You are on page 1of 3

P O D Z E S P O Y

Nowoczesne sposoby
poprawy sprawnoci
silnikw elektrycznych
Silniki elektryczne, a zwaszcza silniki
indukcyjne prdu przemiennego (ACIM AC
induction motors) s obecnie powszechnie
uywane w urzdzeniach domowych poczwszy
od lodwek i kuchenek mikrofalowych, a
skoczywszy na zmywarkach i suszarkach
bbnowych. Poprawa ich sprawnoci
energetycznej pozwoli osign ogromne
oszczdnoci, w czym mog pomc nowoczesne
mikrokontrolery.
Typowy ukad pracy jednofazowego silnika ACIM jest przedstawiony na
rys. 1. W przedstawionym ukadzie wystpuje uzwojenie rozruchowe poczone
szeregowo z kondensatorem, co zapewnia podczas rozruchu silnika odpowiednie wzmocnienie prdu startowego. Po
osigniciu przez silnik ok. 75 % obrotw docelowych wycznik odrodkowy
odcza kondensator i uzwojenie rozruchowe. Tego typu silniki czsto maj kilka uzwoje rwnolegych, dziki czemu
s dostosowane do pracy z rnymi prdkociami obrotowymi.
W przedstawionym ukadzie silnik
jest bezporednio podczony do napicia sieciowego, wic zarwno zasilajce
go napicie, jak i czstotliwo maj stae wartoci. W konsekwencji w wielu zastosowaniach parametry silnika nie s w
peni wykorzystywane silniki s przedobrzone tzn. nie osigaj peni swych
moliwoci. Przyczyn tego jest nieodpowiedni system sterujcy, generujcy
wikszy moment obrotowy ni wymagany przez obcienie.
W takim systemie pojawia si problem wspczynnika mocy, ktry przyjmuje mae wartoci gdy silnik pracu-

48

je z niewielkim obcieniem. Powoduje to obnienie jakoci energii elektrycznej i moe doprowadzi do zakce pracy innych urzdze doczonych do tej
samej linii zasilajcej. Zakady energetyczne zajmujce si dystrybucj energii energetycznej wprowadziy dla swoich odbiorcw limity na wartoci wspczynnika mocy. Ci, ktrzy przekraczaj ustalone w normach granice musz
si liczy z karami. Wspczynnik mocy
jest wic obecnie bardzo wanym parametrem urzdze domowych. Uytkownik urzdze elektrycznych musi wic
wybiera midzy sprztem korygujcym
wspczynnik mocy, sprztem pobierajcym zawsze pen moc (nawet, gdy nie
jest to potrzebne) lub paceniem kar.
Zupenie innym problemem mog
by udary lub spadki napicia wywoane przez inne urzdzenia zasilane z tej
samej linii energetycznej. Te stany przejciowe le wpywaj na prac silnika jeeli nie jest od nich w aden sposb chroniony. Pojawiaj si wwczas nadmierne
obcienia prowadzce do szybszego zuycia ni w warunkach nominalnych.
Rozwizaniem tych problemw jest
zastosowanie inteligentnego ukadu ste-

rowania silnikiem. Ostatnie postpy w


technice mikrokontrolerowej doprowadziy do opracowania ukadw pozwalajcych bardziej efektywnie sterowa
silnikami elektrycznymi z jednoczesn
redukcj zakce oraz zmniejszeniem
kosztw. Firma Microchip Technology
Inc. wypucia ostatnio na rynek now
rodzin PIC18Fxx31, 8-bitowych mikrokontrolerw z rodziny PICmicro. Mikrokontrolery tej rodziny zawieraj kilka
nowych ukadw peryferyjnych dedykowanych sterowaniu silnikw elektrycz-

Rys. 1. Typowy ukad pracy jednofazowego silnika ACIM

Elektronika Praktyczna 2/2005

P O D Z E S P O Y

Elektronika Praktyczna 2/2005

49

P O D Z E S P O Y

Rys. 2. Ukad sterujcy typowym trjfazowym silnikiem indukcyjnym zbudowany z uyciem mikrokontrolera

nych, w tym sterownik mocy bazujcy


na ukadzie PWM, przetwornik analogowo-cyfrowy o czstotliwoci przetwarzania 200 kHz z moliwoci synchronizacji z ukadem PWM oraz ukad sprzenia zwrotnego ze sterowanego silnika. Te
ukady nie tylko umoliwiaj zbudowanie inteligentnego sterownika silnika, ale
rwnie pozwalaj uproci proces jego
projektowania.
Przykad przedstawiony na rys. 2
przedstawia ukad sterujcy typowym
trjfazowym silnikiem indukcyjnym zbudowany z uyciem mikrokontrolera nalecego do tej nowej rodziny. Przedstawiony na rysunku schemat to ukad ste-

50

rujcy o zmiennej czstotliwoci (VFD


Variable-Frequency Drive), ktry jest najbardziej popularnym ukadem elektronicznym stosowanym do sterowania silnikami indukcyjnymi. Dodatkow zalet
prezentowanego rozwizania jest moliwo sterowania silnikiem trjfazowym
przy zasilaniu z sieci jednofazowej.
Ukad VFD pracujc jako generator
o zmiennej czstotliwoci pozwala nastawia szybko obrotow silnika. W
pierwszej kolejnoci w prostowniku i filtrze nastpuje zamiana zasilajcego napicia przemiennego w napicie stae o
maym poziomie ttnie. Nastpnie sterowany przez mikrokontroler PIC falownik przetwarza to stae napicie na trjfazowy przebieg przemienny o regulowanej amplitudzie i czstotliwoci. Ukad mona wzbogaci o wiele dodatkowych funkcji i moduw takich, jak:
pomiar wartoci napicia staego,
wykrywanie przepi i
obnie napicia,
zabezpieczenie przeciw przecieniowe,
dokadne sterowanie
szybkoci obrotow i

pooeniem,
kontrolowanie temperatury,
atwy w obsudze panel sterujcy,
interfejs wywietlacza,
interfejs komputera PC dla monitorowania systemu w czasie rzeczywistym
ukad korekcji wspczynnika
mocy.
Jeden sterownik VFD moe obsugiwa kilka silnikw, nadaje si do pracy
w rnych warunkach i eliminuje potrzeb podgrzewania silnika. Dla okrelonego poziomu mocy jako sterowania silnikiem zaley wycznie od przyjtego i wpisanego do sterownika algorytmu. Oznacza to, e ten sam ukad VFD
mona stosowa do sterowania silnikami rnicymi si znacznie moc. W ten
sposb eliminuje si ograniczenia tradycyjnych ukadw sterowania silnikami.
Mikrokontrolery nalece do rodziny PIC18Fxx31 zawieraj wszystkie niezbdne ukady wymagane do realizacji takiego sterownika VFD, przez co pozwalaj
zwikszy niezawodno silnika przeduy jego ywotno i zredukowa zakcenia. Jednak najwiksz zalet w zastosowaniach domowych jest zwikszenie sprawnoci nawet do 30 %.
Cheri Keller i Gaurang Kavaiya,
Microchip

Elektronika Praktyczna 2/2005

You might also like