Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.34

B 111-Ft-Se
oe obrabiarki z eliwa szarego (odlewanie na sucho, masa formierska naturalna) z
pcherzami w warstwie dolnej i pooonymi niedaleko od powierzchni odlewu.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.35

B 111-Ft-Sv
Fragment toka o rednicy 120 mm, zawierajcego pcherze zgrupowane po przeciwnej
stronie ni wlew.
Przyczyny: 1) Redukcja wody z masy wilgotnej przez metal zbyt bogaty w wolne aluminium
(0,02% Al w eliwie). 2) Wchanianie wodoru, wydzielajcego si, ktry pozostaje uwiziony
w czci odlewu zakrzepnitej na samym pocztku.
Zapobieganie: Doda zendry do metalu podczas procesu produkcji (piec indukcyjny).
Ograniczy zawarto aluminium. Zawartoci niebezpieczne okoo 0,01 do 0,02% w
odlewach.
W danym przypadku wad wyeliminowano unikajc uywania zanieczyszczonego zomu
obiegowego i zastpujc elazokrzem zawierajcy 1,75 do 2,25% Al elazokrzemem
zawierajcym od 0,5 do 0,8% Al.

Rys.36

11-Ft-Sv

Fragment paszcza toka z eliwa z

pcherzami widocznymi po obrbce
mechanicznej. Przyczyn moe by
kondensacja wilgoci na powierzchni
rdzenia (masa gorca i zbyt wilgotna)
i niewystarczajca przepuszczalno
formy.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.37

B 111-Ac-Se
Pcherze w odlewie staliwnym: zwikszy odtlenienie

Rys. 38

B 111-Ac
Wieniec ze staliwa z pcherzami widocznymi po obrbce.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.40

Rys.39

B 111-Cu-Se (rys. 39)

Dysza o 180 mm rednicy, z brzu o zawartoci 10% Sn. Pcherze wywoane przez
zagazowanie stopu w trakcie produkcji.
Zapobieganie: Topienie w warunkach lekko utleniajcych z nastpujcym kontrolowanym
odtlenianiem. Odgazowanie przez mieszanie
gazem neutralnym. Uywanie dobrze
wysuszonych kadzi.

B 111-Cu-Sv (rys. 40)

Zalepka z brzu cynowego (10% cyny), 60 mm wysokoci, odlewana na wilgotno, z
pcherzami: topi w atmosferze redukujcej i poprawi odprowadzanie gazw z wnki
formy.

Rys. 41

B 111-Al-Sv
Koo pasowe do pasa napdowego o przekroju trapezowym.
Stop aluminium z pcherzami (sitowato): zmniejszy wilgotno masy formierskiej.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.42

B 111-Al-Pr
Odlew cinieniowy ze stopu aluminium. Pcherze widoczne po obrbce.
Zapobieganie: Wolniej napenia wnk formy i lepiej odprowadza powietrze; zmniejszy
turbulencje we wnce formy przez zwolnienie ruchw toka.

Rys.43

B 111-Al-Pr
Odlew cinieniowy z siluminu (6% Si, 3% Cu) z pcherzami.
Zapobieganie: Odgazowa kpiel i zmieni ukad wlewowy.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.44

B 112-Ft-Se
Odlew z pcherzem w ssiedztwie podpory rdzenia i wadliwe zgrzanie.
Podstawa rdzenia waciwie zgrzana z otaczajcym metalem, bez pcherza.

Rys.45

B 112-Ft-Sv
Pknicie poprzeczne wykadziny hamulcowej wagonu z pcherzami powstaymi w wyniku
kondensacji wody na wprowadzonej blasze, widocznej w grnej partii fotografii.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.46

B-112-Al-Sv
Cz gowicy cylindra ze stopu aluminium, z pcherzami w pobliu tulei cylindra z brzu,
ktra przed zaformowaniem nie zostaa oczyszczona z pozostaoci oleju i podgrzana.
Wada nie wystpuje, gdy piercie jest piaskowany, odtuszczony i wstpnie ogrzany tu
przed zalewaniem.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.47

Rys. 48

B 113-Ac-Sv

Zaulenie na skrzyni zaworu ze staliwa, odlanego z wtrceniami ula, przypominajcymi

pery.
Patrz inne przykady G 122 (Wtrcenia ula).

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.49

B 121-Ft-Se
Odlew z eliwa szarego z bblem, spowodowanym niewaciwym ukadem wlewowym oraz
niewaciwym odpowietrzaniem.
Obserwuje si rwnie wad G 121 (wtrcenia ula), lecz nie ma wad G 122 (tworzenie si
piany) i B 113 (zaulenie)

Rys.50

B 121-Ft-Sv
Skrzynia biegw z eliwa, z bblem otwartym: poprawi odprowadzanie powietrza.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 51

B 121-Ac-Se
Fragment wieca koa Peltona ze staliwa wglowego (0,5% C - 0,8% Mn - 0,5% Si).
Pcherze powierzchniowe, ktre znikaj po wystarczajcym odtlenianiu (0,04% aluminium
zamiast zastosowanego 0,015% Al).

Rys. 52

B 121-Al-Pr
Przykrywa skrzyni korbowej ze stopu aluminium, odlewana pod cinieniem. Pcherze
powierzchniowe.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 53

B 122-Ac-Sv
Fragment acucha (25025050 mm) ze staliwa, zawierajcy pcherze ktowe.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.54

Rys.55

Rys.56

B 122-Ft-Se
oe strugarki wzdunej (30 ton), z eliwa szarego, z widocznymi pcherzami ktowymi.
Przyczyna: Kt wklsy i pokrycie wydzielajce du ilo gazu.
Usunicie wady przez wprowadzenie ochadzalnikw, pokrytych warstw zaprawy
ogniotrwaej.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 57
Pcherze powierzchniowe w odlewie z eliwa cigliwego, bdce rezultatem reakcji metal
uel.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 58

Rys. 59

B 123-Mal-Sv
Nakucia powierzchniowe w odlewie z eliwa cigliwego wywoane przez reakcj
metal uel.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 60

B 123-Ac-Sv
Korpus pompy ze staliwa z umiejscowionymi nakuciami podskrnymi.

Rys.61

B 124-Ac
Odlew staliwny z nakuciami podskrnymi.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.62. Odlew surowy.

Rys. 63. Odlew po obrbce cieplnej.

B 123-Gs-Sv
Odlew z eliwa sferoidalnego. Nakucia uwidocznione dopiero po obrbce cieplnej.

Rys. 64

B 123-Gs-Sv
Korpus zaworu bezpieczestwa z eliwa sferoidalnego z nakuciami podskrnymi.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.65
B 124-Ft-Se
Dno pocisku z eliwa perlitycznego (wgiel okoo 2,5%) wykonanego w piecu ukowym,
zawierajce wad B 124 "rzadzizna.
Zawarto azotu w prbce: 106 ppm.
Zwyka zawarto dla eliwa tego typu, wytworzonego w eliwiaku wynosi: 40 do 80 ppm.

Rys.66
B 124-Ft-Sv
Powierzchnia odlewu z eliwa szarego po obrbce skrawaniem, zawierajca rzadzizny lub
"przecinki".
Usunicie wady przez wprowadzenie do wsadu nowej surwki, zawierajcej tytan.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

(10)
Rys. 67
Staliwo. Dendryty w jamie skurczowej.

Rys. 68

B 211-Al-Sv
Odlew z siluminu (13% Si) o dugoci 100 mm z jam skurczow otwart przy wlewie
trjktnym, ktry tworzy wze cieplny
Jama skurczowa moe zosta wyeliminowana przez zastosowanie wlewu paskiego, na caej
dugoci.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 69

B 211-Ft-Sv
Odlewy z jamami skurczowymi zewntrznymi.
Zapobieganie: Zwikszy liczb nadleww oraz zawarto grafitu eutektycznego.

Rys. 70

B 211-Ft-Sv

Odlew z jam skurczow zewntrzn pod

nadlewem, ktry nie speni swojej roli. Ten
nadlew powinien by wikszy lub naley go
cakowicie usun.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 71

B 211-Cu-Coq
Rozpieracz krzywkowy hamulca o wysokoci 40 mm ze stopu miedzi z aluminium (9% Al) z
jamami powstaymi w wyniku niewystarczajcego dopywu metalu i systemu wlewu, ktry nie
odpowiada czci (a) odlewanej syfonowo. Ukad wlewowy (b) pozwoli usun wad, gdy
cianka o grubym przekroju jest zasilana podczas odlewania. Niewielkie wymiary czci
pozwalaj na odlewanie z gry, mimo skonnoci stopu Cu-Al do tworzenia tlenkw.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 72

B 212-Ac-Sv
May odlew staliwny (okoo 1 kg).
Odlew z lewej strony zawiera jam skurczow ktow w kcie wklsym, przeciwlegym do
wlewu i to mimo obecnoci w tym kcie, rdzenia.
Odlew z prawej jest zalewany z przeciwlegego koca. Wlew tworzy nadlew zasilajcy a
odlew nie zawiera wad.

Rys. 73

B 212-Ft-Sv
Prbka o ksztacie Y, przeznaczona do przedstawienia skonnoci do powstawania jamy
skurczowej w eliwie, przekrj podstawy 5050 lub 3030, kt rozwarcia 60, 90 i 30.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 74

B 213-Ft-Sv
Koo zamachowe z eliwa o rednicy 250 mm z jam skurczow od rdzenia.
Zapobieganie: Poprawi konstrukcj, rdze ma przesadnie due wymiary i otwr w stanie
surowym jest za may. Ustali skad eliwa, ktry pozwoli unikn skurczu i pcznienia.
Zwikszy sztywno formy.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 75

B 213-Ft-Sv
Koo pasowe rowkowe z eliwa o zawartoci 0,9% fosforu.
Masa formierska syntetyczna, wilgotna. Rdze z masy na szkle wodnym utwardzanej CO2.
Wada moe by usunita dziki zastosowaniu nastpujcych rodkw:
-

sztywna forma (sucha),

eliwo o niskiej zawartoci fosforu (mniej ni 0,3%),

przestawienie pozycji wlewu i nadleww.

Rys. 76

B 213-Gs-Sv

Jama skurczowa od rdzenia w odlewie z

eliwa sferoidalnego, powstaa na skutek
trudnoci z zasilaniem spowodowanych
cechami konstrukcji.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 77

B 221-Ac-Se
Piasta koa lokomotywy ze staliwa z jamami skurczowymi wewntrznymi w wiecu, ktre
powstay w wyniku niezachowania zasad strefy dziaania nadleww: zbyt duy odstp
midzy nimi. Wady mona unikn stosujc zasady krzepnicia kontrolowanego, to znaczy
zmniejszajc odstp midzy nadlewami lub umieszczajc ochadzalniki midzy
nadstawkami.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 78
B 221-Ac-Sv
W grze, wspornik resoru ze staliwa z jam skurczow wewntrzn, ujawnion po obrbce
mechanicznej - wytaczanie ( 16,5).
Na dole konstrukcja zostaa zmieniona w celu ujednolicenia gruboci; cz nie zawiera
wad.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys.79

Rys. 80

B 221-Ft-Sv
Wycinek odlewu z eliwa szarego z du jam skurczow wewntrzn. Powikszenie
pokazuje struktur dendrytyczn cian. Stop by zdecydowanie podeutektyczny, metal zbyt
przegrzany, niewystarczajce zasilanie.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 81

B 221-Gs-Sv
Koo zbate z eliwa sferoidalnego z jam skurczow wewntrzn w ciance o grubym
przekroju. Rysunek przedstawia cz po gbokiej obrbce mechanicznej.

Rys. 82

B 221-Gs-Sv
Cz odlewu z jam skurczow zewntrzn (osiow).

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 83

B 221-Gs-Sv
Dysk z eliwa sferoidalnego. Jama skurczowa wewntrzna pod nadlewem.
Cz ulega wypchniciu podczas krzepnicia w wyniku niewystarczajcej stabilnoci
wymiarowej formy i parcia wywieranego przez eliwo podczas grafityzacji. Objto wnki
formy wzrosa, tworzc prni w obszarze wnki formy, dotychczas nie skrzepnitym, pod
nadlewem.
Zapobieganie: Dostosowa parametry nadleww.

Rys. 84

B 221-Mal-Sv
Fragment czci z eliwa cigliwego z jamami skurczowymi wewntrznymi. cianki jam
wykazuj morfologie dendrytyczn.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 85

B 221-Al-Sv
Odlew z siluminu (6% Si, 4% Cu), o wymiarach 300250 mm i masie 4 kg, z jam skurczow
wewntrzn, spowodowan nadmiern gruboci cianek i niewystarczajcym zasilaniem.

Rys. 86

B 221-Al-Coq
Odlew kokilowy z siluminu (12% Si) - rednica 170 mm, wysoko 65 mm, masa 1,4 kg.
Wlew w ksztacie ogrka. Jama skurczowa wewntrzna spowodowana zbyt du
koncentracj materiau.
Zapobieganie: Zmiana konstrukcji. Zmiana stopu. Zmiana temperatury kokili.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 87

B 221-Al-Pr
Odlew cinieniowy z aluminium, z jam skurczow wewntrzn spowodowan przez
koncentracj materiau. Wada moe by usunita dziki zmianie konstrukcji. W tym
przypadku mona wyprbowa zmian wleww aby osign lepsze rozoenie cinienia,
lepsze zasilanie i dostosowanie temperatury metalu do temperatury formy.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 88

B 222-Cu-Sv
Odlew z mosidzu o rednicy 150 mm, odlany w masie formierskiej. Pknicie skurczowe
(B 222) jest usytuowane w strefie metalu porowatego. Wada znika po obnieniu zawartoci
elaza, cyny, zwikszeniu nadlewu i obnieniu temperatury odlewania.

Rys. 89

B 311-Ft-Sv

Fragment czci wylotu

gowicy cylindra z eliwa
szarego. Porowato
skurczowa spowodowana
przyleganiem masy
formierskiej naderwanie.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 90

B 311-Ft-Sv
Fragment gowicy cylindra z eliwa szarego. Porowato spowodowana przez wydzielanie
si gazu z kpieli (wygld typowy dla porowatoci tego typu: czarne plamy), spowodowane
obecnoci wtrcenia ula w ciance o 5 mm gruboci.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 91

B 311-Ft-Sv

Bben hamulcowy:
- widok caego odlewu,
- fragment wycity, powikszony,
pokazujcy wad B 311 w czci
dolnej (kt wklsy).

eliwo wytapiane w eliwiaku z podgrzewanym dmuchem:

20%
- surwka i elazokrzem
- zom
40%
- zwroty
40%

Si

Mn

3,4

2,1

0,8

0,15

0,20

Wystpowanie wady, dotyczce 40% produkcji, zbiego si z wprowadzeniem automatycznej

linii formierskiej. Wadliwe odlewy s rednio troch cisze ni odlewy bez wad, co wskazuje
na wypchnicie cianki formy podczas krzepnicia. Wyregulowanie cinienia prasowania
formierki pozwolio uzyska wiksz sztywno formy i unikn wady.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

b
Rys. 92

B 311-Ft-Sv
Fragment wanny z emaliowanego eliwa. Widoczne pknicie (rys. a) w strefie porowatej.
Emalia po prawej stronie tej strefy (rys. b) zawiera liczne, mae kratery.
Wada emalii jest wad wtrn, ktra moe by spowodowana przez wydzielenia gazowe,
pochodzce od porowatoci podczas emaliowania (proszkowego). Porowato ta odpowiada
mikrojamie skurczowej, jest ona zwizana z duym wzrostem objtoci podczas grafityzacji,
przy krzepniciu, w eliwie silnie nadeutektycznym.
Zapobieganie: Bardziej energiczne ubijanie formy. Zmniejszenie, w miar moliwoci,
zawartoci C, Si, P.

Zdjcia odleww z wadami klasy B jamy

Rys. 93

B 311-Ft-Sv
Koo zbate, nacinane, o masie 11 kg brutto, z eliwa szarego Zl 250 (EN-GJL-250)*.
Wsad: surwka hematytowa 15% - zom stalowy 25% - odpadki tokarskie z eliwa 15% zom eliwny 10% - zom obiegowy 35%.
Wady ujawniy si podczas zmiany pieca do wytapiania z eliwiaka na piec indukcyjny.
Zostay one usunite przez zwikszenie nadlewu z 115 do 266 cm3. Ilo brakw
zmniejszya si z 40 do 2%.
*Oznaczenie gatunku wg aktualnej normy PN-EN 1561: 2000

(x 2)
(x 30)
Rys. 94

B 311-Cu
Mikroporowato w wiecu z brzu, fotografowana bez trawienia.