You are on page 1of 23

1

1. Omwi warunki rodowiskowe obniajce trwao urzdze elektrycznych i


elektronicznych w samochodzie.
Chemiczne - sl, olej, paliwo
Termiczne - zmienna temperatura, -20 C; 40 C (do 100C w silniku)
Elektryczne - problemy ze stabilny napiciem (w zakresie 10- 14 V(przy instalacji 12
V) Due spadki napicia zwaszcza podczas rozruchu silnika spalinowego(pobr
prdu rzdu setek A); napicie adowania 13,6-14,4V.
Mechaniczne - drgania (wibracje i przecienia-drgania pochodzce od pracujcego
silnika przenoszone na karoserie, wstrzsy wynikajce z nierwnoci nawierzchni,
przecienia przy hamowaniu/przyspieszaniu/pokonywaniu zakrtw
wilgo

2. Przedstawi zaleno pojemnoci akumulatora od jego temperatury.

3. Przedstawi zaleno pojemnoci akumulatora od wartoci pobieranego prdu.

Pojemno akumulatora maleje wraz ze wzrostem wartoci prdu wyadowania. Wynika to z faktu, e
przy duych prdach szybko reakcji chemicznych znacznie wzrasta, przez co kwas siarkowy nie
dociera do pyt w wystarczajcej iloci. Wraz ze wzrostem prdu pobieranego z akumulatora rosn
rwnie straty energii na rezystancji wewntrznej.

4. Przedstawi schemat pocze alternatora kompaktowego nowej generacji.

5. Przedstawi charakterystyk prdowo-prdkociow alternatora o danych 14V,


50-90A.

nL - prdko przy pracy jaowej silnika


Czy to 50 A to nie powinien by wanie prd przy obrotach jaowych? Bo zaznaczone jest
40 A.
6. Omwi i naszkicowa budow wirnika kowego alternatora.

Alternator jest to generator synchroniczny wraz z mostkiem prostowniczym. Na wirniku


umieszczone jest uzwojenie wzbudzenia(2). Wykonane jest jako toroidalna cewka. Takie
uzwojenie odporne jest na wysok prdkod obrotow(w alternatorach rzdu kilkunastu tys
rpm) Pole magnetyczne takiej cewki nie powodowao by jednak zaindukowania SEM na
uzwojeniach stojana- linie pola zamykaj si tak jak pokazano na rysunku, przez co przy
obrocie wirnika pole magnetyczne jest stae. Zmienny rozkad pola uzyskano dziki
zastosowaniu kw( ) z materiau ferromagnetycznego Ksztatuj one pole magnetyczne,
jednoczenie utrzymuj uzwojenie wirnika Uzwojenia wirnika wyprowadzone s poprzez 2
piercienie lizgowe

7. Narysowa przebieg prdu wzbudzenia alternatora z regulatorem napicia dla


dwch rnych prdkoci ktowych.

8. Przedstawi schematy rozrusznikw z wcznikiem elektromagnetycznym dla


dwch rodzajw wzbudzenia.
Wzbudzenie elektromagnetyczne:

Wzbudzenie magnesami trwaymi

9. Wymieni rodzaje mechanizmw sprzgajcych rozrusznikw prdu staego.


-

sprzgany mechanicznie z zbnikiem przesuwnym


sprzgany mechanicznie z zbnikiem przesuwno-obrotowym
sprzgany elektromagnetycznie z zbnikiem przesuwnym
sprzgany bezwadnociowo Bendix

10. W jakim celu stosuje si sprzgo jednokierunkowe?


Sprzgo jednokierunkowe zabezpiecza przed przeniesieniem momentu obrotowego z wau
uruchomionego silnika spalinowego na wirnik rozrusznika. Bez takiego zabezpieczenia
wirnik rozrusznik mgby osign znaczn prdko ktow, co doprowadzioby do jego
szybkiego zniszczenia.
11. Wyjani i opisa wzorem pulsacyjny przebieg prdkoci rozrusznika podczas
rozruchu silnika spalinowego.
Pulsacje bior si z posuwistego ruchu tokw silnika spalinowego
Wzr ?
W silniku czterosuwowym peen cykl pracy trwa 2 obroty wau korbowego W tym czasie
wystpuje tyle suww sprania, ile jest cylindrw(1 do 16 w samochodach osobowych od
12 do 16) Kady suw sprania wymaga dostarczenia energii potrzebnej do sprenia
powietrza(ZS) lub mieszanki(ZI) Aby obrcic waem potrzebny jest wtedy wikszy moment
obrotowy Im wicej cylindrw ma silnik, tym pulsacje s mniejsze Przebieg rozruchu silnika
widoczny jest na rysunku poniej Suwy sprania wystpuj w momencie, gdy prd ronie,
a prdkoc obrotowa spada

Wzory:

12. Wymieni funkcje maszyny elektrycznej w zintegrowanym napdzie hybrydowym


IMA?
Koncepcja opracowanego przez Hond napdu hybrydowego IMA liczy sobie 10 lat i zostaa
po raz pierwszy zastosowana w modelu Insight z 1999 roku. IMA to skrt od Integrated
Motor Assist (zintegrowane wspomaganie silnika). System ten skada si z silnika
benzynowego (1.3 l ), bdcego podstawowym rdem napdu samochodu; silnika
elektrycznego; lekkiego, maego akumulatora oraz bezstopniowej przekadni CVT
Funkcje maszyny elektrycznej w napdzie IMA:
- odzysk energii podczas hamowania,
- moliwo jazdy bez udziau silnika spalinowego przy bardzo niskich prdkociach
(korki),
- poprawa dynamiki, szczeglnie przy niewielkich prdkociach,
- oglnie wsppraca i wspomaganie silnika spalinowego, take przez takie sterowanie
silnikiem elektrycznym aby spalinowy pracowa przy moliwie wysokiej w danych
warunkach sprawnoci (optymalizacja punktu pracy silnika spalinowego),
13. Przedstawi charakterystyki mechaniczne napdu.

14. Jakie sposoby zmiany prdkoci ktowej s stosowane w napdach wentylatorw


i dmuchaw?
Z tego co pamitam z wykadu stosowane s rezystory ze wzgldu na prostot oraz
niezmienne w czasie obcienie silnika dmuchawy. Mwi co takiego, e wykonanie tych
rezystorw sprawia, e jednoczenie peni funkcj bezpiecznika na wypadek zablokowania
silnika i po takiej usterce wymienia si ca pytk z rezystorami. Montowane
powierzchniowo, albo oglnie wykonane ze cieki oporowej, co takiego. (Do uzupenienia)
W napdach dmuchaw i wentylatorw stosowane s silniki DC wzbudzane elektromagnetycznie lub
magnesami trwaymi Najprostsza metoda regulacji prdkoci obrotowej to zmiana rezystancji w
obwodzie twornika-wstawienie szeregowo rezystora Stosujc rezystory o rnych wartociach mona
uzyskiwad rne prdkoci obrotowe Jest to regulacja stratna, czd pobieranej przez napd mocy
wytracana jest na rezystorze Wad jest take zmniejszenie momentu rozruchowego silnika, przy duej
wartoci rezystancji silnik moe si nie uruchomi

15. Jaki sposoby zmiany prdkoci ktowej s stosowane w napdach wycieraczek?


- PWM - zmiana wartoci redniej napicia zasilajcego twornik w danym okresie modulacji,
- dodatkowe szczotki:
zastosowanie dodatkowej szczotki wysunitej poza stref komutacji silnika - rys. 4.
Doprowadzajc napicie do dodatkowej szczotki "wysokiej prdkoci" zamiast
"niskiej prdkoci", uzyskuje si wiksz prdko ktow, gdy nastpuje wtedy czciowa
kompensacja napicia indukowanego w gaziach uzwojenia twornika. Powoduje to zmian
liczby prtw czynnych powstanie strefy kompensacji przepywu, co skutkuje zmniejszeniem
momentu elektromagnetycznego silnika. Jest to, bowiem regulacja prdkoci obrotowej przy
staej mocy. Poprawn komutacj poza stref neutraln uzyskuje si przez odpowiedni
dobr szerokoci trzeciej szczotki. Szczotka ta powinna by przesunita w kierunku
przeciwnym do kierunku wirowania wirnika. W celu uzyskania trzeciej, jeszcze wyszej
prdkoci, umieszcza si kolejn szczotk jeszcze bardzie wysunit ze strefy neutralnej
(wikszy kt ). Przecznikiem wycieraczek przy kierownicy wybiera si wtedy I, II lub III
bieg.

16. Jaki element napdu wycieraczek jest odpowiedzialny za precyzyjne ich


zatrzymanie przy dolnej krawdzi szyby?
Odp: Wcznik krzywkowy <- nie wiem, czy wcznik to poprawny termin, ale tak jest w
instrukcji:
W celu precyzyjnego zatrzymania wycieraczek, niezalenie od ich momentu bezwadnoci i
od momentu oporowego, stosuje si hamowanie napdu. We wspczesnych samochodach
najczciej stosuje si hamowanie elektryczne prdnicowe. Schemat na rys. 3. pokazuje
stan zatrzymania wycieraczek, ze zwartym obwodem zewntrznym twornika poprzez styki
lizgowe 2 i 3 wcznika krzywkowego oraz styk 1 przecznika wycieraczek znajdujcego
si przy kierownicy samochodu. Po przeczeniu przecznika wycieraczek przy kierownicy
do pozycji praca styk 1 si otwiera, a styk 2 wcza zasilanie obwodu twornika. Napd
zaczyna pracowa obracajc krzywk talerzow. Jeli w dowolnym pooeniu wycieraczek
poza pozycj spoczynkow, przecznik wycieraczek zostanie wyczony, jego styk 2
otworzy si, styk 2 zamknie i zasilanie silnika bdzie podtrzymywane przez styki 1 i 2
wcznika krzywkowego. Po osigniciu pozycji spoczynkowej wcznik krzywkowy odczy
zasilanie, napd pozostanie w wybiegu generujc napicie na zaciskach twornika praca
prdnicowa. W tym samym czasie styki 2 i 3 zewr obwd twornika (jak na rys. 3), co
spowoduje wytworzenie momentu hamujcego
troche prosciej:
Odpowiedzialny za to jest wycznik kracowy Zrealizowany jest on jako krzywka na waku
napdzajcym wycieraczki, gdy wycieraczki osign swj dolny poziom krzywka powoduje
rozczenie styku podtrzymujcego, ktry jednoczenie zwiera ze sob szczotki

17. Jaki sposb hamowania stosuje si w napdach wycieraczek?

10

Elektrodynamiczne, poprzez zwarcie twornika w czasie wybiegu silnika.


W celu szybkiego zatrzymania silnika zwiera si jego szczotki Silnik pracuje wwczas jako
prdnica w
stanie zwarcia Pyncy prd zwarciowy generuje moment obrotowy przeciwny do kierunku
obrotw
silnika, co powoduje jego szybkie zatrzymanie.

18. Przedstawi zaleno cinienia w cylindrze silnika ZI w funkcji kta obrotu dla
zaponu optymalnego oraz zbyt wczesnego i zbyt pnego.

19. Przedstawi schemat klasycznego ukadu zaponowego.

11

Jutro wstawie troche lepiej rozrysowane i po chopsku wyjanione z ksizki


20. Wymieni i zilustrowa fazy dziaania ukadu zaponowego.
- faza gromadzenie energii w cewce,

12

faza wytwarzania wysokiego napicia: w uzwojeniu pierwotnym ~350V, wtrnym


~20kV

faza przebicia przerwy iskrowej

21. Naszkicowa przebieg napicia na elektrodach wiecy zaponowej podczas


zaponu.

22. Narysowa schemat ukadu zaponowego ze statycznym rozdziaem wysokiego


napicia.

13

23. Wymieni i okreli budow czterech czujnikw wsppracujcych z


mikroprocesorowym ukadem zaponowym.
-

czujnik podcinienia - tensometryczny mostek Wheatstonea


czujnik temperatury silnika (temperatury pynu chodzcego) - termistor NTC zalany
tworzywem wypeniajcym, w mosinej obudowie,
czujnik prdkoci obrotowej silnika i GMP - magnetoindukcyjny ze zmienn
reluktancj (tarcza - koo zbate, uzwojenie, magnes trway),
czujnik spalania stukowego - akcelerometr (piezoelektryczny przetwornik
przyspieszenia drga), elementem aktywnym jest pytka krysztau
piezoelektrycznego, na ktra odziaywuje masa sejsmiczna. Elektrody z pytki
wyprowadzone na zcza. Cao zamknita w obudowie z tworzywa.

24. Wymieni rodzaje ukadw wtryskowych silnikw ZI.

14

25. Omwi i zilustrowa adaptacyjn regulacj dawki paliwa z ptl ujemnego


sprzenia zwrotnego regulacji dawki paliwa.

15

26. Omwi budow i dziaanie wskopasmowej sondy lambda.


Jest to ogniwo galwaniczne zbudowane z materiau ceramicznego (dwutlenek cyroku). Po
obu jego stronach napylone s bardzo cienkie warstwy platyny. Umieszcza si j w ukadzie
wydechowym w taki sposb, e jedna strona styka si ze spalinami, a druga - z powietrzem
z otoczenia. Napicie generowane zalene jest od rnicy zawartoci tlenu po obu stronach
sondy.

27. Omwi dziaanie elektrycznego siownika obrotw biegu jaowego.

16

28. Wymieni funkcje realizowane przez zintegrowany mikroprocesorowy ukad


sterowania silnikiem ZI.
1. Koordynacja zapotrzebowania dotyczca wartoci momentu i sprawnoci
2. Odwzorowanie map charakterystyk zaponu i skadu mieszanki w warunkach
ustalonych. Obliczenie napenienia komory spalania.
3. Regulacja skadu mieszanki na podstawie mapy charakterystyk: dla duych
prdkoci mieszanka jednorodna - wtrysk w suwie napeniania, dla maych prdkoci
adunek uwarstwiony - wtrysk przed kocem suwu sprania,
4. Regulacja skadu mieszanki i zaponu w stanach nieustalonych, podczas rozruchu i
nagrzewania
5. Regulacja doadowania
6. Odcinanie dopywu paliwa podczas hamowania silnikiem oraz po przekroczeniu
dopuszczalnej prdkoci silnika (prdkoci jazdy)
7. Regulacja prdkoci obrotowej biegu jaowego (sterowanie zaworem obejciowym
powietrza)
8. Regulacja parametrw iskry zaponowej (energia i czas trwania)
9. Regulacja charakterystyki pompy paliwa
10. Diagnostyka pokadowa OBD

17

29. Omwi zasilanie zasobnikowe III generacji silnikw z zaponem samoczynnym


(ZS).

Wtrysk bezporedni charakteryzuje si wiksz wydajnoci od wtrysku poredniego,


stosowanego we wczeniejszych rozwizaniach(np. 1.6 TD, 1.9 TD VW). Pozwala on na
oszczdnoci paliwa do 20%. Ze wzgldu na nisk kultur pracy nie mg byd jednak
stosowany w samochodach osobowych Nowoczesne ukady wtryskowe umoliwiy znaczn
popraw kultury pracy silnikw z wtryskiem
bezporednim Nastpio to gownie dziki elektronicznie sterowanym ukadom
wtryskowym(CR i PD).
Ukad zasilania CR skada si z:
- pompy niskiego cinienia
-pompy wysokiego cinienia
-zasobnika(szyny)
-wtryskiwaczy
Pompa niskiego cinienia zasila pomp gwn Pompuje ona paliwo pod wysokim
cinieniem(do 1800 kg/cm2) do zasobnika. Cinienie utrzymywane jest przez zawr
ograniczajcy(upuszcza paliwo po osigniciu odp cinienia) Wtryskiwacze w 3 generacji
sterowane s przez zawory piezokrystaliczne o krtkim czasie reakcji( 150 s) Napicie
sterujce ma wartod do 5 V Taka budowa ukadu pozwala na dowolne sterowanie czasem
wtrysku oraz dawk paliwa Umoliwia take podzia wtryskiwanej dawki na 5-7 czci Dziki
temu narastanie cinienia w komorze spalania jest agodniejsze, co zapewnia cichsz prac
silnika Moliwe jest te regulowanie skadu spalin, poprzez zmian kta wtrysku czy czasy
midzy wtryskiem pilotaowym a gwnym Zastosowanie np. 1.6 HDI .

30. Wymieni 3 warianty ukadw ABS dla ukadu hamulcowego typu II oraz dwa
warianty dla typu X.

18

31. Wymieni czujniki i omwi dziaanie ukadu przeciwblokujcego ABS.


1. Prdkoci ktowej k (napicie sinusoidalne)
2. Przyspieszenia poprzecznego
3. Kta obrotu kierownicy
4. Cinienia w pompie hamulcowej
Na podstawie prdkoci czterech k obliczana jest prdko odniesienia. Regulacja:
utrzymywanie, zmniejszanie, zwikszanie cinienia. Wykonuje 4 do 10 cykli regulacji siy
hamowania w cigu sekundy. Dolny prg regulacji 4 km/h.
32. Wymieni czujniki i omwi dziaanie ukadu przeciwpolizgowego ASR.
Ukad przeciwpolizgowy ASR (Antischlupfregelung) zapobiega zablokowaniu k osi napdzanej
podczas przypieszania. Ukad ten wykorzystuje elementy ukadu ABS Dziaanie polega na
porwnywaniu prdkoci k napdzanych z rzeczywist prdkoci pojazdu(mierzona na osi nie
napdzanej) Ukad reaguje na rna sposoby, z zalenoci od tego ile k ma polizg:
-polizg jednego koa(np. jedno stoi na asfalcie, drugie na lodzie)- hamowane jest koo ktre obraca si
w polizgu po lodzie Jest to elektroniczna blokada mechanizmu rnicowego
-polizg obu k- ukad obnia prdkod obrotow silnika(przymknicie przepustnicy, mniejsza dawka
paliwa) Powoduje to zmniejszenie prdkoci k, co moe pomc w ruszeniu pojazdem
Czujniki:
1. Indukcyjne czujniki prdkoci obrotowej
2 Czujniki kta obrotu kierownicy (hallotronowe, magnetorezystancyjne, lub optyczne)
3. Mikromechniczne krzemowe czujniki kta obrotu
4. Hallotronowe czujniki przypieszenia wzdunego i poprzecznego

19

33. Wymieni czujniki i omwi dziaanie ukadu stabilizacji toru jazdy ESP.

Czujniki:
1. Indukcyjne czujniki prdkoci obrotowej
2 Czujniki kta obrotu kierownicy (hallotronowe, magnetorezystancyjne, lub optyczne)
3. Mikromechniczne krzemowe czujniki kta obrotu
4. Hallotronowe czujniki przypieszenia wzdunego i poprzecznego.
ESP jest to system stabilizacji toru jazdy Sterownik na podstawie danych z czujnikw(czujnik
obrotu kierownicy) oblicza zadany przez kierowc tor jazdy Tor ten porwnywany jest z
rzeczywistym torem jazdy wyznaczonym na podstawie sygnaw z czujnikw
przypieszenia, obrotu i prdkoci k. Korygowanie toru jazdy nastpuje poprzez
przyhamowanie odpowiedniego koa, co powoduje powstanie momentu obrotowego
obracajcego pojazd wok hamowanego koa W fazie 2 w czarnym samochodzie
przyhamowane zostaje przednie prawe koo.
34. Co to jest system OBD (On Board Diagnostic)? Wymieni elementy i ukady
najwikszego ryzyka emisyjnego nadzorowane przez system OBD.
System OBD On Board Diagnostic - to zesp testw diagnostycznych oraz procedur
obliczeniowych w czasie rzeczywistym, majcych na celu ocen sprawnoci emisyjnej oraz
sprawnoci elementw odpowiedzialnych za bezpieczestwo bierne i czynne pojazdu. Ma
on wykrywa uszkodzenia prowadzce do wzrostu emisji zwizkw toksycznych,
kiedy emisja nie przekracza dopuszczalnych limitw (wzrost o 50%) i powoduje
jeszcze niewielkie straty dla rodowiska .
Grupa najwikszego ryzyka emisyjnego:
proces spalania (detekcja wypadania zaponw),
Reaktor katalityczny,
Czujniki tlenu,
Ukad odprowadzania par paliwa EVAP.
35. Wymieni elementy i ukady redniego ryzyka emisyjnego nadzorowane przez
system OBD.
Grupa redniego ryzyka emisyjnego:
Ukad recyrkulacji spalin EGR,
Ukad wykrywania dodatkowego powietrza,

20

Ukad sterowania skadem mieszanki,


Ukad przewietrzania skrzyni korbowej PCV.
36. Wymieni 3 rodzaje testw diagnostycznych realizowanych przez system OBD.

37. Poda klasyfikacj monitorw diagnostycznych OBD.

21

38. Omwi sposoby realizacji monitora procesu spalania (identyfikacji wypadania


zaponw).

22

39. Omwi obowizujce od 2000r. strategie decyzyjne w pokadowych systemach


diagnostycznych.

23

40. Wymieni sieci komunikacyjne stosowane w pojazdach samochodowych.


CAN
LIN
K-LINE
FlexRay
MOST

You might also like