T.

Marciniak

___________________________________________________________

4. FREZOWANIE OBWIEDNIOWE K ZBATYCH

Cel wiczenia
Celem wiczenia jest teoretyczne i praktyczne zapoznanie si studentw
z problematyk frezowania obwiedniowego k zbatych na frezarkach z
mechanizmem rnicowym.
3.1. Kinematyka ruchw podczas frezowania obwiedniowego
Frezowanie obwiedniowe walcowych k zbatych na frezarkach z
mechanizmem rnicowym polega na zasadzie wsppracy limaka z koem
zbatym. W tym przypadku limak jest zastpiony frezem limakowym. Na
jeden obrt frezu limakowego koo nacinane obraca si o kt odpowiadajcy
podziace obwodowej.

Rys. 3.1. Frezowanie koa zbatego

za pomoc frezu limakowego

W celu nacicia uzbienia na caej szerokoci koa frez musi dodatkowo

otrzyma ruch wzdu osi nacinanego koa. Wrby koa ksztatowane s metod
obwiedniow. Na rysunku 3.2 przedstawiono obwiedniowe ksztatowanie
jednego wrbu koa zbatego narzdziem zbatkowym.

Laboratorium Zaawansowane technologie i systemy wytwarzania

_______________________________________________________________________

Rys. 3.2. Obwiedniowe ksztatowanie wrbu

narzdziem zbatkowym

[Tylko do uytku akademickiego]

3.2. Frezarki obwiedniowe

Nacinanie uzbienia k zbatych najczciej prowadzone jest na frezarkach
obwiedniowych. Frezarki te dziel si na dwa podstawowe typy:
frezarki bezdyferencjaowe (nieczsto spotykane),
frezarki z dyferencjaem.
We frezarkach bezdyferencjaowych konstrukcyjnie nie wystpuje posuw
styczny narzdzia std ich ograniczone zastosowanie. Na rysunku 3.3
przedstawiono uproszczony schemat kinematyczny typowej frezarki
obwiedniowej z dyferencjaem wyposaonej w suport z posuwem stycznym.

GP
rnicowego,

Rys. 3.3. Uproszczony schemat

kinematyczny typowej frezarki z
dyferencjaem.
GV
gitara prdkoci,
MR mechanizm rnicowy,
gitara podziau, GMR gitara mechanizmu
rnicowego
GS gitara posuwu

[Tylko do uytku akademickiego]

Budowa tej frezarki oparta jest na wzajemnym powizaniu nastpujcych

acuchw kinematycznych:
acucha obrotw narzdzia,
acucha obrotu stou,

4. Frezowanie k zbatych

___________________________________________________________
acuchw ruchu dodatkowego stou (mechanizmu rnicowego)
acuchw posuwu narzdzia lub stou.
Ruch dodatkowy stou musi by wczony w przypadku nacinania k o zbach
rubowych oraz przy nacinaniu limacznic metod styczn. acuchy posuww
realizuj posuw wzduny lub styczny narzdzia lub posuw wgbny stou. Aby
w peni wykorzysta moliwoci frezarki w kadej tego typu obrabiarce musz
wystpowa trzy przekadnie gitarowe:
przekadnia gitarowa podziau,
przekadnia gitarowa dyferencjau,
przekadnia gitarowa posuwu.
Zmiana obrotw narzdzia moe by realizowana za pomoc przekadni
gitarowej, najczciej zoonej z dwch k lub przekadni bezstopniow. Na
rysunku 3.4 przedstawiono schemat kinematyczny frezarki obwiedniowej
Staheli bdcej na wyposaeniu warsztatu Instytutu Obrabiarek i TBM
Politechniki dzkiej.

[Tylko do uytku akademickiego]

Rys. 3.4. Schemat kinematyczny frezarki obwiedniowej Staheli

Na rysunku 3.5 przedstawiono wyodrbniony acuch kinematyczny podziau

odpowiadajcego za ilo zbw nacinanego koa.

Laboratorium Zaawansowane technologie i systemy wytwarzania

_______________________________________________________________________

Rys. 3.5. Wyodrbniony

acuch kinematyczny
obwodu podziau frezarki
STAHELI

[Tylko do uytku akademickiego]

Wzr uytkowy na przekadni gitarow podziau frezarki STAHELI ma

nastpujc posta:

i 'p

C1 k
,
z

(3.1)

gdzie: C1 staa obrabiarki =12; 24 lub 48, k krotno frezu, z liczba zbw
nacinanego koa.
Wybr odpowiedniej zalenoci jest zwizany z iloci nacinanych zbw koa
oraz krotnoci zastosowanego narzdzia i jest dokonywany za pomoc dwigni
nastaw. Aby koo byo nacite na caej dugoci konieczna jest realizacja
posuwu wzdunego narzdzia. Na rysunku 3.6 przedstawiono schemat acucha
kinematycznego posuwu wzdunego.
Rys. 3.6. Wyodrbniony acuch kinematyczny
posuwu wzdunego frezarki obwiedniowej

[Tylko do uytku akademickiego]

4. Frezowanie k zbatych

___________________________________________________________
Wzr uytkowy na przekadni gitarow posuwu przy wykorzystaniu posuwu
wzdunego ma nastpujc posta:

ir

7
fw ,
3

(3.2)

gdzie fw warto posuwu wzdunego [mm/obr. stou].

Te dwa acuchy zapewniaj nacinanie k o zbach prostych. Moliwo
nacinania k zbatych o zbach rubowych wynika z naoenia na ruch gwny
obrotu stou ruchu dodatkowego (przyspieszajcego lub opniajcego)
powodujcego powstanie linii rubowej. Na rysunku 3.7 przedstawiono sposb
obliczenia tego przesunicia.
Rys. 3.7. Przesunicie dodatkowe przy
nacinaniu
k o zbach rubowych

Na kady obrt stou frezarki sanie suportu z narzdziem musz przesun si o

warto e wynikajc z nastawionego posuwu wzdunego f. Wzgldne
dodatkowe przesunicie ktowe wyniesie:

dp

f w tg
f
sin
w
,
mn
z mn

z
cos

(3.3)

gdzie: e przesunicie liniowe dodatkowe,

f w posuw wzduny suportu,
dp rednica podziaowa nacinanego koa,
mn modu normalny nacinanego koa,
kt wzniosu linii rubowej nacinanego koa,
z ilo zbw nacinanego koa.
Ruch ten realizowany jest przez gitar ruchu dodatkowego zwan potocznie
gitar mechanizmu rnicowego. Na rysunku 8 przedstawiono wyodrbniony
obwd mechanizmu rnicowego przy nacinaniu k zbatych o zbach
rubowych.

Laboratorium Zaawansowane technologie i systemy wytwarzania

_______________________________________________________________________

Wzr uytkowy na gitar mechanizmu rnicowego frezarki STAHELI ma

nastpujc posta:

ir

91
4,827699
.

6 mn k
mn k

(3.4)

[Tylko do uytku akademickiego]

Rys. 3.8. Wyodrbniony acuch kinematyczny obwodu staej wzdunej

mechanizmu rnicowego frezarki obwiedniowej STAHELI

3.3. Narzdzia obwiedniowe do frezowania k zbatych

Geometria ostrza frezu obwiedniowego jest zoona. Ksztat jego zbw jest
wynikiem przecinania si powierzchni krzywoliniowych. Aby stworzy dogodne
warunki skrawania, frez ma rowki wirowe prostopadle do linii rubowej
zbw. Powierzchnia natarcia jest powierzchni przechodzc przez rodek koa
przekroju, a wic kt natarcia = 0o. Zarysy bokw zbw w przekroju
prostopadym do linii rubowej s proste, tak e mona je uwaa za trapezowe
o kcie zarysu najczciej = 200.

4. Frezowanie k zbatych

___________________________________________________________

Rys. 3.9. Frez limakowy do

nacinania walcowego koa
zbatego

Wyrnia si nastpujce klasy dokadnoci wykonania frezw

AAA najwysza dokadno
AA bardzo dokadny
A dokadny
B zgrubny
Bp pod szlifowanie
Przykadowe oznaczenie na frezie:
NFMc - narzdzie frez moduowy,

Bp - wykonanie (pod szlifowanie),

H = 5200 mm skok rowka wirowego,
= 2o 16 kt wzniosu rowka wirowego.
3.4. Geometria ostrza frezu
Ostrza frezu obwiedniowego wykonywane s jako ostrza podwjnie zataczane.
Celem takiego wykonania jest zachowanie staego ksztatu ostrza po kolejnych
ostrzeniach. Kt natarcia zawsze wynosi zero.

Rys. 3.10. Geometria zba frezu

obwiedniowego

[Academic use only]

Laboratorium Zaawansowane technologie i systemy wytwarzania

_______________________________________________________________________

3.5. Ostrzenie frezu

Frezy ostrzymy jedynie na powierzchni natarcia na szlifierce specjalnej.
Zebranie materiau ostrza moe nastpowa do 1/3 szerokoci ostrza. Ostrzenie
przeprowadzane jest na szlifierce specjalistycznej. Na rysunku 3.11
przedstawiono proces ostrzenia frezu.

Rys. 3.11. Proces ostrzenia frezu

3.6. Parametry frezowania

Podczas frezowania k zbatych przy zaoeniu, e obrbka nastpuje w
jednym przejciu naley dokona wyboru nastpujcych parametrw:
prdkoci skrawania poprzez dobr k zmianowych gitary
prdkoci,
posuwu wzdunego poprzez dobr k zmianowych gitary
posuwu
Przykadowo prdko skrawania moemy wyznaczy z rysunku 3.12.
10 15

n
[obr/min]

20

25

30

40

dfr

50

Koa

70

180

39 23
37 25

140
100

35 27
33 29

100

29
27
25
23

60

33
35
37
39

40
20

10

15

20

25

30

35

V m/min

Rys. 3.12. Wyznaczenie prdkoci skrawania Vc (frezarka STAHELI)

obszar zacieniony (parametry zalecane)

4. Frezowanie k zbatych

___________________________________________________________
Zalecane wartoci posuww mona wybra z tabeli 1.
Tabela 1. Zalecane wartoci posuww fw w mm/obr stou przy frezowaniu
obwiedniowym k
przedmiot Rodzaj
modu normalny - mn
obrbki
Do 2
2,5-3
3,5-4
4,5-6
Stal
na gotowo
0,3-0,7
0,6-0,9
wglowa zgrubna
1,8-2,4
1,7-2,2
wykaczajca
0,7-0,9
0,65-0,8
na gotowo
0,2-0,5
0,4-0,7
Stal
zgrubna
1,3-1,9
1,1-1,4
stopowa
wykaczajca
0,6-0,8
0,5-0,7
na gotowo
0,6-1,0
0,8-1,4
eliwo
zgrubna
2,2-2,7
2,0-2,5
wykaczajca
0,8-1,4
0,8-1,4
Wspczynniki poprawkowe przy zbach rubowych

Kt koa
K

15o
0,8

30o
0,7

>6
1,3-1,5
0,6-0,75
0,9-1,0
0,4-0,6
1,6-2,0
0,8-1,4

45o
0,6

60o
0,5

Uwaga:
1. Wysze wartoci posuww dotycz obrbki k z wiksz iloci zbw z>40
2. Przy frezowaniu pod wirkowanie posuwy wykaczajce zmniejszy o 30%

Koa przekadni gitarowej posuwu wzdunego mona zoy na podstawie

wzoru 2 lub dla konkretnej obrabiarki przy pomocy poniszej tabeli
Tabela 2. Koa zmianowe gitary posuwu wzdunego dla frezarki STAHELI
fw
[mm/obr 2,33 2,03 1,75
stou]

1,56

1,36 0,93 0,78

k m

l n

40
60

35
60

40
40

35
40

30
40

24
60

30
60

0,57

0,29

0,17

30 40
60 80

30 20
60 80

20 20
70 80

Laboratorium Zaawansowane technologie i systemy wytwarzania

_______________________________________________________________________

Zadania do wykonania
Wykona i przeprowadzi wskazane pomiary koa zbatego jak na rysunku:

[Academic use only]

Zadanie nr 1
Dobra parametry frezowania koa. Dokona ustawienia obrabiarki i frezowa
zadane uzbienie
Zadanie nr 2
Wykona pomiary bicia uzbienia wykonanego koa. Wyniki pomiaru wpisa do
tabeli 1. Wykona wykres bicia i okreli maksymalny bd bicia

Zadanie 3
Kady uczestnik wiczenia po wsplnym opracowaniu wynikw pomiaru
wpisuje swoje uwagi i wnioski dotyczce procesu frezowania obwiedniowego w
oparciu o informacje uzyskane w trakcie wiczenia jak i dostpnej literatury.

4. Frezowanie k zbatych

___________________________________________________________
ZAKAD OBRBKI SKRAWANIEM I NARZDZI POLITECHNIKI DZKIEJ
LABORATORIUM Zaawansowane technologie i systemy wytwarzania

wiczenie nr 4 Frezowanie obwiedniowe k zbatych

Autorzy sprawozdania:

Semestr:

Grupa:

Data:

Dzie
tygodnia:

10

Godzina:

11

12

Prowadzcy:
Ocena:

Zadanie 1
Na podstawie rysunku 3.12 oraz tabel 1 i 2 okreli parametry obrbki koa
z
30

Vc

[mm ]

[m/min]

fw
[mm/obr
stou]

Koa zmianowe
prdkoci

posuwu

rnicowy

podzia

Zadanie 2
Okreli parametry frezu obwiedniowego
Symbol

Klasa

Zadanie 3
Dokona pomiaru bicia uzbienia Frr w laboratorium pomiarowym. Okreli
bd maksymalny bicia Frr max

Laboratorium Zaawansowane technologie i systemy wytwarzania

_______________________________________________________________________
Tabela 1. Pomiar bicia uzbienia po frezowaniu

nr. zba

Pomiar
bicia po frezowaniu

Frr

D [um]

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

Nr.
wrbu

Wynik: Frr max Frr

Frr

max

........

.............................