17.11.

2016

CURIA - Dokumenty

WYROKTRYBUNAU(trzeciaizba)
16listopada2016r.(*)

PytanieprejudycjalneWasnointelektualnaiprzemysowaDyrektywa2001/29/WE
PrawoautorskieiprawapokrewneArtykuy2i3Prawadozwielokrotnianiaido
publicznegoudostpnianiautworwZakresKsikiniedostpneniebdceprzedmiotem
publikacjilubdalszejpublikacjiUregulowaniekrajowepowierzajceorganizacjizbiorowego
zarzdzaniaprawamiautorskimiwykonywanieprawdocyfrowegowykorzystaniawcelach
handlowychksiekniedostpnychPrawnedomniemaniezgodyautorwBrakmechanizmu
gwarantujcegoskuteczneizindywidualizowaneinformowanieautorw
WsprawieC301/15
majcej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie
prejudycjalnym, zoony przez Conseil dtat (rad stanu, Francja) postanowieniem z dnia
6maja2015r.,ktrewpynodoTrybunauwdniu19czerwca2015r.,wpostpowaniu:
MarcSoulier,
SaraDoke
przeciwko
Premierministre,
MinistredelaCultureetdelaCommunication
przyudziale:
Socitfranaisedesintrtsdesauteursdelcrit(SOFIA),
JolleWintrebertiin.,
TRYBUNA(trzeciaizba),
wskadzie:L.BayLarsen,prezesizby,M.Vilaras,J.Malenovsk(sprawozdawca),M.Safjan
iD.vby,sdziowie,
rzecznikgeneralny:M.Wathelet,
sekretarz:V.Tourrs,administrator,
uwzgldniajc pisemny etap postpowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 11 maja
2016r.,
rozwaywszyuwagiprzedstawione:
wimieniuM.SoulieraiS.DokeprzezadwokataF.Macreza,
wimieniuSocitfranaisedesintrtsdesauteursdelcrit(SOFIA)przezadwokatw
C.CaronaiC.Fouquet,
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

1/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

wimieniurzdufrancuskiegoprzezD.ColasaiD.Segoina,dziaajcychwcharakterze
penomocnikw,
w imieniu rzdu czeskiego przez M. Smolka, D. Hadrouka oraz S. indelkov,
dziaajcychwcharakterzepenomocnikw,
w imieniu rzdu niemieckiego przez T. Henzego, M. Hellmanna oraz D. Kuon,
dziaajcychwcharakterzepenomocnikw,
wimieniurzduwoskiegoprzezG.Palmieri,dziaajcwcharakterzepenomocnika,
wspieranprzezS.Fiorentina,avvocatodelloStato,
wimieniurzdupolskiegoprzezB.Majczyn,M.DrwckiegoiM.Nowaka,dziaajcych
wcharakterzepenomocnikw,
w imieniu Komisji Europejskiej przez J. Hottiaux, J. Samnadd oraz T. Scharfa,
dziaajcychwcharakterzepenomocnikw,
pozapoznaniusizopinirzecznikageneralnegonaposiedzeniuwdniu7lipca2016r.,
wydajenastpujcy
Wyrok
1Wniosekowydanieorzeczeniawtrybieprejudycjalnymdotyczywykadniart.2i5dyrektywy
2001/29/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia22maja2001r.wsprawieharmonizacji
niektrych aspektw praw autorskich i pokrewnych w spoeczestwie informacyjnym
(Dz.U.2001,L167,s.10).
2WniosektenzostaprzedstawionywramachsporumidzyMarkiemSoulieremiSarDoke
a Premier ministre (premierem) i ministre de la Culture et de la Communication (ministrem
kultury i komunikacji) w kwestii legalnoci dcret n 2013182, du 27 fvrier 2013, portant
application des articles L.1341 L.1349 du code de la proprit intellectuelle et relatif
lexploitationnumriquedeslivresindisponiblesduXXmesicle(dekretunr2013182zdnia
27 lutego 2013 r. w sprawie stosowania art. od L.1341 do L.1349 kodeksu wasnoci
intelektualnej dotyczcego cyfrowego wykorzystania ksiek niedostpnych z XX wieku)
(JORFzdnia1marca2013r.,s.3835).
Ramyprawne
Prawomidzynarodowe
Konwencjaberneska
3 Artyku 2 Konwencji berneskiej o ochronie dzie literackich i artystycznych (Akt paryski
z dnia 24 lipca 1971 r.), w brzmieniu uwzgldniajcym zmiany z dnia 28 wrzenia 1979 r.
(zwanejdalejkonwencjbernesk),stanowi,wszczeglnoci,wust.1i6:
1. Okrelenie dziea literackie i artystyczne obejmuje wszystkie dziea literackie,
naukoweiartystyczne,bezwzgldunasposblubformichwyraenia,takiejakksiki[].
[]
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

2/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

6.Wyejwymienionedzieakorzystajzochronywewszystkichpastwachnalecychdo
Zwizku.Ochronatajestwykonywananarzeczautoraijegonastpcwprawnych.
4Zgodniezart.3ust.1i3konwencjiberneskiej
1.Napodstawieniniejszejkonwencjiochronaprzysuguje:
a)autorombdcymobywatelamijednegozpastwnalecychdoZwizkuwodniesieniu
doichdzieopublikowanychlubnieopublikowanych
[]
3.Przezdzieaopublikowanenaleyrozumiedzieawydanezazgodichautorw,bez
wzgldu na sposb wytworzenia egzemplarzy, byle tylko forma udostpnienia tych ostatnich
czyniazadoracjonalnympotrzebomodbiorcw,biorcpoduwagcharakterdziea[].
5Artyku5tejkonwencjiprzewiduje,wszczeglnoci,wust.1i2:
1. W odniesieniu do dzie, co do ktrych autorom przysuguje ochrona na podstawie
niniejszej konwencji, autorzy w pastwach nalecych do Zwizku innych ni pastwa
pochodzenia dziea korzystaj z praw, jakie odpowiednie ustawy przyznaj aktualnie lub
przyznajwprzyszociswoim[ich]obywatelom,jaktezprawspecjalnieprzyznanychprzez
niniejszkonwencj.
2.Korzystanieztychprawiichwykonywanieniewymagaspenieniaadnychformalnoci
korzystanie i wykonywanie tych praw nie jest uzalenione od istnienia ochrony w pastwie
pochodzenia dziea. A zatem poza postanowieniami niniejszej konwencji zakres ochrony, jak
te rodki jej dochodzenia zapewnione autorowi w celu ochrony jego praw s normowane
wycznieprzezustawodawstwopastwa,wktrymdasiochrony.
6Artyku9wspomnianejkonwencjistanowi,wszczeglnoci,wust.1:
Autorzy dzie literackich i artystycznych chronionych przez niniejsz konwencj korzystaj
z wycznego prawa udzielania zezwolenia na reprodukcj tych dzie, bez wzgldu na sposb
inaform,wktrychmiaabyonanastpi.
7Artyku11biscytowanejkonwencjistanowi,wszczeglnoci,wust.1:
Autorzydzieliterackichiartystycznychkorzystajzwycznegoprawaudzielaniazezwole
na:
[]
2.wszelkiepublicznerozpowszechnianiezapomocrodkwprzekazuprzewodowegolub
bezprzewodowego dzie nadawanych drog radiowotelewizyjn, jeli to
rozpowszechnianie jest dokonywane przez inn organizacj ni ta, ktra je nadaa
pierwotnie
[].
TraktatWIPOoprawieautorskim
8 wiatowa Organizacja Wasnoci Intelektualnej (WIPO) przyja w Genewie w dniu
20 grudnia 1996 r. traktat WIPO o prawie autorskim (zwany dalej TPA). Traktat ten zosta
zatwierdzony w imieniu Wsplnoty decyzj Rady 2000/278/WE z dnia 16 marca 2000 r.
(Dz.U.2000,L89,s.6).
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

3/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

9Zgodniezart.1ust.4TPA,zatytuowanymStosunekdokonwencjiberneskiej:
Umawiajce si strony zastosuj si do artykuw l do 21 oraz zacznika do konwencji
berneskiej.
PrawoUnii
10Motywy9,15i32dyrektywy2001/29wskazuj:
(9)Wszelkaharmonizacjaprawautorskichipokrewnychopierasinawysokimpoziomie
ochrony, odkd [poniewa] prawa te maj zasadnicze znaczenie dla twrczoci
intelektualnej. Ich ochrona zapewnia utrzymanie i rozwj kreatywnoci w interesie
autorw, artystw wykonawcw, producentw, konsumentw, kultury i gospodarki, jak
rwnie szerokiej publicznoci. Wasno intelektualn uznano wic za integraln cz
wasnoci.
[]
(15) Konferencja dyplomatyczna, ktra odbya si w grudniu 1996 r. pod patronatem
wiatowej Organizacji Wasnoci Intelektualnej (WIPO), doprowadzia do przyjcia
dwch nowych traktatw, traktatu WIPO o prawie autorskim i traktatu WIPO
oartystycznychwykonaniachinagraniach,ktredotyczodpowiedniejochronyautorw
i ochrony artystw wykonawcw oraz producentw fonogramw. Traktaty te istotnie
uaktualniaj midzynarodow ochron praw autorskich oraz pokrewnych, rwnie
w odniesieniu do tego, co nazywane jest agend cyfrow, i poprawiaj rodki walki
z piractwem w skali oglnowiatowej. [Unia Europejska] i wikszo pastw
czonkowskichpodpisayjutraktatyiobecnie[wUnii]ipastwachczonkowskichtrwa
procedura ratyfikacyjna. Niniejsza dyrektywa rwnie zmierza do wdroenia niektrych
ztychnowychzobowizamidzynarodowych.
[]
(32)Niniejszadyrektywazawierawyczerpujcewyliczeniewyjtkwiograniczedlaprawa
do zwielokrotniania i prawa do publicznego udostpniania utworu. Niektre wyjtki lub
ograniczenia odnosz si jedynie do prawa do zwielokrotniania, jeeli jest to waciwe.
Lista w naleyty sposb uwzgldnia rnorodno tradycji prawnych pastw
czonkowskich, a jednoczenie ma za zadanie zapewni [prawidowe] funkcjonowanie
rynku wewntrznego. Pastwa czonkowskie powinny w sposb spjny stosowa te
wyjtki i ograniczenia, co zostanie ustalone podczas oceniania wdroenia przepisw
wprzyszoci.
11Artyku2dyrektywy2001/29,zatytuowanyPrawodozwielokrotnianiautworu,stanowi:
Pastwa czonkowskie przewiduj wyczne prawo do zezwalania lub zabraniania
bezporedniego lub poredniego, tymczasowego lub staego zwielokrotniania utworu, przy
wykorzystaniuwszelkichrodkwiwjakiejkolwiekformie,wcaocilubczciowo:
a)dlaautorwwodniesieniudoichutworw
[].
12Artyku3ust.1tejdyrektywy,zatytuowanyPrawodopublicznegoudostpnianiautworw
i prawo podawania do publicznej wiadomoci innych przedmiotw objtych ochron,
przewiduje:
Pastwa czonkowskie powinny zapewni autorom wyczne prawo do zezwalania lub
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

4/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

zabraniania[tego]najakiekolwiekpubliczneudostpnianieichutworw,drogprzewodow
lub bezprzewodow, wczajc podawanie do publicznej wiadomoci ich utworw w taki
sposb,eosobypostronnemajdonichdostpwwybranymprzezsiebiemiejscuiczasie.
13 Artyku 5 omawianej dyrektywy, zatytuowany Wyjtki i ograniczenia, stanowi,
wszczeglnoci,wust.2i3,ewprzypadkach,ktrewymienia,pastwaczonkowskiemog
przewidziernewyjtkiiograniczeniawodniesieniudoprawadozwielokrotnianiaiprawa
dopublicznegoudostpnianiautworw,oktrychmowawart.2i3tejdyrektywy.
Prawofrancuskie
14 Loi n 2012287, du 1er mars 2012, relative lexploitation numrique des livres
indisponibles du XXme sicle (ustawa nr 2012287 z dnia 1 marca 2012 r. dotyczca
cyfrowego wykorzystania ksiek niedostpnych z XX wieku) (JORF z dnia 2 marca
2012 r., s. 3986) uzupenia tytu III ksigi I czci pierwszej kodeksu wasnoci
intelektualnej, powicony wykonywaniu praw powizanych z prawem autorskim,
wprowadzajc rozdzia IV, zatytuowany Przepisy szczeglne dotyczce cyfrowego
wykorzystania ksiek niedostpnych, na ktry skadaj si przepisy artykuw od
L. 1341 do L. 1349 rzeczonego kodeksu. Niektre z tych artykuw zostay nastpnie
zmienione albo uchylone przez loi n 2015195, du 20 fvrier 2015, portant diverses
dispositions dadaptation au droit de lUnion europenne dans les domaines de la
proprit littraire et artistique et du patrimoine culturel (ustaw nr 2015195 z dnia
20 lutego 2015 r. ustanawiajc przepisy suce dostosowaniu do prawa Unii
Europejskiej w dziedzinie wasnoci literackiej i artystycznej oraz dziedzictwa
kulturowego)(JORFzdnia22lutego2015,s.3294).
15 Artykuy od L. 1341 do L. 1349 kodeksu wasnoci intelektualnej, ktre wynikaj z tych
dwchustaw,brzminastpujco:
ArtykuL.1341
DocelwniniejszegorozdziauksikaniedostpnatoksikaopublikowanaweFrancjiprzed
dniem 1 stycznia 2001 r., ktra nie jest ju przedmiotem komercyjnego rozpowszechniania
przez wydawc i ktra nie jest obecnie przedmiotem publikacji w formie drukowanej ani
wformiecyfrowej.
ArtykuL.1342
Tworzy si publiczn baz danych, oglnodostpn i woln od opat w ramach usugi
publicznego udostpniania internetowego, w ktrej ewidencjonowane s ksiki niedostpne.
Bibliothque nationale de France (biblioteka narodowa Francji) zapewnia jej wdroenie,
aktualizacj i zamieszczenie w niej wszystkich informacji, o ktrych mowa w art. L. 1344,
L.1345iL.1346.
[]
ArtykuL.1343
I.Wprzypadkugdyksikawidniejewbaziedanych,oktrejmowawart.L.1342,odco
najmniej szeciu miesicy, prawo do udzielania zezwolenia na jej zwielokrotnianie oraz jej
przedstawienie w formie cyfrowej jest wykonywane przez organizacj upowanion do
pobieraniaidystrybucjiopatregulowanychprzezprzepisytytuuIIksigiIIIniniejszejczci,
zatwierdzonwtymceluprzezministrawaciwegodosprawkultury.
Z wyjtkiem przypadkw okrelonych w akapicie trzecim art. L. 1345 zwielokrotnianie
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

5/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

i przedstawienie ksiki w formie cyfrowej s dozwolone za wynagrodzeniem, w sposb

niewycznyiprzezczasograniczonydopiciulat,nazasadzieodnawialnoci.
II.Zatwierdzoneorganizacjeposiadajlegitymacjdodziaaniaprzedsdemwceluobrony
praw,ktrezostayimpowierzone.
III.Zatwierdzenie,oktrymmowawpktI,wydajesiprzyuwzgldnieniu:
[]
2 parytetowej reprezentacji autorw i wydawcw wrd czonkw i w organach
zarzdzajcych
[]
5 sprawiedliwego charakteru regu podziau otrzymywanych kwot midzy osoby
uprawnione, niezalenie od tego, czy s one stronami umowy wydawniczej. Wysoko
kwototrzymywanychprzezautoralubautorwksikiniemoebyniszaodwysokoci
kwototrzymywanychprzezwydawc
6adekwatnocirodkwdowodowych,ktrymiorganizacjazamierzaposugiwasiprzy
identyfikacjiiodnajdywaniupodmiotwprawautorskichwcelupodziauotrzymywanych
kwot
[]
ArtykuL.1344
I.Autorksikiniedostpnejlubwydawcaposiadajcyprawodozwielokrotnianiatejksiki
w formie drukowanej moe sprzeciwi si wykonaniu prawa zezwalania, o ktrym mowa
w art. L. 1343 pkt I akapit pierwszy, przez zatwierdzon organizacj upowanion do
pobieraniaidystrybucjiopat.Osprzeciwietympowiadamianyjestnapimieorgan,oktrym
mowa w art. L. 1342 akapit pierwszy, nie pniej ni sze miesicy od umieszczenia danej
ksikiwbaziedanych,oktrejmowawtymakapicie.
[]
ArtykuL.1345
W razie braku zgoszenia sprzeciwu przez autora lub wydawc z upywem terminu, o ktrym
mowa w art. L. 1344 pkt I, organizacja upowaniona do pobierania i dystrybucji opat
proponuje zezwolenie na zwielokrotnianie i przedstawienie w formie cyfrowej ksiki
niedostpnej wydawcy posiadajcemu prawo do zwielokrotniania tej ksiki w formie
drukowanej.
[]
Zezwolenie na wykorzystanie, o ktrym mowa w akapicie pierwszym, jest udzielane przez
organizacjupowaniondopobieraniaidystrybucjiopatnazasadziewycznocinaokres10
lat,przeduanywsposbdorozumiany.
[]
W przypadku braku akceptacji propozycji, o ktrej mowa w akapicie pierwszym [],
zwielokrotniania i przedstawienia ksiki w formie cyfrowej moe dokonywa, na warunkach
przewidzianych w art. L. 1343 pkt I akapit drugi, organizacja upowaniona do pobierania
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

6/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

idystrybucjiopat.
[]
ArtykuL.1346
Autor i wydawca posiadajcy prawo do zwielokrotniania ksiki niedostpnej w postaci
drukowanej mog w kadym momencie wsplnie zawiadomi organizacj upowanion do
pobierania i dystrybucji opat, o ktrej mowa w art. L. 1343, o podjciu przez nich decyzji
oodebraniujejprawadoudzielaniazezwolenianazwielokrotnianieiprzedstawienietejksiki
wformiecyfrowej.
Autor ksiki niedostpnej moe w kadej chwili podj decyzj o odebraniu organizacji
upowanionej do pobierania i dystrybucji opat, o ktrej mowa w art. L. 1343, prawa do
udzielania zezwolenia na zwielokrotnianie i przedstawienie ksiki w formie cyfrowej, jeeli
udowodni, e jest jedynym posiadaczem praw okrelonych w art. L. 1343. O tej decyzji
informujeorganizacj.
[]
ArtykuL.1347
Szczegowe przepisy dotyczce stosowania niniejszego rozdziau, w szczeglnoci warunki
dostpudobazydanych,oktrejmowawart.L.1342,charakterorazformatzgromadzonych
danychorazsposobyogaszaniazapewniajcemoliwienajlepszepoinformowaniepodmiotw
praw autorskich, warunki udzielania i cofania zatwierdze organizacji upowanionych do
pobieraniaidystrybucjiopatprzewidzianychwart.L.1343sokrelonewdekrecieConseil
d'tat.
ArtykuL.1349
W drodze odstpstwa od przepisw trzech pierwszych akapitw art. L. 3219 organizacje
zatwierdzone, o ktrych mowa w art. L. 1343, wykorzystuj do dziaa w zakresie pomocy
w twrczoci, do dziaa w zakresie szkolenia autorw dzie literackich i do dziaa
wspierajcych czytelnictwo realizowanych przez biblioteki kwoty uzyskane z tytuu
wykorzystywania ksiek niedostpnych, ktre nie mogy zosta rozdystrybuowane, poniewa
nie mona byo zidentyfikowa lub odnale ich odbiorcw przed upywem terminu
ustanowionegowostatnimakapicieart.L.3211.
[].
16 Szczegowe przepisy dotyczce stosowania artykuw od L. 1341 do L. 1349 kodeksu
wasnoci intelektualnej zostay nastpnie okrelone, zgodnie z art. L. 1347 tego kodeksu,
w dekrecie nr 2013182, ktry midzy innymi wprowadzi do wspomnianego kodeksu
art.R.13411,zgodniezktrym:
Sposoby ogaszania, o ktrych mowa w art. L. 1347, obejmuj kampani informacyjn
prowadzonzinicjatywyministrawaciwegodosprawkulturywpowizaniuzorganizacjami
upowanionymi do pobierania i dystrybucji opat oraz organizacji zawodowych z brany
wydawniczej.
Kampania ta obejmuje przedstawienie ram prawnych w ramach usugi publicznego
udostpniania internetowego, akcje mailingowe, publikacj wkadek w prasie krajowej oraz
zamieszczaniebanerwwinformacyjnychserwisachinternetowych.
Kampaniarozpoczynasiwdniuokrelonymwart.R.1341akapitpierwszyitrwaprzezokres
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

7/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

szeciumiesicy.
Postpowanieprzedsdemkrajowymipytanieprejudycjalne
17 W rozumieniu kodeksu wasnoci intelektualnej ksika niedostpna oznacza ksik
opublikowan we Francji przed dniem 1 stycznia 2001 r., ktra nie jest ju przedmiotem
komercyjnego rozpowszechniania ani przedmiotem publikacji w formie drukowanej lub
cyfrowej.ArtykuyodL.1341doL.1349tegokodeksuustanowiyramyprawnepozwalajce
na ponowne udostpnienie tych ksiek poprzez organizacj ich handlowego wykorzystania
w formie cyfrowej. Dekret nr 2013182 sprecyzowa szczegowe zasady stosowania tych
przepisw.
18Skargzarejestrowanwdniu2maja2013r.M.SoulieriS.Doke,bdcyobojeautoramidzie
literackich,wnielidoConseildtat(Francja)ouchyleniedekretunr2013182.
19 Na poparcie swoich da podnieli oni w szczeglnoci, e art. od L. 1341 do L. 1349
kodeksu wasnoci intelektualnej ustanawiaj wyjtek lub ograniczenie w odniesieniu do
wycznegoprawadozwielokrotnianiaprzewidzianegowart.2lit.a)dyrektywy2001/29,ktre
niefigurujwrdwyjtkwlubograniczewymienionychwyczerpujcowart.5tegoaktu.
20 Syndicat des crivains de langue franaise (zwizek pisarzy francuskojzycznych, SELF),
stowarzyszenie Autour des auteurs i 35 osb fizycznych wstpio nastpnie do postpowania
wcharakterzeinterwenientwpopierajcychdaniaM.SoulieraiS.Doke.
21WswoichodpowiedziachnaskargzarwnoPremierministre,jakiministredelaCultureetde
laCommunicationwnieliooddalenietychda.
22 Nastpnie SOFIA wstpia do postpowania w charakterze interwenienta i take wniosa
ooddalenieowychda.SOFIAjestorganizacjtworzonprzezautorwiwydawcwzgodnie
z okrelonym parytetem, ktrej powierzono zarzdzanie prawem do zezwalania na
zwielokrotnianie i przedstawianie w formie cyfrowej ksiek niedostpnych, prawem do
publicznego uyczania, a take wynagrodzeniem z tytuu cyfrowej kopii na uytek prywatny
wdziedziniepimiennictwa.
23OddaliwszywszystkiezarzutyM.SoulieraiS.Dokeopartenapodstawachprawnychinnych
niart.2i5dyrektywy2001/29,sdodsyajcyprzeszeddorozpatrzeniazarzutwopartychna
tych wanie przepisach, uznajc na wstpie, e rozstrzygnicie tego aspektu sporu zaley od
wykadni,jaknaleynadaowymartykuom.
24 W tych okolicznociach Conseil dtat postanowi zawiesi postpowanie i zwrci si do
Trybunauznastpujcympytaniemprejudycjalnym:
Czy [art. 2 i 5] dyrektywy 2001/29 sprzeciwiaj si temu, aby uregulowanie takie jak to
[ustanowione przez artykuy od L. 1341 do L. 1349 kodeksu wasnoci intelektualnej]
powierzao organizacjom upowanionym do pobierania i dystrybucji opat z tytuu praw
autorskichwykonywanieprawadoudzielaniazezwolenianazwielokrotnianieiprzedstawianie
wformiecyfrowejksiekniedostpnych,pozwalajcjednoczenieautoromtychksieklub
innym podmiotom praw autorskich do tych ksiek na zgoszenie sprzeciwu wobec tego
wykonywania lub na jego powstrzymanie na warunkach zdefiniowanych w tym
uregulowaniu?.
Wprzedmiociepytaniaprejudycjalnego
Uwagiwstpne
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

8/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

25Zjednejstronybezspornejest,eomawianewpostpowaniugwnymuregulowaniekrajowe
dotyczy nie tylko prawa do zezwalania na zwielokrotnianie ksiek niedostpnych w formie
cyfrowejwrozumieniuart.2lit.a)dyrektywy2001/29,alerwniedoprawadozezwalaniana
ichprzedstawieniewtejformie,orazetakieprzedstawieniestanowipubliczneudostpnianie
wrozumieniuart.3ust.1wspomnianejdyrektywy.
26Zdrugiejstronyowouregulowanieniejestobjtezakresemadnegozwyjtkwiogranicze,
jakie pastwa czonkowskie mog wprowadzi na podstawie art. 5 dyrektywy 2001/29
w odniesieniu do praw do zwielokrotniania i do publicznego udostpniania utworw
przewidzianych w art. 2 lit. a) i w art. 3 ust. 1 tej dyrektywy. Lista wyjtkw i ogranicze
dopuszczonych przez wspomnian dyrektyw ma za charakter wyczerpujcy, co wynika
zmotywu32tegoaktu.
27 Wynika std, e art. 5 dyrektywy 2001/29 jest pozbawiony znaczenia dla rozstrzygnicia
sprawywpostpowaniugwnym.
28Wtychokolicznociachnaleystwierdzi,epoprzezswojepytaniesdodsyajcyzmierza
wistociedoustalenia,czyart.2lit.a)iart.3ust.1dyrektywy2001/29naleyinterpretowa
w ten sposb, e stoj one na przeszkodzie temu, by uregulowanie krajowe, takie jak to
omawiane w postpowaniu gwnym, powierzao organizacji upowanionej do pobierania
i dystrybucji opat z tytuu praw autorskich wykonywanie prawa do zezwalania na
zwielokrotnianie i na publiczne udostpnianie w formie cyfrowej ksiek niedostpnych,
pozwalajcjednoczenieautoromtychksieklubinnympodmiotomprawautorskichdotych
ksiek na zgoszenie sprzeciwu wobec tego wykonywania lub na jego powstrzymanie na
warunkachzdefiniowanychwtymuregulowaniu.
OdpowiedTrybunau
29 Artyku 2 lit. a) i art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 stanowi, odpowiednio, e pastwa
czonkowskieprzyznajautoromwyczneprawodozezwalanianabezporednielubporednie
zwielokrotnianieichutworwprzywykorzystaniuwszelkichrodkwiwjakiejkolwiekformie
lubdozakazaniatakiegozwielokrotniania,atakewyczneprawodozezwalanianapubliczne
udostpnianieichutworwlubdozakazaniatakiegoudostpniania.
30Wtymwzgldzienaleynawstpiezauway,eochrona,jakprzepisyteprzyznajautorom,
musi mie szeroki zakres (wyroki: z dnia 16 lipca 2009 r., Infopaq International, C5/08,
EU:C:2009:465,pkt43zdnia1grudnia2011r.,Painer,C145/10,EU:C:2011:798,pkt96).
31Wrezultacieochrontnaleyrozumiewszczeglnociwtensposb,enieograniczasi
onadoposiadaniaprawzagwarantowanychprzezart.2lit.a)iart.3ust.1dyrektywy2001/29,
alerozcigasitakenawykonywanietychpraw.
32 Taka wykadnia znajduje potwierdzenie w konwencji berneskiej, do ktrej art. 121 Unia
zobowizaa si stosowa na mocy art. 1 ust. 4 TPA, ktrego Unia jest stron i ktrego
wdroeniejestcelemdyrektywy2001/29,jakwskazujejejmotyw15.Zart.5ust.2konwencji
berneskiejwynikabowiem,eochrona,jakgwarantujeonaautorom,rozcigasizarwnona
posiadanie, jak i na wykonywanie praw do zwielokrotniania i do publicznego udostpniania
utworu, o ktrych mowa w jej art. 9 ust. 1 i art. 11bis ust. 1, a ktre s analogiczne do praw
chronionychdyrektyw2001/29.
33Nastpniepodkreleniawymaga,eprawagwarantowaneautoromprzezart.2lit.a)iart.3
ust. 1 dyrektywy 2001/29 maj charakter prewencyjny, w tym znaczeniu, e wszelkie akty
zwielokrotniania utworu lub jego publicznego udostpniania przez osob trzeci wymagaj
uprzedniej zgody jego autora (w odniesieniu do prawa do zwielokrotniania zob. podobnie
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=1854

9/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

wyroki: z dnia 16 lipca 2009 r., Infopaq International, C5/08, EU:C:2009:465, pkt 57, 74
zdnia4padziernika2011r.,FootballAssociationPremierLeagueiin.,C403/08iC429/08,
EU:C:2011:631, pkt 162 w odniesieniu do prawa publicznego udostpniania utworu zob.
podobnie wyroki: z dnia 15 marca 2012 r., SCF Consorzio Fonografici, C135/10,
EU:C:2012:140, pkt 75 z dnia 13 lutego 2014 r., Svensson i in., C466/12, EU:C:2014:76,
pkt15).
34 Wynika std, e z zastrzeeniem wyjtkw i ogranicze przewidzianych w sposb
wyczerpujcy w art. 5 dyrektywy 2001/29 wszelkie korzystanie z utworu przez osob trzeci
bez takiej uprzedniej zgody naley uzna za naruszenie praw autorskich do tego utworu (zob.
podobnie wyrok z dnia 27 marca 2014 r., UPC Telekabel Wien, C314/12, EU:C:2014:192,
pkt24,25).
35Niemniejjednakart.2lit.a)iart.3ust.1dyrektywy2001/29nieprecyzujsposobu,wjaki
owa uprzednia zgoda autora musi zosta wyraona, wobec czego przepisy te nie mog by
interpretowane jako narzucajce, by taka zgoda zostaa udzielona bezwzgldnie w sposb
wyrany. Przeciwnie, naley uzna, e wspomniane przepisy dopuszczaj take wyraenie tej
zgodywsposbdorozumiany.
36 I tak w sprawie, ktrej przedmiotem byo pytanie dotyczce pojcia nowej publicznoci,
Trybuna stwierdzi, e w sytuacji gdy autor zezwoli uprzednio w sposb wyrany
ibezwarunkowynapublikacjswoichartykuwwserwisieinternetowymwydawcyprasy,bez
zastosowania dodatkowo rodkw technicznych ograniczajcych dostp do tych utworw za
porednictwem innych serwisw internetowych, mona uzna w istocie, e autor ten wyrazi
zgod na udostpnienie tych utworw ogowi internautw (zob. podobnie wyrok z dnia
13lutego2014r.,Svenssoniin.,C466/12,EU:C:2014:76,pkt2528,31).
37 Cel ochrony na wysokim poziomie, do ktrego odwouje si motyw 9 dyrektywy 2001/29,
wymaga jednak, by warunki, w jakich mona dopuci dorozumian zgod, byy cile
okrelone,takabyniepozbawiznaczeniasamejzasadyuprzedniejzgodyautora.
38 W szczeglnoci kady autor musi zosta skutecznie poinformowany o zamierzonym
korzystaniuzjegoutworuprzezosobtrzeciorazodostpnychmurodkachpozwalajcychna
sprzeciwieniesitemu,gdybytakabyajegowola.
39Wbrakuwczeniejszegoskutecznegopoinformowaniaotakimzamierzonymkorzystaniuautor
nie jest bowiem w stanie zaj stanowiska w jego kwestii, a w rezultacie, w razie potrzeby,
zakazatakiegokorzystania,wobecczegojusamoistnieniejegodorozumianejzgodywtym
zakresiepozostajeczystohipotetyczne.
40 W konsekwencji, jeeli brakuje gwarancji zapewniajcych faktyczne informowanie autorw
o zamierzonym korzystaniu z ich utworw oraz o dostpnych im rodkom pozwalajcym za
zakazanie tego korzystania, to nie mog oni de facto w ogle zaj stanowiska w kwestii
takiegokorzystania.
41 Co si tyczy uregulowania krajowego takiego jak to omawiane w postpowaniu gwnym,
naley zauway, e powierza ono upowanionej organizacji wykonywanie prawa do
zezwalanianacyfrowewykorzystanieksiekniedostpnych,pozwalajcjednoczenieautorom
tych ksiek na wyraenie sprzeciwu przed skorzystaniem z tego prawa w okresie szeciu
miesicyodmomentuumieszczeniawspomnianychksiekwbaziedanychutworzonejwtym
celu.
42Skorzystaniezprawadozgoszeniasprzeciwuustanowionegoprzeztouregulowanienarzecz
wszystkichpodmiotwprawautorskichdoomawianychksiek,awszczeglnocinarzeczich
autorw, skutkuje zatem zakazaniem wykorzystania tych utworw, natomiast brak sprzeciwu
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=185

10/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

danegoautorawokrelonymterminiemonainterpretowawwietleart.2lit.a)iart.3ust.1
dyrektywy 2001/29 jako wyraenie przez niego domylnej zgody na wspomniane
wykorzystanie.
43Zpostanowieniaodsyajcegoniewynikajednak,bywspomnianeuregulowanieustanawiao
mechanizmgwarantujcyskuteczneizindywidualizowaneinformowanieautorw.Niejestwic
wykluczone,ewrzeczywistociniektrzyautorzy,ktrychtodotyczy,niesnawetwiadomi
zamierzonego wykorzystania ich utworw, a zatem nie s oni w stanie zaj w tej kwestii
adnego stanowiska, czy to na korzy, czy na niekorzy takiego wykorzystania. W tych
okolicznociach sam brak sprzeciwu z ich strony nie moe zosta uznany za dorozumiane
wyraenieprzeznichzgodynatakiewykorzystanie.
44 Jest tak tym bardziej, e takie uregulowanie dotyczy ksiek, ktre bdc w przeszoci
przedmiotempublikacjilubkomercyjnegorozpowszechniania,obecnieniesjupublikowane
i rozpowszechniane. Ten szczeglny kontekst stoi na przeszkodzie temu, by mona byo
racjonalniezaoy,ewszyscyautorzytychksiekzapomnianych,wbrakusprzeciwuzich
strony, wyraaj zgod na wskrzeszenie swoich utworw w celu ich handlowego
wykorzystaniawformiecyfrowej.
45Prawdjest,edyrektywa2001/29niestoinaprzeszkodzietemu,byuregulowaniekrajowe
takie jak to omawiane w postpowaniu gwnym wytyczao w interesie kulturalnym
konsumentw i spoeczestwa w ogle cel taki jak cyfrowe wykorzystanie ksiek
niedostpnych. Jednake realizacja owych celu i interesu nie moe usprawiedliwia
nieprzewidzianegoprzezprawodawcUniiodstpstwaodochronyzapewnionejautoromprzez
tdyrektyw.
46Wreszcienaleyzauway,euregulowanietakiejaktoomawianewpostpowaniugwnym
pozwalaautoromwszczeglnocinapooeniekresuhandlowemuwykorzystaniuichutworw
w formie cyfrowej bd to w drodze dziaania w porozumieniu z wydawcami tych utworw
wformiedrukowanej,bdtosamodzielnie,podwarunkiemjednak,wtymdrugimprzypadku,
przedstawienia dowodu na to, i s jedynymi podmiotami praw autorskich do wspomnianych
utworw.
47 W tym wzgldzie, po pierwsze, konieczne jest przypomnienie, e z wycznego charakteru
prawdozwielokrotnianiaidopublicznegoudostpnianiautworuprzewidzianychwart.2lit.a)
iwart.3ust.1dyrektywy2001/29wynika,iautorzysjedynymiosobami,ktrymdyrektywa
ta przyznaje, na zasadzie nabycia pierwotnego, prawo do rozporzdzania ich utworami (zob.
podobniewyrokzdnia9lutego2012r.,Luksan,C277/10,EU:C:2012:65,pkt53).
48 W wietle powyszego, chocia dyrektywa 2001/29 nie zabrania pastwom czonkowskim
przyznaniadodatkowookrelonychuprawnielubokrelonychkorzyciosobomtrzecimtakim
jak wydawcy, to jednak moe to nastpi pod warunkiem, e owe uprawnienia i korzyci nie
bdnaruszaypraw,jakiewspomnianadyrektywaprzyznajeautoromtytuemwycznym(zob.
podobnie wyrok z dnia 12 listopada 2015 r., HewlettPackard Belgium, C572/13,
EU:C:2015:750,pkt4749).
49Wkonsekwencjinaleystwierdzi,ewwypadkugdyautorutworuzdecydujewramach
stosowaniauregulowaniatakiegojaktoomawianewpostpowaniugwnymozakoczeniu
na przyszo wykorzystania tego utworu w formie cyfrowej, musi on mc skorzysta z tego
prawa, nie bdc uzalenionym, w pewnych przypadkach, od zgodnej woli osb innych ni
osoby,ktrymautortenuprzedniozezwolinatakiecyfrowewykorzystanie,azatemodzgody
wydawcy, ktry zreszt posiada jedynie prawa do wykorzystania wspomnianego utworu
wformiedrukowanej.
50Podrugie,zart.5ust.2konwencjiberneskiejwynika,ezewzgldwwskazanychwpkt32
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=185

11/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

niniejszego wyroku Unia musi zapewni, by posiadanie i wykonywanie praw do

zwielokrotniania i do publicznego udostpniania utworw przyznanych twrcom przez t
konwencj i stanowicych odpowiednik praw przewidzianych w art. 2 lit. a) i w art. 3 ust. 1
dyrektywy2001/29niewymagaospenieniaadnychformalnoci.
51 Powysze oznacza w szczeglnoci, e w ramach uregulowania takiego jak uregulowanie
omawiane w postpowaniu gwnym autor utworu musi mie moliwo pooenia kresu
wykonywaniu przez osob trzeci przysugujcych mu do tego utworu praw do cyfrowego
wykorzystania i w ten sposb zakazania tej osobie jakiegokolwiek przyszego wykorzystania
wtejformie,bezkoniecznocidopenieniauprzedniowokrelonychprzypadkachformalnoci
w postaci dowiedzenia, e inne osoby nie s podmiotami innych praw do wspomnianego
utworu,takichjakprawdotyczcychjegowykorzystaniawformiedrukowanej.
52Zwaywszynaogpowyszychrozwaa,odpowiednapostawionepytaniewinnabrzmie:
art.2lit.a)iart.3ust.1dyrektywy2001/29naleyinterpretowawtensposb,estojonena
przeszkodzie temu, by uregulowanie krajowe, takie jak uregulowanie omawiane
w postpowaniu gwnym, powierzao organizacji upowanionej do pobierania i dystrybucji
opat z tytuu praw autorskich wykonywanie prawa do zezwalania na zwielokrotnianie
i publiczne udostpnianie w formie cyfrowej ksiek niedostpnych, a mianowicie ksiek
opublikowanych we Francji przed dniem 1 stycznia 2001 r., ktre nie s ju przedmiotem
komercyjnego rozpowszechniania ani przedmiotem publikacji w formie drukowanej lub
cyfrowej,nawetjelipozwalajednoczenieautoromtychksieklubinnympodmiotompraw
autorskich do tych ksiek na zgoszenie sprzeciwu wobec tego wykonywania lub na jego
powstrzymanienawarunkachzdefiniowanychwtymuregulowaniu.
Wprzedmiociekosztw
53 Dla stron w postpowaniu gwnym niniejsze postpowanie ma charakter incydentalny,
dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sdem odsyajcym, do niego zatem naley
rozstrzygnicie o kosztach. Koszty poniesione w zwizku z przedstawieniem uwag
Trybunaowi,innenikosztystronwpostpowaniugwnym,niepodlegajzwrotowi.
ZpowyszychwzgldwTrybuna(trzeciaizba)orzeka,conastpuje:
Artyku 2 lit. a) i art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektrych aspektw praw autorskich
i pokrewnych w spoeczestwie informacyjnym naley interpretowa w ten sposb, e
stoj one na przeszkodzie temu, by uregulowanie krajowe, takie jak uregulowanie
omawianewpostpowaniugwnym,powierzaoorganizacjiupowanionejdopobierania
i dystrybucji opat z tytuu praw autorskich wykonywanie prawa do zezwalania na
zwielokrotnianie i publiczne udostpnianie w formie cyfrowej ksiek niedostpnych,
amianowicieksiekopublikowanychweFrancjiprzeddniem1stycznia2001r.,ktrenie
s ju przedmiotem komercyjnego rozpowszechniania ani przedmiotem publikacji
wformiedrukowanejlubcyfrowej,nawetjelipozwalajednoczenieautoromtychksiek
lub innym podmiotom praw autorskich do tych ksiek na zgoszenie sprzeciwu wobec
tego wykonywania lub na jego powstrzymanie na warunkach zdefiniowanych w tym
uregulowaniu.
Podpisy

http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=185

12/13

17.11.2016

CURIA - Dokumenty

*Jzykpostpowania:francuski.

http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf?doclang=PL&text=&pageIndex=0&part=1&mode=req&docid=185

13/13