Modernizacja rde ciepa)

znaczcym czynnikiem wzrostu ich efektywnoci!

Mgr in. ROMAN POPIOKIEWICZ
Zakad Badawczo-Dowiadczalny
Gospodarki Komunalnej
Katowice

Przedstawiono wyniki pomiarw energetycznych dwch kotw WR-5 po modernizacji w rnym zakresie, dwch kotw
OR-10 i kota WR-25 wraz z wynikami pomiarw zawartoci gazowych substancji szkodliwych w spalinach. Udokumentowano
znaczcy wzrost wydajnoci cieplnej kotw w porwnaniu do wydajnoci katalogowej, duy przyrost sprawnoci oraz
utrzymanie zawartoci gazowych substancji szkodliwych w dopuszczalnych granicach.
WZGLDY ekonomiczne wynikajce z wprowadzenia gospodarki rynkowej, postpujce fizyczne starzenie si rde
ciepa oraz wzrost wymaga w zakresie ochrony rodowiska,
majcy odzwierciedlenie w ograniczaniu dopuszczalnej emisji
substancji szkodliwych do atmosfery, byy istotnym stymulatorem do modernizacji rde ciepa dla konstruktorw, producentw i eksploatatorw. Zjawisko to nasilio si w kocu lat
osiemdziesitych, kiedy powstao wiele firm wykonujcych
modernizacj kotw. Z czasem ustabilizowa si rynek uznanych firm wykonujcych solidnie i kompleksowo modernizacj
(nierzadko wykorzystujc wasne rozwizania), ktrych efekty
s znaczce zarwno w zakresie zwikszenia wydajnoci
cieplnej w stosunku do dotychczas uzyskiwanej, znaczcego
przyrostu sprawnoci oraz ograniczenia emisji substancji szkodliwych do atmosfery.
W zalenoci od moliwoci finansowych przedsibiorstwa
ciepowniczego, zakres modernizacji jest zrnicowany, poczwszy od niezbyt kosztownej zmiany ukadu podawania
powietrza podmuchowego oddzielnie do kadej strefy (wyeliminowanie skrzyni powietrznej), przez rekonstrukcj rusztu
i zwikszenie powierzchni ogrzewalnej ekranw oraz dodatkowych pczkw konwekcyjnych, a do wymiany czci
cinieniowej na ciany szczelne.
Modernizacj kotw przez zastosowanie cian szczelnych
naley szczeglnie poleca w przypadkach znacznego zuycia
czci cinieniowej, wymuszajcego konieczno jej wymiany.
Podstawowym celem modernizacji jest wzrost sprawnoci
przez ograniczenie strat ciepa:
straty wylotowej (kominowej), przez zmniejszenie iloci
spalin, wynikajce z ograniczenia wspczynnika nadmiaru
powietrza (racjonalne wykorzystanie powierza w poszczeglnych strefach) oraz zmniejszenie temperatury spalin za kotem,
przez zwikszenie powierzchni ogrzewalnej ekranw oraz
ewentualne dobudowanie dodatkowej powierzchni ogrzewalnej
w kanale wylotowym spalin,
straty w ulu, przez dokadne dozowanie potrzebnej iloci
powietrza w poszczeglnych strefach, skutkujce zmniejszeniem zawartoci czci palnych w ulu, powodujce w efekcie
znaczcy wzrost sprawnoci, a w konsekwencji zmniejszenie
iloci spalanego wgla przy okrelonej wydajnoci cieplnej
kota i zmniejszenie emisji substancji szkodliwych do atmosfery.
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 7-8/2004

1. Zakres modernizacji
W artykule zamieszczono wyniki pomiarw energetycznych
kota typu WR-5-022 po modernizacji, polegajcej na zmianie
ukadu podawania powietrza podmuchowego oddzielnie do
kadej strefy wraz z dokadnym uszczelnieniem midzystrefowym, nieznaczne zwikszenie szerokoci rusztu i wyduenie
ekranw a do pokadu rusztu.
Kocio WR-5M (rys. 1) zmodernizowano przez zastosowanie
cian szczelnych, koty OR-10 zmodernizowano przez dobudo-

Rys. 1. Schemat pomiarowy kota typu WR-5M ze cianami

szczelnymi: Ah - pomiar natenia przepywu, p - pomiar cinienia, t - pomiar temperatury, m - pomiar iloci przesypu i popiou
lotnego, a - analiza wgla, popiou lotnego, ula i spalin

80

60

75

50

70

2.0

4.0

6,0

8,0

12.0

10.0

14,0

40

2,0

Rys. 2. Wykres charakterystyki energetycznej kota typu WR-5-022

(nr 1) Koo: l - sprawno kota brutto, 2 - strata wylotowa,
3 - strata w ulu, 4 - strata w popiele i przesypie, 5 - strata
promieniowania

6.0

8,0

10.0

12,0

14.0

95

Rys. 5. Wykres charakterystyki energetycznej kota typu

OR-10-040 (nr 1) - Wolsztyn: / - sprawno kota brutto, 2 - strata
wylotowa, 3 - strata w ulu, 4 - strata w popiele i przesypie,
5 - strata promieniowania

wanie dodatkowej powierzchni ogrzewalnej (ok. 25 m2) i zmodernizowanie podgrzewacza wody, natomiast kocio WR-25013 zmodernizowano w zakresie ukadu podawania powietrza
podmuchowego oddzielnie do kadej strefy i zamian podgrzewacza powietrza na dodatkowy pczek konwekcyjny,
umieszczony w trzecim cigu kota.

100

90

2. Metodyka pomiarw energetycznych kotw

85
80

75

4,0

Wydajno cieplna l ita, MW

Wydajno cieplna kota, MW

2,0

3,5

5,0

6,5

9.5

8.0

Wydajno cieplna kota, MW

Rys. 3. Wykres charakterystyki energetycznej kota typu WR-5M

- Prudnik: l - sprawno kofla brutto, 2 - strata wylotowa, 3 - strata w ulu, 4 - strata w popiele i przesypie, 5 - strata promieniowania

Wykonano trzy pomiary energetyczne badanych kotw

w zakresie wysokiego, redniego i niskiego obcienia, metod
poredni, tj. przez okrelenie ciepa uytecznego i strat
cieplnych towarzyszcych procesowi spalania zgodnie z norm
PN-72/M-34128. W trakcie bada spalano paliwo normalnie
uywane podczas eksploatacji, tj. mia wgla kamiennego. Do
pomiarw uyto aparatury pomiarowej Zakadu Badawczo-Dowiadczalnego Gospodarki Komunalnej w Katowicach,
ktrego pracownicy dokonywali take odczytw.

100
90

80

70

60

80

50

75

40

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

Wydajno cieplna kota, MW

Rys. 4. Wykres charakterystyki energetycznej kota typu

OR-10-040 (nr 1) - Pask: l - sprawno kota brutto, 2 - strata
wylotowa, 3 - strata w ulu, 4 - strata w popiele i przesypie,
5 - strata promieniowania

70

5,0

10,0

15.0

20,0

25.0

30,0

35,0

Wydajno cieplna kota, MW

Rys. 6. Wykres charakterystyki energetycznej kota typu

WR-25-013 (nr 5) - Brzeszcze: l - sprawno kota brutto, 2 - strata
wylotowa, 3 - strata w ulu, 4 - strata w popiele i przesypie,
5 - strata promieniowania
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 7-8/2004

Poszczeglne wielkoci w czasie pomiarw okrelano przy

uyciu nastpujcych przyrzdw pomiarowych:
- natenie przepywu wody okrelano za pomoc kryzy ISA
ze szczelinowym, przytarczowym pomiarem cinienia rnicowego z podczonym do niej przetwornikiem rnicy
cinie typu SMAR,
- cinienie wody na wlocie i wylocie z kota odczytywano na
manometrach ruchowych,
- temperatur wody, powietrza i spalin mierzono platynowymi termometrami oporowymi Pt 100 podczonymi do cyfrowego miernika temperatury typu CMT-13,
- temperatur otoczenia mierzono przy uyciu termometru
rtciowego,
cig spalin za kotem mierzono przy uyciu szklanych
U-rurek napenionych zabarwion wod destylowan,
- analiz spalin wykonano automatycznym analizatorem
spalin typu IMR-1400 wraz z suszark spalin typu IMR-500P.
Z pobranych zgodnie z norm rednich prbek wgla przeprowadzono odpowiednie analizy w laboratorium chemicznym.

artykule przedstawiono wyniki pomiarw kota WR-5-022 po

wykonaniu modernizacji w kotowni w Kole (rys. 2), wyniki
pomiarw kota WR-5M w Prudniku (rys. 3), wyniki pomiarw
kota OR-10 w Pasku i Wolsztynie (rys. 4 i 5) oraz wyniki
pomiarw kota WR-25 w Brzeszczach (rys. 6). Podstawowe
dane z pomiarw i oblicze przedstawiono w tabelach od l do 5.
4.1. Wydajno cieplna
Uzyskiwana wydajno cieplna kota WR-5-022 po modernizacji, dla obcienia wysokiego, wyniosa a 10,38 MW.
Poza tym osiganie wydajnoci maksymalnej w kotle po
modernizacji uzyskiwano bardzo atwo, co wiadczy o jego
elastycznoci. Zestawienie wydajnoci cieplnej oraz innych
wielkoci charakterystycznych dla poszczeglnych obcie
przedstawiono w tab. 1. W celu jednoznacznego zobrazowania
oszczdnoci zuycia wgla dla poszczeglnych obcie,
w tabelach wprowadzono parametr przedstawiajcy zuycie
wgla na jednostk wyprodukowanego ciepa Bc. Dla kota
WR-5M uzyskana wydajno cieplna wyniosa 8,68 MW, dla

TABELA 1. Zestawienie wielkoci charakterystycznych kota WR-5-022 (nr 1) Kolo

Wydajno cieplna
Wydajno cieplna
Natenie przepywu wody
Temperatura wody na wlocie
Temperatura wody na wylocie
Przyrost temperatury wody w kotle
Warto opaowa wgla
Warto opaowa wgla
Zuycie wgla
Jednostkowe zuycie wgla
Temperatura spalin za kotem
Obcienie cieplne pow. ogrzewalnej
Obcienie cieplne pow. rusztu
Obcienie masowe pow. rusztu
Sprawno paleniska
Opr hydrauliczny po stronie spalin
Opr hydrauliczny po stronie spalin
Opr hydrauliczny po stronie wody

Qu

Q
m
twl
tw2

At w
Qm
Qwr

Bw
Bc
ts

qt
qr
br
nP

Ahs
Ahs
A Pw

3. Metodyka pomiarw emisji substancji

gazowych
Emisj substancji gazowych SO2, NOX, CO mierzono przy
uyciu analizatora spalin z czujnikami elektrochemicznymi
typu IMR-1400 wraz z suszark IMR-500.
Zakres pomiarowy analizatora:
- O2
0^20,9%
- CO (z kompensacj H2)
0-^4000 ppm
- NOX
O ^2000 ppm
- SO2
0^2000 ppm.
Wyniki pomiarw przeliczono na zawarto tlenu w spalinach 6%, w celu porwnania z dopuszczalnymi wielkociami
ste wg rozporzdzenia [2].

4. Ocena pracy kotw na podstawie pomiarw

Aby waciwie oceni efekty dokonanej modernizacji kota
WR-5-022, w zakresie omwionym w punkcie l, w niniejszym
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 7-8/2004

niskie
2899
2,49
81,74
57,2
87,7
30,5
23816
5688
548

rednie
7986
6,87
119,62
70,8
124,2
57,4
21497
5134
1599

wysokie
10382
8,93
116,39
60,7
132,4
76,7
21722
5188
2044

111,3
7,96
329,43
49,82
95,46

183,6
20,99
868,26
145,40
96,18

kG/m2

88
9

520
53

210,2
27,11
1121,40
185,82
95,30
1256

MPa

0,08

0,13

kW
Gcal/h

t/h
C
C
C

kJ/kg
kcal/kg
kg/h
kg/Gcal

"C

kW/m2
kW/m2
kg/m2h

%
Pa

220

233

229

128
0,11

kota OR-10-040 w Pasku 9,4 t/h, a w Wolsztynie ponad

10,1 t/h przy spalaniu paliwa znacznie gorszego pod wzgldem
energetycznym (ok. 18 MJ/kg) od wymaga stawianych przez
producenta. Natomiast w trakcie pomiarw kota WR-25-013
uzyskano wydajno 30,4 MW. Przedstawione przykady jednoznacznie potwierdzaj, e kada modernizacja powoduje
istotny wzrost wydajnoci, a jej przyrost jest uzaleniony od
zakresu modernizacji.
4.2. Sprawno kota brutto
Zestawienie wartoci sprawnoci brutto dla poszczeglnych
obcie kota WR-5-022 zawarto w tab. 6, a wykres sprawnoci
i poszczeglnych strat na rys. 2. Krzywa sprawnoci zmodernizowanego kota jest bardzo spaszczona, przez co mona go
eksploatowa w szerokim zakresie obcie (od 3 do 10 MW)
przy sprawnoci powyej 80%. Szczeglne znaczenie ma to
przy niskim zapotrzebowaniu na ciepo (zwaszcza na pocztku
lub kocu sezonu grzewczego), kiedy kocio nawet przy
obcieniu niskim pracuje z wysok sprawnoci, zuywajc

TABELA 2. Zestawienie wielkoci charakterystycznych kota WR-SM ze cianami szczelnymi w Prudniku

Symbol

Tre
Wydajno cieplna
Wydajno cieplna
Natenie przepywu wody
Temperatura wody na wlocie
Temperatura wody na wylocie
Przyrost temperatury wody w kotle
Warto opaowa wgla
Warto opaowa wgla
Zuycie wgla
Jednostkowe zuycie wgla
Temperatura spalin za kotem
Obcienie cieplne pow. ogrzewalnej
Obcienie cieplne pow. rusztu
Obcienie masowe pow. rusztu
Sprawno paleniska
Opr hydrauliczny po stronie spalin
Opr hydrauliczny po stronie spalin
Opr hydrauliczny po stronie wody

Obcislenie

Wymiar

rednie
4526
3,89
78,14
67,2
117,0
49,8

wysokie
7802
6,71
104,01
58,1
122,6
64,5

8675
7,46
99,73
54,5
129,3
74,8

kJ/kg
kcal/kg
kg/h
kg/Gcal

21936
5239

22697
5421

844
217

22281
5322
1681

591
223

22177
5297
1477

128,5
8,83
367,69
60,34
95,83

153,6
13,04
543,09
86,14
94,93

180,4
22,3
928,41
150,71
96,64

209,1
25,5
1061,44
171,50
95,55

kG/m

98
10

167
17

343
35

471
48

MPa

0,09

0,09

0,11

0,11

Qu
Qu

kW
Gcal/h

t/h
"C
C
C

tui
tw2

At w
Qw
Qwr
Bw
Bc

t,

max

niskie
3079
2,65
78,11
71,3
105,2
33,9

qi

kW/m
5
kW/m
2
kg/m h

Qr
br

Tlp

Pa

Ahs
Ahs
Ap,

220

225

TABELA 3. Zestawienie wielkoci charakterystycznych kota OR-10 (nr 1) Pask

Tre
Wydajno cieplna
Wydajno cieplna
Strumie pary
Temperatura wody na wlocie
Temperatura pary
Warto opaowa wgla
Warto opaowa wgla
Zuycie wgla
Jednostkowe zuycie wgla
Temperatura spalin za kotem
Obcienie cieplne pow. ogrzewalnej
Obcienie cieplne pow. rusztu
Obcienie masowe pow. rusztu
Sprawno paleniska
Opr hydrauliczny po stronie spalin
Opr hydrauliczny po stronie spalin

Symbol
Vu

Q
G
tw

0,vr
Qwr

Bw
Bc
ts

Wymiar

kW

Gcal/h
kg/h

C
C

kJ/kg
kcal/kg
kg/h
kg/Gcal

%
Pa

9,94
331,42
58,66
96,87
20

253
229,0
17,11
570,22
101,04
97,20
39

b,

kG/m

4861
4,18
7368
100,1
206,1
20317
4853
1056

191,8

IP
Ah s
Ah s

qr

280

Obcienie
MHinfc

kW/m2
kW/m2
kg/m2h

Qf

niskie
2543
2,19
3834
97,1
204,9
20339
4858
613

wysokie
6223
5,35
9433
100,1
206,1
23456
5602
1165
218
247,9
21,79
726,42
111,49
98,93
59
6

TABELA 4. Zestawienie wielkoci charakterystycznych kota OR-10 (nr 1) Wolsztyn

Symbol
Wydajno cieplna
Wydajno cieplna
Strumie pary
Temperatura wody na wlocie
Temperatura pary
Warto opaowa wgla
Warto opaowa wgla
Zuycie wgla
Jednostkowe zuycie wgla
Temperatura spalin za kotem
Obcienie cieplne pow. ogrzewalnej
Obcienie cieplne pow. rusztu
Obcienie masowe pow. rusztu
Sprawno paleniska
Opr hydrauliczny po stronie spalin
Opr hydrauliczny po stronie spalin

Qu

Qu

G
tiv

tp

Q
Qr
Bw
Bc
ts

qr
qr
br

IP

Ahs
Ahs

Wymiar

kW

Gcal/h
kg/h

C
C

kJ/kg
kcal/kg
kg/h
kg/Gcal

"C

kW/m2
kW/m2
kg/m2h

%
Pa

kG/m2

niskie
2514
2,16
3679
99,1
232,3
16463
3932
797
369
178,0
9,54
315,50
68,99
94,65

294
30

Obcienie
rednie

205,5
15,84
523,95
97,09
96,40

wysokie
7200
6,19
10197
85,4
242,2
18806
4492
1672
270
223,7
22,86
756,12
144,74
97,50

255
26

265
27

C 1 f\f\

4,39
7470
102,1
234,6
19428
4640
1121

255

CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 7-8/2004

TABELA 5. Zestawienie wielkoci charakterystycznych kota WR-25-013 (nr 5) Brzeszcze

Tre

Symbol

Qu
Q

W \ d3]nosc cieplni!
Wydajno cieplna
Natenie przepywu wody
Temperatura wody na wlocie
Temperatura wody na wylocie
Przyrost temperatury wody w kotle
Warto opaowa wgla
Warto opaowa wgla
Zuycie wgla
Zuycie wgla na jednostk ciepa
Temperatura spalin kotem

kW
Gcal/h

t/h
C
C

y
t2

AU

kJ/kg
kcal/kg
kg/h
kg/Gcal

Qr
Qw

BU C

C
C

tS2-L
tS2-P

Obcienie cieplne pow. ogrzewalnej

Obcienie cieplne pow. rusztu
Obcienie masowe pow. rusztu
Sprawno paleniska
Opr hydrauliczny po stronie spalin
Opr hydrauliczny po stronie spalin
Opr hydrauliczny po stronie wody

qr
br
IP

%
Pa

Ahs
Ah s
Ap

24625
21,17
328,27
75,6
140,1
64,5
18795
4489
5393

102,4
111,1
9,51
347,57
61,77
96,34

134,9
147,9
22,01
804,45
154,09
97,35

98

221
23

262

kW/m
2
kW/m
2
kg/m h

Qf

niskie
9589
8,25
325,89
71,6
96,9
25,3
20257
4838
2162

255

10
0,50

kG/m

MPa

wysoae
30379
26,12
366,87
79,2
150,4
71,2
19268
4602
6928

265

145,1
159,4
28,99
1059,44
197,94
91,67
279
29
0,52

0,50

TABELA 6. Bilans energetyczny kota WR-5-022 (nr 1) Koo

Tre
Ciepo doprowadzone w paliwie
Sprawno kota brutto

Symbol

Wymiar

Qd

%
%

r\b.

STRATY

Wylotowa wyrana
Wylotowa utajona
W ulu
W przesypie
W popiele lotnym
Promieniowania

%
%
%
%
%
%

s,
S2

PI,
So

Obcienie
rednie

/t?cni^t<*
.

80,01

83,61

84,17

13,44
0,21
0,55
0,03
1,74
4,02

11,84
0,26
0,21
0,14
2,48
1,46

10,57
0,33
0,30
0,19
3,32
1,12

100

CIEPA

SJBS

niskie

100

100

TABELA 7. Bilans energetyczny kota WR-5M ze cianami szczelnymi w Prudniku

Wymiar

Tre

Qd

Ciepo doprowadzone w paliwie

Sprawno kota brutto

%
%

Ite

C
^ ww

J
wu

Wylotowa wyrana
Wylotowa utajona
W ulu
W przesypie
W popiele lotnym
Promieniowania

s*

S0
SpL

S TRATY
%
%
%
%
%
%

Obcis tenie
rednie
wysokie

niskie
100
85,58

Ciepo doprowadzone w paliwie

Sprawno kota brutto

100

85,02

85,76

83,39

100

8,40
0,02
3,58
0,10
0,81
2,07

9,13
0,06
2,05
0,10
1,70
1,20

11,79
0,03
1,23
0,12
2,36
1,08

C IEPA
8,98
0,02
2,05
0,07
0,25
3,05

Wylotowa wyrana
Wylotowa utajona
W ulu
W przesypie I
W przesypie II
W popiele lotnym
Promieniowania

Symbol

Wymiar

Q*

%
%

fibr

STRA TY
e

^ww
C
Jwu

s
s,

SD!!

SPL
So

CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 7-8/2004

m9x

100

TABELA 8. Bilans energetyczny kota OR-10-040 (nr 1) Pask

Tre

C I E P .A
%
%
%
%
%
%
%

- mi

niskie

Obcienie
rednie

100
73,42

81,57

100
81,97

22,32
0,07
0,34
0,13
0,10
0,03
3,59

14,71
0,02
1,49
0,08
0,13
0,13
1,87

15,88
0,05
0,03
0,08
0,14
0,32
1,53

100

TABELA 9. Bilans energetyczny kota OR-10-040 (nr 1) Wolsztyn

^Trec^
Ciepo doprowadzone w paliwie
Sprawno kota brutto
Wylotowa wyrana
Wylotowa utajona
W ulu
W przesypie I
W przesypie 11
W popiele lotnym
Promieniowania

Spnbe
^^H|H

.-. :

Wymiar

Qa

, j| "-;;:^
::^L
100

%
%

Tlbr

STRATY

CIEPA
%
%
%
%
%
%
%

las

s,
s.
s,
SgD
SPL

mniej paliwa, a w konsekwencji emitujc mniej substancji

szkodliwych do atmosfery.
Natomiast zestawienie wartoci sprawnoci brutto dla poszczeglnych obcie kota WR-5M przedstawiono w tab. 7,
a dla kotw OR-10-040 w tab. 8 i 9. Sprawno w obu
przypadkach bya bardzo wysoka i wyniosa dla obcienia
wysokiego kota WR-5M ponad 85%, a dla kotw OR-10-040
od 82 do ponad 84%. Sprawno oraz poszczeglne straty dla
kota WR-25-013 przedstawiono w tab. 10. Dla tego kota
najwysz sprawno uzyskano dla obcienia redniego. Natomiast dla obcienia wysokiego sprawno spada do prawie
82%, z uwagi na znaczn strat w ulu. Wynika z tego, e
modernizacja kotw przyniosa znaczcy wzrost ich sprawnoci, niemoliwy do osignicia przed modernizacj.

Obsigeme "
'

69,00
22,69
0,19

0,87
0,42
0,48
0,42
5,93

fostaie
100

wysokie

84,27

82,44

9,64
0,08
2,09
0,41
0,29
0.37
2,85

12,81
0,09
1,38
0,44

100

0.40
0,42
2,02

wionych uzyskano odpowiedni wymian ciepa, gwarantujc

temperatur spalin za kotem poniej 160C. Dlatego strata
wylotowa wyrana dla obcienia wysokiego w kotle WR-5M
wynosi tylko 9,13%.
Dla kotw OR-10-040 strata ta wyniosa od 15,88% w Pasku do 12,81% w Wolsztynie, natomiast w kotle WR-25-013,
z uwagi na modernizacj ukadu podawania powietrza podmuchowego oraz zamiany podgrzewacza powietrza na dodatkowy pczek konwekcyjny, udao si ograniczy strat wylotow wyran dla obcienia wysokiego i redniego do ok. 8%
(tabela 10).
Strata wylotowa utajona. Jej wielko zaley od zawartoci
tlenku wgla w spalinach (w zasadzie jest bardzo niska)
i w zwizku z tym nie ma istotnego wpywu na sprawno kota.
Naley jednak prowadzi proces spalania w kotle w ten sposb
(m.in. przez odpowiednie sterowanie wtrnym powietrzem),
aby zawarto tlenku wgla w spalinach ograniczy do minimum, gdy ma to istotny wpyw na ochron rodowiska.
Wedug wieloletnich dowiadcze autora, wentylator wtrnego
powietrza naley w zasadzie uruchamia tylko przy obcieniu
wysokim, a w niektrych, jednostkowych przypadkach, rwnie
przy obcieniu rednim.
Strata w ulu. Jest to druga co do wielkoci, po stracie
wylotowej (kominowej), majca bardzo istotny wpyw na
sprawno kota. Naley wic dy do jej ograniczenia.
Waciwa regulacja wszystkich badanych kotw w trakcie
pomiarw umoliwia jej bardzo radykalne ograniczenie do
wielkoci poniej 2%. Uzyskanie tak niskiej straty w ulu byo
moliwe dziki prawidowej regulacji iloci powietrza podmuchowego w poszczeglnych strefach oraz zapewnienie
waciwej proporcji midzy gruboci warstwy paliwa na
ruszcie a jego prdkoci posuwu. Jedynie w kotle WR-25 strata
w ulu dla obcienia wysokiego wyniosa a ponad 7%, co
byo spowodowane znacznie gorszym, pod wzgldem kalorycznoci wglem od wymaga stawianych przez producenta kota.

4.3. Straty cieplne

Zestawienie strat cieplnych dla kota WR-5-022, kota
WR-5M, OR-10-040 oraz WR-25-013 przy trzech obcieniach
zawarto w tab. od 6 dolO. Dla kota WR-5M wykonano badania
dla czterech obcie, gdy uytkownik oczekiwa informacji
o maksymalnej wydajnoci cieplnej, nawet przy istotnym
spadku sprawnoci.
Strata wylotowa wyrana. Strata wylotowa wyrana jest
w zasadzie najwiksz ze strat wystpujcych w urzdzeniu
kotowym, a jej wielko jest funkcj temperatury oraz iloci
spalin opuszczajcych kocio. Z tego wypywa oczywisty
wniosek, e aby zwikszy sprawno kota, naley, m.in.
zmniejszy ilo spalin (niski wspczynnik nadmiaru powietrza i eliminacja dosysania faszywego powietrza") oraz temperatur spalin za kotem. Efektem tych dziaa byo zmniejszenie straty wylotowej wyranej w kotle WR-5-022 dla
obcienia wysokiego do 10,57%. Warunki ograniczenia wspczynnika nadmiaru powietrza s atwe do spenienia w kotach
ze cianami szczelnymi. Konstrukcja cian szczelnych zapewnia szczelno caego cigu spalinowego, a na ekranach opet-

TABELA 10. Bilans energetyczny kota WR-25-013 (nr 5) Brzeszcze

Tre
Ciepo doprowadzone w paliwie
Sprawno kota brutto
Wylotowa wyrana
Wylotowa utajona
W ulu
W przesypie I
W przesypie 0
W popiele lotnym
Promieniowania

10

^iVllfMlI

\Vv mi3 1*

Qd
Tlbr

STRATY
evvw

S
Sj
SD!
S2

SPL
S0

%
%
CIEPA
%
%
%
%
%
%
%

niskie

Obcienie
rednie

78.82

87,46

100

16,52
0,08
0,25

0,36
0,99
0,59
2,39

100

__

7,83
0,04
1,90

0,31
0,47
1,06
0,93

wysokie
100
81,93
8,17
0,04
7,22
0,32
0,57
0,99
0,76

CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 7-8/2004

W konsekwencji, aby uzyska wydajno ciepln ok. 30 MW,

naleao spala znacznie wicej paliwa, co byo powodem
niecakowitego spalania wgla na ruszcie.
Straty w przesypie i popiele. Wielkoci tych strat s
w zasadzie niewielkie i nie maj istotnego wpywu na sprawno kota. Wielko przesypu, a tym samym strata w przesypie
zaley od jakoci pokadu rusztu (jego szczelnoci), ktra
nakada na obsug obowizek cigego sprawdzania i ewentualnego uzupeniania brakw rusztowin. Strata w popiele
lotnym wynika z zawartoci czci palnych oraz iloci popiou
lotnego. Na jego wielko ma wpyw waciwa regulacja
powietrza podmuchowego w stosunku do wielkoci cigu spalin
tak, aby zmniejszy intensywno porywania czstek popiou
z komory paleniskowej.
4.4. Zawarto gazowych substancji szkodliwych w spalinach za kotem
Z zestawienia rednich wartoci stenia dwutlenku siarki
SO2, tlenkw azotu jako NO2 i tlenku wgla CO za badanymi
kotami dla poszczeglnych obcie wynika, e w zasadzie
emisja dla wikszoci czynnikw szkodliwych mieci si
w granicach wymaga okrelonych w Rozporzdzeniu ministra
rodowiska z 30.07.2001 r. (Dz.U. nr 87 pz. 957
z 24.08.2001 r.) i jest dopuszczalne wprowadzenie do powietrza
iloci substancji zanieczyszczajcych ze spalania paliw staych
wg tego Rozporzdzenia.
Zawarto SO2 w spalinach praktycznie nie zaley od obsugi
kota, a jedynie od zawartoci siarki w spalanym paliwie. Dla
kota WR-5-013 w Kole, jako kota istniejcego (uruchomienie
przed 1990 r.), nie zostaa przekroczona zawarto SO2, mimo
i wynosi 1454,3 mg/nm3 dla obcienia wysokiego, natomiast
dla kota WR-5M w Prudniku, jako kota nowego (uruchomienie
po 1990 r.) nieznacznie zostaa przekroczona dla obcienia
wysokiego, chocia wynosi 1340 mg/nm3.
Natomiast zawarto NOX i CO w spalinach zaley w duej
mierze od waciwej regulacji procesu spalania w kotle. Polega
to na odpowiednim dawkowaniu iloci powietrza podmuchowego w poszczeglnych strefach oraz stosowanie wtrnego powietrza (w zasadzie tylko dla obcienia wysokiego, chocia
zdarzay si przypadki koniecznoci stosowania wtrnego powietrza rwnie dla obcienia redniego). Odpowiedni ilo
powietrza podmuchowego naley dostosowa do iloci spalanego paliwa. Waciwa regulacja wyej wymienionych czynnikw
w trakcie pomiarw przez grup pomiarow przyczynia si do
utrzymania zawartoci gazowych substancji szkodliwych w dopuszczalnych granicach okrelonych w rozporzdzeniu [2].

5. Wnioski
Na podstawie przeprowadzonych pomiarw bilansowych
badanych kotw mona sformuowa nastpujce wnioski:
kocio typu WR-5-022 po wykonaniu ograniczonej modernizacji ukadu podawania powietrza oraz zmian w zakresie
rusztu uzyska znacznie wysz wydajno ciepln ok.
10,38 MW, przy sprawnoci powyej 84%,
kocio WR-5M po zmodernizowaniu na ciany szczelne
uzyska wydajno ciepln ponad 8,6 MW, przy sprawnoci
ponad 83%,
kocio OR-10-040 po zmodernizowaniu podgrzewacza
wody oraz zwikszeniu powierzchni ogrzewalnej o ok. 25 m2
uzyska wydajno ponad 10 t/h, przy spalaniu paliwa o bardzo
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 7-8/2004

niskiej kalorycznoci, uzyskujc sprawno ponad 84% dla

obcienia redniego. Ocenia si, e przy spalaniu paliwa
zblionego do wymaga stawianych przez producenta kota
bdzie mona osign wydajno ponad 12 t/h,
kocio WR-25-013 po przeprowadzonej modernizacji uzyska wydajno ciepln ponad 30 MW, przy bardzo wysokiej
sprawno wynoszcej ponad 87%,
na podkrelenie zasuguje fakt, e dla kota WR-5M ze
cianami szczelnymi, krzywa sprawnoci jest bardzo spaszczona, co umoliwia jego eksploatacj w szerokim przedziale
obcie z bardzo wysok sprawnoci,
zmniejszenie iloci spalanego wgla po wykonanej modernizacji przyczyni si rwnie do ograniczenia emisji substancji
szkodliwych ze zmodernizowanych kotw,
przedstawione wyniki pomiarw bilansowych zmodernizowanych kotw (bez wzgldu na zakres modernizacji)
potwierdzaj suszno wybranych kierunkw modernizacji,
a uzyskane efekty zarwno ekonomiczne, jak i ekologiczne
powinny stanowi przykad dla innych przedsibiorstw ciepowniczych.
LITERATURA
[1] Praca zbiorowa - Pomiary cieplne cz. I i II WNT-Warszawa 1995
[2] Rozporzdzenie ministra ochrony rodowiska z 30.07.2001 r.
(Dz.U. nr 87 pz. 957 z dn. 24.08.2001 r.)
[3] P o p i o k i e w i c z R.: Kierunki modernizacji rde ciepa pod
ktem zwikszenia ich efektywnoci na podstawie pomiarw energetycznych. II Krajowa Konferencja Ciepownicza, Mierki k/Olsztynka, maj 2001
[4] P o p i o k i e w i c z R.: Modernizacja rde ciepa w aspekcie
techniczno-ekologicznym na podstawie pomiarw energetycznych.
V Forum Ciepownikw Polskich, Midzyzdroje, wrzesie 2001
[5] Sprawozdanie z pomiarw energetycznych kota WR-5M w Prudniku, ZBDGK - Katowice 2000
[6] Sprawozdanie z pomiarw energetycznych kota WR-25 w Brzeszczach, ZBDGK - Katowice 2001
[7] Sprawozdanie z pomiarw energetycznych kota OR-10-040
w Wolsztynie, ZBDGK - Katowice 2002
[8] Sprawozdanie z pomiarw energetycznych kota OR-10-040 w Pasku, ZBDGK - Katowice 2002
[9] Sprawozdanie z pomiarw energetycznych kota WR-5-022 w Kole, ZBDGK - Katowice 2002

llSi

i SSSlBii "i ^St

"sy-r 's *:: v c

y j. >:. T ul. :zackiegc

. ._;-

zskr-ssu :.;': afftioifry- wer^jlk^c| tgssztorppfi

; r ".-y... :."~-.:z~ '- J! r'.";. ~ " j l '"'X;'" i '; = c,::':
- flj . . .,';

wSfeti^ ':r:c/::'".. jjj jj lij jjj

;.:.
".'-.-:'.:.: ~:~; :
l --.:\.
".;;>- j j . |i .;': ; : :- jjj jj| | |
j jj -.::-::':,:.'.:- \ jj l j f : .. i JJJJJ jj Jjj \ . jjj|

11