W rubryce Analog Center prezentujemy skrtowe opisy urzdze charakteryzujcych si interesujcymi, czsto

wrcz odkrywczymi, rozwizaniami ukadowymi. Przypominamy take cieszce si najwikszym powodzeniem, proste
opracowania pochodzce z redakcyjnego laboratorium.
Do nadsyania opisw niebanalnych rozwiza (take wyszukanych w Internecie) zachcamy take Czytelnikw.
Za opracowania oryginalne wypacamy honorarium w wysokoci 300 z brutto, za opublikowane w EP informacje
o interesujcych projektach z Internetu honorarium wynosi 150 z brutto. Opisy, propozycje i sugestie prosimy przesya
na adres: analog@ep.com.pl.

Wskaniki kolejnoci faz

Chocia wskanik kolejnoci faz
sieci energetycznej naley do podstawowego wyposaenia elektryka,
to z punktu widzenia saboprdowego elektronika jego przydatno
moe wydawa si nieco abstrakcyjna. Jednak natknwszy si w krtkim czasie na trzy rne schematy
takiego przyrzdu uznaem, e warto je przypomnie chociaby jako
przykad trzech zupenie odmiennych sposobw podejcia do tego
samego zagadnienia.

Rys. 1. Prosty, analogowy ukad

wskanika kolejnoci faz

Pierwszy z ukadw (rys. 1) skadajcy si zaledwie z 3 elementw,

zalicza si do podrcznikowej klasyki. Po podczeniu zaciskw (R,S,T)
do trzech napi fazowych arwki powinny si zawieci jednak
z rn jasnoci. Jeeli potraktujemy zacisk R jako faz odniesienia,
to janiejsza arwka wskae zacisk
podczony do fazy nastpujcej
bezporednio po fazie R.

Rys. 2. W zrwnowaonej gwiedzie

napicie w punkcie wsplnym wynosi
zero (Ux=0)

eby wyjani zasad dziaania

ukadu, narysujmy gwiazd (rys. 2)
zoon z trzech identycznych, rze-

Elektronika Praktyczna 9/2005

czywistych rezystancji (R1=R2=R3).

Zakadajc, e amplitudy napi
fazowych s rwne (URN=USN=UTN)
stwierdzimy, e gwiazda znajduje si w stanie rwnowagi, tzn.
w punkcie rodkowym panuje zerowe napicie (Ux=0) a we wszystkich gaziach wydziela si ta sama
moc. Jeeli zastpimy rezystancj
R 1 rwn co do moduu reaktancj XC1 to, na skutek wnoszonego
przez ni przesunicia fazowego,
rozkad napi w gwiedzie stanie
si niesymetryczny a w rodkowym
wle pojawi si niezerowe napicie (U x<>0). W konsekwencji wystpi rznica mocy wydzielanej na
rezystancjach R2 i R3, w docelowym
ukadzie obserwowana jako rnica
jasnoci arwek. Po dokadne wyprowadzenia i ilustracje w postaci
wykresw wskazowych odsyam do
podrcznika lub strony internetowej
[1]. Zamierzajc wykona ten prosty
ukad nalezy bezwzgldnie pamita o panujcych w nim wysokich
napiciach. Przy doborze arwek
i kondensatora trzeba te bra pod
uwag, e mog na nich wystpi
napicia bliskie napiciu midzyfazowemu, czyli ok. 400 Vrms. Zatem
kondensator powinien by zwymiarowany na napicie min 630V.
Rwnie standardowe arwki na
230 V wyka si w tych warunkach wtpliw trwaoci. Poniewa
nabycie maych, np. 15 watowych
arwek na napicie 400 V wydaje si mao realne, to pozostaje czenie ich w szereg co jednak niepraktycznie zwikszy gabaryty tego,
podrcznego z zaoenia, przyrzdu.
Dobierajc reaktancj kondensatora naley przyj do oblicze rezystancj jak bd miay arwki
w stanie gorcym, czyli kilkakrotnie
wiksz od dajcej si zmierzy rezystancji zimnego wkna. Zbliony koncepcyjnie lecz porczniejszy
ukad z neonwkami mona rwnie
znale w magazynie EDN (Design
Ideas, 23.04.1998) [2].
Drugi ukad, autorstwa Piotra
Greckiego (EP02/1995), cd na str. 38

Dwukierunkowy
konwerter
poziomw
logicznych

Rys. 1. Dwukierunkowy konwerter

poziomw logicznych

Przedstawiony ukad (rys. 1) suy jako tani, chocia wolniejszy, zamiennik scalonego translatora poziomw magistrali I2C typu LTC4300
(http://www.iele.polsl.gliwice.pl/elenota/Linear_Technology/43001i.pdf).
Dwa tranzystory NPN w nietypowym poczeniu przeciwsobnym,
pelni rol wzmacniaczy w ukadzie
wsplnej bazy. Poziomy na liniach
A i B w stanie wysokim s ustalane przez rezystory podcigajce do
odpowiednich napi zasilania. Wymuszenie stanu niskiego po jednej
stronie powoduje wysterowanie waciwego tranzystora i przeniesienie
tego stanu (podwyszonego o UCE_sat)
na stron przeciwn. Podanie stanu
niskiego na wejcie ENABLE polaryzujce bazy tranzystorw, wycza
translator izolujc od siebie obie
strony i umoliwia przekongurowanie pocze na magistrali (hot
swap). Dopuszczalna rnica napi zasilania jest limitowana przez
napicie przebicia zcza emiterbaza i wynosi ok. 6 V.
Na podstawie ukadu ze strony
http://www.hagtech.com/pdf/iic.pdf
opublikowanego rwnie w magazynie EDN (Design Ideas 07.02.2002,
http://www.edn.com/contents/images/
20702di.pdf)
MDz

37

rdo
napicia
ujemnego dla
wskanika LCD

Rys. 3. Ukad komparatora fazy badajcy kolejno narastania dwch napi

midzyfazowych (UTR, USR)

Rys. 1. Schemat elektryczny przetwornicy

rdo napicia ujemnego o niekoniecznie znacznej wydajnoci okazao si niezbdne do ustanowienia

potencjau odniesienia w gracznym
wskaniku LCD. Taka potrzeba pojawia si z chwil stwierdzenia,
e producent wskanika, owszem,
w danych katalogowych opisa obecno takiego rda w module, ale
go najzwyczajniej w wiecie nie zamontowa. Poniewa wskanik pracowa w urzdzeniu zasilanym tylko
napiciami +5 V i +3,3 V, trzeba
byo wykona inwerter napicia.
Pokonaem ten kopot banalnie,
wykorzystujc tani i powszechnie stosowany konwerter poziomw TTL/
RS232 MAX232 lub jego odpowiednik, z ktrego nki V poprowadziem napicie 10 V do potencjometru regulacyjnego PR1 (rys. 1). Z drugiej strony potencjometru podaem
napicie zasilajce MAX232 i w taki
oto sposb dostaem pynn regulacj
w zakresie od +5 V do 10 V.
Mirosaw Lach
mrqchip@op.pl

cd ze str. 37 to w istocie zbudowany

na jednym przerzutniku komparator, porwnujcy kolejno narastania dwch napi midzyfazowych
UTR i USR (rys. 3). Jeeli narysujemy
wykres wskazowy to zobaczmy, e
chocia nominalny kt pomidzy
poszczeglnymi napiciami fazowymi (U RN, U SN, U TN) wynosi 120st.
to wektory napi midzyfazowych
(U RS , U ST, U TR ), tworzce trjkt
rwnoboczny, w istocie rzni si
o 60 st. eby stwierdzi kolejno
faz wystarczy zatem wybra dwa napicia napicia midzyfazowe i oceni w jakiej kolejnoci osigaj ten
sam punkt fazowy np. narastajce przejcie przez zero. Albo, tak
jak w naszym ukadzie, stwierdzi
jaki poziom ujemny czy dodatni
reprezentuje jedno z napi (UTR)
w momencie, gdy drugie (USR) przechodzi narastajco przez zero. Porwanie odbywa si na przerzutniku
typu D (U1A). Narastajce zbocze
USR podane na we. CLK zatrzaskuje
w przerzutniku stan wejcia D reprezentujcy chwilowy poziom UTR.
Zatrzanicie 1 i zapalenie zielone-

go LEDa wiadczy o tym, e zaciski

wejciowe zostay podczone do faz
RST zgodnie z ich naturaln kolejnoci. Zatrzanicie 0 i zapalenie
diody czerwonej wiadczy o tym, e
faktyczna kolejno faz nie zgadza
si z oznaczeniami zaciskw. Przerzutnik U1B, zdegradowany do roli
jednej bramki buforowej, peni rol
przerzutnika Schmitta wyostrzajcego
zbocze sygnau zegarowego. Rezystory R5 i R6 (1 MV) ograniczaj prd
diod zabezpieczajcych na wejciach
ukadu CMOS do bezpiecznego poziomu. Montujc ten wskanik naley standardowo pamita o bezpieczestwie, a w szczeglnoci o dobraniu rezystorw (R1...R6) o wystarczajco wysokim napiciu przebicia
i wykonaniu izolacyjnej obudowy.
Ostatni ukad (rys. 4), opublikowany przed jedenastu laty w polskim wydaniu Elektora (EE08/1994),
wykorzystuje zudzenie ruchu punktu wietlnego powoli wirujcego
po okrgu utworzonym przez trzy
neonwki. Kierunek ruchu punktu
wiadczy o kolejnoci faz podczonych do zaciskw. Wiro- cd na str. 39

Wielopunktowy
przecznik
ON/OFF
Prosty ukad przecznika (rys. 1),
zozony z dwch bramek Schmitta (4093 lub 74HC132) sterowanych
kilkoma przyciskami doczonymi do
wsplnej linii moze znale zastosowanie np. do sterowania owietlenia w rozlegym pomieszczeniu.
Niewielka staa czasowa cd na str. 39

38

Rys. 4. Ukad mieszajcy czstotliwo sieci i lokalnego generatora w celu

uzyskania zudzenia powoli wirujcego punktu wietlnego

Elektronika Praktyczna 9/2005

cd ze str. 38 wanie punktu odbywa si

z niewielk (2 Hz) czstotliwoci rnicow powsta w wyniku mieszania
czstotliwoci sieci z czstotliwoci
lokalnego generatora. Tranzystory T1
i T2 w zastpczym ukadzie dynistora wraz z R9 i C2 tworz generator
relaksacyjny, zasilany wyprostowanym trjfazowo napiciem sieciowym
i drgajcy swobodnie z czstotliwoci
48 Hz. Kade wyzwolenie dynistora
powoduje impulsowe wysterowanie
wysokonapiciowego tranzystora T3,

krtkotrwae zwarcie wyjcia prostownika i zajarzenie neonwki skojarzonej

z faz o najwyszym napiciu chwilowym. W oryginalnym ukadzie jako
T3 zastosowano TIP50 o Uce0=500 V.
Z tranzystorw atwiej dostpnych na
naszym rynku mona sign np. po
MPSA44.
[1] http://www.geocities.com/lemagicien_2000/elecpage/3phase/3phase.html
[2] http://www.edn.com/archives/1998/
042398/09di.pdf

MDz

cd ze str. 38 R C
(~1 ms) decydujca
3 1
o szybkoci zmian napicia w punkcie A ma za zadanie stumienie ew.
zakoce przenikajcych od strony
dugiego przewodu rozprowadzonego do przyciskw. Znacznie dusza
staa czasowa R2C2 (~1 s) suy do
zrnicowania reakcji przerzutnika na
krtkie i dugie zwarcie magistrali. Krtkotrwae wcinicie dowolnego
przycisku powoduje szybkie obnienie

Ukad zerujcy z watchdogiem

Ukad powsta w trakcie budowy
prostego sterownika PLC, ktry musia pracowa w otoczeniu duych
zakce: trzeba byo szybko sprawie
zaradzi, a w szuadzie nie znalazem
czego bardziej odpowiedniego.
Nie kady mikrokontroler kontroler
posiada wbudowany ukad watchdoga, dlatego jego analogowy odpowiednik skonstruowano w oparciu o ukad
TL7705. Ukad TL7705A produkcji
Texas Instruments jest popularnym
ukadem zerujcym z programowanym
czasem trwania, badajcym rwnie
stan zasilania. Ma on dodatkowe wejcie RESIN, przechwytujce stan zerowania z innego ukadu, czyli mona
poczy ze sob wiele ukadw tworzcych acuch detektorw sytuacji
awaryjnych. Ta wasno posuya
do zbudowania watchdoga. O czasie
dziaania psiego nadzorcy decyduje pojemno doczona do linii CT
ukadu U1 dla 47 mF wynosi on
ok. 1 s. Aeby ukad nie zerowa
procesora, naley czciej ni co 1 s
podawa stan wysoki na baz tranzystora T2. Oczywicie trwaa jedynka
na linii CLRWDT wycza watchdoga, czyli np. dla mikrokontrolerw
'51, ustawiajcych pocztkowo stan
wysoki, wystarczy zainicjowa prac
watchdoga poprzez wyzerowanie waciwej linii.
Ukad U2 jest typow aplikacj
TL7705A, suc wanie do zerowania mikrokontrolera, z wcznikiem

Rys. 1. Schemat elektryczny watchdoga

Elektronika Praktyczna 9/2005

monostabilnym SW1, penicym tu

rol przycisku zerujcego. Na ten
ukad, poprzez wejcie RESIN ma
wpyw ukad U1, dla odmiany pracujcy w stanie zerowania, jeeli tylko
nadchodz impulsy wczajce tranzystor T2. Kiedy impulsy przestaj
napywa, czyli moe mie to miejsce w momencie pjcia programu w
chaszcze, zerowanie koczy si, a to
oznacza, e przez wejcie RESIN jest
zerowany ukad U2. Aeby ukad U2
mg wyj ze stanu zerowania, musi
znikn przyczyna, zatem ukad U1
musi wej w stan zerowania i temu
suy tranzystor T1.
Parametry czasowe obu ukadw
powinny by dobrane nastpujco:
czas opnienia U1 musi by duszy ni czas opnienia ukadu U2.
Ma to znaczenie szczeglnie dla tych
mikrokontrolerw, ktre po zerowaniu nie ustawiaj jedynki na wyjciu
CLRWDT.
Ukad TL7705A ma dwa komplementarne wyjcia, czyli moe by
wykorzystany przez dowolny typ mikrokontrolera. Na schemacie s to linie oznaczone jako RESET i RESETN.
Konstrukcja powstaa w 2001 roku
i jest przewidziana dla napicia 5 V.
Wtedy ukady 3woltowe nie byy
tak popularne jak dzi, ale nie widz
przeciwwskaza, aby sprbowa ten
pomys tam zastosowa.
Mirosaw Lach
mrqchip@op.pl

Rys. 1. Ukad przecznika sterowanego rwnolegle z kilku miejsc

UA do stanu niskiego podczas gdy

napicie UB wci pozostaje w stanie wysokim, znacznie powyej progu przeczania UH>L bramki U2B.
W efekcie nastpuje zaczenie przerzutnika (Q=H). Dusze wcinicie
przycisku wystarcza do rozadowania
C2 a tym samym sprowadza rwnie
we.B do stanu niskiego. Po zwolnieniu, powolne adowanie C2 przetrzymuje ten stan na we.B podczas gdy
we.A wraca niezwocznie do stanu
H, co w konsekwencji powoduje wyzerowanie przerzutnika (Q=L). Wymagane czasy krtkiego i dugiego
zaczenia przycisku zale od staych
czasowych i napi progowych bramek Schmitta. Dla podanych wartoci
R2 i C2 wcinicie dugie gwarantujce wyczenie przerzutnika, powinno
trwa co najmniej 700 ms.
Na podstawie: EDN, Design Ideas, 22.06.2000 (http://www.edn.com/
contents/images/62200di.pdf)
MDz

Symetryczne
rdo napicia
odniesienia
Zaistniaa potrzeba uycia w ukadzie symetrycznego progu komparacji
przebiegu sinusoidalnego bez skadowej staej, czyli zbudowania dwch
rde napicia odniesienia, rnicych si znakiem. Prostym rozwizaniem wydaje si wstawienie dwch
dzielnikw potencjome- cd na str. 40

39

cd ze str. 39

Wskanik napicia akumulatora

samochodowego

Rys. 1. Schemat elektryczny rda

napicia odniesienia

trycznych zasilonych raz dodatnim

napiciem, raz napiciem ujemnym.
Wygodniejszym rozwizaniem moe
by ukad z rys. 1. Oba wzmacniacze operacyjne pracuj jako odwracajce ze wzmocnieniem 1. Napicie z potencjometru PR1 na wyjciu
wzmacniacza U1B zmienia znak,
a na wyjciu wzmacniacza U1A ten
znak zostaje przywrcony. O symetrii
i precyzji napi wyjciowych decyduj uyte elementy, zwaszcza rezystory R3R6 oraz wzmacniacze operacyjne: im lepsze parametry tyche,
tym lepiej. Ukad mona dostosowa
do innych potrzeb, np. zamiast potencjometru PR1 doczy rdo
referencyjne (przykadowo REF192),
a przez zmian wzmocnienia/tumienia (rezystory R3R6) otrzyma dane wartoci napi odniesienia.
Mirosaw Lach
mrqchip@op.pl

Najprostszy
regulator mocy
230 V

Rys. 1. Wskanik napicia akumulatora oowiowego 12 V

Miny wakacje, a wraz z nimi

czas prby dla caej rzeszy samochodowych akumulatorw wysanych na dziaki i campingi z misj
grania, owietlania, chodzenia, golenia... a do ostatniej kropli elektrolitu. Niestety dla wielu z nich
by to wyjazd ostatni, gdy wprawdzie ogniwa oowiowe s w stanie
wybaczy wiele niecnych postpkw
ich uytkownikom, to jednak zwykle nie toleruj nadmiernego wyadowania. Spodziewajc si zatem
wzrostu zainteresowania wszelkimi
nieskomplikowanymi wskanikiami
stanu akumulatora dorzucimy ze
swojej strony jeszcze jeden prosty
a zarazem dosy precyzyjny wskanik z linijk LED zaprojektowany
z wykorzystaniem niemiertelnego
ukadu LM3914 (rys. 1).
Podczas intensywnego adowania napicie na dwunastowoltowym
akumulatorze oowiowym siga ok.
14,5 V. Po zakoczeniu adowania
i uspokojeniu ogniwa spada do ok.
Tab. 1. Orientacyjna zaleno
pomidzy napiciem na nieobcionym
akumulatorze oowiowym 12 V
a stanem naadowania

Podstawow funkcj proponowanego ukadu jest regulacja siy wiata arwki bd arwek zasilanych
z sieci energetycznej 230 V. cd na str. 41

40

Stan naadowania
100%
75%
50%
25%
0%

Napicie baterii [V]

>12,7
12,5
12,2
12,0
<11,8

Tab. 2. Dopuszczalne minimalne

napicie akumulatora w zalenoci od
prdu rozadowania odniesionego do
nominalnej pojemnoci
Prd rozadowania
I < 0,2C
0,2...0,5C
0,5...1,0C

Napicie kocowe
[V]
10,5
10,2
9,3

13,8 V, a nastpnie obnia si stopniowo w miar rozadowywania. Poniej 11,8 V w akumulatorze zostaje jedynie szcztkowa ilo energii.
Znajomo napicia baterii umoliwia, wprawdzie bardzo przyblione
(sic!), jednak niekopotliwe oszacowanie stanu naadowania (tab. 1).
Minimalny poziom, do ktrego
mona rozadowa akumulator, bez
obawy uszkodzenia wynosi (bez obcienia) ok. 10,5 V. W stanie obcienia napicie to, ze wzgldu
na spadki napicia na rezystancji
wewntrznej moe by nieco nisze, jednak nie powinno spa poniej wartoci wyszczeglnionych
w tab. 2. Naley take unika dugotrwaego przetrzymywania akumulatora w stanie rozadowanym.
Proponowany wskanik zawiera linijk zoon z 10 rnobarwnych diod LED obejmujc przedzia
od 9,5 do 14 V z przypadajcym na
jedn diod skokiem 0,5 V (tab. 3).
Ukad LM3914 pracuje niemal w standardowym ukadzie apli- cd na str. 41

Elektronika Praktyczna 9/2005

kacyjnym. Napicie akumulatora, zmniejszone do poowy na

dzielniku R1, R2 ulega porwnaniu
z rzdem napi odniesienia wytworzonych przez dziesicioelementow
drabink rezystancyjn zawart wewntrz ukadu scalonego. Napicie
zasilajce drabink pobierane z wewntrznego rda zostao ustalone
rezystorami R3 i R4 na (U_hi U_lo)=2,5 V. Dodatkowo potencja dolnego wza drabinki zosta, za pomoc
rda referencyjnego U2, przesunity
do poziomu U_lo=4,5 V. Zatosowanie
dodatkowego rda napiciowego (U2
) uniezalenia dolny poziom odniesienia (U_lo) od duego rozrzutu prdu
pyncego przez wewntrzn drabink rezystancyjn. Przy zadanych wartociach napi, zapalenie pierwszej
diody (LED1) nastpi po przekroczeniu przez napicie wejciowe (U_sig)
pierwszego z dziesiciu progw, pooonego o 0,25 V powyej dolnego
poziomu odniesienia U_lo=4,5 V. Natomiast ostatnia dioda (LED10) zapali
si po przekroczeniu grnego napicia
odniesienia wynoszcego U_hi=7 V.
Po uwzgldnieniu tumienia dzielnika R1, R2 uzyskamy ledzony zakres
cd ze str. 40

Tab. 3. Przedziay napi

przyporzdkowane poszczeglnym
punktom linijki LED
LED
LED10
LED9
LED8
LED7
LED6
LED5
LED4
LED3
LED2
LED1

Barwa
niebieska
zielona
zielona
ta
ta
pomaraczowa
pomaraczowa
czerwona
czerwona
czerwona

Przedzia
napi [V]
> 14,0
13,5...14,0
13,0...13,5
12,5...13,0
12,0...12,5
11,5...12,0
11,0...11,5
10,5...11,0
10,0...10,5
9,5...10,0

zmian napicia akumulatora, wynoszcy od 9,5 do 14 V (tab. 3). Nominalny prd zapalonej diody LED wynoszcy obecnie ok. 12 mA jest ustalany porednio, przez dobr rezystora
R3, a tym samym przez warto prdu sterujcego pobieranego z wyjcia
rda napicia odniesienia (pin 7).
Elementy R7 i C1 su do tumienia
zakoce jakie mog si pojawi w instalacji zasilaniej przez monitorowany
akumulator. Cakowity pobr prdu
nie przekracza 20 mA.
MDz

Alarm samochodowy

Opisywany modu alarmowy wyrnia si sposobem dziaania. Reaguje mianowicie na znikomy spadek napicia w instalacji samochodu.
Taki spadek napicia akumulatora
wystpuje na przykad przy wczeniu lampek owietlenia wntrza samochodu lub baganika, co jest nastpstwem otwarcia ktrychkolwiek
drzwi albo klapy baganika.
Dziki takiej niecodziennej, a skuDodatkowe informacje:
Bardziej szczegowy opis tego projektu
mona znale pod nazw K3504 (Velleman)
na stronie: http://www.sklep.avt.com.pl

Elektronika Praktyczna 9/2005

tecznej i niezawodnej zasadzie dziaania, ukad mona bardzo atwo

wbudowa do samochodu.
Modu zawiera te dodatkowe
obwody uatwiajce praktyczne wykorzystanie. Jest to migajca dioda
LED wskazujca, i upyn czas
przeznaczony na wyjcie z auta
i zamknicie drzwi. Dioda ta miga
przez cay czas czuwania i tym samym odstrasza potencjalnego zodzieja. Wbudowany brzczyk odzywa si po wykryciu wspomnianego
spadku napicia informujc, e za
chwil zostanie wczony cd na str. 42

cd ze str. 40 Pytka drukowana ukadu

zostaa zaprojektowana w taki sposb,
aby miecia si w typowej elektrotechnicznej puszce instalacyjnej, zastpujc standardowy wcznik owietlenia. Bez dodatkowego radiatora ukad
moe sterowa obcieniem do ok.
200 W.

Rys. 1. Schemat elektryczny regulatora

Waciwoci:
napicie pracy: 230 VAC
maksymalne obcienie: 4 A
tumienie zakce
Dodatkowe informacje:
Bardziej szczegowy opis tego projektu mona
znale pod nazw AVT2210 na stronie:
http://www.sklep.avt.com.pl

Regulacja siy wiata arwek nie

jest jedynym zastosowaniem urzdzenia. Mona go take wykorzysta do
pynnej regulacji mocy innych odbiornikw prdu przemiennego, a take
do regulacji mocy komutatorowych
silnikw (np. wiertarek).
Ukad moe przyczyni si do uzyskania znacznych oszczdnoci w zuyciu energii elektrycznej. W wielu przypadkach nie musimy wykorzystywa
penej mocy zainstalowanego w pomieszczeniu owietlenia (np. podczas
ogldania programu TV) i palce si
pen moc arwki tylko niepotrzebnie zuywaj kosztowny prd elektryczny.

Miniaturowy
zasilacz
uniwersalny
Na rys. 1 znajduje si schemat elektryczny ultraprostego zasilacza stabilizowanego wykonanego
w oparciu o ten wanie ukad. Mostek Graetza M1 powo- cd na str. 42

41

cd ze str. 41

cd ze str. 41

Rys. 1. Schemat elektryczny zasilacza

Waciwoci:
napicie zasilania: 5...20 VAC lub
5...30 VDC
Zakres napi stabilizowanych 1,25...25 V
Maksymalny prd 1 A (1,5 A przy
zastosowaniu wikszego radiatora)
prostownik wejciowy
wbudowane zabezpieczenie
przeciwprzecieniowe i przeciwzwarciowe
Dodatkowe informacje:
Bardziej szczegowy opis tego projektu mona
znale pod nazw AVT1066 na stronie:
http://www.sklep.avt.com.pl

duje dwupowkowe prostowanie

napicia zmiennego z transformatora zasilajcego. Kondensator C1 ltruje napicie wyprostowane przez
mostek, dziki czemu przydwik
sieci na wyjciu stabilizatora jest
minimalny. Ukad aplikacyjny w jakim pracuje stabilizator US1 jest
klasyczny dzielnik napiciowy
R1/R2+P1 odpowiada za ustalenie
wartoci napicia wyjciowego. Przy
podanych na schemacie wartociach
elementw zakres regulacji umoliwia ustalenie na wyjciu dowolnego napicia z zakresu 1.25...25 V,
co jest wystarczajce w wikszoci
zastosowa. Wydajno prdowa stabilizatora wynosi ok. 1 A i bardzo
silnie zaley od typu zastosowanego radiatora. Naley pamita, e
przy minimalnym napiciu wyjciowym i duym obcieniu prdowym
w strukturze ukadu US1 wydziela
si do dua moc, ktra powinna
by stracona w radiatorze.

42

Rys. 1. Schemat elektryczny alarmu samochodowego

waciwy alarm. Przypomina to prawowitemu o koniecznoci wyczenia

alarmu przez podanie napicia na
wejcie sterujce DIS. Jeli to nie
nastpi, po czasie ustawionym przez
waciciela zostanie uruchomiony
waciwy alarm (w trybie cigym
lub przerywanym). Wyczy si on
automatycznie po 60 sekundach
trwania jest to zgodne z przepisami obowizujcymi w wikszoci
pastw europejskich.
Potencjometr RV1 pozwala ustawi czas zwoki przy wyjciu, a RV2
przy wejciu.

W najprostszej wersji przekanik

wykonawczy bdzie podczony do
sygnau (klaksonu), a wejcie DIS
do obwodw stacyjki. W instrukcji
obsugi zamieszczono inne przykady podczenia moduu alarmowego, midzy innymi z zastosowaniem
zamka klucza podczerwieni K6704/
K6705.

Waciwoci:
Napicie zasilania: 12 VDC
Pobr prdu w stanie czuwania: 25 mA
Wyjcie przekanikowe 5 A
Opnienie przy wysiadaniu od 2 do 180
sekund z sygnalizacj LED

Elektronika Praktyczna 9/2005