Professional Documents
Culture Documents
do prognozowania
pionowego rozkadu temperatury
w obiekcie z ogrzewaniem podogowym
Mgr in. MARZENA NADOLNA
Dr in. PIOTR ZIEMBICKI
Uniwersytet Zielonogrski
Modelowanie numeryczne
Wraz ze wzrostem moliwoci oblicze komputerowych
programy CFD (Computation Fluid Dynamics) stay si niezwykle popularnym narzdziem w procesie projektowania
systemw wentylacyjnych i prognozowania przepyww oraz
rozkadu temperatury w nowo wznoszonych budynkach. Podstaw typowych modeli CFD s ukady rwna rniczkowych:
cigoci przepywu, zachowania pdu i energii. Rozwizaniem
tego ukadu jest rozkad chwilowych wartoci parametrw:
skadowych wektora prdkoci, cinienia i temperatury powietrza oraz koncentracji zanieczyszcze w pomieszczeniu. Opisany ukad nieliniowych czstkowych rwna rniczkowych
rozwizuje si metodami numerycznymi. Std te taka metoda
prognozowania nazywana jest modelowaniem numerycznym
albo modelowaniem komputerowym. W wyniku rozwizania
problemu uzyskuje si olbrzymie zbiory liczb, ktre reprezentuj wartoci wszystkich zmiennych opisujcych problem (zalenych i niezalenych) w dyskretnych punktach przestrzennych
i czasowych.
Modelowanie numeryczne dostarcza przyblionych, a wic
obarczonych okrelonymi bdami, rozwiza ukadu rwna:
cigoci przepywu, zachowania pdu i energii. Powan
trudno w rozwizywaniu tego ukadu rwna stanowi fakt, i
przepywy w pomieszczeniach s w wikszoci przypadkw
turbulentne. Wymaga to zastosowania waciwego modelu
zjawiska burzliwoci i zadawania odpowiednich warunkw
brzegowych na ciankach staych [l, 5, 6, 7].
Wszystkie handlowe wersje programw CFD wykorzystuj
niektre modele turbulencji. Poszczeglne modele rni si
miedzy sob zbiorem zalenoci, opisujcych proces z wymagan lub moliw dokadnoci. O wyborze rodzaju modelu
decyduj takie czynniki, jak koszt i czas opracowania modelu,
oczekiwany rezultat, wymagana dokadno, trudnoci obliczeniowe [2].
Modele matematyczne klasyfikuje si najczciej wedug
kryterium szczegowoci opisu procesu oraz wedug klasy
rwna przyjtych do opisu procesu.
Na najniszym poziomie zaawansowania, programy wykorzystuj teorie lepkoci wirw do obliczania transportu pdu
turbulentnego oraz dyfuzyjnoci wirw do obliczania transportu
wielkoci skalarnych. Wyszy stopie zoonoci reprezentuje
6
dwurwnaniowy model turbulencji Ks. W modelu tym rwnania ruchu dotyczce energii kinetycznej K i stopnia jej
dysypacji s s rozwizywane w kadym wle siatki. Ta metoda
wymaga zestawu staych modelowych otrzymanych eksperymentalnie. Powyszy opis wymaga reprezentuje standardowe
podejcie do rozwizania omawianego zagadnienia. Bardziej
wyrafinowan wersj modelu K - e jest wersja RNG, w ktrej
stae wyprowadza si na podstawie teorii matematycznej,
wczajc w to dodatkowy czon w rwnanie dysypacji energii,
odniesiony do cakowitego pola napre i lepkoci turbulencji.
Ten dodatek pochodzi z teorii grup renormalizowanych.
Na rynku pojawio si wiele programw do numerycznego
prognozowania, ktre zostay do znacznie zweryfikowane i s
udostpniane odpatnie. W pracy do badania rozkadu temperatury w obiekcie z ogrzewaniem podogowym wykorzystano
gotowy program, FLUENT z nakadk graficzn Airpak, ktry
jest jednym z programw CFD.
Podstaw oblicze wykonywanych za pomoc pakietu FLUENT jest metoda skoczonych objtoci. Metoda ta przeprowadza obliczenia opierajc si na siatce o strukturze blokowej, a take dopuszcza wykorzystywanie niestrukturalnych
siatek obliczeniowych. Program FLUENT moe wykona
obliczenia wykorzystujc dyskretyzacj skonstruowan z elementw trjktnych lub czworoktnych oraz elementw czworociennych, szeciociennych i pryzmatycznych lub ich kombinacji. Ta rnorodno pozwala dostosowa topologi siatki
do rozwizywanego zagadnienia [l, 6, 7].
Wykorzystywana przez FLUENT metoda skoczonych objtoci polega na cakowaniu rwna opisujcych zagadnienie
po kadym elemencie (objtoci kontrolowanej), w wyniku
czego, otrzymuje si rwnania dyskretne, speniajce prawa
zachowania w obrbie elementu.
Airpak jest programem wsppracujcym z programem FLUENT, dajcym moliwo szybkiego tworzenia modeli przestrzennych, zadawania parametrw i danych wyjciowych oraz
generowania siatki dyskretyzacji dla tych modeli. Program
dostarcza te wyniki przetwarzania kocowego i wizualizacj
tych wynikw za pomoc obrazw graficznych, zawierajcych
rne parametry komfortu cieplnego. Istnieje moliwo przedstawiania obrazu w trjwymiarze (modelowanie 3D), wizualizacji szybkoci za pomoc wektorw, konturw, czstkowych
cieni, siatki lub ci paszczyzny rwnych powierzchni. Do
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2004
przeanalizowania drogi poruszajcych si, np. czstek powietrza w badanym obiekcie, suy animacja czstki i kolorytu cieni,
jak rwnie animacja wektorw i konturw w analizie przejciowej. Bezporednie grafiki mog by zapisywane jako obrazy
PPM, Xl l, GIF, JPEG, RGB, filmy MPEG, AVI, FLI oraz jako
filmy animowane GIF [1].
Program FLUENT po zakoczeniu oblicze tworzy, tzw.
raporty, ktre wyszczeglniaj pliki ASCII wszystkich rozwizanych wielkoci i pochodnych wielkoci (strumienia ciepa, stosunek przepywu masy, wspczynnik przejmowanie
ciepa, itp.) na wszystkich obiektach lub ich czciach oraz
w wyszczeglnionym obszarze uytkowania. Raport moe
rwnie okrela czas rozwizywania zmiennych w jakimkolwiek punkcie modelu jak i przedstawia w sposb graficzny
monitorowanie zbienoci podczas rozwizywania procesu.
W kadym programie wykorzystujcym technik numerycznej mechaniki pynw, do uzyskania poprawnych oblicze
istotny jest, sposb definiowania siatki dyskrtyzacj i. Moliwoci programu Airpak w tym zakresie s jednak ograniczone
z tego wzgldu, i jest to program inynierski. Stosowa tu
moemy jedynie ortogonaln kartezjaska siatk dyskretyzacji
o ograniczonej liczbie oczek. W siatce tej oczka ustawione s
w rzdy biegnce rwnolegle do osi wsprzdnych.
Ortogonalna siatka kartezjaska o oczkach prostopadociennych jest atwa i efektywna do komputerowej generacji, nie
wymaga stosowania dodatkowych skomplikowanych programw. Znajduje ona zastosowanie przede wszystkim dla pomieszcze o prostej geometrii, np. szecianu lub prostopadocianu
bez przeszkd wewntrznych [6, 7].
Zawarty w programie Airpak generator siatki zawiera algorytm do automatycznego generowania trjwymiarowej siatki
obliczeniowej. Na podstawie wprowadzonego opisu ksztatu
geometrycznego automatycznie generuje siatk obliczeniow,
ktrej gsto jest wiksza w rejonach wikszych gradientw
(prdkoci, temperatury, itp.), a mniejsza w obszarach, gdzie
wartoci gradientw s mniejsze. Istnieje rwnie moliwo
modyfikacji siatki na brzegach obszaru oraz funkcji gstoci
elementw. Przykad ortogonalnej siatki kartezjaskiej, zastosowanej dla badanego obiektu, pokazano na rys. l.
W programie istnieje moliwo wyboru reimu przepywu
przez okrelenie czy przepyw jest laminarny, czy turbulentny.
Dla przepywu turbulentnego wyrnia si cztery modele
obliczeniowe:
- model I nazywany w programie indoor zero euation,
- model II nazywany zero euation,
- model III nazywany two euation,
- model IV nazywany RNG [1].
Jednym z celw pracy byo okrelenie waciwego modelu
obliczeniowego, przy ktrym otrzymywane wyniki modelowania numerycznego, jak najdokadniej odwzorowuj rzeczywiste
warunki termiczne panujce w badanym obiekcie. W przypadku
ogrzewania podogowego duy wpyw na rozkad temperatury
nad powierzchni grzejn (podog) ma wymiana ciepa przez
konwekcj i promieniowane. W ogrzewaniu podogowym
szczeglnie przy maej rnicy temperatury konwekcja ma duo
mniejsze znaczenie, wiksza cz ciepa przekazywana jest
przez promieniowanie.
W programie Airpak s do dyspozycji dwa modele obliczeniowe promieniowania:
- model I promieniowania (S2S), czyli powierzchnia-powierzchnia,
- model II promieniowania (DO), to dyskretne rzdne.
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2004
Badania eksperymentalne
Badaniu poddano obiekt o wymiarach 1,0x0,6 x 0,6 m,
w ktrym podog stanowia pyta grzejna o mocy 140 W.
Obudow pyty grzejnej stanowiy trzy ciany i dach, wykonane
z bezbarwnego pleksi o gruboci 4 mm. Od przodu badanego
obiektu pozostawiono woln przestrze. Tego typu obiekty
stosowane s przy odchowie maych zwierzt, np. prosit [4].
Badania wykonano w komorze klimatyzacyjnej Instytutu
Inynierii rodowiska Uniwersytetu Zielonogrskiego, w ktrej
utrzymana jest staa temperatura otoczenia 21C. Rozkady
temperatury w badanym obiekcie mierzony by czujnikami
termorezystancyjnymi 3-przewodowymi Pt 1000 o dokadnoci
+ 0,3C +0,l%wm. Mierzone wartoci temperatury rejest-
Rys. 1. Siatka ortogonalna kartezjaska nierwnomiernie zagszczona, stosowana dla badanego obiektu z ogrzewaniem podogowym
Bl
<5,75G"
promieniowanie (DO)
| 46,299
047
Czujniki PT 1000
50,2025
28,6562
49,8783
'.6166
50,3551
71
36,7841
Rys. 4. Porwnanie redniej temperatury powierzchni pyty grzejnej dla rnych modeli obliczeniowych programu CFD
Punkt pomiarowy-2
Punkt pomiarowy -1
rr-23,5
0,05
0,1
0,15
0,35
0,55
0,05
Punkt pomiarowy-3
0,05
0,1
0,15
0,35
0,55
0,15
0,35
0.55
0,1
0,15
0.35
0,55
Punkt pomiarowy - 5
0,1
0,15
Punkt pomiarowy-4
0,05
0,1
Punkt pomiarowy-6
0,35
0,15
0,55
Punkt pomiarowy - 7
Punkt pomiarowy - 8
i 8*
0,05
0,1
0,15
0,35
0,55
0,1
0,15
0,55
0,35
Punkt pomiarowy - 9
0,05
0,1
0,15
0,35
0,55
Podsumowanie
Przy analizie jednego typu obudw pyty grzejnej trudno jest
jednoznacznie stwierdzi, ktry model obliczeniowy oferowany
w programie Airpak najdokadniej odwzorowuje rzeczywiste
pionowe rozkady temperatury w obiektach z ogrzewaniem
podogowym. Na pewno uzyskane wyniki wskazuj na moliwo wykorzystania modelowania CFD, jako metody prognozowania rozkadu temperatury w tego typu obiektach. Aby
uzyska dokadniejsze rezultaty oblicze numerycznych, konieczne jest korzystanie z modelu obliczeniowego, w ktrym
istnieje moliwo oddzielnego uwzgldniania emisji konwekcyjnej i promienistej ze rda ciepa. Naley rwnie zbada,
czy zastpienie deklarowanej w warunkach brzegowych mocy
rda jego temperatur uzyskan z pomiarw przyniesie
jakociowo lepsze wyniki.
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2004
4. Wnioski
W pomieszczeniu badawczym poprawnie odwzorowano
warunki termiczne wystpujce w rzeczywistym pomieszczeniu
w sezonie grzewczym, uzyskujc zgodno: rozkadu temperatury powierzchniowej przegrd i strumieni ciepa.
W laboratorium stworzono warunki klimatu zastpczego,
uwzgldniajcego temperatur powietrza zewntrznego i natenie promieniowania sonecznego.
Uzyskano dokadne odwzorowanie energetycznych obcie pomieszczenia badawczego i oczekiwanych przebiegw
temperatury powietrza zewntrznego przez zadawanie skorygowanego przebiegu temperatury w ukadzie regulacji i przygotowania powietrza. Zrealizowane laboratorium o znanych i zweryfikowanych parametrach, wykonywanie wielokierunkowych
bada elementw instalacji centralnego ogrzewania w warunkach dynamicznych, wystpujcych w rzeczywistych instalacjach.
Przewiduje si wielokierunkowe badania wpywu parametrw procesu ogrzewania na dokadno odwzorowania
(dokoczenie ze str. 9)
weryfikacji modelu. Ponadto pomiary dostarczaj danych
uzupeniajcych do modelowania numerycznego, np. do
odpowiedniego sformuowania warunkw brzegowych. Wynika z tego potrzeba wzajemnego powizania oblicze
numerycznych i pomiarw.
LITERATURA
IOWNI
VYCH
ch 8 15 22
ic poo nr
nr 10/2004
23