Bezprzewodowy alarm wibracyjny do domowego

P R O telefonu
JEKTY

Bezprzewodowy alarm
wibracyjny do domowego
telefonu
AVT-431

Czasem jestemy
w pomieszczeniu, w ktrym
nie ma telefonu lub jest to
pomieszczenie o znacznym
nateniu haasu, w ktrym
do trudno jest usysze
dzwonek dzwonicego telefonu.
Lekarstwem na ten problem
moe by zamontowanie
telefonu z gonym dzwonkiem
lub urzdzenie przedstawione
w artykule. Nie jest nim do
czsto spotykany dodatkowy
gony dzwonek do telefonu,
lecz jest to bezprzewodowy
alarm wibracyjny skadajcy
si z nadajnika zamontowanego
do linii telefonicznej oraz
odbiornika przeznaczonego do
noszenia w kieszeni.
Rekomendacje:
prezentowane rozwizanie
okae si przydatne dla tych
wszystkich, ktrzy z rnych
przyczyn nie chc lub nie mog
korzysta ze standardowego
dzwonka telefonu.

PODSTAWOWE PARAMETRY
Pytka o wymiarach:
Nadajnik 76 x 43 mm
Odbiornik 69 x 35 mm
Zasilanie:
Nadajnik +16...+19 V
Odbiornik bateria 6 V
Zasig dziaania 100 m (w otwartej przestrzeni)
Nadajnik podczany do linii telefonicznej
Odbiornik sygnalizuje nadchodzce poczenie
wibracjami i optycznie (LED)

Elektronika Praktyczna 6/2005

Prawie kady dzisiejszy telefon

komrkowy ma wbudowany alarm
wibracyjny, ktry do szybko pozwala wykry dzwonienie telefonu,
a take zachowa dyskrecj, gdy nie
musi wspgra z sygnaem akustycznych telefonu. Taki typ telefonicznego alarmu moe by nie tylko wykorzystywany w haaliwych pomieszczeniach czy na zewntrz budynkw
z dala od telefonu przewodowego,
ale bdzie take cenn pomoc dla
osb niedosyszcych. Element drgajcy do tego typu alarmu mona zrobi w bardzo prosty sposb. Wystarczy dowolny miniaturowy silniczek
z zamontowanym wahadekiem, ktre
wprowadzi go w drgania. Zasig bezprzewodowego alarmu (od miejsca
zamontowania nadajnika) w otwartym
terenie bdzie bliski 100 m. Natomiast w zamknitych pomieszczeniach
bdzie mniejszy ni 100 m. Dziki
zastosowaniu w nim kodowanej transmisji bezprzewodowej, alarm sta si
bardziej odporny na zakcenia, ktre mogyby powodowa jego samoczynne uaktywnianie. Podstawowym
ukadem wykonawczym (sygnalizujcym) bezprzewodowego alarmu jest
silniczek z wahadekiem pracujcy
jako element drgajcy. Jest moliwo
zastpienia go akustycznym sygnalizatorem, ktry powinien posiada
do due natenie dwiku. Mona
w ten sposb uzyska bezprzewodowy
gony sygnalizator do telefonu stacjonarnego. Zaprezentowany w dalszej

czci artykuu alarm posiada take

jako sygnalizator diod LED. Moe
si ona przyda do wykrycia dzwonka telefonu, gdyby odbiornik nie by
umieszczony w kieszeni. Po dodaniu
dodatkowego tranzystora mocy lub
triaka odbiornik moe sterowa rdami wiata o wikszej mocy. Tak
wic sygnalizatorem dzwonka telefonu prcz alarmu wibracyjnego, sygnalizatora akustycznego moe by take
element optyczny, ktrym moe by
lampa lub arwka. Oczywicie bezprzewodowy alarm wibracyjny bdzie
mg znale swoje miejsce wszdzie
tam, gdzie tradycyjny sygna akustyczny jest nieskuteczny, bd niewskazany. Do budowy bezprzewodowego alarmu uyto atwo dostpne
elementy, ktre znaczco przyczyniy
si do zmniejszenia kosztw caego
urzdzenia.

Opis dziaania ukadu

Urzdzenie skada si z dwch

czci: nadajnika oraz odbiornika. Nadajnik jest przeznaczony do instalacji
w miejscu zamontowanego telefonu.
Posiada on zasilanie zewntrzne. Natomiast odbiornik przeznaczony jest
do noszenia najczciej w kieszeni
i dlatego ma zasilanie bateryjne.

Ukad nadajnika

Na rys. 1 przedstawiono
ideowy nadajnika. Dziaanie
ka polega w duej mierze na
rowaniu napicia panujcego

schemat
nadajnimonitona linii

25

Bezprzewodowy alarm wibracyjny do domowego telefonu

Rys. 1. Schemat elektryczny nadajnika

telefonicznej. Jak wiadomo, napicie

to zmienia si i wynosi w przyblieniu 60 VDC, gdy suchawka ley na
widekach i ok. 10 VDC podczas prowadzenia rozmowy. Gdy przychodzi
sygna dzwonka na napicie bliskie
60 VDC nakadane jest dodatkowo
napicie przemienne o amplitudzie do
90 V (jego warto zaley od centrali telefonicznej i moe by mniejsza).
Czstotliwo zmiennego sygnau
dzwonka wynosi 25 Hz, cho take
moe zalee od typu centrali telefonicznej, zwaszcza gdy zastosowana
jest centralka wewntrzna. Kondensator C1 nie dopuszcza do poboru prdu przez ukad wykrywajcy dzwonek w stanie spoczynku, a w trakcie
wystpowania sygnau dzwonienia
swoj reaktancj ogranicza prd diody LED transoptora U2. Prd zmienny ograniczany take przez rezystor
R1 jest prostowany w mostku Graetza B1. Poniewa na mostku odkada
si napicie o warto okoo 1,4 V
(2*0,7 V) ukad nie zwiera sygnaw
akustycznych, ktre s rzdu setek
miliwoltw. Ttnice napicie z mostka jest wygadzane przez kondensator C2 i podawane przez rezystor R3
ograniczajcy prd diody LED transoptora. Rezystor R2 nie dopuszcza
do nadmiernego wzrostu napicia na
kondensatorze C2. Dioda w transoptorze zacza zawarty w nim tranzystor
podczas sygnaw dzwonka. Tranzystor transoptora wyzwala przerzutnik
monostabilny U3A, ktry wydua
czas dzwonka. Rezystor R4 podciga
kolektor tranzystora do dodatniego
napicia. Czas trwania impulsu na
wyjciu przerzutnika jest okrelony
przez elementy R5 oraz C3 i wynosi
ponad 2 sekundy. Przerzutnik monostabilny mona take wyzwoli przyciskiem S1, ktry suy do testowania alarmu. Zosta on dodany w ce-

26

lach diagnostycznych, ale moe peni take inn funkcj o czym bdzie
w dalszej czci artykuu. Wyjcie Q/
przerzutnika stanem niskim zacza
koder U4 oraz poprzez tranzystor
T1 nadajnik radiowy U5 (RT1). Rezystor R6 ogranicza prd bazy tranzystora T1. Zastosowanie w ukadzie
kodowanej transmisji uniezalenia
w duej mierze ukad od moliwych
zakce, ktre mogyby by dokuczliwie podczas transmisji nie kodowanej. Odbiornik mgby reagowa na
non innych nadajnikw zwaszcza
nadajnikw zawartych w pilotach samochodowych. Ukad U4 jest wyspecjalizowanym ukadem kodujcym
przeznaczonym do pracy w pilotach
do sterowania ukadami alarmowymi.
Na rys. 2 przedstawiono schemat
blokowy ukadu MC145026. Umoliwia on ustawienie 19683 kombinacji
kodu poprzez jego dziewi wej
A1...A9. Kod jest ustawiany w tak

zwanym systemie trjkowym. Kade

z wej programujcych moe zosta
ustawione w trzech stanach: poczone z mas, poczone z plusem zasilania i pozostawione w powietrzu.
Wejcie TE/ kodera jest jego wejciem uaktywniajcym, ktrym steruje przerzutnik monostabilny. Ukad
U4 do poprawnej pracy potrzebuje
elementw R7, R8 oraz C4 ktre
wsppracuj z jego oscylatorem. Impulsy generowane na wyjciu DOUT
przez koder s wysyanie radiowo
przez modu radiowy RT1. Impulsy
z wyjcia DOUT take steruj diod
LED D2, ktra sygnalizuje transmisj.
Rezystor R9 ogranicza do bezpiecznej
wartoci prd pyncy przez diod
D2. Gdy nie ma sygnau dzwonka
ukad U4 jest zablokowany (stan wysoki na wejciu TE/). Take nadajnik
radiowy U5 jest wyczany poprzez
odcicie zasilania przez tranzystor
T1. Nadajnik alarmu zasilany jest

Rys. 2. Budowa wewntrzna ukadu MC145026

Elektronika Praktyczna 6/2005

Bezprzewodowy alarm wibracyjny do domowego telefonu

Rys. 3. Schemat elektryczny odbiornika

stabilizowanym przez U1 napiciem

12 V. Kondensatory C5 C8 ltruj
napicia zasilajce, natomiast dioda
D1 zabezpiecza ukad przed odwrotnym podczeniem rda zasilania.

Ukad odbiornika

Schemat ideowy odbiornika zosta przedstawiony na rys. 3. Sygnay radiowe s odbierane przez modu
odbiornika radiowego U1 typu RR4.
Sygnay z wyjcia odbiornika radiowego (wyjcie OUT) traaj na wejcie
DATA IN dekodera U2 (MC145028).
Na rys. 4 przedstawiono schemat blokowy dekodera MC145028. Jego zadaniem jest dekodowanie sygnaw
zakodowanych przez koder MC145026
w nadajniku. Jeeli dwukrotnie zosta
rozpoznany cig impulsw odpowiadajcy liczbie podanej na wejcia
programujce ukadu U2 (musz one
by skongurowane jak w nadajniku)
to wyjcie VT tego ukadu przechodzi w stan wysoki i pozostanie w nim
a do przerwy w transmisji danych
lub do momentu wyrycia bdu. Do
prawidowego dziaania dekodera wymagane s elementy R1, C2, R3, C3.
Jeli zostanie odebrana i poprawnie
zdekodowana transmisja z nadajnika,
to na wyjciu VT odbiornika pojawi si stan wysoki, ktry uruchomi
generator monostabilny zbudowany
z bramek U3C, U3D. Okres tego generatora wynosi kilka sekund i jest
zaleny od wartoci elementw R6,
C4. Sygna wyjciowy tego generatora
kluczuje drugi generator zbudowany
z bramek U3A, U3B, ktrego okres
jest znacznie mniejszy. Okres drugiego generatora jest wyznaczony wartoci elementw R7, C5. Rezystory
R4, R5 zabezpieczaj wejcia bramek

Elektronika Praktyczna 6/2005

U3A i U3C. Wyjcie drugiego generatora steruje zaczaniem tranzystora

T1, ktry zacza silniczek bdcy
elementem generujcym drgania oraz
diod sygnalizacyjn D1. Po wykryciu
dzwonka przez ukad nadajnika, silniczek jest zaczany z czstotliwoci
generatora U3A, U3B w takt pracy
generatora U3C, U3D. Silniczek bdzie kilkakrotnie zaczany na czas
trwania stanu wysokiego na wyjciu
bramki U3D. Przy stanie niskim na
wyjciu U3D silniczek bdzie zatrzymany. Rezystor R8 ogranicza prd
diody D1, natomiast dioda D2 zabezpiecza tranzystor T1 przed przepiciami pochodzcymi do silniczka. Rezystor R9 ogranicza do bezpiecznej wartoci prd bazy tranzystora T1. Od
wartoci tego rezystora bdzie zalee
prd pyncy przez silniczek. Zmieniajc warto rezystora R9 mona
w pewnym zakresie regulowa prdko silniczka. Poniewa odbiornik

jest zasilany z baterii BT1 o napiciu

6 V, bdzie wskazane by silniczek
nie pracowa z maksymaln moc, co
obniy pobr prdu i zwikszy czas
pracy odbiornika. Przycisk S1 umoliwia wczanie/wyczanie odbiornika
podczas braku jego uywania. Kondensatory C6, C7 ltruj napicia zasilajce odbiornik, natomiast elementy
R2, C1 s odpowiedzialne za dodatkowe ltrowanie napicia zasilajcego
odbiornik radiowy RR4.

Monta i uruchomienie

Schemat montaowy bezprzewodowego alarmu zosta przedstawiony odpowiednio na rys. 5 (nadajnik) oraz
na rys. 6 (odbiornik). Monta odbiornika jest typowy i naley rozpocz
go do od elementw najmniejszych,
koczc na woeniu ukadw scalonych do podstawek. W przypadku nadajnika jest podobnie, ale nie naley
zapomnie o wczeniejszym wlutowa-

Rys. 4. Schemat blokowy ukadu MC145028

27

Bezprzewodowy alarm wibracyjny do domowego telefonu

na o ktrego przykrcono element kostki do czenia przewodw elektrycznych. Do elementu
z kostki elektrycznej mona przykrci kilkanacie
podkadek, ktre bd
zwiksza poziom drga
s i l n i c z ka . O c z y w i c i e
mona stosowa dowolne
silniczki zasilane napiciem do 6 V. Prdko
Rys. 5. Schemat montaowy nadajnika
takiego silniczka mona
niu jednej zworki. Do zasilenia na- dobra zmieniajc warto rezystora
dajnika mona wykorzysta dowolny R9 w ukadzie odbiornika. Zarwno
nadajnik i odbiornik naley umieci
zasilacz wtyczkowy, ktry moe mie
w obudowie. Silniczek naley do
napicie stabilizowane cho nie jest
to wymagane. Do zasilenia odbiorni- stabilnie przymocowa do obudowy,
by podczas jego pracy nie uleg od
ka mona zastosowa dowoln bateri
niej oderwaniu. Mona do tego celu
lub akumulatorek 6 V. Moe to by
take zestaw ogniw ktrych napicia uy jakiego do dobrego kleju.
Na zewntrz obudowy nadajnika jak
w rezultacie dadz 6 V. Po zmontowaniu nie jest wymagana adna re- i odbiornika naley umieci elemengulacja prcz ustawienia identycznego ty stykowe S1 oraz diody sygnalizakodu w nadajniku jak i w odbiorniku. cyjne. Przycisk S1 w nadajniku suy
Mona to uczyni w bardzo prosty
do testowania sygnalizatora. Wiec po
sposb. Na pytkach, tu obok punk- jego naciniciu powinien odbiornik
tw lutowniczych kocwek ukadu uruchomi silniczek. Jeli tak si nie
dzieje popeniony zosta bd montakodera/dekodera sucych ustawianiu
kodu, znajduj si szeregi punktw owy lub ustawione kody nadajnika
lutowniczych. Jeden szereg poczo- i odbiornika rni si od siebie. Syny jest z mas, drugi z plusem zasignalizator moe take suy do celania. Programowanie wykona nale- lw przywoawczych. Nie musi by
y zwierajc kropelkami cyny pola
podczony nadajnik do linii telefolutownicze kocwek ukadw do nicznej. Jeli jeste chce przywoa
masy, do plusa lub pozostawiajc je osob majc odbiornik w kieszeni,
niepodczone. Najwaniejsze jest aby to po prostu moe to zrobi nacikody ustawione w nadajniku i odbior- skajc przycisk S1 w nadajniku. Podniku byy identyczne. Aby zwikszy
czas nie uywania, odbiornik powizasig urzdzenia mona do punktu nien by wyczany przecznikiem
ANT odbiornika wlutowa odcinek S1. W odbiorniku zastosowany zosta
kilkunasto centymetrowego przewo- take alarm optyczny w postaci diodu, ktry bdzie dodatkow anten. dy LED. Mona do tego celu take
Taki zabieg zwikszy zasig odbior- uy diod o podwyszonej jasnoci
nika od nadajnika. Element wibracyj- czsto nazywanych superjasnymi lub
ultrajasnymi. Zamiast elementu syny mona wykona samodzielnie lub
gnalizacyjnego jakim jest silniczek,
wykorzysta z telefonu komrkowego.
W ukadzie modelowym wykorzystany mona uy rnych sygnalizatorw
akustycznych. W przypadku prdu
zosta silniczek od starego CDROMu
pobieranego przez sygnalizator akuW ofercie AVT s dostpne:
styczny, moliwe e bdzie wymaga
- [AVT-431A] pytka drukowana
wymiany tranzystor T1 w odbiorniku
- [AVT-431B] kompletny kit
na model o wikszej mocy. Przy doczeniu do ukadu elementw
sygnalizacyjnych bdcych rdami wiata (arwki itp.),
do tranzystora T1 w odbiorniku naley doda, w zalenoci od obcienia, tranzystor
mocy lub triak najlepiej pracujcy razem z optotriakiem,
gdyby element wietlny by
zasilany napiciem sieciowym.
Nadajnik po podczeniu do
Rys. 6. Schemat montaowy odbiornika

28

WYKAZ ELEMENTW
Nadajnik
Rezystory
R1: 100 V
R2: 22 kV
R3, R9: 1,2 kV
R4, R6: 10 kV
R5: 2,2 MV
R7: 43 kV
R8: 24 kV
Kondensatory
C1: 100 nF/400 V
C2, C8: 100 F/16 V
C3: 1 F MKT
C4: 10 nF MKT
C5, C7: 100 nF MKT
C6: 47 F/16 V
Pprzewodniki
U1: 78L12
U2: Transoptor CNY173
U3: 4098
U4: MC145026
U5: Modu nadawczy RT1
T1: BC558
D1: 1N5819
D2: LED 3 mm RED
M1: Mostek prostowniczy okrgy 1 A
Inne
S1: Przycisk typu mikrostyk
Z1: Gniazdo telefoniczne RJ9GAMP
Z2: Gniazdo zasilajce
Odbiornik
Rezystory
R1: 220 kV
R2: 100 V
R3: 51 kV
R4, R5: 100 kV
R6: 2,2 MV
R7: 470 kV
R8: 470 V
R9: 1 kV
Kondensatory
C1, C6: 100 F/16 V
C2, C7: 100 nF MKT
C3: 22 nF MKT
C4, C5: 1 F MKT
Pprzewodniki
U1: Modu odbiorczy RR4
U2: MC145028
U3: 4011
T1: BC337
D1: LED 5 mm RED
D2: 1N4148
Inne
S1: Przecznik suwakowy
M1: Miniaturowy silniczek 5 V

linii telefonicznej i wykryciu na niej

sygnau dzwonka powinien od razu
wysa do odbiornika sygna alarmu.
Marcin Wizania, EP
marcin.wiazania@ep.com.pl
Uwaga!!!
Ukad ten nie posiada homologacji
Ministra cznoci i Komunikacji. Zgodnie
z obowizujcymi przepisami nie powinien
wic by podczony do publicznej sieci
telekomunikacyjnej.

Elektronika Praktyczna 6/2005