Pielęgnowanie Skóry Zmienionej Patologicznie

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Elbieta Maek
Pielgnowanie skry zmienionej patologicznie

514[03].Z2.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego
Recenzenci:
mgr Ewa Kurlej-Bielak,
mgr Anna Uss-Wojciechowska
Opracowanie redakcyjne:
mgr Magorzata Sotysiak
Konsultacja:
mgr Magorzata Sotysiak
Korekta:
Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 514[03].Z2.01

Pielgnowanie skry zmienionej patologicznie zawartego w moduowym programie
nauczania dla zawodu technik usug kosmetycznych 514[03].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
SPIS TRECI
1. Wprowadzenie
2. Wymagania wstpne
3. Cele ksztacenia
4. Materia nauczania
4.1. Wstpne wiadomoci z zakresu chorb skry
4.1.1. Materia nauczania
4.1.2. Pytania sprawdzajce
4.1.3. wiczenia
4.1.4. Sprawdzian postpw
4.2. Najczciej wystpujce defekty kosmetyczne ciaa
4.2.3. wiczenia
4.3. Schorzenia gruczow ojowych
4.3.3. wiczenia
4.4. Alergie skrne
4.4.3. wiczenia
4.5.Nowotwory skry
4.5.3. wiczenia
4.6. Starzenie si skry
4.6.3. wiczenia
5. Sprawdzian osigni
6. Literatura
3
5
6
7
7
7
10
11
13
14
14
20
20
23
25
25
29
30
32
33
33
35
36
37
38
38
40
41
42
43
43
47
47
49
50
54
1. WPROWADZENIE
Poradnik bdzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu pielgnowania skry
zmienionej patologicznie, a take uatwi Ci rozpoznawanie podstawowych i najczciej
wystpujcych chorobowych zmian skrnych.
Poradnik ten zawiera:
wymagania wstpne, czyli wykaz niezbdnych umiejtnoci i wiedzy, ktre powiniene
mie opanowane, aby przystpi do realizacji tej jednostki moduowej.
cele ksztacenia tej jednostki moduowej.
materia nauczania (rozdzia 4) umoliwia samodzielne przygotowanie si do wykonania
wicze i zaliczenia sprawdzianw. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazan
literatur oraz inne rda informacji. Obejmuje on rwnie wiczenia, ktre zawieraj:
pytania sprawdzajce wiedz potrzebn do wykonania wiczenia,
sprawdzian osigni. Wykonujc sprawdzian postpw powiniene odpowiada na
pytanie tak lub nie, co oznacza, e opanowae materia albo nie.
Jeeli masz trudnoci ze zrozumieniem tematu lub wiczenia, to popro nauczyciela lub
instruktora o wyjanienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz dan czynno.
Po przerobieniu materiau sprbuj zaliczy sprawdzian z zakresu jednostki moduowej.
514[03].Z2
Kosmetyka lecznicza
514[03].Z2.01
Pielgnowanie skry
zmienionej patologicznie
514[03].Z2.02
Wykorzystywanie wiata
w kosmetyce
514[03].Z2.03
Wykorzystywanie prdu
w kosmetyce
514[03].Z2.04
Stosowanie zabiegw
cieplnych
Schemat ukadu jednostek moduowych
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej Pielgnowanie skry
zmienionej patologicznie powiniene umie:
opisa prawidow budow skry,
analizowa cechy zdrowej skry,
omwi wszystkie podstawowe funkcje skry,
czyta tekst ze zrozumieniem,
zorganizowa stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
stosowa zasady prezentacji wykonanych prac,
korzysta z rnych rde informacji.
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie:

rozpozna zmiany na skrze,
okreli rodzaje zmian na skrze,
rozpozna zmiany alergiczne,
sklasyfikowa choroby skry,
okreli przyczyny powstawania cellulitu,
okreli metody i rodki stosowane w zwalczaniu cellulitu,
wykona zabieg zwalczajcy cellulit,
okreli przyczyny powstawania rozstpw,
wykona zabiegi zwalczajce rozstpy,
dobra kosmetyki do rozpoznanych zmian patologicznych na skrze,
okreli rnice pomidzy klasycznym a leczniczym oczyszczaniem skry,
scharakteryzowa metody gbokiego zuszczania naskrka,
wykona zabiegi zmniejszajce nadmiar tkanki tuszczowej,
wykona zabiegi opniajce procesy starzenia si skry,
okreli skad preparatw leczniczych stosowanych w kosmetyce skry,
wykona zabiegi z wykorzystaniem kosmeceutykw,
wykona zabiegi lecznicze na twarzy, szyi i dekolcie,
wykona zabiegi lecznicze na skrze biustu,
zastosowa metody profilaktyki chorb skry,
udzieli porady kosmetycznej,
wykorzysta informacje o nowociach w kosmetyce leczniczej,
wykona zabiegi zgodnie z zasadami aseptyki, bezpieczestwa higieny pracy.
4. MATERIA NAUCZANIA
4.1.
Wiadomoci wstpne z zakresu chorb skry

Klasyfikacja chorb skry
Stosowana obecnie w medycynie Midzynarodowa Klasyfikacja Chorb i Problemw
Zdrowotnych ICD - 10 zawiera bardzo dokadny wykaz rnorodnych jednostek
chorobowych, w tym rwnie chorb dermatologicznych. Z punktu widzenia praktycznego
czciej jednak klasyfikujc choroby skry stosuje si rwnie inne podziay, na przykad ze
wzgldu na:
1. Czas i rodzaj powstaego uszkodzenia skry:
wrodzone schorzenia skry (objawy chorobowe wystpuj w momencie narodzin lub
niedugo po, w chorobach dziedzicznych wrodzone schorzenie skry wystpuje
niekiedy rodzinnie, czsto wyleczenie jest niemoliwe, dlatego stosuje si leczenie
objawowe i zapobiega powikaniom),
nabyte nienowotworowe schorzenia skry (w momencie narodzin skra jest zdrowa,
a zmiany wybitnie cz si z zadziaaniem czsto dobrze poznanych czynnikw
zewntrzpochodnych lub wewntrzpochodnych, rokowanie co do wyleczenia jest
czsto korzystne),
nowotwory (mog by agodne lub zoliwe, wystpuje zawsze rozrost kosztem
tkanki macierzystej, nie stwierdza si samoistnego wyleczenia, leczenie moe
dotyczy tylko usunicia lub zniszczenia nowotworu).
2. Etiologi
choroby bakteryjne,
choroby grzybicze,
choroby pasoytnicze,
choroby wirusowe,
autoimmunologiczne,
alergiczne,
uwarunkowane genetycznie,
wywoane czynnikami fizykalnymi,
zawodowe,
osutki polekowe,
nowotwory.
3. Charakter wykwitw pierwotnych lub typ zmian skrnych wyrnia si dermatozy:
rumieniowe,
rumieniowo zuszczajce,
grudkowe,
choroby pcherzowe,
uszczyc i choroby uszczycopodobne.
4. Skonno do zajmowania poszczeglnych struktur:
choroby bon luzowych,
choroby naczyniowe skry,
zaburzenia barwnikowe,
choroby gruczow potowych i ojowych,
5.
choroby wosw,
choroby paznokci.
Czas trwania choroby
ostre,
przewleke.
Wykwity skrne
S podstawowymi objawami wszystkich chorb dermatologicznych. Moliwo ich
zobaczenia goym okiem i ledzenia ewentualnie ewaluacji tych zmian jest czsto podstaw
diagnozowania i leczenia. Przy opisie zmian skrnych zwraca si uwag na wielko tych
zmian, ich kolor, ksztat, cechy powierzchni, umiejscowienie, ilo i objawy subiektywne
takie jak: wid, pieczenie czy bolesno. Rozrnia si dwa typy wykwitw:
pierwotne,
wtrne.
Wykwity pierwotne pojawiaj si na skrze dotd nie zmienionej, w pocztkowym
okresie choroby. Nale do nich:
plama wykwit paski, ley w poziomie skry, ma inne zabarwienie ni skra wok, ale
nie jest wyczuwalna przy dotyku. Odmian plamy jest rumie, czyli zmiana polegajca
na zaczerwienieniu skry, ktremu towarzysz objawy zapalne,
plama naczyniowa
grudka zmiana wyniosa ponad poziom skry, rni si od niej spoistoci, ale ustpuje
bez pozostawienia ladw. Powierzchnia moe by gadka, nierwna, zuszczajca si lub
sczca,
grudka
bbel wykwit wyniosy ponad powierzchni skry, ustpuje bez ladu, powstaje
wskutek przesiku pynu surowiczego naczy do tkanki cznej, zwykle powstaje
i ustpuje szybko,
bbel pokrzywkowy
guzek i guz nazwa zaley od rozmiarw, jest wyniosy ponad powierzchni skry,
ustpuje z pozostawieniem blizny,
guzek
pcherzyk i pcherz wykwity wyniose ponad powierzchni skry, wypenione pynem,

ustpujce bez pozostawienia blizny,
pcherz
krosta wykwit od pocztku wypeniony treci ropn, wyniosy ponad powierzchni

skry. Najczciej wystpuje jako krosta przymieszkowa w otoczeniu mieszka
wosowego,
krosta
Wykwity wtrne wystpuj w okresie pniejszym, stanowi zejcie wykwitw
pierwotnych. Nale do nich:
uska tworzy si wskutek zuszczania powierzchni zrogowaciaych warstw naskrka lub

jako nastpstwo stanu zapalnego, nadmiernego lub nieprawidowego rogowacenia,
uska
strup moe mie rne zabarwienie i wielko zalenie od pochodzenia, powstaje

wskutek zasychania pynw ustrojowych na powierzchni skry (krew, surowica, tre
ropna),
strup
naderka jest ubytkiem naskrka powstay w wyniku jego zniszczenia, nie pozostawia
blizny. Linijny ubytek naskrka nazywamy przeczosem,
naderka
owrzodzenie ubytek skry waciwej; wymiary, ksztat i oglny wygld mog by

rne, ustpuje pozostawiajc blizny,
owrzodzenie
rozpadlina i pknicie linijne, szczelinowate ubytki sigajce do skry waciwej, s

czsto bolesne, trudne do leczenia,
blizna powstaje wskutek wypenienia ubytku w skrze przez tkank czn wknist.
Blizna moe by gadka lub przerosa, mikka lub twarda Najczciej w jej obrbie brak
jest wosw i gruczow. Rni si od zdrowej skry zabarwieniem.
blizna
Prawidowe scharakteryzowanie wykwitu pierwotnego czy wtrnego daje czsto podstaw do
postawienia diagnozy.
Metody zwalczania (leczenia) zmian patologicznych na skrze

Zmiany patologiczne na skrze s efektem zaburze miejscowych i/lub
oglnoustrojowych. Dlatego te leczenie tych zmian moe by zarwno miejscowe jak
i oglne.
Leczenie miejscowe zwane leczeniem zewntrznym obejmuje stosowanie na skr lekw
gotowych lub recepturowych w postaci maci, zasypek, aerozoli, kremw, roztworw, past,
zawiesin. Leki te skadaj si z substancji czynnej, podoa oraz skadnikw dodatkowych.
Najczciej stosowanymi substancjami czynnymi s: kortykosterydy (dziaaj
przeciwzapalnie i antyproliferacyjnie), niesterydowe rodki przeciwzapalne (dziegcie,
pochodne smoy pogazowej, zwizki cynku i bizmutu), antybiotyki (dziaaj bakteriobjczo),
rodki antyseptyczne (preparaty jodu, zwizki chloru), rodki przeciwgrzybiczne,
przeciwwirusowe, pochodne witaminy A, inne w zalenoci od przyczyny.
Wybr podoa dla tych lekw zaley od objaww klinicznych i od lokalizacji zmian
skrnych. Leki stosowane zewntrznie mog zawiera rwnie preparaty dodatkowe
w postaci np. rodkw konserwujcych, emulgatorw itd.
W leczeniu miejscowym stosuje si czsto opatrunki:
wilgotne okady w sczcych zmianach,
z dodatkiem maci w przewlekych dermatozach, w owrzodzeniach,
okluzyjne zwikszajce penetracj substancji czynnej w przewlekych chorobach skry.
Leczenie oglne wpywa na cay organizm, poniewa rodki lecznicze wchaniajc si do
krwioobiegu. Najczciej w dermatologii wykorzystuje si: retinoidy, leki przeciwwirusowe,
antybiotyki, kortykosterydy, leki przeciwhistaminowe, niesterydowe rodki przeciwzapalne
i inne.
Obecnie w zwalczaniu zmian patologicznych na skrze ogromn rol odgrywa leczenie
fizykalne:
leczenie promieniami UV, jonizujcymi, fotochemiczne, przy uyciu lasera
(np.: w uszczycy, wyprysku, nowotworach),
leczenie ultradwikami (np.: w chorobach tkanki cznej),
zastosowanie zimna i ciepa (w stanach zapalnych),
drena limfatyczny lub leczenie kompresyjne (w chorobach naczy),
kpiele i leczenie klimatyczne (szczeglnie w alergiach).
Niestety niejednokrotnie usuwanie patologicznych zmian na skrze czy si rwnie
z koniecznoci wykonania zabiegu operacyjnego. Ten rodzaj leczenia stosuje si wtedy,
kiedy inne nie s skuteczne na przykad w nowotworach skry, w wadach rozwojowych,
w usuwaniu znamion.
Wielu chorych wymaga rwnie psychoterapii (szczeglnie pacjenci ze szpeccymi
zmianami o charakterze przewlekym). Nie bez znaczenia jest rwnie leczenie dietetyczne,
poniewa przez eliminowanie niektrych skadnikw pokarmowych mona pozby si
alergicznych zmian skrnych, objaww chorb ojotokowych i innych.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.

Jakie znasz klasyfikacje chorb skry?
Czym charakteryzuj si nabyte nienowotworowe schorzenia skry?
Jak moemy podzieli choroby skry ze wzgldu na etiologi?
Na co naley zwrci uwag przy opisie zmian skrnych?
Co to s wykwity pierwotne?
Jakie znasz wykwity pierwotne?
10
7. Co to s wykwity wtrne?
8. Jakie znasz wykwity wtrne?
9. Czym charakteryzuje si krosta ?
10. Czym charakteryzuje si naderka?
11. Jakie metody leczenia stosowane s w zwalczaniu patologicznych zmian skrnych?
4.1.3. wiczenia
wiczenie 1
Zapoznajc si z klasyfikacj i metodami leczenia chorb skry, uzupenij ponisze
zdania:
Midzynarodowa klasyfikacja chorb i problemw zdrowotnych ICD - 10 zawiera
bardzo dokadny wykaz ..................................
Cechy wrodzonych schorze skry to:
Pod wzgldem etiologii choroby skry dzielimy na: choroby bakteryjne, grzybicze,
pasoytnicze, wirusowe, autoimmunologiczne, alergiczne oraz (podaj inne)
...........
.........
W leczeniu zmian skrnych wykorzystywane s nastpujce metody leczenia:
W leczeniu miejscowym wykorzystuje si najczciej takie postacie lekw jak:

.......
.......
Sposb wykonania wiczenia
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
Aby wykona wiczenie, powiniene:

zapozna si z klasyfikacj i metodami leczenia chorb skry (materia nauczania
pkt.4.1.1),
zorganizowa stanowisko pracy do wykonania wiczenia,
dokadnie przeczyta powysze zdania,
dokona analizy tekstu pod ktem brakujcych w zdaniach informacji,
wpisa brakujce treci,
zaprezentowa pene zdania grupie,
porwna z odpowiedziami innych uczniw,
przedyskutowa w grupie ewentualne bdy i braki,
zaprezentowa prawidowo wykonane wiczenie,
dokona oceny wykonanego wiczenia.
11
Wyposaenie stanowiska pracy:

kartki z napisanym tekstem do uzupenienia,
przybory do pisania,
literatura z rozdziau 6.
wiczenie 2
Rozpoznaj i okrel cechy charakterystyczne przedstawionych wykwitw skrnych. Wpisz
dane do tabeli.
L.P
Wykwit skrny / nazwa
Cechy charakterystyczne
1.
..
2.
.
3.
4.
..
5.
..
6.
7.
8.
9.
. ..
12

1) zapozna si treciami merytorycznymi dotyczcymi patologicznych wykwitw skrnych
(materia nauczania pkt. 4.1.1),
2) zorganizowa stanowisko pracy do wykonania wiczenia,
3) przeanalizowa powysz tabel,
4) rozpozna i podpisa zmiany skrne przedstawione na rysunku,
5) wypisa cechy charakterystyczne rozpoznanych wykwitw skrnych,
6) porwna wykonanie wiczenia z prac innych osb w grupie,
7) zaprezentowa wykonan prac przed grup i nauczycielem,
8) dokona poprawnoci wykonanego wiczenia.

schemat powyszej tabelki,

Czy potrafisz:
Tak
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
dokona klasyfikacji chorb skry?

zdefiniowa pojcie: wykwity pierwotne?
wyliczy wykwity pierwotne?
okreli cechy charakterystyczne wykwitw pierwotnych?
zdefiniowa pojcie: wykwity wtrne?
rozpozna wykwity wtrne?
okreli cechy charakterystyczne wykwitw wtrnych?
okreli metody leczenia zmian skrnych?
scharakteryzowa poszczeglne metody leczenia
zmian dermatologicznych?
13
Nie
4.2. Najczciej wystpujce defekty kosmetyczne ciaa

Do najczciej wystpujcych defektw kosmetycznych ciaa zalicza si:

cellulit,
otyo,
rozstpy.
Cellulit
Powszechnie wystpujcy defekt kosmetyczny polegajcy na specyficznym pofadowaniu
skry najczciej na udach i poladkach okrelany jest jako cellulit, liposkleroza, skrka
pomaraczowa lub na podstawie obrazu histopatologicznego jako obrzkowofibrosklerotyczna patologia tkanki podskrnej. Cellulit okrela wszystkie objawy zwizane
z tym schorzeniem, liposkleroza opisuje stwardnienia w tkance podskrnej, z kolei skrka
pomaraczowa opisuje widoczny goym okiem defekt kosmetyczny, a skomplikowane
okrelenie uywane przez histopatologw wskazuje na wystpowanie w cellulicie obrzkw
oraz zwknie w tkance podskrnej.
Najwaniejsz przyczyn powstawania cellulitu jest czynnociowa przewaga estrogenw
nad progesteronem. Sytuacja ta ma miejsce w okresie dojrzewania, ciy, przed menopauz
take przy stosowania doustnych tabletek antykoncepcyjnych, niekiedy w hormonalnej terapii
zastpczej.
Ponadto przyczynami wystpowania cellulitu s:
czynniki genetyczne,
budowa ciaa (nadmiar tkanki tuszczowej, ale nie koniecznie u kobiety szczupej
rwnie wystpuje),
wysokokaloryczna dieta,
noszenie obcisych ubra,
naduywanie kawy i tytoniu oraz spoywanie duych iloci sodyczy,
siedzcy tryb ycia (brak ruchu),
depresja, stres, silne przeycia emocjonalne.
Dziaanie estrogenw na naczynia krwionone powoduje wzrost ich przepuszczalnoci
oraz zatrzymanie wody w organizmie. Zmiany te doprowadzaj do zaburze mikrokrenia
krwi w tkance podskrnej. W konsekwencji komrki tuszczowe s niedokrwione, co
upoledza ich metabolizm. Zaburzenia te doprowadzaj do powikszenia komrek
tuszczowych oraz do zwikszonej syntezy prostaglandyn, ktre take zwikszaj
przepuszczalno naczy i gromadzenie pynw w przestrzeniach midzytkankowych.
W konsekwencji powstaje bdne koo, ktre jest bardzo trudne do przerwania.
W tkance podskrnej dochodzi do znacznego uszkodzenia naczy. Obserwuje si m.in.
mikrottniaki, rozszerzenia naczy oraz przerwanie ich cigoci.
Wkna tkanki cznej otaczajcej komrki tuszczowe ulegaj przerostowi
i fibrosklerozie. Zmiany te cakowicie uniemoliwiaj wymian pomidzy tymi komrkami
a naczyniami oraz powoduj ucisk na nerwy, co daje nadwraliwo i czsto bolesno skry.
14
CELLULIT
Rys.1. Patologia tkanki podskrnej [opracowanie wasne].
Wystpowaniu cellulitu sprzyja spoywanie :

misa wdzonego i peklowanego,
wieprzowiny i wdlin wieprzowych,
ryb wdzonych, solonych, konserwowanych w oleju,
sonych i tustych serw,
gotowych da byskawicznych (fast food),
demw,
wyrobw z biaej mki,
sodkiego i tustego pieczywa,
frytek, plackw ziemniaczanych,
konserw warzywnych i ostrych przypraw.
Cellulit wystpuje w miejscu gdzie obfitsza jest tkanka tuszczowa:
1. u kobiet:
biodra, brzuch, poladki,
grne, boczne czci ud,
plecy w okolicy opatek bliej dow pachowych,
cz przyrodkowa kolan
okolice staww skokowych,
na ramionach (okolice tricepsw).
2. u mczyzn:
na brzuchu,
na karku.
15
Klinicznie, ze wzgldu na etapowe rozwijanie si cellulitu wyrniamy stopnie:

Stopie (tzw. stadium obrzkowe): naczynia s rozszerzone, pomidzy nimi a komrkami
tuszczowymi gromadzi si pyn przesikowy, utrudniajcy odywianie adypocytw.
II. Stopie charakteryzuje si wystpowaniem skupisk patologicznych adypocytw, ktre s
otoczone wknami kolagenowymi skutecznie izolujcymi je od otaczajcej tkanki oraz
utrudniajcymi ukrwienie.
III. Stopie: mikrowzy cz si i tworz makrowzy, ktre mona wyczu dotykiem
w tkance podskrnej jako bolesne guzki.
Diagnozowanie stopni cellulitu TEST
Jedn z metod diagnozowania defektu jest wykonanie testu podstawowego na cellulit.
Polega na objciu palcami rodkowym i kciukiem obu rk fragmentu skry na udzie.
Naley mocno, jakby szczypic uciska tkank i wypycha j do gry oraz obserwowa czy
pojawiaj si symptomy skrki pomaraczowej.
Pierwsze oznaki cellulitu I stopie s niewidoczne goym okiem. Mona je rozpozna za
pomoc testu podstawowego. Fad skry poddany testowi wykazuje mae zaciemnienie
i lekkie nierwnoci. W tym stadium cellulit jest atwy i szybki do wyleczenia.
Drugie stadium jest atwe do rozpoznania nie tylko dziki testowi podstawowemu.
Objawy zmian s dostrzegalne goym okiem np. gdy klientka siedzi na twardym podou
z rozlunionymi miniami owietlona mocnym bocznym wiatem.
W trzecim stadium nierwnoci skry s widoczne goym okiem bez wzgldu na
owietlenie i pozycj ciaa klientki.
Leczenie cellulitu
Leczenie cellulitu powinno przebiega wielokierunkowo. Konieczna jest waciwa dieta,
wiczenia, masa rczny. W gabinetach dermatologiczno kosmetycznych stosowane s:
endermologia, manualny drena limfatyczny, masa pneumatyczny, mezoterapia,
karboksyterapia , ultradwiki.
Endermologia jest to specjalny masa dwoma elektronicznie sterowanymi rolkami, ktre
dziaaj w poczeniu z podcinieniem. Skra chwytana jest w fad przez specjaln gowic,
i wakowana tam i z powrotem. W zalenoci od programu proces ten jest uzupeniany przez
cige lub przerywane podcinienie. Zabieg ten wpywajc na tkank podskrn: przyspiesza
eliminacje toksyn oraz zmniejsza retencje wody poprzez uaktywnienie ukadu ylnego
i limfatycznego.
Manualny drena limfatyczny polega na stymulacji ukadu limfatycznego poprzez
specjalistyczne ruchy, techniki powodujce udronienie, przepychanie limfy. Dla celw
szkoleniowych, ruchy te opisuje si jako: gaskanie, rozcieranie spiralne, rozcieranie koliste,
ugniatanie, uciski. Jednak w drenau, podstawowymi i waciwymi chwytami dla tej
manualnej metody terapeutycznej s chwyty polegajce na przepychania limfy
w odpowiednim rytmie, kierunku, sile oraz cyklu, a techniki maj swoje odrbne nazwy take
w zalenoci od miejsca wykonywanego masau.
Masa pneumatyczny jest to masa przyrzdowy, ktry ma na celu wspomaganie
przepywu ylnego i limfatycznego. Do jego wykonania potrzebna jest pompa i specjalne
mankiety pneumatyczne, ktre s zakadane na rce i nogi.
Mezoterapia -polega na wstrzykiwaniu maych dawek substancji leczniczej bezporednio
w miejsca zmienione chorobowo, rdskrnie. W cellulicie wstrzykuje si najczciej
kofein, wycig z karczocha, wycig z nostrzyka tego, prokain, NCTF, kwas
polimlekowy, pirogronian sodowy, tiratricol, L- karnityn.
Karboksyterapia jest to metoda polegajca na wprowadzaniu do skry maych
pcherzykw dwutlenku wgla przy pomocy specjalnej igy. Dwutlenek wgla powoduje
skurcz drobnych naczy zmniejszajc tym samym zastj w mikrokreniu, ktry jest gwn
I.
16
przyczyn cellulitu. Opisana metoda moe by do bolesna, ale po minimum 10 zabiegach

daje dobre efekty.
Ultradwiki ich zastosowanie w kosmetyce zwizane jest z wykorzystaniem efektu:
1) mechanicznego - dochodzi do mikromasau pobudzajcego aktywno komrek, pynu
komrkowego i midzykomrkowego, przez co:
zwiksza si przepuszczalno bon komrkowych,
dochodzi do rozbicia zogw, uwolnienia wkien kolagenowych,
uaktywnienia czsteczek tuszczw i zalegajcych pozostaoci przemiany materii.
2) termicznego nastpuje wzrost metabolizmu komrkowego i poprawia si krenie krwi.
Dziaanie mechaniczne i termiczne ultradwikw wywouj szereg reakcji chemicznych:
pod wpywem ciepa rozszerzaj si naczynia wosowate,
wzrasta zapotrzebowanie komrek na tlen i skadniki budulcowe z krwi,
nastpuje wzmoona synteza wkien elastynowych i kolagenowych.
Przy zwalczaniu cellulitu poleca si stosowa:
1. rodki lipolityczne, ktre zwikszaj metabolizm tkanki tuszczowej (np. preparaty
zawierajce jod),
2. Preparaty przeciwobrzkowe (saponiny, rne wycigi rolinne),
3. Zwizki poprawiajce krenie (kofeina, teofilina),
4. Substancje zmniejszajce przepuszczalno naczy (flawonoidy rolinne np. z przelotu
lekarskiego, kasztanowca).
Na skutek nieprawidowego mikrokrenia (towarzyszy cellulitowi) czsto substancje
aktywne wprowadza si w skr i tkank podskrn za porednictwem nonikw.
Do takich substancji nale m.in liposomy, ktre dziki swojej fosfolipidowej budowie
przenikaj gboko do skry i tkanki podskrnej oraz zapewniaj rwnomierne
rozprowadzenie w niej substancji leczniczej.
Wymienione preparaty kosmetyczne mona stosowa do:
kpieli,
masau miejsc objtych cellulitem mona w tym celu uy oleju z pestek winogron lub
ze sodkich migdaw z dodatkiem olejkw aromatycznych: jaowcowego,
rozmarynowego, geraniowego i cyprysowego, po 3 krople na 2 yki oleju.
W dziaaniach, ktrych celem jest zlikwidowanie cellulitu uznanie zdobyy rwnie:
nacierania, natryski, gimnastyka oraz wiczenia oddechowe i izometryczne.
W gabinecie kosmetycznym defekt redukuje si i usuwa stosujc:
nawietlania,
masae,
galwanizacj, drena limfatyczny,
jontoforez,
natryski,
elektrostymulacj,
ultradwiki,
body wrapping.
W zaawansowanych stadiach cellulitu konieczna jest opieka medyczna - leczenie
farmakologiczne, zabiegi takie jak liposukcja, mikrodermabrazja itp.
Zapobieganie powstawaniu cellulitu:
1) ruch i uprawianie sportu (pywanie i jazda na rowerze, skakanka, chodzenie po schodach,
taniec),
2) odywianie produktami penowartociowymi o niskiej zawartoci tuszczu,
3) zalecane jest spoywanie: chudego misa woowego i drobiu, chudych ryb, malanki,
serwatki, chudych serw, ryu z usk, kasz z penego przemiau, chrupkiego chleba,
17
wypiekw z mki ytniej, wszystkich wieych jarzyn i owocw, tuszczy rolinnych

toczonych na zimno, wieych zi i cebuli,
4) uprawianie gimnastyki (callanetics, step- aerobic),
5) stosowanie masay poprawiajcych krenie.
Zwalczanie cellulitu utrudniaj choroby:
ukadu krenia,
nerek i serca,
puc oraz infekcje,
zaburzenia hormonalne.
Preparaty kosmetyczne do zwalczania cellulitu mog mie form kremw, lotionw,
emulsji, eli, balsamw, take cikich i tustych kremw, sztyftw lub woskw.
W ich skad wchodz rne substancje rolinne, enzymy, ekstrakty zwierzce, proteiny,
aminokwasy, tuszcze oraz alkohole. Skuteczno dziaania preparatw zaley w duej mierze
od zawartych w nich substancji czynnych. Substancje aktywne redukujce cellulit dzieli si
na dwie grupy. Pierwsz stanowi preparaty zawierajce np.:
olejki lawendowy, rozmarynowy, lebiodki, kopru woskiego,
ekstrakty rolinne z czerwonych alg, miorzbu japoskiego,
koenzym Q10.
Wskazane skadniki pobudzaj krenie, wywouj zaczerwienienie skry i uczucie
ciepa. Zawarte w nich histamina, kwasy garbnikowe oraz olejki eteryczne pobudzaj tkank
skrn i lece pod ni powierzchniowe naczynia krwionone.
Drug grup preparatw antycellulitowych stanowi rodki uaktywniajce odpyw limfy.
Najczciej s to kompleksy rolinnych substancji czynnych wycigi z bluszczu, arniki,
nagietka i ywokostu. Preparaty tego typu stymuluj odnow skry, sprzyjaj gojeniu ran
i wywieraj pozytywny wpyw na system limfatyczny podczas procesu wydalania.
Umoliwiaj lepsze spalanie tuszczw i przetwarzanie ich w energi. Podstaw tych
preparatw stanowi metionina i lizyna oraz witamina B6 i elazo.
Otyo
Otyo okrelana jest jako zesp chorobowy cechujcy si zwikszeniem masy ciaa
ponad przyjt norm. Zaley od zwikszonej iloci tuszczu w organizmie. Podoem tych
zmian patologicznych mog by zarwno czynniki wewntrzne jak i zewntrzne.
1. Do czynnikw wewntrznych zalicza si:
dziedziczno badania wykazay, e w niektrych rodzinach wystpuje skonno
do otyoci,
zaburzenia hormonalne - szczeglnie w:
okresie klimakterium,
terapii lekami hormonalnymi,
schorzeniach reumatycznych,
leczeniu niepodnoci,
leczeniu impotencji u mczyzn,
przy chorobach astmatycznych,
przewlekych bronchitach.
zaburzenia nerwowe w orodku kory mzgowej powstaj zaburzenia odczuwania
sytoci i aknienia.
2. Czynniki zewntrzne na podstawie bada ustalono zaleno midzyotyoci a:
spoywaniem nadmiernej iloci kalorii,
technizacj ycia codziennego,
patologi aknienia,
okresem rzucenia palenia.
18
Skutki otyoci
Za otyo uznaje si przekroczenie o 25% naleytej masy ciaa w zalenoci od wieku,
pci i wzrostu. Otyo sprzyja powstawaniu wielu chorb, np. miadycy ttnic,
niewydolnoci krenia, chorb serca. Dua masa ciaa zaburza rwnie prac puc.
Upoledzona zostaje przemiana tlenowa, dochodzi do zmniejszonej wymiany dwutlenku
wgla na tlen. Niedotleniona krew dochodzi do wszystkich narzdw, tkanek i skry, co
sprzyja atwiejszej ich degeneracji.
Leczenie otyoci
W przypadku otyoci oglnej tj. dotyczcej caego organizmu, naley zacz od porady
u endokrynologa (w celu wykluczenia ewentualnych zaburze hormonalnych
odpowiedzialnych za nadmierne odkadanie tkanki tuszczowej), a nastpnie skierowa si do
bariatry (lekarz zajmujcy si dietetycznym leczeniem otyoci).
Innym problemem jest lipodystrofia, tj. lokalne nagromadzenie tkanki tuszczowej
(najczciej w okolicach ramion, poladkw, ud, kolan) u kobiet, ktre nie maj znacznej (lub
adnej) nadwagi. Nadmiar tkanki tuszczowej w tych partiach ciaa powoduje
charakterystyczne pozaciganie powierzchni skry, przypominajce wygldem
powierzchni kalafiora. W takich defektach leczenie dietetyczne jest mao skuteczne, dobre
efekty daje natomiast dziaanie kosmetyczne. Najczciej stosuje si elektrostymulacj i body
wrapping przy zastosowaniu preparatw wyszczuplajcych. Radykalnym sposobem usunicia
tego defektu jest liposukcja.
Rozstpy
Rozstpy skrne wystpuj na brzuchu, poladkach, ydkach, udach, piersiach
i ramionach. Czasami mog pojawi si na plecach. Przyczyn ich powstawania jest
wrodzona sabo wkien sprystych i kolagenowych skry, do nadmiernego rozcigania
zwizanego z gwatown zmian masy ciaa.
Najczciej rozstpy rozwijaj si u:
modziey w okresie dojrzewania,
ok. 90% kobiet w ciy,
osb, ktre w krtkim okresie czasu przytyy lub intensywnie schudy,
osb, u ktrych wystpuj zaburzenia w syntezie biaek np. w wyniku podwyszenia
poziomu kortyzolu, doustnym zaywaniu lub stosowaniu zewntrznym lekw
zawierajcych kortykosteroidy,
mczyzn intensywnie wiczcych na siowni (ramiona).
Rozstpy rozwijaj si dwuetapowo. Na pocztku, pierwsze stadium stanowi faza zapalna.
Zmiany s czerwone, hipertroficzne. Druga faza to stadium zanikowe. Nastpuje w nim
zbielenie rozstpw. Leczenie w tej fazie moe jedynie zmniejszy defekt skry, poprawi jej
wygld, ale nie przywrci jej stanu poprzedniego.
Wane jest, aby pamita, i aden kosmetyk ani lek nie jest w peni skuteczny.
Rozstpom naley przede wszystkim zapobiega poprzez:
eliminowanie czynnikw sprzyjajcych powstawaniu rozstpw (jeli jest to moliwe),
zastosowanie odpowiedniej wysokobiakowej diety,
wiczenia fizyczne,
stosowanie odpowiednio dobranych kosmetykw,
stosowanie naprzemiennych zimnych i ciepych natryskw,
masowanie niezbyt tward szczotk oraz automasa,
ugniatanie palcami miejsc, ktre s naraone na ten defekt poprawia krenie i pomaga
zachowa elastyczno skry,
systematycznie po kadej kpieli smarowanie skry balsamami.
19
Leczenie rozstpw
Niestety nie zawsze daje 100% efekty. Przede wszystkim w leczeniu stosuje si preparaty
z zawartoci czystego krzemu lub wycigi rolinne np. ze skrzypu, bluszczu zwyczajnego.
Pobudzaj one tkank czn do syntezy kolagenu i elastyny. W usuwaniu rozstpw
skrnych pomocna jest rwnie witamina E, dodawana do kremw w bardzo wysokich
dawkach. Kremy na rozstpy poprawiaj jako skry, zmiany staj si pytsze
i mniej widoczne.
Wrd innych metod walki z powyszym defektem kosmetycznym stosuje si:
ostrzykiwanie ich specjalnymi preparatami na przemian z ich zuszczaniem przy pomocy
kwasu trjchlorooctowego,
mezoterapi,
mikrodermabrazj,
peelingi chemiczne,
laser erbowy.

1. Na czym polega cellulit?
2. Jakimi innymi pojciami okrelany jest cellulit?
3. Jakie s przyczyny powstawania cellulitu?
4. W ktrych miejscach ciaa najczciej wystpuje cellulit?
5. Czym charakteryzuj si poszczeglne stopnie cellulitu?
6. Na czym polega leczenie cellulitu?
7. Co naley robi, aby zapobiec powstawaniu cellulitu?
8. Jakie preparaty s stosowane do zwalczania cellulitu?
9. Jakie czynniki s podoem otyoci?
10. Jakie s skutki otyoci?
11. Jakie dziaania kosmetyczne likwiduj lokalnie nagromadzon tkank tuszczow?
12. Gdzie najczciej wystpuj rozstpy?
13. Jakie s najczstsze przyczyny powstawania rozstpw?
14. Jakie etapy wyrnia si w rozwoju rozstpw?
15. Na czym polega zapobieganie rozstpom?
16. Jakie s metody leczenia rozstpw?
4.2.3. wiczenia
wiczenie 1
Rozpoznaj poniszy defekt kosmetyczny u kobiety 50 letniej, zaplanuj dziaania
pielgnacyjno kosmetyczne dla tej klientki.
20

zapozna si z treciami zawartymi w materiale nauczania pkt.4.2.1,
dokadnie przyjrze si powyszemu zdjciu,
dokona analizy tekstu pod ktem postawienia rozpoznania kosmetycznego,
wypisa informacje, ktre dodatkowo kosmetyczka powinna uzyska od klientki,
opracowa plan pielgnacji skry z powyszym defektem,
zaplanowa dziaania kosmetyczne,
przedstawi na forum grupy opracowany plan uwzgldniajcy rodzaj dziaa i cel, ktry
dziki nim chcemy osign oraz czstotliwo zabiegw,
9) dokona oceny wykonanego wiczenia.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)

kolorowe ksero powyszego zdjcia,
karton papieru szarego,
wiczenie 2
Rozpoznaj poniszy defekt kosmetyczny u mczyzny 18 letniego, czym moe by
spowodowany, zaplanuj dziaania pielgnacyjno kosmetyczne dla tego klienta.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)

dokadnie przyjrze si powyszemu zdjciu,
dokona analizy tekstu pod ktem postawienia rozpoznania kosmetycznego,
wypisa informacje, ktre dodatkowo kosmetyczka powinna uzyska od klienta,
opracowa plan pielgnacji skry z powyszym defektem,
zaplanowa dziaania kosmetyczne,
21
8) przedstawi na forum grupy opracowany plan uwzgldniajcy rodzaj dziaa i cel, ktry
dziki nim chcemy osign oraz czstotliwo zabiegw,
9) dokona oceny wykonanego wiczenia.
kolorowe ksero powyszego zdjcia,
wiczenie 3
Wykonaj zabieg przeciwcelullitowy zawijanie ciaa.
Instrukcja wykonania wiczenia:
1) zmierzy pacjentce obwd ud,
2) wykona oczyszczanie chemiczne skry ud,
3) wykona peeling wskazanych partii ciaa,
4) naoy preparat antycelullitowy,
5) wmasowa preparat w skr,
6) owin uda foli( zgodnie z poniszym schematem),
7) pooy pacjentk na leance i przykry kocem(na 60 minut),
8) rozci foli od gry do dou.
1) zapozna si z charakterystyk celullitu i metodami jego zwalczania (materia nauczania
pkt. 4.2.1.),
2) dokona analizy instrukcji wykonania zabiegu,
3) przygotowa stanowisko pracy i klienta do zabiegu,
4) wykona zabieg,
5) zaprezentowa efekt swojej pracy,
6) uporzdkowa stanowisko pracy.

leanka,
preparaty kosmetyczne: rodek do zmycia ciaa, peeling, preparat antycelullitowy,
folia polietylenowa jednorazowego uytku,
bielizna zabiegowa,
materiay higieniczne,
centymetr krawiecki,
noyczki,
koc,
instrukcja wykonania zabiegu.
wiczenie 4
Wykonaj masa piersi.
Masa wykona po naoeniu kremu odywczego, wykonujc ruchy:
Gaskania czynno rozpoczyna si poniej mostka i prowadzi poprzez mostek wzdu
minia piersiowego, wok sutka i prowadzi si do mostka - ruch ten wykonuje si
22
caymi domi. Nastpnie drugi, trzecim i czwartym palcem gaszcze si cz

obojczykow minia piersiowego wikszego od obojczyka do dou pachowego.
Gaskanie to wykonuje si ruchami mijanymi.
Rozcierania czynno wykonuje si ruchem keczkowym drugim, trzecim i czwartym
palcem obu rk. Ruch rozcierania prowadzi si od rkojeci mostka po czci mostkowoebrowej minia piersiowego wikszego poprzez cz brzuszn i obojczykow tego
minia z powrotem do mostka. Dodatkowo rozcieranie czci obojczykowej minia
piersiowego wikszego mona wykona podobnie jak jego gaskanie tylko znacznie
zwikszajc natenie chwytu.
Ugniatania czynno wykonuje si drugim, trzecim i czwartym palcem zachowujc
kierunek jak przy rozcieraniu. Dodatkowo ugniatanie czci obojczykowej minia
piersiowego wikszego wykonuje si chwytajc fady skry i minia poprzecznie do
wkien miniowych, ugniatajc przemiennie raz praw, raz lew rk przesuwajc si
od obojczyka w kierunku dou pachowego.
Oklepywania czynno wykonuje si kciukiem i palcem rodkowym. Naley pamita
o zachowaniu elastycznoci w stawach nadgarstkowych.
Masa koczy si ruchem gaskania.
1) zapozna si z instrukcj wykonania masau piersi,
2) wykluczy przeciwwskazania do wykonania zabiegu (takie same jak przy wykonywaniu
klasycznego masau JM 514[03] Z1.02),
3) przygotowa stanowisko pracy i klientk do zabiegu,
4) zdezynfekowa donie,
5) wykona gimnastyk uelastyczniajc palce i rce,
6) wykona masa piersi,
7) uporzdkowa stanowisko pracy.

leanka,
bielizn zabiegowa (serweta, tunika jednorazowego uytku, przecierado, rcznik, koc),
rodki opatrunkowe (wat, lignin, gaz),
rodki do zmywania, rodki do masau uatwiajce polizg i zmikczajce naskrek,
opatki do kremw,
rodki dezynfekcyjne, mydo.

Czy potrafisz:
1) okreli, na czym polega cellulit?
2) scharakteryzowa przyczyny powstawania cellulitu?
3) wskaza miejsca wystpowania cellulitu?
4) zrnicowa stopnie cellulitu?
5) okreli metody leczenia cellulitu?
6) zaproponowa dziaania zapobiegajce powstawaniu cellulitu?
Tak
23
Nie
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
scharakteryzowa przyczyny otyoci?

przedstawi skutki otyoci?
wskaza, gdzie najczciej wystpuj rozstpy?
okreli przyczyny powstawania rozstpw?
scharakteryzowa etapy wystpujce w rozwoju rozstpw?
rozrni metody leczenia rozstpw?
wykona zabieg redukujcy cellulit?
wykona masa piersi?
24
4.3.
Schorzenia gruczow ojowych

Wrd schorze gruczow ojowych wystpuj schorzenia genetyczne i dziedziczne,
wady rozwojowe oraz schorzenia nabyte wywoane czynnikami zewntrz
i wewntrzpochodnymi. Te ostatnie wzbudzaj szczeglne zainteresowanie w kosmetyce.
Nabyte schorzenia, to gwnie zaburzenia czynnoci gruczow ojowych w postaci ojotoku
oraz trdzik.
ojotok (seborrhoea)
Nadmierne wytwarzanie oju wystpuje gwnie w okresie dojrzewania, a wrd
przyczyn najczciej wyrnia si:
czynniki genetyczno konstytucjonalne (wielko gruczow ojowych),
wiek,
zaburzenia hormonalne,
czynniki rodowiskowe (lato, gorcy klimat),
stres.
Rozrnia si dwie postacie ojotoku:
1) ojotok oleisty gwnie zmiany wystpuj na gowie i grnej czci ciaa. Skra jest
tusta, byszczca, wystpuj szerokie ujcia powikszonych mieszkw wosowych, tuste,
zlepione wosy,
2) ojotok suchy charakteryzuje si wystpowaniem absorpcji wytwarzanego oju przez
zapalnie rozlunionej warstwy rogowej.
W leczeniu ojotoku miejscowo na rkach stosuje si nalewki, kremy i pudry,
a przeciwwskazane s maci i pasty. ojotok moe prowadzi do powstawania wielu
schorze dermatologicznych, wrd ktrych najczstsze to: trdzik pospolity i trdzik
rowaty.
Trdzik pospolity (acne vulgaris)
Przyczyn trdziku jest ojotok, nieprawidowe rogowacenie naskrka i zakaenie
bakteryjne skry. Jest to choroba przewleka, dotyczca nawet do 80% modziey w okresie
dojrzewania. Zmiany s rnie nasilone i z reguy w cigu kilku lat ustpuj. Niekiedy jednak
utrzymuj si bardzo dugo, nawet po 30 roku ycia. Zmiany trdzikowe wystpuj gwnie
na twarzy, plecach, klatce piersiowej, ale mog by rwnie na barkach, ramionach,
poladkach.
Czynniki odpowiedzialne za powstawanie zmian trdzikowych to:
zwikszona produkcja androgenw w okresie dojrzewania,
ojotok,
zwikszone rogowacenie uj mieszkw wosowych,
zasiedlanie gruczow ojowych przez bakteri beztlenow Propionibacterium acnes.
Zmiany trdzikowe mog pojawi si lub nasili pod wpywem:
zaburze hormonalnych,
stresw,
zanieczyszczenia rodowiska,
palenia tytoniu,
niewaciwej diety (po spoyciu takich produktw jak :czekolada, kakao, marynaty, ostre
przyprawy),
niewaciwych kosmetykw niektre z nich mog dziaa zaskrnikotwrczo,
stosowania niektrych lekw (sterydy, anaboliki, lit, fenytoina, le dobrane tabletki
antykoncepcyjne).
25
Najczstsz postaci jest trdzik pospolity. W przebiegu tego schorzenia wyrnia si:
I. Stadium niezapalne charakteryzuje si wystpowaniem zamknitych lub otwartych
zaskrnikw, nie ma zmian zapalnych. Czsto moe przej w drugie stadium.
II. Stadium zapalne zalenie od stopnia cikoci i wystpujcych wykwitw skrnych
wyrnia si trdzik grudkowo krostkowy i trdzik guzowaty. Trdzik z ostrym
odczynem zapalnym moe przej w trzecie stadium.
III. Stadium uszkodze dochodzi do tworzenia torbieli i blizn rnego rodzaju i wielkoci.
Mimo leczenia pozostawia blizny.
Przyczyn powstawania zmian trdzikowych jest nadmierne wytwarzanie oju i zmiany
w jego skadzie. Dochodzi do zmniejszenia zawartoci kwasu linolowego 1, co prowadzi do
nieprawidowego rogowacenia przewodw wyprowadzajcych gruczow ojowych
i nadmiernego rogowacenia uj mieszkw wosowych. Wskutek tego dochodzi do
zaczopowania tych uj przez zbite masy komrek rogowych. Utrudnia to prawidowe
wydzielanie oju i prowadzi do stopniowego poszerzania przewodw gruczow ojowych
i powstawania mikrozaskrnikw. S one pierwszym elementem rozwoju zmian
trdzikowych. Wyrnia si zaskrniki zamknite (mae niezapalne grudki) i otwarte
(z ciemnymi czopami na powierzchni). Wskutek wytworzenia warunkw beztlenowych, duej
zawartoci oju, gruczoy ojowe s doskonaym siedliskiem dla bakterii beztlenowej
Propionibacterium acnes, ktra powoduje powstawanie procesu zapalnego. Bakterie te
wydzielaj czynniki, ktre przycigaj w okolic gruczow ojowych komrki zapalne.
Komrki te uwalniaj enzymy niszczce cian gruczow ojowych i dalsze nasilenie
procesu zapalnego.
Postacie kliniczne trdziku s zalene od charakteru dominujcych wykwitw skrnych,
a jego nasilenie zaley od liczby wykwitw i istniejcych powika. Wyrnia si trdzik:
zaskrnikowy,
grudkowo krostkowy,
ropowiczy,
guzkowy
skupiony,
bliznowcowy,
piorunujcy (rzadka posta trdziku ropowiczego, obejmuje due obszary skry, zmianom
miejscowym towarzysz cikie objawy oglne).
Postpowanie w trdziku pospolitym
Zaley przede wszystkim od postaci trdziku i rodzaju wystpujcych wykwitw
skrnych. Jeli na skrze wystpuj tylko pojedyncze zaskrniki i nieliczne nieropne grudki
mona pielgnowa tak skr samemu, ewentualnie pod kontrol kosmetyczki. Naley
stosowa kosmetyki do pielgnacji skry ze skonnoci do ojotoku, kilka razy w tygodniu
robi peeling lub nakada maseczk oczyszczajc, przeprowadzi zuszczanie skry
u kosmetyczki lub dermatologa oraz wyeliminowa czynniki, ktre mog nasili istniejce
zmiany skrne. Jeli jednak krostki s z ropnym wysikiem, jest ich duo, wystpuje stan
zapalny, konieczna jest wizyta u dermatologa, ktry ustali najwaciwsze leczenie poczone
z prawidow pielgnacj skry, zarwno w gabinecie kosmetycznym jak i w domu pacjenta.
Jeli rozpocznie si intensywn kuracj dermatologiczn nie naley stosowa ju
w codziennej pielgnacji skry elw antybakteryjnych, poniewa leki przepisane przez
dermatologa s silne, a dodatkowa dawka substancji aktywnych zawartych w kosmetykach
moe tylko podrania skr, powodowa jej zaczerwienienie i uszczenie. Naley poprzesta
na agodnym elu do mycia (koniecznie o pH 5,5), bezalkoholowym toniku, kremie
nawilajcym, podkadzie do skry trdzikowej.
26
Z wyjtkiem niewielkich pojedynczych zmian, inne zapalne postacie trdziku powinny

by leczone przez lekarza dermatologa wsppracujcego z kosmetyczk, ktra prawidowo
wykona wszystkie zabiegi pielgnacyjne na skrze chorobowo zmienionej.
Trdzik bdcy chorob przewlek niestety na og wymaga rwnie dugotrwaego
leczenia. Stosuje si zarwno leczenie objawowe jak i przyczynowe, ale podstaw terapii jest
odpowiednia pielgnacja i leczenie miejscowe, wystarczajce nawet u ok. 60% pacjentw.
Jedynym leczeniem przyczynowym stosowanym przez dermatologw jest izotretinoina.
Powoduje ona znaczne zmniejszenie wydzielania oju, redukuje liczb bakterii beztlenowych,
dziaa przeciwzaskrnikowo i przeciwzapalnie. Wskazaniem do podania tego leku s jedynie
cikie postaci trdziku, zwaszcza prowadzcego do powstawania blizn. Czciej jednak
stosuje si leczenie miejscowe i waciwe zabiegi kosmetyczne. Istotne jest, i podczas
leczenia miejscowego wskazane jest stosowanie preparatw na ca zmienion chorobowo
powierzchni skry. Popularne metody leczenia trdziku to rwnie hormonoterapia
i antybiotykoterapia. Leczenie hormonalne trdziku jest skuteczne w niektrych postaciach,
stosuje si preparaty przeciwandrogenowe i moe by zastosowane wycznie u kobiet.
Rwnie stosowanie antybiotykw jest cile okrelone. Wskazaniem do ich podania
pacjentowi jest rednio ciki trdzik grudkowo krostkowy lub zmiany zapalne
o charakterze naciekw. Leczenie takie trwa okoo 3 6 miesicy, a najczciej stosuje si
Tetracyklin, Doksycyklin czy najnowszy lek Tetralysal. Niezalenie od stosowanego
leczenia oglnego podstaw waciwego postpowania z pacjentem jest odpowiednia
pielgnacja skry prowadzona przez dowiadczon kosmetyczk.
Specjalny program pielgnacji skry zaleca stosowanie kosmetykw dziaajcych na trzy
podstawowe dolegliwoci zwizane z trdzikiem:
1) zmniejszajce ojotok kosmetyki z cynkiem, glinem, wycigami rolinnymi,
np. z opianu lub oczaru, z kwasem salicylowym, algami,
2) regulujce rogowacenie naskrka retinol, kwasy owocowe,
3) przeciwdziaajce zakaeniom triklosan, kwas salicylowy, wycigi rolinne.
W walce z trdzikiem konieczna jest wsppraca kosmetyczki z dermatologiem.
To dermatolog dopasowuje waciwy zabieg do aktualnego etapu leczenia. Czasami zalecane
jest czyszczenie skry ultradwikami, ktre masuj skr i w ten sposb usuwaj z niej
zanieczyszczenia. Nie polecane jest stosowanie mechanicznego czyszczenia twarzy
(wyciskania zaskrnikw palcami) powoduje czsto podranienia i prowokacj skry do
wytwarzania nowych zmian typu krosty i dlatego mona wykonywa je tylko po konsultacji
z dermatologiem, poniewa czsto powoduje to podranienia i prowokuje skr do
wytwarzania nowych zmian typu krosty. Pomocne w walce z trdzikiem moe by
nawietlanie laserem, ktry dziaa bakteriobjczo oraz stosowanie jontoforezy. Zabieg ten
polega na wprowadzaniu do skry przy uyciu prdw jonw substancji bakteriobjczych
i hamujcych ojotok. Najczciej jednak w gabinetach kosmetycznych u klientw
z trdzikiem stosuje si peelingi z kwasu glikolowego, pirogronowego, salicylowego,
azelainowego, retinowego czy rnych pocze tych substancji. Peeling ciga pory skrne,
zmniejsza ojotok i zaskrniki oraz wspomaga wchanianie lekw. Polecane s one rwnie
po wyleczeniu trdziku, poniewa likwiduj przebarwienia i wygadzaj nierwnoci
pozostawione przez wypryski.
Trdzik rowaty (ROSACEA)
Jest dermatoz zapaln, przewlek, wystpujc gwnie na twarzy (policzkach),
u podoa, ktrej le zmiany naczyniowe i ojotok. Pojawia si zwykle midzy 30
a 50 rokiem ycia, trzykrotnie czciej u kobiet, chocia u mczyzn ma na og ciszy
przebieg. Zwykle umiejscawia si na skrze twarzy, pocztkowo w jej rodkowej czci
(broda, okolice ust, nos, rodkowe partie czoa). Czsto dotyczy osb, ktre wczeniej miay
skonno do reakcji rumieniowych pod wpywem zmian temperatury, spoywania
27
pikantnych potraw, picia gorcych pynw i alkoholu, aktywnoci fizycznej, bodcw

emocjonalnych. Czsto wystpuje rodzinnie szczeglnie u osb o jasnej karnacji.
Na wystpowanie zmian trdzikowych ma rwnie wpyw dieta, czynniki hormonalne,
infekcje, choroby przewodu pokarmowego (pasoyty, choroba wrzodowa), czynniki
rodowiskowe, psychosomatyczne i neurowegetatywne.
Wyrnia si nastpujce postacie trdziku rowatego:
I. Rumieniowa na pocztku pojawia si zwykle krtkotrway rumie, ktry trwa coraz
duej, a wreszcie ulega utrwaleniu. Do tych zmian po rnie dugim czasie doczaj si
teleangiektazje. Ta forma dotyczy 81% chorych i moe nie przej w kolejne. U pozostaych
osb przechodzi jednak w faz II (grudkowo krostkow). III. Posta naciekowa i przerosa
dotyczy tylko nielicznych chorych, spotykana jest gwnie u mczyzn po 40 roku ycia.
Zmiany dotycz najczciej nosa, gdzie na skrze pocztkowo tustej, czerwonej, zgrubiaej,
pojawiaj si mikkie, guzowate twory.
a) posta rumieniowa.
b) Posta grudkowo krostkowa.
c) Posta naciekowa
Rys. 2. Postacie rumieca [opracowanie wasne].
Leczenie trdziku rowatego

Trdziku rowatego nie mona wyleczy, mona jedynie zatrzyma lub spowolni
rozwj choroby poprzez waciwe leczenie farmakologiczne i dziaania kosmetyczne oraz
eliminowanie czynnikw zaostrzajcych proces chorobowy. Leczenie farmakologiczne,
w ktrym wykorzystuje si antybiotyki, retinoidy oraz preparaty redukujce, jest dugotrwae
i zazwyczaj skuteczne tylko w pocztkowym stadium choroby. Wskazane jest stosowanie
witamin gwnie PP i B2. Zewntrznie stosuje si Metronidazol w postaci maci, elu, papki
czy kremu oraz maci zawierajce antybiotyki i ichtiol. W leczeniu trdziku rowatego
28
naley unika maci i innych lekw zewntrznych zawierajcych sterydy. Pocztkowa

poprawa po zastosowaniu tego typu preparatw jest zwykle krtkotrwaa, a nawroty choroby
po takim leczeniu s czstsze, o wiele bardziej nasilone i trudniej poddajce si dalszej
terapii. W przypadku zmian przerostowych czsto pacjenci decyduj si na zabieg
operacyjny, poniewa inne metody nie przynosz pozytywnego skutku.
Postpowanie kosmetyczne:
1. Skra zaatakowana trdzikiem rowatym wymaga uywania bardzo delikatnych
kosmetykw, takich jak dla cery naczynkowej i wraliwej.
2. Twarz naley my biaym, delikatnym, bezzapachowym mydem i wod mineraln lub
przegotowan.
3. Kremy do pielgnacji powinny by pozbawione barwnikw, substancji zapachowych
i silnie dziaajcych dodatkw - mona wyprbowa Lipobaz lub Bepanthen.
4. Kobiety musz bardzo ostronie dobiera kosmetyki upikszajce i stosowa ich jak
najmniej. Czsto dobrze tolerowane jest przemywanie twarzy 2% roztworem kwasu
bornego lub wod wapienn.
5. W przypadku widocznych teleangiektazji stosuje si elektrokoagulacj, laser argonowy
lub barwnikowy.
Osoby z trdzikiem rowatym powinny unika czynnikw zaostrzajcych ich stan
chorobowy, to jest:
nasonecznienia skry twarzy stosowa preparaty zawierajce filtry przeciwko
promieniowaniu UVA i UVB o wysokiej numeracji (20 lub wicej). Maci lub kremy
z filtrami naley stosowa w kady soneczny dzie (take zim), przed kadorazowym
wyjciem z domu,
nagych zmian temperatury otoczenia,
korzystania z solarium i z sauny,
jedzenia bardzo zimnych lub bardzo gorcych potraw, pikantnych przypraw, ostrych
serw, picia mocnej herbaty i kawy oraz alkoholu w kadej postaci.

1. Na czym polega ojotok?
2. Jakie s przyczyny ojotoku?
3. Jakie znasz postacie ojotoku?
4. Co moe by przyczyn trdziku pospolitego?
5. Jakie czynniki s odpowiedzialne za wystpowanie zmian trdzikowych?
6. Jakie okresy rozrnia si w przebiegu trdziku pospolitego?
7. Jakie znasz postacie trdziku pospolitego?
8. Jakie s gwne cele postpowania z klientem z cer trdzikow?
9. Jakie zabiegi kosmetyczne stosuje si w przypadku trdziku pospolitego?
10. Co to jest trdzik rowaty?
11. Jakie s rnice midzy trdzikiem pospolitym a rowatym?
12. Jakie znasz postacie trdziku rowatego?
13. Jakie jest postpowanie kosmetyczne w przypadku trdziku rowatego?
14. Jakie czynniki zaostrzaj zmiany w trdziku rowatym?
29
4.3.3. wiczenia
wiczenie 1
Przedstaw na plakacie podobiestwa i rnice midzy trdzikiem pospolitym,
a trdzikiem rowatym.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)

zaplanowa rubryki na plakacie,
dokona analizy tekstu pod ktem rnic w zaplanowanych punktach,
wypisa informacje na waciwe miejsce plakatu,
dopracowa graficznie plakat,
zaprezentowa plakat przyklejajc go w wyznaczonym miejscu,
przedstawi na forum grupy efekty swojej pracy,

linijka,
owki, gumka,
markery rnego koloru,
wiczenie 2
Rozpoznaj, opisz i zaplanuj postpowanie kosmetyczne z osobami majcymi problemy
skrne przedstawione na poniszych zdjciach.

1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)

obejrze dokadnie powysze zdjcia,
dokona analizy tekstu pod ktem zdiagnozowania przedstawionych zmian skrnych,
wypisa cech charakterystyczne tych zmian,
opracowa plan postpowania kosmetycznego z opisan zmian skrn,
zaprezentowa wykonan prac,
przedstawi na forum grupy efekty swojej pracy,
30

przedstawione powyej zdjcia,
linijka,
owki, gumka,
kartka papieru biaego A3,
wiczenie 3
Wykonaj zabieg leczniczy w trdziku pospolitym.
Instrukcja wykonania wiczenia
Kolejno czynnoci przy wykonywaniu zabiegu leczniczego:
1) zmy skr pacjenta mleczkiem, elem lub pynem myjcym,
2) wklepa tonik,
3) wykona peeling enzymatyczny,
4) zmy peeling,
5) nawily skr wapozonem,
6) naoy mask rozpulchniajc,
7) wykona mechaniczne czyszczenie skry,
8) zdezynfekowa skr 2% roztworem nadmanganianu potasu,
9) wykona zabieg darsonwalizacji,
10) nawily skr za pomoc wapozonu (15 minut),
11) naoy na twarz ampuk o dziaaniu przeciwtrdzikowym,
12) naoy mask o dziaaniu cigajcym,
13) zmy mask,
14) wklepa krem na dzie [Grzelakowska str. 20].
1)
2)
3)
4)
5)
6)

zapozna si z charakterystyk cery trdzikowej (materia nauczania pkt.4.3.1.),
dokona analizy instrukcji wykonania zabiegu,
przygotowa stanowisko pracy i klientk do zabiegu,
wykona zabieg leczniczy z zachowaniem zasad aseptyki,
zaprezentowa efekt swojej pracy na forum klasy,
uporzdkowa stanowisko pracy.
fotel kosmetyczny,
preparaty kosmetyczne: rodek do demakijau, tonik do cery trdzikowej, maska
rozpulchniajca, maska cigajca, ampuka do cery trdzikowej, peeling enzymatyczny,
krem na dzie, 2% roztwr nadmanganianiu potasu,
wapozon,
aparat do darsonwalizacji,
yeczka Unny,
miseczki kosmetyczne,
pdzle do nakadania masek,
igy jednorazowe,
bielizna zabiegowa,
31
materiay zabiegowe: patki kosmetyczne, lignina, gaziki,

rkawiczki lateksowe,

Czy potrafisz:
Tak
1) wyjani proces powstawania ojotoku?
2) wskaza przyczyny powstawania ojotoku?
3) wyliczy postacie trdziku pospolitego?
4) zrnicowa okresy przebiegu trdziku pospolitego?
5) scharakteryzowa zasady postpowania z klientem majcym trdzik?
6) okreli zabiegi kosmetyczne stosowane w trdziku pospolitym?
7) scharakteryzowa postacie trdziku rowatego?
8) przedstawi skutki le leczonego trdziku pospolitego i rowatego?
9) wskaza najczstsze miejsca lokalizacji trdziku pospolitego
i rowatego?
10) okreli czynniki zaostrzajce zmiany w trdziku rowatym?
11) wykona zabieg leczniczy w trdziku pospolitym?
32
Nie
4.4.
Alergie skrne

Alergia stanowi bardzo powany problem we wspczesnym wiecie. Wedug danych
epidemiologicznych dotyczy ona nawet od 30 40% ludzi. Najczciej alergia definiowana
jest jako zmieniony, odbiegajcy od normy sposb reagowania na czynnik zwany alergenem
Ewidentnie reakcj t mona nazwa nadwraliwoci czy uczuleniem w nastpstwie
zadziaania alergenw. Jest reakcj nabyt, zwizan z ukadem immunologicznym
czowieka. W skrze jako narzdzie powierzchniowym i ochronnym ukad immunologiczny
jest reprezentowany przez komrki Langerhansa i jednojdrzaste komrki ukadu
fagocytarnego stanowice niezaleny ukad, dlatego reakcje alergiczne w obrbie skry s tak
czste. Reakcje alergiczne skry najczciej dzielone s na cztery typy:
1) reakcje typu I: natychmiastowa reakcja alergiczna (np. pokrzywka czy wstrzs
alergiczny),
2) reakcja typu II: przebiegajca ze zniszczeniem komrek (cytotoksyczna) np.: plamice,
3) reakcje typu III: kompleksw immunologicznych,
4) reakcje typu IV: reakcje opnione (np.: alergiczny wyprysk kontaktowy, niektre
wysypki polekowe).
Rozpoznanie alergii opiera si na wywiadzie i obrazie klinicznym oraz testach skrnych,
badaniach serologiczno alergologicznych, testach ekspozycyjnych i prowokacyjnych
i innych metodach immunologicznych.
Do najczstszych chorb alergicznych skry zalicza si:
wyprysk (egzema),
atopowe zapalenie skry,
wyprysk ojotokowy i bakteryjny,
pokrzywka.
Wyprysk (egzema)
Jest schorzeniem skry naraonej na kontakt z zewntrznymi substancjami uczulajcymi
lub dranicymi. Powstaje na skutek poczenia okrelonej substancji chemicznej z biakami
skry. Najistotniejsze cechy wyprysku alergicznego to:
charakterystyczne uszkodzenia naskrka, wystpowanie zmian w postaci pcherzykw,
naderek, zuszczania i rogowacenia,
jeli zmiany trwaj kilka lat skra staje si szorstka, pogrubiaa, linie papilarne s bardzo
wyrane, widoczne goym okiem, przypominaj skr sonia,
ogniska wyprysku na og nie s wyranie odgraniczone od skry zdrowej,
bardzo charakterystyczny jest dokuczliwy wid skry,
objawy wyprysku mog by wyzwolone przez specyficzne czynniki zewntrzpochodne
(alergie kontaktowe) lub czynniki zewntrz i wewntrzpochodne (w atopowym zapaleniu
skry),
podstaw kadej reakcji wypryskowej jest wrodzona lub nabyta predyspozycja do
wystpienia wyprysku,
przebieg choroby jest czsto przewleky, ma tendencj do nawrotw.
Obecnie rozrnia si kilka rodzajw wyprysku: alergiczny wyprysk kontaktowy,
atopowe zapalenie skry, wyprysk ojotokowy i bakteryjny.
Alergiczny wyprysk kontaktowy jest alergi typu opnionego, moe przebiega jako
posta ostra, porednia lub przewleka. Objawy wyprysku ostrego pojawiaj si po ok. 24
48 godzin od kontaktu z alergenem, zmiany skrne przebiegaj od okresu rumieniowego
poprzez wysikowy (wystpuje obrzk, pcherzyki, naderki, sczenie i strupy) a do okresu
33
cofania si wykwitw, ktremu towarzyszy zuszczanie i szcztkowe zaczerwienienie.

W odmianie poredniej dochodzi do wystpowania zarwno zmian ostrych pod postaci
zaczerwienienia, obrzku, pcherzykw, jak i zmian przewlekych: grudki, pcherzyki,
ktrym towarzysz liszajowate ogniska. W postaci przewlekej dominuje rumie, zgrubienie
skry ze wzmoonym poletkowaniem z okresowymi pkniciami skry, ktre okrela si jako
zliszajowacenie. Wyprysk zwykle rozpoczyna si w miejscu kontaktu z alergenem,
rozprzestrzenia si obwodowo od pierwotnego miejsca kontaktu. Najczciej chorob t
dotknite bywaj rce, gwnie grzbiety doni, palcw, ich boczne czci i przedramiona.
Na wiecie istnieje bardzo duo substancji uczulajcych. Najczstsze uczulenie wywouj
jednak: antybiotyki, euceryna, lanolina, maci sterydowe, siarczan niklu, balsam peruwiaski,
formaldehyd oraz dua grupa kosmetykw. Kremy uczulaj najczciej ze wzgldu na
zawarte w podoach substancje (lanolina, euceryna), rodki zapachowe, barwniki, rodki
konserwujce lub dodatki (kolagen, propolis, algi). W dezodorantach najbardziej uczulaj
substancje zapachowe i rodki konserwujce. W perfumach zawarte substancje zapachowe,
a w szminkach uczula: lanolina, barwnik, substancje zapachowe. Wiele firm kosmetycznych
produkuje cae zestawy kosmetykw i rodkw przeznaczonych dla ludzi z alergi
kontaktow. Kosmetyki te nie zawieraj barwnikw, rodkw zapachowych ani kalafonii.
Klasyczny wyprysk kontaktowy przypomina rwnie odczyn fotoalergiczny. Istotn rnic
jest to, e pacjent uczula si na okrelon substancj, ale wyprysk powstaje dopiero po
nawietleniu miejsca kontaktu wiatem sonecznym. W leczeniu wyprysku wane jest przede
wszystkim zidentyfikowanie i wyeliminowanie alergenu, leczenie miejscowe rodkami
przeciwalergicznymi i agodzcymi objawy skrne oraz waciwe pielgnowanie skry.
W terapii i profilaktyce wane jest chronienie skry przed wysuszeniem. Wrd kosmetykw
myjcych naley wybiera te, ktre maj kwane lub obojtne pH, preparaty natuszczajce
skr, stosowa kpiele agodzce zmiany skrne.
Atopowe zapalenie skry (AZS)
Jest schorzeniem o niejasnej dotd etiologii, skonno organizmu do nadmiernego
reagowania na czynniki zewntrzne jest uwarunkowana genetycznie. Charakterystyczne dla
tej choroby s: silne swdzenie, typowy obraz kliniczny uzaleniony od wieku, przewleky
przebieg, indywidualny i rodzinny dodatni wywiad atopowy. Obraz kliniczny jest zaleny od
wieku chorego. Przebycie AZS w dziecistwie moe by sygnaem, e w pniejszym wieku
moe si rozwin inna czsto powaniejsza posta atopii (dotyczy ok. 25% dzieci), ale
rwnie okoo 30% dzieci wyrasta z atopii.
Choroba rozpoczyna si przewanie w wieku niemowlcym lub przedszkolnym, ma
przebieg przewanie przewleky, z okresami remisji i zaostrze. W wieku niemowlcym
charakteryzuje si wysikowo zapalnymi ogniskami szczeglnie umiejscowionymi na
twarzy i owosionej skrze gowy. W wieku przedszkolnym i dziecicym pojawiaj si
zmiany o charakterze grudkowym, silnie swdzce, z objawami lichenifikacji szczeglnie
w okolicy dow okciowych i podkolanowych, staww nadgarstkowych i skokowych, rkach
i szyi. Okres modzieczy i dorosy cechuje przewlekle zlichenizowany wyprysk
z zaostrzeniami, w obrazie czsto przypominajcym wierzbiczk. Moliwe jest zajcie
twarzy i grnej czci ciaa.
Gwne objawy AZS to zaczerwienienie, sucho i pkanie skry oraz silne swdzenie,
bdce czsto szczeglnie uciliwym objawem.
Postpowanie przy atopowym zapaleniu skry:
1. Wyeliminowanie czynnikw zaostrzajcych nasilenie zmian chorobowych. Nasilenie
tych zmian powoduj: infekcje skrne szczeglnie gronkowcem zocistym, rodki
chemiczne uywane do prania, le dobrane kosmetyki do pielgnacji ciaa, uywanie
odziey z wkien syntetycznych, dym papierosowy, domowe zwierzta futerkowe,
spoywanie dranicych pokarmw takich jak owoce cytrusowe, pomidory, truskawki,
34
zakurzone pomieszczenia, dywany i inne elementy wyposaenia mieszkania, w ktrych

zatrzymywany jest kurz.
2. Odpowiednia pielgnacja skry, regularne i czste jej nawilanie oraz natuszczanie.
W AZS stosuje si substancje o dziaaniu emoliencyjnym, natuszczajcym i
nawilajcym przywracajce skrze funkcj naturalnej bariery. Mog one mie posta
myda, pynu do kpieli, kremu, emulsji. Emolienty powoduj wzrost elastycznoci skry
i zmniejszaj uczucie swdzenia.
3. Unikanie infekcji bakteryjnych i grzybiczych, poniewa uszkodzona w AZS skra nie
stanowi bariery ochronnej przed drobnoustrojami chorobotwrczymi.
4. Dokadne leczenie zmian miejscowych na skrze. Najczciej stosuje si kremy i maci
zawierajce kortykosteroidy. Redukuj one ogniska zapalne, zmniejszaj zaczerwienienie
i obrzk, agodz swdzenie i uatwiaj gojenie skry. Nie wolno tych lekw naduywa,
poniewa niszcz one kolagen, przez co skra przedwczenie si starzeje, staje si
ciesza, tworz si zmarszczki i rozstpy.
5. Czasami konieczne jest stosowanie zaleconego przez lekarza alergologa leczenia
przeciwhistaminowego, poniewa dziaaj one uspakajajco i zmniejszaj uczucie
widu.
6. Korzystanie z pozytywnego dziaania soca na skr zmienion atopowo, ale oczywicie
z umiarem. Pomocne bywaj rwnie pobyty nad morzem o duym zasoleniu, oczywicie
przeciwwskazaniem s ranki na skrze.
Wyprysk ojotokowy i bakteryjny
Jest to posta wyprysku spowodowana ojotokiem lub czynnikami bakteryjnymi. Posta
ojotokowa u niemowlt wystpuje w postaci ognisk z tawym zuszczaniem, czsto na
gowie owosionej, potem objawy zapalne z zaczerwienieniem, z uszczcymi si strupami.
Zmiany mog by rozlane na tuw i obszary wyprzeniowe. U dorosych wystpuj na og
pienikowate, czsto na pocztku przymieszkowe ogniska zapalne z zaczerwienieniem
i ojotokowym zuszczaniem, umiejscowione szczeglnie w obrbie gowy, uszu, fadu
nosowo wargowego i rodka klatki piersiowej. Posta bakteryjna charakteryzuje si
pienikowatymi ogniskami z ostrymi wysikowymi wykwitami w postaci pcherzykw
i grudek, a w pniejszym czasie z uszczcymi si strupkami. Stosuje si leczenie
przeciwbakteryjne i przeciwwypryskowe, a przy tle bakteryjnym rwnie antybiotyki.
Pokrzywka
Jej charakterystycznym objawem jest bbel. Nasilenie choroby moe by bardzo rne od
bahego do bardzo powanego stanowicego zagroenie ycia. Choroba ma przewanie
charakter nabyty, ale moe by rwnie skonnoci dziedziczn. Bble mog mie rn
wielko, mog by barwy czerwonej lub biaej, o ksztacie zarwno okrgym jak i owalnym
i innym. Czsto zmiany s usytuowane symetrycznie po obu stronach. Moe wystpi
pokrzywka ostra trwajca do 6 tygodni i przewleka trwajca powyej tego czasu. Objawom
skrnym towarzyszy dokuczliwy wid. Wyrnia si pokrzywk alergiczn, fizykaln,
z nietolerancji, wewntrzpochodn i samoistn.
W leczeniu bardzo wane jest znalezienie i wyeliminowanie czynnika wywoujcego
pokrzywk. Miejscowo stosuje si rodki likwidujce dokuczliwe objawy takie jak: wid,
zaczerwienienie, obrzk.

1.
2.
3.

Co to jest alergia?
Jakie znasz typy reakcji alergicznych?
Jakie s najczstsze choroby alergiczne skry?
35
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Jakie s najistotniejsze cechy egzemy?

Jakie s objawy ostrego wyprysku kontaktowego?
Jakie s objawy przewlekego wyprysku kontaktowego?
Co to jest AZS?
Czym charakteryzuje si AZS w poszczeglnych okresach rozwojowych?
Jakie jest postpowanie kosmetyczno pielgnacyjne przy atopowym zapaleniu skry?
Czym charakteryzuje si pokrzywka?
4.4.3. wiczenia
wiczenie 1
Zrnicuj alergiczne zmiany skrne na podstawie zdj umieszczonych w Atlasie
chorb skry pod red. Wsik F., Baran E., Szepietowski J., Wrocaw 1993.
1) zapozna si z treciami zawartymi w materiale nauczania pkt.4.4.1,
2) odnale w atlasie waciwe zdjcia zmian skrnych,
3) przedstawi charakterystyk poszczeglnych zmian dokonujc analizy poznanego
materiau,
4) zaprezentowa prac na forum grupy,
5) dokona oceny poprawnoci wykonanej pracy.

zdjcia w Atlasie chorb skry z zakrytymi podpisami,
owki, gumka,
kartki papieru biaego,
wiczenie 2
Opracuj plan waciwej pielgnacji skry dla 15 letniego klienta z atopowym zapaleniem
skry.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)

skorzysta z innych dostpnych rde informacji (czasopisma i ksiki w bibliotece
szkolnej, Internet, czasopisma zawodowe kosmetyczne, broszury i ulotki) i zebra
dodatkowe informacje o czynnikach podraniajcych i agodzcych w atopowym
zapaleniu skry,
wypisa potrzebne informacje,
zaznaczy te, ktre s najistotniejsze,
opracowa w punktach (poczynajc od najistotniejszych) plan pielgnacji dla 15 letniego
chopca z atopowym zapaleniem skry,
zaprezentowa opracowany plan na forum grupy,
przedyskutowa w grupie poprawno merytoryczn wykonanego wiczenia,
dokona oceny wykonanej pracy.
36

dodatkowa literatura zgromadzona przez uczniw,
owki, gumka,

Czy potrafisz:
1) okreli, co to jest alergia?
2) rozrni typy reakcji alergicznych?
3) wyliczy najczstsze choroby alergiczne skry?
4) zrnicowa ostry i przewleky wyprysk kontaktowy?
5) scharakteryzowa najistotniejsze cechy egzemy?
6) okreli zasady leczenia chorb alergicznych?
7) zrnicowa zmiany AZS wystpujce w rnych okresach
rozwojowych?
8) przedstawi postpowanie przy AZS?
9) scharakteryzowa zmiany pierwotne i wtrne
w poszczeglnych chorobach alergicznych?
10) udzieli porad kosmetycznych klientce z alergi skrn?
Tak
37
Nie
4.5.
Nowotwory skry

Wrd najgroniejszych nowotworw skry, z ktrymi moe spotka si kosmetyczka
w swojej pracy zawodowej naley wymieni:
1. Czerniak zoliwy (melanoma malignum).
2. Rak podstawnokomrkowy (carcinoma basocellulare).

3. Rak kolczystokomrkowy (carcinoma spinocellulare).
Z danych Polskiej Unii Onkologicznej wynika, e kadego dnia 300 osb w Polsce
dowiaduje si, e ma raka. Niestety, a 220 spord nich prawdopodobnie umrze, gwnie,
dlatego, e diagnoza zostanie postawiona zbyt pno (to samo rdo).
Problem ten moe dotkn kadego z nas i w kadym wieku. Kadego roku szczeglnie
w okresie letnim nawraca problem nowotworw skry, z ktrych najgroniejszym jest
czerniak zoliwy. Wedug danych epidemiologicznych:
czciej wystpuje u osb o biaej, bladej karnacji skry, po silnej ekspozycji na wiato
soneczne,
kobiety s czciej jego ofiarami,
wystpuje w wielu przypadkach w obrbie wczeniejszych zmian barwnikowych,
na jego powstawanie mog mie wpyw takie czynniki jak; wystpowanie rodzinne,
urazy, podranienia.
Cech charakterystyczn tego nowotworu jest ciemne zabarwienie zmiany (brzowy
czarny niebieski), ktre nie jest jednorodne, a nawet mog wystpi w obrbie tej samej
zmiany ogniska odbarwienia. Wtrnymi objawami aktywnego rozwoju nowotworu s:
sczenie powierzchni,
naderki,
owrzodzenia,
strupy.
Czerniaki szerz si poprzez wzrost poziomy i pionowy. Rozrnia si nastpujce typy
czerniaka:
1) czerniak powstay ze zoliwej plamy soczewicowatej ok. 10%,
2) czerniak szerzcy si powierzchownie ok. 50%,
3) czerniak guzkowaty ok. 26%,
4) czerniak akralny ok. 4%,
5) inne czerniaki ok. 10%.
Czerniak powstay ze zoliwej plamy soczewicowatej
Ta posta czerniaka przyjmuje form nieregularnej, czciowo ostro, czciowo nieostro
ograniczonej plamy o rnej wielkoci i niejednorodnej, brzowej pigmentacji z czstymi
strefami rozjanienia najczciej umiejscowionej w obrbie twarzy, wystpujcej gwnie
u starszych kobiet.
38
Oznak inwazyjnego wzrostu jest czciowe wyczuwalne zgrubienie lub ograniczone

tworzenie si guza.
Czerniak szerzcy si powierzchownie
U mczyzn najczciej umiejscawia si na plecach, a u kobiet przewanie na podudziach.
Zmiany maj charakter nieregularnych, na og ostro ograniczonych ognisk z niejednorodn,
brzowo czarn lub brzowo czerwon pigmentacj, przewanie ze strefami rozjanienia.
Ognisko nowotworowe jest pasko uwypuklone, wyczuwalne, a po kilku latach wystpuje
wtrne tworzenie si guzw, pniej owrzodze.
Czerniak guzkowaty
Wielko zmiany moe by rna: od kilku milimetrw do kilkunastu centymetrw, jak
sama nazwa wskazuje zmiana ma posta guzowat, ostro odgraniczon od otoczenia,
nierwnomiernie brzowo czarne zabarwienie, miejscami nie zawierajce barwnika
z naderkami, owrzodzeniami i strupami na powierzchni.
Czerniak akralny
Umiejscowiony najczciej na rkach i stopach, ma posta plamiastego, nieregularnego,
niejednorodnie zabarwionego tworu.
Jego szczegln postaci jest czerniak macierzy paznokcia.
Inne czerniaki to:
czerniaki wywodzce si z wrodzonych zmian barwnikowych lub niebieskich znamion,
czerniaki bon luzowych,
przerzuty czerniakw bez wykrywalnego guza pierwotnego.
Dla kadej kosmetyczki bardzo wane jest, eby znaa charakterystyk powyszych
rodzajw czerniakw, bo przecie majc cigy kontakt z klientami przy wykonywaniu
rnorodnych zabiegw kosmetycznych, czsto moe uwanie oceniajc skr klientw
dostrzec niepokojce objawy. Jest to bardzo wane, poniewa wczenie rozpoznany rak skry
jest w 100% uleczalny. Kosmetyczka powinna wiedzie, e nie wolno jej wykonywa
adnych zabiegw w obrbie skry podejrzanej o zmian nowotworow. Powinna takiego
klienta skierowa do lekarza.
Bardzo czsto klienci majcy zmiany barwnikowe, chociaby zwyke piegi, oczekuj od
kosmetyczki wskazwek dotyczcych postpowania z takimi zmianami. Majc na wzgldzie
ochron zmian barwnikowych, ktre ma ok. 95% Polakw, kosmetyczka powinna
wsppracowa z lekarzami, ktrzy zalecaj:
1) kade znami, ktre szybko si powiksza, ma powyej 5 mm rednicy, asymetryczny
ksztat, nierwne brzegi, rne kolory powinno by jak najszybciej obejrzane przez
lekarza za pomoc dermatoskopu,
2) profilaktycznie naley usun znamiona naraone na cige dranienie,
3) osoby zdrowe , poniej 40 roku ycia, ktre nie maj niepokojcych znamion, powinny
profilaktycznie poddawa si badaniu raz na trzy lata, a osoby starsze, majce liczne
znamiona nawet co trzy miesice,
4) nie wolno przesadza korzystajc z solarium, specjalici twierdz, e nie powinno si
spdza w solarium wicej ni 30 minut rocznie,
5) w czasie opalania si osania miejsca ze znamionami,
6) unika oparzenia sonecznego,
7) obserwowa i jeszcze raz obserwowa, czy zmiana, ktr mamy od zawsze nie zmienia
si, kad zauwaaln rnic koniecznie naley skonsultowa z lekarzem onkologiem
lub dermatologiem.
Rak podstawnokomrkowy ( carcinoma basocellulare)
Najczciej zmiany umiejscawiaj si na twarzy, chocia mog by zlokalizowane
w rnych miejscach. Charakteryzuje si powolnym wzrostem i miejscow zoliwoci,
moe rozwija si latami. W ich powstawaniu pewn rol odgrywa podatno osobnicza
39
i rodzinna. Wystpuj zwykle u osb po 50 roku ycia. Czynnikiem przyczyniajcym si do

wystpowania raka podstawnokomrkowego jest te naraanie skry na promieniowanie
soneczne (szczeglnie dugotrwae).
Postacie raka podstawnokomrkowego to:
guzkowy,
wrzodziejcy,
twardzinopodobny,
torbielowaty,
barwnikowy,
powierzchowny.
Najczstsz postaci jest odmiana guzkowo wrzodziejca, w ktrej charakterystyczn
zmian jest guz koloru skry, posiadajcy na obwodzie grudki lub guzy pokryte napitym,
byszczcym naskrkiem z rozszerzonymi naczyniami wosowatymi. Czsto okrela si to
jako perekowaty brzeg zmiany.
Rak kolczystokomrkowy (carcinoma spinocellulare)
Punktem wyjcia tego nowotworu s na og niektre stany przedrakowe. Raki rozwijaj
si z ognisk rogowacenia starczego, maj wzgldnie agodny przebieg, rzadko daj przerzuty.
Mog rozwija si z przetok, blizn pozapalnych, zmian porentgenowskich. W niektrych
przypadkach mog mie przebieg gwatowny i bardzo zoliwy. Zmiany maj charakter
wrzodziejcy
lub brodawkujcy.
Rozrnia si nastpujce postacie raka
kolczystokomrkowego:
1) wrzodziejcy,
2) rogowaciejcy,
3) brodawkujcy.
W leczeniu wszystkich chorb nowotworowych, w tym nowotworw skry najwaniejsze
jest jak najszybsze ich rozpoznanie i jak najwczeniej podjcie leczenia! Podstaw jest
usunicie chirurgiczne zmiany nowotworowej, ale wspomaga si t metod rwnie
krioterapi, radioterapi i chemioterapia.

1. Jakie znasz najgroniejsze nowotwory skry?
2. Czym charakteryzuje si czerniak zoliwy?
3. Jakie zmiany w znamieniu mog wiadczy o jego przemianie nowotworowej?
4. Jakie znasz cechy raka kolczystokomrkowego?
5. Jakie cechy posiada rak podstawnokomrkowy?
6. Jakie czynniki sprzyjaj przemianie nowotworowej ju istniejcych znamion?
7. Do czego suy dermatoskop?
8. Jakie znasz typy czerniaka zoliwego skry?
9. Co powinna zrobi kosmetyczka, jeli na skrze klienta zauway podejrzan zmian?
10. Jak czsto powinno si sprawdza znamiona u dermatologa?
40
4.5.3. wiczenia
wiczenie 1
Opisz charakterystyczne cechy przedstawionej poniej zmiany skrnej, zaproponuj
dziaania kosmetyczne wobec takiego klienta.
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)

zapozna si z treciami zawartymi w materiale nauczania pkt. 4.5.1,
skorzysta z innych dostpnych rde informacji (czasopisma i ksiki w bibliotece
szkolnej, Internet, czasopisma zawodowe kosmetyczne, broszury i ulotki) i zebra
dodatkowe informacje o przedstawionej zmianie,
zaznaczy te, ktre s najistotniejsze,
okreli charakterystyczne cechy przedstawionej zmiany,
zaproponowa dziaania kosmetyczne,
zaprezentowa swoj prac na forum grupy,

dodatkowa literatura zgromadzona przez uczniw,
zdjcie powyszej zmiany skrnej,
owki, gumka,
1)
2)
wiczenie 2
Uzupenij ponisz tabel:
Lp. Nazwa nowotworu skry
1.
Czerniak zoliwy
2.
Rak kolczystokomrkowy
Charakterystyczne cechy zmiany

-
41
3.
Rak podstawnokomrkowy
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)

zaznaczy te, ktre s najistotniejsze do wypenienia tabeli,
okreli charakterystyczne cechy poszczeglnych nowotworw,
wypeni tabel,

powysza tabela,
owki, gumka,

Czy potrafisz:
1) okreli rodzaje nowotworw skry?
2) wskaza cechy charakterystyczne czerniaka zoliwego?
3) wyliczy zmiany charakterystyczne dla raka
podstawnokomrkowego?
4) wyliczy zmiany charakterystyczne dla raka
kolczystokomrkowego?
5) scharakteryzowa postacie czerniaka zoliwego?
6) okreli zasady postpowania z podejrzan zmian skrn?
7) zrnicowa zmiany skrne w omawianych nowotworach?
8) przedstawi rol kosmetyczki w rozpoznawaniu
nowotworw skry?
9) okreli zasady profilaktyki nowotworw skry?
42
Tak
Nie
4.6. Starzenie si skry

Starzenie si skry i metody opniajce ten proces
Starzenie si organizmu jest procesem nieuniknionym, powszechnym, nieodwracalnym
i jednokierunkowym.. Do ok. 25 30 roku ycia czowiek osiga szczyt swojego
fizjologicznego rozwoju, a po 35 roku ycia ju we wszystkich ukadach i narzdach
rozpoczynaj si zmiany zwizane ze starzeniem si organizmu, chocia poszczeglne ukady
i narzdy starzej si w rnym tempie. Na pocztku zmiany te nie s wyranie zaznaczone,
ale wraz z upywem lat, znacznie si nasilaj i s bardziej dostrzegalne. Na szybko
przebiegu procesw starzenia organizmu maj niewtpliwie wpyw czynniki genetyczne, ale
rwnie wane s tzw. czynniki egzogenne.
Nale do nich:
warunki rodowiskowe (promieniowanie UV, skaenie powietrza, gleby, wody),
tryb ycia czowieka,
aktywno yciowa,
sposb odywiania,
ilo przeywanych sytuacji stresowych i sposoby radzenia sobie z nimi,
wystpowanie lub brak chorb przewlekych i inne.
Narzdem, ktry najbardziej odzwierciedla proces starzenia jest skra, szczeglnie
twarzy, szyi i dekoltu. Jej szybkie starzenie si jest przede wszystkim zwizane ze sabncymi
z wiekiem zdolnociami do regeneracji komrek, oraz niekorzystnym dziaaniem czynnikw
zewntrznych (kurz, dym, spaliny, promieniowanie UV).Drobne czsteczki zanieczyszcze
przez cae ycie podraniaj j wnikajc w warstwy pooone gbiej. Wszystkie szkodliwe
czynniki zewntrzne przyczyniaj si do powstawania wolnych rodnikw, ktre
nieodwracalnie niszcz struktury skry. Uszkadzaj biaka (kolagen i elastyn), ktre
odpowiedzialne s za jej elastyczno i sprysto. Powoduj zaburzenia rwnowagi wodno
tuszczowej. Ze starzeniem organizmu zwizane jest rwnie zwiotczenie skry i mini
oraz zmniejszeniu warstw czynnych skry i moliwoci ich odbudowy.
W komrkach skry powstaj nastpujce zmiany:
czciowy zanik komrek czynnych,
przerost tkanki cznej,
odwodnienie koloidw komrkowych,
nagromadzenie zogw w komrkach i substancji midzykomrkowej,
osabienie odnowy komrek,
Zmiany w poszczeglnych warstwach skry przedstawiono w poniszej tabeli:
NASKREK
Warstwa podstawowa produkuje

mniej komrek,
Warstwy kolczysta i ziarnista staj

si ciesze,
SKRA WACIWA
Warstwa rogowa ma tendencj do

przerastania,
Wkna kolagenowe s ciesze,

spaszczone o nieprawidowym
uoeniu,
Wkna elastynowe s mniej liczne,

mog zanika co powoduje
spaszczenie warstwy brodawkowej
i wygadzenie granicy
skrnonaskrkowej,
43
Zmniejszenie iloci barwnika

(przebarwienia i odbarwienia),
Naczynia wosowate mniej liczne

o grubszych i mniej elastycznych
cianach,
Zmniejszona zdolno wizania

wody.
Stopniowy zanik gruczow

potowych, szczeglnie u kobiet,
Zmniejszenie paszcza lipidowego

i nawodnienia skry zmarszczki.
Proces starzenia obejmuje nie tylko naskrek, ktry robi si chropowaty i szorstki, ale
dotyczy w takim samym stopniu warstw lecych gbiej. Proces ten zwizany jest ze
zmianami waciwoci fizycznych, morfologicznych oraz fizjologicznych poszczeglnych
warstw skry.
Zmiany w obrbie skry bezporednio zwizane s zarwno z procesem starzenia
(starzenie wewntrzpochodne), jak i wywoane s czynnikami rodowiskowymi
(tj. zanieczyszczenie rodowiska, palenie tytoniu itp.) oraz utrwalone wieloletni ekspozycj
na wiato soneczne (starzenie zewntrzpochodne fotostarzenie). W obrbie skry dojrzaej
tworz si liczne zmiany strukturalne i czynnociowe. Proces starzenia polega, wic na tym,
e skra staje si sucha, mao elastyczna, pokryta zmarszczkami, zaczynaj pojawia si
przebarwienia i odbarwienia, naczyniaki, plamy soczewicowate, brodawki ojotokowe,
zmiany zastoinowe, oraz nadmierne rogowacenie.
Czynniki przepieszajce proces starzenia skry:
choroby wyniszczajce,
niehigieniczny tryb ycia,
niewaciwa dieta,
palenie tytoniu,
naduywanie alkoholu
czynniki atmosferyczne,
nadmierne korzystanie z kpieli sonecznych i solarium.
Opniajc proces starzenia si skry naley wyeliminowa powysze czynniki oraz
stosowa nastpujce zalecenia pielgnacyjne:
1) odpowiednio wczenie rozpocz stosowanie kremw przeciwzmarszczkowych (ok. 30
roku ycia)
2) chroni skr przed nadmiernym nasonecznianiem i wolnymi rodnikami ju od
dziecistwa,
3) jak najczciej przebywa na wieym powietrzu,
4) pamita o codziennym demakijau twarzy przy uyciu mleczka kosmetycznego,
5) systematycznie tonizowa skr twarzy i aplikowa ele pielgnacyjne pod oczy, krem do
pielgnacji szyi i dekoltu oraz kremy odywczo-regenerujce na pozostae partie twarzy,
6) prawidowo odywia si,
7) unika stresw,
8) czynnie uprawia niezbyt forsowny sport na wieym powietrzu,
9) wysypia si,
10) w celu przeciwdziaania wiotczeniu mini i skry naley regularnie uprawia sporty
oglnorozwojowe np. pywanie, stosowa preparaty nawilajce i bogate w substancje
biakowe (kolagen, elastyna) oraz witaminy np. A, E, C, ponadto poleca si zabiegi:
elektrostymulacji, masau, nacierania, natryski, zabiegi napotne, a take zabiegi ujdrniajce.
Preparaty kosmetyczne o dziaaniu przeciwstarzeniowym to maski kosmetyczne, kremy
na noc i ampuki. Aby wprowadzi substancje aktywne w gbsze warstwy skry preparaty
tego typu czsto maja form liposomow.
44
Skadniki o dziaaniu odywczym zamykane w liposomach dzieli si na cztery grupy:

1) substancje uzupeniajce wod w skrze sole mineralne, naturalny czynnik nawilajcy
skr( NMF), aminokwasy, sole kwasu mlekowego, hydroksykwasy,
2) lipidy wchodzce w skad cementu midzykomrkowego,
3) witaminy,
4) substancje biologicznie czynne np. ASC III.
Bardzo wanym czynnikiem zapobiegania procesowi starzenia jest ochrona skry przez
dziaaniem promieniowania sonecznego. Promienie UV przyczyniaj si do powstawania
wolnych rodnikw, ktre dziaaj destrukcyjnie na warstwy skry. Dlatego istotnym
skadnikiem preparatw przeciwstarzeniowych s filtry UVA i UVB.
Ze wzgldu na mechanizm dziaania rodki promieniochronne dzieli si na:
filtry fizyczne odbijaj i rozpraszaj wiato np. tlenek cynku
filtry chemiczne wychwytuj wolne rodniki na skutek pochaniania energii
np. melatonina, witaminy C i E.
Obecnie coraz czciej do kosmetykw redukujcych skutki starzenia wprowadza si tzw.
kosmoceutyki. S to preparaty z pogranicza kosmetykw i lekw, ktre umoliwiaj
przeprowadzenie kuracji odmadzajcej, leczniczej lub upikszajcej. Substancje czynne
kosmceutykw zamyka si w jednorazowych opakowaniach ampukach.
Do najczciej stosowanych kosmoceutykw zalicza si:
1) kwasy owocowe (AHA) w steniu 5 10%, cytrynian glikolowy, cytrynian
glikocholowy,
2) mikrolizowane witaminy rozpuszczalne w tuszczach A, E i K; mona wprowadza
witaminy w poczeniu z kwasem glikolowym,
3) witamin C i jej pochodn fosforanow,
4) substancje nawilajce kwas hialuronowy, ceramidy w poczeniu z kwasami
owocowymi, 2 4% tlen,
5) aktywatory przemiany materii czynniki wzrostu np. EGF, FGF, CSF, kwasy nukleinowe
np. DNA, RNA, gluten,
6) substancje wybielajce np. hydrochinon, kwasy owocowe, cieky kwas askorbinowy,
7) promotory wnikania tzw. noniki np. kwas salicylowy poczony ze sterolami, kwasy
owocowe,
8) ekstrakty rolinne o dziaaniu hormonalnym np. korze Cimcifuga racemosa zawirajcy
fitohormony o dziaaniu estrogennym, wycigi z ziaren owsa, korzenia e szenia, alg,
9) melatonin hormon modoci regulujcy procesy starzenia (w Polsce nie dopuszczony
do uytku),
10) placent wycig z oyska,
11) hydrolizowane biaka skry kolagen i elastyn,
12) alantoin.
Pielgnacja skry dojrzaej w gabinecie kosmetycznym obejmuje trzy grupy zabiegw:
1) zapobieganie procesowi starzenia,
2) regeneracj skry starzejcej si,
3) stymulacj pracy skry.
Zapobieganie polega na utrzymaniu skry jak najduej w zdrowym, normalnym stanie.
Pielgnacja polega na wykonywaniu zabiegw odywczych i nawilajcych oraz stosowaniu
preparatw chronicych przed dziaaniem promieni UV.
Regeneracja to grupa zabiegw wykonywanych po etapie zapobiegania. Jest to odnowa
skry obejmujca:
usuwanie drobnych uszkodze skry np. zaczerwienie, drobnych zmarszczek zabiegi
nawilajce, odywcze, chronice przed promieniami ultrafioletowymi,
przeciwdziaanie wiotczeniu skry zabiegi stymulujce i regenerujce.
45
Do wykonywania zabiegw usuwajcych uszkodzenia skry stosuje si preparaty

pielgnacyjne, ktrych zadaniem jest uzupenienie jej brakw, np.:
do naprawy drobnych uszkodze skry stosuje si: pantenol, rodki
przeciwzmarszczkowe i liftingujce, hydroksykwasy,
do nawilania skry: kwas hialuronowy, sole mineralne, ceramidy, gliceryn, substancje
lipidowe,
do ochrony przed promieniowaniem sonecznym: witamin E, melatonin, tlenek cynku.
Zabiegi stymulujce maj na celu pobudzenie zakconych procesw fizjologicznych
skry. rodki pielgnacyjne tu stosowane dziaaj na zasadzie kuracji szokowej. Czsto w ich
skad wchodz kosmoceutyki takie jak: czynniki energetyzujce, ekstrakty rolinne bogate
w fitohormony. Kuracja stymulujaca powinna by wykonywana kosmetykami wysokiej
jakoci, cile wedug wskaza producenta. Uzupenieniem zabiegw stymulujcych moe
by przyjmowanie lekw np. witamin i mikroelementw.
Do zabiegw regeneracyjnych o dziaaniu liftingujcym zalicza si midzy innymi ASC
III i QMS.
ASC III to zawiesina pcherzykowatych nonikw liposomowych, w ktre wbudowany
jest dipalmitynian hydroksyproliny. Hydroksyprolina tworzy struktury bdce kluczem do
biaek informacyjnych korneocytw (rogowaciejce komrki naskrka). Komrki te
produkuj czynnik wzrostu dziaajcy na starzejce si fibroblasty( komrki tkanki cznej
skry waciwej). Pobudzone fibroblasty produkuj kolagen natywny (mody, kolagen III).
Po 27 dniach stosowania omawianego preparatu zwiksza si elastyczno skry, zmniejsza
jej podatno na zmczenie, wida wyrane spycenie zmarszczek. Substancje aktywne
dziaaj tak dugo, jak dugo jest aplikowany kosmetyk. Nie rozleniwiaj skry. Efekt kuracji
regenerujcej utrzymuje si do czasu, gdy naturalnie postpujcy proces starzenia znowu
spowoduje obnienie syntezy kolagenu.
QMS to trzyfazowa metoda odmadzania skry polegajca na wprowadzaniu kolagenu
w gb naskrka, oparta na systemie transportowym TPF( Transcutane Penetrion Factor).
Preparaty uywane do kolejnych zabiegw dziaaj synergistycznie. S to:
1. Exfoliant fluid mieszanina starannie dobranych hydroksykwasw o dziaaniu
eksfoliacyjnym i regenerujcym oraz Glycodermu o waciwociach pielgnacyjno
nawilajcych. Preparat przyspiesza podziay komrkowe, poprawia struktur skry,
spyca zmarszczki, redukuje przebarwienia, ujdrnia i uelastycznia skr.
2. Kolagen Day zawiera wysokoskoncentrowany, rozpuszczalny kolagen, elastyn,
witamin E oraz ekstrakty rolinne. Skadniki s wprowadzane w gb naskrka dziki
zastosowaniu systemu TPF opartego na liposomach multilamelarnych
3. Kolagen Night zawiera skoncentrowany kolagen, biogen i stymulatory przemiany
materii redukujce zniszczenia powstae na skutek niedostatecznego nawilenia skry,
isolacji, niedotlenienia i niedoywienia komrek skry. Ponadto Ponadto skad preparatu
wchodz: bisabolol (o dziaaniu regenerujcym, przeciwzapalnym i dotleniajcym),
propolis (bakteriobjczy i przyspieszajcy regeneracj tkanek) oraz multilamelarne
liposomy TPF.
4. Na zakoczenie zabiegu stosuje si gumow mask z alg o dziaaniu chodzcym,
uspakajajcym, agodzcym podranienia i detoksykujcym. Maska reaguje
z obumarymi, rozpuszczonymi komrkami naskrka uatwiajc okluzyjne przenikanie
kolagenu w skr.
Seria zabiegw QMS powoduje fizjologiczne odmodzenie skry przez:
popraw jej struktury likwidacja drobnych zmarszczek, nadanie elastycznoci, jdrnoci
i odpowiedniego kolorytu,
spycenie gbokich zmarszczek( na czole, policzkach, szyi i wok oczu),
zwenie porw, hamowanie ojotoku,
46
redukcj popkanych naczynek krwiononych,

wzrost wilgotnoci i natuszczenie [4, s. 105 106].

1. Do ktrego roku ycia czowiek osiga szczyt swojego rozwoju?
2. Jakie czynniki maj wpyw na szybko starzenia si?
3. Jak wyglda skra starcza?
4. Dlaczego skra starzeje si najszybciej?
5. Jakie zmiany na skutek starzenia si powstaj w komrkach skry?
6. Jakie znasz czynniki przypieszajce proces starzenia si skry?
7. Na czym polega profilaktyka starzenia si?
8. Jakie substancje czynne wykazuj dziaanie przeciwzmarszczkowe?
9. Co to s kosmoceutyki?
10. Jakie zabiegi przeciwzmarszczkowe i liftingujce wykonuje si w gabinecie
kosmetycznym?
11. Na czym polega regeneracja skry metod ASC III?
12. Na czym polega regeneracja skry metod QMS?
4.6.3. wiczenia
wiczenie 1
Uzupenij ponisz tabel wpisujc, jakie zmiany na skutek starzenia si organizmu
zachodz w naskrku i w skrze waciwej.
Zmiany w naskrku
Zmiany w skrze waciwej
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)

zaznaczy te, ktre s najistotniejsze do wypenienia tabeli,
okreli charakterystyczne cechy poszczeglnych warstw skry,
wypeni tabel,
47

powysza tabela,
owki, gumka,
wiczenie 2
Wykonaj zabieg odywczy do cery dojrzaej.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Instrukcja wykonania wiczenia:

demakija mietank kosmetyczn,
naoenie toniku bezalkoholowego,
naoenie koncentratu o dziaaniu regeneracyjno stymulujcym (wmasowanie
preparatu),
wykonanie jonoforezy z zastosowanie ampuki do cery dojrzaej,
masa twarzy,
aplikacja maski o dziaaniu odywczym,
wklepanie kremu na dzie.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)

zapozna si z instrukcja wykonania zabiegu,
przygotowa stanowisko pracy i klienta do zabiegu,
dobra potrzebne preparaty kosmetyczne,
wykona zabieg odywczy,
zaprezentowa efekt swojej pracy na forum klasy,
udzieli porady kosmetycznej klientce w zakresie pielgnacji cery w domu,
uporzdkowa stanowisko pracy.
fotel kosmetyczny, taboret obrotowy,
aparat do jonoforezy,
preparaty kosmetyczne: mietanka do demakijau, tonik, koncentrat regeneracyjny do
cery dojrzaej, ampuka do cery dojrzaej, maska odywcza, krem na dzie do cery
dojrzaej, krem do masau, rodek do dezynfekcji rk, mydo,
miski kosmetyczne,
pdzle do nakadania masek,
bielizna zabiegowa: tunika, opaska na wosy,
materiay higieniczne: patki kosmetyczne, lignina, wata,
duy rcznik frotte,
koc,
48

Czy potrafisz:
Tak
1) okreli, kiedy zaczynaj si zmiany starcze w organizmie czowieka?
2) wskaza czynniki majce wpyw na szybko starzenia si skry?
3) zaplanowa dziaania opniajce proces starzenia organizmu?
4) wyliczy zmiany starcze w naskrku?
5) okreli zmiany starcze w skrze waciwej?
6) scharakteryzowa zasady pielgnacji skry starczej?
7) okreli cechy skry starczej?
8) wskaza czynniki przypieszajce proces starzenia si skry?
9) scharakteryzowa preparaty opniajce proces starzenia skry?
10) wykona zabieg regenerujcy skr dojrza?
49
Nie
5. SPRAWDZIAN OSIGNI
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Przeczytaj uwanie instrukcj.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi.
Zapoznaj si z zestawem zada testowych.
Test zawiera 20 zada dotyczcych pielgnowania skry zmienionej patologicznie.
Pytania: 1 6, 8 10, 14, 16, 18 i 19 to zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna
odpowied jest prawidowa; zadania: 11, 12, 15 i 20 to zadania wymagajce uzupenienia
a 7, 13 i 17 to zadania z luk, w ktrych naley udzieli krtkiej odpowiedzi.
Udzielaj odpowiedzi tylko na zaczonej karcie odpowiedzi:
w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidow odpowied znakiem X
(w przypadku pomyki naley bdn odpowied zaznaczy kkiem, a nastpnie
ponownie zakreli odpowied prawidow),
w zadaniach z krtk odpowiedzi wpisz odpowied w wyznaczone pole,
w zadaniach do uzupenienia wpisz brakujce wyrazy lub czci zdania.
Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz mia satysfakcj z wykonanego zadania.
Jeli ktre zadanie sprawia Ci trudnoci, przejd do nastpnego, odkadajc jego
rozwizanie na pniej, po rozwizaniu caego testu. Trudnoci mog przysporzy Ci
zadania: 15 20, gdy s na poziomie trudniejszym ni pozostae.
Na rozwizanie testu masz 60 min. Przeczytaj uwanie instrukcj.
Powodzenia
ZESTAW ZADA TESTOWYCH

1.
Nabyte nienowotworowe schorzenia skry to

a) wszystkie schorzenia skry,
b) schorzenia, ktrych nie ma w momencie urodzenia, a rozwijaj si pniej na skutek
dziaania czynnikw szkodliwych,
c) takie, ktre powstaj na skutek zadziaania czynnikw dranicych,
d) takie, ktrych objawy wystpuj ju po urodzeniu.
2.
Plama jest wykwitem

a) nabytym,
b) podskrnym,
c) pierwotnym,
d) wtrnym.
3.
uska jest wykwitem

a) nabytym,
b) podskrnym,
c) pierwotnym,
d) wtrnym.
50
4.
Opatrunki okluzyjne
a) stosuje si w sczcych zmianach,
b) stanowi je wilgotne okady,
c) stosuje si je w przewlekych dermatozach,
d) zwikszaj penetracj substancji czynnej w przewlekych chorobach skry.
5.
Liposkleroza najczciej pojawia si na

a) brzuchu i ramionach,
b) udach i karku,
c) udach i poladkach,
d) ramionach i udach.
6.
Najwaniejsz przyczyn powstawania cellulitu jest

a) czynnociowa przewaga estrogenw nad progesteronem,
b) ze odywianie,
c) brak ruchu na wieym powietrzu,
d) czynniki genetyczne.
7.
Czynniki wewntrzne, bdce podoem otyoci to:
8.
I stadium w przebiegu trdziku pospolitego to

a) stadium niezapalne,
b) stadium zapalne,
c) stadium uszkodze,
d) stadium zaskrnikw i krost ropnych.
9.
U podoa trdziku rowatego le

a) zmiany ropne,
b) zmiany genetyczne,
c) zanieczyszczenia rodowiska naturalnego,
d) zmiany naczyniowe i ojotok.
10. Egzema skrna powstaje na skutek

a) reakcji z przeciwciaem,
b) zadziaania czynnikw szkodliwych zewntrzpochodnych,
c) poczenia okrelonej substancji chemicznej z biakami skry,
d) zadziaania czynnikw szkodliwych wewntrzpochodnych.
11. Histamina, kwasy garbnikowe oraz olejki eteryczne zawarte w wycigach rolinnych
stosowanych
w
prepaparatach
antycellulitowych
wykazuj
dziaanie
......
12. Kosmoceutyki to........

.
51
13. Pielgnacja skry dojrzaej w gabinecie kosmetycznym obejmuje tzry grupy zabiegw:
14. Aktywatorem przemiany materii nalecym do czynnikw wzrosu jest

a) DNA,
b) RNA,
c) ASC III,
d) EGF.
15. QMS to
16. Endermologia to
a) masa przyrzdowy,
b) specjalny masa dwoma elektronicznie sterowanymi rolkami,
c) specjalny masa rczny,
d) nauka zajmujca si ocenianiem skry.
17. Leczenie fizykalne w chorobach skry, to:
18. Zmiany skrne w pokrzywce, to alergia typu

a) I,
b) II,
c) III,
d) IV.
19. Objaw zwany skr sonia wystpuje w
a) wyprysku kontaktowym,
b) egzemie skrnej,
c) wyprysku bakteryjnym,
d) pokrzywce.
20. Najbardziej charakterystyczn cech czerniaka zoliwego jest...
52
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko ..
Pielgnowanie skry zmienionej patologicznie

Zakrel poprawn odpowied, wpisz brakujce czci zdania lub wymie elementy.
Nr
zadania
Odpowied
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
a
a
a
a
a
a
b
b
b
b
b
b
Punkty
c
c
c
c
c
c
d
d
d
d
d
d
8.
9.
10.
a
a
a
b
b
b
c
c
c
d
d
d
a
a
a
a
b
b
b
b
c
c
c
c
d
d
d
d
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Razem:
53
6. LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Dylewska Grzelakowska J.: Kosmetyka stosowana. WSiP, Warszawa 2004

Jaroszewska B.: Kosmetologia. Atena, Warszawa 2001
Jurkowska S.: Chemia surowcw kosmetycznych. Ekoprzem, Dbrowa Grnicza 2000
Kompendium onkologii PZWL Warszawa 1995
Komiska Kubarska.: Zarys kosmetyki lekarskiej. PZWL, Warszawa 1991
Marzec A.: Chemia kosmetykw surowce, pprodukty, preparatyka wyrobw. Dom
Organizatora, Toru 2001
Opaliska M., Prystupa K., Stpr W.: Dermatologia praktyczna. PZWL, Warszawa
1997
Rassner G.: Dermatologia. Podrcznik i atlas. Urban& Partner, Wrocaw 2003
Stander Ch.: Zarys dermatologii i wenerologii. Urban& Partner, Wrocaw 1999
Wsik F., Baran E., Szepietowski J.: Atlas chorb skry. Wrocaw 1993
Czasopismo: Zdrowie nr: 7/2003, 6/2004, 11/2005
54

Pielęgnowanie Skóry Zmienionej Patologicznie

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pielęgnowanie Skóry Zmienionej Patologicznie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI

Pielgnowanie skry zmienionej patologicznie

Poradnik dla ucznia

Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 514[03].Z2.01

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Schemat ukadu jednostek moduowych

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

W wyniku realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Wiadomoci wstpne z zakresu chorb skry

4.1.1. Materia nauczania

pcherzyk i pcherz wykwity wyniose ponad powierzchni skry, wypenione pynem,

krosta wykwit od pocztku wypeniony treci ropn, wyniosy ponad powierzchni

uska tworzy si wskutek zuszczania powierzchni zrogowaciaych warstw naskrka lub

strup moe mie rne zabarwienie i wielko zalenie od pochodzenia, powstaje

owrzodzenie ubytek skry waciwej; wymiary, ksztat i oglny wygld mog by

rozpadlina i pknicie linijne, szczelinowate ubytki sigajce do skry waciwej, s

Metody zwalczania (leczenia) zmian patologicznych na skrze

4.1.2. Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

W leczeniu miejscowym wykorzystuje si najczciej takie postacie lekw jak:

Aby wykona wiczenie, powiniene:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Wyposaenie stanowiska pracy:

Wykwit skrny / nazwa

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Wyposaenie stanowiska pracy:

4.1.4. Sprawdzian postpw

dokona klasyfikacji chorb skry?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.2. Najczciej wystpujce defekty kosmetyczne ciaa

Do najczciej wystpujcych defektw kosmetycznych ciaa zalicza si:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Wystpowaniu cellulitu sprzyja spoywanie :

Klinicznie, ze wzgldu na etapowe rozwijanie si cellulitu wyrniamy stopnie:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

przyczyn cellulitu. Opisana metoda moe by do bolesna, ale po minimum 10 zabiegach

wypiekw z mki ytniej, wszystkich wieych jarzyn i owocw, tuszczy rolinnych

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.2.2. Pytania sprawdzajce

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia

Wyposaenie stanowiska pracy:

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Wyposaenie stanowiska pracy:

caymi domi. Nastpnie drugi, trzecim i czwartym palcem gaszcze si cz

Wyposaenie stanowiska pracy:

4.2.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

scharakteryzowa przyczyny otyoci?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Schorzenia gruczow ojowych

4.3.1. Materia nauczania

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Z wyjtkiem niewielkich pojedynczych zmian, inne zapalne postacie trdziku powinny

pikantnych potraw, picia gorcych pynw i alkoholu, aktywnoci fizycznej, bodcw