You are on page 1of 46

Przygotowa zesp w skadzie:

Szczecin, dnia 24.06.2011

Marcin Wolaoski, Micha Jadczuk,


Pawe Majchrowski, Tomasz Kiezik,
Pod kierunkiem: dr in. P. Szymczaka

Baza zada rachunkowych z maszyn elektrycznych z odpowiedziami

I. Transformatory
1.1

zad - 5.6.2 "Zbir zadao z podstaw elektrotechniki" G.Jastrzbska, R.Nawrowski


Sprawdzid, ktre poczenie: w gwiazd czy w zygzak (przy zaoeniu takiej samej mocy
transformatora) jest bardziej ekonomiczne.

Rozwizanie:
W transformatorze napicie fazowe jest proporcjonalne do liczby zwojw.
Napicie fazowe dla poczenia w gwiazd

= 2 =
Napicie fazowe dla poczenia w zygzak

= 2 2 cos 30 =

3
2

Przy poczeniu uzwojenia DN w zygzak napicie fazowe tego uzwojenia jest 3 razy mniejsze ni
przy poczeniu takiej samej liczby zwojw w gwiazd ze wzgldu na to, e napicie sekcji tego
uzwojenia nie s ze sob w fazie. W takim samym stosunku maleje moc znamionowa uzwojenia przy
zaoeniu jednakowej wartoci prdu znamionowego. Aby uzyskad t sam moc znamionow
transformatora przy poczeniu uzwojenia wtrnego w zygzak zuywa si wicej miedzi ni przy
poczeniu w gwiazd.
W celu zapewnienia tego samego napicia fazowego uzwojenie poczone w zygzak, musi mied 1,15
razy wicej zwojw.

2
=
= 1,15

1.2 (2.19 obcojzyczna)


Realny jednofazowy transformator posiada nastpujce dane:
Napicie znamionowe: U1N = 220V
SEM uzwojenia pierwotnego: E1 = 200V
Znamionowy prd obcienia I2n = 10A
Opornod czynna uzwojenia wtrnego: R2 = 2
Liczba zwojw uzwojenia pierwotnego W1 = 220
Liczba zwojw uzwojenia wtrnego W2 = 110
Okrelid nastpujce sprowadzone parametry transformatora:
-liczba zwojw W2
-SEM E2
-prd I2
-czynna opornod R2
Wska nieprawidow odpowied:
a) W2=220
b) E2=200V
c) I2=5A
d) R2=4
Rozwizanie:
prd I2
2 =

2 =

2
110
2 =
10 = 5
1
220

-czynna opornod R2
1
220
2 = ( )2 2 =
2
110

2 = 8

1.3 (2.29 obcojzyczna)


Wedug rezultatw biegu jaowego uzyskano wyniki:
P1 = 200W
I0 = 1,2A
U10 = 400V
U20 = 36V
Okreslid:
Straty w stali magnetowodu PFE = ?
Parametry gazi poprzecznej schematu zastpczego Rm , Xm oraz wspczynnik transformacji
transformatora.

Wskazad nieprawidow odpowied:


a) PFE = 200W
b) Rm = 138,9
c) Xm = 184
d) k = 11,1
Rozwizanie:
Poniewa rezystancja 1 oraz reaktancja 1 uzwojenia pierwotnego transformatora s duo mniejsze
od rezystancji oraz reaktancji rdzenia transformatora, straty w zezwoju s pomijalne w
stosunku do strat w rdzeniu. Moemy wic zapisad :
1 = = 200
=

200
=
= 138,9
1,22
02

1 400
=
= 333,3
0
1,2

2 2 = 303

1
400
=
= 11,1
20
36

1.4 (obcojzyczna)
Przy badaniach trjfazowego transformatora z poczeniem uzwojeo wg schematu Y/Y moc
= 100. Podczas biegu jaowego przy znamionowym napiciu 1 = 10 otrzymano
nastpujce rezultaty: 0 = 0,15, 0 = , 365 . Obliczyd wspczynnik mocy cos
(),
wyznaczyd prd biegu jaowego, straty w elazie i okrelid impedancj 0 .
Podaj nieprawidow odpowied:
A) cos0= 0,14
B) I0 = 0,015A
C) PFE = 0,00365W
D) Z0 = 38,49k

Rozwizanie:
cos0 =

0 =

P0
P0
, 365
=
=
= 0,14
0
3 U1 0
3 10 0,15
0
=
1

0
0,15 3 10
=
= 0,026

100
3 U1

PFe jw =
Z0 =

P0 , 365
=
= 0,00365

100kVA

U1
3 0

10
3 0,15A

= 38,49

1.5 (obcojzyczna)
Jeeli trjfazowy trjrdzeniowy transformator, zaprojektowany do pracy w sieci o danym
napiciu i schemacie poczeo Dy, poczyd pierwotne uzwojenie w gwiazd Yy, to niektre
parametry zmieni si. W jakim kierunku dokona si zmiana?
Wska poprawn odpowied:
A) Straty magnetyczne zmniejsz si o 3
B) Prd biegu jaowego nie zmieni si
C) Napicie na zaciskach uzwojenia wtrnego zmniejszy si o
D) Skadowa harmoniczna trzeciej krzywej strumienia zmniejszy si
Rozwizanie:
1)
Dy:
=

1 1
1

=
2 3 2

1 1 1
=

2 2 3
2 = 1

1
3
2

2)
Yy:
=

1 1
=
2 2

2 = 1

1
2

3)
1
1
3
2
2
=
= 3

2
2 1
2

gdzie:
- przekadnia transformatora projektowego
2 - napicie strony wtrnej transformatora projektowego
- przekadnia transformatora po zmianie (sztuczne)
2 - napicie strony wtrnej transformatora po zmianie (sztuczne)
1 - napicie po stronie pierwotnej
2 - napicie po stronie wtrnej
1 liczba zwojw transformatora po stronie pierwotnej
2 - liczba zwojw transformatora po stronie wtrnej
1.6 Zad(5.2.1+5.2.2) "Zbir zadao z podstaw elektrotechniki" G.Jastrzbska, R.Nawrowski
Obliczyd przekadni napiciow i zwojow, prd znamionowy strony pierwotnej i wtrnej
transformatora jednofazowego o danych znamionowych = 1500 , 1 = 220 , 2 =
42, = 50 . Jak moc pozorn odprowadzono do odbiornika przy pracy znamionowej tego
transformatora?
Rozwizanie:

1 1

=
2 2

Po podstawieniu:
= 5,24
Prd znamionowy uzwojenia pierwotnego:
1 =

= 6,82
1

2 =

= 35,7
2

Prd znamionowy uzwojenia wtrnego:

Moc odprowadzona do odbiornika:


= 1 1 = 2 2 = 1500

1.7 zad 5.4.5 "Zbir zadao z podstaw elektrotechniki" G.Jastrzbska, R.Nawrowski


W transformatorze jednofazowym przeprowadzono prb zwarcia pomiarowego przy zasilaniu
uzwojenia pierwotnego odpowiednio obnionym napiciem. Wyznaczyd parametry wzdune
tego transformatora i procentowe napicie zwarcia. Dane: 1 = 220, 2 = 42, =
50, = 6 , = 6,8 , = 40 , 2 = 0,03
Rozwizanie:
-impedancja zwarcia:
=

= 0,882

-rezystancja zwarcia:
=

= 0,865

- reaktancja zwarcia:
=

2 2 = 00,173

- rezystancja uzwojenia pierwotnego:


1 = 2 = 2 2 = 0,04
Reaktancj uzwojenia pierwotnego mona przyjd (dla transformatorw maej mocy) rwn
reaktancji uzwojenia wtrnego sprowadzonej do liczby zwojw uzwojenia pierwotnego:

1 = 2
=

= 0,086
2

- procentowe napicie zwarcia:


% =

100% = 2,72%
1

1.8 Zad. 2.17 Zadania z maszyn elektrycznych Janina Fleszar, Danuta liwioska
Transformator jednofazowy o danych znamionowych: Sn=15kVA, U1N=500V, PZN=375W,
U1z=22,5V, fn=50Hz zasilono napiciem U1=U1N przy f1=60Hz. Obliczyd napicie zwarcia, moc
zwarcia oraz wspczynnik mocy przy I1z=I1N w nowych warunkach

Rozwiazanie:

I1N

S N 15000W

30 A
U 1N
500V

Rz

PZN
375W

0,42
2
I1N 30 A2

Zz

U1Z 22,5V

0,75
I1N
30 A

Rezystancja zwarcia:

Impedancja zwarcia:

Reaktancja zwarcia:

X z Z z2 Rz2 0,62
Przy zmianie czstotliwoci, w nowych warunkach rezystancja pozostaje bez zmian, podobnie jak
zaleca od niej moc zwarcia.
Nowa reaktancja:

X z1 X z

f1
60
0,62
0,744
fn
50

Nowa impedancja:

Z z1 Rz2 X z21 0,855


Nowe napicie zwarcia:

U z1 Z z1 I1N 0,855 30 A 25,6V


Nowy wspczynnik mocy:

cos z1

Pz1
375W

0,488
U z1 I1N 25,6V 30 A

1.9 Zad. 1,26 Maszyny elektryczne w zadaniach T. Koter, W. Peczewski


W stacji energetycznej pracuj trzy jednakowe transformatory o mocy: Sn=1000kVA i napiciu
Un=30/6,3kV. Straty jaowe P0=3,3kW, straty obcieniowe Pu=14kW. Naley rozwayd z
ekonomicznego punktu widzenia przy jakim obcieniu naley czyd do pracy jeden, dwa lub trzy
transformatory.

Rozwizanie:
Straty wystpujce w jednym transformatorze przy obcieniu prdem znamionowym
wynosz:

P P
1

Pu

Przy pracy rwnolegej n takich samych transformatorw i nie zmienionym obcieniu straty
wystpujce w n transformatorach wynosz:


Pn n P0 n n Pu
2

Przejcie od pracy jednego transformatora do dwch:


P0 22 Pu 2 P0 2 2 Pu
2
2

P0

2 Po

Pu

1 2
2 Pu
2
2 3,3 103
0,687
14 103

Przejcie od pracy dwch transformatorw do trzech:



2 P0 2 3 Pu 3 P0 3 3 Pu
2 2
3
2

1
1
1
P0 32 Pu 32 Pu 32 Pu
2
3
6

6 Po
6 3,3 103

1,19
Pu
14 103

1.10 (obcojzyczna)
Dla przyczenia 3-fazowego silnika ze znamionowym napiciem przewodzcym 380V i prdem
100A, cos=0,8 do sieci 6,3kV wykorzystuje si transformator obniajcy napicie. Zaniedbujc
wewntrzne straty okrelid prd w uzwojeniu pierwotnym transformatora I1.
Wska prawidow odpowied:
a) 4,8A
b) 6,03A
c) 2,79A
d) 8,36A

Rozwizanie:
I2=380A
U2=380V
U1=6300V
I1=?
Z przekadni
2 1
=
1 2
1 =

2 2
380 100
=
= 6.03
1
6300

1.11 (2.57)
Trjfazowy Transformator posiada na kadym rdzeniu N g = 20000 zwojw uzwojenia wyszego
napicia i N d = 800 zwojw uzwojenia niszego napicia. Oblicz stosunek przekadni (K) dla
nastpujcych schematw poczeo: Dd, Yy, Yd, Dy.
Prosz wskazad nieprawidow odpowiedz :
1. Dd
K = 25
2. Yy
K = 25
3. Yd
K = 14,43
4. Dy
K = 14,43

Rozwizanie:

20000
800

20000
= 800

1. / = =

= 25

2. / =

= 25

3. / = 3 = 3
4. / =

1
3

1 20000
3 800

20000
800

= 43,3

= 14,43

1.12 (2.20)
W jakim stosunku mona wyrazid opornod czynn uzwojeo pierwotnego R1 i wtrnego R2
transformatora jeli wiadomo e materia (), gstod prdu (j) i dugod zezwoju (lzez ) w obu
uzwojeniach jest jednakowa.
Wskazad prawidow odpowied:
A) R 2 = R1

B) =
C) R 2 = R1 K
D) R 2 = R1 K 2
Rozwizanie:
1 = 2
1 = 2
=

2 = 2 2
2 = 2 2
1
1
1 =
=

==

1 1
1 =

Analogicznie:
2 2

1 1 = 2 2
1 1
= =
2 2
1 1 2
=
= = 2
2 2 1
1
2 = 2

2 =

Poprawna odpowied: B

1.13 Zadanie 2.20 (Fleszer, liwioska)


Transformator trjfazowy o przekadni = 6300V/400V majcy po stronie wtrnej N2 = 80
zwojw o poczeniu Yy zosta przezwojony na napicie 6300V/230V i poczony w ukadzie Yd.
Jaka bya nowa liczba zwojw N2 = ?.
Rozwizanie:
Dla poczenia Yy zachodzi rwnod przekadni napiciowej i zwojowej i z tej zaleznoci obliczamy
liczb zwojw po stronie pierwotnej:
=
1 1
=
2 2
1 =

1 2 6300 80
=
= 1260
2
400

Nowa przekadnia napiciowa wynosi:


6300
230
Dla poczenia Yd zalenod midzy przekadniami jest nastpujca:
=

= 3
Wykorzystujc dwie powysze zalenoci otrzymujemy:
1
3 1
=
2
2
2 =

3 1 2
3 1260 230
=
= 80
1
6300

Liczba zwojw pozostaa bez zmian

1.14 Zad 2.13 Zadania z maszyn elektrycznych T.Glinka, W.Mizia


Transformator jednofazowy ma dane:
SN = 4kVA
U1N = 15kV
U2N = 400kV
fN = 50Hz
uz = 6,0%
PCu = 120W
Zosta przezwojony w ten sposb, e liczb zwojw uzwojenia pierwotnego i wtrnego
powikszono o 15%.
Oszacowad:
1) Napicie zwarcia przy przezwojeniu
2) wspczynniki mocy zwarcia przed i po przezwojeniu

Proponowany sposb rozwizania 1)


1. Stosunek napid zwarcia jest rwny stosunkowi impedancji zwarcia w transformatorze przed i po
przezwojeniu (bo pynie taki sam prd, przekadnia pozostaje bez zmian).
2. Zmian impedancji uwzgldniamy poprzez liniow zalenod rezystancji od dugoci uzwojenia i
zalenod reaktancji rozproszenia w kwadracie od liczby zwojw.
Proponowany sposb rozwizania 2)
Przy rozwizywaniu 1) znajdujemy rezystancje i impedancje w transformatorze przed i po
przezwojeniu. Wspczynnik mocy zwarcia jest rwny stosunkowi rezystancji do impedancji w
stanie zwarcia.
Rozwizanie:
1. Poniewa rozwaamy prac transformatora w warunkach zwarcia przyjto uproszczony schemat
nie uwzgldniajcy pomijalnych w tych warunkach strat w rdzeniu:

2. Transformator przed przezwojeniem i po cechuje ta sama przekadnia, gdy uzwojenia dowinito


w tym samym stosunku.
W warunkach zwarcia uwzgldniamy rwnod prdw znamionowych. Po obu stronach rwnania
(1) zapisano moduy prdw pyncych w stanach zwarcia transformatora przed i po przezwojeniu:

1 = 1

2 =

(1)

Oznaczenia prim odnosz si do parametrw transformatora po przezwojeniu. Z i Z' oznaczaj


moduy impedancji gazi podunych (zwarcia).
3. Prd znamionowy 1 :
S

I1N = U N =
1N

4kVA
15kV

= 0,267A

(2)

4. Modu impedancji Z zwarcia gazi podunej przed dozwojeniem:


=

1
1

0,0615
0,27

= 3370

(3)

Oraz (wprowadzone pomocniczo)


= 1 + 2

(4)

= 1 + 2

(5)

2 + 2

(6)

5. Modu impedancji zwraca gazi podunej po dozwojeniu:


= 1,15 1 + 2 = 1,15
= 1,15

1 + 2 = 1,15

2 + 2

(1,15)2 2 + (1,15)4 2

(7)
2

(8)
(9)

Z rwnao (7), (8), (9)


(10)

Rezystancje:
Poniewa wzr na rezystancj uzwojenia drutem o danym przekroju ma postad jak poniej to w
danych warunkach procentowy przyrost zwojw uzwojenia jest rwny procentowemu przyrostowi
rezystancji tego uzwojenia, co zapisujemy jako 1,15 krotnod rezystancji przed przezwojeniem.

Reaktancje:
Wzr na reaktancj rozproszenia zawiera liczb zwojw w drugiej potdze, wnioskujc jak wyej
reaktancje rozproszenia przed przezwojeniem musimy przemnoyd przez (1,15)2 krotnod
= 2 ; 2
(12)
6. Rezystancj zwarcia (przed dozwojeniem) otrzymujemy ze strat obcieniowych:
=
7. Z podstawienia (4) =

2
1

120

= (0,27)2 = 1680

(13)

2 2 do (10) eliminujemy reaktancj

= 1,152 2 + 1,154 2 2 =
4320

1,33 1680

+ 1,75

3370

1680

=
(14)

8. Podstawiajc (3) i (14) do wzoru (1):


=

4320
6%
3370

= 7,69%

(15)

(rozwizanie 1)
9. Wspczynniki mocy w stanie zwarcia:

1680

Przed dowiniciem: = = 3370 = 0,5


Po dowiniciu: =

1,15

1,151680
4320

= 0,45

(rozwizanie 2)

(16)
(17)

1.15 Do czego prowadzi nie wypenienie warunku pracy rwnolegej transformatora w zakresie nie
spenienia tych samych grup poczeo? Prosz uzasadnid i wskazad prawidow odpowiedz.
A) Forma napicia na szynach, do ktrych s doczone oba uzwojenia wtrne - jest
niesinusoidalna
B) Prdy biegu jaowego kadego z transformatorw znaczco zwiksz si
C) Pojawi si prdy wyrwnawcze, ktrych wartoci s rzdu (0,5 0,75) I2N
D) Prdy wyrwnawcze w uzwojeniach przekrocz znaczco wartoci znamionowe
Rozwizanie:
Uzasadnienie zawarte jest m. in. w ksice Transformatory Wadysawa Mizi (str 168 - 176)
Patrz rys. 3.24a i c.

Prdy wyrwnawcze przy niejednakowych grupach poczeo SA zawsze wiksze od


prdw znamionowych transformatorw i mog byd nawet przyczyn uszkodzeo uzwojeo.
Transformatory energetyczne nale do grup nieparzystych, a zatem najmniejsze
przesunicie fazowe napid stron wtrnych wynosi /3.
Jeli np. transformator naley do grupy 5 a drugi do grupy 7, to prd wyrwnawczy
rwna si:
=

2
2

= 2 2 2 = 0,126 2 = 8 2

Rozpatrzmy inny przykad: grup Yy0, Yd11. Wwczas

2
2

= 3, wektory dwch

napid s przesunite wzgldem siebie o kt 30. Wtedy rnica napid wynosi = 2 i


prd wyrwnawczy bdzie okoo 15 20 razy wikszy od prdu obcienia. Oczywicie
jest to sytuacja awaryjna. Najtrudniejsza sytuacja wystpi, gdy jeden transformator naley do
grupy zerowe, a drugi do szstej - wwczas = 22 . Zatem najwikszy
wyrwnawczy
prd popynie, jeeli przesunicia fazowe napid stron wtrnych bd rwnay si , a wiec
wtedy gdy rnica w grupach poczeo wynosi 6
W zwizku z powyszym odpowiedz prawidowa - D

II. Maszyny Prdu Staego


2.1 zad 5.1 str. 178 Zagadnienia obliczeniowe w eksploatacji maszyn elektrycznych P.Staszewski
Prdnica obcowzbudna prdu staego typu ARBZc 160Mz poddana zostaa prbie biegu
jaowego oraz obcienia. Przy biegu jaowym jej prdkod 0 = 1475/, a napicie na
zaciskach 0 = 240. Cakowita rezystancja obwodu twornika = 0,55. Po przyczeniu
obcienia do prdnicy, prdkod obrotowa zmniejszya si do 1 = 1430 /, a przez twornik
popyn prd 1 = 25,3. Wyznaczyd napicie na zaciskach obcionej prdnicy. Ile wynosi prd
wzbudzenia podczas obu prb, przy zaoeniu staej temperatury uzwojeo i nieuwzgldnieniu reakcji
twornika? Rezystancj obwodu wzbudzenia przyjd = 149, a napicie zasilajcego je rda
zewntrznego = 220. Spadek napicia na rezystancji przejcia midzy szczotkami a
komutatorem okrelid jako rwny 2 = 2.
Rozwizanie:
Napicie indukowane prdnicy:
=


=
60

Gdzie:
- liczba par biegunw;
liczba par twornika;
prdkod obrotowa;
liczba gazi rwnolegych uzwojenia twornika
strumieo magnetyczny w szczelinie powietrznej
staa konstrukcyjna maszyny: =

60

Napicie indukowane podczas biegu jaowego:


0 = 0
Napicie indukowane podczas prby obcienia:
1 = 1
Podczas biegu jaowego prd twornika prdnicy nie pynie i 0 = 0 . Zatem:
1 = 0

1
1430
= 240
= 232,7
0
1475

Napicie na zaciskach prdnicy:


1 = 1 1 2 = 232,7 25,3 0,55 2 = 216,8

Prd wzbudzenia prdnicy:


=

220
=
= 1,48
149

2.2 zad 5.4 str. 182 Zagadnienia obliczeniowe w eksploatacji maszyn elektrycznych P.Staszewski
Wyznaczyd prdkod obrotow 1 silnika bocznikowego prdu staego zasilanego napiciem
1 = 1,08 i obcionego momentem 1 = 0,92 . Obliczenia przeprowadzid korzystajc z danych
znamionowych: = 8,8, = 220, = 3080 /, = 46,2, = 0,084,
= 193. Zaoyd niezmiennod strumienia wzbudzenia, pomind spadek napicia na rezystancji
przejcia midzy szczotkami a wycinkami komutatora.
Rozwizanie:
Moment nominalny silnika:
= 9,55

8800
= 9,55
= 27,3

3080

Natenie prdu wzbudzenia:


=

220
=
= 1,14
193

Wartod obcienia w nowym punkcie pracy:


1 = 0,92 = 0,92 27,3 = 25,1
Wartod napicia pracy silnika
1 = 1,08 = 1,08 220 = 238
Poniewa obwd magnetyczny wzbudzenia uznaje si jako nasycony oraz pominite zostaje zjawisko
reakcji twornika, wic:
1 = =
Napicie indukowane w tworniku:
=
oraz
=
Bilans prdw w obwodzie silnika:
= = 46,2 1,14 = 45,1

Wyznaczenie wartoci nieulegajcych zmianie:


- staa wartod iloczynu :
=

220 45,1 0,084



=
= 0,0702

3080

Gdzie
- staa konstrukcyjna maszyny.
- staa wartod obliczanego silnika bocznikowego :
=
27,3

=
= 0,605
45,1

=
Gdzie
- staa konstrukcyjna maszyny
Natenie prdu w nowym punkcie pracy:
1 =

1
25,1
=
= 41,5
0,605

Nowa wartod prdkoci obrotowej:


1 =

1 1 238 41,5 0,084


=
= 3341 /

0,0702

Wiksza od nominalnej wartod prdkoci obrotowej 1 > spowodowana jest zasilaniem silnika
ze rda o napiciu 1 > , przy mniejszym ni znamionowe obcieniu 1 < .

2.3 zad. 6.23 str. 444 Zadania z maszyn elektrycznych Tadeusz Glinka
Prdnica obcowzbudna o danych znamionowych PN = 16kW, UN = 230V, IN = 82,7A, nN = 720
obr/min, Rt = 0,1, pracuje przy prdzie wzbudzenia IW = 0,5 IwN , prdkoci obrotowej n = nN i prdzie
obcienia znamionowym I = IN. Obliczyd napicie na zaciskach maszyny. W obliczeniach zaoyd
linearyzacj charakterystyki magnesowania oraz pomind oddziaywanie twornika.
Rozwizanie:
Rwnanie napid obwodu twornika
=
Sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu twornika
=

- wspczynnik proporcjonalnoci
Przy prdzie wzbudzenia
= 0,5
I przy liniowej charakterystyce magnesowania
= 0,5
Zatem przy = 0 sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu twornika
= 0,5
Wartod znamionowa siy elektromotorycznej
= + = 230 + 82,7 0,1 = 238
Tak wic
= 0,5 = 119 82,7 0,1 = 110,7

2.4 (obcojzyczna)
W silniku prdu staego obwd uzwojenie stojana ma rezystancje = 2. Okrelid moc
elektryczn pobieran z sieci. Jelisilnik pracuje przy prdzie 10 a sia elektromotoryczna uzwojenia
wirnika wynosi = 200
Wska prawidow odpowied:
A) 2200W
B) 2000W
C) 1800W
D) 2020W
Rozwizanie:
= = 2 10 = 20
= + = 200 + 20 = 220
= = 220 10 = 2200

2.5 (obcojzyczna)
Jak wielkod powinien mied rozrusznik, eby prd rozruchowy silnika prdu staego by
rwny = 2 , jeli wiadomo, e = 220 = 10, = 0,1 .
Zaznacz prawidow odpowied:
A) = ,
B) R R = 11
C) R R = 9,9
D) R R = 10
Rozwizanie:
=

= 2
=
=

220
0,1 = 10,9
2 10

2.6 zad 4.34a Zadania z maszyn elektrycznych Janina Fleszar, Danuta liwioska
Maszyna robocza, napdzana przez silnik bocznikowy prdu staego, pracuje przy staym
momencie, z regulacj prdkoci od 750 do 1500 obr/min. Moc silnika napdowego, potrzebna przy
prdkoci obrotowej 1500 obr/min, wynosi 20kW.
Dobrad silnik napdowy i porwnad warunki pracy przy regulacji prdkoci:
w d od 1500 do 750 obr/min (za pomoc opornika w obwodzie twornika)
Dla silnikw o mocy 20kW przyjd przyblion sprawnod = 0,89. Pomind zmiany strat
mechanicznych i w elazie.
Rozwiazanie:
Regulacja prdkoci za pomoc opornika w obwodzie twornika
W tym przypadku silnik pracuje obciony znamionowo przy najwikszej prdkoci, std dobieramy
go tak by przy prdkoci obrotowej 1500 obr/min jego moc na wale wynosia 20kW
Pn= 20 kW;

nn= 1500 obr/min

Przy regulacji w d, przy staym momencie, przez zmian rezystancji w obwodzie moc na wale
twornika bdzie proporcjonalna do prdkoci obrotowej

Przy prdkoci nn = 1500, gdy moc na wale jest znamionowa, moc pobierana z sieci wynosi:

Pn

Ppob

20
22,45kW
0,89

Std czne straty:

P P
n

pob

Pn 22,45 20 2,45kW

W czasie tej regulacji prd pozostaje stay i rwny znamionowemu In, poniewa moment i strumieo
pozostaj stae.
Przy prdkoci n = 750 obr/min moc na wale P = 0,5Pn. Std (przy pominiciu zmian strat
mechanicznych i w elazie, mona przyjd, e I = In = const ) moc pobierana z sieci nie ulega zmianie.
zatem sprawnod zmaleje do okoo

P
10

0,445
Ppob 22,45

2.7 zad 4.34b Zadania z maszyn elektrycznych Janina Fleszar, Danuta liwioska
Maszyna robocza, napdzana przez silnik bocznikowy prdu staego, pracuje przy staym
momencie, z regulacj prdkoci od 750 do 1500 obr/min. Moc silnika napdowego, potrzebna przy
prdkoci obrotowej 1500 obr/min, wynosi 20kW.
Dobrad silnik napdowy i porwnad warunki pracy przy regulacji prdkoci:
w gr od 750 do 1500 obr/min (przez osabienie strumienia magnetycznego)
Rozwiazanie:
Regulacja prdkoci przez osabianie strumienia
W tym przypadku przy najmniejszej prdkoci obrotowej strumieo magnetyczny rwny jest
znamionowemu n. Natomiast przy prdkoci 1500 obr/min strumieo powinien byd o poowe
mniejszy (ok. 0.5 n). Dlatego dobieramy silnik ze znamionow prdkoci rwn 750 obr/min.
Po zmniejszeniu strumienia do 0,5n prd twornika bdzie dwukrotnie wikszy przy staym
momencie. Zatem dobieramy silnik tak, aby jego prd znamionowy by 2 razy wikszy od wartoci
potrzebnej przy n= 750 obr/min. Moc potrzebna przy takiej prdkoci wynosi 10kW, wic prd musi
odpowiadad mocy 20kW. (dla uproszczenia przyjmujemy te same straty co w silniku 20kW;
1500 obr/min)

Ppob 0,5Pn Pn 10 2,45 12,45kW

P
10

0,805
Ppob 12,45

Pomijajc zmiany strat w obwodzie uzwojenia bocznikowego, strat w elazie i mechanicznych,


mona przyjd, e sprawnod bdzie w przyblieniu rwna sprawnoci silnika przy pracy
znamionowej.

2.8 Zad 6.26 Zadania z maszyn elektrycznych Tadeusz Glinka, Wadysaw Mizia
Prdnica obcowzbudna prdu staego o danych znamionowych Pn = 19kW; Un = 230V;
Rt = 0,1 , pracuje przy n = nn i Iw = Iwn.
Oblicz rezystancj obcienia , przy ktrej moc wydawania przez prdnic jest maksymalna. W
obliczeniach pomind oddziaywanie twornika.
Rozwizanie:
Moc zadawana:
P=RI2
=

Po podstawieniu za I:
=

2
( + )2

Przy podanych zaoeniach:


E=En
Rezystancj R, przy ktrej moc wydawana P jest maksymalna, wyznacza si z rwnania:

=0

Std:
R=Rn=0,1
Aby ,maszyna wydawaa moc maksymaln, rezystancja obcienia musi byd rwna rezystancji
obwodu twornika. Sprawnod maszyny w tym przypadku wynosi okoo 50%.
Jest to stan duego przecienia.
Moc wydawana:
2

= 2 =
=
( + )2

( + )2

19000
230 + 0,1 230
= 0,1
(0,1 + 0,1)2

= 142000

2.9 Zad 6.43 Zadania z maszyn elektrycznych Tadeusz Glinka, Wadysaw Mizia
Silnik obcowzbudny prdu staego o danych znamionowych: Pn = 5,5kW; Un = 220V;
In = 30,5A; nn = 750 obr/min; Rt = 0,4 pracuje w warunkach znamionowych.
Oblicz przy wzbudzeniu znamionowych:
- Prdkod obrotow ustalon przy napiciu twornika U = 200V.
W obliczeniach pomind oddziaywanie twornika oraz indukcyjnod obwodu twornika

Rozwizanie:
Prdkod obrotowa ustalona
=

Przy momencie obcienia znamionowego i wzbudzenia znamionowym sia


elektromotoryczna
= = 200 30,4 0,4 = 187,8
A prdkod obrotowa ustalona:

187,8
=
= 750
= 678 /

207,8
Zmniejszenie napicia twornika powoduje zmniejszenie prdkoci obrotowej silnika.

2.10 (zad 1.79 obcojzyczna)


Okrelid prd stojana i napicie generatora obcowzbudnego, przy n = const dla prdu
wzbudzenia Iw1 = 0,4A i Iw2 = 0,2A. Opornod obwodu wynosi RA = 0,6, a opornod obcienia
R0 = 9,4. Z charakterystyki biegu jaowego:
- Iw1 0,4A
EA1 = 140V
- Iw2 0,2A

EA2 = 120V

Reakcje oddziaywania twornika pomijamy. Wskazad na nieprawidow odpowied:


1)
2)
3)
4)

IA=14A
UA=131,6V
IA=12A
UA=102,8V

Iw=0,4A
Iw=0,4A
Iw=0,2A
Iw=0,2A

Ua= Ea- RaIa= R0Ia


Ea= Ia(Ra+ R0)
I a ( 0, 4 )

Ea
140

14 A
Ra R0 0,6 9,4

I a ( 0, 2 )

Ea
120

12 A
Ra R0 0,6 9,4

U a (0, 4) R0 I a 9,4 14 131,6V


U a (0, 2) R0 I a 9,4 12 112,8V

2.11 (zad 1.80 obcojzyczna)


Generator prdu staego (obcowzbudny) jest napdzany silnikiem asynchronicznym. Przy
obcieniu generatora prdem IA=20A napicie na jego zaciskach jest rwne 220V. Moment na wale
silnika rwny jest znamionowemu, n=920obr/min. Okrelid napicie przy biegu jaowym IA0, jeli
moemy zaniedbad straty mocy i wpyw reakcji twornika, a RA=0,5.
Wskazad na prawidow odpowied.
1)
2)
3)
4)

250V
240V
230V
220V

Rozwizanie:

pN
a
Ea U a Ra I a 220 0,5 20 230V
Ea ce n , gdzie: ce

Napicie przy biegu jaowym:

Ea 0 ce n0

Ea 0 n0

Ea
n

U a 0 U a 0 Ea 0

Ea n0 230 1000

250V
n
920

2.12 (1.6)
W generatorze prdu staego opornod uzwojenia stojana(wirnika) wynosi Rt = 4 . Okrel
moc oddawan przezeo do sieci jeeli pracuje on przy prdzie In = 20A. Eg =250V
Wybierz prawidow odpowiedz:
1. 6600[W]
2. 5000[W]
3. 3400[W]
4. 4920[W]

Rozwizanie:
= = 250 20 4 = 170
= = 170 20 = 3400

2.13 (1.7)
Okrelid moc elektromotoryczn silnika prdu staego przy prdkoci n=6000 1/min
jeeli M = 5*10-2 Nm
A)
B)
C)
D)

3140W
500W
31.4W
15.7W

Rozwizanie:
=
= =

2
2 6000
= 5 102
= 31,4
60
60

2.14 zad 5.1 Fleszer, liwioska


Obliczyd prd zwarcia ustalonego prdnicy obcowzbudnej o danych PN = 5,5kW, UN = 230V, nN
= 1440 obr/min, Rt = 0,8, jeli prdnica pracuje przy n = nN oraz IW = IWN

Rozwizanie:
W stanie zwarcia napicie obwodu twornika:
=0
Wic napiecie indukowane w tworniku:
=

Z warunkw pracy wynika, e napicie indukowane w tworniku jest rwne napiciu indukowanemu
znamionowemu:
=
Std prd zwarcia ustalonego jest rwny:
=

(1)

Indukowane napicie znamionowe jest rwne:


= +

(2)

Prd znamionowy mona obliczyd ze stosunku mocy i napicia:

(3)

Podstawiajc wzr (3) do wzoru (4) otrzymujemy wartod zaindukowanego napicia:


5500 0,8
= 249,13
230
Wstawiajc obliczone napicie do wzoru (1) otrzymujemy obliczony prd zwarcia:
= 230 +

249,13
= 311,41
0,8

2.15
Silnik obcowzbudny o danych Pn =13 kW, Un =110 V, In =133,5 A, Rt =0,04 , Ufn =110 V, Ifn
=2,2 A, nn =2400 obr/min pracuje w warunkach znamionowych. Nagle obniono napicie zasilania o
20%. Jak zmienia si prdkod obrotowa tego silnika? Obliczyd jego sprawnod. Zasilanie obwodu
wzbudzenia pozostao bez zmian.

Rozwizanie:
Napicie obwodu twornika:
U = 0,8Un = 88V
SEM w warunkach znamionowych i przy obnionym napiciu zasilania:
= = 104,66

(1)

= = 82,66

(2)

Prdkod obrotow obliczamy z rownao:


=

(3)

(4)

W przypadku, gdy strumieo magnetyczny jest stay, mona wprowadzid now sta:
=

(5)

(6)

(7)

A wic:

Dzielc rwnania (6) i (7) stronami oraz podstawiajc rwnania (1) i (2) otrzymujemy now
prdkod obrotow:
=

82,66
= 2400
= 1895 /

104,66

Moc oddawana przez silnik do sieci:



9,55

2 =

(8)

Moment znamionowy mona obliczyd z zalenoci:


= 9,55

(9)

Podstawiajc wzr (6) do wzoru (5) otrzymujemy wartod mocy oddawanej do sieci:
2 =

13000 1895
2400

= 10,26

(10)

Moc pobrana przez silnik z sieci:


1 = + = 11,28

(11)

Dzielc stronami rwnania (7) i (8) wyznaczamy sprawnod silnika:


P

= P 2 = 0,91
1

(12)

2.16
Strumieo magnetyczny maszyny bocznikowej prdu staego na biegun =0,8102 Wb.
Stay wspczynnik cm = 158. Przy pracy w reimie silnikowym moment elektromagnetyczny wynosi
MEL = 45 Nm , a prdkod n = 1500 obr/min. Okrelid napicie zasilania silnika jeeli opornod
obwodu twornika rwna si Rt = 0,604
Wskazad prawidow odpowied:
A) 200V
B) 220V
C) 205V
D) 230V

Proponowany sposob rozwizania:


1. Ze wzoru na moment elektromagnetyczny mona wyznaczyd prd twornika.
2. Si elektromotoryczn mona wyznaczyd ze wzoru na moc powizan z momentem
elektromagnetycznym.
3. Z rownania obwodu silnika, przy uwzgldnieniu wzoru na si elektromotoryczn powstajc w
uzwojeniu twornika wyliczyd wartod napicia zasilania.

Rozwizanie:

1. Obliczenie prdu twornika z momentu elektromagnetycznego.


=
=

45
=
= 35,6
158 0,8 102

2. Obliczenie mocy powizanej z momentem elektromagnetycznym.


=
= =

2
=
= 7,07
60
30

3. Wyznaczenie z mocy wartoci siy elektromotorycznej E.


=
=

7,07
=
= 198,6

35,6

4. Dla obwodu twornika silnika mamy:


= + = 198,6 + 35,6 0,604 = 220,1

III. Maszyny indukcyjne


3.1 zad 3.1 "Zadania z maszyn elektrycznych" J.Fleszar, D.liwioska
Wirnik trjfazowego silnika indukcyjnego wiruje z prdkoci znamionow nN = 715 obr/min
przy znamionowym obcieniu. Obliczyd czstotliwod prdu w wirniku, jeeli czstotliwod prdu
stojana wynosi f1 = 50Hz
Rozwizanie:
Polizg wirnika wzgldem pola wirujcego wynosi
=

1 750 715
=
= 0,0467
1
750

gdzie:
1 = 750 / jest prdkoci synchroniczn tego silnika
Czstotliwod prdu wirnika jest rwna
2 = 1
2 = 0,0467 50 = 2,34

3.2

Zad 3.21 Zagadnienia obliczeniowe w eksploatacji maszyn elektrycznych Pawe Staszewski

Wyznaczyd moment silnika indukcyjnego, klatkowego 3-fazowego typu Sh 500H4Cs o


danych znamionowych PN = 1120 kWPN = 1120 kW, UN = 690 V gwizda , IN = 1095 A, nN =
obr

1494 min , cos N = 0,88, N = 97,4% przecialnod momentem K = 2,4.


Rozwizanie:
Moment znamionowy:
= 9,55

1120000
= 9,55
= 7159

1494

Moment krytyczny:
= = 2,4 7159 = 17180

3.3 zad 6.6.4 "Zbir zadao z podstaw elektrotechniki" G.Jastrzbska, R.Nawrowski


Dokonano rozruchu silnika asynchronicznego trjfazowego o uzwojeniach stojana normalnie
poczonych w trjkt z uyciem przecznika gwiazda trjkt. Wyznaczyd moment znamionowy
silnika dla poczenia w gwiazd i dla poczenia w trjkt. Dane: PN = 28 kW, UN = 220 V, nN =
955 obr/min.

Rozwizanie:
Przy poczeniu w trjkt przewodowe napicie jest rwne fazowemu. Przy poczeniu w
gwiazd napicie przewodowe jest 3 razy wiksze od napicia fazowego
=
= 3
Moment znamionowy silnika (przy poczeniu w trjkt)
=

= 279,98
2
60

Przy poczeniu w gwiazd napicie fazowe jest mniejsze 3 razy, a poniewa moment
rozwijany przez silnik jest wprost proporcjonalny do kwadratu napicia std:

1
= 2

3
= 93,33

3.4 (zad 5.110 obcojzyczna)


Okrelid znamionowy prd w fazie uzwojenia stojana silnika asynchronicznego o danych
znamionowych: = 20, = 220 380 , = 0,86, = 0,84 .
Wskazad prawidow odpowied:
A) = 36
B) =
C) = 24,3
D) = 30,3

Rozwizanie:
Przy poczeniu w trjkt:

Przy poczeniu w gwiazd:

3
=
3

20000
3 220 0,86 0,84
= 42
3

= =

20000
3 380 0,86 0,84

= 42

Jest oczywiste, e w obu schematach prd nominalny fazowy w uzwojeniach stojana jest taki sam.

3.5 (obcojzyczna)
Okrelid wspczynnik mocy cos trjfazowego silnika asynchronicznego posiadajcego
nastpujce dane znamionowe = 40 = 220/380, = 0,89, = 135/78,2
Prosz wskazad prawidow odpowied:
A) 0,54
B) 0,68
C) 0,87
D) 0,92
Rozwizanie:
= 3
=

40

3 220 135 0,89

= 0,87

3.6 (zad 5.106 obcojzyczna)


Trjfazowy czterobiegunowy silnik pracujcy przy U1=380V, f1=50Hz, rozwija na wale moment
uyteczny M2=260Nm, obracajc si z polizgiem s=2% i pobiera przy tym z sieci I1=74A oraz moc
P1=45kW. Okrelid prdkod obrotow wirnika n, moc uyteczn P2 wspczynnik mocy cos i
sprawnod .
Prosz wskazad NIEprawidow odpowied:
1) Nn=1470 obr/min
2) cos =0.924
3) =0,889
4) P2 =36,4W
Rozwiazanie:
a)

Prdkod synchroniczna dla p=2 wynosi 1500 obr/min std:


=

= +

nn=1470 obr/min
b)

1
3

45000
338074

= 0,924

2 = 9,55 =

c)

2601470
9,55

= 40

2 40000
=
= 0,889
1 45000

3.7

zad 4.2a Zadania z maszyn elektrycznych Tadeusz Glinka, Wadysaw Mizia


Maszyna indukcyjna trjfazowa piercieniowa szeciobiegunowa (p=3) ma nastpujce dane:
z1=360, ku1=0,935, ku2=0,956. Uzwojenia stojana i wirnika maszyny s poczone w gwiazd. Maszyna
pracuje przy rozwartym uzwojeniu wirnika. Uzwojenie stojana maszyny jest zasilana z sieci
trjfazowej o napiciu Us=6kV i czstotliwoci fs=50Hz. Wirnik maszyny napdzono z prdkoci
obrotow n=1200obr/min w kierunku wirowania pola magnetycznego. W obliczeniach pomind
strumieo rozproszenia oraz rezystancj uzwojenia stojana. Wyznaczyd strumieo magnetyczny gwny.
Rozwiazanie:
Wartoci skuteczne si elektromotorycznych indukowanych w fazie uzwojenia:
-stojana

E1 4,44 f1 z1 ku1

-wirnika

E2 4,44 f 2 z 2 ku 2

f 2 s f1
E1 U1

Us
3

6000
3465V
3

E1
3465

0,0463Wb
4,44 f s z1 ku1 4,44 50 360 0,935

3.8
Maszyna indukcyjna trjfazowa piercieniowa szeciobiegunowa (p=3) ma nastpujce dane:
z1=360, ku1=0,935, ku2=0,956. Uzwojenia stojana i wirnika maszyny s poczone w gwiazd. Maszyna
pracuje przy rozwartym uzwojeniu wirnika. Uzwojenie stojana maszyny jest zasilana z sieci
trjfazowej o napiciu Us=6kV i czstotliwoci fs=50Hz. Wirnik maszyny napdzono z prdkoci
obrotow n=1200obr/min w kierunku wirowania pola magnetycznego. W obliczeniach pomind
strumieo rozproszenia oraz rezystancj uzwojenia stojana . Obliczyd napicie na piercieniach
wirnika.

Rozwizanie:

U 2 3 E2

E2 s

u
U2 s

Us

E1

z1 k u1
z 2 ku 2

s U s

z 2 ku 2
z1 ku1

n1

60 f s 60 50
obr

1000
p
3
min

n1 n 1000 1200

0,2
n1
1000

U 2 0,2 6000

30 0,956
102V
360 0,935

Wartod ujemna na piercieniach lizgowych wirnika oznacza, e sia elektromotoryczna E2


indukowana w fazie uzwojenia wirnika jest przesunita o kt fazowy rwny wzgldem siy
elektromotorycznej E1 indukowanej w fazie uzwojenia stojana.

3.9

Zad 4,6 Zadania z maszyn elektrycznych Tadeusz Glinka, Wadysaw Mizia

Maszyna indukcyjna trjfazowa piercieniowa dwubiegunowa (p=1) jest zasilana z sieci 3fazowej o fs=50Hz. Do piercieni lizgowych wirnika przyczono woltomierz magnetoelektryczny z
zerem w rodku skali. Wyznaczyd n, jeli okres drgao wskazwki wynosi T=0,5s.
Rozwizanie:
f2=sf1

fs =

x
;
t

x-ilod penych okresw


t- czas jednego okresu

n 1 s

f2

f
p

1
2 Hz
0,5

f2
2

0,04
f
50

n (1 0.04)

50
obr
obr
48
2880
1
s
min

3.10 zad 3.2 Zadania z maszyn elektrycznych Janina Fleszar, Danuta liwioska
Polizg maszyny 4-biegunowej zasilonej napiciem o czstotliwoci f1 = 50 Hz wynosi kolejno:
a) s = 0,08;

b) s = 1,5;

c) s= -0,1

Podad prdkoci obrotowe i rodzaj pracy w jakiej maszyna si znajdowaa.


Rozwizanie:
n = n1(1 s)
a)

1500(1-0,08)= 1380 obr/min praca silnikowa

b)

1500(1-1,5)= -750 obr/min praca hamulcowa

c)

1500(1-(-0,1)= 1650 obr/min praca prdnicowa

3.11 (zad 5.119 obcojzyczna)


Trjfazowy 4-biegunowy silnik posiada nastpujce dane parametrw uzwojeo R1 = 1,5, R2
= 1,8, X1 = X2 = 3,1
Okrelid prdkod obrotow odpowiadajc polizgowi krytycznemu tego silnika, zakadajc prac
sieci 50Hz
Rozwizanie:
'
W naszym przypadku Rdf 0

nn

skr

60 f
obr
1500
p
min

R2' f Rdf'
R ( X1 f X )
2
1f

'
2f

1,8
1,5 (3,1 3,1) 2
2

0,282

n nn (1 skr ) 1500 (1 0,282) 1077

Rdf' -rezystancja dodatkowa w jednej fazie uzwojenia wirnika, sprowadzona do obwodu stojana

R2' f - rezystancja jednej fazy uzwojenia wirnika, sprowadzona do obwodu stojana


X 1 f - reaktancja jednej fazy uzwojenia stojana

X 2' f - reaktancja jednej fazy uzwojenia wirnika, sprowadzona do obwodu stojana

3.12 (zad 5.118 obcojzyczna)


Silnik asynchroniczny z Un =380/220 V ma poczone uzwojenia stojana w gwiazd i opornod
zwarcia (na faz) Zk =Xk =2,5 . Okrelid zmniejszenie momentu rozruchowego przy rozruchu
reaktancyjnym (w trakcie rozruchu wczono dodatkowe Xk ), jeli opornod indukcyjna rozruchowa Xr
=2,5 .
Wskazad prawidow odpowied:
A: 2x
B: 3x
C: 4x
D: Wprowadzenie szeregowo wczonej opornoci nie wpywa na moment

Rozwizanie:
Zalenod momentu elektromagnetycznego od napicia:
= 2

(1)

Jak wynika z powyszego wzoru, moment silnika jest proporcjonalny do kwadratu napicia,
ktre zmaleje po dodaniu szeregowo doczonej opornoci rozruchowej.
Wzr na moment rozruchowy:
= 2 b

(2)

Napicie rozruchowe zmniejszy proporcjonalnie do narastajcego prdu, ktory wynika z


dodania opornoci indukcyjnej. Prd w chwili rozruchu mona opisad wzorem:
=

(3)

0
Napicie w chwili rozruchu mona obliczyd przez odjcie od napicia znamionowego spadku
napicia, ktory powstanie na opornoci:
=

(4)

Po podstawieniu wzoru (3) do wzoru (4) otrzymujemy:


=

2,5

= 220 220 2,5+2,5 = 110

Podstawiajc wynik rwnania (5) do rwnania (2) i dzielc stronami rwnania (1) i (2):
2 2202
=
=
=4
2 1102

(5)

3.13 (zad 5.132 obcojzyczna)


W jakim z wymienionych sposobw rozruchu silnika asynchronicznego zwartego moment
rozruchowy jest najwikszy:
A)
B)
C)
D)

Bezporednie wczenie do sieci


Rozruch indukcyjny
Rozruch transformatorowy
Rozruch z wykorzystaniem Y/

Rozwizanie:
Rozruch z wykorzystaniem Y /:

1
3

1
3

MrY Moment rozruchowy gwiazdy


Mr - Moment rozruchowy trojkta
U Napicie midzy fazowe sieci
UY - Napicie na uzwojeniu trojkta
U - Napicie na uzwojeniu gwiazdy

Rozruch transformatorowy:
Za pomoc transformatora stopniowo podwyszamy napicie doprowadzone do zaciskow
silnika. Przez to ograniczamy prd rozruchowy co przekada si na obnienie momentu
rozruchowego.
= 1

1 2

C1- staa zalena od konstrukcji silnika


nu przekadnia transformatora
Rozruch indukcyjny :
Wpicie dodatkowej indukcyjnoci w obwod stojana silnika zmniejsza napicie na zaciskach
uzwojeo stojana co za tym idzie moment rozruchowy.

Bezporednie wczenie do sieci :


Przy bezporednim wpiciu maszyny do sieci napicie na zaciskach maszyny nie ulega obnieniu a
co za tym idzie moment rozruchowy jest najwikszy z porod wyej wymienionych.

3.14 (zad 5.78 obcojzyczna)


Okrelid sprowadzon wartod opornoci rozrusznika rozruchowego, ktrego naley
wczyd do kadej fazy silnika piercieniowego, eby otrzymad maksymalny moment rozruchowy,
przy czym opornod czynna uzwojenia trjfazowego R2 =0,1, a polizg krytyczny
sk = 0,2.
Wskazad prawidow odpowied.
A) Rd=0,4
B) Rd=0,5
C) Rd=0,2
D) Rd=0,1
Rozwiazanie:
Polizg krytyczny:
2

1 +2

=
Moment krytyczny wystepuje przy
wwczas otrzymujemy:

(1)

= 1. Aby go otrzymad naley wczyd dodatkowy rezystor Rd


=

2 +
1 +2

(2)

Dzielc rwnania(1) i (2) przez siebie eliminujemy reaktancj:

2 +
2

=1+

=1+

2
2 2

=1+

(3)

Stad, z(3), Rd
= 2

1 = 0,1 4 = 0,4

3.15 str. 218,219,220 zadania z maszyn elektrycznych Zbigniew Stein


Dane: moc znamionowa Pn =1.5kW, prdkod obrotowa znamionowa nn =950 obr/min,
cos=0,76, sprawnod =78.5%, przecialnod momentem =2.6, liczba par biegunw p=3,
czstotliwod sieci f=50Hz.
Oblicz: 1) moc czynn strat przy obcieniu znamionowym, 2)moment znamionowy i maksymalny,
3)czstotliwod siy elektromotorycznej indukowanej w uzwojeniu wirnika przy obcieniu
znamionowym.
Rozwizanie:
Obliczamy moc czynn pobieran z sieci przy obcieniu znamionowym
=
Obliczamy moc strat:

100

1,510 3 100
78,5

= 1,92

(1)

= = 1,91 103 1,5 103 = 0,41

(2)

Moment znamionowy:

60

601500

= = 2 = 2950 = 15,07

(3)

Maksymalny:
= = 39,18Nm
Aby obliczyd czstotliwod siy elektromotorycznej indukowanej w uzwojeniu wirnika przy
obcieniu znamionowym skorzystamy ze wzoru (4).
=

(4)

do obliczenia szukanej czstotliwoci musimy znad wartod polizgu


=

(5)

do obliczenia polizgu potrzebna jest nam prdkod synchroniczna:


=

60

6050
3

= 1000 /

(6)

wartod otrzyman ze wzoru (6), podstawiamy do wzoru (5)


=

1000 950
= 0,05
1000

moemy teraz obliczyd szukan czstotliwod


= = 0,05 50 = 2,5

3.16 (zad 224 Golioska)


Silnik klatkowy typu: SYJe-166 jest zasilany z oglnodostpnej sieci niskiego napicia. Jaki jest
moment krytyczny tego silnika jeli: moc znamionowa PN =0,6 kW, polizg znamionowy
sn =0,035 przyjmujc zalenod =2,6 , liczba par biegunw p=3 .
Rozwizanie:
A wiec:
Przecialnod wyraa si nastpujco:
=

Mk - moment krytyczny
MN - moment znamionowy

Skoro = 2,6 to: = 2,6 =

2 = 1 2 = 1000 0,035 = 35 /

n1- prdkod wirowania pola magnetycznego pochodzcego z stojana.


f1- czstotliwod sieci
n2-ronica prdkoci pomidzy prdkod wirowania pola magnetycznego pochodzcego z
stojana a obracajcym si wirnikiem.

Posiadajc prdkod obrotow silnika rwn = 965/ obliczamy


=

3,14 965
1
=
= 101
30
30

Posiadajc moemy obliczyd


=

600
=
= 5,94
101

Ostatecznie
= 2,6 = 2,6 5,94 = 15,44

IV. Maszyny synchroniczne


4.1 zad 4.13 "Zadania z maszyn elektrycznych" Janina Fleszar, Danuta liwioska
Prdnica 3-fazowa cylindryczna o danych znamionowych Sn = 1200 kVA, UN = 6300 V, X S =
45,2. Znane s rwnie E0 = 1,6UN , Uobc = 2500 Nm, = 30. Obliczyd sprawnod tej prdnicy.
Rozwiazanie:
Sprawnod prdnicy obliczymy z zalenoci:
=

Gdzie
1 - moc dostarczona
- moc wydana
Moc wydana wynosi:
=
=
=
=

1,6 6300
3

= 5824

6300
3

= 3640

3 3640 5824
0,5 = 70351805
45,2

Moc dostarczona wynosi:


1 =

2 2 3000

=
= 314
60
60

703518,5
=
= 0,89
2500 314

4.2 Zadanie 4.89


Jak zmieni si moment maksymalny Mmax i kt obcienia silnika synchronicznego przy
zwikszeniu prdu w uzwojeniu wzbudzenia, jeli moment obcienia na wale i napicie w sieci bd
takie same?
A) Mmax zwikszy si, - zwikszy si
B) Mmax zwikszy si, - zmniejszy si
C) Mmax zmniejszy si, - zmniejszy si
D) Mmax zmniejszy si, - zwikszy si

Rozwizanie:
Rozwizanie odczytujemy z poniszej charakterystyki (rys. 1)

Rys 1. Charakterystyka maszyny synchronicznej M=f()


Z charakterystyki M=f(), wykrelonej dla dwch wartoci prdu wzbudzenia widad, e
przy zwikszonej wartoci prdu wzbudzenia kt zmniejsza si. Zwiksza si natomiast moment
maksymalny .

4.3
Silnik synchroniczny, cylindryczny o danych znamionowych:

= 3, = 6, = 50 , = 3000 , cos = 0,9 []


= 1,5, = 350, jest zasilony z sieci o napiciu = 5800 = 50 , a jego prd
wzbudzenia jest rwny = 0,8 . Silnik pracuje ze wspczynnikiem mocy cos = 1.
Oblicz reaktancj synchroniczn podun .
Rozwiazanie:
=

3000000
=
= 3333

0,9

=
=

33330000
3 6000
6000
3 321

= 321

= 10,8

= = 1,5 10,8 = 16,2


4.4 (obcojzyczna)
Jaki bdzie mia wpyw na prac jawno biegunowego synchronicznego generatora,
wczonego rwnolegle do pracy z sieci duej mocy, przerwa w obwodzie wzbudzenia.
Prosz wskazad prawidowa odpowied:
A) Generator nie bdzie oddawa mocy
B) Maszyna przejdzie do pracy w reimie silnikowym
C) Moc elektromagnetyczna generatora okrelona rwnaniem
=

2 1
1

sin
(2)
2

D) Charakterystyka nie zmieni si

Rozwizanie:
Podczas gdy nastpuje przerwa w obwodzie wzbudzenia jawnobiegunowego generatora
synchronicznego wczonego rwnolegle do pracy z sieci duej mocy, generator bdzie w dalszym
cigu oddawa moc, zatem nie przejdzie do pracy w reimie silnikowym. W maszynach
jawnobiegunowych wystpuje moment reluktancyjny, ktry stanowy 25% caego momentu. Moment
ten jest w stanie podtrzymad zjawisko oddawania mocy do sieci:
=

0
2
1
1
+

2

0 = 0

W takim razie zmieni si rwnie charakterystyka.

4.5 (obcojzyczna)
Pionowy jawno biegunowy trjfazowy hydrogenerator ma dane: = 3 - liczba faz
13,8 , 0 = 16,4, = 1,4, = 1. Okrelid jak czd od cakowitego momentu
maszyny stanowi jej czd reaktancyjn przy pracy generatora z ktem = 30.
Wskazad prawidow odpowied:
A) 0,32
B) 0,23
C) 0,16
D) 0,11
Rozwizanie:
=

0
2
1
1
313
+

2 =

2

2
1
1
70,7

2 =
2

70,7

70,7

=
=
= 0,226
313

313

4.6 (zad 4.66 obcojzyczna)


Okrelid znamionow moc trjfazowego turbogeneratora przy pracy rwnolegej z sieci o
duej mocy, jeli wiadomo e Uf=6,3kV E0=7,5kV Xd=50 przecialnod =2,1.
Wskazad prawidow odpowied:
A)1,35MW
B)0,45MW
C)0,78MW
D)0,95MW
Rozwizanie:

sin

m U f E0
Xd

sin

1
0,47
2,1

3 6300 7500
0,47 1,35MW
50

4.7 (obcojzyczna)
Okrelid opornod indukcyjn synchroniczn (Xad+Xr) trjfazowego jawnobiegunowego
generatora, pracujcego rwnolegle z siecia f=50Hz i napiciu przewodowym Uc=380V. SEM w fazie
uzwojenia generatora Uf = 405V. Kt obcienia =30. Moc elektromagnetyczna Pem=636kW.
Uzwojenie stojana w gwiazd.
Wskazad prawidow odpowiedz:
a) 0,15
b) 0,21
c)0,26
d) 0,31
Rozwizanie:

Pem
Xd

Xd

m U E f
Xd
m U E f
Pem

sin
sin

3 220 405 1
0,21
636 103 2

4.8
Okrelid znamionow prdkod ktow 1 i prdkod obrotow n1 , znamionowy moment
obrotowy Mn i prd uzwojenia stojana In
trjfazowego dwunastobiegunowego silnika
synchronicznego, posiadajcego dane: Pn =500 kW, Un = 10,5 kV (przewodowe), f 1 =50 Hz,
cos n = 0,8 (wyprzedzajcy), n =0,97.
Wskazad nieprawidow odpowied:
A) 1 = 52,33 rad/s
B) n 1 = 500 obr/min
C) In = 61,37 A
D) Mn = 9,55103 Nm

Rozwizanie:
Prdkod ktow silnika obliczamy podstawiajc wzor (2) do poniszego wzoru:
1 =

2 1
60

23,14500
60

= 52,33 /

(1)

Prdkod obrotow silnika synchronicznego obliczamy ze wzoru:


1 =

601

6050
6

= 500 /

(2)

Prd znamionowy:
=

500
310,50,8

= 34,37

(3)

Moment obrotowy obliczamy z zalenoci:


=

9,55

= 9,55

500 10 3
500

= 9,55 103

(4)

4.9 zad 3.2.10a s.188 Zastosowanie programu mathcad do rozwizywania statycznychzagadnieo


obliczeniowych maszyn elektrycznych i transformatorow, Roman Miksiewicz
Prdnica synchroniczna cylindryczna (niejawnobiegunowa) o danych:
PN =150103W, UN = 400V, cosn =0,8, Xdr = 1,65, Ifn =75A, nn =1500 obr/min jest napdzana z
prdkoci 1400 obr/min i jest wzbudzona takim prdem If1 , aby przy biegu jaowym napicie na
zaciskach byo znamionowe. Obliczyd prd wzbudzenia If1 prdnicy. Przyjd liniowy obwd
magnetyczny i pomind straty mocy czynnej w prdnicy.
Rozwizanie:
Proponowany sposb rozwizania
1) Wyznaczenie reaktancji i prdu znamionowego pyncego przez pasmo fazowe maszyny
2) Obliczenie przy pomocy wykresu wektorowego siy elektromotorycznej indukowanej przez
magnenic w uzwojeniach twornika

3) Uoenie proporcji pomidzy siami elektromotorycznymi i


w dwoch rozwaanych
stanach pracy
1. Reaktancj wzgldn i synchroniczn wie zalenod: (czon w mianowniku to moc
pozorna)
2
1,65 (400)2
=
=
= 1,41

150

0,8
2. Prd znamionowy :
=

150
3 400 0,8

= 271

3. Wykres wektorowy na faz prdnicy (obcienie czynno-indukcyjne):

Z wykresu (trjkt prostoktny):


=

1,41 271 + 230 0,6

+ 230 0,8

= 520

Ze wzorw na siy elektromotoryczne indukowane w przypadku ronych prdw wzbudzenia:

= 4,44
= 4,44
Dzielc obustronnie dwa powysze wzory:

Dla obwodw magnetycznych liniowych zachodzi:


=

= 1
czstotliwoci s proporcjonalne do prdkoci obrotowej
=

60

Uwzgldniajc cztery powysze rwnania:


1 =

1500 /
15 230

75 = 33,5
1400 /
14 552

4.10 Zbigniew Stein Zadania z maszyn elektrycznych str. 218 (zagadnienie wybrane)
Dane prdnicy synchronicznej:
moc znamionowa Pn =1,5MW, napicie znamionowe Un =6,3kV, wspczynnik mocy cosn =0,8
rezystancja uzwojenia twornika Rt = 52,5m, reaktancja rozproszenia twornika Xr =2,reaktancja
synchroniczna Xd =34. Oblicz spadek napicia na rezystancji i reaktancji twornika.
Rozwizanie:
Prd znamionowy:
= 3
=

1500
3 6,3 0,8

= 171,8

Reaktancja poduna oddziaywania twornika:


= = 34 2 = 32
Spadki napicia na rezystancji i reaktancji twornika:
= = 171,8 0,0525 = 9,02
= = 171,8 2 = 343,6
= = 171,8 32 = 5497,6
= = 171,8 34 = 5841,2

4.11 Znajc wartoci opornoci indukcyjnych maszyny synchronicznej wzdu osi podunej
X ad = 2,02 oraz osi poprzecznej X aq = 1,53 hydrogeneratora wyznaczyd odpowiadajce im SEM
reakcji twornika Ead i Eaq dla stanu pracy: prd ma charakter indukcyjny I = 2800A i kt miedzy SEM
biegu jaowego i prdem = 50.
Prosz wskazad na prawidow odpowiedz:
A) Ead = 2140V; Eaq =1800V
B) Ead = 4330V; Eaq = 2760V
C) Ead = 3280V; Eaq = 3640V
D) Ead = 3640V; Eaq = 3280V

4.12 Wspczynnik sprawnoci turbogeneratora wynosi = 0,972. Cakowite starty mocy


generatora wynosz P = 721 W. Okrelid moment obrotowy turbiny, jeeli prdkod ktowa wirnika
= 314 rad/s.
Prosz wskazac na prawidow odpowiedz:
A) 79,7 kNm
B) 77,9 kNm
C) 46,1 kNm
D) 23,1 kNm

4.13 Obliczyd sprawnod trjfazowego silnika synchronicznego z nastpujcymi danymi


znamionowymi: Un = 380V (przewodowe), In = 20A, cosN = 0,8, Pn = 9,5kW.
Prosz wskazad na prawidow odpowiedz:
A) 0,6
B) 0,7
C) 0,9
D) 0,8
4.14 Synchroniczny trjfazowy jawnobiegunowy silnik, zasilany od sieci US = 380V i
posiadajcy opornoci synchroniczne X d = 4,4 i X q = 3,1 pobiera moc elektromagnetyczna
Pem = 7 kW. Uzwojenia stojana poczone s w gwiazd. Wyznaczyd kt obcienia przy odczeniu
wzbudzenia.
Prosz wskazad na prawidow odpowiedz:
a) 30
b) 40
c) 45
d) 50

4.15 Na rys 4.37 pokazana jest charakterystyka biegu jaowego (ch.b.j.) i charakterystyka zwarcia
(ch.zw.) generatora synchronicznego. Jak, wykorzystujc te charakterystyki, okrelid nienasycon oraz
nasycon wartod opornoci synchronicznej indukcyjnej wzdu osi podunej X d ?
Prosz wskazac na prawidow odpowiedz:
A) X d nie = OB/BOC; X d nas = OB/COA
B) X d nie = OA/OC; X d nas = OB/OC
C) X d nie = OA/OB; X d nas = OB/OC
D) X d nie = OC/OB ; X d nas = OB/OA

You might also like