywa to na
destabilizacj pastwa, tolerancja wobec narodw byej Jugosawii
Slavoj iek publicysta, krytyk, marksista
29.05.2013 KOMUNISTYCZNI BOHATEROWIE
kult jednostki: nieomylne bstwo

paradygmat Bizancjum, antyczna Grecja kolebk pastw rzdzonych przez satrapw

dyktatorw kult jednostki podstawowym spoiwem kultury pastwowej na Bakanach
Bizancjum nie pastwo totalitarne (spatologizowana forma), a autorytarne
granica midzy nimi rozmyta
Polska: kult jednostki w okresie stalinizmu Bierut
mitologizacja, korzenie w lirycznych formach pieniach
Tito zwalczy wpywy niemieckie, faszystw } zawsze musi by wrg
idea bractva i jedinstva najmocniejsze spoiwo spoeczestwa
do tej pory komentarze typu Tito to by Tito - bez dyskusji
wzgldny dobrobyt polityka socjalistyczna i gospodarka kapitalistyczna
hybryda silnego pastwa, wiele narodowoci + liryzm
pod wpywem Stalina nie udao si wprowadzi Bugarii do Jugosawii
pionierzy, obchody urodzin
utosamienie Marka Kraljevicia
kult Milosevicia bardziej utosamia Lazara
potrzeba kutu jednostki wrd Sowian
otwarto, konsumpcjonizm + polityka autorytarna, to, co w okresie
destabilizacji reprezentowa Chruszczow
Hoda denie do stworzenia pastwa samowystarczalnego, odwrcenie od
wszystkich
konkretna, utopijna wizja pastwa
dyktator-satrapa, jak dzi Korea Pn
kult jednostki do granic absurdu
Czauczesku ekonomista (?), wypija krew ze swego narodu
Transylwania szykany Wgrw i Cyganw
przymusowa praca fizyczna
partia z koncepcji Marksa
gwn baz pastwa chop i robotnik
Dracula XVIw. Surowy, ale uczciwy, wtedy polityka niemiecka anty, konflikt z
Niemcami ? pamflety ? wampir; pastwo zagroone z rnych stron = sprawdzi si
dobrze
Securitate policja denie do przejcia cakowitej konkroli nad yciem
obywateli
bliski Hody w polityce cakowita kontrola, izolacjonizm, kult jednostki
iwkow szykany, obozypracy, przesiedlenia
najbardziej zsowietyzowany kraj socjalistyczny
brak przeniesienia Marko Kraljevicia
biurokratyzacja rozwinita najsilniej (w Rumunii bya, ale bya to raczej
kontrola dotyczca bezporednich relacji midzyludzkich), niemono zaatwienia
swojej sprawy, tortury psychiczne, kafkowski wymiar pastwa
Radickov najbardziej znany pisarz z tego okresu midzy wierszami przemyca
krytyk rzeczywistoci, przykrywka ludowej groteski
celem wzorowanie na ZSRR i biurokratyzacja, paradygmat Bizancjum
'67-'74 dyktatura Czarnych Pukownikw w Grecji pastwo wojskowe Jeorjos
Papadopulos, izolacjonizm, ksenofobia, nastawienie na ideologi hellenizmu
wyniesienie wadcy i Grecji, nonik historii antycznej, pisma, gazety, jzyk
oczyszczony katharewusa sztuczny, brak obcych wpyww, powrt do antycznych
form, tworzenie nowych sw, nacjonalizacja, szykany innych grup etnicznych,
ingerencje w ycie prywatne
kult jednostki u narodw bakaskich naturalnie wpojony, reminescencja
bohaterw antycznych, Polska inna tradycja polityczna (te w wersji ludowej)
naturalnej formy porzdku publicznego zawsze kult jednostki = forma ucisku;
Bakany wiara, e jest to potrzebne i konieczne
postkomunizm hybryda historyczna, wzajemnie zazbiaj si ideologia
komunistyczna, kult jednostki (tradycja Zotoordyjska), rozbudowana biurokracja,
sakralizacja wadcu w aspekcie spucizny Bizancjum (okrelenia Czauczesku)
Europa rodkowa cile zagroona przedmurze chrzecijastwa - konieczne formy
wadzy absolutnej, bu przetrwa
Tito utosamieniem pozytywnego autorytaryzmu mia lepsze warunki rozwoju ni
Rumunia, Albania