A U T O M A T Y K A

czno (Profibus)sjonalna,
cz 1
Sie wykorzystywana w
systemie przemysowym w celu
poczenia jego elementw
decyduje o funkcjonalnoci
zaimplementowanych w nim
algorytmw. Jest to szczeglnie
wane w przypadku systemw
rozproszonych oraz rozlegych.
W praktyce spotyka si wiele rodzajw sieci. Jedn z nich jest Profibus. Jest to sie czasowo krytyczna, ktrej obsuga polega na podzieleniu limitu czasu obsugi kademu
wzowi w sieci. Jej architektura
jest oparta na midzynarodowych
standardach zgodnych z OSI (Open
System Interconnection). Poszczeglne jej elementy (warstwy komunikacji) zdefiniowane s w ISO7498.
Wykorzystanie warstw przez Profibusa przedstawiono na rys. 1.
Profibus podzielono na obszary
dziaania podobnie jak inne sieci
przemysowe. Najniszym poziomem,
znajdujcym si najbliej sterowanego obiektu, jest poziom zwizany
z elementami wykonawczymi i sensorami wymagajcymi do pokazania
informacji 1 bitu. Ta cz sieci jest
najczciej zwizana z systemem sterownikw i z dostarczaniem danych
na temat sterowanego procesu technologicznego. Komunikacja na tym
poziomie jest zwykle realizowana za
pomoc standardu IEC 1158-2. Drugim poziomem jest obszar dystrybucji danych pomidzy urzdzeniami

Rys. 1.

128

zewntrznymi, takimi jak napdy,

moduy wej wyj, pomiary analogowe oraz terminale operatorskie.
Cz ta jest zrealizowana w czasowo optymalnym efektywnym systemie komunikacyjnym. Dane na tym
poziomie s odczytywane cyklicznie,
jednak w przypadku sygnaw alarmowych jest moliwe przesyanie
danych bez oczekiwania w kolejce.
Ostatnim poziomem s sterowniki
i oraz komputery z systemem wizualizacji i sterowania procesem. Za
pomoc tego poziomu mona poczy system sterowania ze wiatem
zewntrznym korzystajc na przykad
z PROFIBUS on Ethernet/TCP-IP.
Profibus zdefiniowano przez niezalenych sprzedawcw jako otwarty standard, oparty na EN 50170
i EN 50254. Dziki temu jest moliwe poczenie urzdze rnych producentw za pomoc szybkiej sieci
i czasowo krytycznych aplikacji.
Do poczenia midzy elementami w sieci
standard oferuj e p r o t o ko y D P
oraz FMS. Protokoy te mog by
uywane osobno
lub cznie, niezalenie od siebie, w jednej sieci. Jako medium
do przesyania
informacji mona uy RS-485,
IEC 1158-2 lub
wiatowodu. W

przyszoci bdzie moliwe skorzystanie z opracowywanego standardu

ethernetowego opartego na TCP-IP.
Protok DP jest bardzo czsto
uywany w aplikacjach, wymagajcych
duej szybkoci wymiany informacji,
gdzie liczba pocze jest ograniczona.
Sytuacja taka wystpuje midzy automatyzowanym procesem a sterownikami nim sterujcymi. To rozwizanie
jest szczeglnie odpowiednie do poczenia urzdze zasilanych 24 VDC,
wykorzystujcymi ptle prdowe
4...20 mA lub protok Hart.
Natomiast FMS jest standardem,
oferujcym zestaw funkcji do realizowania w zadaniach komunikacyjnych. Ma wyrafinowane metody
zarzdzajce danymi z tak zwanych
urzdze inteligentnych.
Oba powysze standardy wykorzystuj struktur sieci opart
na architekturze typu maste-slave.

Elektronika Praktyczna 1/2005

A U T O M A T Y K A

Urzdzenia master mog odpytywa

si nawzajem, jak rwnie odpytywa podczone do nich urzdzenia
slave. Zgodnie z nazw urzdzenia
slave mog jedynie odpowiada na
pytania swoich masterw.
Wymiana danych w sieci jest realizowana za pomoc komunikatw.
Rozrnia si pi ich typw:
- polecenie - <SD1><DA>
<S.A.><FC><FCS><ED>
- przesanie bloku o zmiennej liczbie danych - <SD2><LE><LEr>
<SD2><DA><SA><FC>
<DATA><FCS><ED>
- przesanie staej liczby danych
- < S D 3 > < DA > < SA > < F C >
<DATA><FCS><ED>
- przesanie znacznika - <SD4>
<DA><SA>
- przesanie potwierdzenia - <SDS>
Komunikaty s do siebie podobne i niezalenie od spenianej funkcji, kady ma pole pocztkowe okre-

Elektronika Praktyczna 1/2005

lajce jego typ

(SD). Jeli przesya dane ma rwnie pole kocowe
(ED). Midzy nimi
mona wyodrbni
trzy pola. Pierwsze to rdo danych (SA) miejsce
docelowe (DA)
oraz identyfikator
polecenia (FC). Po
nich wystpuj
dane i ich suma
kontrolna (DATA)(FCS). Wyjtkiem
jest tutaj przesanie znacznika lub potwierdzenia.
Przedstawione komunikaty mog
mie maksymalnie 255 znakw, natomiast przy przesaniu danych o
zmiennej dugoci bloku nie moe
by ich wicej ni 246 bajtw. Warto tego parametru jest przesyana
jest w polach (LE)(LEr).
W przypadku podczenia wielu
urzdze do jednego medium jest
niezbdny mechanizm wykluczajcy kolizje w przypadku nadawania
dwch urzdze
jednoczenie.
Jest to konieczne
gdy sie PROFIBUS zezwala
na podczenie
wicej ni jednego urzdzenia nadrzdnego.
Problem ten zosta rozwizany
przez wymie-

niany midzy nimi znacznik. Wze

otrzymujcy go, w swoim przydziale
czasowym odpytuje inne urzdzenia,
w tym podrzdne. Poniewa do sieci mona dynamicznie docza nowe
wzy jak i usuwa istniejce zaprojektowany zosta specjalny mechanizm odnajdowania nowych elementw i usuwania z kolejki elementw
odczonych od sieci.
Dla zapewnienia poprawnoci
wymiany danych naley okreli nastpujce parametry czasowe:
TSET czas reakcji wza, jest
to czas po jakim wze przystpi
do realizowania odebranego komunikatu,
TQUI czas przez jaki urzdzenie musi nasuchiwa sie po
zakoczeniu nadawania w celu
okrelenia jej stanu,
TSDR czas jaki musi min
przed rozpoczciem nadawania
odpowiedzi (TSDR>TQUI),
TSL czas oczekiwania na transmisj nastpnika lub odpowied
urzdzenia podrzdnego.
Adam Biekowski
adam@abproject.pl

129