Metody rozdziau iloci ciepa

dostarczonego do budynku na potrzeby ogrzewania

i ciepej wody uytkowej
Dr hab. in. JAN SYPOSZ
Katedra Klimatyzacji i Ciepownictwa
Politechniki Wrocawskiej

Jednym z problemw zgaszanych przez wrocawskie spdzielnie mieszkaniowe s zastrzeenia indywidualnych odbiorcw
ciepa odnonie do metod okrelania wartoci jednostkowego kosztu podgrzania l m3 ciepej wody uytkowej. W artykule
przedstawiono przegld i analiz uregulowa prawnych oraz proponowanych w publikacjach metod okrelania iloci ciepa
zuywanego do podgrzania ciepej wody uytkowej w budownictwie wielorodzinnym zaopatrywanym w ciepo z miejskich
systemw ciepowniczych. Wskazano na potrzeb prowadzenia dalszych bada w tym zakresie.
METODY stosowane w rozliczeniach kosztw ogrzewania
i przygotowania ciepej wody w budynkach powinny by:
a) zgodne z obecnymi uregulowaniami prawnymi,
b) poprawne technicznie,
c) tanie i atwe w stosowaniu,
d) cakowicie wiarygodne dla odbiorcw ciepa.
W przypadku dostawy ciepa z systemu ciepowniczego do
budynkw wyposaonych w dwufunkcyjne, dwustopniowe wzy
c.w.u. i c.o. wystpuje problem wiarygodnoci podziau kosztw
ciepa zuytego na potrzeby ogrzewania i ciepej wody uytkowej.
W zalenoci od stosowanej metody uzyskuje si rne wartoci
kosztu podgrzania l m3 ciepej wody, co budzi wtpliwoci
odbiorcw odnonie do rzetelnoci dokonanych rozlicze. W artykule dokonano analizy opublikowanych dotychczas metod pod
ktem ich zgodnoci z aktualnie obowizujcymi rozporzdzeniami oraz wiarygodnoci i dogodnoci w stosowaniu.
Obowizujce uregulowania prawne dotyczce
opomiarowania wzw
Obowizujcym aktem prawnym w zakresie opomiarowania
jest Rozporzdzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002
r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie [10]. Okrela ono zasady i zakres
wyposaenia budynkw w instalacje, ustala obowizek opomiarowania urzdze grzewczych w budownictwie mieszkaniowym oraz reguluje wymagania dotyczce rodzaju i miejsc
zainstalowania przyrzdw pomiarowych w budynkach.
Rozporzdzenie nakada prawny obowizek zainstalowania
urzdzenia umoliwiajcego pomiar iloci ciepa zuywanego
do przygotowania ciepej wody ( 121 ust. l, ust. 2 i ust. 3) oraz
na potrzeby centralnego ogrzewania ( 135) (tab. 1).
Zgodnie z punktem 4.5. Urzdzenia pomiarowe, normy
PN-92/B-01706 Instalacje wodocigowe. Wymagania w projektowaniu" [7]:
W instalacjach wodocigowych naley stosowa urzdzenia
do pomiaru:
- objtoci lub strumienia objtoci wody,
- cinienia wody,
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 4/2005

- temperatury wody (w instalacjach ciepej wody),

- zuycia energii elektrycznej i cieplnej.
Urzdzenia do pomiaru zuycia energii cieplnej naley
instalowa w miejscach i iloci uzgodnionej midzy uytkownikiem instalacji i dostawc energii cieplnej".
Jak wynika z powyszego rozporzdzenia i normy istnieje
obowizek montau urzdze do pomiaru iloci ciepa dostarczanego do przygotowania ciepej wody uytkowej i ogrzewania budynku. Miejsce montau tych urzdze pozostawia si do
uzgodnienia midzy uytkownikiem instalacji a dostawc ciepa. Brak precyzyjnego okrelenia miejsca montau, np. ciepomierza c.o. w dwufunkcyjnym, dwustopniowym wle c.o.
i c.w.u., moe by, jak wykazuje dotychczasowa praktyka,
powodem sporw midzy dostawc a odbiorc ciepa. Koszt
zainstalowania i obsugi ciepomierza zamontowanego po stroTABELAl
Paragraf
. _.

121 usL2

121 ust.3

Urzdzenie
urzdzenia do pomiaru
iloci ciepa lub paliwa
zuywanego do przygotowania ciepej wody
_ ~ -, ....... =.-_,.._ _,

Miejsce zainstalowania / warunki

w budynku mieszkalnym wielorodzinnym,
zamieszkania zbiorowego i uytecznoci
publicznej (brak okrelenia konkretnego
miejsca zainstalowania)
w budvnku nr -^ ~
~
lyrn,

ciepej wody, dostarczanej

do poszczeglnych
(brak okrelenia konkretnego miejsca zaini mieszka oraz pomieszi cze sucych do wspl1
~~^ -,M :!:;, :_:_:. '.r;'^ -: ".'"
w zespoach budynkw mieszkalnych wielourzdzenie do pomiaru
rodzinnych, zaopatrywanych w ciep wod
iloci ciepa iub paliwa
ze wsplnej kotowni lub grupowego wza
zuywanego do przygociepowniczego
moe by umieszczone
towania ciepej wody
poza tymi budynkami, jeeli w budynkach
tych s zastosowane zestawy wodomierze-

ru iloci ciepa dostaicza-

19

Rys. 1. Schemat pomiarowy zuycia ciepa na potrzeby c.o. i ciepej wody przy
uyciu ciepomierza gwnego LC1 oraz dodatkowego LC2 zamontowanego
po stronie instalacji c.o.

Rys. 2. Schemat pomiarowy zuycia ciepa na potrzeby c.o. i ciepej wody przy
uyciu ciepomierza gwnego LC1 oraz dodatkowego ciepomierza LC2
centralnego ogrzewania

nie instalacji wewntrznej - rys. l, z racji podziaw wasnociowych wza w caoci ponosiby odbiorca, a koszty zwizane
z ciepomierzem zamontowanym po stronie wody sieciowej
(przed wymiennikiem c.o.) - rys. 2 zgodnie z rozporzdzeniem
taryfowym [12] odbiorca ponosiby jedynie w 25%, w ramach
opaty za przyczenie do sieci ciepowniczej.
Rozporzdzenie dopuszcza rozwizanie, w ktrym koszty za
przyczenie do sieci s ustalane midzy przedsibiorstwem
przesyowym a odbiorc ciepa. Spdzielnie mieszkaniowe
najczciej dc do maksymalnego obniania kosztw wasnych staraj si unika ponoszenia kosztw opomiarowania
dostawy ciepa na potrzeby c.o. i c.w.u. w wle ciepowniczym
i przenie je na dostawc ciepa.
Podane wyej wymagania dotycz budynkw nowo wznoszonych i modernizowanych. Obecnie brak jest jednoznacznych
przepisw dotyczcych opomiarowania i metod rozliczeniowych budynkw istniejcych.

jednostki objtoci wody i ceny jednostkowej ciepa. Straty

ciepa zwizane z dostarczeniem ciepej wody do lokali wliczane s podczas sezonu ogrzewczego, jako cz zuycia na
oglne cele c.o., a poza sezonem ogrzewczym, gdzie cae ciepo
przeznaczone jest na przygotowanie c.w.u., straty ciepa instalacji ciepej wody stanowi cz kosztw zuycia ciepa
c.w.u. W metodzie tej, autorzy wskazuj na bd oszacowania
zuycia ciepa na potrzeby ciepej wody, spowodowany wahaniami temperatury wody zimnej, zasilajcej wymiennik c.w.u.
Zaproponowane metody rozliczeniowe maj ograniczon
przydatno praktyczn, gdy w standardowych wykonaniach
wzw podgrzewanie ciepej wody odbywa si w ukadach
dwustopniowych, w ktrych nie ma moliwoci bezporedniego
pomiaru zuycia ciepa na podgrzanie ciepej wody za pomoc
jednego ciepomierza. Zamieszczone w publikacji jednostopniowe wzy c.w.u. - rys. 3 stosowane s bardzo rzadko.
W ukadach dwustopniowych pene opomiarowanie c.w.u. jest
zbyt kosztowne (niezbdne byyby dwa ciepomierze - rys. 4).
Druga z proponowanych metod, zalecana w przypadku
wyposaenia wza w ciepomierz gwny oraz wodomierz
zimnej wody zasilajcej wymiennik c.w.u. rys. 5, w proponowanej wersji ma zbyt mao danych do jej stosowania:
nie podano zasad przyjmowania do oblicze wartoci
temperatury ciepej i zimnej wody w okresie rozliczeniowym,
nie podano zasad okrelenia strat ciepa instalacji ciepej
wody w okresie letnim w celu dodania ich do ciepa zuytego na
podgrzanie c.w.u. netto" (bez strat).
Pocztek i koniec sezonu grzewczego jest zmienny w czasie
roku i zaley od aktualnej w danym roku temperatury zewntrznej. Daty rozpoczcia i zakoczenia sezonu grzewczego nie s
rejestrowane przez ciepomierz gwny i podzia strat ciepa
cyrkulacji c.w.u. na okres letni (wyczne zuycie ciepa na
potrzeby c.w.u.) i sezon grzewczy, pod wzgldem obliczeniowym byby zbyt skomplikowany.

Rys. 3. Schemat pomiarowy zuycia ciepa na potrzeby c.o. i ciepej wody przy
uyciu ciepomierza gwnego LC1 oraz dodatkowego LC2 w wle z jednostopniowym podgrzewaniem c.w.u.

Publikowane metody podziau kosztw dostawy ciepa na

potrzeby c.o. i c.w.u. w budynkach wyposaonych w indywidualne wzy ciepownicze
Autorzy opracowania pt. Metody rozlicze kosztw zuycia
ciepa i wody w budynkach ", zalecanego przez Urzd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast [5] informuj, e w celu okrelenia
iloci ciepa zuytego na ogrzewanie budynku, naley odj od
wskazania ciepomierza zbiorczego wskazanie ciepomierza
ciepej wody. W wypadku braku ciepomierza zainstalowanego
przy wymienniku ciepej wody, ilo ciepa zuytego na jej
przygotowanie mona okreli iloczynem zuytej wody, wedug
wskaza wodomierza (wody zimnej) zainstalowanego na zasilaniu wymiennika c.w.u. oraz iloci ciepa zuytego na podgrzanie
20

Rys. 4. Schemat pomiarowy zuycia ciepa na potrzeby c.o. i ciepej wody przy
uyciu ciepomierza gwnego LC1 oraz dwch dodatkowych ciepomierzy
LC2 i LC3 zamontowanych w instalacji c.w.u.
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 4/2005

Kolodziejczyk [3] proponuje, aby w przypadku dwufunkcyjnego, jedno- lub dwustopniowego wza ciepowniczego, do
ustalania podziau iloci zuytego ciepa pomidzy instalacje c.o. i c.w.u. stosowa wodomierz - rys. 5, ewentualnie
pomocniczy ciepomierz - rys. 6, umieszczony po stronie
ciepej wody uytkowej (na gwnym przewodzie doprowadzajcym zimn wod wodocigow do systemu podgrzewania).
Nie zaleca przy tym, stosowania do tego celu dodatkowego
ciepomierza po strome centralnego ogrzewania - rys. 2, ze
wzgldu na wielko moliwego bdu obiegowego jego wskaza, ktry - wobec dominujcego charakteru instalacji c.o. jako
odbiornika ciepa - mgby prowadzi do nadmiernego bdu
w ocenie udziau instalacji c.w.u. w bilansie rda ciepa dla
budynku".
Proponowany na rys. 6 sposb opomiarowania zuycia ciepa
na potrzeby ciepej wody ma jednak zasadnicz wad, nie
uwzgldnia strat ciepa instalacji cyrkulacji c.w.u., ktre musiayby by rozliczone w kosztach ogrzewania budynku lub
szacowane wskanikowo.
W przypadku rozliczania kosztw przygotowania ciepa na
potrzeby c.w.u. na podstawie pomiaru zuycia ciepej wody,
dokonywany za pomoc wodomierza na zimnej wodzie Kolodziejczyk proponuje stosowanie wzoru przeliczeniowego wynikajcego z oglnie uznawanych zasad techniki, z uwzgldnieniem sprawnoci wymiennikw ciepa i strat ciepa systemu
cyrkulacji. Udzia w zuyciu ciepa na potrzeby c.w.u. opisuje
wzorem

(1)
gdzie:
Ec - ilo ciepa przypadajca na instalacj c.w.u., kWh,
cw - ciepo waciwe wody, kWh/(m3 K),
V
- objto zuytej ciepej wody wg wskaza wodomierza w wle, m3,
Tcw - zmierzona lub zaoona rednia temperatura ciepej
wody na wyjciu z wymiennika (mona przyjmowa
w granicach 55^60 C),
twz - zmierzona lub zaoona rednia temperatura wody
zimnej (mona przyjmowa orientacyjnie 10C),
t]w - sprawno energetyczna procesu przygotowania i dostawy ciepej wody w odniesieniu do wymiennika
ciepa. W przypadku braku konkretnych danych autor
zaleca przyjmowanie r/w = 0,58.
Kolodziejczyk dopuszcza rwnie ustalenie udziau centralnej
ciepej wody w zuyciu ciepa na podstawie pomiaru iloci
ciepa w okresie poza sezonem ogrzewczym (gdy instalacja c.o.
nie pobiera ciepa), przeliczajc uzyskany wynik pomiaru na
roczny okres rozliczeniowy w odpowiedniej proporcji do
udziau czasu trwania sezonu ogrzewczego w cyklu rocznym,
z ewentualnym uwzgldnieniem pogorszenia sprawnoci procesu podgrzewania wody w okresie letnim. Autor nie wyjania
jednak, jak ustali udzia zuycia ciepa na potrzeby c.w.u.
w okresie letnim w zuyciu caorocznym.
Z uregulowa zagranicznych, jako wzorcowe jest traktowane
niemieckie rozporzdzenie opisujce zasady rozdziau kosztw
ogrzewania i przygotowania ciepej wody uytkowej opublikowane w edycji z 20 stycznia 1989 roku [1].
Zgodnie z tym rozporzdzeniem ilo ciepa stanowica
podstaw do ustalenia udziau kosztw przygotowania ciepej
wody w kosztach cakowitego zaopatrzenia w ciepo budynku,
moe by ustalana jedn z niej wymienionych metod:
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 4/2005

1. Na podstawie pomiaru zuycia ciepa na potrzeby c.w.u.

za pomoc ciepomierza.
2. Z zalenoci

kWh

(2)

gdzie:
V - zmierzone zuycie ciepej wody, m3,
tcw - zmierzona lub oszacowana rednia temperatura ciepej
wody, C.
3. Dopuszcza si stosowanie innych wzorw obliczeniowego wynikajcych z oglnie uznawanych zasad techniki.
4. W przypadku braku moliwoci wykonania odpowiednich
pomiarw pozwalajcych na zastosowanie wyej wymienionych metod, zaleca si ustalenie udziau ciepa na
przygotowanie ciepej wody w wysokoci 18%.
Z zebranych informacji literaturowych wynika, i ustalenie
iloci ciepa stanowicej podstaw do obliczenia udziau kosztw przygotowania ciepej wody w cakowitych kosztach
zaopatrzenia w ciepo budynku, moe by dokonane jedn
z nastpujcych metod:
1. Metod pomiarow przy zastosowaniu dodatkowego ciepomierza.
2. Metod pomiarowo-obliczeniow przy zastosowaniu wodomierza do pomiaru zuycia c.w.u.
3. Metod szacunkow na podstawie pomiaru zuycia ciepa
na potrzeby c.w.u. w okresie letnim (nieczynne c.o.)
wykorzystujc do tego celu ciepomierz gwny.
4. Metod szacunkow zakadajc udzia ciepa zuytego na
potrzeby c.w.u. w cakowitym cieple zuytym przez
budynek (np. w wysokoci 18%).

-0Rys. 5. Schemat pomiarowy zuycia ciepa na potrzeby c.o. i ciepej wody przy
uyciu ciepomierza gwnego LC1 oraz wodomierza W zamontowanego
w przewodzie zimnej wody

Rys. 6. Schemat pomiarowy zuycia ciepa na potrzeby c.o. i ciepej wody przy
uyciu ciepomierza gwnego LC1 oraz dodatkowego ciepomierza LC2
zamontowanego w instalacji c.w.u.

21

Ocena przydatnoci moliwych do zastosowania metod

Metoda l
Jest to metoda zgodna z obowizujcymi rozporzdzeniami
[10]. Metoda zakada bezporedni pomiar iloci ciepa na
potrzeby c.w.u. przy uyciu dodatkowego ciepomierza. Podstawowym problemem przy stosowaniu tej metody jest wybr
miejsca lokalizacji dodatkowego ciepomierza w wle. W powszechnie stosowanych wzach dwufunkcyjnych c.o. i c.w.u.,
o szeregowo-rwnolegym (dwustopniowym) ukadzie podgrzewania c.w.u., nie ma moliwoci bezporedniego pomiaru
zuycia ciepa na potrzeby c.w.u. za pomoc jednego ciepomierza. Z analizy wykonanej przez zesp autorw Piotrowska
- Woroniak oraz Woroniak [8] wynika, e najtaszym rozwizaniem jest obliczanie zuycia ciepa na potrzeby c.w.u.,
jako rnicy wskaza ciepomierza gwnego wza oraz
dodatkowego ciepomierza c.o., zamontowanego po stronie
wody sieciowej - rys. 2. Wyjanienia wymaga kwestionowana
przez Kolodziejczyka [3] wiarygodno metody ze wzgldu na
wielko moliwego obiegowego" bdu pomiaru.
Dokadno pomiaru ciepomierza z ultradwikowym przetwornikiem przepywu (rozwizanie standardowe) okrelana
jest w dwu podstawowych aktach:
1. Rozporzdzeniu w sprawie wymaga metrologicznych,
ktrym powinny odpowiada ciepomierze do wody i ich
elementy [11].
2. Normie PN-EN 1434-1:2001 Ciepomierze. Cz 1.
Wymagania oglne [6].
Bd graniczny dopuszczalny wzgldny ciepomierza zaley
od rnicy temperatury At (schodzenia czynnika grzejnego)
oraz przepywu wody q. Przykadowo dla ultradwikowych
ciepomierzy firmy Kamstrup graniczny bd pomiarowy nie
przekracza 5% przy rnicy temperatury powyej 3 K oraz
przepywie powyej 0,01 q"m.
Metoda 2
Ilo ciepa zuytego na przygotowanie ciepej wody uytkowej w okresie rozliczeniowym (najczciej l rok) mona
wyliczy z du dokadnoci ze wzoru obliczeniowego w postaci wynikajcej z oglnie uznawanych zasad techniki:
Ecw = 0,OOl-cw-V-(tcw~twz)-(p,

GJ/m3

(3)

gdzie:
cw = 4,18 GJ/(kg-K)-waciwa pojemno cieplna wody,
V objto zuytej ciepej wody, m3,
tcw - temperatura ciepej wody na wyjciu z wza cieplnego (za wymiennikiem lub zasobnikiem), C,
twz - temperatura zimnej wody na wejciu do wza cieplnego, C,
(p wspczynnik zwikszajcy ilo ciepa do podgrzania wody o straty ciepa instalacji cyrkulacji c.w.u.
Ilo ciepa zuytego do przygotowanie c.w.u. zaley od
poprawnego przyjcia wartoci poszczeglnych parametrw
wystpujcych w powyszym wzorze. W szczeglnoci dotyczy
to przyjcia rednich wartoci temperatury wody ciepej tcw
i zimnej twz w okresie rozliczeniowym oraz redniej wartoci
wspczynnika q> zwikszajcego ilo ciepa na podgrzanie
l m3 wody o straty ciepa cyrkulacji.
Temperatur ciepej wody w publikacjach proponuje si
szacowa na poziomie 55C [2], 55^60C [3], 60C [9] lub
zaleca si jej pomiar [l, 3].
22

Zgodnie z obowizujcym Rozporzdzeniem ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie
[10] w 120, ust. 2:
Instalacja ciepej wody powinna zapewnia uzyskanie
w punktach czerpalnych temperatury nie niszej ni 55C i nie
wyszej ni 60C, przy czym instalacja powinna umoliwia
przeprowadzenie jej okresowej dezynfekcji termicznej przy
temperaturze nie niszej ni 70C.
Biorc pod uwag schodzenie (straty ciepa) w przewodach
doprowadzajcych ciep wod do punktw czerpalnych, jej
minimalna temperatura za wymiennikiem powinna znacznie
przekracza 55C.
W rzeczywistoci warto tej temperatury jest bardzo zrnicowana i zaley od ustale sub eksploatacyjnych przedsibiorstw ciepowniczych.
Obliczeniow warto temperatury zimnej wody najczciej szacuje si na poziomie 10C [l, 2, 3] lub proponuje si jej
pomiar [3].
Zgodnie z punktem 3.14 normy PN-92/B-01706 Instalacje
wodocigowe. Wymagania w projektowaniu" [7]:
Obliczeniowe temperatury zimnej wody dopywajcej do
wza ciepej wody naley przyjmowa:
- 5C jeeli rdem zasilania w wod wodocigu s ujcia
wd powierzchniowych,
- 10C jeeli rdem zasilania w wod wodocigu s ujcia
wd podziemnych".
Rzeczywista temperatura wody zimnej nie jest wartoci
sta, lecz zmienia si znacznie w cigu roku w zalenoci od
temperatury zewntrznej oraz lokalizacji przewodu wodocigowego. O jej wartoci decyduje prowadzenie przewodu oraz
rednia roczna temperatura powietrza zewntrznego. Z roku na
rok rednia temperatura powietrza wzrasta, a redni temperatur wody zimnej od kilkudziesiciu lat przyjmuje si na
niezmiennym poziomie 10C.
Najwikszy wpyw na dokadno okrelenia iloci ciepa
zuytego na potrzeby c.w.u. metod pomiarowo-obliczeniow
ma oszacowanie wartoci wspczynnika (p, zwikszajcego
ilo ciepa do podgrzania wody o straty ciepa instalacji
cyrkulacji c.w.u.
W rozporzdzeniu niemieckim [1] do oblicze we wzorze (2)
przyjmowana jest warto wspczynnika strat ciepa procesu
przygotowania i dostawy c.w.u. <p = 1,724. W Polsce brak jest
przepisw dotyczcych metody szacunkowego obliczania zapotrzebowania na ciepo na potrzeby ciepej wody uwzgldniajcej straty ciepa cyrkulacji, a tym samym brak jest take
danych na temat wartoci przyjmowanego w takim przypadku
wspczynnika sprawnoci energetycznej procesu przygotowania i dostawy c.w.u.
Zastosowanie podobnej metody w polskich warunkach wymaga wykonania odpowiednich bada stanowicych podstaw
do ustalenia wartoci tego wspczynnika. W niepublikowanej
pracy Kowalskiej [4] zamieszczono wyniki pomiarw wartoci
jednostkowego zuycia ciepa Ejcw, GJ/m3 do podgrzania c.w.u.
z uwzgldnieniem strat cyrkulacji c.w.u. wykonanych w przedsibiorstwach ciepowniczych Opola, Brzegu, Jeleniej Gry,
Prudnika oraz Nysy. Do analizy wybrano wzy dwufunkcyjne
rwnolege, pokrywajce potrzeby centralnego ogrzewania
i ciepej wody uytkowej. Kady z nich jest wyposaony
w wodomierz na przewodzie doprowadzajcym zimn wod
wodocigow oraz licznik ciepa przed wymiennikiem ciepej
wody uytkowej. Na podstawie wskaza tych dwch urzdze
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 4/2005

TABELA 2. Zuycie ciepa do podgrzania ciepej wody uytkowej na podstawie pomiarw eksploatacyjnych dwufunkcvjnvch wzw rwnolegych c.o. i c.w.u.

2002r.

Opole

wze grupowy
wze grupowy
wze indywidualny
wze indywidualny
wp^7t4 ornimwv

;EC Prudnik
2002r.

2225
409
110
1

ul. Wroskiego
ul. Skowroskiego 58
ul. Skowroskiego 14
ul. Damrota 2
ul. Legionw 2
ul. Traugutta
ul. Cypisa
..1 PT-' '-. -----

6451

-- '" < '

">15

631!
10309|
1358
698|
413

0,345 1,834
0,330 1,754
1490
0,274 1,456
387
0,284 1,509
IfiOSlI ft i7l! t 7ftfi

18685
6745

2269]
32152
4292
2053

0,278) 1,477

929

2,365

365

995

10640

306171

4^7i

l^icd

0,321
0,316

0,340
0,445
0,367
0,348|
0 34?l

1,706
1,679
1,807
1,951

1,850

mierzy ciepej wody w poszczeglnych mieszkaniach moe by

obarczony zbyt duym bdem.
Temperatura ciepej wody na wyjciu z wza cieplnego
tcw, C powinna by mierzona lub przyjmowana zgodnie
z nastaw na sterowniku (regulatorze ciepej wody) wza.
Temperatura zimnej wody na wejciu do wza cieplnego
tWz, C powinna by przyjmowana jako warto rednia roczna
dla sieci wodocigowej w danej miejscowoci.
Wspczynnik zwikszajcy ilo ciepa do podgrzania
wody o straty ciepa instalacji cyrkulacji c.w.u., powinien by
ustalany na podstawie odpowiednich pomiarw, indywidualnie
dla kadego budynku.
Wiarygodno i przydatno metody 3 i 4 mona bdzie
ustali po wykonaniu bada na odpowiedniej liczbie budynkw
mieszkalnych. Badania takie prowadzono w jednej ze spdzielni mieszkaniowych we Wrocawiu, a wyniki zostan przedstawione w kolejnej publikacji.

1 844

LITERATURA

= ; 2/.C5

rednio 0,333 1,768

obliczono straty ciepa wynikajce z rzeczywistej sprawnoci

wymiennikw c.w.u. oraz w systemie cyrkulacji. Korzystajc
z tych danych obliczono wartoci wspczynnika strat ciepa
procesu przygotowania i dostawy c.w.u. (p przy zaoeniu
standardowego podgrzewania ciepej wody o 45 K. Wyniki
pomiarw i oblicze zestawiono w tabeli 2.
Zamieszczone w tabeli wyniki pomiarw wykazay, e
warto wspczynnika strat ciepa cyrkulacji w poszczeglnych budynkach moe si znacznie rni (od 1,27 do 2,365).
rednia warto wspczynnika (p = 1,768 jest zbliona do
wartoci przyjmowanej w rozporzdzeniu niemieckim [1]
= 1,724.
Przyjmujc we wzorze (3), zgodnie z zaleceniami niemieckimi i Kolodziejczyka = l ,724 naley si liczy z moliwoci bdu w oszacowaniu iloci ciepa zuytego do podgrzania
c.w.u. w zakresie nawet do 37% (dla (p = 2,365).
Stosowanie metody pomiarowo-obliczeniowej w wersji niemieckiej moe by pozytywnie traktowane w odbiorze spoecznym, gdy umoliwia ujednolicenie jednostkowych opat za
ciep wod w poszczeglnych budynkach spdzielni mieszkaniowej. Rnice w rzeczywistych kosztach przygotowania
ciepej wody byyby wwczas przenoszone na koszty ogrzewania budynku.
Proponowana w niemieckich przepisach i przez Kolodziejczyka pomiarowo-obliczeniowa metoda okrelania zuycia ciepa na potrzeby c.o. w cigu roku, moe zapewni uzyskanie
wystarczajco dokadnych wartoci na potrzeby rozlicze kosztw c.w.u. w budynku, pod warunkiem przyjcia rzeczywistych
wartoci poszczeglnych parametrw wchodzcych w skad
zalenoci (3).
Objto zuytej cieplej wody V, m3 powinna by okrelona
na podstawie odczytu rocznego zuycia ciepej wody z wodomierza zimnej wody doprowadzanej do wza c.w.u. Na
potrzeby tego rozliczenia, nie naley korzysta z odczytw
u indywidualnych odbiorcw, gdy sumaryczny odczyt wodoCIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 4/2005

[1] Heizkosten-Yerordnung. Die Yerordnung ber verbrauchsabRngige Abrechnung der und Warmwasserkosten. Neufassung vom 20. Januar 1989. Internet
[2] Koczyk H.: Zuycie ciepa w wielorodzinnym budownictwie mieszkaniowym
-prognozowanie a wyniki. Ogrzewnictwo Praktyczne 5/1996
[3] Kolodziejczyk W.: Techniczne zasady indywidualnego rozliczania kosztw
ogrzewania i cieplej wody z uwzgldnieniem specyfiki warunkw polskich.
Informacja INSTAL 7-8, 9, 10/1999
[4] Kowalska B.: Systemy rozlicze ogrzewania i c.w.u. oraz termorenowacja
budynkw mieszkalnych. Praca magisterska. Inynieria rodowiska. Politechnika Wrocawska. 2003
[5] Metody rozlicze kosztw zuycia ciepa i wody w budynkach. Zesp
autorski, Polska Korporacja Techniki Sanitarnej, Grzewczej, Gazowej
i Klimatyzacji, Warszawa 1998
[6] Norma PN-EN 1434-1:2001 Ciepomierze. Cz 1. Wymagania oglne
[7] Norma PN-92/B-01706 Instalacje wodocigowe. Wymagania w projektowaniu
[8] Piotrowska Woroniak J., Woroniak G.: Analiza techniczno-ekonomiczna
instalacji ciepomierzy w wzach cieplnych. INSTAL 4/2002
[9] Puciennik M.: Sposb rozliczenia rnicy midzy wskazaniem gwnego
wodomierza lub ciepomierza w jednostce rozliczeniowej, a sum wskaza
wodomierzy lub ciepomierzy penicych funkcje podzielnikw kosztw
w jednostkach uytkowych. INSTAL, 7-8/2004
[10] Rozporzdzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie. Dz.U. nr 75, pz. 690
[11] Rozporzdzenie ministra gospodarki, pracy i polityki spoecznej z 13 lutego
2004 r. w sprawie wymaga metrologicznych, ktrym powinny odpowiada
ciepomierze do wody ich elementy (Dz.U. nr 37, pz. 332)
[12] Rozporzdzenie ministra gospodarki z 12 padziernika 2000 r. w sprawie
szczegowych zasad ksztatowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozlicze
w obrocie ciepem. Dz.U. nr 96, pz. 1053

23