Professional Documents
Culture Documents
I. Transformatory
1.1
Rozwizanie:
W transformatorze napicie fazowe jest proporcjonalne do liczby zwojw.
Napicie fazowe dla poczenia w gwiazd
= 2 =
Napicie fazowe dla poczenia w zygzak
= 2 2 cos 30 =
3
2
Przy poczeniu uzwojenia DN w zygzak napicie fazowe tego uzwojenia jest 3 razy mniejsze ni
przy poczeniu takiej samej liczby zwojw w gwiazd ze wzgldu na to, e napicie sekcji tego
uzwojenia nie s ze sob w fazie. W takim samym stosunku maleje moc znamionowa uzwojenia przy
zaoeniu jednakowej wartoci prdu znamionowego. Aby uzyskad t sam moc znamionow
transformatora przy poczeniu uzwojenia wtrnego w zygzak zuywa si wicej miedzi ni przy
poczeniu w gwiazd.
W celu zapewnienia tego samego napicia fazowego uzwojenie poczone w zygzak, musi mied 1,15
razy wicej zwojw.
2
=
= 1,15
2 =
2
110
2 =
10 = 5
1
220
-czynna opornod R2
1
220
2 = ( )2 2 =
2
110
2 = 8
200
=
= 138,9
1,22
02
1 400
=
= 333,3
0
1,2
2 2 = 303
1
400
=
= 11,1
20
36
1.4 (obcojzyczna)
Przy badaniach trjfazowego transformatora z poczeniem uzwojeo wg schematu Y/Y moc
= 100. Podczas biegu jaowego przy znamionowym napiciu 1 = 10 otrzymano
nastpujce rezultaty: 0 = 0,15, 0 = , 365 . Obliczyd wspczynnik mocy cos
(),
wyznaczyd prd biegu jaowego, straty w elazie i okrelid impedancj 0 .
Podaj nieprawidow odpowied:
A) cos0= 0,14
B) I0 = 0,015A
C) PFE = 0,00365W
D) Z0 = 38,49k
Rozwizanie:
cos0 =
0 =
P0
P0
, 365
=
=
= 0,14
0
3 U1 0
3 10 0,15
0
=
1
0
0,15 3 10
=
= 0,026
100
3 U1
PFe jw =
Z0 =
P0 , 365
=
= 0,00365
100kVA
U1
3 0
10
3 0,15A
= 38,49
1.5 (obcojzyczna)
Jeeli trjfazowy trjrdzeniowy transformator, zaprojektowany do pracy w sieci o danym
napiciu i schemacie poczeo Dy, poczyd pierwotne uzwojenie w gwiazd Yy, to niektre
parametry zmieni si. W jakim kierunku dokona si zmiana?
Wska poprawn odpowied:
A) Straty magnetyczne zmniejsz si o 3
B) Prd biegu jaowego nie zmieni si
C) Napicie na zaciskach uzwojenia wtrnego zmniejszy si o
D) Skadowa harmoniczna trzeciej krzywej strumienia zmniejszy si
Rozwizanie:
1)
Dy:
=
1 1
1
=
2 3 2
1 1 1
=
2 2 3
2 = 1
1
3
2
2)
Yy:
=
1 1
=
2 2
2 = 1
1
2
3)
1
1
3
2
2
=
= 3
2
2 1
2
gdzie:
- przekadnia transformatora projektowego
2 - napicie strony wtrnej transformatora projektowego
- przekadnia transformatora po zmianie (sztuczne)
2 - napicie strony wtrnej transformatora po zmianie (sztuczne)
1 - napicie po stronie pierwotnej
2 - napicie po stronie wtrnej
1 liczba zwojw transformatora po stronie pierwotnej
2 - liczba zwojw transformatora po stronie wtrnej
1.6 Zad(5.2.1+5.2.2) "Zbir zadao z podstaw elektrotechniki" G.Jastrzbska, R.Nawrowski
Obliczyd przekadni napiciow i zwojow, prd znamionowy strony pierwotnej i wtrnej
transformatora jednofazowego o danych znamionowych = 1500 , 1 = 220 , 2 =
42, = 50 . Jak moc pozorn odprowadzono do odbiornika przy pracy znamionowej tego
transformatora?
Rozwizanie:
1 1
=
2 2
Po podstawieniu:
= 5,24
Prd znamionowy uzwojenia pierwotnego:
1 =
= 6,82
1
2 =
= 35,7
2
= 0,882
-rezystancja zwarcia:
=
= 0,865
- reaktancja zwarcia:
=
2 2 = 00,173
1 = 2
=
= 0,086
2
100% = 2,72%
1
1.8 Zad. 2.17 Zadania z maszyn elektrycznych Janina Fleszar, Danuta liwioska
Transformator jednofazowy o danych znamionowych: Sn=15kVA, U1N=500V, PZN=375W,
U1z=22,5V, fn=50Hz zasilono napiciem U1=U1N przy f1=60Hz. Obliczyd napicie zwarcia, moc
zwarcia oraz wspczynnik mocy przy I1z=I1N w nowych warunkach
Rozwiazanie:
I1N
S N 15000W
30 A
U 1N
500V
Rz
PZN
375W
0,42
2
I1N 30 A2
Zz
U1Z 22,5V
0,75
I1N
30 A
Rezystancja zwarcia:
Impedancja zwarcia:
Reaktancja zwarcia:
X z Z z2 Rz2 0,62
Przy zmianie czstotliwoci, w nowych warunkach rezystancja pozostaje bez zmian, podobnie jak
zaleca od niej moc zwarcia.
Nowa reaktancja:
X z1 X z
f1
60
0,62
0,744
fn
50
Nowa impedancja:
cos z1
Pz1
375W
0,488
U z1 I1N 25,6V 30 A
Rozwizanie:
Straty wystpujce w jednym transformatorze przy obcieniu prdem znamionowym
wynosz:
P P
1
Pu
Przy pracy rwnolegej n takich samych transformatorw i nie zmienionym obcieniu straty
wystpujce w n transformatorach wynosz:
Pn n P0 n n Pu
2
P0 22 Pu 2 P0 2 2 Pu
2
2
P0
2 Po
Pu
1 2
2 Pu
2
2 3,3 103
0,687
14 103
2 P0 2 3 Pu 3 P0 3 3 Pu
2 2
3
2
1
1
1
P0 32 Pu 32 Pu 32 Pu
2
3
6
6 Po
6 3,3 103
1,19
Pu
14 103
1.10 (obcojzyczna)
Dla przyczenia 3-fazowego silnika ze znamionowym napiciem przewodzcym 380V i prdem
100A, cos=0,8 do sieci 6,3kV wykorzystuje si transformator obniajcy napicie. Zaniedbujc
wewntrzne straty okrelid prd w uzwojeniu pierwotnym transformatora I1.
Wska prawidow odpowied:
a) 4,8A
b) 6,03A
c) 2,79A
d) 8,36A
Rozwizanie:
I2=380A
U2=380V
U1=6300V
I1=?
Z przekadni
2 1
=
1 2
1 =
2 2
380 100
=
= 6.03
1
6300
1.11 (2.57)
Trjfazowy Transformator posiada na kadym rdzeniu N g = 20000 zwojw uzwojenia wyszego
napicia i N d = 800 zwojw uzwojenia niszego napicia. Oblicz stosunek przekadni (K) dla
nastpujcych schematw poczeo: Dd, Yy, Yd, Dy.
Prosz wskazad nieprawidow odpowiedz :
1. Dd
K = 25
2. Yy
K = 25
3. Yd
K = 14,43
4. Dy
K = 14,43
Rozwizanie:
20000
800
20000
= 800
1. / = =
= 25
2. / =
= 25
3. / = 3 = 3
4. / =
1
3
1 20000
3 800
20000
800
= 43,3
= 14,43
1.12 (2.20)
W jakim stosunku mona wyrazid opornod czynn uzwojeo pierwotnego R1 i wtrnego R2
transformatora jeli wiadomo e materia (), gstod prdu (j) i dugod zezwoju (lzez ) w obu
uzwojeniach jest jednakowa.
Wskazad prawidow odpowied:
A) R 2 = R1
B) =
C) R 2 = R1 K
D) R 2 = R1 K 2
Rozwizanie:
1 = 2
1 = 2
=
2 = 2 2
2 = 2 2
1
1
1 =
=
==
1 1
1 =
Analogicznie:
2 2
1 1 = 2 2
1 1
= =
2 2
1 1 2
=
= = 2
2 2 1
1
2 = 2
2 =
Poprawna odpowied: B
1 2 6300 80
=
= 1260
2
400
= 3
Wykorzystujc dwie powysze zalenoci otrzymujemy:
1
3 1
=
2
2
2 =
3 1 2
3 1260 230
=
= 80
1
6300
1 = 1
2 =
(1)
I1N = U N =
1N
4kVA
15kV
= 0,267A
(2)
1
1
0,0615
0,27
= 3370
(3)
(4)
= 1 + 2
(5)
2 + 2
(6)
1 + 2 = 1,15
2 + 2
(1,15)2 2 + (1,15)4 2
(7)
2
(8)
(9)
Rezystancje:
Poniewa wzr na rezystancj uzwojenia drutem o danym przekroju ma postad jak poniej to w
danych warunkach procentowy przyrost zwojw uzwojenia jest rwny procentowemu przyrostowi
rezystancji tego uzwojenia, co zapisujemy jako 1,15 krotnod rezystancji przed przezwojeniem.
Reaktancje:
Wzr na reaktancj rozproszenia zawiera liczb zwojw w drugiej potdze, wnioskujc jak wyej
reaktancje rozproszenia przed przezwojeniem musimy przemnoyd przez (1,15)2 krotnod
= 2 ; 2
(12)
6. Rezystancj zwarcia (przed dozwojeniem) otrzymujemy ze strat obcieniowych:
=
7. Z podstawienia (4) =
2
1
120
= (0,27)2 = 1680
(13)
= 1,152 2 + 1,154 2 2 =
4320
1,33 1680
+ 1,75
3370
1680
=
(14)
4320
6%
3370
= 7,69%
(15)
(rozwizanie 1)
9. Wspczynniki mocy w stanie zwarcia:
1680
1,15
1,151680
4320
= 0,45
(rozwizanie 2)
(16)
(17)
1.15 Do czego prowadzi nie wypenienie warunku pracy rwnolegej transformatora w zakresie nie
spenienia tych samych grup poczeo? Prosz uzasadnid i wskazad prawidow odpowiedz.
A) Forma napicia na szynach, do ktrych s doczone oba uzwojenia wtrne - jest
niesinusoidalna
B) Prdy biegu jaowego kadego z transformatorw znaczco zwiksz si
C) Pojawi si prdy wyrwnawcze, ktrych wartoci s rzdu (0,5 0,75) I2N
D) Prdy wyrwnawcze w uzwojeniach przekrocz znaczco wartoci znamionowe
Rozwizanie:
Uzasadnienie zawarte jest m. in. w ksice Transformatory Wadysawa Mizi (str 168 - 176)
Patrz rys. 3.24a i c.
2
2
= 2 2 2 = 0,126 2 = 8 2
2
2
= 3, wektory dwch
=
60
Gdzie:
- liczba par biegunw;
liczba par twornika;
prdkod obrotowa;
liczba gazi rwnolegych uzwojenia twornika
strumieo magnetyczny w szczelinie powietrznej
staa konstrukcyjna maszyny: =
60
1
1430
= 240
= 232,7
0
1475
220
=
= 1,48
149
2.2 zad 5.4 str. 182 Zagadnienia obliczeniowe w eksploatacji maszyn elektrycznych P.Staszewski
Wyznaczyd prdkod obrotow 1 silnika bocznikowego prdu staego zasilanego napiciem
1 = 1,08 i obcionego momentem 1 = 0,92 . Obliczenia przeprowadzid korzystajc z danych
znamionowych: = 8,8, = 220, = 3080 /, = 46,2, = 0,084,
= 193. Zaoyd niezmiennod strumienia wzbudzenia, pomind spadek napicia na rezystancji
przejcia midzy szczotkami a wycinkami komutatora.
Rozwizanie:
Moment nominalny silnika:
= 9,55
8800
= 9,55
= 27,3
3080
220
=
= 1,14
193
3080
Gdzie
- staa konstrukcyjna maszyny.
- staa wartod obliczanego silnika bocznikowego :
=
27,3
=
= 0,605
45,1
=
Gdzie
- staa konstrukcyjna maszyny
Natenie prdu w nowym punkcie pracy:
1 =
1
25,1
=
= 41,5
0,605
Wiksza od nominalnej wartod prdkoci obrotowej 1 > spowodowana jest zasilaniem silnika
ze rda o napiciu 1 > , przy mniejszym ni znamionowe obcieniu 1 < .
2.3 zad. 6.23 str. 444 Zadania z maszyn elektrycznych Tadeusz Glinka
Prdnica obcowzbudna o danych znamionowych PN = 16kW, UN = 230V, IN = 82,7A, nN = 720
obr/min, Rt = 0,1, pracuje przy prdzie wzbudzenia IW = 0,5 IwN , prdkoci obrotowej n = nN i prdzie
obcienia znamionowym I = IN. Obliczyd napicie na zaciskach maszyny. W obliczeniach zaoyd
linearyzacj charakterystyki magnesowania oraz pomind oddziaywanie twornika.
Rozwizanie:
Rwnanie napid obwodu twornika
=
Sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu twornika
=
- wspczynnik proporcjonalnoci
Przy prdzie wzbudzenia
= 0,5
I przy liniowej charakterystyce magnesowania
= 0,5
Zatem przy = 0 sia elektromotoryczna indukowana w uzwojeniu twornika
= 0,5
Wartod znamionowa siy elektromotorycznej
= + = 230 + 82,7 0,1 = 238
Tak wic
= 0,5 = 119 82,7 0,1 = 110,7
2.4 (obcojzyczna)
W silniku prdu staego obwd uzwojenie stojana ma rezystancje = 2. Okrelid moc
elektryczn pobieran z sieci. Jelisilnik pracuje przy prdzie 10 a sia elektromotoryczna uzwojenia
wirnika wynosi = 200
Wska prawidow odpowied:
A) 2200W
B) 2000W
C) 1800W
D) 2020W
Rozwizanie:
= = 2 10 = 20
= + = 200 + 20 = 220
= = 220 10 = 2200
2.5 (obcojzyczna)
Jak wielkod powinien mied rozrusznik, eby prd rozruchowy silnika prdu staego by
rwny = 2 , jeli wiadomo, e = 220 = 10, = 0,1 .
Zaznacz prawidow odpowied:
A) = ,
B) R R = 11
C) R R = 9,9
D) R R = 10
Rozwizanie:
=
= 2
=
=
220
0,1 = 10,9
2 10
2.6 zad 4.34a Zadania z maszyn elektrycznych Janina Fleszar, Danuta liwioska
Maszyna robocza, napdzana przez silnik bocznikowy prdu staego, pracuje przy staym
momencie, z regulacj prdkoci od 750 do 1500 obr/min. Moc silnika napdowego, potrzebna przy
prdkoci obrotowej 1500 obr/min, wynosi 20kW.
Dobrad silnik napdowy i porwnad warunki pracy przy regulacji prdkoci:
w d od 1500 do 750 obr/min (za pomoc opornika w obwodzie twornika)
Dla silnikw o mocy 20kW przyjd przyblion sprawnod = 0,89. Pomind zmiany strat
mechanicznych i w elazie.
Rozwiazanie:
Regulacja prdkoci za pomoc opornika w obwodzie twornika
W tym przypadku silnik pracuje obciony znamionowo przy najwikszej prdkoci, std dobieramy
go tak by przy prdkoci obrotowej 1500 obr/min jego moc na wale wynosia 20kW
Pn= 20 kW;
Przy regulacji w d, przy staym momencie, przez zmian rezystancji w obwodzie moc na wale
twornika bdzie proporcjonalna do prdkoci obrotowej
Przy prdkoci nn = 1500, gdy moc na wale jest znamionowa, moc pobierana z sieci wynosi:
Pn
Ppob
20
22,45kW
0,89
P P
n
pob
Pn 22,45 20 2,45kW
W czasie tej regulacji prd pozostaje stay i rwny znamionowemu In, poniewa moment i strumieo
pozostaj stae.
Przy prdkoci n = 750 obr/min moc na wale P = 0,5Pn. Std (przy pominiciu zmian strat
mechanicznych i w elazie, mona przyjd, e I = In = const ) moc pobierana z sieci nie ulega zmianie.
zatem sprawnod zmaleje do okoo
P
10
0,445
Ppob 22,45
2.7 zad 4.34b Zadania z maszyn elektrycznych Janina Fleszar, Danuta liwioska
Maszyna robocza, napdzana przez silnik bocznikowy prdu staego, pracuje przy staym
momencie, z regulacj prdkoci od 750 do 1500 obr/min. Moc silnika napdowego, potrzebna przy
prdkoci obrotowej 1500 obr/min, wynosi 20kW.
Dobrad silnik napdowy i porwnad warunki pracy przy regulacji prdkoci:
w gr od 750 do 1500 obr/min (przez osabienie strumienia magnetycznego)
Rozwiazanie:
Regulacja prdkoci przez osabianie strumienia
W tym przypadku przy najmniejszej prdkoci obrotowej strumieo magnetyczny rwny jest
znamionowemu n. Natomiast przy prdkoci 1500 obr/min strumieo powinien byd o poowe
mniejszy (ok. 0.5 n). Dlatego dobieramy silnik ze znamionow prdkoci rwn 750 obr/min.
Po zmniejszeniu strumienia do 0,5n prd twornika bdzie dwukrotnie wikszy przy staym
momencie. Zatem dobieramy silnik tak, aby jego prd znamionowy by 2 razy wikszy od wartoci
potrzebnej przy n= 750 obr/min. Moc potrzebna przy takiej prdkoci wynosi 10kW, wic prd musi
odpowiadad mocy 20kW. (dla uproszczenia przyjmujemy te same straty co w silniku 20kW;
1500 obr/min)
P
10
0,805
Ppob 12,45
2.8 Zad 6.26 Zadania z maszyn elektrycznych Tadeusz Glinka, Wadysaw Mizia
Prdnica obcowzbudna prdu staego o danych znamionowych Pn = 19kW; Un = 230V;
Rt = 0,1 , pracuje przy n = nn i Iw = Iwn.
Oblicz rezystancj obcienia , przy ktrej moc wydawania przez prdnic jest maksymalna. W
obliczeniach pomind oddziaywanie twornika.
Rozwizanie:
Moc zadawana:
P=RI2
=
Po podstawieniu za I:
=
2
( + )2
=0
Std:
R=Rn=0,1
Aby ,maszyna wydawaa moc maksymaln, rezystancja obcienia musi byd rwna rezystancji
obwodu twornika. Sprawnod maszyny w tym przypadku wynosi okoo 50%.
Jest to stan duego przecienia.
Moc wydawana:
2
= 2 =
=
( + )2
( + )2
19000
230 + 0,1 230
= 0,1
(0,1 + 0,1)2
= 142000
2.9 Zad 6.43 Zadania z maszyn elektrycznych Tadeusz Glinka, Wadysaw Mizia
Silnik obcowzbudny prdu staego o danych znamionowych: Pn = 5,5kW; Un = 220V;
In = 30,5A; nn = 750 obr/min; Rt = 0,4 pracuje w warunkach znamionowych.
Oblicz przy wzbudzeniu znamionowych:
- Prdkod obrotow ustalon przy napiciu twornika U = 200V.
W obliczeniach pomind oddziaywanie twornika oraz indukcyjnod obwodu twornika
Rozwizanie:
Prdkod obrotowa ustalona
=
187,8
=
= 750
= 678 /
207,8
Zmniejszenie napicia twornika powoduje zmniejszenie prdkoci obrotowej silnika.
EA2 = 120V
IA=14A
UA=131,6V
IA=12A
UA=102,8V
Iw=0,4A
Iw=0,4A
Iw=0,2A
Iw=0,2A
Ea
140
14 A
Ra R0 0,6 9,4
I a ( 0, 2 )
Ea
120
12 A
Ra R0 0,6 9,4
250V
240V
230V
220V
Rozwizanie:
pN
a
Ea U a Ra I a 220 0,5 20 230V
Ea ce n , gdzie: ce
Ea 0 ce n0
Ea 0 n0
Ea
n
U a 0 U a 0 Ea 0
Ea n0 230 1000
250V
n
920
2.12 (1.6)
W generatorze prdu staego opornod uzwojenia stojana(wirnika) wynosi Rt = 4 . Okrel
moc oddawan przezeo do sieci jeeli pracuje on przy prdzie In = 20A. Eg =250V
Wybierz prawidow odpowiedz:
1. 6600[W]
2. 5000[W]
3. 3400[W]
4. 4920[W]
Rozwizanie:
= = 250 20 4 = 170
= = 170 20 = 3400
2.13 (1.7)
Okrelid moc elektromotoryczn silnika prdu staego przy prdkoci n=6000 1/min
jeeli M = 5*10-2 Nm
A)
B)
C)
D)
3140W
500W
31.4W
15.7W
Rozwizanie:
=
= =
2
2 6000
= 5 102
= 31,4
60
60
Rozwizanie:
W stanie zwarcia napicie obwodu twornika:
=0
Wic napiecie indukowane w tworniku:
=
Z warunkw pracy wynika, e napicie indukowane w tworniku jest rwne napiciu indukowanemu
znamionowemu:
=
Std prd zwarcia ustalonego jest rwny:
=
(1)
(2)
(3)
249,13
= 311,41
0,8
2.15
Silnik obcowzbudny o danych Pn =13 kW, Un =110 V, In =133,5 A, Rt =0,04 , Ufn =110 V, Ifn
=2,2 A, nn =2400 obr/min pracuje w warunkach znamionowych. Nagle obniono napicie zasilania o
20%. Jak zmienia si prdkod obrotowa tego silnika? Obliczyd jego sprawnod. Zasilanie obwodu
wzbudzenia pozostao bez zmian.
Rozwizanie:
Napicie obwodu twornika:
U = 0,8Un = 88V
SEM w warunkach znamionowych i przy obnionym napiciu zasilania:
= = 104,66
(1)
= = 82,66
(2)
(3)
(4)
W przypadku, gdy strumieo magnetyczny jest stay, mona wprowadzid now sta:
=
(5)
(6)
(7)
A wic:
Dzielc rwnania (6) i (7) stronami oraz podstawiajc rwnania (1) i (2) otrzymujemy now
prdkod obrotow:
=
82,66
= 2400
= 1895 /
104,66
2 =
(8)
(9)
Podstawiajc wzr (6) do wzoru (5) otrzymujemy wartod mocy oddawanej do sieci:
2 =
13000 1895
2400
= 10,26
(10)
(11)
= P 2 = 0,91
1
(12)
2.16
Strumieo magnetyczny maszyny bocznikowej prdu staego na biegun =0,8102 Wb.
Stay wspczynnik cm = 158. Przy pracy w reimie silnikowym moment elektromagnetyczny wynosi
MEL = 45 Nm , a prdkod n = 1500 obr/min. Okrelid napicie zasilania silnika jeeli opornod
obwodu twornika rwna si Rt = 0,604
Wskazad prawidow odpowied:
A) 200V
B) 220V
C) 205V
D) 230V
Rozwizanie:
45
=
= 35,6
158 0,8 102
2
=
= 7,07
60
30
7,07
=
= 198,6
35,6
1 750 715
=
= 0,0467
1
750
gdzie:
1 = 750 / jest prdkoci synchroniczn tego silnika
Czstotliwod prdu wirnika jest rwna
2 = 1
2 = 0,0467 50 = 2,34
3.2
1120000
= 9,55
= 7159
1494
Moment krytyczny:
= = 2,4 7159 = 17180
Rozwizanie:
Przy poczeniu w trjkt przewodowe napicie jest rwne fazowemu. Przy poczeniu w
gwiazd napicie przewodowe jest 3 razy wiksze od napicia fazowego
=
= 3
Moment znamionowy silnika (przy poczeniu w trjkt)
=
= 279,98
2
60
Przy poczeniu w gwiazd napicie fazowe jest mniejsze 3 razy, a poniewa moment
rozwijany przez silnik jest wprost proporcjonalny do kwadratu napicia std:
1
= 2
3
= 93,33
Rozwizanie:
Przy poczeniu w trjkt:
3
=
3
20000
3 220 0,86 0,84
= 42
3
= =
20000
3 380 0,86 0,84
= 42
Jest oczywiste, e w obu schematach prd nominalny fazowy w uzwojeniach stojana jest taki sam.
3.5 (obcojzyczna)
Okrelid wspczynnik mocy cos trjfazowego silnika asynchronicznego posiadajcego
nastpujce dane znamionowe = 40 = 220/380, = 0,89, = 135/78,2
Prosz wskazad prawidow odpowied:
A) 0,54
B) 0,68
C) 0,87
D) 0,92
Rozwizanie:
= 3
=
40
= 0,87
= +
nn=1470 obr/min
b)
1
3
45000
338074
= 0,924
2 = 9,55 =
c)
2601470
9,55
= 40
2 40000
=
= 0,889
1 45000
3.7
E1 4,44 f1 z1 ku1
-wirnika
E2 4,44 f 2 z 2 ku 2
f 2 s f1
E1 U1
Us
3
6000
3465V
3
E1
3465
0,0463Wb
4,44 f s z1 ku1 4,44 50 360 0,935
3.8
Maszyna indukcyjna trjfazowa piercieniowa szeciobiegunowa (p=3) ma nastpujce dane:
z1=360, ku1=0,935, ku2=0,956. Uzwojenia stojana i wirnika maszyny s poczone w gwiazd. Maszyna
pracuje przy rozwartym uzwojeniu wirnika. Uzwojenie stojana maszyny jest zasilana z sieci
trjfazowej o napiciu Us=6kV i czstotliwoci fs=50Hz. Wirnik maszyny napdzono z prdkoci
obrotow n=1200obr/min w kierunku wirowania pola magnetycznego. W obliczeniach pomind
strumieo rozproszenia oraz rezystancj uzwojenia stojana . Obliczyd napicie na piercieniach
wirnika.
Rozwizanie:
U 2 3 E2
E2 s
u
U2 s
Us
E1
z1 k u1
z 2 ku 2
s U s
z 2 ku 2
z1 ku1
n1
60 f s 60 50
obr
1000
p
3
min
n1 n 1000 1200
0,2
n1
1000
U 2 0,2 6000
30 0,956
102V
360 0,935
3.9
Maszyna indukcyjna trjfazowa piercieniowa dwubiegunowa (p=1) jest zasilana z sieci 3fazowej o fs=50Hz. Do piercieni lizgowych wirnika przyczono woltomierz magnetoelektryczny z
zerem w rodku skali. Wyznaczyd n, jeli okres drgao wskazwki wynosi T=0,5s.
Rozwizanie:
f2=sf1
fs =
x
;
t
n 1 s
f2
f
p
1
2 Hz
0,5
f2
2
0,04
f
50
n (1 0.04)
50
obr
obr
48
2880
1
s
min
3.10 zad 3.2 Zadania z maszyn elektrycznych Janina Fleszar, Danuta liwioska
Polizg maszyny 4-biegunowej zasilonej napiciem o czstotliwoci f1 = 50 Hz wynosi kolejno:
a) s = 0,08;
b) s = 1,5;
c) s= -0,1
b)
c)
nn
skr
60 f
obr
1500
p
min
R2' f Rdf'
R ( X1 f X )
2
1f
'
2f
1,8
1,5 (3,1 3,1) 2
2
0,282
Rdf' -rezystancja dodatkowa w jednej fazie uzwojenia wirnika, sprowadzona do obwodu stojana
Rozwizanie:
Zalenod momentu elektromagnetycznego od napicia:
= 2
(1)
Jak wynika z powyszego wzoru, moment silnika jest proporcjonalny do kwadratu napicia,
ktre zmaleje po dodaniu szeregowo doczonej opornoci rozruchowej.
Wzr na moment rozruchowy:
= 2 b
(2)
(3)
0
Napicie w chwili rozruchu mona obliczyd przez odjcie od napicia znamionowego spadku
napicia, ktory powstanie na opornoci:
=
(4)
2,5
Podstawiajc wynik rwnania (5) do rwnania (2) i dzielc stronami rwnania (1) i (2):
2 2202
=
=
=4
2 1102
(5)
Rozwizanie:
Rozruch z wykorzystaniem Y /:
1
3
1
3
Rozruch transformatorowy:
Za pomoc transformatora stopniowo podwyszamy napicie doprowadzone do zaciskow
silnika. Przez to ograniczamy prd rozruchowy co przekada si na obnienie momentu
rozruchowego.
= 1
1 2
1 +2
=
Moment krytyczny wystepuje przy
wwczas otrzymujemy:
(1)
2 +
1 +2
(2)
2 +
2
=1+
=1+
2
2 2
=1+
(3)
Stad, z(3), Rd
= 2
1 = 0,1 4 = 0,4
100
1,510 3 100
78,5
= 1,92
(1)
(2)
Moment znamionowy:
60
601500
= = 2 = 2950 = 15,07
(3)
Maksymalny:
= = 39,18Nm
Aby obliczyd czstotliwod siy elektromotorycznej indukowanej w uzwojeniu wirnika przy
obcieniu znamionowym skorzystamy ze wzoru (4).
=
(4)
(5)
60
6050
3
= 1000 /
(6)
1000 950
= 0,05
1000
Mk - moment krytyczny
MN - moment znamionowy
2 = 1 2 = 1000 0,035 = 35 /
3,14 965
1
=
= 101
30
30
600
=
= 5,94
101
Ostatecznie
= 2,6 = 2,6 5,94 = 15,44
Gdzie
1 - moc dostarczona
- moc wydana
Moc wydana wynosi:
=
=
=
=
1,6 6300
3
= 5824
6300
3
= 3640
3 3640 5824
0,5 = 70351805
45,2
2 2 3000
=
= 314
60
60
703518,5
=
= 0,89
2500 314
Rozwizanie:
Rozwizanie odczytujemy z poniszej charakterystyki (rys. 1)
4.3
Silnik synchroniczny, cylindryczny o danych znamionowych:
3000000
=
= 3333
0,9
=
=
33330000
3 6000
6000
3 321
= 321
= 10,8
2 1
1
sin
(2)
2
Rozwizanie:
Podczas gdy nastpuje przerwa w obwodzie wzbudzenia jawnobiegunowego generatora
synchronicznego wczonego rwnolegle do pracy z sieci duej mocy, generator bdzie w dalszym
cigu oddawa moc, zatem nie przejdzie do pracy w reimie silnikowym. W maszynach
jawnobiegunowych wystpuje moment reluktancyjny, ktry stanowy 25% caego momentu. Moment
ten jest w stanie podtrzymad zjawisko oddawania mocy do sieci:
=
0
2
1
1
+
2
0 = 0
4.5 (obcojzyczna)
Pionowy jawno biegunowy trjfazowy hydrogenerator ma dane: = 3 - liczba faz
13,8 , 0 = 16,4, = 1,4, = 1. Okrelid jak czd od cakowitego momentu
maszyny stanowi jej czd reaktancyjn przy pracy generatora z ktem = 30.
Wskazad prawidow odpowied:
A) 0,32
B) 0,23
C) 0,16
D) 0,11
Rozwizanie:
=
0
2
1
1
313
+
2 =
2
2
1
1
70,7
2 =
2
70,7
70,7
=
=
= 0,226
313
313
sin
m U f E0
Xd
sin
1
0,47
2,1
3 6300 7500
0,47 1,35MW
50
4.7 (obcojzyczna)
Okrelid opornod indukcyjn synchroniczn (Xad+Xr) trjfazowego jawnobiegunowego
generatora, pracujcego rwnolegle z siecia f=50Hz i napiciu przewodowym Uc=380V. SEM w fazie
uzwojenia generatora Uf = 405V. Kt obcienia =30. Moc elektromagnetyczna Pem=636kW.
Uzwojenie stojana w gwiazd.
Wskazad prawidow odpowiedz:
a) 0,15
b) 0,21
c)0,26
d) 0,31
Rozwizanie:
Pem
Xd
Xd
m U E f
Xd
m U E f
Pem
sin
sin
3 220 405 1
0,21
636 103 2
4.8
Okrelid znamionow prdkod ktow 1 i prdkod obrotow n1 , znamionowy moment
obrotowy Mn i prd uzwojenia stojana In
trjfazowego dwunastobiegunowego silnika
synchronicznego, posiadajcego dane: Pn =500 kW, Un = 10,5 kV (przewodowe), f 1 =50 Hz,
cos n = 0,8 (wyprzedzajcy), n =0,97.
Wskazad nieprawidow odpowied:
A) 1 = 52,33 rad/s
B) n 1 = 500 obr/min
C) In = 61,37 A
D) Mn = 9,55103 Nm
Rozwizanie:
Prdkod ktow silnika obliczamy podstawiajc wzor (2) do poniszego wzoru:
1 =
2 1
60
23,14500
60
= 52,33 /
(1)
601
6050
6
= 500 /
(2)
Prd znamionowy:
=
500
310,50,8
= 34,37
(3)
9,55
= 9,55
500 10 3
500
= 9,55 103
(4)
150
0,8
2. Prd znamionowy :
=
150
3 400 0,8
= 271
+ 230 0,8
= 520
= 4,44
= 4,44
Dzielc obustronnie dwa powysze wzory:
= 1
czstotliwoci s proporcjonalne do prdkoci obrotowej
=
60
1500 /
15 230
75 = 33,5
1400 /
14 552
4.10 Zbigniew Stein Zadania z maszyn elektrycznych str. 218 (zagadnienie wybrane)
Dane prdnicy synchronicznej:
moc znamionowa Pn =1,5MW, napicie znamionowe Un =6,3kV, wspczynnik mocy cosn =0,8
rezystancja uzwojenia twornika Rt = 52,5m, reaktancja rozproszenia twornika Xr =2,reaktancja
synchroniczna Xd =34. Oblicz spadek napicia na rezystancji i reaktancji twornika.
Rozwizanie:
Prd znamionowy:
= 3
=
1500
3 6,3 0,8
= 171,8
4.11 Znajc wartoci opornoci indukcyjnych maszyny synchronicznej wzdu osi podunej
X ad = 2,02 oraz osi poprzecznej X aq = 1,53 hydrogeneratora wyznaczyd odpowiadajce im SEM
reakcji twornika Ead i Eaq dla stanu pracy: prd ma charakter indukcyjny I = 2800A i kt miedzy SEM
biegu jaowego i prdem = 50.
Prosz wskazad na prawidow odpowiedz:
A) Ead = 2140V; Eaq =1800V
B) Ead = 4330V; Eaq = 2760V
C) Ead = 3280V; Eaq = 3640V
D) Ead = 3640V; Eaq = 3280V
4.15 Na rys 4.37 pokazana jest charakterystyka biegu jaowego (ch.b.j.) i charakterystyka zwarcia
(ch.zw.) generatora synchronicznego. Jak, wykorzystujc te charakterystyki, okrelid nienasycon oraz
nasycon wartod opornoci synchronicznej indukcyjnej wzdu osi podunej X d ?
Prosz wskazac na prawidow odpowiedz:
A) X d nie = OB/BOC; X d nas = OB/COA
B) X d nie = OA/OC; X d nas = OB/OC
C) X d nie = OA/OB; X d nas = OB/OC
D) X d nie = OC/OB ; X d nas = OB/OA