Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Teoria wyboru konsumenta.

Gospodarstwa domowe to wyodrbniony i ekonomicznie samodzielny mikropodmiot, ktry

stanowi trway element struktury podmiotowej we wszystkich formach gospodarowania.

Specyfika gospodarstw domowych:

Dziaa gwnie w sferze spoycia (konsumpcji)

Nie stanowi bezporedniego ogniwa produkcji spoecznej

Ekonomiczny cel, dziaalno zawiera elementy subiektywne

Klasyfikacja gospodarstw domowych:

faza kawalerska

mode maestwo bezdzietne

maestwo z dziemi ( najmodsze do lat 6 )

starsze maestwo z dziemi nie mieszkajcymi z rodzicami, a gowa rodziny pracuje

zawodowo

starsze maestwo z dziemi nie mieszkajcymi z rodzicami, a gowa rodziny jest na

emeryturze/rencie.

osoba samotna pracujca zawodowo

osoba samotna utrzymujca si z emerytury

Funkcje ekonomiczne gospodarst domowych

funkcja produkcyjna jej istot jest dostarczenie gospodarstwu domowemu rodkw

niezbdnych do zaspokajania potrzeb.

o rda finansowania potrzeb:

Dochody

Oszczdnoci

rda zewntrzne (kredyt, poyczka z banku, od rodziny)

Dochody gospodarstw domowych

o Dochody z czynnikw produkcji

o Dochody z funduszy spoecznych (renty, emerytury)

Funkcja konsumpcyjna wyraa si w czynnociach zwizanych bezporednio z

organizowaniem i realizowaniem konsumpcji

Gospodarstwo domowe dy do optymalnego zaspokojenia swoich subiektywnie

rozumianych potrzeb.

Realizujc potrzeby gospodarstwa domowe kieruj si nie tylko rachunkiem ekonomicznym,

ale take tradycj, mod, chcia wyrnienia si czy chci utosamiania si z innymi.

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 1
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Mona przyj, e ekonomicznym celem dziaania gospodarstwa domowego jest

optymalizacja spoycia.

Wobec zalenoci midzy konsumpcj a dochodami realnymi, ch optymalizacji konsumpcji

skania gospodarstwa domowe do maksymalizacji dochodw kosztem czasu wolnego.

Determinanty konsumpcji:

Dochody

Czynniki pozadochodowe obiektywne

Czynniki pozadochodowe subiektywne

Dochody:

1. Hipoteza dochodu absolutnego (J. M. Keynes)

Wielko wydatkw konsumpcyjnych zaley od biecych dochodw, maleje zatem udzia

tych wydatkw w budecie wraz ze wzrostem dochodw.

2. Hipoteza dochodu relatywnego (J.S. Duesemberry)

Inaczej dochd w porwnaniu z kim innym, wydatki gospodarstwa domowego zale od

wydatkw otoczenia.

3. Hipoteza dochodu permanentnego (Friedman)

Wydatki zale od dochodw permanentnych czyli takich, ktre mamy zamiar osign w
cigu caego ycia.

Czynniki pozadochodowe obiektywne:

Czynniki demograficzne (wielko miasta w ktrym yjemy)

Czynniki spoeczno-kulturowe (wyksztacenie, wyznanie)

Poziom cakowitego bogactwa (Pigou) im wyszy jest ten poziom tym wysze s oglne
wydatki.

Czynniki pozadochodowe subiektywne:

Tworzenie rezerw na nieprzewidziane okolicznoci

Przygotowywanie si do spadku dochodw

Liczenie na korzyci z odsetek

Odkadanie dochodw na przysz konsumpcj

Denie do niezalenoci finansowej

Gromadzenie kapitau na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej

Ch pozostawienia spadku

Skpstwo

Racjonalne postpowanie gdy poszczeglne jednostki d do zaspokojenia

swoich potrzeb to postpuj racjonalnie. Opiera si to na zaoeniach:

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 2
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Jednostka ma preferencje i potrafi w pewnych granicach okreli swoje chci

Jednostka zdolna jest do uporzdkowania swoich chci w sposb wewntrznie spjny (od
najbardziej do najmniej podanych)

Jednostka bdzie dokonywa wewntrznie spjnych wyborw w celu maksymalizacji

swojego zadowolenia

Nawet jesli jednostka nie jest w stanie w peni zaspokoi swoich wszystkich chci zawsze
wybierze wicej tego co chce ni mniej.

Krtko mwic racjonalna jednostka zawsze gotowa jest dy do lepszej sytuacji.

Wnioski wynikajce z zasady racjonalnego postpowania.

1. Gospodarstwo domowe dokonuje wyboru spord wachlarza alternatyw

2. Przy dokonaniu kadego wyboru konsument musi zrezygnowa z jednego lub kilku
wariantw

3. Dc do maksymalizacji dobrobytu dana jednostka bdzie podejmowa dziaania

przynoszce wicej korzyci ni kosztw

Ad.1

dana jednostka moe oceni dostpne warianty postpowania i wybra ten, ktry
maksymalnie jej uyteczno

nic w ekonomicznej definicji racjonalnego zachowania, nie zakada, e dana jednostka moe
postpowa cakiem dowolnie

wybory dokonywane s zawsze w warunkach ogranicze

nie ma nieograniczonej swobody dokonujemy wyboru spord dostpnych alternatyw.

Ad.2

konieczno rezygnacji z jednego lub kilku wariantw wie si z powstaniem kosztu

alternatywnego

koszt alternatywny to warto najbardziej preferowanej, ale niewykorzystanej alternatywy.

Ad.3

jednostka zachowujca si racjonalnie wybiera dany wariant konsumpcji jedynie wwczas,

gdy uzyskanie korzyci bd wiksze od poniesionych kosztw

Instytucjonalne zabezpieczenie interesw konsumentw i pracownikw.

Polega ono na zamierzonym (celowym) oddziaywaniu pastwa, a take innych organizacji na sfer
warunkw materialnego bytu, wolnoci.

Formy rozpowszechnionych form instytucjonalengo zabezpieczenia:

ubezpieczenie spoeczne

publiczna pomoc spoeczna

pomoc mieszkaniowa

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 3
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

infrastruktura spoeczna (bezpatne szkolnictwo, opieka medyczna)

W warunkach rynkowych nabywcy chronieni s przez organizacje obrony konsumentw, ktre

instytucjonalnie reprezentuj rne krajowe i midzynarodowe organizacje konsumenckie.

Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumenta UOKiK

Komisja Europejskia w Unii Europejskiej

TEORIA WYBORU KONSUMENTA.

Model wyboru konsumenta:

dochodowy

cenowy

gustw i preferencji

zaoenie, e konsument zawsze woli wicej ni mniej

Ograniczenie budetowe:

pokazuje wszystkie kombinacje dbr dostpnych dla konsumenta przy danych warunkach
brzegowych (cenach i dochodach)

linia budetowa (cieka cen) pokazuje wszystkie kombinacje dwch dbr dostpnych dla
konsumenta przy danych cenach i dochodach.

Przykad.1

Student ma do dyspozycji tygodniowy dochd w wysokoci 100 z, ktry przeznacza na zakupy

posikw i biletw do kina.

1 obiad 10 z a 1 bilet 20 z

Wyznacz ograniczenie budetowe

Liczba filmw Wydatki na Wydatki na Liczba

(Qr) filmy posiki posikw (Qp)
0 0 100 10
1 20 80 8
2 40 60 6
3 60 40 4
4 80 20 2
5 100 0 0

Posiki

10

GFX SAVRO in-design www.centrum6.org

Strona 4
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Filmy

RWNANIE OGRANICZENIA BUDETOWEGO

D dochd

Cx cena dobra X

X ilo dobra X

Cy cena dobra Y

Y ilo dobra Y

Rwnanie budetowe studenta:

Nachylenie ograniczenia budetowego pokazuje z ilu jednostek dobra Y musi zrezygnowa

konsument, aby zwikszy konsumpcje dobra X o jedn jednostk.
Nachylenie mierzy stop, wedug ktrej rynek jest skonny podstawi" jedno dobro w
miejsce drugiego dobra.
Nachylenie rwne (-2) oznacza, e za jedn jednostk X (film) musimy zrezygnowa z 2
jednostek Y (posiek).

Wpyw zmiany dochodu i cen na ograniczenie budetowe

Zmiana cen i/lub dochodw zmienia take koszyk dbr, na ktre moe sobie pozwoli konsument.

Qy WZROST DOCHODW

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 5
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Qx

Qy WZROST CENY DOBRA X

Qx

Qy WZROST CENY DOBRA Y

Qx

Qy SPADEK DOBRA Y WZROST DOBRA X

Qx

Racjonowanie dbr

Zamy, e rzd wprowadza ograniczenie w konsumpcji dobra X

Jedna osoba moe kupi tylko X1 jednostek

Qy

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 6
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Qx

X1

Opodatkowanie konsumpcji wikszej ni X1

Zamy, e rzd wprowadza podatek od konsumpcji dobra X powyej X1 jednostek

Konsument paci wic podatek tylko za spoycie dobra X, ktre przekracza poziom X1

Qy

Qx

X1

Rabaty przy zakupach dbr

Zamy, e jeeli konsument kupuje dobra X wicej ni X1, to otrzymuje rabat (paci nisz
cen).

Qy

X1 Qx

BONY YWNOCIOWE

Zamy, e gospodarstwo domowe otrzymuje bony ywnociowe

Rodzina za 100 z otrzymuje bony o wartoci 200 z
Oznacza to, e za 1z otrzymuje ywno o wartoci 2 z

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 7
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Qy bez bonw

Z bonami

Qx

100

A gdy bony s darmowe

Qy bez bonw

Z bonami

100 Qx

KRZYWE OBOJTNOCI

Koszyk konsumpcji

Przedmiot wyboru konsumenta nazywamy koszykiem konsumpcji.

Koszyk konsumpcji to kompletna i zamknita lista dbr i usugi ktre s elementem procesu
wyboru.

Preferencje

Preferencje konsumenta odzwierciedlaj subiektywne oceny przydatnoci poszczeglnych dbr

i ich kombinacji.
Okrelaj one kolejno w jakiej konsument uszeregowa poszczeglne kombinacje dbr.

Cechy preferencji konsumenta:

1. Spjne
2. Zwrotne
3. Przechodnie

1. Preferencje s spjne
W odniesieniu do kadej pary koszykw A i B, konsument moe dokona jednego z trzech
porwna:
1. A jest preferowane wzgldem B
2. B jest preferowane wzgldem A
3. A jest obojtne wzgldem B
2. Preferencje s zwrotne
Jeeli konsument ma do wyboru dwa identyczne pod kadym wzgldem koszyki, czyli A=B, to jest
mu obojtne, ktry z nich wybierze.

3. Preferencje s przechodnie

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 8
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Jeeli konsument preferuje:

A wzgldem B (A>B) oraz B wzgldem C (B>C), to konsument preferuje A wzgldem C

(A>C).

Jeeli konsumentowi jest obojtne A czy B (A=B) oraz B czy C (B=C), to jest mu rwnie
obojtne A czy C(A=C).

Qy

H G

B C

A Qx

Krzywa obojtnoci

Krzywa obojtnoci pokazuje wszystkie kombinacje dwch dbr dajce konsumentowi taki
sam poziom zadowolenia (uytecznoci cakowitej).
Posuwajc si wzdu krzywej obojtnoci konsument zastpuje jedno dobro drugim, jednak
zachowuje ten sam poziom zadowolenia (uytecznoci cakowitej) z konsumpcji.

Qy KRZYWA OBOJTNOCI (dobrze zachowujca si)

Qx

Qy MAPA KRZYWYCH OBOJTNOCI

GFX SAVRO in-design www.centrum6.org

Strona 9
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Qx

Cechy krzywych obojtnoci

1. Punkty lece na tej samej krzywej obojtnoci daj konsumentowi taki sam poziom
zadowolenia (UC)
2. Punkty lecej na wyszej krzywej obojtnoci daj konsumentowi wikszy poziom zadowolenia
(UC)
3. Krzywe obojtnoci nigdy si nie przecinaj
4. Typowa (dobrze zachowujca si) krzywa obojtnoci jest krzyw wypuk ujemnie nachylon
5. W miar przesuwania si w prawo krzywe obojtnoci, zgodnie z prawem malejcej
kracowej stopy substytucji, ulegaj spaszczeniu.

Kracowa stopa substytucji

Pokazuje z ilu jednostek dobra Y konsument musi zrezygnowa w zamian za dodatkow jednostk
dobra X, przy zachowaniu dotychczasowego poziomu uytecznoci cakowitej.

Qy

30

15

11

Qx

1 2 3 4 5

PREFERENCJE STUDENTA

posiki

KINOMAN

Filmy

posiki

AROK

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 10
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Filmy

NIETYPOWE KRZYWE OBOJTNOCI

Substytuty doskonae konsument zastpuje jedno dobro drugim wg staej stopy

Qy

Qx

Dobra komplementarne

Qy

Qx

Dobra ze, niechciane

Qy

Qx

Dobra neutralne

Qy

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 11
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Qx

Bogostan (stan nasycenia)

Qy bogostan

Qx

Pojcie uytecznoci

Uyteczno - satysfakcja, zadowolenie.

Uyteczno cakowita - suma zadowolenia jak konsument osiga z konsumpcji iub posiadania
okrelonej kombinacji dbr

Uyteczno kracowa przyrost zadowolenia uzyskany ze zwikszenia konsumpcji danego

dobra o jednostk.

Uyteczno cakowita i kracowa pokazana na przykadzie kupna rkawiczek, przedstawia

malejce zadowolenie z zakupu kolejnych par rkawiczek.

0 UC uyteczno UK uyteczno
cakowita kracowa
0 0 -
1 10 10
2 17 7
3 20 3
4 20 0
5 18 -2
6 12 -6

UC

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 12
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Qx

UK

Qx

Prawa Gossena

I prawo Gossena - prawo malejcej uytecznoci kracowej

Wraz ze wzrostem konsumpcji danego dobra maleje! przyrost zadowolenia (UK), jak osiga
konsument, konsumujc kad kolejn jednostk tego dobra.

II prawo Gossena - warunek maksymalizacji uytecznoci cakowitej

Konsument maksymalizuje uyteczno cakowit z konsumpcji dwch dbr, gdy:

Jeeli:

to konsument kupi za duo X i za mao Y

Jeeli:

To konsument kupi za mao X a za duo Y

OPTIMUM KONSUMENTA

To najlepsza, dostpna dla konsumenta kombinacja dwch dbr

Jest to punkt stycznoci linii ograniczenia budetowego i krzywej obojtnoci

Ograniczenie budetowe pokazuje moliwoci konsumenta (na co go sta)

SAVRO in-design
GFX www.centrum6.org
Strona 13
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

Krzywe obojtnoci pokazuj subiektywn postaw konsumenta (co chciaby kupi)

Qy

Qx

Qy H
F Wykres pokazuje moliwoci przemieszczania si midzy krzywymi
obojtnoci

G w celu odnalezienia swojego dostpnego optimum (punkt E)

E J

Qx

KRZYWE

1) Cena konsumpcja

Pokazuje zaleno midzy zmianami ceny dobra X a struktur konsumpcji dbr X i Y

2) Dochd konsumpcja

Pokazuje zaleno midzy zmianami dochodu a struktur konsumpcji dobra X i Y

1) DOBRA NORMALNE

Qy
cena konsumpcji Cx - spada

E3

Qy2 E2

Qy1 E1

Qx1 Qx2 Qx3 Qx

Qy
DOBRO GIFFENA lub VEBLENA Cx - spada

GFX SAVRO in-design www.centrum6.org

Strona 14
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

E3

E2

Qy2

Qy1 E1

Qx3 Qx2 Qx1 Qx

2)

Qy
Dochd ronie

Qy3 E3

Qy2 E2

Qy1 E1

Qx1 Qx2 Qx3 Qx

Qy
Dochd ronie (dobra podrzdne)

Qy3 E3

Qy2 E2

Qy1 E1

Qx3 Qx2 Qx1 Qx

Nadwyka (renta) konsumenta

Alfred Marshall koncepcja renty (nadwyki) konsumenta stanowi prb wyjanienia

zachowania gospodarstwa domowego przy podejmowaniu decyzji konsumpcyjnych

Koncepcja nadwyki konsumenta opiera si na pojciu uytecznoci oraz na zasadzie malejcej

uytecznoci kracowej

Nadwyka konsumenta jest rnic midzy uytecznoci cakowit okrelonej iloci danego dobra
a jego cakowit wartoci rynkow (c*Q cena * ilo)

6 Cena i UK dobra X

GFX SAVRO in-design www.centrum6.org

Strona 15
 Cz 4 [TEORIA WYBORU KONSUMENTA]

2 cena dobra X

1 2 3 4 5 6 Ilo dobra X

Renta pojedyncza konsumenta = 4 + 3 + 2 +1 = 10

6 Cena i UK dobra X

3 Nadwyka

1 Cakowite zakupy

0 Ilo dobra X

1 2 3 4 5 6

GFX SAVRO in-design www.centrum6.org

Strona 16