MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.

Rynek: (definicje)

 całokształt transakcji kupna i sprzedarzy oraz warunków w jakich one przebiegają (cena, czas i miejsce – warunki)
 ogół miejsc w których sprzedający i kupujący dokonują wymiany określonych towarów
 instytucja, przez którą działają siły kształtujące ceny, popyt i podaż.
 Urządzenie (układ) przez które kupujący i sprzedający wzajemnie oddziałują na siebie dla określenia cech i ilości
towarów.
 Ogół stosunków między sprzedającymi a kupującymi kształtujących ceny, popyt i podaż.
 Proces przy pomocy którego kupujący i sprzedający określają co chcą kupić i sprzedać i na jakich warunkach
 Grupa firm i jednostek kontaktujących się ze sobą w celu zakupu i sprzedaży dobra.

Rozwiązuje trzy problemy: co produkować? Jak produkować? Dla kogo produkować?

Klasyfikacje rynków:

 Przedmiot obrotu (I)

o Rynek produktów i usług konsumpcyjnych
o Rynek czynników produkcji
 Przedmiot obrotu (II)
o Rynek dóbr i usług
o Rynek pracy
o Rynek kapitałowo – inwestycyjne (papiery wartościowe, kredyty, ubezpieczenia)
 Zasięg geograficzny
o Lokalny (np. fragment osiedlowy, osiedle, wieś, miasto)
o Regionalny (województwa, regiony kraju)
o Krajowy
o Międzynarodowy (np. rynek unijny)
o Światowy (np. inne kontynenty)
 Sytuacja rynkowa
o Sprzedawcy – sytuacja kiedy silniejszą pozycję na rynku posiada sprzedający czyli podaż, popyt jest
większy niż podaż, sprzedający dyktują warunki.
o Nabywcy – podaż jest większa niż popyt, sprzedawcy muszą obniżać ceny i walczyć między sobą o
względy klientów.
 Stopień jednorodności przedmiotu tranzakcji
o Rynek homogeniczny (identyczny produkt, liczy się tylko cena, np. cukier, ropa naftowa, pszenica)
o Rynek heterogeniczny (co producent to inny produkt)
 Ogniwa kanału rynku (I)
o Rynek zbytu
o Rynek skupu
 Ogniwa kanału rynku (II)
o Rynek hurtowy
o Rynek detaliczny
 Stopień sformalizowania
o Formalny (ściśle określone zasady co,kto i jak? Np. giełda papierów wartościowych)
o Nieformalny (każdy może w nim uczestniczyć)
 Stopień wyrównywania się ceny
o Doskonały
 Rozproszenie po stronie kupujących i sprzedających
 Brak barier wejścia na rynek
 Przejrzystość
 Jednorodności dóbr i usług (porównywalność)
o Niedoskonały
 Monopol (występują bariery ekonomiczne, technologiczne, prawne)
 Oligopol
 Konkurencja monopolistyczna

1
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

FUNKCJE RYNKU:

1. Dokonuje wyceny dóbr

2. Jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych
3. Jest niezbędnym warunkiem racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych.
4. Umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce
5. Jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i zarazem mechanizmem dostosowywania produkcji do
potrzeb

POPYT
Popyt - to ilość dobra jaką konsumenci są skłonni nabyć po określonej cenie i w określonym czasie

Popyt potencjalny – oznacza pragnienie nabycia określonego dobra, które nie jest poparte możliwościami finansowymi.

Popyt efektywny – oznacza pragnienie nabycia określonego dobra, które jest poparte możliwościami finansowymi

Decydują cechy Oddziaływanie Wiąże się z

produktu otoczenia oczekiwaniami co do
kształtowania się cen
w przyszłości

Popyt na dane dobro wzrasta dlatego,

że inni konsumują to dobro, utożsamia
potrzebe utożsamiania się z innymi.

Popyt na to dobro maleje wskutek

tego, że inni je konsumują. Oznacza
potrzebę wyróżnienia, odmiennym.

Dot. Popytu na tzw. dobra prestiżowe.

Ich konsumpcja świadczy o statusie
konsumenta. Popyt na nie wzrasta
wraz ze wzrostem ich cen.

2
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

KRZYWA POPYTU

Cena (C)

C1

C2 Pp (popyt)

Q1 Q2 Q (ilość)

Efekt substytucyjny – wzrost ceny jednego dobra czyni go relatywnie droższym, co skłania nabywcę do zastąpywania go
innym dobrem (relatywnie tańszym)

Dobra substytucyjne = zastępcze, zamienne

Efekt dochodowy – ceny dobra powodują obniżenie dochodu realnego konsumenta, a więc obniżenie jego możliwości
nabywania. Siła tego efektu zależy od udziału dobra, którego cena wzrostu dotyczy w ogólnych wydatkach konsumenta.

NIETYPOWE KRZYWE POPYTU.

POPYT DOSKONALE ELASTYCZNY

(C)

C2

Pp (popyt)

C1

C3

(Q)

POPYT SZTYWNY (dobra niezbędne, jeśli nie ma substytutów np. trumny, insulina)
3
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

(C)

Pp (popyt)

C1

C2

Q1=Q2 (Q)

JEDNOKIERUNKOWA ZALEŻNOŚĆ CENY I WIELKOŚCI POPYTU

Pp (popyt)

C1

C2

Q2 Q1 Q

Powyższa sytuacja ma miejsce gdy zachodzi:

1. Paradoks Giffen’a – dotyczy dóbr podrzędnych, których udział w ogólnych wydatkach jest wysoki, wzrost cen tych
dóbr powoduje spadek realnych dochodów, mimo to zauważa się wzrost popytu na te dobra, gdyż i tak są one
relatywnie tańsze, a przy spadających dochodach realnych, ma to jeszcze większe znaczenie. Oznacza to, że efekt
dochodowy jest większy niż efekt substytucyjny, nabywcy nie zastępują tych dóbr innymi, gdyż są one wciąż
relatywnie tańsze.
2. Paradoksie Veblen’a – dotyczy popytu na dobra prestiżowe, których konsumpcja zaspokaja potrzebę
demonstracji statusu materialnego nabywcy. Powoduje to wzrost popytu wraz z rosnącą ceną na produkt.
3. Paradoks spekulacyjny – wiąże się z oczekiwaniami co do kształtowania się ceny w przyszłości. Np. jeśli panuje
przekonanie, że cena w przyszłości nadal będzie rosnąć to popyt rośnie mimo wzrostu cen, dotyczy to także
spadku cen.

4
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

PODAŻ
Podaż – ilość danego dobra oferowana przez producenta do sprzedaży przy danych cenach w określonym czasie.

KRZYWA PODAŻY

Pd (podaż)

C1

C2

Q2 Q1 Q

NIETYPOWE KRZYWE PODAŻY

C Pd (podaż)

C1 PODAŻ SZTYWNA

Np. podaż ziemii

C2

Q1=Q2 Q

5
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

PODAŻ DOSKONALE ELASTYCZNA

(C)

C2

Pd (podaż)

C1

C3

(Q)

Np. podaż pracy siły niewykwalifikowanej.

Pozacenowe determinanty podaży powodują przesunięcie się krzywej podaży w lewo lub prawo.

6
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

RÓWNOWAGA RYNKOWA
Równowaga rynkowa:

 mamy do czynienia gdy popyt jest równy podaży

 Cena i ilość równowagi ustalane są w wyniku wzajemnego oddziaływania popytu i podaży
 Jest to cena i ilość przy których rynek znajduje się w równowadze czyli popyt równa się podaży

C Pd

C E – równowaga rynkowa

Pp

Q Q

JAK SIĘ LICZY RÓWNOWAGĘ RYNKOWĄ?

EFEKTYWNOŚĆ RYNKU KONKURENCYJNEGO

7
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

* - kombinacja ceny i lości akceptowalne dla nabywców

* - kombinacja ceny i ilości akceptowalna dla sprzedawców

* - kombinacja ceny i ilości akceptowalne dla nabywców i sprzedawców równocześnie.

Qr - najwyższa wartość produkcji akceptowalna dla obu stron

Cr – najwyższy poziom cen akceptowalny przez obie strony

Cr

Qr Q

PRZESUNIĘCIA KRZYWYCH POPYTU I PODAŻY

8
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

Osiągnieta równowaga może zostać zakłócona przez zmiany pozacenowych determinantów popytu i podaży.

WZROST DOCHODÓW

C Pd

C’ Pp’

Pp

Q Q’ Q

ZM. PODAŻY – WZROST KOSZTÓW

C Pd’ Pd

C’

C Pp

Q’ Q Q

ZM. PODAŻY – NOWA TECHNOLOGIA

C Pd’ Pd

C’

C Pp

Q’ Q Q

RÓWNOCZESNE ZMIANY POPYTU I PODAŻY

9
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

C Pd Pd0

C0 Pp

Pp0

Q0 Q Q

WNIOSEK: Przy większym wzroście POPYTU i mniejszym spadku podaży – cena (C) oraz ilość sprzedanego dobra (Q) rośnie.

C Pd

Pd0

C0 Pp

Pp0

Q Q0 Q

WNIOSEK: Przy większym spadku PODAŻY i mniejszym wzroście popytu – cena (C) rośnie a ilość sprzedanego dobra (Q) maleje.

C Pd0 Pd

Pp

Co

Pp0

Q0 = Q Q

WNIOSEK: Przy równym wzroście POPYTU i PODAŻY cena wzrasta a ilość sprzedawanego dobra pozostaje na tym samym poziomie.

10
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

C Pd Pd0

C0

Pp0

Pp

Q0 = Q Q

WNIOSKI: Przy jednoczesnym spadku POPYTU i PODAŻY następuja spadek ceny (C) a ilość (Q) sprzedanego dobra pozostaje bez zmian.

C Pd0 Pd

C0

Pp0

Pp

Q0 Q Q

WNIOSKI:Przy wzroście PODAŻY a spadku POPYTU na dobro, cena dobra (C) maleje, a ilość (Q) sprzedanego dobra rośnie.

C Pd0 Pd

C0

Pp0

Pp

Q0 Q Q

11
MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

C Pd Podaż jest tak samo elastyczna.

C0

Pp0

Pp

Q Qo Q

C Pd Popyt jest bardziej elastyczny niż podaż.

C0

Pp0

Pp

Q Qo Q

C Pd Podaż jest bardziej elastyczna.

C0

C Pp0

Pp

Q Qo Q

C Pd Podaż jest sztywna.

C0

C Pp0

Pp

Q = Qo Q

12
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

PODAŻ I CENA A CZYNNIK CZASU.

Popyt na zmiany determinant cenowych i niecenowych może reagować natychmiast.

Reakcja podaży na zmiany czynników ją określających wymaga czasu.

Wyróżnia się trzy okresy reakcji podaży na zmiany determinant:

a) Okres ultrakrótki
b) Okres krótki
c) Długi

C Pd OKRES ULTRAKRÓTKI

C0

Pp0

Pp

Q = Qo Q

 Podaż jest stała

 Okres jest zbyt krótki by na rynku zaistniały zmiany
 Brak zmiany ilości równowagi

C Pd OKRES KRÓTKI

C0

Pp0

Pp

Q Qo Q

 Występują procesy dostosowywania podaży w ramach posiadanaego potencjału wytwórczego poprzez

efektywniejsze jego wykorzystanie
 Podaż może wzrosnąc w ramach posiadanych już możliwości produkcyjnych

13
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

C Pd OKRES DŁUGI

C0 Pp0

Pp

Q Qo Q

 Zdolności produkcyjne zwiększają się na skutek pojawienia się nowych inwestycji

Pd(uk) Pd(k)

C Pd(d) OKRES ULTRAKRÓTKI, KRÓTKI I DŁUGI

C’

Pp’

Pp

Q Quk Quk’Qd Qd’

Nierównowaga rynkowa

Jeżeli POPYT jest większy od PODAŻY ma miejsce NIEDOBÓR.

C Pd POPYT > PODAŻ = NIEDOBÓR

C0

C1 Pp

Niedobór

Q1 Q0 Q2 Q

14
 MIKROEKONOMIA cz.2 [RYNEK, POPYT, RÓWNOWAGA.]

Jeżeli POPYT jest mniejszy od PODAŻY ma miejsce NADWYŻKA.

C NADWYŻKA Pd POPYT < PODAŻ = NADWYŻKA

C1

C0

Pp

Q1 Q0 Q2 Q

15