Professional Documents
Culture Documents
NARODOWEJ
Elbieta Maek
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
,,Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego
Recenzenci:
lek. med. Magorzata Polkowska
dr Maria Pietruszewska
Opracowanie redakcyjne:
mgr Magorzata Sotysiak
Konsultacja:
mgr Magorzata Sotysiak
Korekta:
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
SPIS TRECI
1. Wprowadzenie
2. Wymagania wstpne
3. Cele ksztacenia
4. Materia nauczania
4.1. Anatomia i fizjologia oraz dolegliwoci koczyn dolnych
4.1.1. Materia nauczania
4.1.2. Pytania sprawdzajce
4.1.3. wiczenia
4.1.4. Sprawdzian postpw
4.2. Higiena stp
4.2.1. Materia nauczania
4.2.2. Pytania sprawdzajce
4.2.3. wiczenia
4.2.4. Sprawdzian postpw
4.3. Preparaty do pielgnacji stp
4.3.1. Materia nauczania
4.3.2. Pytania sprawdzajce
4.3.3. wiczenia
4.3.4. Sprawdzian postpw
4.4. Pielgnacja koczyn dolnych. Pedicure
4.4.1. Materia nauczania
4.4.2. Pytania sprawdzajce
4.4.3. wiczenia
4.4.4. Sprawdzian postpw
5. Sprawdzian osigni
6. Literatura
3
5
6
7
7
7
15
16
18
19
19
20
20
21
22
22
23
23
25
26
26
28
28
30
31
37
1. WPROWADZENIE
Poradnik bdzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu pielgnacji koczyn
dolnych z uwzgldnieniem ich anatomii i fizjologii oraz najczciej spotykanych
dolegliwoci, czynnikw wpywajcych na stan skry wskazanych partii ciaa a take
wykonywania zabiegw pielgnacyjnych na stopach i paznokciach dostosowanych do
indywidualnych potrzeb klienta. Zamieszczony materia nauczania zawiera najwaniejsze
informacje dotyczce wymienionych zagadnie i wskazuje tematyk, z jak powiniene si
zapozna poprzez wyszukanie odpowiednich informacji we wskazanej literaturze. Poradnik
zawiera:
1. Wymagania wstpne, czyli wykaz niezbdnych umiejtnoci i wiedzy, ktre powiniene
mie opanowane, aby przystpi do realizacji tej jednostki moduowej.
2. Cele ksztacenia tej jednostki moduowej.
3. Materia nauczania umoliwiajcy samodzielne przygotowanie si do wykonania wicze
i zaliczenia sprawdzianw. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazan literatur oraz
inne rda informacji. Obejmuje on rwnie wiczenia, ktre zawieraj:
sprawdzian teoretyczny.
4. Przykady wicze oraz zestawy pyta sprawdzajcych Twoje opanowanie wiedzy
i umiejtnoci z zakresu caej jednostki. Prawidowe wykonanie wicze jest dowodem
osignicia umiejtnoci praktycznych okrelonych w tej jednostce moduowej.
Wykonujc sprawdziany postpw powiniene odpowiada na pytanie tak lub nie, co
oznacza, e opanowae materia albo nie.
Jeeli masz trudnoci ze zrozumieniem tematu lub wiczenia, to popro nauczyciela lub
instruktora o wyjanienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz dan czynno.
514[03].Z1
Kosmetyka pielgnacyjna
514[03].Z1.01
Organizacja stanowisk pracy w gabinecie
kosmetycznym
514[03].Z1.03
Pielgnowanie zdrowej skry
514[03].Z1.02
Wykonywanie masau pielgnacyjnego
514[03].Z1.04
Pielgnowanie koczyn grnych
514[03].Z1.06
Pielgnowanie oczu i ich oprawy
514[03].Z1.05
Pielgnowanie koczyn dolnych
2. WYMAGANIA WSTPNE
3. CELE KSZTACENIA
4. MATERIA NAUCZANIA
4.1. Anatomia i fizjologia oraz dolegliwoci koczyn dolnych
4.1.1. Materia nauczania
Ze wzgldu na to, i koczyny dolne s jedynym narzdem podpory i lokomocji
czowieka, ich budowa znacznie rni si od budowy koczyn grnych. Przede wszystkim
cay ciar ciaa opiera si na stopach, w zwizku z tym musz one by tak skonstruowane,
aby ten ciar wytrzyma. Caa koczyna dolna cechuje si mocn budow kostno stawowo
miniow, ale znacznie gorszymi ni w koczynie grnej warunkami krenia. Zwizane
jest to z koniecznoci podniesienia si krwi ylnej od poziomu podstawy do ujcia yy
gwnej dolnej (na og ok.. 100 cm), co wymaga nie tylko istnienia w tych naczyniach
specyficznych zastawek, ale rwnie szeregu urzdze pomocniczych. Poprzez gorsze
krenie, czciej jest rwnie zaburzona ciepota koczyn dolnych.
Koci, stawy i minie koczyny dolnej
W skad szkieletu koczyny dolnej wchodzi 31 koci, wrd ktrych wyrniamy: koci
obrczy (parzysta ko miedniczna) oraz koci koczyny dolnej wolnej (ko udowa, rzepka,
koci goleni, koci stopy).
Obrcz miedniczna skada si z mocno zbudowanych dwch koci miednicznych, ktre
razem z koci krzyow od tyu (naley do krgosupa), tworz piercie kostny zwany
miednic. Pojedyncza ko miedniczna powstaje ze zronicia si ze sob koci biodrowej,
onowej i kulszowej. cz si one w obrbie duej i gbokiej panewki stawu biodrowego,
sucej do poczenia koci miednicznej z koci udow. Najwaniejsze elementy koci
miednicznej to: talerz koci biodrowej od gry zakoczony grzebieniem biodrowym, cztery
punkty topograficzne w postaci kolcw biodrowych: przedniego grnego, przedniego
dolnego, tylnego grnego, tylnego dolnego, trzony poszczeglnych koci czce si ze sob
w obrbie wspomnianej panewki stawu biodrowego, otwr zasoniony, wcicie kulszowe
wiksze, wcicie kulszowe mniejsze, kolec kulszowy, guz kulszowy, gazie koci onowej.
Na zewntrznej powierzchni talerza koci biodrowej przyczepiaj si minie poladkowe,
dlatego widoczne linijne wypukoci w tych miejscach nazywaj si kresami poladkowymi.
Koci miedniczne cz si od tyu z koci krzyow poprzez powierzchnie uchowate
tworzce stawy krzyowo miedniczne (s to stawy proste, o niewielkiej ruchomoci
polegajcej na przesuwaniu si koci wzgldem siebie). Od przodu obie koci miedniczne
cz si ze sob spojeniem onowym, zbudowanym z grubej warstwy chrzstki wknistej.
Wszystkie poczenia s wzmocnione przez wizada.
Na kociach tworzcych miednic kostn maj swoje przyczepy minie nalece do
mini obrczy koczyny dolnej. cz one koci miednicy z koci udow.
Dziel si na trzy grupy:
1) grup przedni obejmuje ona minie zginajce staw biodrowy, z ktrych
najmocniejszy to misie biodrowo ldwiowy skadajcy si z dwch czci: minia
biodrowo ldwiowego wikszego i minia biodrowego,
2) grup tyln stanowi j minie poladkowe, ktre s silnymi prostownikami
i odwodzicielami uda, a ich czynno umoliwia prawidow postaw i chd.
Do grupy tej naley misie poladkowy wielki (pooony najbardziej zewntrznie,
stanowi najwiksz grup miniow), misie poladkowy redni i misie poladkowy
may,
3) grup mini gbokich wszystkie obracaj udo na zewntrz, nale tu takie minie
jak: m. gruszkowaty, m. zasaniasz wewntrzny, m. zasaniasz zewntrzny, m.m.
bliniacze.
Koci koczyny dolnej wolnej
Ko udowa jest koci dug, najmasywniejsz koci ustroju ludzkiego. czy si
z komi miednicznymi za pomoc stawu biodrowego. Staw ten jest kulisty, wieloosiowy,
prosty. Jego torebka stawowa jest gruba, mocna, przyczepia si na brzegu panewki na koci
miednicznej i na krtarzu i grzebieniu koci udowej. Ko udowa jest zbudowana wedug
typowej zasady budowy koci dugich, a wic posiada: koniec bliszy, trzon i koniec dalszy.
Bardzo charakterystyczna na kocu bliszym jest gowa koci udowej, dua, masywna,
z widocznym dokiem. Gowa osadzona jest na szyjce, nachylonej pod ktem ok. 120
do trzonu koci. Na kocu tym znajduje si rwnie krtarz wikszy, krtarz mniejszy
i znajdujce si midzy nimi grzebie midzykrtarzowy (na powierzchni tylnej) i kresa
midzykrtarzowa (na powierzchni przedniej). Na powierzchni tylnej trzonu znajduje si
kresa chropawa, ktra schodzc ku doowi dwoma wargami: boczn i przyrodkow
ogranicza powierzchni podkolanow. Jest to ju element znajdujcy si na dalszym kocu
koci udowej, w ktrym wyrniamy: kykie przyrodkowy i boczny, nadkykie
przyrodkowy i boczny, d midzykykciowy. Z przodu koca dalszego znajduje si
powierzchnia rzepkowa w obrbie ktrej ley maa trjktna ko, ograniczajca kolano
zwana rzepk.
Poniej koci udowej znajduj si koci goleni, czyli piszczel i strzaka. S one typowymi
komi dugimi. Koci non, znacznie masywniejsz, na ktrej opiera si ciar ciaa
czowieka jest ko piszczelowa. Na kocu bliszym posiada kykie boczny i przyrodkowy
z duymi powierzchniami stawowymi grnymi. Midzy tymi powierzchniami znajduje si
wynioso midzykykciowa. Poniej koca bliszego, na powierzchni przedniej wida
guzowato piszczeli. Na trzonie oprcz ostrego brzegu midzykostnego, do ktrego
przyczepia si bona midzykostna goleni nie ma istotnych charakterystycznych elementw.
Na kocu dalszym znajduje si kostka przyrodkowa, a jego dolna powierzchnia stanowi
powierzchni stawow, ktra wraz z powierzchni stawow kostki przyrodkowej stanowi
panewk stawu skokowo goleniowego.
Strzaka jest cienk koci lec bocznie i nieco z tyu goleni. Jej grny koniec tworzy
gow, a dolny kostk boczn. Na trzonie strzaki odrnia si, podobnie jak na koci
piszczelowej, trzy brzegi i trzy powierzchnie. Koce grne piszczeli i strzaki cz si
za pomoc stawu piszczelowo strzakowego, trzony tych koci czy wizozrost w postaci
bony midzykostnej, a koce dalsze wizozrost piszczelowo strzakowy. Od gry ko
piszczelowa czy si z koci udow w stawie kolanowym, a od dou z koci skokow
w obrbie stawu skokowo goleniowego. Staw kolanowy jest stawem zoonym,
dwuosiowym, panewkowym. Wystpuj w nim dwie kotki stawowe, ktre lepiej
dopasowuj powierzchnie stawowe, s elastyczne, zbudowane z chrzstki wknistej i dziel
staw kolanowy czynnociowo na dwa pitra. W grnym odbywaj si gwnie ruchy zginania
i prostowania, a w dolnym obrotowe. Natomiast staw skokowo goleniowy jest stawem
jednoosiowym, zawiasowym, ktry czsto ulega uszkodzeniom mechanicznym. Po obu
stronach tego stawu wystpuj mocne wizada, ktre cz kostki boczn i przyrodkow
z komi stpu.
Koci stpu, rdstopia i palcw nale do koci stopy. Koci stpu uoone s w dwch
szeregach, jest ich siedem. Szereg bliszy tworzy ko skokowa i ko pitowa. Szereg dalszy
to trzy koci klinowate (przyrodkowa, porednia i boczna), ko szecienna i dkowata.
Drugi szereg koci stpu czy si z komi rdstopia. Jest ich pi, maj podstaw, trzon
i gow. cz si z podstaw paliczkw bliszych palcw stopy. Palec pierwszy, czyli paluch
ma dwa paliczki, a pozostae trzy. W obrbie stopy wyrniamy szereg pocze w postaci
,,Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego
Minie stopy
Zlokalizowane s gwnie na podeszwie, a na stronie grzbietowej znajduj si jedynie
dwa cienkie minie: prostownik krtki palcw i prostownik krtki palucha. Minie
podeszwowe stopy dziel si na trzy grupy: grup mini kbu palucha (odwodziciel, zginacz
krtki, przywodziciel), boczn mini kbu palca V (odwodziciel, zginacz i przeciwstawiasz
palca V) oraz grup rodkow (naley tu zginacz krtki palcw, czworoboczny podeszwy,
minie midzykostne, minie glistowate).
Minie goleni i stopy przystosoway si do pracy zarwno statycznej (podczas
utrzymywania postawy stojcej) jak i do pracy dynamicznej (podczas chodzenia). Gwnym
zadaniem mini podeszwowych stopy jest wzmocnienie podunego i poprzecznego
sklepienia stopy.
Unaczynienie koczyny dolnej
Koczyna dolna jest unaczyniona przez ttnice pochodzce z rozgazienia ttnic
biodrowych wsplnych: prawej i lewej, a yy odprowadzaj krew do y biodrowych
wsplnych, z ktrych powstaje ya gwna dolna.
yy koczyny dolnej
Z koczyny dolnej krew odpywa yami powierzchownymi i gbokimi.
Charakterystyczn ich cech jest obecno zastawek, ktre wspomagaj transport krwi do
gry poprzez uniemoliwienie jej cofania si. Najwiksz z y powierzchownych jest ya
odpiszczelowa, ktra ma szereg pocze z yami gbokimi.
Unerwienie koczyny dolnej
Koczyna dolna jest unerwiona przez splot ldwiowy i krzyowy powstae z gazi
brzusznych nerww rdzeniowych. Gazie splotu ldwiowego unerwiaj cz mini i skry
brzucha, minie i skr przyrodkowej i przedniej powierzchni uda i przyrodkow
powierzchni podudzia. Najwaniejszym dla unerwienia koczyny dolnej nerwem tego splotu
jest nerw udowy. Unerwia on ruchowo minie: biodrowy, ldwiowy wikszy, krawiecki
i czworogowy uda, a czuciowo skr przyrodkowej i przedniej powierzchni uda.
10
Dolegliwo/
choroba
Wygld/
Przyczyny wystpowania
Wrastajce
paznokcie
Nagniotki
(odciski)
Postpowanie kosmetyczne/
profilaktyka
Postpowanie kosmetyczne: polega na
naciciu paznokcia z boku i wyciciu
odcitego fragmentu ckami lub
dutkiem.
Profilaktyka: stosowanie pynw do
wrastajcych paznokci, zakadanie
klamer korygujcych obcinanie
paznokci na prosto i noszenie
wygodnego obuwia. Aby pytka moga
wrci do prawidowego pooenia,
midzy rowek skry a pytk wkada
si kawaek waty nasczonej w
witaminie E. Opatrunek naley
zmienia codziennie.
Postpowanie kosmetyczne: cicie
skalpelem zgrubiaej warstwy,
podwaenie i usunicie korzenia
ckami.
Profilaktyka: stosowanie maci
i pynw zmikczajcych
i zuszczajcych oraz zakadanie
plastrw na odciski.
11
Modzele
Pkajce
pity
Odparzenia
Nadmierna
potliwo
stp
Dolegliwo jest na og
spowodowana noszeniem
nieprzewiewnego obuwia oraz
skarpet lub rajstop z tworzyw
sztucznych. Moe towarzyszy
cukrzycy, niektrym chorobom
zakanym i pasoytniczym,
okresowi dojrzewania
i przekwitania oraz napiciom
nerwowym.
Dolegliwo spowodowana zym
kreniem lub niskim cinieniem,
chorobami serca, nerek
Obrzki
12
Paskostopie
Grzybica
stp
Brodawki
(kurzajki)
stp
13
ylaki
koczyn
dolnych
14
Halluksy
(tzw: krzywe
paluchy)
Popkane
naczynka
15
4.1.3. wiczenia
wiczenie 1
Rozpoznaj powierzchowne minie koczyny dolnej na koleance z grupy.
Sposb wykonania wiczenia
6)
7)
1)
2)
3)
4)
5)
wiczenie 2
Dokonaj oceny wasnej skry na stopie i porwnaj jej cechy ze skr stp koleanek
w grupie.
Sposb wykonania wiczenia
Aby wykona wiczenie, powiniene:
1) zorganizowa stanowisko pracy do wykonania wiczenia (przygotowa stoek
lub leank, zdj skarpet),
2) przypomnie sobie treci programowe z jednostki moduowej: Wykonywanie masau
pielgnacyjnego oraz materia nauczania pkt.4.1.1,
3) sprawdzi cechy swojej skry na stopie,
4) rozpozna ewentualne nieprawidowoci na skrze stopy (w razie trudnoci skorzysta
z pomocy nauczyciela),
5) porwna cechy skry na stopach wszystkich uczestnikw zaj,
6) dokona analizy wykonanego wiczenia,
7) zaprezentowa efekty swojej pracy opisa w formie plakatu cechy wsplne i rnice
w cechach skry stp wszystkich uczestnikw zaj,
8) dokona oceny swojej pracy
16
wiczenie 3
Okrel profilaktyk i postpowanie kosmetyczne przy wskazanych dolegliwociach
koczy dolnych.
Nadmierna potliwo stp
Profilaktyka - ..
.
.
Postpowanie kosmetyczne - ..
.
.
Wrastajce paznokcie
Profilaktyka -
.
Postpowanie kosmetyczne - ..
..
..
Pkajce pity
Profilaktyka -
.
Postpowanie kosmetyczne - ...
..
..
Sposb wykonania wiczenia
3)
4)
1)
2)
17
18
Nie
4.2.
Higiena stp
19
4.2.3. wiczenia
wiczenie 1
Po ustaleniu czynnikw szkodliwych - zaplanuj - dla siebie - dziaania dotyczce higieny
i profilaktyki koczyn dolnych.
Sposb wykonania wiczenia
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
20
3)
4)
5)
6)
7)
21
Nie
4.3.
22
4.3.3. wiczenia
wiczenie 1
Przyporzdkuj podane niej opisy do wskazanych grup preparatw do pielgnacji stp.
Grupy preparatw:
1.
Peelingi,
2.
Pudry,
3.
Kremy,
4.
Spraye,
5.
Preparaty do kpieli.
Opisy grup preparatw do pielgnacji stp:
A. Nadaj si do szybkiej dezynfekcji przed zabiegiem. Zawieraj substancje
o dziaaniu przeciwgrzybiczym np. klotrimazol i kwas undecylenowy oraz due iloci
izopropanolu. Ich dziaanie naley uzupenia przez stosowanie pynw i tonikw
o dziaaniu przeciwbakteryjnym.
B. Maj dziaanie oczyszczajce, odwieajce i wygadzajce. Usuwaj martwe komrki
naskrka i przygotowuj skr do przyjcia intensywnie pielgnujcych preparatw.
Zawieraj krystaliczne czsteczki cierne, substancje biologicznie czynne, aminokwasy,
proteiny oraz olejki eteryczne.
C. Powinny dziaa dezynfekujco, keratolitycznie i cigajco. Mog zawiera wycigi
z lici i kory hamamelisu (oczaru wirgilijskiego), kory dbu i chinowca oraz
hydroksychlorek glinu, ktry zwa ujcia gruczow potowych zmniejszajc tym samym
potliwo stp.
D. Zawieraj wycigi rolinne o dziaaniu przeciwzapalnym (np. azulen, bisabolol, alantoin,
pantenol), pobudzajcym krenie( np. kamfora, rozmaryn) oraz wzmacniajcym tkanki
(np. wycigi z kasztanowca zwyczajnego, arniki, goryczki). W zalenoci od skadu
dziaaj schadzajco, odwieajco, rozgrzewajco, poprawiaj ukrwienie skry,
wzmacniaj tkanki i zmniejszaj obrzki.
23
..
..
wiczenie 2
Uzupenij tabel.
Preparat
pielgnacyjny
Preparaty do kpieli
stp
..
..
Dziaanie
Usuwaj twarde,
zrogowaciae masy
keratyny
24
25
Nie
4.4.
26
27
4.4.3. wiczenia
wiczenie 1
Przeprowad kpiel naprzemienn.
Sposb wykonania wiczenia
1)
2)
3)
4)
wiczenie 2
Wykonaj pedicure kosmetyczny.
Sposb wykonania wiczenia
Aby wykona wiczenie, powiniene:
1) zapozna si kolejnoci czynnoci wykonywania pedicure kosmetycznego (materia
nauczania pkt. 4.4.1.),
2) przygotowa stanowisko pracy do zabiegu,
,,Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego
28
3)
4)
5)
6)
wiczenie 3
Wykonaj pedicure leczniczy
Sposb wykonania wiczenia
Aby wykona wiczenie, powiniene:
1) zapozna si kolejnoci czynnoci wykonywania pedicure leczniczego (materia
nauczania pkt. 4.4.1.),
2) przygotowa stanowisko pracy do zabiegu,
3) przygotowa narzdzia do zabiegu,
4) wykluczy przeciwwskazania do wykonania zabiegu,
5) wykona pedicure leczniczy,
6) zaprezentowa wyniki swojej pracy na forum klasy.
29
preparaty: pyn do usuwania naskrka, peeling, sl do kpieli lub napary zioowe, pyny
do dezynfekcji w razie skaleczenia, rodki przeciwgrzybicze, rodki przeciwzapalne, krem
do masau, pudry agodzce i przeciwpotowe, lakiery, zmywacz,
rodki opatrunkowe: wata, gaza, lignina,
rkawiczki i maseczka twarzowa dla kosmetyczki.
30
Nie
5. SPRAWDZIAN OSIGNI
Instrukcja dla ucznia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
31
32
33
34
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko.
Odpowied
Punkty
Cz I
1
9
10
11
12
13
35
14
15
16
Cz II
17
d
Razem:
18
19
20
36
6. LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
37