Inzynier Budownictwa 2012-12

12
2012
NR 12 (101) | GRUDZIE
PL ISSN 1732-3428
MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA
Dodatek specjalny
Inynier budownictwa
Spectral-Design - Fotolia.com
grudzie 2012
Dwigi
IB_12_2012_szpigiel.indd 41
Nastpny dodatek stycze 2013
Chemia budowlana
2012-11-23 11:03:31
Dodatek specjalny
LIST
DO PREMIERA
Uprawnienia hydrotechniczne
Saper na budowie
Hala Sportowa Na Skarpie w Bytomiu
Fot. Tomasz Zakrzewski
Fot. Tomasz Zakrzewski
Inwestor: Gmina Bytom

Generalny Wykonawca: Skanska S.A. o. Kielce
Architektura: Makw Pracownia Projektowa sp. z o.o. Agata Kowalczyk, Zbigniew Makw, Eliasz Matua,
Magdalena Paprotna, Bartomiej Witwicki, Zuzanna Wojtasiak
Konstrukcje: GP Konstruktor Marek rdka, Piotr Poneta, Marcin Rejdych
Instalacje sanitarne: Segesta sp. z o.o. Elbieta Franus, Aleksandra Wszoa, Pawe Bilka
Instalacje wentylacji: Segesta sp. z o.o./Santem Teresa Misiska Teresa Misiska, Adrian Schwitalla, Jacek Misiski
Instalacje elektryczne: Candela sp. z o.o. Krzysztof Broda, Pawe Preis, Krzysztof Maga
Powierzchnia cakowita: 5726 m2
Kubatura: 45 149 m3
Realizacja: 02.2009 r. 01.2010 r.
Koszt inwestycji: ok. 18 mln z
I nagroda w konkursie na Najlepsz Przestrze Publiczn Wojewdztwa lskiego (2011 r.)
Fot. Krzysztof Smyk
NOWO 2013
Vademecum Inyniera Budownictwo
Mostowe to publikacja powicona
zagadnieniom z zakresu budownictwa
mostowego i geoinynierii.
Dlaczego ,,Vademecum Inyniera
Budownictwo Mostowe?
doskonale sprecyzowany odbiorca
specjalici z uprawnieniami
budownictwa mostowego
atrakcyjna cena reklam koszt dotarcia
do 1 specjalisty to ok. 1 z
imienna i bezporednia wysyka
KONTAKT:
22 551 56 08, 662 026 524, o.kacprowicz@inzynierbudownictwa.pl
22 551 56 11, 605 078 320, m.haluszczak@inzynierbudownictwa.pl
reklama@inzynierbudownictwa.pl
12
SP IS T RE CI
Stanowisko PIIB w sprawie projektu ustawy o uatwianiu
dostpu do wykonywania zawodw budowlanych
2012
9
16
Listy otwarte do:

Donalda Tuska Prezesa Rady Ministrw RP, Jarosawa Gowina
ministra sprawiedliwoci, Zygmunta Niewiadomskiego
przewodniczcego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Budowlanego.
10
Obradowao Prezydium Krajowej Rady PIIB
14
Zbigniew Kledyski
Joanna Smar
Uprawnienia budowlane w zakresie budownictwa

wodnego
16
Balbina Konieczna
Spotkanie przedstawicieli samorzdw zawodowych

z Wielkopolski
18
Joanna Jankowska
Rozmowa z Wodzimierzem Szymczakiem

wieo wybrany prezydent elekt ECCE mwi o wyzwaniach
stojcych przed europejskim i polskim budownictwem.
20
Zgodnie z przepisami i orzecznictwem

Szkolenie w zakresie odpowiedzialnoci zawodowej
i dyscyplinarnej dla przedstawicieli organw PIIB.
23
Na budowie S3
Inynierowie z Lubuskiej OIIB z wizyt na budowie
najwaniejszej drogi w wojewdztwie.
24
Praktyczne skutki zawarcia ugody
26
Za praktyka skutkiem wadliwych przepisw

Prawo w sektorze zamwie publicznych. Propozycje zmian.
30
Dressta rwnie w Polsce
32
Normalizacja i normy
34
Najmocniejszy na wiecie elektryczny mot

wyburzeniowy w klasie 11 kg
35
Schody przy cianach zewntrznych
36
Urszula Kieller-Zawisza
Barbara Mikulicz-Traczyk
Zenon Pilarczyk
Rafa Golat
Przemysaw Lis
Artyku sponsorowany
Janusz Opika
Artyku sponsorowany
Micha Karwat
Anna Maciska
24
50
Zakres projektu budowlanego

odpowiedzi na pytania czytelnikw
Kalendarium
38
Dwigi
41
Klasyfikacja dwigw i kryteria ich wyboru

Dwigi elektryczne i hydrauliczne o rnym przeznaczeniu,
z maszynowni lub bez niej. Jakie cechy przesdzaj
o kosztach dwigu?
42
Dwigi do istniejcych obiektw

wypowied eksperta
46
Bezpieczestwo dwigw osobowych

Praktyka i aktualne wymagania prawne.
47
Artyku sponsorowany
Dwigi hydrauliczne w starym i nowym budownictwie
50
Artyku sponsorowany
Zabezpieczenia przeciwpoarowe w wentylacji
53
Artyku sponsorowany
Nowe technologie w ochronie przed dwikami

uderzeniowymi
54
Rysy i pknicia betonowych pyt posadzkowych

Przyczyny spka posadzek; pknicia kontrolowane i zapobieganie spkaniom.
55
Nuclear power industry

jzyk angielski
60
Aneta Malan-Wijata
DODATEK SPECJALNY:
Rafa Jeowski
Bogdan Walkowicz
Robert Fabiaski
Tomasz Chibowski
Magdalena Marcinkowska
INYNIER BUDOWNICTWA
55
SP IS T RE CI
na dobry pocztek...
63
67
Sterowanie wentylacj mechaniczn w garaach
62
Winda dla straaka ratownika

Przepisy przeciwpoarowe a wymagania dotyczce szybw
dwigw osobowych w budynkach wysokich.
63
Piotr Rychlewski
Pale Vibro-Fundex, Vibrex i Vibro

Przeznaczenie pali, wykonie, zalety i wady technologii.
67
Cezariusz Magot
Maciej Rokiel
Osuszanie cz. I
Osuszanie gorcym powietrzem, metody absorpcyjne
i kondensacyjne.
70
Zestawianie obcie zmiennych cz. I

Obcienia zdefiniowane w normie PN-EN 1991-1-1; odniesienia
do innych europejskich norm i przepisw krajowych.
73
Wymagania prawne oraz kryteria doboru wietlikw

i klap dymowych
78
Przydomowe oczyszczalnie ciekw na terenach

wiejskich cz. III
Charakterystyka rozwiza technologicznych
zoe biologiczne, systemy hybrydowe i hydrofitowe.
80
Saper na budowie
Oczyszczanie gazoportu z niewybuchw.
85
Nietypowe posadowienie urawia

Jak w szczeglnej sytuacji mona usprawni organizacj robt
na budowie?
89
Artyku sponsorowany
Zdzisaw Budziski
Anna Rawska-Skotniczny
Artyku sponsorowany
Krzysztof Jwiakowski
Wanda Burakowska
Hubert Witkowski
W nastpnym numerze
Odlegoci midzy urzdzeniami do ograniczania przepi a chronionym urzdzeniem artyku Andrzeja Sowy
Prba ujednolicenia wymaga dotyczcych problemu doboru odlegoci ochronnych przy projektowaniu systemu ograniczania
przepi w instalacji elektrycznej.
grudzie 12 [101]
P O L S K A
I
INYNIERW
BUDOWNICTWA
Wydawca
grudzie 12 [101]
Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw

Budownictwa sp. z o.o.
00-924 Warszawa, ul. Kopernika 36/40, lok. 110
tel.: 22 551 56 00, faks: 22 551 56 01
www.inzynierbudownictwa.pl,
biuro@inzynierbudownictwa.pl
Prezes zarzdu: Jaromir Kumider
Okadka: Ellerslie Fotolia.com
Redakcja
Redaktor naczelna: Barbara Mikulicz-Traczyk
b.traczyk@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor prowadzca: Krystyna Winiewska
k.wisniewska@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor: Magdalena Bednarczyk
m.bednarczyk@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor: Joanna Jankowska
j.jankowska@inzynierbudownictwa.pl
Opracowanie graficzne: Jolanta Bigus-Koczak

Formacja, www.formacja.pl
Skad i amanie: Jolanta Bigus-Koczak
Grzegorz Zazulak
2013
Biuro reklamy
Zesp:
Dorota Baszkiewicz-Przedpeska tel. 22 551 56 27
d.blaszkiewicz@inzynierbudownictwa.pl
Olga Kacprowicz tel. 22 551 56 08
o.kacprowicz@inzynierbudownictwa.pl
Magorzata Pudo tel. 22 551 56 14
m.pudlo@inzynierbudownictwa.pl
Magorzata Roszczyk-Hauszczak tel. 22 551 56 11
m.haluszczak@inzynierbudownictwa.pl
Agnieszka Zielak tel. 22 551 56 23
a.zielak@inzynierbudownictwa.pl
Monika Zysiak tel. 22 551 56 20
m.zysiak@inzynierbudownictwa.pl
Druk
Rada Programowa
Przewodniczcy: Stefan Czarniecki
Zastpca przewodniczcego: Andrzej Orczykowski
Czonkowie:
Leszek Ganowicz Polski Zwizek Inynierw
i Technikw Budownictwa
Tadeusz Malinowski Stowarzyszenie
Elektrykw Polskich
Bogdan Mizieliski Polskie Zrzeszenie
Inynierw i Technikw Sanitarnych
Ksawery Krassowski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Komunikacji RP
Piotr Rychlewski Zwizek Mostowcw RP
Tadeusz Sieradz Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Wodnych i Melioracyjnych
Wodzimierz Cichy Polski Komitet Geotechniki
Stanisaw Szafran Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inynierw i Technikw Przemysu
Naftowego i Gazowniczego
Jerzy Gumiski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Przemysu Materiaw Budowlanych
Luisa Venturoli - Fotolia.com
Eurodruk-Pozna Sp. z o.o.

62-080 Tarnowo Podgrne, ul. Wierzbowa 17/19
www.eurodruk.com.pl
Naszym Czytelnikom
yczymy ciepych i spokojnych
wit Boego Narodzenia,
a w nowym 2013 roku
zdrowia, spenienia wszystkich marze,
zawodowej satysfakcji
i wielu sukcesw
redakcja
Nakad: 119 850 egz.

Nastpny numer ukae si: 14.01.2013 r.
Publikowane w IB artykuy prezentuj stanowiska, opinie i pogldy ich Autorw.
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstw i zmiany tytuw.
Przedruki i wykorzystanie opublikowanych materiaw moe odbywa si
za zgod redakcji. Materiaw niezamwionych redakcja nie zwraca.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre zamieszczanych reklam.
WEBAC zatrzymuje wod

Nowoczesne materiay
i technologie w przeciwwodnych
zabezpieczeniach w budownictwie
Przepony poziome
przed podciganiem
kapilarnym wilgoci
Iniekcja kurtynowa
i strukturalna
Naprawy rys i spka
Pompy iniekcyjne i iniektory
Szpachlwki do przerabiania
pod wod
Naszym Partnerom i Klientom

dzikujemy za wspprac w roku 2012.
yczymy pomylnoci i sukcesw
w nowym 2013 roku
www.webac.pl
Nadchodzce wita Boego Narodzenia

nios ze sob wiele radoci
oraz refleksji dotyczcych minionego okresu
i planw na nowy rok 2013.
W tych wyjtkowych dniach chc wszystkim czonkom
Polskiej Izby Inynierw Budownictwa oraz naszym Przyjacioom
pracujcym w administracji pastwowej i samorzdowej,
dziaajcym w stowarzyszeniach naukowo-technicznych,
na uczelniach technicznych, w instytucjach, firmach
i organizacjach zwizanych z bran budowlan
yczy wiele zadowolenia i sukcesw z podjtych wyzwa
oraz spenienia wszelkich marze.
Niech zbliajcy si rok 2013 bdzie dla Pastwa
czasem osobistej i zawodowej realizacji, peen optymizmu
oraz wielu ciekawych inspiracji.
Andrzej Roch Dobrucki

Prezes
Polskiej Izby Inynierw Budownictwa
Anna Khomulo - Fotolia.com
yczenia wszelkiej pomylnoci i wielu radoci cz dla Pastwa Bliskich
samor z d z a w o d o w y
PIIB w sprawie projektu ustawy

o uatwianiu dostpu do wykonywania
zawodw budowlanych
Projekt ministra sprawiedliwoci Jarosawa Gowina
nictwa jest zawodem zaufania publicznego, ktrego
w sprawie deregulacji dostpu do zawodw, w tym.
wykonywanie ma bezporedni wpyw na zdrowie i y-
m.in. do zawodu inyniera budownictwa, wzbudzi wie-
cie obywateli oraz bezpieczestwo ich mienia o znacz-
le emocji. Powysze propozycje zmian stay si te przed-
nej wartoci. Dlatego te osoby wykonujce ten zawd
miotem licznych dyskusji merytorycznych i wystpie
powinny legitymowa si odpowiednim wyksztaceniem
rodowisk, ktre takimi propozycjami zostayby objte.
technicznym oraz praktyk zawodow, co potwierdzane
Projekt z dnia 27 wrzenia 2012 r. ustawy o uatwia-
jest decyzj o nadaniu uprawnie budowlanych. Obo-
niu dostpu do wykonywania zawodw finansowych,
wizujcy stan prawny, przez lata pozytywnie zweryfiko-
budowlanych i transportowych dotyczy rwnie za-
wany, powinien zosta utrzymany.
wodu inyniera budownictwa. Zmiany miayby pole-
Sprzeciw wzbudza rwnie uzasadnienie projektu, ktre
ga m.in. na:
koncentruje si wycznie na potrzebie rozszerzenia do-
poczeniu uprawnie projektowych i wykonawczych;
stpu do wykonywania zawodw. Naley z ca moc
skrceniu praktyki zawodowej do wymiaru: 1 rok prak-
podkreli, e Polska Izba Inynierw Budownictwa nie
tyki na budowie i 1 rok przy projektowaniu;
tylko nie ogranicza dostpu do wykonywania zawo-
wczeniu do specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej
du inyniera, ale bezskutecznie od trzech lat zabiega
specjalnoci: mostowej, drogowej, kolejowej i wybu-
o uprawnienia wykonawcze bez ogranicze dla absol-
rzeniowej;
wentw studiw I stopnia (inynierw) oraz przywrce-
likwidacji specjalnoci telekomunikacyjnej;
nie uprawnie w ograniczonym zakresie dla osb z wy-
wyeliminowaniu funkcji rzeczoznawcy budowlanego.
ksztaceniem rednim technicznym.
Nie odnoszc si szczegowo do proponowanych
Proponowane przez Ministerstwo Sprawiedliwoci
zmian, ktre izba ocenia zdecydowanie negatywnie,
zmiany w konsekwencji doprowadz wycznie do
przede wszystkim w zakresie poczenia uprawnie
obnienia jakoci wiadczonych usug. Dlatego te
projektowych i wykonawczych oraz skrcenia praktyki
izba wystosowaa odpowiednie pisma w tej sprawie
zawodowej, na uwag zasuguje fakt, i przedmiotowy
do Jarosawa Gowina, premiera Donalda Tuska oraz
projekt zbieg si w czasie z pracami Komisji Kodyfikacyj-
prof. dr. hab. Zygmunta Niewiadomskiego z apelem
nej Prawa Budowlanego. Zadaniem tej komisji, kierowa-
o wstrzymanie zainicjowanych zmian, a skupienie si
nej przez wybitnego znawc Prawa budowlanego prof.
na gruntownej zmianie Prawa budowlanego. Wszel-
dr. hab. Zygmunta Niewiadomskiego, jest opracowanie
kie zmiany majce na celu uatwienie dostpu do
przepisw rangi ustawowej w zakresie kompleksowej re-
wykonywania zawodu inyniera budownictwa, ktry
gulacji procesu inwestycyjno-budowlanego.
obecnie nie jest w aden sposb utrudniony, powinny
Susznym wydaje si zatem, aby prace nad projektem
bowiem by dobrze przemylane i kompleksowe. Po-
ustawy o uatwianiu dostpu do wykonywania zawo-
chopne zmiany mog mie daleko idce negatywne
dw budowlanych zostay wstrzymane i skorelowane
konsekwencje dla caego spoeczestwa, co bdzie
z opracowaniem nowego Prawa budowlanego.
trudne do naprawienia w przyszoci.
Naley przy tym pamita, i zawd inyniera budow-
grudzie 12 [101]
INYNIER BUDOWNICTWA
12
grudzie 12 [101]
13
Obradowao Prezydium KR PIIB
Urszula Kieller-Zawisza
14 listopada br. obradowao Prezydium Krajowej Rady PIIB.

Podczas posiedzenia dyskutowano o projekcie drugiej transzy
uwolnienia zawodw zaproponowanej przez Ministerstwo Sprawiedliwoci, instrukcji przeprowadzania kontroli przez komisje
rewizyjne oraz realizacji wnioskw zgoszonych na krajowym oraz
okrgowych zjazdach.
Andrzej Roch Dobrucki, prezes Krajowej Rady PIIB, omwi dziaania podjte przez PIIB w zwizku z projektem
ustawy z dnia 27 wrzenia 2012 r.
o uatwieniu dostpu do wykonywania
zawodw finansowych, budowlanych
i transportowych przygotowanym
przez Ministerstwo Sprawiedliwoci.
Rzdowa propozycja ustawy deregulacyjnej zawiera rozwizania, ktre
nie znajduj akceptacji w rodowisku
budowlanym. Dodatkowo, naley zauway, e projekt zmian zosta zaproponowany w czasie, kiedy prac nad
ustaw Prawo budowlane rozpocza
Komisja Kodyfikacyjna Prawa Budowlanego pod przewodnictwem Zygmunta
Niewiadomskiego. Przedmiotem jej
Fot. 1
Stefan Czarniecki, Zbigniew Grabowski, Andrzej R. Dobrucki
REKLAMA
Studia podyplomowe ZARZDZANIE W BUDOWNICTWIE

Politechnika Warszawska (PW) uruchamia kolejn, sidm edycj Studiw podyplomowych
Zarzdzanie w budownictwie.
Celem studiw jest przekazanie wiedzy z zakresu zarzdzania przedsibiorstwem budowlanym oraz projektami inwestycyjnymi
w budownictwie. Studia bd uzupeniay wiedz techniczn inynierw budownictwa o kwalifikacje niezbdne do prowadzenia
dziaalnoci gospodarczej na rynku inwestycyjno-budowlanym. Zakres tematyczny studiw obejmuje nastpujce zagadnienia z obszaru zarzdzania
przedsibiorstwem budowlanym: 12 przedmiotw w tym: podstawy ekonomii w budownictwie, prawo gospodarcze w dziaalnoci inwestycyjno-budowlanej, podstawy organizacji i zarzdzania w budownictwie, marketing w budownictwie, zarzdzanie potencjaem ludzkim, zarzdzanie finansami w dziaalnoci
gospodarczej budownictwa, zarzdzanie ryzykiem, przetargi na usugi budowlane, negocjowanie i zawieranie kontraktw, przygotowanie procesw realizacji
budowy, sterowanie przebiegiem realizacji budowy, bezpieczestwo pracy na budowie. Organizacja studiw obejmuje 192 godziny wykadowe zaj,
ktre odbywa si bd w formie 2-dniowych zjazdw, organizowanych w pitki i soboty w sumie 12 zjazdw.
Dyplom PW oraz Certyfikat ukoczenia studiw merytoryczny profil studiw dostosowany zosta do zespou kryteriw ubiegania si o czonkostwo
w Polskim Stowarzyszeniu Menederw Budownictwa (PSMB), ktre realizuje nadzr merytoryczny nad programem nauczania.
Skadanie dokumentw :
Politechnika Warszawska, Wydzia Inynierii Ldowej,

Zesp Inynierii Produkcji i Zarzdzania w Budownictwie
00 - 637 Warszawa, Al. Armii Ludowej 16, pok. 525
tel. 022 234 65 15, e-mail - kipzb@il.pw.edu.pl.
UWAGA
PRZYJMOWANIE
ZGOSZE DO 16 MARCA 2013.
INYNIER
BUDOWNICTWA
14
ZAREZERWUJ
samor zTERMIN
d zawodow y
Fot. 2
Tadeusz Durak
prac bd nowe regulacje dotyczce

procesu inwestycyjno-budowlanego.
Dlatego te PIIB uwaa, e naleaoby
wstrzyma prace nad projektem ustawy o uatwianiu dostpu do wykonywania zawodw budowlanych i zgra
je z opracowaniem nowego Prawa
budowlanego. Swoimi uwagami PIIB
podzielio si w stosownych pismach
z Premierem RP Donaldem Tuskiem
i Zygmuntem Niewiadomskim.
Samorzd zawodowy inynierw
budownictwa zwrci si take
z apelem do ministra sprawiedliwoci Jarosawa Gowina o wyczenie
z projektu ustawy z dnia 27 wrzenia 2012 r. o uatwieniu dostpu
do wykonywania zawodw finansowych, budowlanych i transportowych kwestii uprawnie do penienia
samodzielnych funkcji technicznych
w budownictwie. W pimie do
J. Gowina PIIB podkrelia, e naley
wdroy rozwizania kompleksowe
(w tym od lat postulowane przez
Polsk Izb Inynierw Budownictwa) i powizane z regulacjami procesu budowlanego, a wic przedmiotem prac powoanej niedawno
Komisji Kodyfikacyjnej. Ingerowanie
w jej prace poprzez przedwczesne
i fragmentaryczne regulacje uwaamy za ze wszech miar szkodliwe
i wzywamy do ich zaniechania.
PIIB skonsultowaa si take z rektorami i dziekanami wydziaw budownictwa politechnik oraz wyszych szk
technicznych. Przedstawiciele uczelni
technicznych w przesanych pismach
wyrazili zaniepokojenie rozwizaniami
zaproponowanymi przez Ministerstwo
Sprawiedliwoci. Ich niepokj wzbudzio m.in. czenie uprawnie wykonawczych i projektowych, okres praktyk oraz
odpowiednie przygotowanie studentw
do zawodu inyniera przy obecnie realizowanym programie nauczania.
Uczestnicy posiedzenia Prezydium KR
PIIB dyskutowali take nad propozycj
zmian przepisw rozporzdzenia MTiB
z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie
samodzielnych funkcji technicznych
w budownictwie. Zdecydowano, e
zostanie ona przedstawiona czonkom Krajowej Rady PIIB.
Nastpnie Tadeusz Durak, przewodniczcy Krajowej Komisji Rewizyjnej,
omwi projekt instrukcji przeprowadzania kontroli przez komisje rewizyjne, natomiast Andrzej Jaworski
zaprezentowa realizacj budetu za
10 miesicy 2012 r.
Krystyna Korniak-Figa, przewodniczca Komisji Wnioskowej, zreferowaa realizacj wnioskw zgoszonych przez delegatw na XI
Krajowym Zjedzie PIIB oraz na XI
okrgowych zjazdach, skierowanych
do Krajowej Rady PIIB. Do Krajowego Zjazdu zgoszono 16 wnioskw,
z ktrych 6 zjazd oddali. Do Krajowej Rady PIIB napyny natomiast
63 wnioski z okrgowych zjazdw,
z ktrych Krajowy Zjazd oddali 8,
przyj informacj o realizacji 1 oraz
54 skierowa do realizacji. Po zapoznaniu si z t informacj, uczestnicy
obrad zarekomendowali wnioski do
przedstawienia Krajowej Radzie PIIB.
W posiedzeniu Prezydium Krajowej
Rady PIIB uczestniczyli take: Monika
Majewska z Ministerstwa Transportu,
Budownictwa i Gospodarki Morskiej
oraz Jerzy Baryka, przedstawiciel
GUNB.
VIII Midzynarodowa Konferencja

Power Ring 2012 Europejski Rynek
Regionalny i III pakiet energetyczny
Termin: 13.12.2012 r.
Miejsce: Warszawa
Kontakt: tel. 22 424 82 00
e-mail: komunikacja@proinwestycje.pl
BUDMA 2013
Midzynarodowe
Targi
Budownictwa
Temat przewodni targw:
Budownictwo przyszoci
inteligentna architektura
Termin: 29.11.2.2013 r.
Miejsce: Pozna
Kontakt: tel. 61 869 26 87
www.budma.pl/pl
DNI INYNIERA
BUDOWNICTWA
organizowane przez
Wielkopolsk OIIB
Tematy Dni Budownictwa:
29.1 Budownictwo w okresie
spowolnienia gospodarczego
30.1 Budownictwo kolejowe
Targom towarzyszy bd
Targi Brany Szklarskiej GLASS
Centrum Budownictwa
Sportowego Sport, Rekreacja,
Wellness i SPA
Targi Maszyn, Narzdzi
i Komponentw do Produkcji
Okien, Drzwi, Bram i Fasad
WINDOOR-TECH
Kurs mykologiczno-budowlany
Ochrona budynkw przed wilgoci
i korozj biologiczn
Termin: 28.115.3.2013 r.
Miejsce: Wrocaw
Kontakt: tel. 71 344 80 12
grudzie 12 [101]
www.psmb.wroclaw.pl
15
Uprawnienia budowlane w zakresie

budownictwa wodnego wczoraj i dzi
prof. dr hab. in. Zbigniew
wiceprezes Krajowej Rady PIIB
Nie ma innej budowli wykonanej przez czowieka,

oprcz elektrowni nuklearnych, ktra posiadaaby tak duy potencja
unicestwiania ycia duej liczby ludzi jak zapora.
Kledyski
dr Joanna Smar
gwny specjalista Krajowego Biura PIIB
Kwestia uprawnie budowlanych

w zakresie szeroko rozumianego budownictwa wodnego budzi wiele kontrowersji, co jest zrozumiae, biorc
pod uwag fakt odmiennej regulacji
prawnej tej dziedziny budownictwa
przez rne przepisy prawa. Rnorodna te bya terminologia samej
nazwy specjalnoci, pojawiay si bowiem takie pojcia, jak: melioracje
wodne, wodno-melioracyjne i hydrotechniczne.
Wracajc jednak do korzeni tego dziau budownictwa, naley stwierdzi,
i budownictwo wodne objte byo
uprawnieniami budowlanymi od pocztku istnienia prawnych regulacji
dotyczcych uprawnie, ktre wydawane byy na podstawie przepisw
rozporzdzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli (Dz.U. z 1939 r. Nr 34, poz. 216).
Mimo e nie zostao wwczas literalnie wyodrbnione jako specjalno
techniczno-budowlana, to o fakcie
istnienia tej dziedziny budownictwa w ramach uprawnie budowlanych wiadcz m.in. przepisy rozporzdzenia Ministra Budownictwa
i Przemysu Materiaw Budowlanych z dnia 10 padziernika 1958 r.
w sprawie okrelenia kwalifikacji
fachowych do sporzdzania projektw w budownictwie w zakresie
specjalnoci nieobjtych przepisami
prawa budowlanego oraz sposobu
ich stwierdzania (Dz.U. z 1958 r.
Nr 66, poz. 328 z pn. zm.).
Joseph Ellam
Suba Bezpieczestwa Zapr Stanu Pensylwania (USA)
Wedug 1 pkt 5 ww. rozporzdzenia

do sporzdzania projektw w zakresie
budownictwa wodnego, ktre obejmowao budownictwo wodne, regulacj rzek i potokw oraz melioracj,
oprcz posiadania uprawnie budowlanych uzyskanych na mocy przepisw
wskazanego rozporzdzenia z 1928 r.
naleao uzyska specjalne pozwolenie
na prowadzenie takiej dziaalnoci.
Wyodrbnienia budownictwa wodnego dokonano na mocy przepisw
zarzdzenia Prezesa Centralnego
Urzdu Gospodarki Wodnej i Ministrw eglugi oraz Rolnictwa z dnia
1 wrzenia 1964 r. w sprawie uprawnie budowlanych w budownictwie
specjalnym w zakresie gospodarki
wodnej, eglugi i rolnictwa (Dz.Bud.
Nr 17, poz. 55). Przepisy tego zarzdzenia przewidyway nadawanie uprawnie budowlanych m.in. w specjalnoci melioracji wodnych.
Zgodnie z 6 zarzdzenia osoba posiadajca dyplom magistra inyniera
lub inyniera melioracji wodnych oraz
odpowiedni praktyk zawodow moga uzyska uprawnienia budowlane:
do sporzdzania projektw budowlanych obiektw inynierskich i urzdze technicznych w zakresie:
a) obniania lub podnoszenia zwierciada rdldowych wd powierzchniowych i podziemnych, jak zapory
czoowe, jazy, luzy, deszczownie itp.
dla potrzeb rolnictwa i lenictwa,
b) zbiornikw retencyjnych magazynujcych wod do nawodnie
uytkw rolnych i lenych, retencji
INYNIER BUDOWNICTWA
16
przeciwpowodziowej oraz zbiornikw sztucznych dla potrzeb gospodarczo-produkcyjnych rolnictwa,

c) waw przeciwpowodziowych lub innych budowli zastpujcych te way,
d) budowy kanaw, regulacji potokw
niespawnych i spawnych rzek dla
uzyskania odpywu lub zapobiegania
przesuszeniu przylegych gruntw itp.
dla potrzeb rolnictwa i lenictwa,
e) ujcia rdldowych wd powierzchniowych i podziemnych sucych do zaopatrywania w wod
ludnoci gromad oraz w zakresie
melioracji wodnych dla potrzeb rolnictwa i lenictwa,
f) podnoszenia i rozprowadzania wody
dla potrzeb gospodarczo-produkcyjnych w uspoecznionych gospodarstwach rolnych i zakadach rolniczo-usugowych;
do kierowania robotami budowlanymi na budowie ww. obiektw budowlanych.
Natomiast zgodnie z 9 ww. zarzdzenia osoba posiadajca wiadectwo
technika melioracji wodnych oraz odpowiedni praktyk zawodow moga
uzyska uprawnienia budowlane:
do sporzdzania projektw budowlanych obiektw inynierskich i urzdze technicznych w zakresie:
a) regulacji rzek niespawnych o obszarze zlewni rzek nizinnych do
300 km2, a rzek i potokw grskich
do 100 km2,
b) melioracji szczegowej,
c) odcinkowej
ochrony
brzegu
rzek spawnych i odcinkowych
obwaowa rzek, zwizanych z wykonaniem melioracji wodnych,
d) zbiornikw wodnych o pitrzeniu
do 2,0 m i pojemnoci zmagazynowania wody do 100 000 m3,
e) jazw na rzekach niespawnych
o pitrzeniu do 2,0 m, w wietle do
4,0 m oraz przepustw do 2,0 m
wysokoci w wietle,
f) budowli wodno-melioracyjnych na
sieci melioracji szczegowych,
g) staww rybnych o powierzchni do
50 ha,
h) staych deszczowni o powierzchni
do 300 ha;
do kierowania robotami budowlanymi na budowie ww. obiektw budowlanych.
Zasada wyodrbnienia budownictwa
wodnego jako odrbnej specjalnoci
zostaa zachowana rwnie pod rzdami przepisw rozporzdzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony
rodowiska z dnia 20 lutego 1975 r.
w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 8,
poz. 46 z pn. zm.). Ustawodawca
przewidzia bowiem wwczas moliwo uzyskania uprawnie budowlanych w specjalnoci:
konstrukcyjno-inynieryjnej w zakresie budowli hydrotechnicznych
obejmujcych rwnie ujcia wd
oraz budowle basenw wodnych
i zbiornikw wodnych przemysowych;
wodno-melioracyjnej
obejmujcej
rwnie ujcia wd.
O uprawnienia w specjalnoci konstrukcyjno-inynieryjnej w zakresie
budowli hydrotechnicznych mogy
ubiega si osoby legitymujce si wyksztaceniem:
wyszym uzyskanym na kierunku
inynieria rodowiska w specjalnoci inynieria wodna lub inynieria
morska;
rednim i tytuem technika budownictwa wodnego.
O uprawnienia w specjalnoci wodno-melioracyjnej mogy natomiast
ubiega si osoby legitymujce si wyksztaceniem:
wyszym uzyskanym na kierunku
melioracje wodne lub inynieria rodowiska w specjalnoci inynieria

wodna lub inynieria morska;
rednim i tytuem technika melioracji
wodnych.
Przepisy kolejnych rozporzdze odeszy jednak od zasady wyodrbniania
budownictwa wodno-melioracyjnego
i hydrotechnicznego jako odrbnych
dziedzin budownictwa. Pierwszym
rozporzdzeniem, ktre wczyo ten
dzia budownictwa do specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej, byo
rozporzdzenie Ministra Gospodarki
Przestrzennej i Budownictwa z dnia
30 grudnia 1994 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. z 1995 r. Nr 8,
poz. 38 z pn. zm.).
Objcie budownictwa wodno-melioracyjnego i hydrotechnicznego przepisami przywoanego rozporzdzenia wynika wycznie porednio z zacznika
nr 3 do rozporzdzenia, ktry stanowi wykaz specjalizacji techniczno-budowlanych wyodrbnionych w ramach poszczeglnych specjalnoci.
Ze wskazanego wykazu wynikao, e
obiekty budowlane melioracji wodnej
oraz morskie obiekty hydrotechniczne mieciy si w ramach specjalnoci
konstrukcyjno-budowlanej.
Powysze potwierdzaa rwnie tre
5 ust. 3 ww. rozporzdzenia, ktry
stanowi, e ograniczenia uprawnie
budowlanych w specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej dla osb z wyszym
wyksztaceniem o kierunku inynierii
rodowiska nie dotycz obiektw gospodarki wodnej.
W wyniku kolejnych nowelizacji przepisw omawianego rozporzdzenia dnia
16 padziernika 2003 r. przedmiotowy
przepis uleg istotnej zmianie, ktra
polegaa na rezygnacji z zastrzeenia,
i ograniczenie w zakresie obiektw
budowlanych gospodarki wodnej
i obiektw budowlanych melioracji
wodnych nie dotyczy osb legitymujcych si wyksztaceniem wyszym na
kierunku inynierii rodowiska.
A zatem w wyniku przedmiotowej

zmiany obowizujcej od dnia 16
padziernika 2003 r. wszystkie osoby
uzyskujce uprawnienia budowlane
w ograniczonym zakresie do kierowania robotami budowlanymi w specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej, bez
wzgldu na posiadane wyksztacenie,
z mocy prawa uzyskiway upowanienie
do wykonywania samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie w zakresie obiektw budowlanych gospodarki
wodnej i obiektw budowlanych melioracji wodnych bez ogranicze.
Opisana sytuacja ulega zmianie na
mocy przepisw:
rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2005 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 96,
poz. 817) oraz
rozporzdzenia Ministra Transportu
i Budownictwa z dnia 28 kwietnia
2006 r. w sprawie samodzielnych
funkcji technicznych w budownictwie
(Dz.U. Nr 83, poz. 578 z pn. zm.),
ktre powrciy do pierwotnej zasady, i ograniczenia uprawnie w specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej,
uzyskane przez osoby legitymujce si
wyksztaceniem wyszym na kierunku inynierii rodowiska, nie dotycz
obiektw budowlanych gospodarki
wodnej i obiektw budowlanych melioracji wodnych ( 17 ust. 3).
Podsumowujc, naley stwierdzi, e
przepisy obowizujcego rozporzdzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 28 kwietnia 2006 r.
w sprawie samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie nie wyodrbniaj specjalnoci wodno-melioracyjnej ani hydrotechnicznej. Powysze zakresy zawarte s w ramach
specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej jako dwie odrbne specjalizacje:
budowle hydrotechniczne,
obiekty budowlane melioracji wodnych.
Niestety odnotowano zaledwie pojedyncze przypadki zainteresowania
uzyskaniem takich specjalizacji, co jest
grudzie 12 [101]
17
ogln tendencj, a nie jednostkow dotyczc wycznie omawianych
dziedzin budownictwa. Uzasadnieniem tego faktu jest przede wszystkim
bdne rozumienie znaczenia specjalizacji, ktr uwaa si za ograniczenie
zawenie posiadanych uprawnie
budowlanych. Intencj ustawodawcy
byo natomiast podkrelenie, i osoba posiadajca specjalizacj zdobya
specjalistyczn wiedz w okrelonym
zakresie budownictwa.
Na uwag zasuguje rwnie fakt,
e uprawnienia budowlane w specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej
bez ogranicze uzyskuj osoby legitymujce si wyksztaceniem wyszym magisterskim uzyskanym na
kierunku budownictwo (tytu magistra inyniera budownictwa). Natomiast uprawnienia w ograniczonym
zakresie mog uzyska osoby legitymujce si wyksztaceniem wyszym
inynierskim na kierunku budownictwo (tytu inyniera budownictwa)

lub studia magisterskie na kierunku
inynieria rodowiska (tytu magistra
inyniera inynierii rodowiska). Z zastrzeeniem, e studia magisterskie na
kierunku inynieria rodowiska, ktre
ustawodawca uznaje za wyksztacenie
pokrewne dla specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej, upowaniaj do
wykonywania funkcji w zakresie obiektw budowlanych gospodarki wodnej
i melioracji wodnych bez ogranicze.
Z powyszego wynika, e obowizujce przepisy nie dopuszczaj do uzyskania uprawnie budowlanych w zakresie obiektw budowlanych melioracji
wodnych absolwentw wydziaw
melioracji wodnych, ktre ksztac
w omawianym zakresie. Taka sytuacja
ma miejsce od 1 stycznia 1995 r., tj. od
czasu wejcia w ycie przepisw ustawy Prawo budowlane z 1994 r.
Powysze rozwizania prawne s niezadowalajce, dlatego te Polska Izba

Inynierw Budownictwa wystpowaa kilkakrotnie z propozycj wyodrbnienia specjalnoci hydrotechnicznej,
ktra obejmowaaby cznie budowle
hydrotechniczne i melioracyjne. Istotnym argumentem za utworzeniem
tej specjalnoci jest specyfika budownictwa wodnego, czego dowodem
jest nieomal powszechne pomijanie
waciwej mu problematyki w programach ksztacenia na kierunku budownictwo, o czym przekonuj analizy tych programw przeprowadzone
przez Krajow Komisj Kwalifikacyjn
PIIB. Dzieje si tak, mimo e w wietle
obowizujcych od prawie 20 lat przepisw budownictwo wodne mieci si
wycznie w ramach specjalnoci konstrukcyjno-budowlanej. Niestety, tylko
formalnie.
Spotkanie przedstawicieli samorzdw zawodowych

z Wielkopolski w WOIIB
Balbina Konieczna
Przedstawiciele 9 samorzdw zawodowych spotkali si 19 padziernika br.
w siedzibie WOIIB. Na spotkaniu, ktre
prowadzi Jerzy Stroski, przewodniczcy WOIIB, reprezentowane byy: Wielkopolska Izba Lekarska, Okrgowa Izba
Radcw Prawnych, Zachodnia Okrgowa Izba Urbanistw, Izba Doradcw
Podatkowych, Wielkopolska Izba Rolnicza, Wielkopolska Okrgowa Izba Architektw, Okrgowa Izba Pielgniarek
i Poonych, Krajowa Izba Diagnostw
Laboratoryjnych, Wielkopolska Okrgowa Izba Inynierw Budownictwa.
Celem spotkania byo wzajemne poznanie si samorzdowcw, okrelenie
ram wsppracy, obrona interesw
zawodw zaufania publicznego oraz

stworzenie Wielkopolskiego Porozumienia Samorzdw Zawodowych,
ktre bdzie reprezentowa zrzeszone
samorzdy. Tylko wsplne dziaanie
moe uchroni zawody zaufania publicznego od deregulacji. Samorzdy
zawodowe daj gwarancj dobrego
wykonywania zawodu oraz opiniuj
akty prawne.
Ustalono, i spotkania odbywa si
bd co 3 miesice. Zaproponowano
te ustanowienie koordynatorw dziaa. Podkrelono inny wymiar spotka
z politykami, gdy zaproszenia wystosuj
wszystkie samorzdy zawodowe. Porozumienie nie ma by sztywn organiza-
INYNIER BUDOWNICTWA
18
cj ze skadkami. Zoono rwnie propozycj wzbogacenia spotka o krtkie

wykady. Podkrelano wag obecnoci
na podkomisjach sejmowych przedstawicieli samorzdw zawodowych.
Wstpnie ustalono, e korespondencja
w sprawach dotyczcych porozumienia samorzdw zawodowych bdzie
kierowana do biura Wielkopolskiej
Okrgowej Izby Inynierw Budownictwa. Postanowiono rwnie zdopingowa nieobecne samorzdy zawodowe do przybycia ich przedstawicieli na
kolejne spotkanie, ktre odbdzie si
w styczniu 2013 r. w Wielkopolskiej
Izbie Lekarskiej.
grudzie 12 [101]
19
Rozmowa z Wodzimierzem Szymczakiem,

prezydentem elektem Europejskiej Rady Inynierw Budownictwa
W rodowisku ECCE panuje pogld,
e sprostanie wymogom tej dyrektywy
oznacza rewolucj nie tylko w budownictwie, ale i w branach powizanych. Wymaga ono bdzie zmiany
podejcia od wszystkich uczestnikw
procesu budowlanego oraz stworzenia zupenie nowych materiaw
i systemw budowlanych. Spowoduje
to spektakularny postp technologiczny, ale te znaczcy wzrost kosztw
budowy, przynajmniej w pierwszym
etapie.
Absolwent Wydziau Inynierii Sanitarnej i Wodnej Politechniki Warszawskiej

(1979 r.), specjalizacja ogrzewnictwo,
ciepownictwo, wentylacja i klimatyzacja. Czonek MOIIB, Krajowej Rady PIIB
oraz Komisji ds. Wsppracy z Zagranic.
Od ponad dwch lat narodowy delegat
Polski w Europejskiej Radzie Inynierw
Budownictwa ECCE. Na jej 56. zgromadzeniu oglnym w Dubrowniku,
27.10.2012 r., powoany do zarzdu
na stanowisko prezydenta elekta. Za
dwa lata, zgodnie ze statutem, obejmie
w ECCE stanowisko prezydenta.
Wodzimierz Szymczak
Strategiczny Plan Dziaania ECCE
do 2015 r. okrela wyzwania stojce przed europejskim budownictwem. Z czym Pana zdaniem
trzeba si zmierzy w pierwszej
kolejnoci?
Ten plan opisuje take sektor budowlany na dzi, podkrela jego znaczenie
w spoeczestwie i gospodarce europejskiej. Przytocz liczby (za European
Construction Forum): sektor budowlany
w Europie to okoo 1,2 bln euro obrotw
rocznie, 15 mln miejsc pracy, co stanowi
7% cakowitego zatrudnienia, i milion
inynierw budownictwa. Te liczby pokazuj rang i potencja brany, teraz,
niestety, czciowo upiony z powodu
kryzysu ekonomicznego. Ale to wanie
budownictwo powinno by sposobem
na rozwizanie obecnych problemw
ekonomicznych i spoecznych. Kady zainwestowany w nie funt, jak policzono,
daje skutek ekonomiczny o trzykrotnie
wyszej wartoci, a inwestycje powoduj
ruch w innych branach. Trzeba si wic
przede wszystkim zmierzy ze stereotypem, e budownictwo tworzy problemy.
A jakie konkretnie wyzwania

czekaj nasz bran budowlan?
W Unii obowizuj obecnie dwa
dogmaty na przyszo: green i sustainable. Budownictwo zrwnowaone oznacza caociowe podejcie do
wpywu inwestycji na rodowisko naturalne bierze si pod uwag peen
cykl ycia obiektu, od powstania materiaw budowlanych, przez eksploatacj obiektu, a po rozbirk. Mieci si
w tym np. bardzo szerokie wykorzystanie materiaw z recyklingu, pozyskiwanie energii ze rde niekonwencjonalnych, inteligentne zarzdzanie
instalacjami czy rekuperacja. I w tym
kierunku bdzie musiao zmierza
take polskie budownictwo. Obowizuje nas dyrektywa 2010/31/UE z 19
maja 2010 r. dotyczca charakterystyki energetycznej budynkw, dlatego
trzeba jak najszybciej oswoi si z myl, e po 2020 r. bdzie mona projektowa i budowa tylko obiekty tzw.
blisko zeroenergetyczne, a wcze-niej,
ju za sze lat, te wymagania obejm obiekty uytecznoci publicznej.
INYNIER BUDOWNICTWA
20
Wydaje si, e wielu polskich inynierw nie jest przygotowanych

do budowania domw zrwnowaonych rodowiskowo?
To nie cakiem prawda. Na razie jest
to wiedza snobistyczno-hobbystyczna. Naley do dobrego tonu wiedzie
o nowych trendach w budownictwie,
nie ma to jednak szerszego przeoenia praktycznego. Jeli co si dzieje
w tej kwestii, to nie za spraw przemylanych dziaa rzdowych, ale dziki
funduszom unijnym albo z inicjatywy
poszczeglnych inwestorw oraz innowacyjnych firm, patrzcych na swoj dziaalno w duszej perspektywie.
A czas szybko biegnie i za chwil bdziemy mwi, e ju nie zdymy dostosowa si do wymaga wspomnianej dyrektywy. Potrzebny jest na ju
specjalny, szeroki program rzdowy,
stabilny system wsparcia finansowego, bo inaczej inwestorzy nie podoaj
kosztom zbyt dugi jest okres zwrotu
inwestycji, a korzyci duo lepiej widoczne w skali globalnej.
Istotnym wyzwaniem dla rodowiska
inynierw jest take nowe podejcie
Unii do istniejcej substancji budowlanej. Unia nastawia si na masowe
modernizacje (dotyczy to nawet obiektw sprzed kilkunastu lat), by dziki
nim osign znaczce oszczdnoci
w zuyciu energii na eksploatacj.
By moe czciowo pokona si w ten
sposb kryzys braku nowych inwestycji infrastrukturalnych w Europie Zachodniej tam od ilu lat nie buduje
si ju wielkich mostw, dworcw,
wzw komunikacyjnych czy portw
lotniczych, bo takie obiekty powstay
wczeniej. Wedug Gorazda Humara,
byego prezydenta ECCE, skutek jest
m.in. taki, e modzi inynierowie
nie maj gdzie zdobywa praktyki
w zawodzie.
Ale my wci mamy realne potrzeby w tym zakresie.
Tak i tego nam Europa Zachodnia
zazdroci. Dlatego te mamy ogromny
ruch budowlany w caym kraju, a dziki
unijnym rodkom niebywa szans na
nadrobienie inwestycyjnych zapnie
oraz na stworzenie mocnego sektora
budowlanego. Mgby on skutecznie
konkurowa z potnymi koncernami
z caego wiata, ktre chc wej na
polski rynek inwestycji publicznych.
Taka konkurencja bdzie te
miaa miejsce na europejskim jednolitym rynku, nad ktrego stworzeniem Unia, przy udziale ECCE
i ECEC, intensywnie pracuje.
Europejski jednolity rynek to nie
tylko swoboda dziaalnoci firm, ale
i wiadczenia usug inynierskich.

Unia dy do usunicia barier, ktre
hamuj swobodny przepyw kapitau,
ludzi i firm midzy krajami czonkowskimi. Jednym z pomysw jest np.
powoanie tzw. europejskiej spki
prywatnej (European Private Company), ktra bdzie moga dziaa
w caej Unii bez potrzeby tworzenia
spek-crek i dostosowywania si do
lokalnego prawa handlowego. Statut takiej firmy jest ju przygotowany i obecnie jest w fazie konsultacji.
To wietny pomys, bo usuwa wiele
ogranicze. Upraszcza te sprawy podatkowe. A jeli chodzi o konkurencj
i interesy mniejszych firm, to od kilku
lat pracujemy nad tym tematem. Wanie od niego zacza si moja dziaalno midzynarodowa. Gdy w 2009 r.
ECCE i ECEC powoay wspln grup
robocz ds. prawa maego biznesu,
zostaem zaproszony przez prof. Grabowskiego do wzicia udziau w tym
przedsiwziciu w imieniu izby.
Kiedy polscy inynierowie bd
mogli bez ogranicze podejmowa prac w zawodzie w rnych
krajach UE?
Myl, e za dwa, trzy lata. Wzajemne
uznawanie kwalifikacji wymaga ujednolicenia standardw wyksztacenia inynierw w UE (ten proces zapocztkowano Deklaracj Bolosk w 1999 r.).
Europejska Rada Inynierw Budownictwa ECCE, utworzona

w 1985 r., skupia stowarzyszenia
inynierw budownictwa z krajw europejskich. Obecnie ECCE
ma 26 penych czonkw i 5 stowarzyszonych. PIIB naley do
ECCE na prawach penego czonka od maja 2010 r. (po wycofaniu czonkowstwa przez PZITB).
PIIB jest take czonkiem, i to
zaoycielem, innej midzynarodowej organizacji Europejskiej
Rady Izb Inynierskich
Inynierskich, w skrcie ECEC
ECEC, powoanej w 2003 r.
Ma ona podobne cele i zakres
dziaalnoci jak ECCE, ale zrzesza wycznie organy samorzdu zawodowego inynierw
budownictwa, obecnie z 16 krajw europejskich. Dziki temu
moliwe jest m.in. wzajemne
uznawanie kwalifikacji zawodowych w rnych specjalnociach
budowlanych przez kraje czonkowskie ECEC, do czego nie s
uprawnione organizacje nalece do ECCE.
ECCE i ECEC blisko ze sob
wsppracuj. Maj staych
przedstawicieli w Brukseli, ktrzy reprezentuj rodowisko
inynierw budownictwa przed
organami Unii Europejskiej.
Chodzi o ekwiwalentno programw
nauczania oraz ustalenie i wprowadzenie w ycie minimw programowych na uczelniach technicznych.
Konieczne jest te stworzenie skomputeryzowanego, oglnoeuropejskiego systemu rejestrujcego kwalifikacje
i osignicia zawodowe kadego inyniera. Wgld do systemu zapewniaaby
europejska karta inyniera, bdca integralnym elementem jednolitego rynku
europejskiego, uatwiajca mobilno
zawodow inynierw i uznawanie ich
kwalifikacji niezalenie od miejsca pochodzenia, wyksztacenia i pracy.
wiatowe Forum Inynierskie 2012, Lublana, Sowenia. Wodzimierz Szymczak podczas rozmowy
z Danilo Trk, prezydentem Republiki Sowenii (w rodku)
Rozmawiaa: Joanna Jankowska
grudzie 12 [101]
21
O bezpieczestwie w budownictwie
Mirosaw Praszkowski
O stanie bezpieczestwa i higieny
pracy oraz nadzorze pracy na budowach w Wielkopolsce przy realizacji
inwestycji zwizanych z Euro 2012
rozmawiano podczas spotkania Wielkopolskiej Rady ds. Bezpieczestwa
Pracy w Budownictwie, ktre odbyo
si 18.10.2012 r. w siedzibie Wielkopolskiej Okrgowej Izby Inynierw
Budownictwa.
Obrady prowadzi Stefan Nawrocki, przewodniczcy Wielkopolskiej
Rady ds. Bezpieczestwa Pracy w Budownictwie. Pastwow Okrgow
Inspekcj Pracy w Poznaniu reprezentowali: Stanisawa Zikowska
okrgowy inspektor pracy, Krzysztof Duda jej zastpca, Krzysztof
Fiklewicz byy dugoletni okrgowy
inspektor pracy oraz Grzegorz Stryk nadinspektor pracy.
Zbigniew Janowski, przewodniczcy

Rady ds. Bezpieczestwa Pracy w Budownictwie przy Gwnym Inspektorze
Pracy, a take przewodniczcy Zwizku
Zawodowego Budowlani, wysoko
oceni dziaania Pastwowej Inspekcji
Pracy w zakresie poprawy stanu bezpieczestwa na budowach. Zwrci uwag na problemy pracownikw zatrudnionych na budowach, czsto na tzw.
umowach mieciowych, niedajcych
gwarancji staego zatrudnienia.
Jerzy Stroski, przewodniczcy Wielkopolskiej Okrgowej Izby Inynierw
Budownictwa, podkreli rol izby
w promowaniu dobrych praktyk
w budownictwie.
W obradach uczestniczyli: Micha Prymas, penomocnik prezydenta Poznania ds. EURO 2012, prezes spki EURO
2012 (realizujcej przebudow i moder-
nizacj stadionu miejskiego w Poznaniu),

przedstawiciele inwestorw i wykonawcw rozbudowy lotniska awica, Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego
w Poznaniu (dworca PKP), Term Maltaskich. Zaproszeni gocie przedstawili
problemy zwizane z realizacj inwestycji, a take wnioski dotyczce zarzdzania bezpieczestwem na budowach.
Uczestnicy spotkania zgodnie podkrelali konieczno przeprowadzenia
zmian w przepisach dotyczcych trybu
sprawdzania kwalifikacji wymaganych
przy obsudze i konserwacji urzdze
technicznych, a take podsumowali
efekty dziaa prewencyjnych w zakresie
bezpieczestwa pracy na budowach.
Oprac. na podstawie materiau Okrgowego Inspektoratu PIP w Poznaniu.
Budownictwo szpitalne
Mirosaw Praszkowski
Wielkopolska Okrgowa Izba Inynierw Budownictwa, przy wsppracy

Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu i Politechniki Poznaskiej, zorganizowaa III Konferencj Budownictwo szpitalne. Wymogi budowlane,
medyczne i prawne a bezpieczestwo
pacjenta.
Celem konferencji byo zapoznanie
wszystkich rodowisk zawodowych
z najnowszymi trendami w specjalistycznym budownictwie szpitalnym, ze zwrceniem uwagi na bezpieczestwo pacjenta, dziki czemu
bdzie moliwe waciwe zaadaptowanie istniejcych obiektw do
najwyszych standardw wiatowych. Konferencj wsplnie poprowadzili dr n. med. Adam Mikstacki
i mgr in. Jerzy Stroski.
O wsppracy projektanta z inwestorem w trakcie przygotowania projektw rozbudowy czy te budowy szpitali
opowiada w referacie Rozwj przez
dialog, czyli poszukiwanie narzdzi porozumienia interdyscyplinarnego arch.
Grzegorz Sadowski. Dr Adam Mikstacki
w referacie Bezpieczestwo w anestezjologii i oddziaach intensywnej terapii omwi wyniki bada naukowych
zwizanych z nowymi tendencjami,
problemami i zagroeniami zwizanymi
z wystpowaniem oraz leczeniem zakae w oddziaach intensywnej terapii.
Dr Mieczysaw Porowski z Politechniki
Poznaskiej przedstawi kwesti nakadw energetycznych dla zdecentralizowanego i scentralizowanego systemu
klimatyzacyjnego bloku operacyjnego.
Dr n. med. Krzysztof Kordel omwi
INYNIER BUDOWNICTWA
22
przypadki roszcze pacjentw wobec

szpitali, ktre byy zwizane z infrastruktur szpitaln. W kolejnych referatach
zaprezentowali: Pawe Olejniczak kwestie zwizane z przegldami instalacji
gazw medycznych, Zenon Makowski
wpyw eksploatacji instalacji na bezpieczestwo pacjentw i personelu, Daniel witko zasady utrzymania sprztu medycznego, Kazimierz Ratajczak
innowacyjn metod bioczyszczenia
w obiektach szpitalnych.
Udzia 140 osb w konferencji i ywe
dyskusje wiadcz o potrzebie informacji na temat najnowszych wymogw budowlanych, medycznych
i prawnych, zwizanych z zachowaniem bezpieczestwa pacjenta w placwkach suby zdrowia.
11
2012
NR
100
PL ISSN 1732-3428
| L I S T O PA D
MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA
Dodatek specjalny
10-LECIE PIIB
Zima na budowie
Przygotowanie planu BIOZ
IB_11_2012_okladka.indd 1
Zgodnie z przepisami
i orzecznictwem
Barbara Mikulicz-Traczyk
2012-10-25 13:18:42
Imi:
Nazwisko:
Nazwa firmy:
Numer NIP:
Ulica:
nr:
Miejscowo:
Kod:
Telefon kontaktowy:
e-mail:
W poowie listopada br. miao miejsce kolejne spotkanie przewodniczcych okrgowych sdw dyscyplinarnych i rzecznikw (koordynatorw)
odpowiedzialnoci zawodowej wraz
z organami krajowymi, na ktrym
wyjaniane byy biece problemy
prawne i administracyjne pojawiajce si w trakcie prowadzonych przez
te organy postpowa. Szkolenie
prowadzili mec. Jolanta Szewczyk
i mec. Krzysztof Zajc.
Przed czci robocz posiedzenia
wystpi Andrzej Dobrucki, prezes PIIB, ktry przybliy problemy zwizane z projektem ministra
sprawiedliwoci Jarosawa Gowina,
dotyczcym deregulacji dostpu do
zawodw, midzy innymi zawodu
inyniera budownictwa. O stanowisku PIIB w tej sprawie i podjtych
przez samorzd dziaaniach przeczytaj Pastwo w biecym numerze
IB na str. 9.
Niezalenie od tego szef izby przedstawi stan zaawansowania rozmw, ktre prowadzi z rektorami
uczelni technicznych, dotyczcymi
m.in. kwestii praktyk zawodowych oraz uprawnie budowlanych
moliwych do zdobycia dla poszczeglnych poziomw wyksztacenia
inynierw.
Zwrci ponadto uwag na opracowywany przez resort infrastruktury
projekt zmiany Prawa budowlanego, przy czym skupi si na kwestii
zakresu uprawnie budowlanych
i propozycji ograniczenia specjalnoci oraz propozycji zmian dotyczcych rzeczoznawcw budowlanych.
Dalsza cz spotkania majca ju

zdecydowanie charakter roboczy
skoncentrowana bya wok pyta
i wtpliwoci zgaszanych przez
osoby
prowadzce
postpowania w organach rzecznikw odpowiedzialnoci zawodowej i sdach
dyscyplinarnych.
Kwestie praw autorskich i ich naruszania, bdne opinie i ekspertyzy sporzdzane przez czonkw samorzdu, czym jest wykonywanie
czynnoci zawodowych, wedug
ktrych przepisw zdefiniowa
mona pojcie znaczcych strat
materialnych to przykady poruszanych zagadnie. Kiedy mona
umorzy spraw i na podstawie
jakich przepisw? Jak przygotowa wniosek do sdu i co znaczy
race naruszenie prawa? to
kolejne zagadnienia. Sporo czasu
powicono wyjanieniu kwestii
kwalifikacji postpowa: w jakim
trybie powinny by prowadzone
okrelone sprawy dyscyplinarnym czy zawodowym?
Dogbne wyjanienie i zdefiniowanie poruszanych na szkoleniu
pyta oraz wtpliwoci stanowi
w znaczcym stopniu o jakoci prowadzonych przez organy izby spraw.
Nie sposb bowiem przeceni wagi
rozstrzygni, ktre id w wiat
to jedno, ale, co waniejsze,
czsto stanowi o dalszych zawodowych losach czonkw naszego
samorzdu.
Adres do wysyki egzemplarzy:
Zapraszamy do prenumeraty miesicznika

Inynier Budownictwa.
Aby zamwi prenumerat, prosimy wypeni poniszy
formularz. Ewentualne pytania prosimy kierowa
na adres: prenumerata@inzynierbudownictwa.pl
ZAMAWIAM
Prenumerat roczn na terenie Polski
(11 ZESZYTW W CENIE 10) od zeszytu:
__________________________
w cenie 99 z (w tym VAT)
Prenumerat roczn studenck

(50% rabatu) od zeszytu
_________________________
w cenie 54,45 z (w tym VAT)
PREZENT DLA PRENUMERATORW

Osoby, ktre zamwi roczn prenumerat Inyniera Budownictwa, otrzymaj
bezpatny Katalog Inyniera
(opcja dla kadej prenumeraty)
KATALOG INYNIERA
edycja 2012/2013 wysyamy 01/2013
dla prenumeratorw z roku 2012
Numery archiwalne:
________________________
w cenie 9,90 z za zeszyt (w tym VAT)
UWAGA! Warunkiem realizacji prenumeraty studenckiej
jest przesanie na numer faksu 22 551 56 01 lub e-mailem
(prenumerata@inzynierbudownictwa.pl) kopii legitymacji studenckiej
Wyliczon kwot prosimy przekaza na konto:
54 1160 2202 0000 0000 9849 4699

Prenumerata bdzie realizowana po otrzymaniu
nalenoci.
Z pierwszym egzemplarzem otrzymaj Pastwo faktur.
Wypeniony kupon prosz przesa na numer faksu
22 551 56 01
Owiadczam, e jestem patnikiem VAT i upowaniam
Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw Budownictwa Sp. z o.o.
do wystawienia faktury bez podpisu. Owiadczam, e wyraam
zgod na przetwarzanie moich danych osobowych przez
Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw Budownictwa Sp. z o.o. dla
grudziepotrzeb
12 [101]
niezbdnych z realizacj niniejszego zamwienia zgodnie
z ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych
(Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926).
23
Na budowie S3
Zenon Pilarczyk
Inynierowie budownictwa na budowie najwaniejszej drogi

w wojewdztwie lubuskim.
Dzieje budowy drogi ekspresowej

S3 maj swj pocztek 28 wrzenia
1993 r., kiedy to ogoszono rzdowy program budowy sieci autostrad
w Polsce. W pierwszej wersji bya to
autostrada A3, przewidziana do realizacji w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko
finansowanego w znacznej mierze
przez Uni Europejsk. Jest to fragment midzynarodowego szlaku komunikacyjnego E65, ktry biegnie od
Poudniowej Skanii do portw Morza rdziemnego. Dugo tej trasy
w Polsce wynosi 470 km ze winoujcia do Lubawki. Dla wojewdztwa
lubuskiego ten cig komunikacyjny ma
zasadnicze znaczenie. czy pnoc
z poudniem i scala wojewdztwo czc dwie jego stolice. Naley tu podkreli wan rol rodowiska dziennikarskiego, kiedy w sierpniu i wrzeniu
2005 r. pojawia si nowa koncepcja
studium opracowanego przez Instytut
Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. W tym studium S3
miaa przebiega z Gorzowa Wlkp.
Fot. 1
do Poznania i dalej do Wrocawia,

omijajc praktycznie wojewdztwo
lubuskie. Aktywno miejscowych mediw przyczynia si do zachowania
obecnego przebiegu trasy. W ten sposb S3 staa si najwaniejsz lubusk drog. Na jej budowie nie mogo
zabrakn rodowiska inynierskiego. 15 wrzenia br. Lubuska Okrgowa Izba Inynierw Budownictwa
zorganizowaa wycieczk techniczn
na budow odcinka tej trasy midzy
Sulechowem a Midzyrzeczem.
Cay odcinek liczy 43 km. Zosta on podzielony na trzy mniejsze odcinki: od
poudniowego wza obwodnicy midzyrzeckiej do obwodnicy wiebodzina
budow realizuje firma Mota-Engil
z Portugalii, obwodnic wiebodzina
buduje Hermann Kirchner z Niemiec,
a odcinek od wiebodzina do wza
Sulechw Budimex. Dugoci odpowiednio: 17,1; 7,4; 18,5 km.
Koszt odcinka cznie z obiektami towarzyszcymi to 914,30 mln z. Inwestorem
jest Oddzia Generalnej Dyrekcji Drg
Krajowych i Autostrad w Zielonej G-
rze. Trasa drogi przebiega przez bardzo

urozmaicone krajobrazowo i przyrodniczo tereny wojewdztwa lubuskiego.
S to obszary sieci Natura 2000: Dolina Leniwej Obry i Nietoperek oraz
obszar chronionego krajobrazu Rynna
Paklicy i Ooboku. Teren jest bardzo
zaburzony geologicznie. Zainteresowanych odsyam do artykuu mgr. in. Jakuba Sieranta w miesiczniku Inynier
Budownictwa nr. 9 i 10 z 2012 r.
Budowana droga ekspresowa S3 naley do najnowoczeniejszych obiektw tego typu na wiecie. Zarwno
rozwizania dotyczce ochrony rodowiska, jak i konstrukcyjne s w wiatowej czowce. Zwiedzajcych szczeglnie zainteresowaa realizacja estakady
WS-17 (obwodnicy wiebodzina)
obiekt bardzo piknie wkomponowany w krajobraz. Ze wzgldu na
trudne warunki geotechniczne zaprojektowano wiadukt o rozdzielnych
konstrukcjach nonych dla kadej jezdni. Jezdnia wschodnia ma 23 przsa,
a w cigu jezdni zachodniej znajduj si
24 przsa. Dugo cakowita: 936 m.
O budowie S3 i problemach technicznych z ni zwizanych opowiedzia profesjonalnie mgr in. Zdzisaw Kuciak (na zdjciu z kaskiem w rku),
zastpca dyrektora Oddziau GDDKiA w Zielonej Grze
INYNIER BUDOWNICTWA
24
REKLAMA
Fot. 2
Zbrojenie ustroju nonego o przekroju skrzynkowym na estakadzie

WS-02a pod Midzyrzeczem
Wiadukt umoliwia bezkolizyjny przejazd nad nastpujcymi przeszkodami: drog gminn, drog krajow nr 3, rzek
Strug wiebodzisk, ul. Poznask i lini kolejow Warszawa Berlin. Budowa wiaduktu realizowana bya metod
nasuwania podunego, ktra polega na przesuwaniu gotowej konstrukcji mostu z przyczka na kolejne podpory.
Wytwrnia wiaduktu jest umiejscowiona 16 m za przyczkiem i posadowiona bezporednio. Podzielona jest na
cz stacjonarn (elbetowe ciany wytwrni) i ruchom, opart na prasach hydraulicznych. W czasie nasuwu
ustrj nony przejeda wraz z pytami szalunkowymi pod
rodnikiem po gadkiej, pokrytej ywic epoksydow powierzchni tarcz wytwrni. Dzib montaowy (awanbek)
stanowi pierwsze przso. Ma on dugo 30 m, a jego
poczenie z ustrojem nonym wykonane jest za pomoc
kabli 4 x 150 mm ze stali St1600/1860. Na gowicach filarw s wykonane specjalne oyska do nasuwu. Paszczyzny
tarcia stanowi: pyta ze stali szlachetnej i pyta teflonowa.
Maksymalna sia przesuwajca wynosi 6080 kN. Do nasuwu uywane jest urzdzenie hydrauliczne firmy Eberspaecher AH 123. Cykl wykonania segmentu przebiega w rytmie tygodniowym i skada si z nastpujcych czynnoci:
wbudowanie zbrojenia belek, uoenie kabli i osonek, betonowanie, pielgnacja betonu, sprawdzenie wytrzymaoci,
sprenie centryczne, opuszczenie szalunku, przygotowanie urzdzenia do nasuwu, przesuw odcinka budowlanego,
oczyszczenie i podniesienie szalunku oraz niwelacji wytwrni (sprawdzenie pooenia po przesuwie). Walory
estetyczne obiektu podnosi, stanowic jednak dodatkow
trudno, przesuwanie prawie kilometrowego odcinka estakady po uku.
Szkoda, e budowa i znaczenie drogi ekspresowej S3 wydaj si by niedocenione przez miejscowe spoeczestwo.
Pozostaje mie nadziej, e obiekt ten zostanie doceniony
po oddaniu do uytku. Budow drg na skal nieznan
w naszej historii og poznaje poprzez narzekania i afery
(kto po latach bdzie o tym pamita). Jeeli nie zajd niespodziewane okolicznoci, to odcinkiem Sulechw Midzyrzecz pojedziemy na wakacje w 2013 r.
Natomiast z Zielonej Gry do Gorzowa Wielkopolskiego
przejedziemy si latem 2014 r. Bdzie to inne wojewdztwo lubuskie.
grudzie 12 [101]
25
prawo
Praktyczne skutki zawarcia ugody

Rafa Golat
Rozpatrujc praktyczne skutki zawarcia ugody, powinno si

bra pod uwag ewentualne trudnoci z jej wykonaniem.
Optymalnym rozwizaniem sporu jest

zawarcie midzy jego stronami koczcej spr ugody. Trzeba jednak zdawa
sobie spraw z tego, e samo zawarcie
ugody nie oznacza automatycznej likwidacji problemu, zwizanego z realizacj stanowicych przedmiot sporu
roszcze. Ugoda, z ktrej wynika zobowizanie do spenienia okrelonych
wiadcze, musi by bowiem jak kada inna umowa wykonana, co nie jest
w kadym przypadku pewne.
Ju na etapie zawierania ugody zasadne jest zatem zadbanie o maksymaln
jej skuteczno, czyli o wprowadzenie
do jej treci odpowiednich zabezpiecze realizacyjnych.
Skutki ugody
a cel jej zawarcia
Ugoda jako podstawowa formua
polubownego rozstrzygania sporw
ma bardzo szeroki zakres zastosowania. Zawierana moe by w rnym
celu, na co wskazuje art. 917 k.c.
Zgodnie z tym przepisem przez ugod strony czyni sobie wzajemne
ustpstwa w zakresie istniejcego
midzy nimi stosunku prawnego
w tym celu, aby uchyli niepewno co do roszcze wynikajcych
z tego stosunku lub zapewni ich
wykonanie albo by uchyli spr istniejcy lub mogcy powsta.
Okazuje si zatem, e pod wzgldem celu, w jakim ugody s zawierane, mog zosta one podzielone na
dwie podstawowe grupy: 1) ugody
bdce efektem trudnoci w realizacji wczeniej zawartych umw oraz
2) ugody, dla ktrych uzasadnieniem
jest eliminacja sporu, w tym powsta-
jcego niezalenie od umownych

zwizkw midzy jego stronami.
W pierwszym z powyszych przypadkw skutkiem ugody jest doprecyzowanie albo odpowiednia zmiana
wczeniej zawartej umowy. Jeli np.
w umowie midzy kontrahentami nie
zostaa dokadnie okrelona wysoko
wynagrodzenia, w drodze ugody mona j precyzyjnie okreli.
Ugoda stanowi moe zatem rozwizanie przyspieszajce realizacj kontraktu przy zaoeniu czciowej
rezygnacji z przysugujcych jednemu
z kontrahentw roszcze. Projektant
napotykajcy trudnoci w realizacji
umowy ze strony swojego kontrahenta
stoi zatem przed nastpujcym wyborem: 1) albo za wszelk cen upiera
si przy pierwotnie wynegocjowanym
stanowisku, ze skierowaniem sprawy
do sdu powszechnego wcznie; 2)
albo pj na kompromis, czyli ograniczajc czciowo swoje roszczenia,
doprowadzi dziki zawarciu ugody
do ich przyspieszonej realizacji w okrojonym odpowiednio zakresie.
Moliwo uchylenia si
od skutkw prawnych ugody
Ugoda jest skuteczna, czyli mona
powoywa si na jej zawarcie, pod
warunkiem e adna ze stron ugody
nie uchyli si od niej. Podstawow form kwestionowania ugody stanowi
uchylenie si od skutkw prawnych
zawartego w niej owiadczenia woli
ze wzgldu na jego wady.
Kodeks cywilny przewiduje specyficzn regulacj odnonie do ugodowego bdu. W odrnieniu od oglnych zasad, zawartych w art. 84 k.c.,
INYNIER BUDOWNICTWA
26
bd moe uzasadnia wycofanie si

z ugody tylko wtedy, gdy dotyczy stanu faktycznego, ktry wedug treci
ugody obie strony uwaay za niewtpliwy, a spr albo niepewno nie
powstayby, gdyby w chwili zawarcia
ugody strony wiedziay o prawdziwym
stanie rzeczy. Nie mona jednak uchyli si od skutkw prawnych ugody
z powodu odnalezienia dowodw co
do roszcze, ktrych ugoda dotyczy,
chyba e zostaa ona zawarta w zej
wierze (art. 918 k.c.).
Dopuszczalno zmiany
skutecznie zawartej ugody
Mimo e ugoda zmierza z zaoenia
do likwidacji sporu, nieporozumienia
przy jej zawieraniu, za wola stron czy
te przyczyny natury obiektywnej mog
powodowa konieczno zmiany jej postanowie lub wrcz odstpienia od niej
w celu przywrcenia zachwianej rwnowagi. Naley kierowa si wwczas
pewnymi wypracowanymi w orzecznictwie lub wynikajcymi z obowizujcych przepisw zasadami.
W razie racego naruszenia przez
ugod usprawiedliwionego interesu
osb uprawnionych sd wadny jest
orzec o niedopuszczalnoci takiej ugody nie tylko w przypadku zawarcia jej
w toczcym si przed nim procesie,
ale take w stosunku do ugody pozaprocesowej, ktra dosza do skutku
nawet przed formalnym wszczciem
postpowania. Za race naruszenie
usprawiedliwionego interesu osb
uprawnionych naley przy tym uzna
sytuacj, w ktrej zawarcie ugody postawio obiektywnie jej stron w zdecydowanie gorszym pooeniu, ni
gdyby ugody nie zawieraa, ale zwrcia si do sdu o rozstrzygnicie i rozstrzygnicie to uzyskaa (wyrok SN z 21
lutego 1974 r., sygn. akt II CR 840/73,
OSNCP, nr 2 z 1974 r., poz. 216).
Nie mona poza tym zapomina
o tym, e poniewa ugoda jest szczeglnego rodzaju umow, zgodnie
z ogln zasad swobody umw
strony kadej ugody maj moliwo
jej odpowiedniej korekty, jeli zmiana
taka ley w ich oboplnym interesie.
Moe to nastpi np. w formule stosownego aneksu, zmieniajcego pierwotne brzmienie ugody.
Trudnoci zwizane
z brakiem dobrowolnej
realizacji ugody
Ugoda zawierana przed skierowaniem
sprawy do sdu rodzi dla podmiotu,
ktry liczy dziki temu na polubowne,
definitywne zakoczenie sporu, jedno

podstawowe zagroenie. Tego rodzaju
ugoda, podobnie jak inne umowy prawa cywilnego, co do zasady nie stanowi
bowiem tytuu egzekucyjnego (art. 777
k.p.c.). W zwizku z tym jeli dunik,
zobowizany na jej podstawie do okrelonego wiadczenia, wiadczenia tego
nie chce dobrowolnie speni, wierzyciel
staje przed koniecznoci dochodzenia
wynikajcych z ugody roszcze na drodze odrbnie wszczynanego postpowania sdowego.
Chodzi w tym kontekcie przede
wszystkim o przypadki, w ktrych
jeden z kontrahentw wcale nie ma
zamiaru realizowa ugody, traktujc
jej zawarcie tylko i wycznie jako
przeciganie sprawy i sposb na odroczenie realizacji okrelonego obowizku, np. w zakresie konkretnej
patnoci.
Oglne zasady odpowiedzialnoci za niewykonanie ugody

Zasady odpowiedzialnoci kontraktowej w stosunku do ugody stanowicej umow nie zostay w sposb
odrbny uregulowane (art. 917 i 918
k.c.). Oznacza to, e do realizacji ugody
znajduj zastosowanie oglne zasady
odpowiedzialnoci za niewykonanie
lub nienaleyte wykonanie zobowiza
kontraktowych (art. 471 i nast. k.c.).
I tak np. w zwizku z niewykonaniem
lub nienaleytym wykonaniem ugody
w zakresie wynikajcych z niej wiadcze pieninych mona da na
zasadach oglnych zapaty odsetek
umownych, jeli za takie nie zostay
ustalone, ustawowych (art. 481 k.c.).
Poza tym jeli w wyniku braku realizacji
ugody jeden z kontrahentw ponis
szkod, moe wystpi o zapat odpowiedniego odszkodowania.
REKLAMA
prawo
Czynnoci podejmowane
w razie braku wykonania
ugody
Czasowy kontekst czynnoci podejmowanych w przypadku braku wykonania
ugody, zawartej przed skierowaniem
sprawy do sdu, w modelowym ujciu
przedstawia si nastpujco:
1) zawarcie umowy, przy realizacji ktrej dochodzi midzy przedsibiorcami do sporu,
2) zawarcie midzy kontrahentami
ugody,
3) brak realizacji ugody przez jednego
z kontrahentw,
4) skierowanie przez drugiego kontrahenta pozwu do sdu w celu zasdzenia roszcze okrelonych w treci ugody,
5) wydanie przez sd wyroku uwzgldniajcego wnioski pozwu,
6) nadanie prawomocnemu wyrokowi
klauzuli wykonalnoci przez sd,
7) skierowanie opatrzonego klauzul
wykonalnoci wyroku do egzekucji.
Zawarcie ugody a przedawnianie si roszcze

Ugoda zawierana przez kontrahentw na wasn rk, czyli przed
skierowaniem sprawy do sdu,
nie przerywa biegu przedawnienia
spornych roszcze, ktrych realizacji zawarcie okrelonej ugody dotyczy (art. 123 k.c.). Z drugiej strony
ugoda czsto skutkuje powstaniem
nowych roszcze, stanowicych np.
modyfikacj wczeniej wysuwanych
niejasno sformuowanych w umowie

zobowiza kontraktowych.
W stosunku do roszcze wynikajcych z ugody termin przedawnienia
liczony powinien by odrbnie. Jeli
zatem np. z treci ugody wynika, e
jeden z kontrahentw w celu polubownego zakoczenia sporu zobowizuje
si zapaci drugiemu kontrahentowi
okrelon kwot w dacie X, data ta stanowia bdzie, jako data wymagalnoci
roszczenia majtkowego, pocztkowy
termin biegu jego przedawnienia.
W przypadku gdy przed upywem
tego terminu wierzyciel si zdecyduje,
w zwizku z brakiem realizacji ugody,
na skierowanie sprawy do sdu w celu
wyegzekwowania
wynikajcego
z ugody roszczenia, skierowanie sprawy (pozwu) do sdu skutkowa bdzie
przerwaniem biegu przedawnienia na
oglnych zasadach okrelonych w art.
123 k.c.
Znaczenie nadania ugodzie

formy aktu notarialnego
Zasadniczo ugoda moe zosta zawarta w formie dowolnej, jeli oczywicie
przepis szczeglny nie wprowadza
specjalnych wymogw formalnych,
co dotyczy choby przypadkw,
w ktrych ugoda wywiera ma skutki
w zakresie obrotu nieruchomociami.
Ta elastyczno formalna powoduje,
e najczciej ugody zawierane s
w formie pisemnych dokumentw.
Zawierajc ugod, zwaszcza gdy
dotyczy ona spornej sprawy wikszej
krtko
Poluzowane normy
Rozporzdzenie Ministra rodowiska zobowizuje do stosowania ekranw
akustycznych w takiej odlegoci od zabudowy mieszkaniowej, aby nie
zosta przekroczony dopuszczalny poziom haasu. W Polsce limity w tym
zakresie naleay do najbardziej rygorystycznych w Europie. Dopuszczalny
poziom haasu w dzie wynosi od 50 dB (dla zabudowy jednorodzinnej)
do 65 dB (w strefie rdmiejskiej), a w nocy od 45 do 55 dB. 1 padziernika
br. Minister rodowiska podpisa rozporzdzenie (Dz.U. z 2012 r. poz.1109)
zwikszajce normy haasu do 68 dB w cigu dnia oraz do 60 dB w nocy.
Zmiana sprawi, e znacznie rzadziej trzeba bdzie stawia ekrany, dziki
czemu spadn koszty budowy
drg, zdecydowanie
INYNIER
BUDOWNICTWA zyska te krajobraz.
28
wagi, warto mimo to zastanowi si

nad nadaniem jej kwalifikowanej formy aktu notarialnego. Jest to zwizane z tym, e forma ta stanowi istotne
uatwienie wykonawcze, na wypadek
gdyby ugoda nie zostaa dobrowolnie
przez jednego z kontrahentw wykonana. Podczas gdy ugoda zawarta
przed skierowaniem sprawy do sdu,
z wyjtkiem ugody podlegajcej wyjtkowo wykonaniu w drodze egzekucji sdowej z mocy ustawy (art. 777
pkt 3 k.p.c.), co do zasady nie stanowi
(jak to ju zaznaczono) tytuu egzekucyjnego, moe ona zosta za taki tytu
uznana, jeli zawarta zostaa w formie
aktu notarialnego, w ktrym dunik
jako strona ugody podda si egzekucji
(art. 777 pkt 46 k.p.c.).
Egzekucyjny wymiar ugody

zawartej przed sdem
Przedstawione trudnoci egzekucyjne
nie dotycz ugody, ktra zawierana
jest po wszczciu postpowania przed
sdem, niezalenie od tego, czy jest to
sd polubowny czy te sd pastwowy.
Ugoda sdowa (zawarta przed sdem)
traktowana jest bowiem wyranie jako
tytu egzekucyjny (art. 777 pkt 1 k.p.c.).
A zatem jeli ugoda sdowa nie zostanie wykonana, nie ma koniecznoci wszczynania w zakresie objtych
ni roszcze odrbnego, dodatkowego postpowania sdowego, skoro zawarcie tego rodzaju ugody zostao ju przez sd poddane weryfikacji.
moim zdaniem
Za praktyka skutkiem wadliwych przepisw

Przemysaw Lis
adwokat, Wrocaw
U przyczyn zapaci brany budowlanej

le rwnie, a moe nawet przede
wszystkim, wadliwe regulacje prawne oraz wadliwa praktyka stosowania prawa w sektorze zamwie
publicznych. Stwierdzenie to dotyczy
dwch zakresw regulacji prawnej
pierwszego zwizanego z udzielaniem zamwie publicznych i drugiego dotyczcego konstrukcji umw
o roboty budowlane.
Wiele ju napisano o bdzie ustawy
Prawo zamwie publicznych (Pzp),
ktra posuguje si gwnie kryterium
ceny, jako decydujcym, co skutkuje
czstokro wyborem wykonawcw
niezweryfikowanych, niezdolnych do
wykonania zamwienia. Nie jest jednak wycznie tak, e to wykonawcy
niezdolni do wykonania zobowiza
na skutek nikego potencjau finansowego nie reguluj nalenoci podwykonawcom ani e wszyscy na rynku
s oszustami. Rzecz w tym, e rwnie zamawiajcy, korzystajc z zapisw ustawy, sami doprowadzaj
wykonawcw do niewypacalnoci,
dziaajc w sposb daleki od zasady wzajemnej lojalnoci wyraonej
w przepisach kodeksu cywilnego (art.
354). Czstokro bowiem sam proces
udzielania zamwienia powoduje, e
od samego pocztku wykonawca
jest w pozycji niekorzystnej, a sytuacj t przenosi na podwykonawcw, co w przypadku zego rozwoju
wypadkw w toku realizacji inwestycji
skutkuje swoist reakcj acuchow.
Zaczyna si zwykle od samej specyfikacji istotnych warunkw zamwienia
oraz stanowicej zwykle zacznik do
niej dokumentacji projektowej. Zapisy
specyfikacji i programu funkcjonalno-uytkowego zwykle operuj pojciami oglnymi, zakrelaj przedmiot
umowy moliwie szeroko. Nie s jednak na tyle precyzyjne, aby pozwoli

wykonawcy na waciwe skalkulowanie oferty. Dlatego wykonawcy najwiksze znaczenie przywizuj do dokumentacji projektowej. Bywa, e ju
w tym momencie dochodzi do bdu,
jako e nie nale do rzadkoci przypadki, w ktrych zapisy specyfikacji
czy programu nie s spjne z treci
projektu.
Pniej za przed wykonawc stoi konieczno pogodzenia ze sob tych
rozbienoci, a koszty tego zamawiajcy bez skrupuw przerzucaj na
wykonawcw. Nie mniej istotny jest
poziom projektu budowlanego. Zdarzaj si projekty bdne, nieoparte
na rzeczywistej inwentaryzacji, projekty niekompletne, nieuwzgldniajce
rzeczywistych warunkw wykonania
umowy. Takie projekty rwnie nie
pozwalaj na waciwe skalkulowanie
oferty. A czas, w jakim ofert naley zoy, zwykle nie daje szans na
szczegow analiz projektw, tak
aby wykry ich niedoskonaoci czy
wadliwo.
Oglna konstatacja jest wic taka, e
mimo wyranej dyspozycji art. 29 Pzp
przedmiot zamwienia jest czstokro
opisywany w sposb niedostateczny,
niejednoznaczny i jest rozszerzajco
interpretowany w toku realizacji zadania. Artyku 29 i nast. Pzp nakazuj
okrela zakres robt budowlanych
stanowicych przedmiot zamwienia
w sposb precyzyjny, odwoujc si do
zrozumiaych i stosowanych kategorii
i norm. Jest jednak inaczej i skutki tego
spadaj na barki wykonawcw.
Nie zawsze jest tak, e ten brak precyzji w okreleniu przedmiotu zamwienia wynika z niestarannoci czy zej
woli zamawiajcego. Zdarza si, e
INYNIER BUDOWNICTWA
30
ze wzgldu na rozmiar inwestycji,

planowany czas jej realizacji, specyficzne warunki nie ma po prostu
moliwoci tak precyzyjnego opisu,
ktry pozwala na dokadne skalkulowanie oferty. Wtedy waciwe
wywaenie interesw stron pyn powinno z zapisw umowy. Tymczasem
zwykle w zamwieniach publicznych
przewiduje si, ze wzgldu na atwo
budetowania, wynagrodzenie ryczatowe, mimo e nie jest ono dopasowane do specyfiki zadania. Regulacja
kodeksowa ryczatu pasuje bowiem do
zada maych, nieskomplikowanych,
o krtkim terminie realizacji. O ile wynagrodzenie kosztorysowe w ramach
regulacji art. 630 k.c. daje moliwo
uwzgldnienia w wynagrodzeniu robt
nieprzewidzianych, o tyle ju kodeksowe ujcie wynagrodzenia ryczatowego w art. 632 k.c. takiej moliwoci
w normalnym trybie nie daje. Take
wzorce umowne, ktrych akceptacja
jest warunkiem udziau w postpowaniu, zwykle s jednostronne i obciaj
wykonawc wszelkim moliwym ryzykiem. Do rzadkoci nale wzorce
umowne pozwalajce uwzgldnia
wzrost cen podstawowych materiaw w toku realizacji inwestycji,
a przecie jeli inwestycja rozciga si
na lata, to ryzyko tego jest olbrzymie.
Rwnie faktyczne zwikszenie iloci
robt, czsto bdce wynikiem poprawek lub zmian projektowych, ale
mieszczcych si w obrbie tego samego programu funkcjonalno-uytkowego i tego samego opisu specyfikacji, nie jest uwzgldniane jako roboty
dodatkowe, upowaniajce do dodatkowego wynagrodzenia.
Do typowych klauzul w umowach nale te, w ktrych wykonawcy stwierdzaj, e zapoznali si z przedmiotem
moim zdaniem
umowy, projektem i warunkami wykonania robt i wzili pod uwag
wszelkie moliwe ryzyka przy kalkulacji oferty i ustaleniu ceny. W praktyce zapisy takie najczciej poza ryzykiem o rdle typowo ekonomicznym
(np. zmiana cen rynkowych) su do
przerzucania na wykonawc skutkw niedoskonaoci lub wadliwoci
projektu. Niezalenie od przyjtej zasady wynagrodzenia ryczatowego
oznaczaj rwnie osabienie pozycji
wykonawcy, jeeli chodzi moliwoci
domagania si podwyszenia wynagrodzenia i zrzeczenia si istniejcych
prawnych moliwoci take w zakresie
tego ryzyka typowo ekonomicznego.
Rygorystyczna interpretacja przesanek
do zastosowania klauzul waloryzacyjnych (art. 632 par. 2, art. 357(1) k.c.)
nie daje szansy wyjcia obronn rk
z konkretnego zadania.
Umowna regulacja dotyczca robt
dodatkowych, poza ograniczeniem
wynikajcym z samego Pzp, nakada
zwykle na wykonawc konieczno
wykonania wszystkich niezbdnych
robt, niezalenie od ich rozmiaru,
bez prawa do wynagrodzenia dodatkowego, do uzyskania ktrego
umowy statuuj rozmaite warunki,
czsto niemoliwe do spenienia. Konieczno wykonania wszystkich robt moe, przy niekorzystnej regulacji
warunkw patnoci, w pewnych sytuacjach postawi wykonawc wobec

ekonomicznej niemonoci kontynuowania prac i niejako wrzuca go
w opnienie i jego konsekwencje.
Ostatni, lecz nie mniej wan przyczyn problemw wykonawcw
bywa umowna regulacja wymagalnoci wynagrodzenia. Jake czsto
w umowach spotykamy zapisy, e
zapata nastpuje na podstawie faktury, ktrej podstaw wystawienia
jest absolutnie bezusterkowy protok
odbioru. Uzyskanie tego w wielkich
inwestycjach jest prawie niemoliwe.
Do sytuacji czsto spotykanych naley przeduanie odbioru przez wskazywanie kolejnych, drobnych i czsto
dyskusyjnych usterek.
Wykonawca jest wic naraony na
liczne niebezpieczestwa, poczwszy
ju od samego pocztku, od procesu
ofertowania, przez praktyk realizacji
umowy, do samego koca a do chwili odbioru. Na koniec musi zapaci
podatki od wystawionych faktur, niezalenie do tego czy wynagrodzenie
otrzyma, czy te na nie oczekuje.
Jak zaradzi tym wszystkim zjawiskom?
Piszcy te sowa uwaa, e konieczna
jest nie tylko zmiana zasad udzielania zamwie przez odejcie od
wycznoci kryterium kosztowego,
ale przede wszystkim przyjcie jako

zasady w kontraktach realizowanych
dugoterminowo zasady wynagrodzenia kosztorysowego. Za konieczne uwaam rwnie opracowanie
generalnego wzorca kontraktowego
dla robt budowlanych w zamwieniach publicznych, pozwalajcego
wyway interesy obu stron, a co najmniej opracowanie listy klauzul niedopuszczalnych na gruncie prawa zamwie publicznych. Rozway mona
rwnie wzbogacenie kodeksowej regulacji dotyczcej kryterium odbiorowego w umowie o roboty budowlane
i nadanie mocy przepisu prawa zasadzie wyraanej dotd w orzecznictwie,
zgodnie z ktr drobne usterki nie
mog by powodem odmowy odbioru
ani wstrzymania zapaty (co oczywicie
nie uchybia obowizkowi ich usuwania). Poniewa kontrakty budowlane
realizowane s czstokro w systemie
wielopitrowego podwykonawstwa,
idealnie byoby, gdyby postulowane
zmiany uzupenione byy zmian zasady opodatkowania z memoriaowej na
kasow (co wydaje si mie niewielkie
szanse). Tym waniejsze jest wic, aby
przedsibiorcy budowlani, bdc przysowiow owc do strzyenia, nie byli
jednoczenie obiektem wyzysku w ramach kontraktu.
REKLAMA
grudzie 12 [101]
31
ar t y k u sp onsor o w an y
DRESSTA rwnie w Polsce

W systemie dystrybucji najwikszego polskiego producenta maszyn budowlanych nastpia istotna zmiana.
Z dniem 15 padziernika 2012 r. sprzeda i obsuga serwisowa
maszyn budowlanych produkowanych w wydziaach cywilnej
czci Huty Stalowa Wola w Stalowej Woli, a znanych dotd
na rynku polskim pod mark HSW STALOWA WOLA, zostaa
przekazana przez obecnego waciciela do spki DRESSTA, ktra w cigu najbliszych tygodni przejmie te odpowiedzialno
za sprzeda czci zamiennych do maszyn HSW STALOWA
WOLA na rynku polskim. Tym samym zostanie zintegrowany
system sprzeday i obsugi posprzedanej wszystkich maszyn
budowlanych produkowanych wczeniej przez Hut Stalowa
Wola S.A.
W Polsce maszyny s sprzedawane pod wspln mark DRESSTA
i STALOWA WOLA. W ten sposb postanowiono doceni warto marki HSW STALOWA WOLA, pod ktr od ponad 40 lat
byy produkowane licencyjne spycharki gsienicowe, adowarki
koowe, ukadarki rur, a ostatnio koparko-adowarki. Do tej marki
nawizuje nazwa spki dystrybucyjnej, ktra stanowi poczenie
pierwszych liter nazwy byego amerykaskiego partnera firmy
DRESSER i marki STALOWA WOLA.
W 2000 r. podczas targw INTERMAT w Paryu zaprezentowano

logo Dressta, ktre od tego czasu stao si rozpoznawalne na
wszystkich kontynentach. W Polsce po raz pierwszy logo i marka Dressta zostay zaprezentowane 2023 listopada br. podczas
targw Poleko/Komtechnika w Poznaniu.
Dressta zatrudnia od 15 padziernika wikszo pracownikw

dotychczas obsugujcych sprzeda i serwis maszyn na rynku
polskim. Dyrektorem Biura Sprzeday Krajowej zosta mianowany
Andrzej Cal (andrzej.cal@dressta.com.pl), ktry wczeniej pracowa na stanowisku dyrektora ds. sprzeday w Zakadzie Mechanicznym oraz Centrum Budowy Maszyn Huty Stalowa Wola S.A.,
a przez ostatnie lata na kierowniczych stanowiskach w strukturze
sprzeday spki Dressta. Jego osoba czy dowiadczenia obydwu organizacji w zakresie dystrybucji maszyn.
Za serwis techniczny na rynku polskim jest odpowiedzialny Adam Kowal
(adam.kowal@dressta.com.pl), ktry razem ze subami technicznymi,
zapewnia uytkownikom obsug maszyn i doradztwo techniczne.
Biuro Sprzeday Krajowej jest czci poczonego Pionu Handlowego, podobnie jak Biuro Serwisu jest czci oglnowiatowego systemu obsugi posprzedanej Dressty, dziki czemu
standardy wypracowane na rynkach midzynarodowych bd
stosowane rwnie w Polsce.
Dressta Sp. z o.o. rozpocza dziaalno w 1995 r. jako spka joint
venture Huty Stalowa Wola S.A. i koncernu Komatsu-Dresser Company. Od 1995 r. sprzedawano maszyny produkcji HSW S.A. pod
mark DRESSER i DRESSTA na caym wiecie, za wyjtkiem rynku
polskiego, ktry by obsugiwany bezporednio przez Biuro Handlu
Huty Stalowa Wola S.A. Z wielk satysfakcj przyjto fakt rozszerzenia dziaalnoci o rynek polski. Wikszo pracownikw Dressty rozpoczynaa karier zawodow w Biurze Handlu Zagranicznego i Oddziale Serwisu Huty Stalowa Wola. Dressta jest grup kapitaow,
ktra ma 3 spki zalene w USA i Singapurze, 3 centra sprzeday
czci oraz sie dystrybucji w kilkudziesiciu krajach.
Jak powiedzia Wiesaw Jakbik dyrektor handlowy Dressty:
W cigu 17 lat swojej dziaalnoci Dressta sprzedaa maszyny do
106 krajw na wszystkich kontynentach. Wsppraca z najbardziej
wymagajcymi klientami na najbardziej wymagajcych rynkach pozytywnie wpyna na systematyczny rozwj oferowanych wyrobw.
Dziki temu, w przeciwiestwie do innych polskich producentw,
zostay zachowane zasoby materialne oraz ludzkie zwizane z produkcj maszyn w Stalowej Woli i na chwil obecn Stalowa Wola
jest gwnym orodkiem produkcji maszyn budowlanych w Polsce.
Zarzd i pracownicy Dressty zapewniaj, e doo wszelkich stara,
aby zapewni polskim klientom najwyszy poziom obsugi handlowej i serwisowej, ktry osignito na rynku midzynarodowym.
W zwizku z rozszerzeniem dziaalnoci Dressta przygotowaa dla swoich klientw specjaln ofert sprzeday.
Szczegy tej oferty mona uzyska u handlowcw
Dressty oraz na stronie internetowej www.dressta.com.pl
Biuro Sprzeday Krajowej

ul. Kwiatkowskiego 1, 37-450 Stalowa Wola
tel.: 15 8134783, fax: 15 8134763
sprzedaz@dressta.com.pl
INYNIER BUDOWNICTWA
32
nor m aliz acja i nor m y

NORMY EUROPEJSKIE I POPRAWKI UZNANE (W JZYKU ORYGINAU) ZA POLSKIE NORMY
(OPUBLIKOWANE W PADZIERNIKU 2012 R.)
Lp.
Numer i tytu normy, zmiany, poprawki
Norma zastpowana
Data ogoszenia uznania
KT*
PN-EN ISO 10077-2:2012/AC:2012

Cieplne waciwoci uytkowe okien, drzwi i aluzji
Obliczanie wspczynnika przenikania ciepa Cz 2: Metoda
komputerowa dla ram (oryg.)
2012-10-04
179
PN-EN 1363-1:2012
Badania odpornoci ogniowej Cz 1: Wymagania oglne (oryg.)
PN-EN 1363-1:2001
2012-10-08
180
PN-EN 997:2012/AC:2012
Miski ustpowe z integralnym zamkniciem wodnym (oryg.)
2012-10-04
197
PN-EN 572-1:2012
Szko w budownictwie Podstawowe wyroby ze szka sodowo-wapniowo-krzemianowego Cz 1: Definicje oraz oglne waciwoci
fizyczne i mechaniczne (oryg.)
PN-EN 572-1:2009
2012-10-01
198
PN-EN 572-2:2012
Szko w budownictwie Podstawowe wyroby ze szka sodowo-wapniowo-krzemianowego Cz 2: Szko float (oryg.)
PN-EN 572-2:2009
2012-10-01
198
PN-EN 572-3:2012
Szko w budownictwie Podstawowe wyroby ze szka sodowo-wapniowo-krzemianowego Cz 3: Polerowane szko zbrojone (oryg.)
PN-EN 572-3:2009
2012-10-01
198
PN-EN 572-4:2012
Szko w budownictwie Podstawowe wyroby ze szka sodowo-wapniowo-krzemianowego Cz 4: Szko paskie cignione (oryg.)
PN-EN 572-4:2009
2012-10-01
198
PN-EN 572-5:2012
Szko w budownictwie Podstawowe wyroby ze szka sodowo-wapniowo-krzemianowego Cz 5: Wzorzyste szko walcowane (oryg.)
PN-EN 572-5:2009
2012-10-01
198
PN-EN 572-6:2012
Szko w budownictwie Podstawowe wyroby ze szka sodowo-wapniowo-krzemianowego Cz 6: Wzorzyste szko zbrojone (oryg.)
PN-EN 572-6:2009
2012-10-01
198
10
PN-EN 572-7:2012
Szko w budownictwie Podstawowe wyroby ze szka sodowo-wapniowo-krzemianowego Cz 7: Zbrojone i niezbrojone szko profilowe (oryg.)
PN-EN 572-7:2009
2012-10-01
198
11
PN-EN 572-8:2012
Szko w budownictwie Podstawowe wyroby ze szka sodowo-wapniowo-krzemianowego Cz 8: Wymiary handlowe i cise (oryg.)
PN-EN 572-8:2010
2012-10-01
198
12
PN-EN ISO 6927:2012

Budynki i budowle Kity Terminologia (oryg.)
PN-EN 26927:1998
2012-10-08
214
13
PN-EN 934-3+A1:2012
Domieszki do betonu, zaprawy i zaczynu Cz 3: Domieszki do zapraw do
murw Definicje, wymagania, zgodno, oznakowanie i etykietowanie (oryg.)
PN-EN 934-3:2010 **
2012-10-08
274
14
PN-EN 15269-3:2012
Rozszerzone zastosowanie wynikw bada odpornoci ogniowej i/lub
dymoszczelnoci zespow drzwiowych, aluzjowych i otwieralnych
okien, cznie z ich elementami oku budowlanych Cz 3: Drewniane,
rozwierane i wahadowe zespoy drzwiowe oraz otwieralne okna z ramami
drewnianymi (oryg.)
2012-10-18
180
15
PN-EN 846-5:2012
Metody bada wyrobw dodatkowych do wznoszenia murw
Cz 5: Okrelenie nonoci na rozciganie i ciskanie oraz sztywnoci
kotew murowych (badanie na prbce skadajcej si z dwch elementw
murowych) (oryg.)
PN-EN 846-5:2002
2012-10-22
233
16
PN-EN 846-6:2012
Metody bada wyrobw dodatkowych do wznoszenia murw
Cz 6: Okrelenie nonoci na rozciganie i ciskanie oraz sztywnoci
kotew murowych (badanie jednostronne) (oryg.)
PN-EN 846-6:2002
2012-10-22
233
17
PN-EN 846-7:2012
Metody bada wyrobw dodatkowych do wznoszenia murw Cz 7:
Okrelenie nonoci na cinanie oraz sztywnoci kotew i cznikw (badanie
na prbce skadajcej si z dwch elementw murowych) (oryg.)
PN-EN 846-7:2002
2012-10-22
233
INYNIER BUDOWNICTWA
34
nor m aliz acja i nor m y
18
19
PN-EN 846-14:2012
Metody bada wyrobw dodatkowych do wznoszenia murw Cz 14:
Okrelanie pocztkowej wytrzymaoci na cinanie midzy czci
prefabrykowan nadproa warstwowego a murem powyej niego (oryg.)
PN-EN 450-1:2012
Popi lotny do betonu Cz 1: Definicje, specyfikacje i kryteria
zgodnoci (oryg.)
2012-10-22
233
PN-EN 4501+A1:2009 **
2012-10-22
274
* Numer komitetu technicznego.

** Norma zharmonizowana (Dyrektywa 89/106/EWG Wyroby budowlane, ogoszona w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej OJ 2011/C 246/1 z 24 sierpnia 2011 r.).
AC poprawka europejska do normy (wynika z pomyek niemerytorycznych popenionych w trakcie wprowadzania Normy Europejskiej, zauwaonych po jej
opublikowaniu). Jest wprowadzana jako identyczna do zbioru Polskich Norm. Poprawka taka moe by rwnie wczona do treci normy podczas jej tumaczenia na
jzyk polski.
+A1; +A2; +A3 w numerze normy tzw. skonsolidowanej informuje, e na etapie kocowym opracowania zmiany do Normy Europejskiej do zatwierdzenia
skierowano poprzedni wersj EN z wczon do jej treci zmian, odpowiednio: A1; A2; A3.
ANKIETA POWSZECHNA
Pena informacja o ankiecie dostpna jest na stronie: www.pkn.pl/ankieta-powszechna. Przedstawiony wykaz projektw PN jest oficjalnym
ogoszeniem ich ankiety powszechnej.
Dla kadego projektu podano odrbnie termin zgaszania uwag. Wykaz jest aktualizowany na bieco.
Polski Komitet Normalizacyjny, jako czonek europejskich organizacji normalizacyjnych, uczestniczy w procedurze opracowywania Norm
Europejskich.
Ankieta projektu EN jest jednoczenie ankiet projektu przyszej Polskiej Normy (prEN = prPN-prEN).
Uwagi do projektw prPN-prEN naley zgasza na specjalnych formularzach. Szablony formularzy, instrukcje ich wypeniania s dostpne na
stronie internetowej PKN.
Projekty PN s dostpne do bezpatnego wgldu w czytelniach Wydziau Sprzeday PKN (Warszawa, d, Katowice), adresy dostpne s take
na stronie internetowej PKN. W czytelniach PKN (Warszawa, d, Katowice) mona rwnie dokona zakupu projektw. Ceny projektw s
o 30% nisze od cen norm opublikowanych.
Janusz Opika
Uwagi prosimy przesya wycznie w wersji elektronicznej na adres poczty elektronicznej
kierownik sektora
Sektora Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych PKN wpnsbd@pkn.pl.
Wydzia Prac Normalizacyjnych Sektor Budownictwa
Najmocniejszy na wiecie
elektryczny mot wyburzeniowy w klasie 11 kg
mot jest dobrze wywaony, a kilka dodatkowych centymetrw dugoci zapewnia wygodniejsze skuwanie materiaw z podoa
w pozycji stojcej. Nowy mot zosta stworzony do prac wyburzeniowych oraz naprawczych w betonie i kamieniu, do wykonywania wierce przelotowych podczas
ukadania rur, przewodw wentylacyjnych
lub kabli i do skuwania pytek podogowych.
Liczb udarw mona ustawia w przedziale od 900 do 1700 na minut.
Ograniczony przepisami czas cigej pracy
motem GSH 11 VC w cigu 1 dnia robo-
czego wynosi a 3 godziny. Jest to moliwe

dziki obnieniu poziomu drga do 8 m/s
poprzez oddzielenie rkojeci gwnej
i bocznych od silnika oraz wyposaenie mechanizmu udarowego w system tumienia
drga. redni urobek osigany w tym czasie
to ponad tona betonu na godzin, co jest
rekordem w tej klasie narzdzi.
Nowy mot wyburzeniowy jest wyposaony
w uchwyt SDS-max, ktry umoliwia szybk i beznarzdziow wymian osprztu.
Uchwyt wyposaono w system Vario-Lock,
co pozwala na zablokowanie duta w jednej
z dwunastu pozycji, w zalenoci od warunkw pracy. Inne elementy wyposaenia
to wywietlacz serwisowy, ktry sygnalizuje
z kilkugodzinnym wyprzedzeniem konieczno wymiany szczotek wglowych, system
Constant Electronic zapewniajcy sta,
wysok moc niezalenie od obcienia i dogodnie umiejscowiony wcznik zasilajcy.
Fot. Bosch
W 80. rocznic wprowadzenia na rynek

pierwszego elektrycznego mota firma
Bosch prezentuje GSH 11 VC Professional najmocniejszy na wiecie elektryczny
mot wyburzeniowy w klasie 11 kg o mocy
1700 W i energii udaru 23 J. Najlepsza w tej
klasie narzdzi relacja mocy do wagi gwarantuje uytkownikom wiksz mobilno
i efektywno pracy. Dodatkowo urzdzenie
ma specjaln konstrukcj wyduono cylinder mechanizmu udarowego, dziki czemu
osignito w nim nisze cinienie i w efekcie
obniono drgania. Dziki takiej konstrukcji
grudzie 12 [101]
35
lis t y d o r e d ak cji
Odpowiada Micha Karwat radca prawny, Lubelska OIIB
Schody przy cianach zewntrznych czy potrzebne

pozwolenie na budow?
Jak w kontekcie przepisw Prawa budowlanego dotyczcych
obowizku uzyskania decyzji
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wyglda
kwestia projektowanych schodw terenowych, prowadzcych
z poziomu terenu do istniejcej
kotowni c.o., zlokalizowanej
w czci piwnicznej istniejcego

budynku mieszkalnego wielorodzinnego.
Przewiduje si wykonanie tych
schodw przy cianach zewntrznych istniejcego budynku, z ich
zabezpieczeniem cianami oporowymi i balustrad. Teren, na
ktrym znajduje si budynek,
nie ma miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Czy mona zakwalifikowa projektowane schody jako element
maej architektury?
stillkost - Fotolia.com
Zgodnie z art. 3 pkt 4 ustawy z dnia

7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2010 r.
Nr 243, poz. 1623 z pn. zm.) za
obiekt maej architektury uwaa
si: niewielkie obiekty, a w szczeglnoci: a) kultu religijnego, jak:
kapliczki, krzye przydrone, figury, b) posgi, wodotryski i inne
obiekty architektury ogrodowej,
c) uytkowe suce rekreacji codziennej i utrzymaniu porzdku, jak: piaskownice, hutawki,
drabinki, mietniki. W zwizku
z powyszym nie mona uzna

schodw, ktre maj zosta zrealizowane przy cianie zewntrznej
budynku jako wejcie do kotowni,
jako obiektu maej architektury.
Naley zwrci ponadto uwag,
e ustawodawca dokona podziau obiektw na: a) budynki wraz
z instalacjami i urzdzeniami technicznymi, b) budowl stanowic
cao techniczno-uytkow wraz
z instalacjami i urzdzeniami, c)
obiekty maej architektury, co wyklucza moliwo zakwalifikowania projektowanych schodw do
obiektw maej architektury, gdy
brak moliwoci przypisania im
przymiotu obiektu.
Zamiar budowy schodw nie mieci si w katalogu obiektw lub
prac wymienionych w art. 29 i 30
Prawa budowlanego, a zatem ich
budowa bdzie wymagaa uzyskania pozwolenia na budow, co
w niniejszej sprawie bdzie wymagao uzyskania decyzji o pozwoleniu na budow oraz uprzedniego
wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Odpowiada Anna Maciska dyrektor Departamentu Prawno-Organizacyjnego GUNB
Zakres projektu budowlanego

Rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia
2012 r. w sprawie szczegowego zakresu i formy projektu budowlanego wskazuje, e projekt
budowlany w czci rysunkowej

przedstawia powinien zasadnicze elementy wyposaenia technicznego, oglnobudowlanego,
umoliwiajcego
uytkowanie
obiektu budowlanego zgodnie
INYNIER BUDOWNICTWA
36
z jego przeznaczeniem.
W praktyce, moim zdaniem, oznacza to, e projekt budowlany np.
budynku mieszkalnego zawiera
powinien cz (tom) architektoniczno-konstrukcyjn oraz czci
lis t y d o r e d ak cji
instalacyjne (instalacje ppkt. a,
b i c) bez podziau budynkw na
jednorodzinne i wielorodzinne
lub inne.
Ktry urzd (wydzia budownictwa i architektury miejscowego
urzdu miasta lub starostwa powiatowego) postpuje susznie,
wydajc pozwolenie na budow
budynku mieszkalnego jednorodzinnego ten wymagajcy ww.
zakresu projektu budowlanego
czy ten niewymagajcy?
Zawarto projektu budowlanego

okrela art. 34 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy Prawo budowlane, a uszczegawia rozporzdzenie Ministra
Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia
2012 r. w sprawie szczegowego
zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. poz. 462). Przepisy te
okrelaj, co powinien zawiera projekt zagospodarowania dziaki lub
terenu oraz projekt architektoniczno-budowlany.
Wymienione przepisy nie zobowizuj do zaczania projektw budowlanych instalacji wewntrznych w obiektach zaopatrzonych w takie instalacje.
Zasada ta odnosi si zarwno do projektw budynkw mieszkalnych jednorodzinnych, jak i wielorodzinnych.
Jednak, zgodnie z 12 ust. 1 pkt 5
wymienionego rozporzdzenia, cz
rysunkowa projektu budowlanego
powinna przedstawia zasadnicze
elementy wyposaenia technicznego,
oglnobudowlanego, umoliwiajcego uytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z jego przeznaczeniem,
w tym:
a) instalacje: wodocigowe, kanalizacyjne, ogrzewcze, wentylacyjne, chodnicze, klimatyzacyjne
i gazowe;
b) instalacje i urzdzenia budowlane:
elektryczne i telekomunikacyjne
oraz instalacj piorunochronn;
c) instalacje i urzdzenia budowlane ochrony przeciwpoarowej

okrelone w przepisach odrbnych wraz ze sposobem powizania instalacji obiektu budowlanego bezporednio z sieciami
(urzdzeniami)
zewntrznymi
albo z instalacjami zewntrznymi na zagospodarowywanym
terenie oraz zwizanymi z nimi
urzdzeniami
technicznymi,
uwidocznione na rzutach i przekrojach pionowych obiektu budowlanego, co najmniej w formie odpowiednio opisanych
schematw lub przedstawione
na odrbnych rysunkach.
Powysze rozwizania (bez szczegowych rozwiza technicznych)
powinny by przedstawione schematycznie na rzutach, przekrojach
lub odrbnych rysunkach. Naley
rwnie zauway, e cz rysunkowa projektu jest odzwierciedleniem czci opisu technicznego
dotyczcego instalacji i doboru
urzdze, o ktrym mowa w 11
wymienionego rozporzdzenia. Zarwno cz opisow, jak i rysunkow projektu budowlanego dotyczc instalacji powinien wykona
projektant posiadajcy odpowiednie uprawnienia budowlane.
Dodatkowo naley wyjani, e
ww. przepisy dotycz projektw
budowlanych sporzdzanych na
potrzeby postpowania w sprawie
wydania decyzji o pozwoleniu na
budow. Przepisy te nie ograniczaj
zakresu opracowa projektowych
w stadiach poprzedzajcych opracowanie projektu budowlanego,
wykonywanych rwnoczenie oraz
na potrzeby zwizane z wykonywaniem robt budowlanych. Wymagania okrelone w rozporzdzeniu
z dnia 25 kwietnia 2012 r. odnosz
si do projektu budowlanego, a nie
ingeruj w projekty wykonawcze.
Gwny Urzd Nadzoru Budowlanego informuje ponadto, e
nie kady budynek musi posiada
wszystkie instalacje i urzdzenia

techniczne, o ktrych mowa w 12
ust. 1 pkt 5 rozporzdzenia. Zgodnie z 11 ust. 2 pkt 8 tego rozporzdzenia opis techniczny projektu
architektoniczno-budowlanego
powinien okrela rozwizania zasadniczych elementw wyposaenia budowlano-instalacyjnego,
zapewniajce uytkowanie obiektu
budowlanego zgodnie z przeznaczeniem, w szczeglnoci instalacji
i urzdze budowlanych. Jednak
nie oznacza to, e w projekcie kadego budynku musz si znale
wszystkie wymienione w tym przepisie instalacje. Ponadto naley
pamita, e 11 odwouje si do
7, z ktrego wynika, e wymagania rozporzdzenia dotyczce
projektu architektoniczno-budowlanego naley speni, uwzgldniajc szczeglnie waciwoci danego obiektu budowlanego, takie
jak przeznaczenie, sposb uytkowania, usytuowanie, rozmiary,
sposb i zakres oddziaywania na
otoczenie i zoono rozwiza
technicznych oraz rodzaj i specyfik obiektu budowlanego. Rwnie
zgodnie z art. 34 ust. 2 Prawa budowlanego zakres i tre projektu
budowlanego powinny by dostosowane do specyfiki i charakteru
obiektu. W zwizku z powyszym
z ww. przepisw nie wynika obowizek zamieszczania w kadym
projekcie budowlanym poszczeglnych rodzajw instalacji. Inwestor nie jest zatem ograniczony
w swobodzie decydowania o tym,
jakie i czy w ogle instalacje chce
mie w swoim budynku, gdy podjcie decyzji w tej kwestii jest kadorazowo uzalenione od specyfiki
konkretnego obiektu.
Niniejsza odpowied nie stanowi oficjalnej wykadni prawa i nie jest wica
dla organw administracji orzekajcych
w sprawach indywidualnych.
grudzie 12 [101]
37
prawo
Kalendarium
SIERPIE
22.08.2012
zosta
wydany
Wyrok Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego w Poznaniu w sprawie montau masztu antenowego na obiekcie budowlanym (sygn. akt II SA/Po 528/12)
Zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane pozwolenia na budow
nie wymaga instalowanie urzdze, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, na obiektach budowlanych. WSA w Poznaniu stwierdzi, e przepis ten koresponduje z art. 3 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z ktrym budowl jest tylko wolno stojcy maszt antenowy, a nie maszt
sytuowany na obiekcie budowlanym. W wyroku sd wskaza, e zgodnie z wol ustawodawcy odrbnej
regulacji podlegaj inwestycje polegajce midzy innymi na instalowaniu antenowych konstrukcji wsporczych, w tym masztw antenowych, w zalenoci czy przedmiotowe urzdzenie bdzie masztem wolno
stojcym czy masztem instalowanym na obiekcie budowlanym. W przypadku masztu wolno stojcego dla
inwestycji tej, jako budowli, wymagane jest pozwolenie na budow. W sytuacji za gdy maszt instalowany
jest na obiekcie budowlanym, nie jest on budowl, w zwizku z tym do jego instalacji nie jest wymagane
uzyskanie pozwolenia na budow.
Ponadto sd orzek, e monta masztu antenowego na obiekcie budowlanym nie stanowi nadbudowy
obiektu budowlanego, ktre to roboty wymagaj uzyskania pozwolenia na budow. Sd wyjani, e nadbudowa to rodzaj budowy, w wyniku ktrej powstaje nowa cz istniejcego ju obiektu budowlanego.
W wyniku przeprowadzenia nadbudowy pewnego obiektu budowlanego zwiksza si jego wysoko (i powierzchnia uytkowa). Nadbudow na obiekcie budowlanym nie moe by monta instalacji odbiegajcej
funkcjonalnie od tego obiektu budowlanego. Monta antenowej konstrukcji wsporczej, w tym masztu
antenowego o wysokoci powyej 3 metrw na obiekcie budowlanym, nie wymaga wic uzyskania pozwolenia na budow (art. 29 ust. 2 pkt 5 ustawy Prawo budowlane). Organ bdcy adresatem zgoszenia
zamiaru wykonania takiej inwestycji moe jednak naoy na inwestora obowizek uzyskania pozwolenia
na budow, opierajc si na art. 29 ust. 7 ustawy Prawo budowlane. Zgodnie z tym przepisem waciwy
organ moe naoy, w drodze decyzji, obowizek uzyskania pozwolenia na wykonanie okrelonego obiektu lub robt budowlanych objtych obowizkiem zgoszenia, o ktrym mowa w ust. 1, jeeli ich realizacja
moe narusza ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodowa: zagroenie bezpieczestwa ludzi lub mienia, pogorszenie stanu rodowiska lub stanu zachowania zabytkw,
pogorszenie warunkw zdrowotno-sanitarnych, wprowadzenie, utrwalenie bd zwikszenie ogranicze
lub uciliwoci dla terenw ssiednich.
Wyrok jest prawomocny.
WRZESIE
27.09.2012
zosta
wydany
Wyrok Naczelnego Sdu Administracyjnego w sprawie elementw objtych ochron wynikajc z wpisu do rejestru zabytkw w zakresie ochrony zespou budowlanego (sygn. akt II OSK
886/11)
Naczelny Sd Administracyjny orzek, e stosownie do dyspozycji art. 36 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 23
lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, w przypadku wpisania do rejestru zabytkw
zespou budowlanego (powizanej przestrzennie grupy budynkw) przedmiotem ochrony jest ten zesp,
ktry tworz wchodzce w jego skad budynki, ze wzgldu na wyrniajce cechy tego zespou (art. 3 pkt
13 ustawy), m.in. ze wzgldu na form architektoniczn i styl, w ktrych mieci si te wygld elewacji
budynkw. Z tych te wzgldw wpisanie do rejestru zabytkw zespou budowlanego (zespou nieruchomoci z art. 3 pkt 2 ww. ustawy), w ktrego skad wchodzi okrelony budynek, oznacza, e rwnie
jego zewntrzne elementy s objte ochron wynikajc z wpisu do rejestru zabytkw w zakresie ochrony
zespou budowlanego.
INYNIER BUDOWNICTWA
38
prawo
PADZIERNIK
8.10.2012
zostao
opublikowane
Obwieszczenie Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2012 r. w sprawie wysokoci stawek kar
za przekroczenie warunkw wprowadzania ciekw do wd lub do ziemi oraz za przekroczenie
dopuszczalnego poziomu haasu, na rok 2013 (M.P. z 2012 r. poz. 705)
W zacznikach nr 14 do obwieszczenia okrelono stawki kar za przekroczenie warunkw wprowadzania ciekw do
wd lub do ziemi, tj.: grne jednostkowe stawki kar za przekroczenie warunkw wprowadzania ciekw do wd lub
do ziemi; jednostkowe stawki kar za jeden kilogram substancji, w tym substancji wyraonych jako wskaniki; jednostkowe stawki kary za przekroczenie dopuszczalnej temperatury wprowadzonych do wd lub do ziemi ciekw; jednostkowe stawki kary za przekroczenie dopuszczalnego odczynu wprowadzonych do wd lub do ziemi ciekw.
Rozporzdzenie okrela take grn jednostkow stawk kary za przekroczenie dopuszczalnego poziomu haasu przenikajcego do rodowiska, za 1 dB przekroczenia, wynoszc 62,48 z. W zaczniku nr 5 do obwieszczenia okrelono
natomiast jednostkowe stawki kar za przekroczenie dopuszczonego poziomu haasu.
11.10.2012
weszo w ycie
Rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 5 padziernika 2012 r. w sprawie gmin poszkodowanych w wyniku dziaania ywiou w sierpniu 2012 r., w ktrych stosuje si szczeglne zasady
odbudowy, remontw i rozbirek obiektw budowlanych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1119)
Rozporzdzenie okrela, poszkodowane w wyniku dziaania ywiou w sierpniu 2012 r., gminy, w ktrych stosuje
si szczeglne zasady odbudowy, remontw i rozbirek obiektw budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych
w wyniku dziaania ywiou. Wykaz gmin poszkodowanych w wyniku dziaania powodzi, wiatru, intensywnych
opadw atmosferycznych, ktre miay miejsce w sierpniu 2012 r., zawiera zacznik do rozporzdzenia.
Akt prawny bdzie mia zastosowanie przez okres 24 miesicy od dnia jego wejcia w ycie.
12.10.2012
zosta
opublikowany
Wyrok Trybunau Konstytucyjnego z dnia 9 padziernika 2012 r., sygn. akt P 27/11, w sprawie
odpowiedzialnoci karnej za prowadzenie robt budowlanych bez wymaganego zezwolenia lub
zgoszenia (Dz.U. z 2012 r. poz. 1124)
Trybuna Konstytucyjny rozpatrzy pytania prawne Sdu Rejonowego w Janowie Lubelskim. Pytajcy sd wskaza,
e przepis art. 90 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane poprzez nadmiern penalizacj narusza
zasad umiarkowania represji karnej wynikajc z zasady demokratycznego pastwa prawnego. Zdaniem sdu
uchybienia w przestrzeganiu prawa administracyjnego powinny by usuwane w pierwszej kolejnoci za pomoc
rodkw z zakresu prawa administracyjnego. Sd zarzuci ponadto, e kwestionowany przepis ustawy Prawo
budowlane nie uwzgldnia stopnia spoecznej szkodliwoci zachowa podlegajcych sankcji karnej. Pytajcy sd
podnis take, e przepis art. 90 ustawy Prawo budowlane nie okrela wprost przypadkw, w ktrych wykonywanie robt budowlanych staje si przestpstwem, a zamiast tego odsya do innych przepisw tej ustawy.
Powysze powoduje, e przepis ten jest niejednoznaczny.
Trybuna Konstytucyjny orzek, e art. 90 ustawy Prawo budowlane jest zgodny z zasad proporcjonalnoci oraz
zasad prawidowej legislacji, zawartymi w art. 2 i 42 Konstytucji RP. Trybuna Konstytucyjny nie zgodzi si ze stanowiskiem, e represja prawnokarna jest nadmierna, w sytuacji gdy przepisy prawa administracyjnego przewiduj stosowne instrumenty w przypadku samowoli budowlanej. Trybuna Konstytucyjny wskaza rwnie, e czyny majce
znamiona samowoli budowlanej podlegaj ocenie z uwzgldnieniem stopnia spoecznej szkodliwoci. Czyn speniajcy znamiona czynu zabronionego okrelonego w art. 90 ustawy Prawo budowlane moe by uznany w okrelonej sytuacji za czyn zawierajcy znikomy adunek spoecznej szkodliwoci, co bdzie rwnoznaczne stwierdzeniu, e
taki czyn nie stanowi przestpstwa. Z kolei, jak wskaza Trybuna Konstytucyjny, stwierdzenie, e adunek spoecznej
szkodliwoci czynu jest w okrelonej sytuacji wyszy ni znikomy, rwnie nie oznacza takiego samego traktowania
wszelkich czynw stanowicych samowol budowlan, bez wzgldu na stopie ich spoecznej szkodliwoci. Rnicowaniu reakcji prawnokarnej su przepisy zamieszczone w czci oglnej kodeksu karnego. Odnonie do zarzutu
braku dostatecznej precyzji przepisu art. 90 ustawy Prawo budowlane Trybuna Konstytucyjny stwierdzi, e brak
dostatecznej precyzji przepisu penalizujcego okrelone zachowanie jest samoistn podstaw orzeczenia niekonstytucyjnoci przepisu tylko wwczas, jeeli nie jest moliwe ustalenie jego treci w drodze wykadni. Taka sytuacja nie
wystpuje w wypadku zaskaronego art. 90 ustawy Prawo budowlane, poniewa istnieje moliwo dokonania
wykadni prowadzcej do jednoznacznego ustalenia sankcjonowanej normy prawnej.
17.10.2012
zostao
opublikowane
Obwieszczenie Ministra rodowiska z dnia 25 wrzenia 2012 r. w sprawie stawek opat za usunicie
drzew i krzeww oraz stawek kar za zniszczenie zieleni na rok 2013 (M.P. z 2012 r. poz. 747)
W zaczniku nr 1 do obwieszczenia okrelone zostay maksymalne stawki opat za usuwanie drzew za jeden
centymetr obwodu pnia mierzonego na wysokoci 130 cm, a w zaczniku nr 2 okrelone zostay stawki dla
poszczeglnych rodzajw i gatunkw drzew. Ustalona zostaa rwnie stawka za usunicie jednego metra kwadratowego powierzchni pokrytej krzewami w wysokoci 243,22 z oraz stawka kar za zniszczenie jednego metra
kwadratowego terenu zieleni w wysokoci 55,93 z dla trawnikw i 480,37 z dla kwietnikw.
grudzie 12 [101]
39
prawo
PADZIERNIK
22.10.2012
zostao
opublikowane
23.10.2012
zosta
opublikowany
Obwieszczenie Ministra rodowiska z dnia 10 wrzenia 2012 r. w sprawie wysokoci stawek opat
za korzystanie ze rodowiska na rok 2013 (M.P. z 2012 r. poz. 766)
W zaczniku nr 1 do obwieszczenia okrelone zostay grne jednostkowe stawki opat za korzystanie ze rodowiska,
a w zaczniku nr 2 do obwieszczenia okrelone zostay jednostkowe stawki opat za korzystanie ze rodowiska.
Wyrok Trybunau Konstytucyjnego z dnia 16 padziernika 2012 r., sygn. akt K 4/10, w sprawie
zasad stwierdzania niewanoci lub uchylenia decyzji o zezwoleniu na realizacj inwestycji
drogowej (Dz.U. z 2012 r. poz. 1150)
Trybuna Konstytucyjny rozpatrzy wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, ktry zakwestionowa zgodno z konstytucj przepisu art. 31 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczeglnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie drg publicznych. Przepis ten przewiduje brak moliwoci stwierdzenia
niewanoci ostatecznej decyzji o zezwoleniu na realizacj inwestycji drogowej, jeeli wniosek o stwierdzenie
niewanoci tej decyzji zosta zoony po upywie 14 dni od dnia, w ktrym decyzja staa si ostateczna, a inwestor rozpocz budow drogi. W przypadku uwzgldnienia skargi na decyzj o zezwoleniu na realizacj inwestycji
drogowej, ktrej nadano rygor natychmiastowej wykonalnoci, sd administracyjny po upywie 14 dni od dnia
rozpoczcia budowy drogi moe stwierdzi jedynie, e decyzja narusza prawo z przyczyn wyszczeglnionych
w art. 145 lub 156 kodeksu postpowania administracyjnego. Zdaniem RPO kwestionowany przepis wyczy
prawo strony do wyeliminowania z obrotu prawnego orzeczenia administracyjnego obarczonego najcisz kategori wady materialnoprawnej lub procesowej, co narusza konstytucj. Rzecznik zakwestionowa take przepisy
36 ust. 1 i 4 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 21 wrzenia 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomoci i sporzdzania operatu szacunkowego w brzmieniu obowizujcym od dnia 7 padziernika 2005 r. do dnia 25 sierpnia
2011 r. w zakresie, w jakim odnosz si do szacowania gruntw zabudowanych lub przeznaczonych pod zabudow, nastpnie przejmowanych (w celu budowy lub modernizacji) pod drogi publiczne.
Trybuna Konstytucyjny orzek, e art. 31 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. jest zgodny z konstytucj. Powysze przepisy, ograniczajc zakres zaskarenia decyzji, przyczyniaj si zarwno do przyspieszenia
postpowania, jak i wzmocnienia skutecznoci decyzji, a w konsekwencji su zabezpieczeniu niezakconej
realizacji inwestycji. Jak wskaza Trybuna Konstytucyjny, rozpoczcie budowy drogi ustawodawca traktuje jako
moment, w ktrym ostateczna decyzja o zezwoleniu na jej budow wywouje nieodwracalne skutki prawne i od
tej chwili nie dopuszcza do stwierdzenia jej niewanoci. Fikcj nieodwracalnoci skutku decyzji ustawodawca
przyj, kierujc si wzgldami gospodarczymi, tj. kosztami ewentualnego zniweczenia nakadw poniesionych
na rozpoczt budow drogi, a przede wszystkim piln potrzeb wybudowania sieci drogowej. Trybuna Konstytucyjny uzna, e ograniczenia prawa wasnoci, wynikajce z zaskaronych przepisw, nie s nadmierne.
Odnonie do 36 ust. 1 i 4 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 21 wrzenia 2004 r. Trybuna Konstytucyjny
take stwierdzi, e nie narusza on Konstytucji RP.
weszo w ycie
Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 1 padziernika 2012 r. zmieniajce rozporzdzenie

w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku (Dz.U. z 2012 r. poz. 1109)
Rozporzdzenie wprowadzio zmiany do tabeli 1 i tabeli 3 zacznika do rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 14
czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku, okrelajcego dopuszczalne normy haasu
w rodowisku. Zwikszone zostay dopuszczalne poziomy haasu w rodowisku powodowane przez drogi oraz linie kolejowe na wszystkich terenach, poza strefami ochronnymi A uzdrowiskowymi oraz terenami szpitali poza miastem.
31.10.2012
zostaa
opublikowana
Ustawa z dnia 14 wrzenia 2012 r. o obowizkach w zakresie informowania o zuyciu energii przez
produkty wykorzystujce energi (Dz.U. z 2012 r. poz. 1203)
Ustawa ma na celu wdroenie dyrektywy 2010/30/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 2010 r.
w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie zuycia energii oraz innych
zasobw przez produkty zwizane z energi. Dyrektywa rozszerza obowizek etykietowania energetycznego,
ograniczony dotychczas do urzdze gospodarstwa domowego, na wszystkie produkty wykorzystujce energi, ktrych stosowanie lub instalacja oferuje znaczny potencja oszczdnoci energii. Ustawa okrela obowizki
w zakresie informowania o zuyciu energii oraz innych podstawowych zasobw przez produkty wykorzystujce
energi lub wpywie tych produktw na zuycie energii. Przepisy ustawy maj zastosowanie do produktw wykorzystujcych energi, dla ktrych wymagania dotyczce sporzdzania dokumentacji technicznej oraz stosowania
etykiet i kart okrelaj akty Komisji Europejskiej wydane na podstawie kompetencji delegowanych przez Parlament
Europejski i Rad. Podmiotami objtymi obowizkiem informowania o zuyciu energii s dostawca i dystrybutor
produktu. Ustawa okrela take system kontroli wykonywania obowizkw w zakresie informowania o zuyciu
energii oraz innych podstawowych zasobw przez produkty wykorzystujce energi. Organami kontrolujcymi
s wojewdzcy inspektorzy Inspekcji Handlowej oraz Prezes Urzdu Komunikacji Elektronicznej.
Ustawa wejdzie w ycie po upywie trzech miesicy od dnia jej opublikowania, tj. z dniem 1 lutego 2013 r.
Aneta Malan-Wijata
INYNIER BUDOWNICTWA
40
Dodatek specjalny
Inynier budownictwa
Spectral-Design - Fotolia.com
grudzie 2012
Dwigi
Nastpny dodatek stycze 2013
Chemia budowlana
DODATEK SPECJALNY IB
Klasyfikacja dwigw
i kryteria ich wyboru
W procesie decyzyjnym zwizanym z wyborem
dwigu najwiksze znaczenie ma fachowy dobr
i opis podanych cech urzdzenia.
Dwigi (windy) s specyficzn grup maszyn podlegajc dozorowi
technicznemu. Ze wzgldu na cechy
uytkowe i restrykcyjne ograniczenia
techniczne w projektowaniu, wynikajce z troski o bezpieczestwo, objte
s przepisami nie tylko dyrektywy
maszynowej, ale te dyrektywy dwigowej, z licznymi normami zharmonizowanymi, implementowanymi do
polskiego prawa. W zakresie eksploatacji podlegaj prawu krajowemu.
Pomimo tych restrykcyjnych wymaga w Polsce nie ma specjalistycznych biur projektowych w brany
dwigowej, jakie funkcjonuj np.
w Niemczech. O tym, jaki dwig
zastosowa w danym obiekcie,
przesdzaj zwykle projektanci architekci, ktrzy nie s odpowiednio
przygotowani przez uczelnie do tej
roli. Projekty rozwiza, nie zawsze
adekwatne do potrzeb, powszechnie
s cigane z internetu, a przy okre-
Dyrektywy dotyczce dwigw

Dyrektywa 95/16/WE z 29 czerwca 1995 r.
Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
zblienia ustawodawstw pastw czonkowskich dotyczcych dwigw zostaa implementowana do polskiego prawa rozporzdzeniem Ministra Gospodarki z 8 grudnia
2005 r. w sprawie zasadniczych wymaga
dla dwigw i ich elementw bezpieczestwa (Dz.U. z 2005 r. Nr 263, poz. 2198).
Cz postanowie zostaa zmieniona dyrektyw 2006/42/WE w sprawie maszyn
i odpowiednim rozporzdzeniem Ministra
Gospodarki z 5 listopada 2008 r. (Dz.U.
z 2008 r. Nr 203, poz. 1270).
dwigi
42
Rafa Jeowski
czonek zarzdu SURSUM Sp. z o.o.
leniu parametrw dwigu pomagaj handlowcy z firm dwigowych,

zwykle ze znanych koncernw.
Trudno w tej sytuacji o obiektywne
wybory.
Klasyfikacja dwigw
Na wstpie przypomnijmy kilka
istotnych poj:
a) szyb najczciej zamknita
przestrze w ksztacie prostopadocianu, w ktrej porusza si kabina
i ewentualnie przeciwwaga;
b) nadszybie cz szybu od poziomu najwyszego przystanku
do stropu;
c) podszybie cz szybu od poziomu najniszego przystanku do dna;
d) wysoko podnoszenia rnica poziomw midzy najwyszym
a najniszym przystankiem;
e) wysoko szybu to d + c + b;
f) maszynownia pomieszczenie,
w ktrym znajduje si zesp napdowo-sterujcy; moe by nad
szybem (grna), obok szybu na najniszej kondygnacji (dolna boczna), wewntrz szybu (w nadszybiu
lub podszybiu), na zewntrz szybu
(w osonie, np. blaszanej szafie zwanej maszynowni prefabrykowan).
Dwigi mona klasyfikowa np.
ze wzgldu na rodzaj napdu, przeznaczenie albo inne parametry.
Ze wzgldu na napd dzieli si je
przede wszystkim na:
elektryczne, w ktrych na linach (lub pasach) przewinitych przez koo cierne z jednej
strony jest zawieszona kabina,
a z drugiej przeciwwaga; ruch

zapewnia sprzenie cierne cigien z koem napdzanym przez
silnik elektryczny bezporednio
lub porednio przez reduktor;
hydrauliczne, w ktrych kabina
podnoszona jest bezporednio lub
porednio (przez ukad linowy
o okrelonym przeoeniu) przez
jeden lub kilka siownikw.
Ze wzgldu na przeznaczenie dwigw wana dla projektantw klasyfikacja znajduje si w normie ISO
4190-1:2010. Pomocna jest ona gwnie przy doborze wymiarw kabiny
i drzwi oraz dzieli dwigi na klasy
zalenie od przeznaczenia:
klasa I dwigi do budynkw
mieszkalnych i oglnego zastosowania,
klasa II dwigi osobowo-towarowe,
klasa III dwigi dla suby
zdrowia, w tym do szpitali i domw opieki spoecznej,
Fot. 1. Dwig elektryczny z grn maszynowni, udwig 1600 kg, wcigarka

bezreduktorowa
bu s drosze od dwigw z takimi
samymi zespoami umieszczonymi
w maszynowni, take w montau
i konserwacji. Poniewa zabiegi
konserwacyjne i prace przy usuwaniu awarii odbywaj si na poziomie najwyszego przystanku,
takie rozwizania s uciliwe dla
mieszkacw lokali umieszczonych
naprzeciwko.
Fot. 2. Dwig elektryczny z grn maszynowni, udwig 500 kg, wcigarka reduktorowa
klasa IV dwigi do budynkw

wysokich i intensywnego ruchu (prdko powyej 2,5 m/s,
pytkie, szerokie kabiny i szerokie drzwi).
Istotny ze wzgldu na walory uytkowe i koszty inwestycji jest te podzia dwigw na te z maszynowni oraz bez maszynowni.
Dwigi elektryczne
z maszynowni i bez
Maszynownia nad szybem pokazana na fot. 1 i 2 obcia konstrukcj
budynku. Na obcienie skada si
ciar maszynowni wraz z zespoem
napdowym oraz ciar kabiny z adunkiem i przeciwwagi. Grn maszynowni umieszcza si z reguy
na pitrze technicznym (dwig tam
nie dojeda) lub na dachu. Koszt tej
czci inwestycji wie si z jej kubatur, doprowadzeniem zasilania
na ten poziom i wykonaniem doj.
W przypadku dolnej maszynowni konstrukcja szybu przenosi siy
rwne podwojonej sumie ciaru
kabiny z adunkiem i przeciwwagi.
Potrzebny jest te system krkw
w nadszybiu lub w linowni. Podnosi
to koszt wykonania szybu, ale dolna
maszynownia, umieszczana z reguy
w piwnicy, jest tasza ni grna.
W drugiej poowie lat 90. czoowe
koncerny dwigowe wdroyy do
produkcji dwigi elektryczne bez
maszynowni. W 1998 r. usankcjonowano to, wprowadzajc dodatkiem
A2 zmiany do normy EN 81-1. Popularno takich dwigw nie zawsze
jest jednak uzasadniona. Ich idea

sprowadza si do umieszczenia
wcigarki (z reguy bezprzekadniowej, z silnikiem jednobiegowym,
regulowanym
czstotliwociowo)
w nadszybiu, rzadziej w podszybiu.
Korzyci tego rozwizania jest brak
pomieszczenia maszynowni, co istotnie uatwia ycie projektantom budynku i obnia koszt inwestycji, ale
jest okupione pewnymi utrudnieniami i utrat walorw uytkowych:
konserwator ma ograniczony
dostp do zespou napdowego
tylko z dachu kabiny lub z jej
wntrza przez otwr w dachu;
konieczne jest zapewnienie dostpu do urzdze uywanych
w czasie awarii i przy prbach
dynamicznych z poziomu przystanku (std szafy sterowe na
najwyszych przystankach lub
rnego rodzaju drzwiczki zapewniajce dostp);
trudniejsza i bardziej niebezpieczna jest praca konserwatorw brak moliwoci kontroli
wzrokowej pracujcej wcigarki
i jej lin;
s ograniczenia przy rcznym
uwalnianiu pasaerw z kabiny
zatrzymanej midzy przystankami; w standardowym dwigu realizuje si to przez rczne
pokrcanie koa zamachowego
przy zwolnionym hamulcu;
haas pracujcego zespou napdowego rozchodzi si szybem
po budynku.
Dwigi elektryczne z zespoem napdowo-sterujcym wewntrz szy-
Dwigi hydrauliczne
z maszynowni i bez
W standardowych dwigach hydraulicznych zbiornik z pomp i zaworami (zesp zasilajcy) z szaf
sterow umieszcza si w maszynowni, z ktrej do szybu doprowadza si
przewd hydrauliczny do siownika
i wizki przewodw elektrycznych.
Pozwala to na dowolne pooenie
maszynowni, na rnych kondygnacjach i nawet w odlegoci do 15 m
od szybu. Maszynownia najczciej
znajduje si w piwnicy, obok innych
pomieszcze technicznych, lub w pomieszczeniach tzw. wynikowych, np.
pod schodami, co w istotny sposb
obnia koszty inwestycyjne.
Denie do wyeliminowania pomieszczenia maszynowni przynioso
dwa nowe rozwizania: maszynowni kompaktow (prefabrykowan), w ktrej zbiornik z zaworami
i ukad sterujcy umieszczone s
w jednej szafie blaszanej, oraz zesp
napdowo-sterujcy
dostosowany do umieszczenia w podszybiu.
Fot. 3. Dwig elektryczny bez maszynowni

(prod. Schindler), wcigarka bezreduktorowa w nadszybiu
gr udzie 2012
43
Fot. 4. Zesp napdowo-sterujcy

dwigu hydraulicznego w osonie
poza szybem, tzw. maszynownia
prefabrykowana, udwig 630 kg
Rozwizania te, usankcjonowane zmian normy EN 81-2 (dodatek A2), s oferowane jako dwigi
hydrauliczne bez maszynowni
i konkuruj z dwigami elektrycznymi bez maszynowni dziki takim
zaletom, jak:
atwy dostp do zespou zasilajcego i sterujcego, rwnie do
obsugi w czasie pracy dwigu;
proste i szybkie rczne opuszczanie kabiny przez przycinicie
przycisku na bloku zaworowym;
wysokie walory akustyczne
atwiejsze odizolowanie caego zespou od pomieszcze
uytkowych w budynku.
Kryterium doboru koszty

W publicznych przetargach spotyka
si tylko kryterium kosztw. Podobnie postpuj firmy budowlane
poszukujce dostawcw dwigw.
Koszty s niewtpliwie kluczowe,
ale liczc je, naley wzi pod uwag nie tylko cakowity koszt inwestycji, ktry obejmuje:
wykonanie szybu i ewentualnie
maszynowni, doprowadzenie
instalacji elektrycznej, projekty;
dostaw dwigu, jego monta,
badania UDT;
lecz rwnie koszty ponoszone
przez cae ycie dwigu, dotyczce:
dwigi
44
eksploatacji koszty konserwacji, materiaw i czci zamiennych (zalene od trwaoci/jakoci zespow), zuycia energii
przez dwig;
utylizacji, o ktrych dostawcy
nawet nie wspominaj, tak jak
o trwaoci poszczeglnych zespow.
Koszty utylizacji dotychczas byy
znikome nawet przy wymianie caego dwigu zespoy zomowano
po demontau i prostej segregacji
na materiay elazne i kolorowe. Teraz wymiana kluczowych zespow
staje si bardzo droga. Przykadowo demonta wcigarki bezprzekadniowej, zawierajcej bardzo
silne magnesy neodymowe, wymaga specjalnego oprzyrzdowania
i moe by wykonany tylko przez
producenta (konieczny transport
za granic). Specjalnego oprzyrzdowania niedostpnego w Polsce
wymaga te separacja materiaw
z pasw zawierajcych stalowe linki
w otoczce z poliuretanu. Powszechnie uywane do owietlenia i zjazdu
awaryjnego UPS-y zawieraj due
iloci akumulatorw, gwnie litowych, wymagajcych specjalnych
procesw utylizacyjnych. To samo
dotyczy wietlwek (rt). Nie mona te zapomina o elektronice: sterownikach czy falownikach z du
iloci metali kolorowych.
Warto zaznaczy, e w rachunku
kosztw eksploatacji naley wzi
pod uwag techniczny okres ycia
dwigu szacowany co najmniej na
20 lat. Koszty dostawy i montau
(a tylko one najczciej s brane pod
uwag przy zakupie) wynosz wtedy ok. 2530% kosztw cakowitych.
Moe si wic okaza, e tani i nowoczesny dwig bez maszynowni ze wzgldu na wysokie koszty
konserwacji i czci zamiennych ju
po kilku latach eksploatacji bdzie
droszy od standardowego dwigu
z maszynowni.
Porwnujc koszty dwigu od rnych dostawcw, powinno si bra
pod uwag ten sam standard wykonania i jako zespow. Trzeba
pamita, e np. drzwi automatyczne
(ok. 80% awarii dwigw to awarie

drzwi) o tych samych wymiarach
i liczbie skrzyde produkowane s
w rnych odmianach inne s przeznaczone do budynkw mieszkalnych, inne do biurowych, a jeszcze
inne do szpitali lub dla przemysu.
Rni si rozwizaniami technicznymi niewidocznymi dla uytkownika,
jak konstrukcja skrzyde, rodzaj prowadnic, wielko i budowa rolek, moc
napdu czy te materia i budowa
progw. Czsto typowy dwig przeznaczony do budynku mieszkalnego
(tani!) jest montowany w budynku
uytecznoci publicznej. Po dwch,
trzech latach, z reguy po wyganiciu gwarancji, zaczyna si psu, nie
wytrzymujc warunkw eksploatacji.
Wydajno dwigw
Przesdzaj o niej takie parametry jak wielko kabiny (udwig),
prdko jazdy czy liczba dwigw
w budynku. Wydajno dwigw
to inaczej zdolno przewozowa,
definiowana jako procent uytkownikw budynku, ktrych dwig lub
grupa dwigw moe przetransportowa w danym czasie. W praktyce
przyjmuje si tzw. wydajno piciominutow, ktra powinna wynosi 1020% dla budynkw biurowych, 1015% dla hoteli oraz 510%
dla apartamentowcw.
O jakoci obsugi pasaerw decyduje czas oczekiwania na przystanku
podstawowym i przejazdu midzy
skrajnymi przystankami. Przy planowaniu i doborze dwigw do
budynkw mieszkalnych przydatna jest norma PN-ISO 4190-6, ktra
wymienia trzy standardy, rnice si czasem oczekiwania: 60, 80,
100 s, czyli wg FEM: luksusowy,
normalny i ekonomiczny. W praktyce dy si do czasu oczekiwania
w budynkach mieszkalnych 3050 s,
a w biurowych 1015 s. Prosta, ale
praktyczna zasada pozwalajca
wstpnie dobra prdko dwigu
[v (m/s)] w zalenoci od wysokoci podnoszenia [Hp (m)] wyglda
nastpujco:
Hp/30 (m/s) v Hp/20 (m/s)
Powszechnie oferowana prdko
dwigu 1 m/s przy 23 przystankach nie ma ekonomicznego i uytkowego uzasadnienia, wynika najczciej ze zunifikowanych ukadw
napdowych z wcigarkami bezprzekadniowymi. Warto te wiedzie, e jeeli pojedynczy dwig
nie zapewnia danej wydajnoci,
nie jest wskazane powikszanie kabiny i udwigu (powyej 1000 kg),
ale zastosowanie kolejnego lub kilku dwigw pracujcych w grupie,
usytuowanych obok siebie.
Energochonno
Dwig jest maszyn o pracy przerywanej, w ktrej zuycie energii
zaley od wielu czynnikw, takich
jak: intensywno uytkowania
(liczba startw na dob), udwig
i rednie wypenienie kabiny, przecitny czas jazdy (i postoju), bdcy
funkcj m.in. wysokoci podnoszenia i prdkoci, oraz przede wszystkim od zastosowanych rozwiza
technicznych napdu, sterowania
i wyposaenia. Energi konsumuje wcigarka z reduktorem lub bez
(w dwigach hydraulicznych silnik
z pomp), falownik, sterowanie,
napd drzwi, owietlenie kabiny i
jej wentylacja, czasem klimatyzacja,
zasilanie awaryjne. Istotny jest podzia na energi zuywan w czasie
jazdy (dwig jedzi 0,56 h/dob)
i postoju (1823,5 h/dob). W wielu
przypadkach zuycie energii w trakcie postoju jest wysze ni w czasie
jazdy (dwigi o maym nateniu
ruchu), a generalnie jest wysze
w dwigach z falownikami i najbardziej zaawansowanymi wcigarkami bezreduktorowymi ni z wcigarkami tradycyjnymi. Poniewa od
falownikw ze wzgldu na komfort
jazdy nie ma odwrotu, oszczdnoci
naley szuka w owietleniu przez
stosowanie LED-w. Pomiary prowadzone przez AGH wykazay,
e dwig z wcigark tradycyjn
umieszczon w maszynowni wg
procedur VDI (Stowarzyszenie Inynierw Niemieckich) zuywa
mniej energii w czasie postoju i uzy-
skuje tak sam klas efektywnoci energetycznej C (nisk) jak

dwig z bezreduktorow wcigark
EcoDisc, najczciej sprzedawany
w Polsce.
wiatowe koncerny zgodnie przyjy
w Europie za obowizujc doktryn, e jedynie dwigi z wcigarkami
bezreduktorowymi s trendy, najlepiej oczywicie z elastycznymi pasami (monopol chroniony patentami)
i zespoami pozwalajcymi oddawa
energi do sieci (tzw. napdy regeneracyjne). Trudno niestety znale
informacj, kiedy odzyskana energia
pokryje koszty takiego zespou.
Dodatkowe funkcje
i zabezpieczenia
Przewz osb niepenosprawnych minimalne wymagania
w tym zakresie okrela rozporzdzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunkw
technicznych, jakim powinny
odpowiada budynki. Przystosowanie do wszelkich rodzajw
niepenosprawnoci omwione
jest w nieobowizujcej normie
PN-EN 81-70:2005. Spenienie
wszystkich jej wymaga nie zawsze jest celowe ze wzgldw
uytkowych i ekonomicznych.
Funkcjonowanie w czasie poaru zagadnienia te reguluje
norma PN-EN 81-73. Dwigi, ktre mog by dodatkowo uytkowane przez stra
poarn (do ewakuacji), powinny spenia wymagania PN-EN
81-72. Drzwi przystankowe
o odpornoci ogniowej bada si
wedug PN-EN 81-58.
Odporno
na
wandalizm
zgodnie z norm PN-EN 81-71
kabiny dwigw cznie z wyposaeniem, drzwi i elementy sterowania dostpne dla uytkownikw powinny by wykonane
w taki sposb, aby uniemoliwi ich uszkodzenie za pomoc
prostych rodkw. Podobnym
problemem jest zapewnienie odpornoci powierzchni cian kabin
i drzwi na wytarcie, zarysowa-
Fot. 5. Dwig panoramiczny elektryczny z wcigark w nadszybiu (prod. KONE)
nie itp. zuycie. Najprostszym

rozwizaniem jest zastosowanie
stali nierdzewnej na ciany kabiny
oraz na drzwi kabinowe i przystankowe, co najmniej na przystanku najczciej uywanym.
Wymagania akustyczne
Dopuszczalne wartoci poziomu
dwiku w pomieszczeniach oraz
w maszynowni dwigu oraz wymagania oglne dotyczce ochrony przed haasem okrelaj normy PN-87/B-02151-01/02. Przy
poprawnie dobranym zespole zasilajcym i przewodach oraz waciwie wykonanej maszynowni
norm spenia praktycznie kady
dwig hydrauliczny, gdy siowniki pracuj cicho; rdem haasu
mog by tylko drzwi.
Sytuacja z dwigami elektrycznymi jest inna. Pierwszym problemem jest ograniczenie poziomu haasu u rda, czyli jako
wcigarki (silnika i hamulcw),
szafy sterowej (styczniki) oraz
drzwi. Drugim absorbowanie
i fonoizolacja, czyli ograniczenie
rozchodzenia si dwikw drog
powietrzn. Trzecim wibroizolacja i dylatacja, czyli ograniczenie
rozchodzenia si dwikw drog
materiaow. Dua cz zamontowanych dwigw nie spenia wymaga akustycznych ze wzgldu
gr udzie 2012
45
rzdzeniu Ministra Infrastruktury,
dopuszczajca brak dylatacji szybw w dwigach z wcigarkami
bezreduktorowymi, nie powinna
by stosowana bezkrytycznie.
Dwig elektryczny
czy hydrauliczny
Fot. 6. Dwig panoramiczny hydrauliczny

(prod. OTIS)
na jako zespow, rozwizania

projektowe i konstrukcyjne. Dotyczy to take dwigw z wcigarkami bezreduktorowymi umieszczanymi zarwno w maszynowni, jak
i w nadszybiu (dwigi bez maszynowni), dla ktrych przeforsowana
w swoim czasie zmiana w rozpo-
Nowoczesne rozwizania napdw

hydraulicznych, m.in. przez zastosowanie zaworw proporcjonalnych
i niskie zuycie energii w czasie postoju, spowodoway, e dwigi hydrauliczne w pewnych warunkach
s niewiele bardziej energochonne
ni elektryczne Opaca je si stosowa przy 24 przystankach i udwigu do 630 kg, rwnie ze wzgldu
na zblion lub nisz cen dostawy, montau (o okoo 25%) i serwisu. Maj dodatkowe zalety w uytkowaniu:
atwy dostp do zespou zasilajcego i sterujcego, rwnie do
obsugi w czasie pracy dwigu;
proste i szybkie uwalnianie pasaerw, w szczeglnoci przy zani-
Polska wpisuje si na list krajw, ktre likwiduj bariery dla osb niepenosprawnych. Modernizacje w tym
zakresie potrzebne s w wielu istniejcych budynkach
oglnodostpnych, a czasem te w domach jednorodzinnych. Jakie rozwizania proponuje do takich
obiektw GMV jako renomowany producent dwigw?
GMV
jest producentem wszystkich

rodzajw dwigw: od najmniejszych, osobowych, do
przemysowych, o udwigach sigajcych nawet kilkunastu ton. Pokan cz naszej oferty stanowi
urzdzenia, ktre pomagaj likwidowa bariery architektoniczne
czyli przede wszystkim pokonywa rnic wysokoci. Pamitajmy jednak, e dwigi to due
uatwienie nie tylko dla osb niepenosprawnych, ale take starszych, chorych i matek z dziemi
Bogdan Walkowicz
GMV Polska Sp. z o.o.
dwigi
46
ku napicia (rczne opuszczanie

kabiny przez przycinicie przycisku na bloku zaworowym);
wysokie walory akustyczne i atwiejsze odizolowanie caego
zespou od pomieszcze uytkowych w budynku.
Przy wikszych udwigach i liczbie
przystankw korzyci mog wystpi dziki lepszemu wykorzystaniu
przekroju szybu (wiksza kabina,
zwaszcza przy napdzie centralnym) oraz ze wzgldw estetycznych
(porwnaj fot. 5 i 6). Atutem jest dua
swoboda w lokalizacji maszynowni. Argument, e s nieekologiczne,
nie jest prawdziwy, bo warunki ich
produkcji nie odbiegaj od standardw w przemyle maszynowym,
a trwao jest wysza ni dwigw
elektrycznych wszystkie elementy ruchome s smarowane olejem
o trwaoci do 10 lat, ktry moe by
zuyty jako surowiec wtrny.
Cay artyku wraz z wykazem odnonych
przepisw, norm i literatury fachowej
na www.inzynierbudownictwa.pl
w wzkach, dla ktrych pokonanie wysokoci nawet

jednego pitra moe by duym wyzwaniem.
GMV proponuje dwa rozwizania do istniejcych budynkw. Pierwsze z nich to dwig Green Lift. Ze
wzgldu na swoj konstrukcj doskonale sprawdza
si on w budynkach, w ktrych nie przewidziano wind
i trudno jest wygospodarowa przestrze dla szybu
o penych wymiarach. Siy generowane przez poruszajc si kabin koncentruj si gwnie na dnie szybu
i dlatego mona wykorzysta ciany budynku jako
elementy szybu lub zamocowa do nich szkielet szybu samononego. Rozwizania te pozwalaj na zredukowanie podszybia do 45 cm i nadszybia do 275 cm.
Drug propozycj GMV jest winda Home Lift, zgodna z dyrektyw maszynow 2006/42/WE i wykorzystujca technologi GMV pod nazw Fluitronic. Moe
ona przewozi do piciu osb o cznej masie 400 kg.
Moc jej silnika, nie przekraczajca 2,2 kW, mona porwna do mocy zwykego czajnika elektrycznego. Rekordowo mae s te wymiary podszybia i nadszybia:
15 i 260 cm. Z tych wzgldw Home Lift coraz czciej
znajduje zastosowanie w domach jednorodzinnych.
Jest to nowo na skal europejsk, cieszca si obecnie w Polsce niezwyk popularnoci.
Bezpieczestwo
dwigw osobowych
Praktyka i aktualne wymagania prawne
Dziki licznym modernizacjom w ostatnich latach
zdecydowanie wzroso bezpieczestwo uytkowania
dwigw osobowych w Polsce. I cho skala tego
zjawiska cieszy, otwarta pozostaje kwestia trwaoci
nowych urzdze niestety, czsto najtaszych.
Spucizna ubiegego
wieku
W drugiej poowie XX w. nastpi
szybki rozwj techniki dwigowej. W latach 60. i 70. instalowanie
dwigw osobowych w wyszych
budynkach stao si ju europejsk
norm. Wiele urzdze z tych lat nadal jest eksploatowanych, mimo i
zapewniaj znacznie niszy poziom
bezpieczestwa ni te, ktre produkuje si obecnie.
Spora cz obecnie uytkowanych
w Polsce dwigw powstaa w latach 70. i 80. XX w. producentem by wtedy ZUD (potem KDO
Fot. 1. Stary dwig po modernizacji
ZREMB i WFD Translift). Wyroby

tej firmy, oparte na polskich komponentach, powstaway na bazie
przedwojennych konstrukcji (dwigi tradycyjne), a pniej na licencji zakupionej w Szwecji (dwigi
licencyjne). S to dwigi linowe
z napdem dwubiegowym oraz sterowaniem elektromechanicznym,
realizujcym program pracy za
pomoc przekanikw. Rozwizania te byy niezbyt zaawansowane
w stosunku do technologii stosowanych w Europie Zachodniej, ale zapewniay niski pobr energii przez
aparatury sterowe. Po transformacji
ustrojowej pocztku lat 90. ekspansj na nasz rynek rozpoczy europejskie koncerny dwigowe. Upowszechniy si takie rozwizania
jak sterowanie mikroprocesorowe
i napdy hydrauliczne.
Bezpieczestwo
starych dwigw
Problem ten ma wymiar europejski. W 1995 r. opublikowano w tej
sprawie zalecenie Komisji Europejskiej nr 95/216/EC skierowane
do pastw czonkowskich UE. Zawiera ono szczegowe wskazania
techniczne dotyczce modernizacji dwigw osobowych. Zgodnie
z nim w celu zwikszania bezpieczestwa naley:
Robert Fabiaski
Zesp Koordynacji Inspekcji, Urzd Dozoru Technicznego
zainstalowa wewntrz kabiny

drzwi kabinowe oraz pitrowskazywacz;
kontrolowa i w miar moliwoci wymienia liny none
kabiny;
zmodyfikowa ukady sterowania zatrzymaniem, tak aby uzyska wysoki stopie dokadnoci
przy zatrzymywaniu kabiny oraz
stopniowe zwalnianie jej ruchu;
dostosowa elementy sterownicze w kabinie i w szybie, tak
aby ich obsuga bya zrozumiaa
i dostpna take dla samodzielnie poruszajcych si osb niepenosprawnych;
wyposay drzwi automatyczne
w czujniki wykrywajce obecno ludzi i zwierzt;
wyposay dwigi o prdkoci
wikszej ni 0,6 m/s w ukad
Dwigi w liczbach
wg danych Urzdu Dozoru Technicznego (luty 2012 r.)
87 755 dwigi osobowe i osobowo-towarowe objte dozorem, w tym:

572 dwigi sprzed 1954 r.;
5003 dwigi z lat 19551969;
34 480 dwigi z lat 19701992;
17 726 dwigi z lat 19932004.
1253 liczba uzgodnie modernizacji dwigw w 2011 r.
26 103 liczba nowo zainstalowanych
dwigw w latach 20052006.
gr udzie 2012
47
Fot. 2. Nowe dwigi w starym budownictwie
chwytaczy pozwalajcy na agodne opnienie podczas zatrzymywania;

zmodyfikowa systemy alarmowe w celu stworzenia staej cznoci z szybko reagujc ekip
awaryjn;
wyeliminowa azbest stosowany w ukadach hamulcowych;
zainstalowa urzdzenie zapobiegajce niekontrolowanemu
ruchowi kabiny w gr;
wyposay kabiny w owietlenie
awaryjne, ktre dziaa w przypadku odcicia rda zasilania i dostatecznie dugo, aby suby ratownicze zdyy interweniowa
w normalnym trybie; instalacja
ta powinna rwnie umoliwia
dziaanie systemu alarmowego,
o ktrym mowa powyej.
Zalecenie nr 95/216/EC nie jest dyrektyw, ktra wymagaaby bezwzgldnej implementacji do prawa
krajowego przez kade z pastw
czonkowskich UE. Poszczeglne
kraje powinny przeprowadzi analiz bezpieczestwa istniejcych dwigw i stosownie do otrzymanych
wynikw podj waciwe dziaania.
Sytuacja prawna w Polsce

W Polsce zasady konstruowania nowych dwigw osobowych okrelone s specjalnymi przepisami. Ju
dwigi
48
na pocztku lat 90. nasze przepisy

dotyczce poziomu ich bezpieczestwa byy identyczne jak w wielu
krajach Unii. Teraz s one znacznie
ostrzejsze ni wtedy nowe dwigi musz by tak budowane, aby
wyeliminowa wszelkie moliwe
zagroenia. Oczywicie urzdzenia
z lat 70. i starsze nie speniaj tych
wymaga. Wzrost oczekiwa dotyczcych bezpieczestwa spowodowa, e ich modernizacja staa si nie
tylko bardzo podana, ale czsto
konieczna.
W 2005 r. zostaa opublikowana
w Polsce norma PN-EN 81-80 dotyczca poprawy bezpieczestwa
istniejcych dwigw, ktra nawizuje do zalecenia UE nr 95/216/EC.
Norma ta zawiera bardzo konkretne,
jednoznaczne i szczegowe wymagania, jakie powinno si uwzgldni
przy modernizacji istniejcych dwigw. Odzwierciedla aktualny stan
wiedzy w zakresie bezpieczestwa
i dobrej praktyki inynierskiej. Stosowanie normy jest dobrowolne, chyba
e jest ona wprowadzona do prawa
krajowego rozporzdzeniem; wtedy
jej wymagania staj si obowizujcym prawem w danym kraju.
Istotn zmian w polskim ustawodawstwie w zakresie nowych dwigw byo opublikowanie dyrektywy
maszynowej 2006/42/WE z dnia 17
maja 2006 r., zmieniajcej obowizuj-
c od ponad 10 lat dyrektyw 95/16/

WE. W artykule 24 znalazy si nowe
definicje nastpujcych poj:
Dwig urzdzenie podnoszce,
obsugujce okrelone poziomy,
wyposaone w podstaw adunkow poruszajc si wzdu
sztywnych prowadnic, nachylonych do poziomu pod ktem
wikszym ni 15, przeznaczone
do transportu: osb, osb i towarw lub wycznie towarw,
jeeli podstawa adunkowa jest
dostpna, tzn. jeli osoba moe
wej na ni bez trudnoci, i wyposaona w urzdzenia sterujce
umieszczone wewntrz podstawy adunkowej lub w zasigu
osoby bdcej wewntrz podstawy adunkowej. Urzdzenia
podnoszce poruszajce si po
okrelonym torze, nawet gdy nie
poruszaj si po sztywnych prowadnicach, uznaje si za dwigi objte zakresem niniejszej
dyrektywy.
Podstawa adunkowa oznacza
cz dwigu, w ktrej umieszcza si ludzi lub towary w celu
ich podnoszenia lub opuszczania. Okrelono, e podstaw
adunkow w kadym dwigu
musi by kabina. Kabina ta musi
by zaprojektowana i wykonana w taki sposb, aby zapewni
przestrze oraz wytrzymao
odpowiadajc dopuszczalnej
liczbie osb i udwigowi ustalonemu przez instalatora dwigu.
W przypadku gdy dwig jest
przeznaczony do transportu osb
i tam, gdzie jego wymiary na to
Fot. 3. Inny pomys przy minimum miejsca
pozwalaj, kabina musi by zaprojektowana i wykonana w taki
sposb, aby jej konstrukcja nie
uniemoliwiaa ani nie utrudniaa osobom niepenosprawnym
dostpu do niej i uytkowania
jej oraz aby umoliwi odpowiednie przystosowanie kabiny
w celu uatwienia tym osobom
korzystania z niej.
Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE
zmienia te zakres wyklucze w dyrektywie dwigowej. Dyrektywa
dwigowa nie obejmuje:
urzdze podnoszcych, ktrych prdko nie jest wiksza
ni 0,15 m/s,
dwigw budowlanych,
urzdze transportu linowego,
w tym kolejek linowych,
dwigw specjalnie zaprojektowanych i wykonanych do
zastosowa wojskowych lub
policyjnych,
urzdze podnoszcych, z ktrych mona prowadzi prace,
grniczych urzdze wycigowych,
urzdze podnoszcych przeznaczonych do podnoszenia
artystw podczas wystpw artystycznych,
urzdze podnoszcych stanowicych wyposaenie rodkw
transportu,
urzdze podnoszcych poczonych z maszynami i sucych wycznie do dostpu do
miejsc pracy, w tym punktw
konserwacyjnych i kontrolnych
maszyny,
kolei zbatych,
schodw i chodnikw ruchomych.
Inspekcje Urzdu
Dozoru Technicznego
W Polsce, zgodnie z ustaw o dozorze technicznym oraz przepisami
wykonawczymi, wszystkie dwigi
podlegaj badaniom okresowym
Urzdu Dozoru Technicznego. Raz
w roku obowizkowo sprawdzany
jest stan ich bezpieczestwa. W badaniach inspektorzy UDT bior pod
uwag nawet niewaciwe zachowanie si pasaera w kabinie, aby

chroni go take przed nim samym.
Mog poleca usunicie nieprawidowoci, a w wypadku stwierdzenia zagroenia ycia lub zdrowia
wstrzyma eksploatacj urzdzenia. Jeeli stary dwig nie spenia warunkw bezpieczestwa stawianych
nowym urzdzeniom, inspektorzy
nie maj jednak podstaw prawnych,
eby nakaza jego modernizacj,
a tym bardziej wymian na nowy.
Mimo e modernizacja jest pozostawiona inicjatywie eksploatujcego,
to zgodnie z ustaw o dozorze technicznym wykonywanie dozoru nie
zwalnia eksploatujcych urzdzenia techniczne od odpowiedzialnoci za stan ich bezpieczestwa.
Stare dwigi nie musz by zagroeniem dla pasaerw i przedmiotem wiecznych skarg lokatorw.
Trzeba tylko dostosowa si do kilku podstawowych zasad. Bardzo
wane jest, aby umieci w widocznych miejscach odpowiedni informacj dotyczc zasad bezpiecznego korzystania z dwigu, a take
wymienia uszkodzone lub zuyte
podzespoy na nowe, speniajce
wysze wymagania techniczne. Decydujc si na tak wymian, trzeba
pamita o obowizku uzgodnienia
modernizacji z UDT. Inspektorzy
nie dopuszcz do modernizacji nieefektywnych, ktre nie przewiduj
podjcia dziaa sucych osigniciu penej zgodnoci z obecnymi wymogami bezpieczestwa.
Na przykad wymiana aparatury
sterowej na tak, ktra nie przewiduje wszystkich przyszych funkcji
dwigu, bdzie uznana za nieefektywn. Podczas modernizacji wane jest zapewnienie odpowiednich
warunkw pracy konserwatorom,
zgodnie z minimalnymi wymaganiami okrelonymi w dyrektywie
narzdziowej*.
Fot. 4. Odrestaurowane wntrze kabiny
cj starych dwigw osobowych,

w Polsce na znaczc skal dokonuje si remontw tych urzdze,
zdecydowanie poprawiajc stan ich
bezpieczestwa. Wiele dwigw po
prostu wymienia si na nowe. Niestety, czsto s to dwigi najtasze,
w ktrych po 10 czy 15 latach zuycie
eksploatacyjne wynosi 70%. Duym
problemem jest to, e o zakresie modernizacji lub wymianie dwigu nie
decyduj proponowane przez firmy
dwigowe rozwizania techniczne
uwzgldniajce wysoki poziom bezpieczestwa, niski koszt eksploatacji,
niezawodno i dugi okres uytkowania dwigu, lecz przewanie jego
cena. Dzieje si tak choby dlatego,
e w komisjach zatwierdzajcych
modernizacj lub wymian dwigu
osobowego najczciej nie ma ekspertw, ktrzy potrafiliby poda
kompletne parametry techniczne
do napisania waciwych wymaga
w przetargu oraz oceni pod wzgldem technicznym rozwizania zaproponowane przez oferentw.
* Wdroenie: rozporzdzenie Ministra
Gospodarki z 30 padziernika 2002 r.
Podsumowanie
Mimo e stosowanie normy PNEN 81-80 jest dobrowolne i nie ma
przepisu nakazujcego moderniza-
w sprawie minimalnych wymaga dotyczcych bezpieczestwa i higieny pracy

w zakresie uytkowania maszyn przez
pracownikw podczas pracy, Dz.U.
Nr 191, poz. 1596 ze zm.
gr udzie 2012
49
Dwig GREEN LIFT TML 1600 kg

w Domu Pomocy Spoecznej przy
ul. Nowowiejskiej w Warszawie.
Dwig pracuje w szybie dostawionym
do budynku, ktry zosta
wkomponowany w XIX-wieczn fasad.
Kabina o wymiarach 1,4 x 2,4 m umoliwia transport ek szpitalnych oraz
towarzyszcego personelu
Dwig GREEN LIFT panoramiczny 630 kg w nowo powstaym centrum

konferencyjnym w Urzdzie Dozoru Technicznego przy ul. Szczliwickiej
w Warszawie. Kabina o wymiarach 1,1 x 1,4 m umoliwia korzystanie z windy
osobom niepenosprawnym. Szyb ze szka i stali zosta zaprojektowany
przez biuro architektoniczne przy wspudziale GMV
Dwig towarowo-osobowy GPL 4000 kg w nowej, rozbudowanej czci Teatru Polskiego w Warszawie. Suy do przewozu
dekoracji midzy scen gwn, magazynem a dekoratorni (wys. podnoszenia 22 m). Kabina jest bardzo szeroka w stosunku
do gbokoci, a drzwi otwieraj si prawie na ca szeroko. Maszynownia znajduje si pod szybem. Bezawaryjn prac
dwigu zapewnia wykorzystanie unikatowej w wiecie technologii GMV Sweden ABTM 1:1
Dwig GREEN LIFT 81.21 panoramiczny

w zabytkowej kamienicy z lat 30. XX w.
przy ul. Wiejskiej w Warszawie.
Szyb zosta dobudowany do istniejcej
klatki schodowej. Dawne okna zastpiono szklanymi
drzwiami windowymi, a wiato dzienne dociera
do wntrza przez frontow cian szybu. Inwestycja wymagaa zgody Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw
Dwig GREEN LIFT panoramiczny w biurowcu przy ul. Podbipity w Warszawie.

To jeden z naszych najadniejszych dwigw w Polsce. Stalowa konstrukcja szybu znajduje si
w duszy przestronnej klatki schodowej. Cao zostaa obudowana szkem. wiato, ktre dociera
przez szklany dach, nadaje wntrzu przyjazny i niepowtarzalny charakter
Dwig samochodowy VL w technologii GMV Sweden ABTM 1:1 w luksusowym apartamentowcu przy ul. Piknej
w Warszawie. Jego zastosowanie
zapewnio podwjne miejsca parkingowe dla wszystkich apartamentw
w dwupoziomowym garau pod
budynkiem. Przez trzy lata pracy
urzdzenia nie odnotowano adnej
jego awarii. To synna szwedzka jako
Panoramiczna winda Home Lift

zainstalowana kilka miesicy temu wewntrz istniejcego 4-pitrowego budynku przy ul. Nowowiejskiej w Warszawie.
Szyb stanowi wolno stojc, szklan
konstrukcj. Winda obsuguje parter
i pierwsze pitro nowo powstaej
przychodni lekarskiej
GMV Polska Sp. z o.o.

ul. Marconich 2 lok. 2
02-954 Warszawa
tel. 22 651 91 45
www.gmv.pl
Zabezpieczenia przeciwpoarowe w wentylacji

W celu zapewnienia bezpieczestwa
mienia i ludzi przebywajcych w budynku Prawo budowlane narzuca konkretne
wymagania rozwizaniom technicznym.
Przepisy dotycz m.in. zabezpieczenia
przed rozprzestrzenianiem si ognia
i dymu podczas poaru oraz stawiaj wymagania dla przegrd budowlanych bdcych oddzieleniami poarowymi. Oddzielenia te, przez cile okrelony czas,
musz zabezpieczy przed przedostawaniem si poaru pomidzy rozdzielanymi
przez nie pomieszczeniami. W zwizku
z tym powierzchnia otworw w tych
przegrodach jest ograniczona i dodatkowo musi by zamykana w sposb zapewniajcy bezpieczestwo.
Poniewa instalacje wentylacyjne i klimatyzacyjne musz przechodzi przez przegrody, trzeba je wyposay w specjalne
zamknicia zwane klapami przeciwpoarowymi. Zgodnie ze zmian Warunkw
Technicznych (268.4), ktra miaa miejsce w marcu 2009 r., przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne w miejscu przejcia
przez elementy oddzielenia przeciwpoarowego powinny by wyposaone
w przeciwpoarowe klapy odcinajce
o klasie odpornoci ogniowej EIS rwnej klasie odpornoci ogniowej elementu
oddzielenia przeciwpoarowego (przed
zmian wystarczajca bya odporno EI).
Zatem niedopuszczalne jest stosowanie
w systemach wentylacji opasek pczniejcych oraz wentylatorw o obudowach
ppo., ktrych klasa odpornoci jest okrelona jako EI i nie ma dymoszczelnoci S.
Rozwizania takie nie s zgodne z Warunkami Technicznymi, nawet jeeli maj
Aprobat Techniczn. A pen odpowiedzialno za ich zastosowanie ponosi niestety projektant.

eby klapa przeciwpoarowa moga by
stosowana, musi by zgodna z aktualnie
obowizujc europejsk norm produktow PN-EN 15650. Zgodno moe by
okrelana przez certyfikat zgodnoci CE
lub polski znak budowlany B. Norma produktowa okrela parametry techniczne dla
produktu. Producenci chcc odrni si
od konkurencji ulepszaj swoje produkty
i oferuj je z udoskonaleniami ponadnormatywnymi. Do najbardziej uytecznych
rozwiza technicznych oferowanych
przez Aereco w klapach przeciwpoarowych odcinajcych prostoktnych CU oraz
okrgych CR nale:
zoptymalizowana grubo przegrody odcinajcej takie rozwizanie minimalizuje
opory przepywu i generowany haas;
umoliwienie wymiany bezpiecznika topikowego bez koniecznoci rozpinania
kanaw takie rozwizanie znaczco
uatwia eksploatacj;
zwikszona szczelno obudowy klapy
minimalizuje przecieki umoliwiajc uzyskiwanie znacznych oszczdnoci jest to
szczeglnie istotne w systemach klimatyzacji, gdzie przygotowanie m3 powietrza
jest kosztowne;
podwyszone parametry prb szczelnoci
nie dla 300 lecz dla 500 Pa zapewniaj pewno zadziaania klapy zarwno
w maych, jak i w duych instalacjach
wentylacyjnych, w ktrych wentylatory
uzyskuj wysze spre.
W sytuacji, gdy klapy przeciwpoarowe odcinajce s montowane bezporednio za
kratk wycigow, klapa stanowi problem
montaowy i estetyczny, poniewa wystaje
ze ciany. Jest to szczeglnie uciliwe w budownictwie mieszkaniowym oraz uytecznoci publicznej, gdzie nie s stosowane sufity
podwieszane, ktre zasaniaj instalacj wentylacyjn. Ekipy wykoczeniowe chcc ukry
wystajcy element musz obudowywa go
karton gipsem, co podnosi koszt montau
i znacznie wydua czas potrzebny na kompletne wykoczenie danego pomieszczenia.
Szukajc rozwizania powyszego problemu, firma Aereco zaproponowaa klap
przeciwpoarow odcinajc ABS speniajc wszystkie aktualne wymagania stawiane

klapom, w tym majc dymoszczelno S
EI60S lub EI120S. Klapa ta jest montowana
w ostatnim etapie budowy, po zakoczeniu
obrbek zwizanych z prowadzeniem kanaw i obrbek wykoczeniowych. Dziki
temu minimalizujemy niebezpieczestwo
zwizane z kradzie lub zniszczeniem klap
na budowie. W celu montau wystarczy
umieci klap wewntrz obrobionego ju
estetycznie kanau wentylacyjnego. Jest ona
wsuwana do rodka standardowego kanau
okrgego. Klapa ma uszczelk, ktra przytrzymuje j w niezmiennej pozycji. Zgodnie z badaniami i instrukcj obsugi naley
j umieci 4 cm w gbi kanau (ciany).
W wyniku takiego montau uzyskujemy
miejsce niezbdne dla krca przyczeniowego kratki wentylacyjnej wycigowej.
Dziki temu klapa jest kompatybilna z kratkami wycigowymi Aereco. Klapa ABS jest
dostpna w 4 rednicach (100200 mm),
i ma zawsze t sam grubo 6 cm. Kratka
moe by montowana w cianie lekkiej, cikiej lub stropie. Dostpne s modele o odpornoci EI60S lub EI120S.
Aereco Wentylacja sp. z o.o.

Adam Prawdzik
produkt manager
grudzie 12 [101]
53
Nowe technologie
w ochronie przed dwikami uderzeniowymi
Badania dotyczce wpywu haasu na zdrowie ludzkie dowiody,
e haas przeszkadza dzisiaj ponad 70% populacji. Wpyw haasu na nasze zdrowie jest zoony; skutki oddziaywania haasu mog obejmowa choroby neurologiczne, psychiczne, a take choroby ukadu krenia.
Aktualnie uznaje si, e dugotrwae naraenie organizmu na dwiki o poziomie przekraczajcym 65 dB(A)
w cigu dnia, stanowi zwikszone zagroenie dla zdrowia. Z tego powodu wdraa si coraz wicej programw krajowych i midzynarodowych, majcych na celu przedstawienie tego problemu i przeciwdziaanie mu.
Poprawa izolacyjnoci akustycznej stropw

w zakresie dwikw uderzeniowych (zwanych take materiaowymi) zaley gwnie od
ich sztywnoci dynamicznej (MN/m3). Sztywno dynamiczna okrela elastyczno warstwy izolacji akustycznej i jest ustalana podczas serii prb. Podstawowa zasada brzmi: im
nisza sztywno dynamiczna warstw izolacji,
tym lepsza jej izolacyjno akustyczna. Jednake zmniejszenie izolacyjnoci akustycznej
z reguy powoduje wzrost gruboci materiau,
co przy tych samych obcieniach powoduje
wiksze ugicie. To za obnia nono konstrukcji stropu.
Elastyczne podoe i rozdzielenie konstrukcji
podogi pywajcej izolacj akustyczn pozwalaj na odizolowanie w warstwie nonej
oraz ssiadujcych warstwach konstrukcyjnych
drga wywoywanych przez chodzenie; dziki
temu ich skutki nie przeszkadzaj uytkownikom budynku. Miar izolacyjnoci jest zmniejszenie poziomu haasu Lw mierzone w dB.
W wielu budynkach usugowych, przemysowych i uytecznoci publicznej stropy musz
charakteryzowa si z jednej strony wysok
wytrzymaoci, a z drugiej spenia wymogi w zakresie izolacyjnoci akustycznej. Pod
tym wzgldem parametry konwencjonalnych
materiaw izolacyjnych stosowanych w budynkach biurowych i mieszkalnych o obcieniach do 5 kN/m2 osigaj swoje granice. Dodatkowo ich skuteczno czsto powizana
Wyrb
Lw
Regupol E48
Regupol BA
20 dB
26 dB
jest z du gruboci materiau, a to powoduje zmniejszenie wysokoci pomieszcze.

Obok wytrzymaoci stropw na obcienia
statyczne, mamy do czynienia z rygorystycznymi wymogami w zakresie odpornoci na
dodatkowe siy dynamiczne i obcienia ruchome. W wielokondygnacyjnych budynkach
wznoszonych w parkach przemysowych
stropy musz nie tylko wytrzyma due obcienia powodowane przez wzki widowe
i inne pojazdy, lecz take zapewni spenienie
norm w zakresie izolacyjnoci akustycznej.
Due wymagania stawiane s take systemom stropowym w supermarketach znajdujcych si pod kondygnacjami przeznaczonymi na funkcje mieszkaniowe czy biurowe.
Moliwe jest zaprojektowanie specjalnych
konstrukcji stropowych, speniajcych wszelkie typy wymaga, na przykad w szpitalach,
szkoach wyszych, centrach kongresowych,
kuchniach, laboratoriach badawczych, warsztatach, szkoach, bibliotekach oraz wysokiej
jakoci budownictwie mieszkaniowym.
Firma BSW zaprojektowaa grup materiaw Regupol chronicych przed dwikami
uderzeniowymi w specjalnych warunkach.
Regupol BA i Regupol E48 to materiay izolacyjne wytrzymujce due obcienia,
a jednoczenie zapewniajce doskona
ochron przed haasem. Jako specjalne materiay budowlane, maj Europejsk Aprobat Techniczn.
Materiay Regupol dostpne s w dwch
wariantach: Regupol E48 gr. 8 mm,
wspczynnik poprawy tumienia dwikw
uderzeniowych Lw = 20 dB; Regupol BA
gr. 17 mm, wspczynnik poprawy tumienia dwikw uderzeniowych Lw = 26 dB.
Najwaniejsze waciwoci materiau
izolacyjnego Regupol:
wysoka odporno na nacisk gwarantujca
stabilno
INYNIER BUDOWNICTWA
54
maks. obcienie
komunikacyjne
3.000 kg/m2
5.000 kg/m2
sztywno
dynamiczna
S 47 MN/m3
S 18 MN/m3
skuteczne tumienie dwikw uderzeniowych

niewielka grubo
atwo montau
odporno na butwienie, wilgo, kwas
mlekowy
moliwo stosowania pod jastrychami asfaltowymi
moliwo kadzenia pod ogrzewaniem
podogowym
Zastosowanie: penopowierzchniowe
wytumienie mocno obcionych posadzek
jastrychowych w takich obiektach jak:
szpitale
hale magazynowe
kuchnie przemysowe/anie
supermarkety (zwaszcza powstae w parterach budynkw mieszkalnych)
biblioteki
uczelnie
szkoy
hale produkcyjne
laboratoria badawcze
BSW Polska
biuro@regupol.pl
t e c hnologie
Rysy i pknicia betonowych pyt posadzkowych

mgr in. Tomasz Chibowski
FIBRE System Sp. z o.o.
Pyta betonowa jako podkad betonowy stosowana jest powszechnie

w budownictwie. Wobec zwikszonych potrzeb na due powierzchnie
magazynowe i produkcyjne nastpuje znaczcy wzrost specyficznego
wykorzystania pyty betonowej jako
jednoczenie kocowej powierzchni uytkowej zatartej mechanicznie
i utwardzonej powierzchniowo.
Istotne jest, aby zrozumie i umie
przewidywa zachowanie pyty betonowej, gdy kade jej zniszczenie jest
odwzorowane i ma wpyw bezporednio na powierzchni posadzki.
Beton jest materiaem trwaym,
o duej wytrzymaoci, ale jak kady materia ma wady. Jedn z nich
jest stosunkowo niewielka, bo ponaddziesiciokrotnie mniejsza ni
wytrzymao na ciskanie, wytrzymao na rozciganie, co w pytach
betonowych powoduje zniszczenie
konstrukcji w postaci pkni i rys.
Bezporedni przyczyn jest przekroczenie maksymalnych napre
w betonie objawiajce si przerwaniem cigoci materiau.
Wbrew powszechnej opinii chc
stwierdzi, e pknicia i rysy nie
stanowi przyczyny utraty uytecznoci pyt betonowych (fot. 1).
Pyta betonowa jako posadzka jest
elementem budynku, w ktrym ciko jest zachowa 100-procentow
skuteczno wykonania bez rys i spka, gwnie ze wzgldu na naturalne
cechy pyty betonowej.
Wedug ACI 302.1 R-04 (Guide for
Concrete Floor and Slab Construction):
Nawet przy najwyszej jakoci opracowaniu projektowym i waciwym
W wikszoci pyt betonowych pknicia nie maj wpywu

na uytkowanie i gdybymy pozwolili pytom zarysowa si
dowolnie, lepiej i trwalej mogyby one funkcjonowa.
wykonawstwie budowlanym jest

nierealistyczne oczekiwa, aby pyta
nawierzchni przemysowej bya pozbawiona rys i zjawiska paczenia si
krawdzi i naroy.
Dlatego te kady inwestor winien
by wiadomy, e zupenie normalnym zjawiskiem, jakiego naley oczekiwa, bdzie pojawienie si pewnej
iloci i rys, i spacze w kadej posadzce przemysowej i e takie zjawisko nie wiadczy o niedocigniciach
projektu oraz o brakach jakociowych
wykonawstwa.
dylatacja dzienna
tama ze spienionego PE,
grubo 8 mm
szczelina
dylatacyjna
dylatacja
karo
Rys. 1a
Nacicia tzw. karo wok supa
kit trwale plastyczny
sznur elastyczny
SIKAFLEKS
Rys. 1b
Sposb wykonania cicia w tzw. karo
Wedug Instrukcji VOB/B Zwizku Inynierw Niemieckich B.E.B. Betonbden fr Hallenflchen Stand: Februar 2000:
Rozdzia 7 Rysy
Ze wzgldu na rnorodne oddziaywania nie mona nie zauway, e pyta
betonowa jak kada dua powierzchnia budowlana nie pozostanie trwale
bez rys. Nie da si skutecznie ustali napre. Wystpowanie rys moe mie
rne przyczyny, wynikajce po czci
z obcie, na ktre nie mamy wpywu.
Rysy przypominajce sie to rysy o niewielkiej gbokoci, powierzchniowe,
ktrych nie da si unikn od strony
technicznej. Jednak nie s one brakiem
w rozumieniu VOB/B.
W wikszoci pyt betonowych pknicia nie maj wpywu na uytkowanie
i wbrew pozorom, gdybymy pozwolili
pytom zarysowa si dowolnie bez
nacinania przeciwskurczowego lepiej
i trwalej mogyby one funkcjonowa.
Sam materia wybraby miejsca, w ktrych by si zarysowa.
W praktyce duo uwagi powica si
na przeciwdziaanie pkniciom i ich
usuniciu gwnie ze wzgldw estetycznych, a przecie znane kademu
z nas s posadzki z lat 70. popkane
a nadal uytkowane.
Pknicia po prostu naley naprawia
tak, aby nie nastpoway dalsze wykruszenia i utrata rwnoci nawierzchni.
Istotniejsze wydaje si utrzymanie waciwej nawierzchni posadzki, czyli niepylcej, bez porw i ubytkw oraz otrzymanie i utrzymanie rwnoci posadzki.
Jest to wane zarwno w budownictwie przemysowym, mieszkaniowym, jak i budownictwie uytecznoci
grudzie 12 [101]
55
t e c hnologie
Fot. 1
Typowe pknicie posadzki
publicznej, a take niezwykle istotne

w zewntrznych pytach betonowych,
takich jak place manewrowe, chodniki
betonowe.
Denie inwestorw i uytkownikw
do uniknicia rys i pkni pyt betonowych zwykle ma podoe jedynie
estetyczne, nie wie si z mechanik
ani uytecznoci posadzek betonowych. S jednak sposoby pomagajce
zanalizowa i unikn powstawania
pkni w posadzce.
Gwne przyczyny spka

posadzek
Skurcz zapobieganie niekontrolo-
wanym pkniciom
Skurcz betonu narasta od kilku godzin
od wykonania betonu do kilkunastu
miesicy.
Pyta betonowa, jako konstrukcja
cienka w stosunku do swojej rozpitoci, podlega duym napreniom
skurczowym wywoanym zaczynem
i ze wzgldu na warunki otoczenia
osuszenie i jednoczenie opory tarcia
przekracza dopuszczalne naprenia
rozcigajce. Nasz rol jest przewidzie, gdzie naley naci, aby wymusi pknicie betonu.
Znane s rne sposoby wymuszenia zarysowania w przewidywanym miejscu:
zatopienie materiau, takiego jak
szko, korek itp., w pycie betonowej (materia o niskiej przyczepnoci
betonu i znikomym pcznieniu od
wody);
ustawienie stoka twardego materiau od dou pyty, na podou;
wykonanie nacicia posadzki
pi z tarcz diamentow najbardziej obecnie rozpowszechniony
sposb.
W celu zminimalizowania pknicia

od skurczu betonu koniecznie naley
podj rne dziaania:
wykona nacinanie dylatacji na gboko od 1/3 do 1/4 gruboci pyt
w rozstawie np. 6 x 6 m (zalecana
30-krotno gruboci pyty);
przyj waciwy czas nacicia, najczciej 1236 godzin od wykonania
pyty betonowej, cho z powodzeniem stosowane s urzdzenia o nazwie Soff cut rozprajce beton po
ok. 23 godzinach poprzez nacicie
na sucho na mniejsz gboko;
przyj waciwy plan ci;
docina do cian i fundamentw (ich
naroy) nawet do przecicia ciany
lub fundamentu;
wykona dylatacje obwodowych
gruboci ok. 810 mm od wszystkich cian i supw i dozbroi naroa
nienacinane w dwusiecznej kta.
Warto tu wspomnie o tzw. naciciach
karo, ktre wydaj si nieskuteczne z przyczyn objanionych na rys. 1
okrg pi nie jest moliwe skuteczne
docicie dylatacji na waciw gboko
(fot. 4).
Inne moliwe dziaania:
dozbrojenie nienacinanych naroy;
zastosowanie odpowiedniego polizgu przez stosowanie folii PE polizgowych (fot. 6);
waciwe zaprojektowanie mieszanki betonowej w posadzkach przemysowych najlepiej stosowa cement
CEM II BS i kruszywo 032 mm;
pielgnacja betonu poprzez przekrywanie foli lub fizelin;
Oddzielnym zagadnieniem jest wyduenie odlegoci dylatacji (tzw.
posadzki beznaciciowe), w tym celu
niezbdne jest zastosowanie dodat-
Nacicie w wieej posadzce
Fot. 4
Dylatacje okrge zamiast tzw. naci karo
kowego zbrojenia rozproszonego lub

zbrojenia tradycyjnego w celu przejcia napre skurczowych w posadzkach o rozstawie dylatacji nawet
do odlegoci 48 m na 48 m (najwiksza, jak wykonywalimy, bya
pyta posadzkowa o gruboci 20 cm
i rozpitoci 60 x 50 m) fot. 9.
Osiadanie podoa zapobieganie
Fot. 2
Wykruszenia przy pkniciu posadzki
INYNIER BUDOWNICTWA
56
Fot. 3
niekontrolowanym pkniciom
Jedn z gwnych przyczyn osiadania
podoa jest niewaciwie przygotowane podoe, o nierwnych parametrach nonoci i zagszczenia (z akcentem na zmienne parametry).
t e c hnologie
Ktownik stalowy wg wytycznych dostawcy DOKU
zmniejszenie skurczu ktre skore-
lowane jest z paczeniem si pyt;

projektowanie posadzek o odpo-
wiedniej sztywnoci dla posadzek

przemysowych minimalnie 18 cm;
waciwe zaprojektowanie ukadu
dylatacji dostosowanie do planu
uytkowania posadzki.
Siatka zb. o 8mm lub o 16 mm
Ruchy termiczne pyt
Posadzka betonowa 20 cm
Izolacja (Folia PE 0,2 mm x 1)
Podbudowa (wg odrbnego opracowania
Rys. 2
Sposb wykonania dylatacji w miejscu zmiany sztywnoci podoa
tama ze spienionego PE,

grubo 8 mm
Problem zazwyczaj przeceniany, ktry

rzadko jest spotykany w posadzkach
i pytach betonowych wewntrz budynkw. Zapobieganie to:
stosowanie dylatacji termicznych
w odlegoci maksimum 25 m przy
rnicy temperatur wikszej ni 30OC
np. powierzchnie zewntrzne;
dozbrojenie i dylatacje ze wzgldu
na obcienie termiczne od piecw,
powietrza technologicznego itp.
Spkania fazy plastycznej
Rwnolege, relatywnie krtkie,

o gbokoci 2,57,5 cm, powstaj do jednego dnia od wykonania.
Zapobieganie im to wibrowanie
i waciwa pielgnacja betonu, niedopuszczenie do przewieww, ingerencji wody, nasonecznienia.
Spkania powierzchniowe crazing
Rys. 3
Przekadka dystansowa na fundamencie
Dodatkowo trzeba pamita, i konieczne jest:

w miejscu zmiany sztywnoci podoa nacicie i dyblowanie (rys. 2);
przy zbyt sztywnym podou 20
30 mm styropianu (np. na fundamencie w poziomie podbudowy
przy cianie lub supie) rys. 3.
Paczenie si (curling) pyt betono-
wych zapobieganie niekontrolowanym pkniciom

Jednym z niedocenionych i najmniej
znanych problemw pyt posadzkowych jest problem podwijania si krawdzi mogcy wystpi w okresie od
kilkunastu godzin do dwch lat od

wykonania.
Uniesione krawdzie i naroa s przyczyn powstawania tzw. klawiszowania i koysania si pyt betonowych
mogcych w efekcie prowadzi do
pkni i odkrusze, a nawet cakowitego zniszczenia pyt (Uszkodzenia betonowych nawierzchni na przykadzie
pyt lotniskowych, dr in. Arkadiusz
Kwiecie Inynier Budownictwa
nr 1/2010).
Paczeniu si pyt mona przeciwdziaa poprzez:
dyblowanie wszystkich wolnych krawdzi pyt (dylatacji penych);
Na powierzchni pyty betonowej, szczeglnie utwardzanej na bazie kwarcu na

spoiwie cementowym (tzw. posypek mineralnych), wystpuje zjawisko spka
w ksztacie plastrw miodu o wielkoci
od 20 do 70 mm. Jest ono spowodowane skurczem grnej warstwy materiau
pyty. Widoczne staje si najczciej po
Fot. 5
Zniszczenie krawdzi dylatacji z powodu

curlingu
grudzie 12 [101]
57
t e c hnologie
Fot. 6
Fot. 7
Dozbrojenie posadzki przy naroach

i kanaach
Pielgnacja posadzki fizelin z foli PE,

widok po trzech tygodniach
pewnym czasie uytkowania po myciu,

zabrudzenia rys sprawiaj, e staje si widoczne na stae.
Zapobieganie polega na:
niedopuszczeniu do przecigw
osuszajcych wierzchni warstw
betonu;
pielgnacji od trzeciej godziny od
wykonania (lub jak najwczeniej po
naciciu dylatacji) w okresie 714 dni
wod, najlepiej o podwyszonej temperaturze (zalecane +10OC);
zminimalizowaniu bleedingu, czyli
wyrzucaniu wody na powierzchni betonu, oraz nieobrabianiu powierzchni
przed zakoczeniem procesu;
zmniejszeniu opadu stoka betonu,
zmniejszeniu iloci wody w betonie
niskie w/c.
Zob. te Spkania wosowate posadzek przemysowych, T. Chibowski
Materiay Budowlane nr 9/2008).
Inne przyczyny spkania posadzek:
Zanieczyszczenie betonu (np. drew-
no, glina)
Odwzorowanie dylatacji podoa
betonowego (dawne kanay itp.)

Przekroczone dopuszczalne obci-
enia wystpujce na posadzce

Pknicia wzdu dylatacji robo-
Fot. 8
Pknicie od naci ptli indukcyjnej
czych z powodu ich niewaciwego

wykonania
Fot. 9
Posadzka beznaciciowa
Pknicia mog by wynikiem prac
prowadzonych wok budynku, np.

wibracji walcem, wykonywania
wykopw w ssiedztwie
Zdarzaj si pknicia posadzki
od naci pod ptle indukcyjne.

Lista przyczyn, ktre powoduj pknicia, nie zostaa tu wyczerpana. Wobec
tak delikatnej struktury kade dziaanie
zewntrzne stwarza zagroenie przerwania cigoci posadzki.
We wszystkich dziaaniach przygotowawczych i wykonawczych jak rwnie
w trakcie eksploatacji naley pamita,
i wykorzystujemy do intensywnego
uytkowania materia niezwykle mocny,
trway i naturalny majcy jednak zoon struktur i nader wraliw natur.
Niski koszt wytworzenia w porwnaniu do materiaw powokowych, takich jak pytki lub ywica, musi wpyn na obnienie wymaga, a przede
wszystkim na zrozumienie zoonego
problemu specyficznego charakteru
materiau, jakim jest beton.
Nowatorskie rozwizania w mostownictwie i geoinynierii

Drg i Mostw, obchodzcego 70-lecie urodzin. Wyrazem uznania dla
dr. Janusza Rymszy, zast. dyr. IBDiM,
oraz mgr. in. Leszka Sawickiego
z Mostostalu Warszawa byo wrczenie
tym zasuonym mostowcom Zotego
Medalu XX-lecia Zwizku Mostowcw.
Cz merytoryczn spotkania rozpocz
Andrzej Niemierko referatem na temat
awarii oysk mostowych. Nastpne referaty dotyczyy m.in. pali przemieszczeniowych, podpr mostowych z gruntu zbrojonego geosyntetykami, budowy tunelu
INYNIER BUDOWNICTWA
58
dla oczyszczalni ciekw. Pojawiy si take

dwa referaty nietechniczne o ochronie
wasnoci przemysowej oraz stosowaniu
metody zaprojektuj i wybuduj. Okadk
materiaw seminaryjnych zdobi pokazowy segment pierwszego tunelu pod
dnem Wisy wykonanego tarcz zmechanizowan (znajduje si w IBDiM). Kolejne
seminarium Gbokie wykopy 2013
21 marca 2013 r. powicone bdzie
obecnym realizacjom, w tym II linii metra.
KW
Patrona
Na seminarium o tym tytule, zorganizowane 13 listopada przez IBDiM, ZMRP,

KPRM w Warszawie, przybyo 231
uczestnikw, w tym osoby szczeglnie
cenione w rodowisku m.in. profesorowie: Kazimierz Flaga (ekspert zewntrzny seminarium), Wojciech Radomski,
Anna Siemiska-Lewandowska, Lech
Wysokiski, Barbara Rymsza oraz
dr Janusz Rymsza i dr Wojciech Grodecki. Seminarium rozpoczo uroczyste powitanie jubilata dr. in. Andrzeja
Niemierko z Instytutu Badawczego
Me
dialny
Uwaga:
tekst do odsuchania
na www.inzynierbudownictwa.pl
Nuclear power industry
GLOSSARY:
nuclear power industry energe-
to fear or not to fear, that is the question
tyka jdrowa
There is no denying that nuclear power industry invariably provokes

strong emotions and stirs up considerable controversy among scientists,
politicians and, above all, among the general public all over the world.
Especially recently, in the aftermath of the disaster at the Fukushima nuclear
plant in Japan last March, there has been a great deal of heated debate
about the future of nuclear energy in Europe. Its supporters insist that it is
a relatively cheap and clean source of energy (compared to oil, gas and
coal), whereas its opponents argue it is a real threat to the mankind.
Andrei Merkulov - Fotolia.com
nuclear plant/nuclear power

station elektrownia atomowa/
jdrowa
clean tu: bezpieczny dla rodowiska, niezanieczyszczajcy rodowiska
burning of fossil fuels. This solve, in

a sense, the problems of greenhouse
gas emissions and climatic changes.
3. The cost of building a nuclear plant
is incredibly high. Without any doubt,
it is a costly, long-term and time-consuming undertaking. What is worse,
it is even hard to estimate how much
it will all cost. Still, there are those who
claim that the higher initial costs are
compensated by relatively low operating costs as well as lower fuel costs.
naturalnego
threat zagroenie
nuclear weaponry bro nuklearna
(nuclear) fission rozszczepienie
jdra atomu
violent gwatowny
highly enriched uranium (HEU)
wzbogacony uran
the matter in question (also
the point of issue) sporna
kwestia
WHAT IS A HAPPY MEDIUM, THEN?

Basically, both sides of this debate
are right up to a point. On the
one hand, nuclear power industry
seems to be a great unknown and,
consequently, a potential hazard to
the environment, economy or human
life and health. On the other hand,
nowadays, when we are dealing
with growing oils and coals prices,
as well as more rigorous limitations
of greenhouse gas emissions, we
cannot renounce nuclear energy and
opportunities it offers altogether.
Therefore, assuring the safety of nuclear programs is a must. This may
be achieved by determining appropriate energy security standards
in international legislation. For instance, all nuclear plants should be
located in remote areas and reactors
either placed deep enough underground or protected by containment
structures.
Magdalena Marcinkowska
waste management utylizacja,

zagospodarowanie odpadw
to dispose (i.e. nuclear waste)
unieszkodliwia (np. odpady
radioaktywne)
to pollute zanieczyszcza, skaa
fossil fuel paliwo kopalne
long-term dugofalowy
to estimate szacowa, okrela
w przyblieniu
up to a point do pewnego stopnia
great unknown (also the joker
in the pack) wielka niewiadoma
hazard zagroenie, niebezpieczestwo
greenhouse gases gazy cieplarniane
Tumaczenie na str. 61
THREAT OR OPPORTUNITY?
To understand the controversies about
building nuclear reactors, lets examine some arguments put forward by
both sides of the issue.
1. A nuclear reactor can explode like
a nuclear bomb. Some people believe its true as they associate nuclear
power industry with nuclear weaponry, or dramatic incidents such as
bombings of Hiroshima and Nagasaki.
Supporters of nuclear energy highlight,
however, that the fundamental difference between a nuclear reactor and
a bomb is in their design. While the
fission chain reactions in the former
are monitored and controlled, in
the latter they are extremely violent
and totally uncontrolled. Additionally,
the fuel used in a reactor is not capable
of causing an explosion. It generally
has 3 to 5 per cent of U-235, while
highly enriched uranium for atomic
bombs more than 90 per cent.
2. Nuclear power plants are harmful for the environment. The matter
in question is radioactive waste management. In fact, by-products of nuclear reactions, such as plutonium,
are difficult to dispose of and, in
consequence, may stay active even
thousands of years. The other view
is that almost 96 per cent of the
waste can be recycled. Additionally,
in comparison with coal and oil, nuclear power plants do not pollute the
natural environment since there is no
to stir up controversy wzbudza kontrowersje
to renounce wyrzeka si
legislation ustawodawstwo
remote area odlege, odosobnione miejsce
containment structure tu: zbiornik osonowy
samor z dwzyadw
ar
od
ze
onia
wy
Patrona
Zaprojektuj, wybuduj i?
Ciechocinek 2012
Ireneusz Kulgowski
Me
dialny
Warunki stosowania formuy zaprojektuj i wybuduj w zamwieniach publicznych oraz wynikajce z tego zagroenia byy
tematem XVIII konferencji naukowo-technicznej w Ciechocinku.
Problematyka, dobr prelegentw

i tre referatw okazay si doskonale wybrane. Szczeglnie w tym roku
zakoczenia i niezakoczenia wielkich inwestycji publicznych kwestie
stosowania formuy zaprojektuj i wybuduj s wyjtkowo aktualne. Inwestorzy publiczni, prawnicy, wykonawcy
robt, projektanci, nadzr budowlany
czy te osoby zajmujce si szeroko rozumian wycen robt budowlanych
wszyscy uczestnicy procesw inwestycyjnych s ywo zainteresowani proponowanymi tu rozwizaniami.
Konferencj otworzy Andrzej Grniecki,
prezes OWEOB Promocja, gwnego
organizatora konferencji. Rozpoczto
j od wygoszenia referatw przygotowanych przez specjalistw z dzie-
dziny prawa, a zakoczono oywion

dyskusj na temat prawnych, organizacyjnych, technicznych i cenowych
aspektw wyboru tej procedury postpowania oraz jej praktycznej realizacji
i wymiernych efektw stosowania.
Prelegenci oceniali system Design
& Build zarwno z punktu widzenia
inwestorw publicznych, jak i wykonawcw. Wskazywali na puapki, ktre
wynikaj z przekonania o udogodnieniach dla inwestorw, pozornie zwalniajcych ich z wielu dziaa przygotowawczych. Przedstawiali trudnoci
zwizane z kalkulacj kosztw inwestycji oraz negatywne konsekwencje
wyboru najtaszej oferty. W dyskusji
pojawiay si zarwno gosy odmawiajce logicznych przesanek jej
T u m a c z e n i e
stosowania np.
w inwestycjach
komunikacyjnych,
jak i entuzjastycznie oceniajce jej
praktyczne efekty.
Konferencj podsumowa Janusz
Traczyk, wiceprezes OWEOB Promocja, podkrelajc celowo jej
organizowania.
Ankiety, ktre wypeniali uczestnicy
mec. Anna Piecuch
konferencji, pomog w wyborze tematu
przyszorocznej jej edycji.
tekstu ze str. 60
Energetyka
E
Ener
En
ner
erge
g ty
ge
tyka
ka jjdrowa
dro
d
rowa
owa ba
ba si
ba
si
i cz
czyy ni
nie
ie ba
ba
ba,
, o
,
oto
to jjest
estt py
es
pyta
pytanie
tani
nie
ie
Nie da si ukry, e energetyka jdrowa niezmiennie wywouje silne emocje, a zarazem budzi liczne kontrowersje wrd naukowcw, politykw
i przede wszystkim wrd spoeczestwa na caym wiecie. Szczeglnie ostatnio, w nastpstwie katastrofy, ktra miaa miejsce w elektrowni
atomowej Fukushima w Japonii w marcu ubiegego roku, rozgorzaa zacieka dyskusja na temat przyszoci energii jdrowej. Jej zwolennicy twierdz, e jjest
est ona stosunkowo tanim i bezpiecznym dla rodowiska rdem energii (w porwnaniu z rop naftow, gazem czy
yw
glem). Zdaniem
wglem).
p
prz
pr
eciwni
eci
iwni
wnik
ikw
sta
stano
t now
nowii p
r dziwe zagroenie d
ra
raw
la
a lud
udzko
zko
oci
i.
ci.
przeciwnikw
stanowi
prawdziwe
dla
ludzkoci.
ZAGROENIE CZY SZANSA?
Aby zrozumie kontrowersje zwizane z budow reaktorw jdrowych, przyjrzyjmy si niektrym argumentom wysuwanym przez obie strony sporu.
1. Reaktor jdrowy moe wybuchn jak bomba
atomowa. Niektrzy wierz, e to prawda. Energetyka jdrowa kojarzy si im bowiem z broni
jdrow czy dramatycznymi wydarzeniami, takimi
jak zbombardowanie Hiroszimy i Nagasaki. Zwolennicy energii jdrowej podkrelaj jednak, e
fundamentalna rnica midzy reaktorem a bomb
atomow ley w ich konstrukcji. Podczas gdy acuchowe reakcje rozszczepienia jder atomowych
w reaktorze s monitorowane i kontrolowane,
w bombie atomowej proces ten przebiega bardzo
gwatownie i w sposb zupenie niekontrolowany.
Dodatkowo, paliwo stosowane w reaktorze nie jest
w stanie doprowadzi do wybuchu. Zwykle zawiera
ono od 3 do 5 procent U-235, podczas gdy wysoko
wzbogacony uran stosowany do produkcji bomb
atomowych ponad 90 procent.
2. Elektrownie jdrowe szkodz rodowisku. ChoJAKI JEST ZATEM ZOTY RODEK?

dzi tu o utylizacj odpadw radioaktywnych. ProW zasadzie kada strona dyskusji ma do pewnego
dukty uboczne reakcji jdrowych, jak na przykad
stopnia racj. Z jednej strony energetyka jdrowa
pluton, ciko jest unieszkodliwi i w rezultacie
wydaje si by wielk niewiadom, a co za tym idzie
mog pozosta aktywne nawet przez tysice lat.
potencjalnym zagroeniem dla rodowiska, ekonomii
Inny pogld jest taki, e 96 procent tych odpaczy ludzkiego zdrowia i ycia. Z drugiej strony, w dzidw mona przetworzy do ponownego uycia.
siejszych czasach, kiedy borykamy si z rosncymi
Ponadto, w porwnaniu z wglem czy rop, elekcenami ropy i wgla, a take coraz bardziej rygorytrownie jdrowe nie zanieczyszczaj rodowiska
stycznymi ograniczeniami dotyczcymi emisji gazw
naturalnego, jako e nie zachodzi w nich proces
cieplarnianych, nie sposb cakowicie wyrzec si enerspalania paliw kopalnych. Rozwizuje to niejako
gii nuklearnej i moliwoci, jakie ze sob niesie.
problemy emisji gazw cieplarnianych i zmian kliDlatego te konieczne jest zapewnienie bezpiematycznych.
czestwa programw nuklearnych. Mona to
3. Koszt wybudowania elektrowni jdrowej jest nieosign poprzez wyznaczenie odpowiednich
wiarygodnie wysoki. Niewtpliwie jest to kosztowne,
standardw bezpieczestwa energetycznego
dugofalowe i czasochonne przedsiwzicie. Co gorw ustawodawstwie midzynarodowym. Dla przysza, ciko nawet oszacowa, ile bdzie kosztowaa
kadu, wszystkie elektrownie jdrowe powinny
jego realizacja. Jednak s i tacy, ktrzy twierdz, e
znajdowa si w odosobnionym miejscu, a rewysze pocztkowe koszty rekompensowane s
aktory albo zosta umieszczone do gboko
12 [101]
stosunkowo niskimi kosztami operacyjnymi, a take grudzie
pod ziemi
albo zabezpieczone przez zbiorniki
niszymi kosztami paliwa.
osonowe.
61
Sterowanie wentylacj mechaniczn w garaach

Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury
z dnia 12 kwietnia 2002 r. (ze zmianami z dnia 12 marca 2009 r.) w sprawie
warunkw technicznych, jakim powinny
odpowiada budynki i ich usytuowanie,
okrela zasady sterowania wentylacj
mechaniczn w garaach samochodw
osobowych z wykorzystaniem czujek niedopuszczalnego stenia tlenku wgla
i propan-butanu.
Najczciej stosowanymi detektorami CO
i LPG w garaach s detektory typu WG
firmy GAZEX. Ostatnio firma wprowadzia do oferty nowe urzdzenie: cyfrowy
detektor WG.EG. Innowacyjno rozwizania technicznego zostaa doceniona
w padzierniku b.r. zdoby on Zotego
Instalatora.
System sterowania wentylacj mechaniczn zbudowany z cyfrowych detektorw serii WG.EG jest niezwykle
prosty w montau i eksploatacji.
Detektory te nie wymagaj stosowania central alarmowych system nie wymaga biecej obsugi,
jest cakowicie automatyczny. Naley
tylko przeprowadza okresowe testy
dziaania systemu oraz dokonywa korekt wskaza (kalibracji) detektorw.
Obecno ktrego z wymienionych
wczeniej gazw powoduje reakcj systemu wczenie wentylacji mechanicznej. Dodatkowo system moe wczy
sygnalizatory alarmu. Standardowo s to
tablice wywietlajce krtki tekst okrelajcy rodzaj alarmu lub nakazujcy sposb postpowania.
W garaach nie jest wskazane stosowanie sygnalizatorw akustycznych, poniewa ich dwik zwykle kojarzony jest
z samochodowymi alarmami przeciwwamaniowymi i nie wywouje waciwej
reakcji osb przebywajcych w obiekcie.
Opcjonalnie mona zastosowa sygnalizatory gosowe, ktre wygaszaj komunikaty o rodzaju zagroenia i wskazuj
waciwe postpowanie osb w strefie
zagroenia.
Jeeli w obiekcie system wentylacji podzielony jest na strefy, detektory mona
poczy tak, aby steroway wybranymi
strefami. Takie rozwizania powszechnie
stosowane s w rozlegych obiektach
pojawienie si gazu w jednym miejscu
nie powoduje wentylacji caego garau,

a tylko zagroonej strefy, co daje znaczne oszczdnoci energii.
Detektory zawieraj elementy elektroniczne reagujce na gaz sensory.
Sensory zmieniaj swoje parametry pomiarowe z upywem czasu i dlatego wymagaj okresowej kalibracji. Polega ona
na poddaniu sensora
dziaaniu odpowiedniej
mieszaniny kalibracyjnej (gaz + powietrze) w warunkach
okrelonych
przez producenta.
Detektor
propanu-butanu
WG-15.EG
w osonie AR-1
W detektorach
zastosowano sensory
pprzewodnikowe, co wydua okres
midzykalibracyjny do 3 lat. Do wykrywania CO mona stosowa sensory elektrochemiczne, ale s one drosze i okres
midzykalibracyjny wynosi 6 miesicy, co
znacznie zwiksza koszty eksploatacji.
Dla uatwienia kalibracji detektory wyposaone s w wymienne moduy sensorw. Taki modu zawiera sensor gazu
i podzespoy elektroniczne niezbdne
do ustawiania parametrw jego pracy.
W przypadku koniecznoci kalibracji
wystarczy wymieni modu sensora na
inny, wczeniej skalibrowany. Tak operacj przeprowadza si bez koniecznoci demontau detektora z instalacji i,
co rwnie wane, operacja wymiany
jest tasza ni kalibracja, a uytkownik
moe przeprowadzi j we wasnym
zakresie.
INYNIER BUDOWNICTWA
62
Oczywicie uytkownik systemu moe

zleci kalibracj wyspecjalizowanej firmie. Detektory zostay tak skonstruowane, e kalibracj mona przeprowadzi
w czasie pracy systemu, bez koniecznoci
otwierania urzdze, ale wymaga to odpowiedniego wyposaenia. Komunikacja
z detektorem odbywa si z uyciem portw na podczerwie, a tryb testu mona
uruchomi magnesem. Z moduu sensora
mona odczyta zapamitane informacje dotyczce pracy detektora (ilo
alarmw, czas pracy w stanach
alarmowych, terminy kalibracji). Analiza tych danych
pozwala doprecyzowa
ustawienia parametrw
pracy systemu wentylacji.
Dla uatwienia pracy
instalatorom, zastosowano w detektorach uniwersalne zcza
dostosowane do rnego
rodzaju przewodw (rne
przekroje, linka, drut).
Detektory LPG instalowane nisko
nad podog warto zabezpiecza
przed uszkodzeniami mechanicznymi
osonami. Gazex proponuje estetyczne
i funkcjonalne osony rurowe AR-1 wykonane ze stali nierdzewnej.
W przypadku koniecznoci precyzyjnej
lokalizacji obszarw zagroonych mona
zastosowa adresowalne detektory serii
DDG, rwnie z wymiennym moduem
sensora, ale z cyfrow transmisj danych
w standardzie RS 485. W tym rozwizaniu moliwa jest wizualizacja miejsca
i stanu poszczeglnych detektorw.
GAZEX
02-867 Warszawa, ul. Baletowa 16
tel. 22 644 25 11
faks 22 641 23 11
e-mail: gazex@gazex.pl
www.gazex.pl
t e c hnologie
Winda dla straaka ratownika

m. bryg. mgr in. Zdzisaw Budziski
Szkoa Gwna Suby Poarniczej
Dwigi osobowe dla ekip ratowniczych przede wszystkim

maj za zadanie uatwi lub umoliwi dotarcie ratownikom na okrelon kondygnacj w budynku wysokim.
Zgodnie z obowizujcymi przepisami przeciwpoarowymi [1] budynki, pomieszczenia, obiekty podczas budowy,
rozbudowy, nadbudowy, przebudowy oraz w przypadku zmiany sposobu uytkowania powinny mie zapewniony odpowiedni poziom bezpieczestwa poarowego. Poziom ten osigany jest przez zastosowanie wielu
rozwiza techniczno-budowlanych oraz instalacyjnych
majcych na celu wykrycie zagroenia (poaru), poinformowanie o zagroeniu, ograniczenie jego rozprzestrzeniania si, likwidacj (gaszenie poaru) lub utrzymanie
warunkw pozwalajcych na ewakuacj, dziaania ekip
ratowniczych jeszcze przez okrelony czas od powstania zagroenia. Wymagania szczegowe co do budowy
i sposobu wykonania poszczeglnych zabezpiecze zawarte s w normach, ewentualnie okrelane przez projektanta na podstawie wiedzy inynieryjnej.
Bezpieczne poruszanie si po budynku w trakcie trwania poaru maj umoliwia m.in.: wentylacja drg
ewakuacyjnych, kurtyny przeciwpoarowe, systemy
gaszenia poaru, systemy oddymiania, a take odpowiednie przystosowanie dwigw osobowych do
celw ratowniczych, a cilej dla ekip ratowniczych.
Naley tu zaznaczy, e ilekro bdzie mowa o dwigu
dla ekip ratowniczych lub dla stray poarnej, tylekro
okrelenia te naley traktowa jako tosame. Wymagania
techniczne, jakie powinny spenia dwigi, zawarte s
w rozporzdzeniu dotyczcym warunkw technicznych
[1]. W przepisach tych scharakteryzowane zostay budynki oraz wymagania techniczne dla szybu windowego
stanowicego wyposaenie dla ekip ratowniczych. Mowa
jest w nich o tym, e:
1. W budynku ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V, majcym kondygnacj
z posadzk na wysokoci powyej 25 m ponad poziomem
terenu przy najniej pooonym wejciu do budynku oraz
w budynku wysokociowym (WW powyej 55 m) ZL IV,
przynajmniej jeden dwig w kadej strefie poarowej powinien by przystosowany do potrzeb ekip ratowniczych,
speniajc wymagania Polskiej Normy dotyczcej dwigw
dla stray poarnej.
2. Dojcie do dwigu dla ekip ratowniczych powinno prowadzi przez przedsionek przeciwpoarowy (speniajcy
oddzielne wymagania ppo.).
3. ciany i stropy szybu dwigu dla ekip ratowniczych powinny mie klas odpornoci ogniowej wymagan jak dla
stropw budynku, zgodnie z 216.
4. Szyb dwigu dla ekip ratowniczych powinien by wyposaony w urzdzenia zapobiegajce zadymieniu.
Fot. 1
Rurka prbkujca powietrze prowadzona w szybie windowym (kolor

czerwony)
grudzie 12 [101]
63
t e c hnologie
Klasyfikacja zagroenia ludzi
w budynku
ZL I te, ktre zawieraj pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego
przebywania ponad 50 osb niebdcych ich staymi uytkownikami,
a nie przeznaczone przede wszystkim do uytku ludzi o ograniczonej
zdolnoci poruszania si;
ZL II przeznaczone przede wszystkim do uytku ludzi o ograniczonej
zdolnoci poruszania si, takie jak:
obki, przedszkola, szpitale, domy
starcw, hospicja itp.;
ZL III uytecznoci publicznej
niekwalifikowane do kategorii ZL I
i ZL II;
ZL IV mieszkalne jedno- i wielorodzinne;
ZL V zamieszkania zbiorowego niekwalifikowane do kategorii ZL I i ZL II.
Klasyfikacja budynkw ze wzgldu
na wysoko:
niskie (N) do 12 m wcznie nad
poziomem terenu lub mieszkalne
o wysokoci do 4 kondygnacji nadziemnych wcznie,
redniowysokie (SW) ponad
Fot. 2
Czujka ssca z fragmentem orurowania

wewntrz maszynowni dwigu
12 m do 25 m wcznie nad poziomem terenu lub mieszkalne

o wysokoci ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych wcznie,
wysokie (W) ponad 25 m do
55 m wcznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokoci ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych wcznie,
wysokociowe (WW) powyej 55 m
nad poziomem terenu.
Tak wic kryteriami, jakie musz
by spenione, aby dwig mia zastosowanie dla ekip ratowniczych,
jest:
wysoko (budynek musi by co najmniej wysoki W) w poczeniu z klasyfikacj zagroenia ludzi,
obecno przedsionka przed wind
na kadej kondygnacji,
minimalna klasa odpornoci ogniowej wynikajcej z wymaga technicznych [1],
wyposaenie szybu dwigowego
w instalacj zapobiegajc zadymieniu, czyli wytwarzajc nadcinienie zarwno w szybie, jak
i w przedsionkach.
S to wymagania wynikajce z przepisw [1], jednak w przypadku zmian sposobu uytkowania budynku to rzeczoznawca ppo., wykonujc odpowiedni
ekspertyz stanu bezpieczestwa poarowego budynku, moe proponowa
dostosowanie windy do celw ratowniczych, np. w budynku niszym ni
25 m lub majcym mniej ni 9 kondygnacji nadziemnych.
Tak przygotowany dwig ma na celu
uatwienie szybkiego dotarcia straakw do miejsca zagroenia (poaru).
Umoliwienie tego wymaga dodatkowego wyposaenia dwigu w urzdzenia sterujce kabin w taki sposb, aby
po wystpieniu poaru dwig zjeda
na poziom np. parteru i przestawia si
w funkcj poar, a jego obsuga bya
moliwa tylko i wycznie przez ratownikw. Wymaganie to opisane zostao
w [2]. Warto jednoczenie zaznaczy,
e straak majcy dosta si do budynku, w ktrym powsta poar, musi
INYNIER BUDOWNICTWA
64
by wyposaony w odpowiedni sprzt,

np. ochrony drg oddechowych oraz
inny podrczny sprzt ratunkowy
mogcy w sumie way kilkanacie
kilogramw. atwo sobie wyobrazi,
w jakiej formie bdzie ratownik po
dotarciu na kilkunaste pitro, nie mwic o czasie, w jakim na ten poziom
dotrze. Dla porwnania mona przytoczy wyniki testw ewakuacyjnych
wykonanych w budynkach wysokich,
ktre wskazyway, e czowiek pokonujcy schody w d po przejciu
ok. 20 kondygnacji zaczyna odczuwa
fizyczne zmczenie.
Co do dokadnego czasu dziaania
samego dwigu nie jest to okrelone
w przepisach, poniewa wynika bdzie z klasy odpornoci ogniowej stanowicej skadow: nonoci ogniowej,
szczelnoci ogniowej i izolacyjnoci
ogniowej podawanych w minutach [1].
R nono ogniowa (w minutach),
okrelona zgodnie z Polsk Norm dotyczc zasad ustalania klas odpornoci ogniowej elementw budynku,
E szczelno ogniowa (w minutach),
okrelona jw.,
I izolacyjno ogniowa (w minutach),
okrelona jw.
Czas dziaania dwigu bdzie wynika
z wymogu zapewnienia cigoci dostawy energii elektrycznej zarwno dla
samego dwigu, jak i dla instalacji zabezpieczajcej przed zadymieniem, co
okrelone jest w Polskiej Normie dotyczcej badania odpornoci ogniowej
przewodw zasilajcych.
Zabezpieczenie szybu przed zadymieniem osigane jest przez
wbudowanie nadcinieniowego
systemu zapobiegania zadymieniu. Polega to na wytworzeniu
w przedsionku szybu i szybie ukadu
nadcinienia zabezpieczajcego przed
przedostaniem si dymu do rodka.
Uzyskuje si ten efekt przez poprawnie zaprojektowan i skonfigurowan
instalacj nawiewno-wycigow zabezpieczajc przed przedostaniem
si dymu i gazw poarowych do
chronionej przestrzeni.
REKLAMA
t e c hnologie
W nadcinieniowych systemach zapobiegania zadymieniu stosuje si
wentylatory nawiewne wytwarzajce odpowiednie nadcinienie na
drodze ewakuacji, co nie pozwala na przedostawanie si do niej
dymu. Regulacja nadcinienia odbywa si przez klapy samoczynne
upustowe.
Waciwie dziaajcy system powinien zapewnia:
stabilizacj cinienia,
zachowan odpowiedni prdko przepywu powietrza na
drzwiach otwartych,
zachowanie nieprzekraczalnej siy
potrzebnej do otwarcia drzwi,
krtki czas przejcia z funkcji stabilizacji cinienia do warunkw
przepywu (otwarte drzwi).
Wymagania dotyczce budowy instalacji zabezpieczajcej przed zadymieniem ujte zostay w normie
[4].
Naley podkreli, e dwigi dla
ekip ratowniczych przede wszystkim maj za zadanie uatwi lub
umoliwi dotarcie ratownikom na
okrelon kondygnacj w budynku
wysokim. Windy te nie s z zasady
przeznaczone do ewakuacji osb
z budynku. Oczywicie mog zosta do tego celu wykorzystane,
szczeglnie w przypadku ewakuacji osb niepenosprawnych lub
transportowanych na noszach,
jednak odbywa si to moe pod
kontrol straakw i po podjciu
takiej decyzji przez dowodzcego
dziaaniami ratowniczymi.
Jeeli w budynku bdzie znajdowao si kilka wind, z ktrych cz
nie bdzie stanowia dwigw dla
stray poarnej, musz one by zaprogramowane w sposb okrelony
przez [3]. Norma okrela, w jaki sposb powinien zachowa si dwig
po wykryciu poaru w budynku
(lub w szybie windowym). Ujmujc
rzecz bardzo oglnie, winda taka
w czasie poaru nie powinna by
uytkowana, a po wykryciu poaru

i wysterowaniu przez system sygnalizacji poarowej kabina windy
powinna zjecha na poziom umoliwiajcy opuszczenie i ewakuacj
dla osb jadcych w tym czasie
oraz pozostawienie drzwi w pozycji
umoliwiajcej sprawdzenie ekipom ratowniczym zawartoci kabiny, czyli w pozycji otwartej. Mwic
o wysterowaniu windy przez system
sygnalizacji, naley zwrci uwag,
e zastosowanie czujek punktowych
w szybach wind jest niezasadne ze
wzgldu na due wysokoci szybw
i nieprzydatno czujek punktowych na takich wysokociach. Jedynym poprawnym sposobem
detekcji wydaje si by zastosowanie czujek zasysajcych,
wprowadzonych bezporednio
do szybu windy (fot. 1). Czujka punktowa bdzie nadawaa si
jedynie do pomieszczenia maszynowni znajdujcej si na grze i oddzielonej od szybu stropem.
Literatura
1. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim
powinny odpowiada budynki i ich
usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690
z pn. zm.).
2. PN-EN 81-72:2005 Przepisy bezpieczestwa dotyczce budowy i instalowania
dwigw.
Szczeglne
zastosowanie dwigw osobowych

i towarowych. Cz 72: Dwigi dla
stray poarnej.
3. PN-EN 81-73 Przepisy bezpieczestwa
dotyczce budowy i instalowania
dwigw. Szczeglne zastosowanie
dwigw osobowych i towarowych.
Cz 73: Funkcjonowanie dwigw
w czasie poaru.
4. PN-EN 12101-6:2007 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepa. Cz 6: Wymagania techniczne
dotyczce systemw rnicowania
cinie zestawy urzdze.
grudzie 12 [101]
65
na c z asie
W Moskwie powsta najwyszy
wieowiec Europy
Mercury City Tower ma 338,82 m wysokoci i liczy 75 piter. Na czterdziestu pitrach, na powierzchni 174 tys. m, ulokowano biura oraz
sklepy. Wyej znajduj si luksusowe apartamenty. Obiekt ksztatem przypomina ociosan
siekier polan drewna, a jego szklana fasada
jest koloru miodowo-zotego. Budowa trwaa
6 lat i kosztowaa miliard dolarw.
Fot. MTBiGM
Autostrada A1 otwarta
Targi EURO-LIFT
Blisko 85-kilometrowy odcinek A1 z odzi do

Kowala ma dwie jezdnie po dwa pasy ruchu
(2 x 3,75 m szerokoci) w kadym kierunku
i 3-metrowy pas awaryjny. W okolicach Pitka
wybudowana zostaa najdusza estakada konstrukcji skrzynkowej w Polsce, ktrej zadaniem jest
przeniesienie ruchu nad obszarami chronionymi
przyrodniczo i zaliczanymi do programu Natura
2000. Koszt budowy: ponad 2,4 mld z.
Odbywajca si 2426.10.2012 r. druga wystawa wind i dwigw w Targach Kielce jest

jedyn w Europie rodkowo-Wschodniej.
W tym roku zaprezentowao si ponad 100
firm z 17 pastw. Targom towarzyszyy specjalistyczne spotkania, konferencje i dyskusje.
rdo: wnp.pl
rdo: GDDKiA
Otwarto dworzec w Katowicach
Antypolizgowy Leca
KERAMZYT
Kruszywo przeznaczone do posypywania oblodzonych nawierzchni, m.in. drg, ulic, w celu
eliminacji zjawiska polizgu. Nie zawiera soli ani
dodatkw niszczcych karoserie samochodw,
obuwie oraz niebezpiecznych dla zwierzt i rolin. Umoliwia zabezpieczenie czterokrotnie
wikszej powierzchni ni w przypadku zastosowania piasku o tej samej wadze. Nie zamarza
i nie ulega zbryleniu.
Nowe odkurzacze profesjonalne

Krcher
Wybudowanie dworca wraz z niezbdn infrastruktur i wyposaeniem kosztowao ok.

312 mln z. Budowa nowego dworca trwaa
blisko 2 lata. Ma on ok. 7 tys. m powierzchni,
z czego 3 tys. m przeznaczono wycznie do
obsugi pasaerw. Z hali dworcowej moe korzysta jednoczenie 5 tys. osb
rdo: MTBiGM
Profesjonalne kompaktowe odkurzacze uniwersalne NT 25/1 i NT 35/1 Ap przeznaczone

s do zbierania suchych i mokrych zanieczyszcze oraz wody. Wyposaone w pautomatyczny system oczyszczania filtra, ktry
zapobiega spadkom siy ssania podczas dugotrwaych prac porzdkowych z du iloci
drobnego pyu.
Kamery Fluke Ti105 oraz Tir105
Zakoczono budow Bramy Portowej

Nowoczesny kompleks biurowy w centrum Szczecina skada si z dwch niezalenych budynkw: Bramy Portowej I (6 kondygnacji o powierzchni ponad 4500 m) i Bramy Portowej II
(7 kondygnacji o powierzchni ponad 8000 m). Zrealizowany z wykorzystaniem ekologicznych
rozwiza, co pozwala ubiega si o certyfikat LEED. Inwestor: SwedeCenter. Generalny wykonawca: Hochtief Polska. Architektura: T33.
INYNIER BUDOWNICTWA
66
Nowe kamery maj ma wag (3,4 kg), du

wytrzymao i s proste w obsudze. Wyposaone m.in. w system IR-OptiFlex, ktry zapewnia wysoki poziom ostroci obrazu i jego optymaln przejrzysto ju przy odlegoci 1,2 m,
oraz oprogramowanie SmartView pozwalajce zapisa wyniki pracy i stworzy raport.
Opracowaa
Magdalena Bednarczyk
WICEJ NA www.inzynierbudownictwa.pl
v a d e m e c um g e o in y nie r ii
Pale Vibro-Fundex,
Vibrex i Vibro
mgr in. Piotr Rychlewski
Instytut Badawczy Drg i Mostw
Brak zanieczyszcze placu budowy wydobywanym urobkiem, mae osiadanie i do znaczna szybko wykonywania pojedynczego pala to niektre zalety pali Vibro-Fundex.
Pale wymienione w tytule nale do

pali przemieszczeniowych. Wykonanie pala nie powoduje powstania
urobku. Dziki takiej technologii uzyskuje si zagszczenie gruntu otaczajcego pal oraz eliminuje problemy
z utylizacj urobku, zachowujc jednoczenie czysty plac budowy. Pal Vibro-Fundex skada si z traconej stalowej podstawy oraz poczonej z ni
w czasie wykonywania stalowej rury.
Wykonanie pala polega na wbiciu
stalowej rury obsadowej zakoczonej
traconym tzw. butem. Do wbijania
uywa si motw hydraulicznych lub
spalinowych. Poczenie buta i rury
Rys. 1
Rys. 2
Fazy wykonywania pala Vibro-Fundex
Wyniki prbnego obcienia pala Vibro-Fundex o rednicy rury 508 mm i dugoci 24 m wykonanego w ramach testw na budowie Stadionu Narodowego
w Warszawie
grudzie 12 [101]
67
jest uszczelnione, aby uniemoliwi
napyw wody gruntowej do wntrza
rury w czasie wbijania pala. Po osigniciu projektowanej rzdnej lub
po uzyskaniu odpowiednich oporw
wbijania wkada si do rury zbrojenie.
Nastpnie wypenia si rur betonem.
Do wycignicia rury jest uywany wibrator przelotowy zamontowany do
maszyny bazowej. Naley pamita
o pewnym naddatku mieszanki betonowej, ktra wypeni przestrze po
wycignitej rurze. Wibracyjne wyciganie rury powoduje dobre uoenie
si betonu w przestrzeni uksztatowanej przez rur oraz dobre zespolenie betonu z gruntem. W poczeniu
ze stalow podstaw pozostawian
w gruncie zapewnia to relatywnie
due nonoci i mae osiadania pali
Vibro-Fundex. Na rys. 2 pokazano
wyniki prbnego obcienia pala Vibro-Fundex wykonanego w ramach
testw na budowie Stadionu Narodowego w Warszawie.
rednica rury stalowej do wykonania
pali Vibro-Fundex wynosi od 406 do
610 mm. Dugo pala zaley od projektowanego obcienia i limitowana
jest moliwoci pokonania oporw
wbijania. Moliwoci wykonawcw pozwalaj projektowa pale ponad 25 m.
Schemat wykonania pali pokazano na
rys.1.
Fazy wykonywania pali Vibro-Fundex
przedstawiono schematycznie na
rysunku:
a) ustawienie rury z podstaw,
b) wbijanie rury motem spalinowym
lub hydraulicznym,
c) zagbienie rury do projektowanej
rzdnej,
d) woenie zbrojenia do suchej rury,
e) zabetonowanie pala,
f) wycignicie wibracyjnie rury obsadowej.
Do najwaniejszych zalet pali
Vibro-Fundex nale:
czysty plac budowy (brak zanieczyszcze wydobywanym urobkiem),
Fot. 1
Maszyna do wykonania pali Vibro-Fundex na budowie Stadionu Narodowego. Na dole widoczny

wibrator przelotowy, a na grze rury mot spalinowy
INYNIER BUDOWNICTWA
68
Fot. 2
Stalowa podstawa razem z uszczelnieniem
relatywnie due nonoci wynikajce z dogszczenia

podoa,
mae osiadania,
szybkie wykonanie pojedynczego pala,
rejestracja wpdw i moliwo oszacowania nonoci
pali w trakcie wykonywania na podstawie wzorw dynamicznych,
moliwo przebicia sabych przeszkd.
Do wad pali Vibro-Fundex mona zaliczy drgania
i haas pochodzce od wbijania.
W technologii Pali Vibro-Fundex znane s z literatury sposoby poszerzenia podstawy i trzonu pala. Pale takie nosz
nazw pali Vibrex. Po wypenieniu mieszank betonow
i niewielkim podcigniciu rury dekluje si j od gry i ponownie wbija. Tak sam operacj mona powtrzy na dowolnym poziomie, uzyskujc poszerzenie trzonu.
Dowiadczenia wykonawcze s jednak zniechcajce. Operacja jest do uciliwa technologicznie. Nie powinna zabiera duo czasu ze wzgldu na wizanie mieszanki betonowej. W czasie wbijania grunt zostaje ju rozepchnity
przez rur obsadow i jego dalsze rozpychanie przez mieszank betonow jest bardzo trudne. Dowiadczenia pokazuj, e przy ponownym dobijaniu wikszo energii mota
tracona jest na sprenie mieszanki.
Podobn technologi do Vibro-Fundex s wykonywane
pale Vibro. Rnica polega jedynie na tym, e pogranie
rury odbywa si wibracyjnie za pomoc wibratora przelotowego, uywanego w palach Vibro-Fundex jedynie do
wycigania rury. Ten sposb pogrania jest jednak mniej
efektywny, nie pozwala na pokonanie duych oporw pogrania. Czciowo problem ten mona rozwiza, stosujc podpukiwanie. Pale Vibro sabiej radz sobie z pokonywaniem przeszkd w gruncie.
Fot. 3
Maszyna w czasie pogrania rury wibromotem
grudzie 12 [101]
69
t e c hnologie
OSUSZANIE cz. I
mgr in. Cezariusz
Magott
Polskie Stowarzyszenie Mykologw Budownictwa

Izoserwis Izolacje Budowlane
mgr in. Maciej
Rokiel
Polskie Stowarzyszenie Mykologw Budownictwa
Woda dla obiektw budowlanych jest

czynnikiem powodujcym najwicej
zagroe, jest wszechobecna w ssiedztwie kadej budowli, wystpuje
w postaci opadw deszczu, niegu,
mgy, wody gruntowej.
Zagadnienia zwizane z osuszaniem
s skomplikowane. Wynika to przede
wszystkim ze sposobu zachowania
si materiaw wobec wody i wilgoci
oraz przyczyn i rde zawilgocenia.
Termin osuszanie budynkw powinien by rozumiany jako zesp
czynnoci technicznych i technologicznych, powodujcych trwae
zmniejszenie poziomu zawilgocenia
cian (najczciej do poziomu 36%
wilgotnoci masowej), co umoliwia
prowadzenie dalszych prac budowlanych lub konserwatorskich, a po
ich wykonaniu zapewnia waciw
eksploatacj. Na przykad wykonanie przepon w budynkach jest
jedn z metod zabezpieczania
przeciwwilgociowego przegrd,
a nie metod, ktra spowoduje
ich osuszenie. Zaprojektowanie
tylko samej izolacji, pomimo
prawidowego jej wykonania,
moe, ale nie musi doprowadzi do znacznego obnienia
zawilgocenia przegrd. ciany
o znacznej gruboci po wykonaniu w nich blokady
poziomej mog w sposb naturalny wysycha
przez wiele lat.
Czas wysychania naturalnego
przegrd w piwnicach budynkw
Staroytni filozofowie powiadali, e woda jest dla

czowieka bogosawiestwem i przeklestwem.
Jest niezbdna do ycia na Ziemi, stanowi zarazem
ywio, przed ktrym czowiek musi si broni.
popowodziowych
wzorem [wg 16]:
t=
1,1
okreli
d2
gdzie: d odlego przemieszczania

si wilgoci w kierunku powierzchni
przegrody, z ktrej moe odparowa
[cm]; prdko wysychania przegrody w cm/dob, zawiera si w granicach od 0,25 do 2,5 i uzaleniona
jest od rodzaju przegrody i warunkw
wysychania.
W pomieszczeniach piwnicznych (nieogrzewanych) w budynkach wielomieszkaniowych, ktrych zagbienie
wynosi ok. 2,5 m poniej poziomu
gruntu, przez wiksz cz roku temperatura powietrza w pomieszczeniach w okresie, w ktrym moliwe
jest osuszanie oscyluje w granicach
1012OC. Poziom zawilgocenia cian
piwnic tych budynkw przy braku lub
tylko czciowo sprawnych izolacjach
siga przecitnie 1214% wilgotnoci
masowej, jednak w razie intensywnych
opadw deszczu
(zwaszcza
Fot. 1
Nagrzewnica
INYNIER BUDOWNICTWA
70
mona
gdy podnis si poziom wd gruntowych) zawilgocenie masowe moe

siga wartoci penego nasycenia,
czyli nawet 2224%, przy wzgldnej
wilgotnoci powietrza wewntrz pomieszcze piwnicznych w granicach
7080%.
Zakadajc pen sprawno izolacji
przeciwwilgociowych, dla warunkw
przedstawionych powyej pene naturalne wysychanie cian do wartoci
4% wilgotnoci masowej nastpi
po ok. 13 latach, z zaznaczeniem,
e spenienie tych warunkw dotyczy
niespena poowy roku kalendarzowego czyli oczekiwanie na pene naturalne wysuszenie przegrd w piwnicach przeduy ten okres co najmniej
o kolejnych sze lat [16].
Metody osuszania sztucznego, takie jak na przykad osuszanie gorcym
powietrzem, absorpcyjne czy kondensacyjne, s pochodnymi osuszania naturalnego, wykorzystuj bowiem te
same mechanizmy. Napotykaj wic podobne problemy: wraz z wysychaniem
powierzchni ciany wystpuje przesuwanie si granicy strefy wilgoci w gb
przegrody. Zjawisko to zmniejsza
szybko wysychania przegrody ze wzgldu na wpyw
oporu dyfuzyjnego warstw
materiau. Dlatego metody
te, w celu uniknicia osuszania powietrza atmosferycznego
i nieefektywnego zuycia energii, wymagaj uzyskania penej
szczelnoci osuszanych obiektw
(pomieszcze).
t e c hnologie
Osuszanie gorcym
powietrzem
Podstawowymi urzdzeniami s nagrzewnice elektryczne, olejowe lub
gazowe, o przepywie powietrza
w granicach 300800 m3/h. Temperatura ogrzanego powietrza (na wylocie z nagrzewnicy) moe dochodzi
nawet do 250OC, naley jednak tak
j wyregulowa, aby (uwzgldniajc
konieczno zapewnienia niezbdnej wentylacji pomieszczenia) temperatura powietrza wewntrz
pomieszczenia nie przekraczaa 3537OC. Nastpuje wwczas
wzmoone odparowywanie wilgoci
z warstw powierzchniowych muru.
Wilgo t w postaci pary wodnej
usuwa si z pomieszczenia, stosujc
naturalne wietrzenie lub wentylatory
mechaniczne. Podczas ogrzewania
powietrza w pomieszczeniach wewntrz muru panuj niesprzyjajce warunki do oddawania wilgoci,
gdy przypowierzchniowe warstwy
wewntrzne nagrzewaj si szybciej
do wyszej temperatury ni pooone w gbi i na zewntrz muru. Wystpuje wic niekorzystny gradient
temperatury i cinienia pary wodnej,
skierowany od rodka na zewntrz
przegrody. W przypadku murw
grubych lub murw o duym oporze dyfuzyjnym warstwy zewntrznej tylko cz wilgoci wyparowuje
z powierzchni wewntrznej ciany
do powietrza wewntrz pomieszcze. Dua cz wilgoci transportowana jest z wewntrznych warstw
przypowierzchniowych do wntrza
muru. W wyniku stosowania tej
metody czsto uzyskuje si tylko
pozorne osuszenie warstw muru
pooonych przy wewntrznej
powierzchni ciany.
Po zakoczeniu procesu suszenia,
czyli po wyczeniu nagrzewnic,
cz wilgoci przetransportowana
wczeniej w gb muru wraca na
powierzchni wewntrzn ciany
w wyniku dziaania si kapilarnych
i zmiany gradientu temperatury.
Fot. 2
Niewielkie osuszacze kondensacyjne
W celu zwikszenia efektu osuszenia

niektre firmy stosujce nagrzewnice postpuj w sposb nastpujcy:
powietrze ogrzewane jest do maksymalnej temperatury przez dugi
okres. W tym czasie nastpuje wic
rwnie nagrzanie murw. Po wyczeniu nagrzewnic powietrze wewntrz pomieszcze schadzane jest
przez intensywne wietrzenie.
Metody absorpcyjne
Metody absorpcyjne opieraj si na
zaoeniu, i przez znaczne wysuszenie powietrza w zawilgoconym obiek-
cie mury zaczn stopniowo schn,

oddajc nadmiar wilgoci do osuszanego pomieszczenia. Zasada dziaania (rys.) polega wic na absorbowaniu wody z zasysanego powietrza
i poprzez doprowadzenie do tzw. pasau powietrznego utworzenie dwch
stref pracy, z ktrych jedna polega na
absorpcji wody w obracajcym si filtrze, a druga na regeneracji i aktywnym osuszeniu powietrza. W metodzie
uywane s osuszacze absorpcyjne,
z moliwoci usunicia od kilku do
ponad 1000 l wody na dob. Nie ma
limitw osuszanej powierzchni.
suche powietrze
dopyw powietrza
z zewntrz
odwadniacz
wilgotne powietrze
powietrze
do odwilgocenia
odpyw wody
Rys.
Zasada osuszania osuszacza absorpcyjnego
grudzie 12 [101]
71
t e c hnologie
Filtr, obracajc si rednio 10 razy na godzin, doprowadza do trwaego procesu osuszania powietrza. Urzdzenie
to funkcjonuje bez komplikacji w temperaturach zarwno
powyej, jak i poniej 0OC. Wilgotne powietrze ze strefy regeneracji zostaje chodzone w kondensatorze, skd mokre
powietrze bezporednio odprowadzane jest do drenu. Nastpnie powietrze zostaje podgrzane, a proces regeneracji
zakoczony. Wytworzone suche powietrze w krtkim czasie
doprowadza do stworzenia korzystnych warunkw i przez
to pewnego i szybkiego suszenia wybranych materiaw.
Odpowiednie przemieszczanie suchego powietrza w lokalu prowadzi do rwnomiernego i kontrolowanego procesu
suszenia (rys.).
Sposb osuszenia stosowany przy metodzie absorpcyjnej
najlepsze efekty przynosi przy szczelnie zamknitych pomieszczeniach, gdy wilgotno wzgldna
w pomieszczeniu spadnie poniej 30%. Przy lokalnym
zawilgoceniu pomieszczenia mona wykona namiot foliowy, aby osuszanie prowadzi tylko w najbliszym obszarze zawilgoconej powierzchni. Zarwno cay lokal, jak
i poszczeglne pomieszczenia podczas procesu suszenia
mog by uywane i zamieszkiwane, obniajc dodatkowo
REKLAMA
TECHNOLOGIA DLA PROFESJONALISTW
Niezawodne wentylatory oddymiajce
koszty ewentualnego przestoju lub wyczenia obiektu z dziaalnoci.
Metody kondensacyjne
Wilgotne powietrze z uszczelnionego uprzednio pomieszczenia wysysane jest przez wentylator i podane na
parownik. Nadmiar pary wodnej znajdujcej si w wilgotnym powietrzu zostaje zabrany w postaci kondensatu (wody). W metodzie tej wykorzystuje si zjawisko
kondensacji pary wodnej zawartej w powietrzu w kontakcie z ciaami o temperaturze niszej ni punkt rosy.
Zasadniczym elementem osuszaczy kondensacyjnych
jest chodzony skraplacz o duej powierzchni, na ktry
nadmuchiwane jest wilgotne powietrze z osuszanego
pomieszczenia. Skraplajca si woda jest gromadzona
w pojemniku, ktry wymaga okresowego oprnienia. Osuszane powietrze kry w obiegu zamknitym.
Energia zuywana przez urzdzenie powoduje nieznaczny wzrost temperatury powietrza w pomieszczeniu. Osuszacze kondensacyjne dziaaj skutecznie
w szerokim zakresie temperatury powietrza, tj. od 0OC
do +40OC, natomiast najkorzystniejsze ich dziaanie jest w temperaturach w zakresie od +20OC
do +25OC. Wydajno osuszania powietrza jest tym
wiksza, im wiksza jest zarwno wilgotno wzgldna powietrza w pomieszczeniu, jak i temperatura
powietrza. Najefektywniejsze dziaanie osuszaczy
kondensacyjnych ma miejsce w zakresie 3090%
wilgotnoci wzgldnej powietrza w pomieszczeniu.
Kopoty z efektami pracy osuszaczy kondensacyjnych
pojawiaj si przy niszych wilgotnociach wzgldnych powietrza. Wydajno urzdze do osuszania
metod kondensacyjn jest zrnicowana i wynosi przy maej mocy urzdze (2,5 kW) 5 dm 3/dob,
aby przy wilgotnoci wzgldnej powietrza w pomieszczeniu rwnej 90% i mocy urzdzenia 14 kW
osign 1600 dm 3/dob. Wydajno urzdze jest
wiksza w wyszych temperaturach i przy wyszych
wilgotnociach wzgldnych powietrza w pomieszczeniu. Osuszacze kondensacyjne posiadaj automatyczne odszranianie dopuszczajce cakowicie sprawne dziaanie urzdze przy niskich temperaturach
(fot. 2).
Uwaga: wykaz literatury zostanie przez autorw zamieszczony w ostatniej czci cyklu artykuw powiconych renowacji
obiektw, tj. w artykule Osuszanie cz. II.
PRZEDSTAWICIELSTWA:
Polska centralna i pnocna:
Polska poudniowa:
ISTPOL Sp. z o.o.
PPUH EL-TEAM Sp. z o.o.
ul. Borzymowska 32
03-565 Warszawa
tel./fax: 22 663 48 15, 639 86 48,
743 69 79
fax: 22 743 69 77
www.istpol.pl
e-mail: istpol@istpol.pl
Aleja Modych 26-28

41-106 Siemianowice lskie
tel. 32 204 36 28, 229 03 71,
220 00
04
INYNIER
BUDOWNICTWA
fax: 32 220 00 05
www.el-team.com.pl
e-mail: el-team@el-team.com.pl
72
t e c hnologie
Zestawianie obcie zmiennych

wedug PN-EN 1991-1-1 cz. I
dr in. Anna Rawska-Skotniczny

Politechnika Opolska
Ustalanie obcie zmiennych jest szczeglnie istotne

w przypadku konstrukcji lekkich, w ktrych udzia tych
obcie jest dominujcy, poniewa konstrukcje te
s najbardziej wraliwe na bd ludzki.
Obcienia zmienne to takie oddziaywania, ktrych zmiany wielkoci w czasie s istotne. Zalicza si do nich zarwno obcienia o dziaaniu okresowym
w czasie wznoszenia czy uytkowania
konstrukcji, obcienia wynikajce ze
sposobu uytkowania obiektu budowlanego, jak i obcienia klimatyczne.
Podzia obcie zmiennych ze wzgldu na czas oddziaywania, wraz z przykadami wg [4], przedstawia rys. 1.
Ze wzgldu na obszerny zakres materiau w artykule omwiono wybrane
rodzaje obcie zmiennych, zdefiniowane w normie obcieniowej PN-EN 1991-1-1. Wskazano take na kilku przykadach, gdzie mona szuka
informacji dodatkowych, zawartych
w innych europejskich normach i krajowych przepisach prawnych.
Eurokod 1991-1-1
Eurokod PN-EN 1991-1-1 wchodzi
w skad grupy norm obcieniowych
zatytuowanych Oddziaywania na
Rys. 1
konstrukcje. Norma podstawowa ma

objto 40 stron, zawiera zacznik
krajowy, ukazay si rwnie poprawki: AC (5 stron), Ap1 (2 strony) i Ap2
(2 strony). Zawiera informacje dotyczce zbierania nie tylko obcie zmiennych, ale te staych. Zbudowany jest
podobnie do innych norm obcieniowych i zawiera nastpujce czci:
Zacznik krajowy
Przedmowa
Rozdzia 1 Postanowienia oglne
Rozdzia 2 Klasyfikacja oddziaywa
Rozdzia 3 Sytuacje obliczeniowe
Rozdzia 4 Ciary objtociowe
materiaw budowlanych i skadowanych
Rozdzia 5 Ciar wasny konstrukcji
Rozdzia 6 Obcienia uytkowe
w budynkach
Dwa zaczniki informacyjne
Bibliografia
Wszystkie obcienia s klasyfikowane wg podziau z Eurokodu [5], przy
czym konkretne oddziaywanie moe
Oglny podzia obcie zmiennych wraz z przykadami wg [4]
by rnie klasyfikowane ze wzgldu

na pochodzenie, zmienno w przestrzeni oraz charakter i odpowied
konstrukcji. W czci dotyczcej obcie zmiennych norma zastpuje kilka
dotychczasowych norm polskich: PN-82/B 02003 [12], PN-82/B-02004 [13]
oraz czciowo PN-85/S-10030 [14].
Zawiera wartoci oddziaywa uytkowych w budynkach mieszkalnych,
socjalnych, handlowych i administracyjnych, w garaach i powierzchniach
przeznaczonych do ruchu pojazdw,
w miejscach skadowania i dziaalnoci
produkcyjnej. S to m.in. obcienia
wzkami widowymi, pojazdami transportowymi i urzdzeniami specjalnymi
do utrzymania budynkw czy obcienia na ldowiskach helikopterw.
Obcienia powierzchni ruchu pojazdw s ograniczone do pojazdw
o ciarze cakowitym do 160 kN, przy
pojazdach ciszych Eurokod odsya
do normy PN-EN 1991-2 [8]. W kwestiach zwizanych z uderzeniami pojazdw, traktowanymi jako obcienia
wyjtkowe, nastpuje odesanie do
normy PN-EN 1991-1-7 [7]. Efekty
oddziaywa w silosach i w zbiornikach, spowodowane dziaaniem wody
albo innych materiaw, omwione s
w PN-EN 1991-4 [9].
Oddziaywania zmienne uytkowe s
zdefiniowane jako obcienia nieumiejscowione, traktuje si je jako oddziaywania quasi-statyczne, uwzgldniajce
nierezonansowe efekty dynamiczne,
grudzie 12 [101]
73
t e c hnologie
Fot. 1
Przykady katastrof obiektw budowlanych spowodowanych przecieniem: a) poamane

elementy trybuny stadionu Ibrox Park w Glasgow, Szkocja 1902 [16]; b) zawalona tymczasowa
trybuna, dostawiona do staej na stadionie Armand Cesari, Francja 1992 [17]; c) poamane bariery
schodw na stadionie Ibrox Park w Glasgow, Szkocja 1971 [18]
jeli nie ma ryzyka rezonansu lub znaczcego dynamicznego zachowania si

konstrukcji. W przeciwnym przypadku zaleca si, aby model obliczeniowy
by okrelony na podstawie specjalnej
analizy dynamicznej. Przypadki takie
wystpuj, gdy oddziaywania mog
powodowa znaczne przypieszenia
konstrukcji lub jej elementw, a take
gdy mog wystpi efekty rezonansowe
w wyniku synchronicznego rytmicznego
ruchu ludzi. Sytuacje takie mog mie
miejsce przypadku konstrukcji obcionych tumem ludzi wykonujcym rytmiczne tace (w czasie zaj aerobiku
lub koncertw muzycznych, szczeglnie
przy rytmicznej muzyce gatunku hip-hop
czy pop). Rwnie na stadionach sportowych w wyniku dopingu druyny czy
zamieszek stadionowych mog powsta
dodatkowe efekty dynamiczne, powodujce znaczne zwikszenie statycznych
obcie pionowych i poziomych. Jeli
czstotliwo wasna konstrukcji
pokrywa si z czstotliwoci zsynchronizowanego ruchu lub jest jej
wielokrotnoci, moe powsta
rezonans znacznie zwikszajcy dynamiczn odpowied konstrukcji.
Sytuacja taka miaa miejsce w 2011 r.
na stadionie pikarskim Ate-Vitarte w Limie, gdzie zawalia si odkryta trybuna. Nadmierne obcienie dynamiczne
przyczynio si prawdopodobnie do roz-
koysania le zakotwionej trybuny, 177

osb zostao rannych, w tym 12 ciko.
Obcienie dynamiczne byo rwnie
przyczyn katastrofy w 1992 r. na stadionie Armand Cesari na Korsyce we
Francji. W celu zwikszenia z 8500 do
18 000 liczby miejsc dla kibicw w czasie pfinaw French Cup dostawiono
tymczasow trybun, ktra przeciona
runa (fot. 1b), zabijajc 18 osb i ranic ponad 2300. Analiza tego tragicznego wypadku doprowadzia do przyjcia limitw czstotliwoci wasnych dla
trybun w przepisach brytyjskich [2].
Jeli moe wystpi zwikszenie
obcie w wyniku powstawania
si bezwadnoci, to obcienie
statyczne naley zwikszy wspczynnikiem dynamicznym. Wynosi
on przykadowo 1,4 dla k z oponami pneumatycznymi przy podnoszeniu
ciarw za pomoc podnonikw widowych, 2,0 dla opon twardych, a 1,4
dla obcienia startowego uwzgldniajcego efekty uderzeniowe helikoptera.
Jeli w pomieszczeniach wystpuj
obcienia uytkowe odpowiadajce
rnym kategoriom obcienia, w projektowaniu naley rozway najbardziej
niekorzystny przypadek. Jeli obcienia te wystpuj rwnoczenie
z innymi oddziaywaniami zmiennymi (np. nieg, wiatr, dwigi czy
maszyny), cakowite obcienie
INYNIER BUDOWNICTWA
74
uytkowe z jednego rda powinno by traktowane jako oddziaywanie pojedyncze.

Obcienia uytkowe na dachach naley traktowa jako obcienia wykluczajce jednoczesno wstpienia obcie
klimatycznych (nieg i wiatr). Obcienia uytkowe traktowane jako towarzyszce redukuje si jednym ze
wspczynnikw: kombinacyjnym
i redukcyjnym n. Jeli liczba zmian
obcienia moe spowodowa efekty zmczeniowe, zaleca si ustalenie
modelu zmczeniowego. Drgania konstrukcji uwzgldnia si przez ustalenie
dynamicznego obcienia uytkowego
wg procedury z PN-EN 1990 [5].
Obcienia uytkowe
w budynkach podzia
wedug kategorii
Obcienia uytkowe (rys. 2) mog by
powodowane przez:
meble i przedmioty przestawne (przestawne ciany, skadowane przedmioty,
zawarto pojemnikw itp.); obcienia te charakteryzuj si ma zmiennoci w pewnych odcinkach czasu
i du natychmiastow midzy tymi
odcinkami, spowodowan np. zmian
lokatora czy funkcji pomieszczenia;
zwyke uytkowanie przez ludzi,
zmienne okresowo (np. klasy szkolne obcione s przez kilka godzin
dziennie); obcienia te mog wywoywa czasem efekty dynamiczne (np.
w salach gimnastycznych);
pojazdy (w tym helikoptery na dachach);
przewidywane rzadkie zdarzenia, takie jak koncentracja osb lub sprztu,
przestawianie czy gromadzenie przedmiotw, pojawiajce si w krtkim
czasie, ale wystarczajco dugim, aby
byy brane pod uwag; w takich przypadkach, np. podczas okolicznociowych spotka czy sytuacji awaryjnych
(drogi poarowe i wyjcia ewakuacyjne), mog powsta obcienia wiksze ni zwyke, poniewa toczenie si
ludzi prowadzi do zwikszenia intensywnoci obcie w danym miejscu.
t e c hnologie
Rys. 2
Graficzne przedstawienie zmiennoci obcie w czasie (Q obcienie) wraz z przykadami wybranych rodzajw obcie uytkowych wg [6]
Na obcienia ostatniego rodzaju naley zwrci szczegln uwag, poniewa dotycz czsto obiektw o duych
konsekwencjach zniszczenia. Jedna
z najstarszych katastrof rozegraa si
w Circus Maximus, najwikszym cyrku
staroytnego Rzymu. W 140 r. w czasie walk gladiatorw zawalia si
grna trybuna, mier ponioso
wwczas ponad 1100 widzw [1].
Katastrofa ta jest do dzi uwaana za
najwiksz, jaka wydarzya si w czasie
imprezy masowej.
Aby pokaza, jak dane obcienie wyglda w rzeczywistoci i wyeliminowa
jego intuicyjn ocen, autorka wykorzystaa pomys z artykuu [3] i wykonaa
fotografie tumu o rnej intensywnoci na powierzchni stropu paskiego
(fot. 2) i na klatce schodowej (fot. 3).
W trakcie wykonywania fotografii potwierdzio si, e ju przy 4 kN/m2 ludzie s tak cinici, e nie maj zupenie swobody ruchu, a powyej 5 kN/m2
rozpychaj si wzajemnie na ssiednie
ciany i bariery. Przy 6 kN/m2 studenci,
ktrzy pozowali do zdj, mieli problem
z utrzymaniem rwnowagi i musieli
si wzajemnie obj, eby nie wypa
z wyznaczonego obszaru.
Porwnujc poszczeglne fotografie,
mona si domyli, jaka bya przyczyna katastrofy w krakowskiej kamienicy
w listopadzie 2011 r., gdzie funkcjonoway trzy dyskoteki. Stary zaniedbany
budynek, zaliczany pierwotnie do kate-
Fot. 2
Wartoci obcienia w powizaniu z intensywnoci tumu na stropie
Fot. 3
Wartoci obcienia w powizaniu z intensywnoci tumu na schodach (za powierzchni obcienia przyjto cztery dolne stopnie biegu schodw)
gorii A, zosta znacznie dociony przez

wprowadzenie do budynku nowej dziaalnoci, bez wczeniejszej procedury
zmiany sposobu uytkowania wymaganej prawem. Oprcz znacznego zwikszenia intensywnoci tumu zmienia si
rwnie charakterystyka oddziaywa ze

statycznych na dynamiczne. Z doniesie
prasowych wynika, e jedna z dyskotek
prowadzia selekcj klubowiczw, przez
co na schodach mg sta tum ludzi
oczekujcych na wpuszczenie. W chwili
grudzie 12 [101]
75
t e c hnologie
Tabl.
Podzia na kategorie uytkowania i odpowiadajce im obcienia uytkowe wg rozdziau 6 PN-EN 1991-1-1; qk rwnomiernie rozoone obcienie zmienne
charakterystyczne, przeznaczone do wyznaczenia efektw oglnych; Qk skupione obcienie zmienne charakterystyczne, przeznaczone do wyznaczenie
efektw lokalnych
Kat.
Zastosowanie powierzchni
Podkategoria powierzchni
qk [kN/m2]
Qk [kN]
stropy
1,52,0*
2,0-3,0
powierzchnie mieszkalne, takie

jak pokoje w budynkach mieszkalnych, sypialnie i poczekalnie
w szpitalach, sypialnie w hotelach,
kuchnie i toalety
schody
2,0-4,0
2,0-4,0
balkony
2,5-4,0
2,0-3,0
powierzchnie, na ktrych mog

gromadzi si ludzie (z wyjtkiem
powierzchni zdefiniowanych jako
kategorie A, B i D)
Powierzchnie biurowe
2,0-3,0
1,5-4,5
C1
powierzchnie ze stoami itd. (w szkoach, kawiarniach, restauracjach,

stowkach, czytelniach, recepcjach, poczekalniach itd.)
2,0-3,0
3,0-4,0
C2
powierzchnie z zamocowanymi siedzeniami (w kocioach,

teatrach lub kinach, pokojach konferencyjnych, salach wykadowych, salach zebra, poczekalniach dworcowych)
3,0-4,0
2,5-7,0
(4,0)**
C3
powierzchnie bez przeszkd utrudniajcych poruszanie si

ludzi (w muzeach, salach wystawowych), powierzchnie oglnie
dostpne w budynkach uytecznoci publicznej, hotelach, szpitalach, podjazdach kolejowych
3,0-5,0
4,0-7,0
C4
powierzchnie z moliwoci wicze fizycznych (sale taneczne,

sale gimnastyczne, sceny)
4,5-5,0
3,5-7,0
C5
powierzchnie oglnie dostpne dla tumu (w budynkach uytecznoci publicznej, sale koncertowe, hale sportowe z trybunami, tarasy, dojcia i perony kolejowe)
5,0-7,5
3,5-4,5
D1
powierzchnie w sklepach sprzeday detalicznej
4,0-5,0
3,5-7,0
(4,0)
D2
powierzchnie w domach towarowych
4,0-5,0
3,5-7,0
7,5
7,0
brak
brak
danych
danych
1,5-2,5
10-20
5,0
40-90
powierzchnie handlowe
powierzchnie skadowania towarw z wczeniem powierzchni

dostpu, obcienie ustalane na podstawie wartoci podanych
w zaczniku A
powierzchnie skadowania i popowierzchnie uytkowane do celw przemysowych, obcienia
wierzchnie produkcyjne
ustalane z uwzgldnieniem zamierzonego uytkowania i instaloE2
wanego wyposaenia. Jeli instaluje si wyposaenie, jak dwigi
czy ruchome maszyny, to efekty oddziaywa naley ustala
zgodnie z PN-EN 1991-3
powierzchnie ruchu i parkowania pojazdw lekkich ( 30 kN ciaru brutto, z liczb miejsc 8, poza kierowc):
garae, powierzchnie ruchu i parkowania w budynkach, model przyoenia obcienia wg rys. 6,2 w [6]
powierzchnie ruchu i parkowania rednich pojazdw (30 kN, 160 kN cakowitego ciaru pojazdu na
dwch osiach): drogi dostpu, strefy dostpne dla wozw stray poarnej (rys. 6.2 w normie [6])
dachy bez dostpu z wyjtkiem zwykego utrzymania i napraw
1,0(0,4)
0,9-1,5(1,0)
dachy z dostpem z warunkami uytkowania, obcienia uytkowe ustalane zgodnie z ich specyficznym
uytkowaniem wg kategorii A-G
wg A-G
wg A-G
dachy z dostpem do specjalnych usug, np. ldowiska helikopterw, klasy:
E1
HC1
obcienie od helikoptera przy starcie Q 20 kN, wymiar obcianej powierzchni 0,2 0,2 m
20
HC2
obcienie przy starcie 20 kN < Q 60 kN, wymiar obcianej

powierzchni 0,3 0,3 m
60
* Wyboldowanie oznacza, e warto jest zalecana przez norm. ** Warto w nawiasie jest ze rodka przedziau.
oddawania artykuu do druku przyczyny

zawalenia si wewntrznych schodw
(fot. 4) nie s jeszcze wyjanione, ale
wnioski nasuwaj si same.
Obcienia uytkowe mog by modelowane jako rwnomiernie rozoone,
liniowe, skupione lub ich kombinacja,
a ich wartoci s zalene od sposobu
uytkowania i podzielone na 10 podstawowych kategorii (tabl).
Fot. 4
Zawalone pod ciarem tumu schody

w starej kamienicy (fot. Maciej Grzyb) [19]
INYNIER BUDOWNICTWA
76
Autorka skada serdeczne podzikowania wszystkim osobom, instytucjom i firmom, ktre do artykuu
udostpniy fotografie ze zgod na
publikacj. Szczeglne podzikowania nale si studentom II roku
kierunku Budownictwo Politechniki Opolskiej, ktrzy cierpliwie pozowali do zdj.
t e c hnologie
Pimiennictwo
na konstrukcje. Cz 2: Obcienia rucho-
1. L. Collins, Technical Rescue Operations, Vo-
me mostw.
lume I: Planning, Training, and Command,
16. Materiay informacyjne ze strony

http://www.followfollow.com/.
9. PN-EN 1991-4 Eurokod 1 Oddziay-
wania na konstrukcje. Cz 4: Silosy
PennWell Books, 2004.

2. B.R. Ellis, T. Ji, J. Littler, The response of
http://daily-soccer-buzz.blogspot.com/.
i zbiorniki.
grandstands to dynamic crowd loads,
10. PN-EN 1993-3-1 Eurokod 3 Projekto-
Proceeds of Institution of Civil Engineers,
wanie konstrukcji stalowych. Cz 3-1:
http://www.belfasttelegraph.co.uk/.
19. Materiay informacyjne ze strony RMF FM
Wiee maszty i kominy wiee i maszty.
Structures & Buildings, 2000.
http://www.rmf24.pl/.
3. J. Ferry Borges, M. Castanheta, Structural
11. PN-EN 1993-3-2 Eurokod 3 Projekto-
20. Dane o katastrofach budowlanych po-
Safety, 2-nd edition, Laboratorio National
wanie konstrukcji stalowych. Cz 3-2:
chodz z doniesie prasowych, takich
de Engenharia Civil, Lisbon 1971.
Wiee maszty i kominy kominy.
jak: Guardian, CNN World, BBC News,
4. M. Kapela, J. Sieczkowski, Projektowanie
12. PN-82/B-02003 Obcienia budowli
Agence France Presse, London Evening,
konstrukcji budynkw wielokondygnacyj-
Obcienia zmienne technologiczne
The Daily Telegraph, te http://en.wikipe-
nych, OW Politechniki Warszawskiej, 2003.
Podstawowe obcienia technolo-
dia.org/. Ze wzgldu na ma wiarygod-
giczne i montaowe.
no tych informacji autorka sprawdzaa
5. PN-EN 1990 Eurokod Podstawy projektowania konstrukcji.
13. PN-82/B-02004
6. PN-EN 1991-1-1 Eurokod 1 Oddziaywania

na konstrukcje. Cz 1-1: Oddziaywania
Obcienia
dane w kilku niezalenych rdach.
budowli
Obcienia zmienne technologiczne

Artyku opiera si na wykadzie wygoszonym
Obcienia pojazdami.
oglne. Ciar objtociowy, ciar wasny,
14. PN-85/S-10030 Obcienia mostowe.
na XXVII Oglnopolskich Warsztatach Pracy
obcienia uytkowe w budynkach.
15. Rozporzdzenie Ministra Kultury i Dzie-
Projektanta Konstrukcji 2012 w Szczyrku. Jest
7. PN-EN 1991-1-7 Eurokod 1 Oddziaywania
dzictwa Narodowego z dnia 15 wrzenia
rwnie jednym z rozdziaw nieopublikowa-
na konstrukcje. Cz 1-7: Oddziaywania
2010 r. w sprawie bezpieczestwa i higie-
nej ksiki dotyczcej zestawiania obcie,
wyjtkowe.
ny pracy przy organizacji i realizacji wido-
ktra ukae si w kwietniu 2013 r. naka-
wisk (Dz.U. z 2010 r. Nr 184, poz. 1240).
dem wydawnictwa PWN.
8. PN-EN 1991-2 Eurokod 1 Oddziaywania
REKLAMA
EJOT ECOset HTK

urzdzenie
do mocowania
termo i hydroizolacji
na dachach paskich
EJOT ECOset HTK gwarantuje:

szybko:
do 1350m2 mocowanej hydroizolacji
w cigu 8 godzin pracy
monta automatyczny
do gruboci izolacji 260 mm
czniki skompletowne, zmagazynowane
precyzj:
dokadna regulacja gbokoci osadzania
zawsze prostopade mocowanie cznikw
do poaci dachu rwnie na dachach pochyych
gwarancja dziaenia teleskopowego
zabezpieczajcego przed przebiciem hydroizolacji
do 1350m2 mocowanej hydroizolacji w cigu 8 godzin pracy

grudzie 12 [101]
EJOT Polska Sp. z o.o. Sp. k. ul. Jeowska 9 42-793 Ciasna

tel. +48 34 35 10 660 fax +48 34 35 35 410 e-mail: ejot@ejot.pl www.ejot.pl
77
Wymagania prawne oraz kryteria

doboru wietlikw i klap dymowych
Stosowanie wietlikw dachowych
i klap dymowych stao si powszechne. Niestety powszechne s te pewne powtarzajce si bdy. Poniej
postaram si przedstawi wymagania stawiane wietlikom i klapom
dymowym oraz sugestie kryteriw
wyboru rozwizania.
W przypadku wietlikw ich wymagania
uytkowe s oczywiste; maj dowietli
wntrze obiektu oraz zapewni szczelno i odpowiedni izolacj termiczn.
Czasami ich funkcja zostaje wzbogacona
o element wentylacji wntrza. Jednake
przy doborze parametrw szczegowych
ich wybr nie jest ju tak jednoznaczny:
a. Wspczynnik przenikania wiata.
Zastosowanie wietlikw przezroczystych daje, teoretycznie, najlepsze
dowietlenie wntrza, w praktyce okazuje si jednak, e latem w miejscach
bezporednio owietlonych nie sposb pracowa ze wzgldu na silne nagrzanie i zrnicowanie owietlenia.
Zastosowanie wietlikw pprzezroczystych silnie rozprasza wiato i zmniejsza kontrasty owietlenia. Wydaje si,
e optymalnym wspczynnikiem przenikania wiata jest 30-procentowa
przezierno wietlikw.
b. W ostatnich latach coraz wicej uwagi
powica si utracie ciepa przez budynki. Wymagania krajowe podaj
za regulacjami unijnymi i naley si
spodziewa, e racjonalizacja zuycia
energii staje si staym i coraz waniejszym elementem kultury budowlanej.
Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. definiuje jedynie wymaganie dla wietlikw
w budynkach uytecznoci publicznej
(1,7 W/m2K). W przypadku budynkw
produkcyjnych, magazynowych i gospodarczych zdefiniowany jest wspczynnik przenikania ciepa dla okien
poaciowych (1,8 W/mK) i taki wspczynnik naley przyjmowa dla wietlikw dachowych. Rozpowszechnionym
bdem jest utosamianie wspczyn-
nika przenikania ciepa przez pokrycie

wietlika (np. poliwglan komorowy),
podczas gdy powinien by brany pod
uwag wspczynnik przenikania ciepa dla caego elementu (wietlika).
W niektrych przypadkach wietlik
o konstrukcji aluminiowej pokryty pyt poliwglanow o wspczynniku
przenikania ciepa 1,8 W/mK ma cakowity wspczynnik przenikania ciepa
45 W/mK! Przyczyn tego s mostki
termiczne w konstrukcji aluminiowej,
a aluminium ma jeden z najwyszych
wspczynnikw przenikania ciepa wynoszcy 200 W/mK.
c. Wentylacja pomieszcze przez wietliki
pozwala niewielkim kosztem poprawi
komfort termiczny w obiekcie. W trakcie projektowania i realizacji warto
zastosowa centralk pogodow, ktra w razie deszczu lub silnego wiatru
zamknie wszystkie uchylone elementy,
zabezpieczajc obiekt przed zalaniem,
a wietliki przed zniszczeniem przez
podmuchy wiatru.
Wymagania prawne obliguj dostawc
wietlikw i pasm wietlnych do umieszczenia na wyrobie znaku CE oraz wystawienia deklaracji zgodnoci, a kady
wietlik lub pasmo wietlne niemajce
oznakowania CE lub znaku budowlanego
nie moe by stosowane w budownictwie. Niedopuszczalne jest stosowanie na
dachach obiektw budowlanych wietlikw lub pasm wietlnych, ktrych jedynym dokumentem dopuszczajcym jest
aprobata techniczna na jeden z elementw, z ktrego zbudowane jest pasmo,
np. poliwglan komorowy.
Klapy dymowe s wyrobami budowlanymi
o innej funkcji ni wietliki dachowe i inne
cechy stanowi o ich doborze. Z drugiej
strony rzadko spotykamy si z klapami
w formie nieprzezroczystych blaszanych
dekli, otwieranych w razie poaru, a na co
dzie zupenie niezauwaalnych. W codziennej praktyce klapy dymowe wykorzystuje si rwnie jako wietliki, wic warto
INYNIER BUDOWNICTWA
78
Fot.
wietliki na fabryce Toshiby w Ktach Wrocawskich
przeledzi wymagania stawiane klapom

dymowym w porwnaniu do wietlikw:
a. Wspczynnik przenikania wiata. Brak
tutaj jakichkolwiek uregulowa i dlatego
warto stosowa zasady jak dla wietlikw.
b. Izolacyjno termiczna. Izolacyjno
klap dymowych nie zostaa w aden
sposb zdefiniowana. Wydaje si logiczne postawienie klapom dymowym
takich samych wymaga jak wietlikom
dachowym.
Wymagania prawne w stosunku do klap
dymowych s bardziej restrykcyjne ni
w przypadku wietlikw dachowych. Klapy dymowe s wyrobem bezpieczestwa
poarowego i zostay zakwalifikowane
do 1. systemu oceny zgodnoci wyrobw.
Wprowadzanie do obrotu i stosowania
w budownictwie moe si odbywa na
podstawie krajowego systemu oceny
zgodnoci poprzez oznaczenie wyrobu
znakiem budowlanym lub na podstawie
europejskiego systemu oceny zgodnoci
poprzez oznaczenie wyrobu znakiem CE.
Sprzeda klap w oparciu o atesty i certyfikaty samego siownika jest niedopuszczalne, gdy wyrb powinien by przebadany
i certyfikowany jako cao.
LINK AWAK Sp. z o.o.

[Grupa ICOPAL]
www.awak.pl
li t e r a t ur a f a c ho w a
Literatura fachowa
Patrona
PROJEKTOWANIE ZBIORNIKW ELBETOWYCH

T. 2 ZBIORNIKI NA CIECZE
Anna Halicka, Dominika Franczak

Wyd. 1, str. 380, oprawa mikka, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Me
Warszawa 2012.
dialny
Podrcznik powicony teorii i praktyce projektowania nowoczesnych zbiornikw na ciecze wedug eurokodw. Autorki opisuj m.in.: oddziaywania i obcienia wywierane na zbiorniki, zasady
obliczania si wewntrznych na ciany zbiornikw, obliczanie si wewntrznych metod elementw skoczonych, zasady wymiarowania, konstruowania i zbrojenia zbiornikw, szczeglne konstrukcje, awarie i naprawy zbiornikw. Zalet ksiki s liczne przykady (take obliczania rnych
zbiornikw w sposb tradycyjny) oraz obszerne komentarze do wymaga normowych. Podrcznik z pewnoci zainteresuje projektantw konstrukcji.
IZOLACJE WODOCHRONNE TARASW I BALKONW. PROJEKTOWANIE

I WYKONYWANIE
Barbara Francke
Wyd. 1, str. 60, oprawa broszurowa, seria Instrukcje, wytyczne, poradniki nr 477/2012,
Wydawnictwo Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2012.
W poradniku przedstawiono wymagania dotyczce wszystkich warstw przekrycia, najwicej jednak uwagi powicajc zabezpieczeniom hydroizolacyjnym. Opisano typowe bdy popeniane
w projektach i podczas wykonania izolacji wodochronnych.
WSPCZESNA ARCHITEKTURA PROEKOLOGICZNA
Janusz Marchwiski, Katarzyna Zielonko-Jung

Wyd. 1, str. XII+208, oprawa broszurowa, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2012.
W publikacji opisano m.in. materiay budowlane stosowane w budynkach proekologicznych
z podziaem na tradycyjne, uprzemysowione i nowej generacji, relacje, jakie tworzy budynek
z otaczajcym rodowiskiem (np. socem, zbiornikami wodnymi), rozwizania wykorzystujce
naturalne procesy fizyczne (np. efekt kominowy, konwekcja, wykorzystanie wiatru), problemy
przeszkle, zasady projektowania budynkw zrwnowaonych rodowiskowo.
PODRCZNIK EKSPLOATACJI POMP W WODOCIGACH I KANALIZACJI
Marian Strczyski, Grzegorz Pakua, Pawe Urbaski, Jan Solecki

Wyd. 1, str. 416, oprawa twarda, Wydawnictwo Seidel-Przywecki, Warszawa 2012.
Podrcznik przeznaczony przede wszystkim dla pracownikw przedsibiorstw wodno-kanalizacyjnych zajmujcych si doborem, eksploatacj i remontami pomp. Wikszo pomp wystpujcych
w przedsibiorstwach wodno-kanalizacyjnych stanowi pompy wirowe, dlatego autorzy zajli si
gwnie nimi. W wydaniu II m.in. rozszerzono informacje o pompach ciekowych i monitoringu.
grudzie 12 [101]
79
t e c hnologie
Przydomowe oczyszczalnie ciekw

na terenach wiejskich cz. III
dr hab. in. Krzysztof Jwiakowski
Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
Charakterystyka rozwiza
technologicznych przydomowych oczyszczalni ciekw
Oczyszczalnie ze zoem biologicznym. Zoa biologiczne s to urzdzenia, w ktrych cieki (mechanicznie
oczyszczone w osadniku gnilnym)
przepywaj przez warstw wypenienia zoa, zbudowanego z materiau
porowatego (np. koksu, tucznia, wiru, ksztatek z tworzyw sztucznych),
na ktrego powierzchni rozwija si
bona biologiczna skadajca si z mikroorganizmw wykorzystujcych jako
poywienie zanieczyszczenia zawarte
w ciekach. W przydomowych oczyszczalniach najczciej wykorzystuje si
tzw. zoa zraszane, zainstalowane
w kompaktowym zbiorniku (fot. 1).
cieki na powierzchni zoa s doprowadzane i rozlewane cyklicznie za
pomoc pompy i instalacji doprowadzajcej oraz odpowiedniego zraszacza lub rur perforowanych (rys. 1).
Wewntrz zoa wystpuj strefy tlenowe oraz strefy niedotlenione, gdzie
mog rozwija si rne rodzaje mikroorganizmw rozkadajcych zanieczyszczenia organiczne. Zoa biologiczne umoliwiaj gwnie usuwanie
zanieczyszcze organicznych oraz nitryfikacj zwizkw azotu. Dziki obecnoci stref o rnej zawartoci tlenu
w zoach biologicznych oprcz substancji organicznych usuwane s take
czciowo zwizki azotu (redukcja azotanw do azotu gazowego) i fosforu
(wbudowanie w biomas osadu).
W przydomowych oczyszczalniach najczciej stosuje si zoa biologiczne
o przepywie pionowym, z warstw
o gruboci i powierzchni uzalenionej

od iloci dopywajcych ciekw. Zoa biologiczne wykonywane s jako
obiekty wolno stojce lub zagbione
Recyrkulacja odprowadzanie osadu (bony biologicznej)

do osadnika gnilnego
dopyw
ciekw
z budynku
mieszkalnego
Rys. 1
odprowadzanie
ciekw
oczyszczonych
do odbiornika
dwukomorowy
osadnik gnilny
zoe
biologiczne
osadnik
wtrny
Schemat przydomowej oczyszczalni ciekw ze zoem biologicznym
Wentylacja
Osad
do osadnika
gnilnego
DOPYW
ciekw
z osadnika
gnilnego
ODPYW
ciekw
oczyszczonych
zoe
biologiczne
Osadnik
Rys. 2
Pompa
Pompa
ciekw
osadu
Oczyszczalnia ze zoem biologicznym zintegrowana z osadnikiem wtrnym przekrj (rdo:

Polski Klub Ekologiczny 2008)
INYNIER BUDOWNICTWA
80
w gruncie. Zwykle s obudowane

i zaizolowane termicznie, tak aby mogy sprawnie funkcjonowa zim.
Powierzchnia zoa zazwyczaj jest
t e c hnologie
zadaszona i zabezpieczona przed
dopywem wd deszczowych oraz
gruntowych.
W Polsce oczyszczalnie ze zoem biologicznym niezbyt czsto si stosuje
przy pojedynczych gospodarstwach
domowych do unieszkodliwiania niewielkich iloci ciekw poniej 1 m3/
dob, gwnie ze wzgldu na zbyt wysoki koszt takiego rozwizania. Najczciej stosowane s one przy obiektach
uytecznoci publicznej. Przykadow
oczyszczalni przydomow ze zoem
biologicznym przedstawiono na fot. 1.
Dotychczasowe badania przydomowych oczyszczalni ze zoem biologicznym w warunkach Polski wykazay, e mog one zapewni eliminacj
zanieczyszcze organicznych (BZT5
i ChZT) w zakresie 8393% oraz zawiesin oglnych na poziomie 9192%.
Systemy te zapewniaj take usuwanie azotu oglnego ze skutecznoci
w granicach 4042%, a fosforu na
poziomie 59% [1].
Systemy hybrydowe (osad czynny
+ zoe biologiczne). Tak zwane hybrydowe przydomowe oczyszczalnie
ciekw s to rozwizania technologiczne oparte na jednoczesnym wykorzystaniu biomasy zawieszonej (osad
czynny) oraz utwierdzonej na zou
biologicznym. Systemy tego typu
w Polsce na wiksz skal zaczto stosowa kilka lat temu, gdy stwierdzono,
e oczyszczalnie z osadem czynnym
nie s odporne na du nierwnomierno iloci i skadu dopywajcych
ciekw lub stae przecienie adunkiem zanieczyszcze. W oczyszczalniach hybrydowych z du skutecznoci mona usuwa zwizki wgla
i azotu. Ponadto w obiektach tych
dodatkow modyfikacj, w stosunku
do klasycznych rozwiza, moe by
symultaniczne prowadzenie procesw
usuwania zanieczyszcze [2].
Systemy hybrydowe obecnie uznawane s za jedn z najbardziej
skutecznych
technologii
oczyszczania ciekw, a przy tym mao wraliwych na niekorzystne warunki pracy.
Fot. 1
Przydomowa oczyszczalnia ciekw ze zoem biologicznym (fot. M. Marzec)
Systemy takie s duo bardziej odporne na przecienia hydrauliczne

i mog przyj wikszy adunek zanieczyszcze ni system klasyczny
(z osadem czynnym), ze wzgldu na
moliwo zgromadzenia wikszej
iloci biomasy w dwch postaciach.
S rwnie odporne na okresowe
braki prdu [3]. Schemat hybrydowej
oczyszczalni ciekw przedstawiono
na rys. 3.
Wstpne
badania
przydomowej
oczyszczalni hybrydowej wykazay, e moe ona zapewni eliminacj
zanieczyszcze
organicznych
(BZT5 i ChZT) oraz zawiesin oglnych
na poziomie 9297%. Badany system umoliwia usuwanie fosforu
Dopyw
ciekw
oglnego z 69-procentow skutecznoci, a azotu oglnego na poziomie

39% [4]. Obecnie cigle prowadzone
s dalsze badania nad optymalizacj
pracy przydomowych systemw hybrydowych, ktrych celem jest opracowanie technologii zapewniajcej
wysokie (ponad 70%) efekty usuwania
zwizkw biogennych.
Systemy hydrofitowe s to naturalne lub sztuczne systemy oczyszczania ciekw, w ktrych poziom wody
(ciekw) utrzymywany jest poniej
lub powyej powierzchni terenu, co
sprzyja rozwojowi rolin wodolubnych lub wodnych tzw. hydrofitw.
Dlatego w Polsce upowszechnia si
nazwa oczyszczalnie hydrofitowe.
Odpyw
Ukad recyrkulacji
osadu
Osad
nadmierny
Dmuchawa
zoe biologiczne
Osad
recyrkulowany
Rys. 3
Schemat technologiczny hybrydowej oczyszczalni ciekw: K1, K2 osadnik wstpny;

K3 komora napowietrzania ze zoem biologicznym; K4 osadnik wtrny [4]
grudzie 12 [101]
81
t e c hnologie
rura
rozprowadzajca
studzienka
regulacji
kamienie
dopyw
kamienie
odpyw
uszczelnione
dno i boki
zoe gruntowo-rolinne
Rys. 4
Schemat systemu gruntowo-rolinnego z poziomym przepywem ciekw (HF) [10]
rura z otworami
dopyw
studzienka regulacji
wysokoci warstwy
ciekw w zou
napowietrzanie
zoe
gruntowo-rolinne
obsypka
kamienno-wirowa
odpyw
drena
Rys. 5
uszczelnione dno i ciany
Schemat systemu gruntowo-rolinnego z pionowym przepywem ciekw (VF) [10]
Wrd obiektw tego typu wyrnia

si zarwno systemy wodno-rolinne,
z powierzchniowym przepywem ciekw (FWS free water surface), jak
i gruntowo-rolinne z podpowierzchniowym przepywem ciekw (VSB
vegetated submerged bed) [5].
W Polsce i Europie najwiksze zastosowanie znalazy sztuczne systemy
gruntowo-rolinne (ang. constructed
wetland), w ktrych najczciej stosuje si takie roliny, jak: trzcina, wierzba
i paka.
Funkcjonowanie oczyszczalni hydrofitowych opiera si na wykorzystaniu
takich samych procesw fizycznych,
chemicznych i biologicznych, jakie
Zoe I typu VF
z pionowym przepywem ciekw
Osadnik wstpny
trzykomorowy
z przepompowni
dopyw
ciekw
surowych
Rys. 6
zachodz w naturalnych ekosystemach

bagiennych (ang. wetland) przy udziale
rnych zespow mikroorganizmw
oraz odpowiednio dobranych rolin
[6]. Usuwanie zanieczyszcze w systemach gruntowo-rolinnych zwizane
jest gwnie z funkcjonowaniem bony biologicznej, tworzcej si podczas
przepywu ciekw przez zoe gruntowe. Roliny peni funkcj pomocnicz
w procesie oczyszczania [7].
Systemy hydrofitowe na wiecie na
szersz skal zaczto stosowa ju
50 lat temu [8], a w Polsce najstarsze obiekty tego typu eksploatowane s od ponad 20 lat [9]. Pocztkowo stosowano gwnie obiekty
jednostopniowe z poziomym (HF-CW

horizontal flow constructed wetland)
lub pionowym (VF-CW vertical flow
constructed wetland) przepywem
ciekw (rys. 4, 5), jednak w ostatnich
latach coraz wiksze zastosowanie
znajduj systemy typu HSH, czyli hybrydowe systemy hydrofitowe, skadajce si z dwch lub trzech z
gruntowo-rolinnych, ktre zapewniaj lepsze warunki do biologicznego
oczyszczania ciekw (rys. 6).
W tabeli podano wybrane wytyczne
do projektowania systemw hydrofitowych.
Dotychczasowe wieloletnie badania
przydomowych oczyszczalni hydrofitowych wykonane w warunkach Polski
wykazay, e systemy jednostopniowe
gwarantuj eliminacj zanieczyszcze
organicznych (BZT5 i ChZT) w zakresie 7884% oraz zawiesin oglnych
w granicach 65%. Stwierdzono natomiast, e w mniejszym stopniu usuwaj zwizki biogenne azot i fosfor.
Bardzo dobre efekty usuwania podstawowych wskanikw zanieczyszcze
(ponad 90%) odnotowano w hybrydowych systemach gruntowo-rolinnych
z trzcin i wierzb, o konfiguracji z
VF-HF (z pionowym i poziomym przepywem) fot. 2. Obiekty te zapewniay ponadto okoo 65-procentow
skuteczno usuwania azotu oglnego
oraz 8595-procentow efektywno
eliminacji fosforu oglnego [14].
Zaobserwowano, e hybrydowe systemy gruntowo-rolinne typu VF-HF
i HF-VF charakteryzuj si bardzo wysok (99%) niezawodnoci dziaania.
W okresie bada przez ponad 361 dni
w roku w systemach tych speniane
Zoe II typu HF
Studzienka
z poziomym przepywem ciekw
zbiorczo-rozdzielcza
przepompownia
odpyw ciekw oczyszczonych
do odbiornika
Schemat hybrydowego systemu gruntowo-rolinnego z pionowym i poziomym przepywem ciekw VF-HF [11]
INYNIER BUDOWNICTWA
82
Studzienka
zbiorcza
t e c hnologie
Tab.
Wybrane wytyczne projektowania systemw gruntowo-rolinnych z pionowym i poziomym przepywem ciekw [12] i [13]
Typ zoa
Pionowy przepyw (VF)
Parametry
Poziomy przepyw (HF)
Norma ATV [1998]
Baejewski [1996]
Norma ATV [1998]
Baejewski [1996]
Powierzchnia jednostkowa [m2/MR]
2,5
45
410
Gboko czynna [m]
0,8
0,52,0
0,5
0,51,2
Obcienie hydrauliczne [dm3/m2d-1]
< 60
4080
< 40
1530
3035
1040
410
616
-1
Obcienie adunkiem BZT5 [g/m d ]
byy wymogi okrelone, co do jakoci

ciekw oczyszczonych dla zawiesiny
oglnej, BZT5 i ChZT. Mniejsz niezawodnoci dziaania cechuj si jednostopniowe systemy gruntowo-rolinne, szczeglnie typu VF [14].
Dotychczasowe dowiadczenia z funkcjonowania oczyszczalni gruntowo-rolinnych wskazuj, e obiekty te cechuj si prost obsug i eksploatacj
oraz du odpornoci na nierwnomierny dopyw ciekw. Rwnie koszty instalacji tych systemw s podobne
do ponoszonych przy budowie innych
rozwiza [14].
Zdaniem autora oczyszczalnie gruntowo-rolinne (gwnie hybrydowe) s to rozwizania technologiczne speniajce kryteria wyboru
przydomowych oczyszczalni ciekw zgodne z podstawowymi
zasadami zrwnowaonego rozwoju i mog by wykorzystywane w wikszej skali na terenach
wiejskich o rozproszonej zabudowie.
Obiekty te z duym powodzeniem
mog by take stosowane na terenie
orodkw wypoczynkowych lub na obszarach chronionych, gdzie ze wzgldw estetycznych i krajobrazowych
budowa tradycyjnych oczyszczalni nie
jest zazwyczaj zbyt mile widziana.
ciekw nie zapewni wysokiej skutecznoci eliminacji zanieczyszcze,

jeeli nie zostanie prawidowo zainstalowana i jeli jest niewaciwie
eksploatowana.
Przy projektowaniu oczyszczalni
i podczas przetargw wybr technologii oczyszczania opiera si gwnie na kryterium ekonomicznym
(najwaniejsze s najnisze koszty
inwestycyjne). Sytuacja taka powoduje, e wybierane i instalowane s
przydomowe oczyszczalnie ciekw
niespeniajce kryteriw wyboru
zgodnych z podstawowymi zasadami zrwnowaonego rozwoju.
Nadmierne stosowanie oczyszczalni z drenaem rozsczajcym moe
przyczyni si do znacznej degradacji
jakoci wd podziemnych. W przyszoci naleaoby si zastanowi nad
wprowadzeniem zakazu lub ograniczeniem moliwoci budowy obiektw tego typu, tak jak np. we Francji.
Ostatnio czst praktyk jest stoso-
wanie przydomowych oczyszczalni

ciekw z osadem czynnym pozbawionych osadnikw gnilnych.
Na podstawie bada stwierdzono,
e obiekty tego typu nie s w stanie sprawnie funkcjonowa i mog
przyczynia si do degradacji jakoci
wd gruntowych.
Przydomowe oczyszczalnie czasami
wykonywane s niezgodnie z zaoeniami projektowymi i przy braku
fachowego nadzoru, co ma duy
wpyw na prawidowo ich pniejszej eksploatacji.
Brakuje jakiejkolwiek kontroli funkcjonowania oczyszczalni przydomowych
i ich oddziaywania na rodowisko
przyrodnicze. W celu ochrony jakoci
zasobw wodnych w Polsce w najbliszych latach naleaoby podj
dziaania zmierzajce do wyeliminowania stosowania nieskutecznych
rozwiza technologicznych.
Wnioski
Dotychczasowe wieloletnie dowiadczenia z budowy i eksploatacji rnych
rozwiza technologicznych przydomowych oczyszczalni ciekw wskazuj, e:
Przydomowe oczyszczalnie ciekw
nie s obiektami bezobsugowymi.
adna, nawet najlepiej zaprojektowana, przydomowa oczyszczalnia
A w kwietniu, B w sierpniu, C w grudniu, D cieki z ukadu oczyszczania VF-HF: 1 surowe,

2 po osadniku, 5 po zou z trzcin, 6 po zou z wierzb
Fot. 2
Przydomowa hybrydowa gruntowo-rolinna oczyszczalnia ciekw (fot. autor) [14]
grudzie 12 [101]
83
t e c hnologie
Bibliografia
Rolniczego,
7. H. Brix, Treatment of wastewater in the
Uniwersytet
Przyrodniczy
1. M. Marzec, K. Jwiakowski, Wstpna
rhizosphere of wetland plants the root
w Lublinie, R-G Projekt Lublin 2011.
analiza funkcjonowania maej oczysz-
zone method, Wat. Sci. Technology.
12 ATV Arbeisblatt A262 1998, Grundst-
czalni ciekw ze zoem biologicznym,
vol. 19, 1987.
ze fr Bemessung und Betrieb von Pfan-
Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej
8. J. Vymazal, Constructed Wetlands for Wa-
zenbeeten fr kommunales Abwasser
w Krakowie, seria Inynieria rodowiska,
stewater Treatment: Five Decades of Expe-
bei Ausbaugrben bis 1000 Einwohner-
z. 28, 2006.
rience, Environ. Sci. Technol. 45, 2011.
2. S. Krzanowski, A. Waga, New techno-
wertte: 2-10.
13. R. Baejewski, Hydrobotaniczne oczysz-
9. M. Gajewska, H. Obarska-Pempkowiak,
logies of small domestic sewage volume
20 lat dowiadcze z eksploatacji oczysz-
czalnie ciekw. Przegld systemw
treatment applied in Poland, Infrastruk-
czalni hydrofitowych w Polsce, Rocznik
i zasad ich projektowania, II Midzyna-
Ochrony rodowiska 11, 2009.
rodowa Konferencja Naukowo-Technicz-
tura i Ekologia Terenw Wiejskich nr

3/2007, PAN, Oddzia w Krakowie.
3. M. Makowska, H. Kolanko, Kinetyka
unieszkodliwiania ciekw: poradnik,
przyrostu biomasy w reaktorach hybry-
Instytut Ochrony rodowiska, Warsza-
dowych, Roczniki Akademii Rolniczej
na Oczyszczalnie hydrobotaniczne,
10. B. Osmulska-Mrz, Lokalne systemy
Pozna 1996.
14. K. Jwiakowski 2012, Badania skutecznoci oczyszczania ciekw w wybra-
wa 1995.
11. K. Jwiakowski, M. Marzec, M. Gizi-
nych systemach gruntowo-rolinnych.
ska, R. Goral, A. Pytka, Aneks do projektu
Rozprawa habilitacyjna. Infrastruktu-
4. M. Marzec, K. Jwiakowski, Skutecz-
zagospodarowania przydomowej oczysz-
ra i Ekologia Terenw Wiejskich, PAN
no usuwania zanieczyszcze w hybry-
czalni ciekw dla budynku mieszkalnego
Oddzia w Krakowie. s. 232, http://
dowej oczyszczalni ciekw typu TRYBIO
w miejscowoci Skorczyce (gmina Urz-
www.infraeco.pl/pl/art/a_16497.htm
badania wstpne, Gaz, Woda i Tech-
dw), Katedra Melioracji i Budownictwa
w Poznaniu, Melioracje, Inynieria rodowiska, z. 26, 2005.
nika Sanitarna nr 10/2011.

5. A. Szpindor, K. Wierzbicki, H. Obarska-
Katalog Inyniera
-Pempkowiak, Gruntowo-rolinne oczyszczalnie ciekw, Wyd. IBMER, Warsza-
Szczegowe informacje o oczyszczalniach ciekw
wa 1999.
znajdziesz w KATALOGU INYNIERA edycja 2011/2012
6. J. Vymazal, Horizontal sub-surface flow

and hybrid constructed wetlands systems
oraz na stronie:
for wastewater treatment, Ecol. Eng. 25
www.kataloginzyniera.pl
(5), 2005.
Cciowe zawracanie
(recyrkulacja) osadu
Uwaga:
W cz. II artykuu (IB nr 11/2012) na str. 80
podano nieprawidowy rysunek komory napowietrzania zintegrowanej z osadnikiem
wtrnym, za co przepraszamy.
Obok rysunek prawidowy
Osad nadmierny
do osadnika
gnilnego
Doprowadzanie
spronego
powietrza
DOPYW
ciekw
z osadnika
gnilnego
ODPYW
ciekw
oczyszczonych
Komora
osadu
czynnego
Osadnik
wtrny
Napowietrzanie
Rys. 6
INYNIER BUDOWNICTWA
84
Pompa
osadu
Komora napowietrzania zintegrowana z osadnikiem wtrnym

przekrj ( rdo: Polski Klub Ekologiczny, 2008)
t e c hnologie
Saper na budowie
Wanda Burakowska
Zdjcia ze zbiorw Explosive SC
Jedyny w pomorskiej OIIB wyburzeniowiec, in. Piotr Bik

od sierpnia 2010 r. kierowa robotami saperskimi, polegajcymi
na oczyszczeniu terenu budowy gazoportu z niebezpiecznych
pozostaoci z dziaa militarnych II wojny wiatowej, a take
jeszcze starszych.
Wyburzeniowiec to specjalno, ktra w Prawie budowlanym zostaa

zapisana 10 lat temu. W PIIB wyburzeniowcy stanowi najmniej liczn
20-osobow grup zawodow. Posiadaj uprawnienia do projektowania
i prowadzenia robt wyburzeniowych
metod wybuchow, oczyszczaj teren pod budow z niebezpiecznych
pozostaociach z czasw wojny. S
budowlanymi saperami. Pracuj na
morzu i ldzie.
Najwikszym obecnie placem budowy
w Polsce zarwno na morzu, jak i na
ldzie jest gazoport w winoujciu.
Fot. 1
Zaoone w cianie mikroadunki
Gazoport mwi Piotr Bik to wielkie

wyzwanie. Wczeniej nie wykonywalimy prac o takiej skali trudnoci,
na tak duym obszarze i nigdzie
nie spotkalimy takiego zagszczenia i rnorodnoci bomb, min,
pociskw itd., cho uczestniczylimy
w budowach wielu obiektw, m.in.
terminalu kontenerowego DTC w Gdasku. Prowadzenie robt wymagao
starannego logistycznego przygotowania, zharmonizowania dziaa wszystkich uczestnikw budowy i gospodarzy
ssiadujcych z portem miast po obu
stronach granicy. W czasie wykonywa-
Gazoport w winoujciu najwiksza, strategiczna inwestycja dla bezpieczestwa energetycznego kraju, z pierwszym
terminalem skroplonego gazu
ziemnego LNG w rejonie Batyku, jest realizowany w ramach
Priorytetu X Bezpieczestwo
energetyczne, w tym dywersyfikacja rde energii. Stanowi element unijnej strategii
zbudowania zintegrowanego
systemu przesyowego, tzw.
gazowego korytarza Pnoc
Poudnie. Jej celem jest poczenie powstajcego terminalu
LNG w winoujciu, przez poudniow Polsk, Czechy, Sowacj i Wgry, z terminalem Adria
LNG w Chorwacji i ewentualnie
z gazocigiem Nabucco.
nia operacji wydobywania, podnoszenia
i transportu duych niebezpiecznych
przedmiotw nie mogo by nikogo
w promieniu kilku kilometrw. Wsppracowalimy z doskonale wyszkolonymi saperami 8. Flotylli Obrony Wybrzea, ktrzy niebezpieczne znaleziska
przejmowali od nas, transportowali
i niszczyli, i co bardzo wane, pomagali
nam w ich rozpoznaniu. W przypadku
potnych, gronych obiektw konieczna jest wiedza o ich konstrukcji i zasadach dziaania zapalnikw, by wiedzie,
jak bezpiecznie podj je z morskiego
dna. Wszystkie znaleziska zostay rozpoznane i bezpiecznie unieszkodliwione.
grudzie 12 [101]
85
t e c hnologie
Obiektw o wadze przekraczajcej
50 kg nie mona podnosi z morza
rcznie. Cisze przedmioty, w tym
kilkusetkilogramowe, ogromne bomby i miny, podnosili saperzy 8. Flotylli
Obrony Wybrzea. Niektre unikatowe
okazy stanowiy miercionon zagadk. Nikt z uczestniczcych w oczyszczaniu terenu, zarwno z mojej firmy,
jak i z Marynarki Wojennej, nie spotka
si z nimi dotychczas w swojej praktyce.
Taka bya uzbrojona mina denna, o wadze 770 kg, rozpoznana jako brytyjska Mark VI, o adunku wybuchowym
317 kg, wyposaona w niekontaktowe
urzdzenie pobudzajce magnetyczne
lub akustyczne. Rozszyfrowaniem jej
konstrukcji i dziaania zajmowali si
specjalici z Akademii Marynarki Wojennej i szefostwo Inynierii Morskiej
MW. Trudna do rozpoznania bya rwnie ogromna ptonowa amerykaska
bomba burzca AN-65M, o masie materiau wybuchowego blisko 270 kg.
Teren obecnego gazoportu podczas II wojny wiatowej by strategicznym miejscem dla Niemcw,
silnie bombardowanym przez lotnictwo alianckie, szczeglnie w kocowym etapie dziaa wojennych. Okaza
si skadowiskiem wszystkiej amunicji
uywanej podczas wojny.
Rozpoznanie niebezpiecznych znalezisk
jest trudniejsze ni okrelenie ich lokalizacji. Lece ponad 60 lat przedmioty
s skorodowane, zamulone, najczciej wbite w dno, a na dodatek mao
widoczne w mtnej wodzie. Mam
mwi Piotr Bik ukoczony kurs nurkowania i doskonale si orientuj, jak
trudn i niebezpieczna prac wykonuj
ludzie pracujcy przy znajdowaniu i wydobywaniu niewybuchw. Potrzebne
jest ogromne dowiadczenie i wiedza
saperska. Mielimy rwnie zabawne
sytuacje. Skaner pokaza ogromny nieregularny zagadkowy przedmiot, zajmujcy 100 m2. adnych innych szczegw
nie byo. Pod wod okazao si, e s to
kulki rozsypanej rudy elaza przez jaki
statek. Odkrylimy kilka obiektw zabytkowych, m.in. cz dbowej odzi, kt-
Gazoport winoujcie 40 ha czci ldowej i portu zewntrznego

terminalu o powierzchni 130 ha, z nowym falochronem od strony
wschodniej (artyku o jego budowie ukaza si w IB nr 10/2010 r.).
Port bdzie mg przyjmowa gazowce o dugoci do 315 m i zanurzeniu do 12,5 m. Pocztkow zdolno przeadunkow przewiduje
si na 5 mld m3 gazu rocznie, a docelowo 7,5 mld m3. Przekazanie
do eksploatacji zaplanowano na 30 czerwca 2014 r. Inwestycja pozwala na rozszerzenie innych funkcji portu winoujcie.
Fot. 2
Nurek przekaza wydobyty pocisk
rej wiek jest ustalany, muszkiet, armat

wiwatow z brzu z XVIII w.
Lokalizacj przedmiotw znajdujcych si na dnie morza wykonuje si za pomoc nowoczesnych
magnetometrw
rnicowych.
Skanery 3D okrelaj pooenie wykrytych przedmiotw, gboko i objto mierzon w litrach. Na dnie s ich
tysice. Zbadaniu podlegay znaleziska
o objtoci od 5 l. Geodeta dokadnie
na podstawie skanu i pozycji DGPS
namierza miejsce, gdzie ma zej nurek. W pasie przewidzianym pod budow falochronu zlokalizowano 363
obiekty ferromagnetyczne. W 2010 r.
wydobyto i unieszkodliwiono 207
rnych przedmiotw wybuchowych.
Wielkim zaskoczeniem by wynik skanowania w 2011 r. akwenu przyszej
obrotnicy, planowanej ostrogi istniejcego falochronu wschodniego oraz
INYNIER BUDOWNICTWA
86
toru podejciowego do budowanego

portu zewntrznego. Znajdowao si
tam okoo 3300 obiektw ferromagnetycznych. Wydobyto blisko 1600,
w tym 4 sztuki opisywanych wczeniej
brytyjskich min dennych, 2 bomby gbinowe i 2 lotnicze, a nawet pociski
artyleryjskie kal. 210 z I wojny wiatowej, stanowice nadal zagroenie.
Materia wybuchowy, niestety, nie traci
z czasem swoich waciwoci.
Tok prac przy oczyszczaniu akwenu portu by utrudniony ze wzgldu
na rwnoczenie prowadzone roboty budowlane. Nie mona byo
detonowa niewybuchw i min
w miejscu ich znalezienia, aby nie
spowodowa uszkodzenia istniejcych i nowo budowanych elementw falochronu. Chodzio nie
tylko o si wybuchu, ale i oto, aby
nie spowodowa detonacji innych
t e c hnologie
pozostaoci wojennych, zalegajcych
w ssiedztwie, by nie powsta efekt
domina. Najprostszym rozwizaniem
byoby oczyszczenie akwenu z niebezpiecznych przedmiotw jeszcze przed
wejciem ekip budujcych falochron.
Na tak operacj zabrako czasu. Dla
inwestora oznaczaoby to pniejsze rozpoczcie robt budowlanych
i pniejsze oddanie gazoportu do
eksploatacji, z wszystkimi wynikajcymi z tego skutkami ekonomicznymi.
Inwestorzy i wykonawcy podjli ryzyko
ewentualnego naprawiania budowli,
gdyby w czasie oczyszczania terenu
bya konieczno unieszkodliwienia
niebezpiecznego znaleziska na miejscu. I i II etap oczyszczania terenu
zakoczy si sukcesem. Nie byo ani
jednego zdarzenia, ktre mogoby zagrozi otoczeniu.
W ziemi i w wodach naszego kraju
kryje si wiele mierciononych pa-
Fot. 3
Piotr Bik na stanowisku pracy demonstruje pusty

korpus bomby lotniczej
mitek. S to pozostaoci z wojny,

pozostaoci po stacjonowaniu wojsk
radzieckich, po zlikwidowanych poligonach. Nie byo i nie ma obligatoryjnego obowizku oczyszczania
terenu przed rozpoczciem robt
budowlanych. Dopiero wykopanie
bomby czy miny wywouje alarm,
poniewa pojawia si zagroenie
i trzeba przerwa budow, co naley do ustawowego obowizku
kierownika budowy. W czci landw w Niemczech i Rosji istnieje obligatoryjny obowizek oczyszczenia terenu z niewybuchw i niewypaw przed
wejciem budowlanych. W przypadku
gazoportu inwestor si nie spodziewa, e teren budowy bdzie
a tak zanieczyszczony. Nie spodziewa si wynikajcych z tego
kosztw.
Budowlane uprawnienia zawodowe
w mojej specjalnoci mam od 10 lat.
wczesne warunki podkreli in.
P. Bik przystpienia do egzaminu na
uprawnienia budowlane okrelibym
jako zdroworozsdkowe. Moi profesorowie i ja mielimy wysokie kwalifikacje
i wieloletni praktyk. Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi pniej w Prawie budowlanym dzisiaj nie moglibymy zdawa egzaminu na uprawnienia
budowlane ze wzgldw formalnych,
nie jestemy magistrami budownictwa.
Bardzo krytycznie oceniam warunki, jakie stawia si modym ludziom chccym
zosta wyburzeniowcami minerami.
Musz by inynierami budownictwa
Fot. 4
Pocztek budowy falochronu od strony brzegu
z ukoczonymi studiami magisterskimi na kierunkach: budownictwo,

grnictwo, geologia lub inynieria
wojskowa i ponadto odby praktyk
pod kierunkiem czonka samorzdu
zawodowego z uprawnieniami wyburzeniowymi. Problem w tym, e s
izby inynierskie, w ktrych nie ma ani
jednej osoby z uprawnieniami wyburzeniowymi. U kogo maj odbywa
praktyk zawodow, jak jest nas 20
w caym kraju i nie przybywa nowych
wyburzeniowcw. Uwaam za bd
ograniczenie moliwoci uzyskania
uprawnie budowlanych wyburzeniowych inynierom, absolwentom
wojskowych
szk
inynieryjnych.
Z wasnego dowiadczenia wiem,
e w tej specjalnoci maj du wiedz.
In. Piotr Bik ukoczy technikum melioracyjne, pniej Wysz Szko

Oficersk Wojsk Inynieryjnych we Wrocawiu, gdzie konstrukcja budowli bya jednym z bardzo wanych przedmiotw, a inynieria budownictwa gwnym kierunkiem, tyle e pod ktem wojskowoci. W czasie
studiw zdarzao si towarzyszy wykadowcom podczas prowadzonych przez nich wyburzeniach. Ju wtedy zrodzi si pomys na ycie,
praktycznie zrealizowany dopiero od 1991 r, kiedy to zarejestrowa
spk cywiln Explosive Prace Wyburzeniowe i Minerskie. W swoim
dorobku zawodowym ma wiele robt wyburzeniowych wykonanych
metod strzaow, niektre bardzo trudne, niemoliwe do wykonania
inn metod. Egzamin na uprawnienia wyburzeniowe skada, notabene z dwoma swoimi wykadowcami ze szkoy oficerskiej, przed komisj
GINB w 2002 r., cho nie by inynierem budownictwa.
grudzie 12 [101]
87
t e c hnologie
Nie z przypadku jestem biegym sdowym w swojej dziedzinie, ekspertem
w Krajowej Izbie Gospodarki Morskiej,
a przede wszystkim praktykiem majcym w dorobku ponad kilkadziesit
bardzo skomplikowanych wyburze.
Z mojego punktu widzenia zawd, ktry
wykonuj, jest pasjonujcy i godny zainteresowania modych ludzi. Atrakcyjno pracy tkwi w niepowtarzalnoci,
w przygodzie, jak z sob niesie. Przykadem moe by moja ostatnia praca
w gazoporcie w winoujciu. Ten zawd
wymaga pasji, dociekliwoci i wyobrani, a take nieustannego ksztacenia si
w dziedzinie konstrukcji budowlanych,
technik i technologii wyburzania oraz
w umiejtnociach i wiedzy saperskiej.
REKLAMA
INYNIER BUDOWNICTWA
88
Inwestorami gazoportu
winoujcie s:
Polskie LNG Sp. z o.o., Zarzd Portw Morskich Szczecin winoujcie, Urzd Morski
w Szczecinie i Gaz System SA.
Koszt inwestycji wyniesie okoo
290 mld z, wkad z funduszy
UE 676 mln z
Projektant: SNC-Lavalin
Wykonawcy robt:
Saipem S.p.A. (Wochy), Saipem
SA (Francja), Techint Compagnia
Technica Internazionale S.p.A.
(Wochy), Snamprogetti Canada
Inc. (Kanada), PBG SA (Polska),
PBG Export Sp. z o.o. (Polska)
ciek a w e r e aliz acje
Nietypowe posadowienie urawia

mgr in. Hubert Witkowski
Kierownik Budowy Skanska S.A.,
Oddzia Budownictwa Oglnego w odzi
Zdjcia i rysunek autora
Zagadnienia zwizane z problematyk organizacji robt

oraz nowatorskie rozwizanie posadowienia urawia
wieowego w szybie windy towarowej.
podnoszenia H0 = 73,5 m, dugo

W wykonawstwie budowlanym czpostawienie dwch urawi wieoste s sytuacje, w ktrych z rnych
wych: jednego w ssiedztwie komiramienia L = 45 m), zlokalizowanego
powodw naley zwikszy tempo
na (wysokoci ok. 70 m), nad ktrym
przy zabytkowym kominie, okazao si,
prowadzonych prac. Wielu czytelniprzemieszczao si rami urawia, oraz
i grunt na gbokoci 4,8 m nie spekw stykajcych si z budownictwem
drugiego posadowionego na pycie
nia zakadanych warunkw mechaniczpowie od razu, e jest tak zazwyczaj.
fundamentowej w klatce schodowej
nych. Wymiana gruntu nie wchodzia
Przyczyny s rnorodne: waw gr ze wzgldu na pytkie
runki atmosferyczne, sytuacje
posadowienie fundamentw
Kompleks budynkw zabytkowej,
nieprzewidziane w dokumenbudynku maszynowni bezpoponadstuletniej elektrociepowni EC-1
tacji, opnienia w dostarednio ssiadujcego z przyWschd w odzi jest modernizowany
wach lub opnienia samych
szym fundamentem urawia.
i rozbudowywany w zwizku
wykonawcw robt. W takich
W tej sytuacji zostaa podjz planowanym tam uruchomieniem
przypadkach, w celu przypieta decyzja o posadowieniu
m.in. Centrum Sztuki Filmowej.
szenia robt, najczciej bywa
urawia na czterech palach
wyduany czas pracy brygad
800 mm i dugoci
oraz liczba brygad. Zgodnie z wytyczL = 13,0 m. Z kolei drugi uraw (2)
biegncej przez ca wysoko budynnymi dotyczcymi organizacji prac
Terex Comedil (o parametrach: wyku. Od samego pocztku temat urawi
(J. Widera) na jedn, dwie brygady na
soko podnoszenia H0 = 43,5 m,
wieowych napotyka problemy. Podjednej zmianie powinien przypada
czas uzgadniania warunkw posadodugo ramienia L = 50 m) wymaga
jeden uraw, a zatem wraz ze zwikwienia pierwszego z nich (1) Mann
zamontowania elektrycznego wyczszaniem obsady na budowie powinno
Wolfkran (o parametrach: wysoko
nika kracowego wodzaka z uwagi
rwnie przybywa urawi. W podobnej sytuacji znalaz si nadzr na
budowie EC-1 Wschd w odzi, gdzie
postawienie dodatkowego urawia na
budowie okazao si koniecznoci.
Wybrnicie z tej sytuacji utrudniao
w duym stopniu ssiedztwo napowietrznej linii energetycznej, ktrej
usytuowanie od pocztku budowy
byo bardzo kopotliwe. Dodatkowy
uraw naleao wpisa w parametry pozostaych dwch urawi ju
zamontowanych na placu budowy, uwzgldniajc ich wysoko
i zasig, a take zaawansowanie budowy wykonanie do poziomu 0
konstrukcji budynku o dwch kondygnacjach podziemnych. Dochodzi
te aspekt zakotwienia i montau urawia. Zadanie nie byo atwe. Projekt
organizacji placu budowy przewidywa
Rys. 1 Ukad urawi wieowych na budowie EC-1 w odzi
grudzie 12 [101]
89
t e c hnologie
czas wykonania. Opisane rozwizanie
wymagao wykonania odpowiednich
otworw w pycie i wklejenie kotew.
redni czas wizania ywicy wynosi 72
godziny. Takie rozwizanie zdecydowanie pozwala zaoszczdzi sporo czasu
i jak dotychczas dobrze sprawdza si
na budowie EC-1 Wschd w odzi.
Bibliografia
J. Widera, Przygotowanie budowy wykonywa-
na wspomnian lini energetyczn.

Takie rozwizanie umoliwio zastosowanie duszego o 5 m wysignika, ktry
poza stref niebezpieczn mg obsugiwa zakadany obszar budowy. Ogranicznik wycza obrt urawia w stref
niebezpieczn, gdy wodzak mg wej
w t stref. Postawienie trzeciego urawia nie byo brane pod uwag.
Take uycie urawia na podwoziu koowym oraz dostawienie urawia na
zewntrz, od strony elewacji pnocnej, nie wchodzio w rachub z powodu wspomnianej napowietrznej
linii energetycznej 110 kV. Jedyn
moliwoci byo umieszczenie
dodatkowego urawia wieowego w rodku budynku, w szybie
windy towarowej (ND3). Po uzgodnieniu warunkw montau z dostawc dwigw firm Herkules dobrano
typ urawia Terex Comedil CTT 91-5
o wysokoci podnoszenia H0 = 36,85 m
i dugoci ramienia R = 30 m, ktry
mg zosta zamontowany przy uyciu
drugiego urawia wieowego i spenia
oczekiwane parametry pracy. Pozosta
aspekt samego posadowienia.
Gboko podszybia wynosia 165 cm
i istniaa moliwo wykonania nowego fundamentu urawia wewntrz
szybu windowego. Fundament ten
mona by powiza z istniejc pyt podszybia, a po zdemontowaniu
urawia rozku go i usun gruz.
Poniewa nadzr budowy nalega na
maksymalne przyspieszenie prac, bez
straty czasu na rozkuwanie tego fundamentu w przyszoci podjto decyzj o do nowatorskim rozwizaniu wklejeniu kotew urawia
w istniejc pyt fundamentow

o gruboci 50 cm. Do wsppracy
zostali zaproszeni dr Andrzej Staczyk z Politechniki Warszawskiej oraz
projektant Piotr Sanecki z firmy Hilti.
W wyniku analizy statycznej i wytrzymaociowej okazao si, e reakcje
supw wiey nowego urawia, rwnowace si osiow ciskajc wie
i ekstremalny moment wywracajcy
uraw, przekazywane przez standardow wie TS12 o rozstawie supw
1060 mm, przekraczaj wytrzymao
pyty podszybia. Zaproponowano wic
zamian pierwszej sekcji wiey TS12 na
szersz TS16, o rozstawie osiowym
1400 mm, dziki czemu znaczco
zmniejszono wartoci reakcji przenoszonych na kotwy. Redukcja wartoci
reakcji wyrywajcej kotw i reakcji
przebijajcej pyt podszybia okazay
si wystarczajce. Przy zastosowaniu
omiu kotew pod kadym supem wiey urawia stop, sia wyrywajca na
jedn kotw wyniosa 60,45 kN. Na
tak wanie si zostaa zaprojektowana kotwa HAS-E(8.8)-M30 wklejona na ywic HIT-RE 500.
Wyniki prb obcieniowych w badaniu na wyrywanie kotew przy rednim obcieniu 70 kN potwierdziy
poprawno wykonania, natomiast
dotychczasowa eksploatacja urawia
samych zaoe projektowych.
Zaprezentowane rozwizanie jest ciekaw alternatyw dla powszechnie
stosowanych rozwiza zwizanych
z posadowieniem urawi wieowych
w budowanych obiektach. Jego gwnymi zaletami jest oszczdno finansowa oraz przede wszystkim krtki
INYNIER BUDOWNICTWA
90
nej nowoczesnymi technologiami, Warszawskie Centrum Postpu Techniczno-Organizacyjnego Budownictwa, PZIB, 1998.
Zintegrowane Centrum Komunikacyjne

w Poznaniu monta kratownicy
Ponad godzin trwa monta ostatniej, najciszej, bo wacej ponad 120 t kratownicy, ktra jest elementem wznoszonego w ramach
budowy Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego w Poznaniu trzykondygnacyjnego parkingu na tysic aut. Kratownic osadzono na
betonowych supach w miejscu, gdzie w przyszoci planowana jest budowa peronu Kolei Duych Prdkoci. W operacji uczestniczyy trzy
dwigi, w tym jeden z najwikszych w Polsce Terex Demag CC 2500-1, popularny Herkules mogcy przenosi ciary wace nawet 500 t.
W cigu 10 dni inwestor, wgierska spka TriGranit Development Corporation, zamontowa cztery stalowe kratownice, w ktrych docelowo
znajd si rampy najazdowe. Bardzo skomplikowana logistycznie, wymagajca zastosowania nadzwyczajnych rodkw bezpieczestwa
budowa stalowej konstrukcji w tym miejscu bya wymuszona przejciami podziemnymi dworca kolejowego Pozna Gwny na peronach
I, II i III, uniemoliwiajcych zastosowanie tradycyjnych fundamentw. Kratownice peni wic rol mostu czcego dwie czci parkingu.
Dokoczenie parkingu planowane jest na wiosn 2013 r.
rdo: TriGranit Development Corporation

Inzynier Budownictwa 2012-12

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Inzynier Budownictwa 2012-12

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

12

MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

Nastpny dodatek stycze 2013

Hala Sportowa Na Skarpie w Bytomiu

Fot. Tomasz Zakrzewski

Fot. Tomasz Zakrzewski

Inwestor: Gmina Bytom

Listy otwarte do:

Obradowao Prezydium Krajowej Rady PIIB

Uprawnienia budowlane w zakresie budownictwa

Spotkanie przedstawicieli samorzdw zawodowych

Rozmowa z Wodzimierzem Szymczakiem

Zgodnie z przepisami i orzecznictwem

Praktyczne skutki zawarcia ugody

Za praktyka skutkiem wadliwych przepisw

Dressta rwnie w Polsce

Najmocniejszy na wiecie elektryczny mot

Schody przy cianach zewntrznych

Zakres projektu budowlanego

Klasyfikacja dwigw i kryteria ich wyboru

Dwigi do istniejcych obiektw

Bezpieczestwo dwigw osobowych

Dwigi hydrauliczne w starym i nowym budownictwie

Zabezpieczenia przeciwpoarowe w wentylacji

Nowe technologie w ochronie przed dwikami

Rysy i pknicia betonowych pyt posadzkowych

Nuclear power industry

Sterowanie wentylacj mechaniczn w garaach

Winda dla straaka ratownika

Pale Vibro-Fundex, Vibrex i Vibro

Zestawianie obcie zmiennych cz. I

Wymagania prawne oraz kryteria doboru wietlikw

Przydomowe oczyszczalnie ciekw na terenach

Nietypowe posadowienie urawia

Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw

Okadka: Ellerslie Fotolia.com

Opracowanie graficzne: Jolanta Bigus-Koczak

Luisa Venturoli - Fotolia.com

Eurodruk-Pozna Sp. z o.o.

Nakad: 119 850 egz.

WEBAC zatrzymuje wod

Naszym Partnerom i Klientom

Nadchodzce wita Boego Narodzenia

Andrzej Roch Dobrucki

Anna Khomulo - Fotolia.com

yczenia wszelkiej pomylnoci i wielu radoci cz dla Pastwa Bliskich

PIIB w sprawie projektu ustawy

nictwa jest zawodem zaufania publicznego, ktrego

w sprawie deregulacji dostpu do zawodw, w tym.

wykonywanie ma bezporedni wpyw na zdrowie i y-

m.in. do zawodu inyniera budownictwa, wzbudzi wie-

cie obywateli oraz bezpieczestwo ich mienia o znacz-

le emocji. Powysze propozycje zmian stay si te przed-

nej wartoci. Dlatego te osoby wykonujce ten zawd

miotem licznych dyskusji merytorycznych i wystpie

powinny legitymowa si odpowiednim wyksztaceniem

rodowisk, ktre takimi propozycjami zostayby objte.

technicznym oraz praktyk zawodow, co potwierdzane

Projekt z dnia 27 wrzenia 2012 r. ustawy o uatwia-

jest decyzj o nadaniu uprawnie budowlanych. Obo-

niu dostpu do wykonywania zawodw finansowych,

wizujcy stan prawny, przez lata pozytywnie zweryfiko-

budowlanych i transportowych dotyczy rwnie za-

wany, powinien zosta utrzymany.