172

Zastosowanie Informatyki

8. Podstawowe funkcje finansowe w Excelu

Wikszo funkcji finansowych Excela opiera si na czterech podstawowych elementach:
warto bieca inwestycji,
warto przysza inwestycji,
czas trwania inwestycji,
stopa procentowa albo warto kapitaowa inwestycji.
Struktura funkcji finansowych w Excelu: Nazwa_Funkcji(arg1;arg2;arg3; .... argn)
Najczciej argumentami s:
Stopa jest stop procentow w danym okresie.
Okres spaty (liczba rat) liczba okresw patnoci dajca w efekcie sum roczn.
Jeli dokonuje si miesicznej spaty czteroletniej poyczki oprocentowanej na
12% rocznie, to:
o stopa wynosi 12%/12,
o liczba_rat 4*12.
Jeli dokonuje si rocznych spat tej samej poyczki, to:
o stopa wynosi 12%,
o liczba_rat 4.
Warto aktualna (Wa) jest aktualn wartoci - cakowit sum, jak seria przyszych patnoci jest warta.
Warto przysza (Wp) jest przysz wartoci lub poziomem finansowym, do ktrego
zmierza si po dokonaniu ostatniej patnoci. Jeli argument jest pominity, to jako jego
warto przyjmuje si 0 (przysza, kocowa warto poyczki wynosi 0).
Typ jest to cyfra 0 lub 1 wskazujca, kiedy patno ma miejsce:
Typ (warto)
0 lub jest pominity
1

Patno przypada na
koniec okresu
pocztek okresu

Podstawowe funkcje finansowe:

Oblicza warto przysz inwestycji przy zaoeniu staych patnoci (rata),
danej wartoci aktualnej i staej stopie procentowej (stopa). Np. skadamy
1000 z. na depozyt. Funkcja pozwala obliczy jaki bdzie przyrost np.
w cigu 10 lat.
Oblicza warto biec inwestycji, ktra jest cakowit sum biecej warPV
toci szeregu przyszych patnoci (cakowita obecna warto przyszych
patnoci).
PMT Oblicza rat w zalenoci od stopy, okresu spaty, wysokoci inwestycji.
RATE Oblicza wielko stopy procentowej.
FV

Funkcje PV i FV s czsto argumentami innych funkcji finansowych.

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

173

8.1. Funkcja FV (future value) warto przysza inwestycji

Skadnia: FV(stopa;liczba_rat;rata;wa;typ)
Przykady (naley je samodzielnie wykona w trakcie wicze):
a) Wpacamy do banku 1000 z. Stopa oprocentowania w skali roku wynosi 6%, kapitalizacja miesiczna (niezmienna). Dodatkowo deklarujemy miesiczn wpat po
100 z. Jaka kwota bdzie na naszym rachunku po roku?
Wykorzystujc funkcj FV otrzymujemy odpowied. Przy powyszych zaoeniach na
rachunku po roku bdziemy mieli 2295,23 z.

jeeli pominity, przyjmuje

warto 0

Uwaga: przy wykorzystywaniu funkcji finansowych przyjto zaoenie, e kwoty, ktre

wpacamy podawane s ze znakiem minus.
b) wpacamy 1000 z na lokat i pozostawimy j przez 10 lat. Bank proponuje stop
procentow w wysokoci 9% (kapitalizacja miesiczna). Ile warta bdzie nasza lokata po 10 latach?
Wprowadzamy funkcje FV (mona korzysta z okna dialogowego jak w przykadzie a)

=FV(9%/12;10*12;0;-1000;0)
otrzymujemy:
2 451,36 z
Jako stop zamiast 9%/12 moemy take poda: 0,0075 (9%/12)
8.2. Funkcja PV (present value) warto bieca inwestycji
Skadnia: PV(stopa;liczba_rat;rata;wp;typ)
Warto bieca inwestycji jest sum globaln jak daje seria przyszych patnoci.
Np.: chcemy na koniec roku mie na koncie 1000 z, przy staym oprocentowaniu miesicznym. Funkcja PV oblicza, jak warto musi mie inwestycja na pocztku roku.

174

Zastosowanie Informatyki

Przykady:
a) Depozyt (patno jednorazowa). Rodzice postanowili po urodzeniu dziecka zdeponowa pewn kwot, tak eby w momencie kiedy dziecko ukoczy 18 lat otrzymao
100000 z. Jak kwot musz wpaci na pocztku aby przy stopie procentowej 8%
(kapitalizacja roczna) dziecko po osiemnastu latach otrzymao zaoon kwot?
Powyszy problem rozwizujemy przy wykorzystaniu funkcji PV.
=PV(8%;18;;100000)
W tym przypadku nie wprowadzamy argumentu Rata (w powyszym zapisie musi wystpi dwa razy rednik). Dlatego, wygodniej w takich przypadkach posugiwa si
oknem dialogowym, dziki czemu Excel sam pilnuje poprawnoci skadni.

Czyli, naley wpaci na pocztku 25024,90 z

b) Jak kwot w dolarach naley zdeponowa na 10 lat, przy rocznej stopie procentowej
8%, aby po 10 latach otrzyma 100$.
=PV(8%;10;0;100) lub =PV(8%;10;;100)
w wyniku otrzymujemy: 46,32 $
Z matematycznego punktu widzenia obliczylimy sum cigu geometrycznego. Ten
sam wynik uzyskamy wprowadzajc wasn formu: =100/(1+8%)^10=46,32
8.3. Funkcja RATE stopa oprocentowania
Funkcja oblicza, jaka powinna by stopa procentowa, aby lokata pocztkowa (Wa) oraz
seria patnoci (rata) osigny przez okres (Liczba_rat) warto kocow (Wp). Funkcja RATE jest wyliczana przez iteracj i moe mie 0 lub wicej rozwiza. Jeli kolejne wyniki RATE nie s zbiene z przyblieniem 0,0000001, to po 20 iteracjach RATE
podaje w wyniku warto bdu.
Przykad:

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

175

a) Firma oferuje rataln sprzeda samochodu. Raty rozoone s na 4 lata, przy czym
miesiczna kwota spaty wynosi 900 z. Cena samochodu wynosi 30000 z. Jakie
oprocentowanie oferuje sprzedawca, w skali miesicznej i w skali roku?
Wprowadzamy funkcj RATE:

W wyniku otrzymujemy miesiczn stop procentow: 1,60%.

Roczna stopa wynosi 12*1,60%=19,20%
Uwaga: wielko raty musi by podana ze znakiem minus.
8.4. Funkcja PMT wysoko raty
Funkcja PMT jako wynik zwraca wielko raty dla inwestycji polegajcej na okresowych, staych wpatach przy staym oprocentowaniu.
Skadnia: PMT(stopa;liczba_rat;wa;wp;typ)
Patnoci obliczane przez PMT zawieraj podstaw, a odsetki nie zawieraj
podatkw, oraz innych opat zwizanych z poyczk.
Wskazwka: aby uzyska cakowit sum wpacon po okresie trwania poyczki naley
pomnoy wynik PMT przez liczba_rat.
Przykady:
a) Obliczy miesiczn kwot spaty poyczki w wysokoci 10 000 z oprocentowan
na 8% rocznie, ktra musi by spacona w cigu 10 miesicy:
W dowolnej komrce wprowadzamy funkcj:
=PMT(8%/12;10;10000)
po zatwierdzeniu wprowadzonej formuy, uzyskamy wynik:

-1 037,03 z
b) Obliczy miesiczn kwot spaty dla tej samej poyczki, jeli patnoci przypadaj
na pocztek okresu.

176

Zastosowanie Informatyki

Zapis w Excelu:
=PMT(8%/12;10;10000;0;1)
po zatwierdzeniu wprowadzanej formuy uzyskamy wynik: -1 030,16 z
c). Obliczy kwot, jak trzeba zapaci miesicznie, jeli poyczka 5000 z na 12% ma
by spacona w cigu piciu miesicy:
Zapis w Excelu:
=PMT(12%/12;5;5000)
po zatwierdzeniu wprowadzanej formuy uzyskamy wynik: -1 030,20 z
d) Suma 50 000 z ma by zaoszczdzona w cigu 18 lat dziki odkadaniu co rok staej
kwoty i przyjciu zaoenia, e mona zarobi 6% odsetek od oszczdnoci. Wykorzystujc funkcj PMT. Obliczy, ile naley wpaca miesicznie.
Zapis w Excelu:
=PMT(6%/12;18*12;0;50000)
po zatwierdzeniu wprowadzanej formuy uzyskamy wynik:

-129,08 z
Jeli co miesic wpaca si 129,08 z na rachunek oprocentowany na 6%, to po 18 latach
uzyska si 50 000 z.
W powyszych przykadach argumentami byy konkretne liczby. Wygodniejsz do analizy form jest wprowadzanie argumentw do oddzielnych komrek arkusza, a do formuy
wprowadzamy wtedy adresy komrek. Dziki temu moemy dowolnie zmienia warto
poszczeglnych komrek, a wynik formuy bdzie si odpowiednio zmienia.
Powtrzymy powysze przykady, wykorzystujc jako argumenty funkcji PMT adresy
komrek.
e). Obliczy miesiczn kwot spaty poyczki w wysokoci 10 000 z oprocentowan
na 8% rocznie, ktra musi by spacona w cigu 10 miesicy. Jak zmieniaby si
wysoko raty gdyby oprocentowanie wynosio 22%.
Zapis w Excelu:

Do komrki B5 zamiast formuy:

=PMT(8%/12;10;10000)
wprowadzamy:

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

177

=PMT(B2/12;B3;B1)

Po zatwierdzeniu otrzymamy w komrce B5 wynik:

-1 037,03 z

Zmieniamy teraz warto w komrce B2 na 22%. W komrce B5 automatycznie zmieni

si wynik na:

Zmieniamy kolejno wysoko poyczki, oprocentowanie i okres spaty obserwujc jak

zmienia si wysoko raty.
Zadanie do samodzielnego wykonania:
Tak jak w przykadzie e) przeprowadzi analiz dla przykadw c) i d).

178

Zastosowanie Informatyki

9. Zastosowanie tabeli danych do analizy wynikw

Przedstawione w poprzednich wiczeniach przykady pozwalaj na przeprowadzenie
prostych analiz. Do zoonych analiz moemy wykorzystywa tzw. Tabele danych.
Tabela danych to zakres komrek pokazujcy wyniki podstawiania rnych wartoci do
jednej lub kilku formu. Tabele mog by jedno lub dwuwejciowe.
W analizach ekonomicznych wykorzystuje si je jako sposb przewidywania wartoci
przy pomocy analizy co-jeli.
9.1. Tworzenie tabeli danych z jedn zmienn
Tabele danych z jedn zmienn mona projektowa tak, eby lista argumentw bya
umieszczona w kolumnie (orientacja kolumnowa) lub w wierszu (orientacja wierszowa).
Formuy wystpujce w tabeli danych z jedn zmienn musz odwoywa si do komrki
wejciowej. Komrka wejciowa jest to komrka, w ktrej podstawiana jest lista wartoci
wejciowych z tabeli danych. Kada komrka w arkuszu roboczym moe by uyta jako
komrka wejciowa. Chocia komrka wejciowa nie musi by czci tabeli danych,
formuy w tabelach danych musz si odwoywa do komrki wejciowej.

Oglne reguy:
1. List argumentw, ktre bd wstawiane do komrki wejciowej umieszczamy
w jednej kolumnie lub w jednym wierszu.
2. Jeeli argumenty znajduj si w kolumnie, formu wpisujemy w komrce wyznaczonej przez wiersz znajdujcy si nad pierwszym argumentem i kolumn z prawej
strony listy argumentw. Dodatkowe formuy moemy wpisywa w komrkach na
prawo od pierwszej formuy. Jeeli argumenty zostay umieszczone w wierszu,
wpisujemy formu w komrce na przeciciu kolumny z lewej strony pierwszego
argumentu i wiersza znajdujcego si poniej listy. Dodatkowe formuy wpisujemy
w komrkach poniej pierwszej formuy.
3. Zaznaczamy zakres komrek zawierajcych formuy i wartoci, ktre chcemy podstawia i nastpnie z menu Dane wybieramy polecenie Tabela.
4. Jeeli tabela danych ma orientacj kolumnow, wpisujemy adres komrki wejciowej w polu Kolumnowa komrka wejciowa. Jeeli dane maj orientacj wierszow, wpisujemy adres komrki wejciowej w polu Wierszowa komrka wejciowa.

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

179

Przykady
a) Zamy, e naszym zadaniem jest odpowied na pytanie: jak zmieni si miesiczna
rata w zalenoci od stopy oprocentowania poyczki (w zakresie od 9 do 15% co
0,5%) ?
Dla programu oglne pytanie ma posta: jak zmiana jednej liczby wpywa na jedn lub
kilka formu?
Przygotowujemy wstpny arkusz:

Do komrki C10 wprowadzamy nastpujc formu: =PMT(C5/12;C6;C7)

lub wykorzystujc polecenie Wklej funkcj i nastpnie z kategorii Finansowe, funkcj
PMT

180

Zastosowanie Informatyki

Po zatwierdzeniu w komrce C10 powinnimy otrzyma warto:

-643,70 z

zaznaczony
zakres komrek

Nastpnie zaznaczamy komrki

od B10 do C23.
Z menu Dane wybieramy polecenie Tabela. W polu Kolumnowa komrka wejciowa
wpisujemy adres C5 i zatwierdzamy przyciskiem OK.

W rezultacie nasz arkusz powinien mie posta:

Komrki po wypenieniu formatujemy na walutowe. W celu wywietlenia wartoci

dodatnich, naley poda kwot poyczki ze znakiem (-).

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

181

b) Zamy, e zamierzamy wzi z banku poyczk w wysokoci od 10000 z do

20000 z na 3 lata, przy oprocentowaniu 12%. Jednake wielko poyczki uzaleniamy od wysokoci miesicznej raty, ktra nie moe przekroczy 500 z.
Do komrki B3 wprowadzamy formu: =PMT(12%/12;3*12;A1). Wejciowa komrka A1 nie musi zawiera adnej formuy. W tym przypadku w komrce B3 pojawi
si warto 0.

Z przeprowadzonej analizy wynika, e maksymalna kwota, ktr moemy poyczy nie

powinna przekroczy 15000 z.
9.2. Dodawanie formuy do istniejcej tabeli danych
Nowe formuy obliczeniowe wprowadzamy do kolumny lub wiersza, ktre przylegaj
do tych zawierajcych wczeniej wprowadzone formuy. Wrmy do przykadu 9.1.a)
na stronie 180. Zamy, e chcielibymy wiedzie ile zapacimy ponad poyczone
80000 z, (czyli suma odsetek w zalenoci od stopy oprocentowania).
W tym celu do komrki D10 wprowadzamy formu:

=C6*C10+C7
(C6 liczba rat=360, C10 miesiczna rata, C7 wysoko poyczki. Zwrmy uwag
na znaki w powyszej formule oraz funkcji PMT. Jedno z wyrae w formule jest zawsze
dodatnie a drugie ujemne. Dziki temu wynik zawsze jest poprawny. W zalenoci od
znaku przy liczbie 80000, otrzymujemy albo +, albo 151731,31 z)
Zaznaczamy zakres B10 do D23 i menu Dane wybieramy Tabela. Jako wejciow
podajemy kolumnow komrk C5.
Nasz arkusz ma teraz posta jak na kolejnym rysunku (formatujemy ewentualnie odpowiednio komrki).
Poniewa do szybkich analiz wygodniejsze s wykresy, utworzymy teraz wykresy na
podstawie uzyskanych oblicze. Aby wykres nie by pooony poniej osi X do komrki
C7 wprowadzamy warto ujemn 80000 (cay arkusz sam si przebuduje). W znany ju
sposb wprowadzamy: zakres danych: C11:D23, etykiety osi kategorii X: B11:B23.
Tworzymy przykadowy wykres kolumnowy, przedstawiajcy zaleno wysokoci raty
oraz kwoty, ktr dodatkowo zapacimy (suma odsetek).

182

Zastosowanie Informatyki

Analiza rat poyczki

300 000 z
250 000 z
200 000 z
150 000 z
100 000 z
50 000 z

15,00%

14,50%

14,00%

13,50%

13,00%

12,50%

12,00%

11,50%

11,00%

10,50%

10,00%

9,50%

9,00%

0 z

stopa oprocentowania

Na wykresie tym prawie niewidoczne s wysokoci rat, ze wzgldu na due rnice

wartoci osi Y. W celu lepszej wizualizacji zmieniamy typ wykresu na liniowy dla serii
danych zawierajcej wysoko raty. Zaznaczamy na wykresie seri danych, ktra odpowiada ratom i z menu podrcznego wybieramy Typ wykresu i nastpnie liniowy

Zaznaczona seria danych i menu podrczne wyboru Typu wykresu

183

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

Dodajemy take now o dla serii danych obrazujcej wysoko pojedynczej raty.
W tym celu klikamy dwukrotnie na serii danych obrazujcej wysoko raty i w oknie
dialogowym O wczamy O dodatkowa.

Dodawanie drugiej osi do wykresu

Nasz wykres przyjmuje wygld jak na poniszym rysunku.

1 200,00 z

250 000 z

1 000,00 z

200 000 z

800,00 z

150 000 z

600,00 z

100 000 z

400,00 z

50 000 z

200,00 z
15,00%

14,50%

14,00%

13,50%

13,00%

12,50%

12,00%

11,50%

11,00%

10,50%

9,50%

0,00 z
10,00%

0 z

miesieczna
rata

300 000 z

9,00%

ponad 80000

Analiza rat poyczki

stopa oprocentow ania

Na wykresie tym linia reprezentuje wysoko raty, a supki wysoko nadpaty ponad
80000 z. Kocowym etapem jest poprawianie wygldu wykresu.

1 200,00 z

250 000 z

1 000,00 z

200 000 z

800,00 z

150 000 z

600,00 z

100 000 z

400,00 z

50 000 z

200,00 z

stopa oprocentow ania

15,00%

14,50%

14,00%

13,50%

13,00%

12,50%

12,00%

11,50%

11,00%

10,50%

9,50%

0,00 z
10,00%

0 z

miesieczna
rata

300 000 z

9,00%

ponad 80000

Analiza rat poyczki

184

Zastosowanie Informatyki

9.3. Tworzenie tabeli danych z dwoma zmiennymi

Dwuwejciowa tabela danych umoliwia przeprowadzanie analiz, w ktrych zmianie
mog podlega dwie zmienne niezalene, np. funkcji F(x,y).

Dwuwejciow tabel wykorzystamy do rozbudowania analizy przeprowadzonej

w punkcie 9.2.
a) Zamy, e naszym zadaniem jest odpowied na pytanie: jak zmieni si miesiczna
rata w zalenoci od stopy oprocentowania poyczki (w zakresie od 9 do 12% co
0,25 % lub 0,5%) oraz w zalenoci od liczby rat.
Tworzymy now tabel jak na rysunku poniej: Moemy oczywicie pomin wartoci
wprowadzone do komrek D4-D7, ale przedstawiony arkusz jest wygodniejszy, gdy
umoliwia zmian parametrw wejciowych.

W komrce B11 (na przeciciu wierszy i kolumn) wprowadzamy wzr formuy, wg

ktrej wypeniona bdzie tabela, tzn. wprowadzamy identycznie jak w poprzednim
wiczeniu formu PMT. Nastpnie zaznaczamy tabel w podanym tutaj ukadzie
zakres komrek od B11 do I20. Wywoujemy z menu Dane polecenie Tabela. Jako
komrki wejciowe podajemy teraz dwie komrki D6 i D5.

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

185

W efekcie nasza tabela po wypenieniu powinna mie posta:

Samodzielnie obliczy cakowit kwot spaty w zalenoci od stopy oprocentowania

i czasu spaty oraz sporzdzi odpowiednie wykresy.

8 000,0 z
6 000,0 z
4 000,0 z
2 000,0 z
11,0%

0,0 z
360

12

9,0%

180

9,8%

Wykres 3D utworzony na podstawie powyszej tabeli.

186

Zastosowanie Informatyki

10. Funkcje logiczne w Excelu

Funkcje s wstpnie zdefiniowanymi formuami wykonujcymi obliczenia z wykorzystaniem okrelonych wartoci nazywanych argumentami i w konkretnym porzdku
nazywanym skadni.
Funkcje logiczne nale do najczciej stosowanych w Excelu. W poprzednich wiczeniach poznalimy ju czciowo funkcj jeeli. Teraz zostanie ona rozbudowana oraz
wprowadzone zostan inne funkcje logiczne. Na przykadach (ktre naley samodzielnie wykona w trakcie wicze), pokazane zostanie ich praktyczne wykorzystanie.
10.1. Funkcja JEELI
Skadnia funkcji jeeli:
=jeeli(warunek logiczny; instrukcja wykonywana jeeli prawda; instrukcja
wykonywana jeeli fasz)
Czsto, szczeglnie w pocztkowej fazie analizy, wygodnie jest przed wprowadzeniem
formuy w Excelu wykona schemat (algorytm) blokowy. Np.: funkcj jeeli moemy
przedstawi w postaci:

W definiowaniu warunku logicznego mona stosowa operatory porwnania:

rwny

wikszy ni

mniejszy ni

>

<

wikszy lub mniejszy lub

nierwny
rwny
rwny
>=
<=
<>

wiczenie 10.1
a).

W firmie zarobki na godzin wynosz 15 z. Czas pracy to 40 godzin tygodniowo.

Za nadgodzin firma paci 50% wicej. Stosujc funkcj jeeli naley przygotowa arkusz obliczajcy liczb nadgodzin oraz warto wypacanej kwoty za
nadgodziny. W przypadku przepracowania mniej ni 40 godzin w odpowiedniej
komrce powinno pojawi si 0 z. Arkusz sformatowa jak na rysunku poniej
wykorzystujc znane ju techniki zawijania tekstu, wyrwnywania itd.

Przygotowujemy wstpny arkusz i wprowadzamy odpowiednie formuy do komrekC2 i D2:

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

187

Po skopiowaniu formu do komrek C3:C8 oraz D3:D8, arkusz powinien mie posta:

Zapisujemy arkusz do pliku (bdzie wykorzystywany w dalszej czci).

10.2. Funkcje zagniedone
W niektrych przypadkach zachodzi potrzeba uycia funkcji jako jednego z argumentw innej funkcji. Na przykad, formua na poniszym rysunku korzysta z zagniedonej funkcji REDNIA i porwnuje j z liczb 50.
=JEELI(REDNIA(F2:F6)>50;SUMA(G2;G10);0)

Funkcje zagniedone
Gdy zagniedona funkcja jest uywana jako argument, musi zwrci warto tego samego typu co uywany argument. Formua moe zawiera do siedmiu poziomw zagniedonych funkcji. Gdy Funkcja B jest uyta jako argument w Funkcji A, Funkcja B jest
funkcj drugiego poziomu. Na przykad, funkcja REDNIA i funkcja SUMA na powyszym rysunku s funkcjami drugiego poziomu poniewa s argumentami funkcji JEELI.
Funkcja zagniedona w funkcji REDNIA byaby funkcj trzeciego poziomu, itd.
wiczenie 10.2
b).

W wyniku zmiany prawa pracy ustalono, e do 25% ponadwymiarowych godzin

pracy pracownik otrzymuje wynagrodzenie za godzin zwikszone o 50%. Powyej 25% nadgodzin otrzymuje za kad tak godzin wynagrodzenie powikszone
o 75%. Pracodawca zayczy sobie przygotowanie odpowiedniego arkusza, ale w
taki sposb aby w przypadku zmian zarwno ustawowych godzin pracy (40 tygodniowo), jak i ustalania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, cay arkusz
przelicza si automatycznie. Oznacza to, e musimy wprowadzi odpowiednie
odwoania.

Budujemy wstpny arkusz:

188

Zastosowanie Informatyki

Przed wprowadzeniem odpowiedniej formuy do komrki D8, aby unikn bdw,

wygodnie jest rozpisa j w postaci algorytmu blokowego.
Musimy uwzgldni, e w przypadku liczby nadgodzin wikszej ni 25% formua musi
najpierw obliczy odpowiedni kwot za 25% nadgodzin [(C1+C1*C4)*C2*C3], nastpnie od cakowitej liczby nadgodzin odj uwzgldnione ju 25% [(C8-C2*C3)]
i dopiero obliczy kwot za nadgodziny przekraczajce 25% [*(C1+C1*C5)].

Algorytm oblicze z wykorzystaniem funkcji jeeli

Po przeprowadzeniu takiej analizy atwo ju wprowadzimy odpowiedni formu do
komrki D8:
=JEELI(C8<=0;0;JEELI(C8<=(C$2*C$3);C8*(C$1+C$1*C$4);
(C$1+C$1*C$4)*C$2*C$3+(C8-C$2*C$3)*(C$1+C$1*C$5)))
Po skopiowaniu formu do kolejnych komrek nasz arkusz bdzie automatycznie przelicza kwoty do wypaty za nadgodziny. Przy wprowadzaniu formuy naley zwrci
uwag na odpowiednie odwoania.

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

189

Zmieniajc teraz komrki wejciowe nasz arkusz bdzie automatycznie przelicza odpowiednie wypaty.

10.3. Tekst jako argument w funkcjach logicznych

W celu uycia tekstu w funkcjach musi on by podany w cudzysowie.
wiczenie 10.3
c).

Zamy, e naszego pracodawc z poprzedniego przykadu nie interesuj konkretne kwoty. Chciaby, aby w zalenoci od liczby nadgodzin pracownik w arkuszu mia przypisan informacj:
Liczba nadgodzin
Informacja

190

Zastosowanie Informatyki

<=0
Zwolni
<=25%
Dobry pracownik
>=25%
Zaangaowany pracownik
Zmodyfikujemy nasz przykad (w wiczeniu naley skopiowa istniejce dane do nowego arkusza). Usuwamy zawarto komrek D8-D15 i do komrki D8 wprowadzamy
formu:
=JEELI(C8<=0;"Zwolni";JEELI(C8<=(C$2*C$3);"Dobry pracownik";"Zaangaowany pracownik"))

Dodatkowo formatujemy warunkowo komrki D8-D14, w taki sposb, aby osoby do

zwolnienia (komrki z napisem zwolni) automatycznie zmieniay kolor na czerwony.

10.4 Funkcja LUB

Funkcja zwraca warto logiczn PRAWDA, jeli cho jeden argument ma warto
logiczn PRAWDA; jeli wszystkie argumenty maj warto logiczn FASZ, funkcja
wywietla warto logiczn FASZ. W algebrze Boolea funkcja ta odpowiada sumie
zbiorw: =ABC ...
Skadnia: LUB(warunek_logiczny_1;warunek_logiczny_2 ...)
Argumentami funkcji LUB s warunki logiczne (max. 30), ktre s sprawdzane pod
ktem wartoci logicznej PRAWDA lub FASZ. Argumentami mog by wartoci
logiczne, tabele bd adresy komrek zawierajce wartoci logiczne. Jeli ktrykolwiek
z argumentw tabel lub adresw zawiera tekst lub puste komrki, wartoci te s pomi-

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

191

jane. Jeli okrelony zakres nie zawiera wartoci logicznych, funkcja LUB wywietla
warto bdu #ARG!. Mona uy formuy tabeli funkcji LUB w celu sprawdzenia,
czy dana warto wystpuje w tabeli. Wprowadzenie formuy LUB jako tabeli nastpuje
po naciniciu klawiszy CTRL+SHIFT+ENTER.
wiczenie 10.4
a)

Przygotowa list studentw (wg poniszej tabeli) okrelajc, ktrzy z nich

mieszkaj w miastach nalecych do wojewdztwa lubuskiego. Zakadamy
w wiczeniu, e s to miasta: Zielona Gra, Sulechw, wiebodzin.

Przygotowujemy arkusz obliczeniowy jak na rysunku poniej, a do komrki C3 wprowadzamy funkcj logiczn LUB:

=LUB(B3="Sulechw";B3="Zielona Gra";B3="wiebodzin")

Po skopiowaniu funkcji do komrek C4-C9 otrzymujemy odpowiednie wartoci logiczne Prawda lub fasz w zalenoci od spenienia zdefiniowanego warunku logicznego.

Zapisujemy plik na dyskietce.

b)

Rozbudujemy teraz nasz funkcj. Zamy, e jest to lista osb ubiegajcych si

o miejsce w domu Studenckim. Wobec tego, przy osobach z wojewdztwa lubuskiego powinna pojawi si decyzja: nie naley si akademik, natomiast przy
pozostaych: przyzna miejsce w Domu Studenckim.

Uwaga: kopiujemy poprzednio przygotowan tabel do nowego arkusza.

Funkcj LUB zawart w komrce C3 rozbudowujemy o funkcj Jeeli:

192

Zastosowanie Informatyki

=JEELI(LUB(B2="Sulechw";B3="Zielona Gra";B3="wiebodzin");"Nie
naley si akademik";"Przyzna miejsce w Domu Studenckim")
Po skopiowaniu formuy do komrek C4-C9, powinny pojawi si w nich automatycznie decyzje:

Zapisujemy plik na dyskietce (bdzie wykorzystywany w dalszej czci wicze).

10.5. Funkcja LICZ.JEELI
Funkcja ta zwraca warto liczby komrek wewntrz podanego zakresu, ktre speniaj
podane kryteria.
Skadnia LICZ.JEELI(zakres; kryteria)
wiczenie 10.5.1
c)

Powracamy do poprzedniego przykadu. Dzia studencki wymaga, aby arkusz

podawa konkretne zapotrzebowanie na liczb miejsc w Domu Studenckim.

Dla takich wymaga rozbudujemy nasz arkusz wprowadzajc do komrki A12 informacj Ilo potrzebnych miejsc w Domu Studenckim. Komrki A12-C12 scalamy.
Natomiast do komrki A13 wprowadzamy funkcj:
=LICZ.JEELI(C3:C9;"Przyzna miejsce w Domu Studenckim")
Komrki A13-C13 scalamy. W rezultacie, jako wynik powinnimy otrzyma 4.

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

193

wiczenie 10.5.2
a)

Dany jest arkusz ocen. Wyznaczy czsto wystpowania poszczeglnych ocen.

Wprowadzamy przykadowe dane do kolumny A i B (rysunek poniej). Dla zakresu

zmiennych wejciowych wprowadzimy nazw. Umoliwi to podawanie jako argumentu
funkcji nie zakresu komrek, lecz ich nazwy. W celu nadania nazwy zaznaczamy zakres
komrek C1-C13 i z menu Wstaw
Nazwa wybieramy polecenie Utwrz. W oknie
dialogowym Utwrz nazwy zaznaczamy przycisk grny wiersz, co oznacza, e zaznaczony zakres bdzie mia nazw Ocena.

Przygotowujemy dalszy fragment arkusza, a do komrki F4 wprowadzamy funkcj:

=LICZ.JEELI(Ocena;E4)

194

Zastosowanie Informatyki

i kopiujemy j do komrek F5-F7. W wyniku otrzymujemy czsto wystpowania

poszczeglnych ocen w arkuszu.

10.6. Funkcja SUMA.JEELI

Sumuje wartoci z komrek speniajcych podane kryteria.
Skadnia: SUMA.JEELI(zakres;kryteria;suma_zakres)
Funkcja ta wymaga trzech argumentw. Pierwszym jest obszar, ktry ma by wzity
pod uwag przez kryterium wyboru. Inaczej, zakres jest zakresem komrek, ktre naley przeliczy. Kryteria okrelaj, ktre komrki bd dodane. Mog wystpowa w
postaci liczby, wyraenia lub tekstu. Argument Suma_zakres okrela komrki do zsumowania. Komrki w suma_zakres s sumowane tylko wtedy, jeli odpowiadajce im
komrki w zakresie speniaj kryterium.
wiczenie 10.6
a).

Na podstawie danych statystycznych liczby urodze wykona zestawienia wedug

miesicy oraz miejscowoci urodzenia.

W nowym skoroszycie wprowadzamy nastpujce dane:

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

195

Nastpnie przygotowujemy zestawienia

(rysunek obok). Do komrki F3 wprowadzamy funkcj:

=SUMA.JEELI(A:A;E3;C:C)
Gdzie: A:A zakres wejciowy (caa kolumna A), E3 kryterium porwnawcze,
czyli zakres kolumny A bdzie porwnywany z komrk E3. W tym przypadku
wyszukane zostan w kolumnie A wszystkie nazwy Stycze. C:C okrela zakres, z
ktrego komrki speniajce kryterium
bd sumowane.
Podobnie do komrki F11 wprowadzamy
funkcj:

=SUMA.JEELI(B:B;E11;C:C)
Kopiujemy pierwsz funkcj do komrek F4:F7, a drug do F12:F15. Na koniec wprowadzamy odpowiednie sumy. Prawidowo wypeniony i przeliczony arkusz powinien
mie posta:

196

Zastosowanie Informatyki

Zapisujemy plik na dyskietce.

10.7. Funkcja ORAZ
Funkcja zwraca warto logiczn PRAWDA, jeli kady argument ma warto logiczn
PRAWDA. Jeeli cho jeden nie jest prawdziwy, funkcja wywietla warto logiczn
FASZ. W algebrze Boolea funkcja ta odpowiada iloczynowi zbiorw: =ABC ...
Skadnia: ORAZ(warunek_logiczny_1;warunek_logiczny_2 ...)
wiczenie 10.7
b).

W ktrym miesicu wystpia najwiksza liczba urodzin. Otwieramy poprzednio

utworzony arkusz.

Do dowolnej komrki wprowadzamy funkcj:

=JEELI(ORAZ(F3>F4;F3>F5;F3>F6);"w styczniu";JEELI(ORAZ(F4>F5;F4>F6);"w lutym";"w marcu"))
Po wprowadzeniu formuy w komrce (na rysunku jest to komrka F20) powinien pojawi si napis w lutym.

Zastosowanie funkcji finansowych w Excelu

197

Samodzielnie naley rozpisa funkcj w postaci blokowej oraz uzupeni o miesic

kwiecie.