OGRZEWNICTWO

Odnawialne rda energii w hybrydowych systemach

grzewczych obiektw sakralnych
Mgr in. MIECZYSAW BAJSZCZAK
WODTERM Sp. z o.o.
Gorzw Wielkopolski

Opisano dwa nowoczesne rozwizania systemw ogrzewania budynkw sakralnych wykorzystujce odnawialne rda energii. W systemie grzewczym Bazyliki Metropolitalnej pod wezwaniem w. Jakuba Apostoa podstawowym rdem energii s pompy ciepa, ktre
w warunkach szczytowego obcienia wspomagane s
kotami opalanymi biomas (peletami).
W budowanej w Warszawie wityni Opatrznoci Boej
zastosowano hybrydowy system ogrzewania, w ktrym
rdo ciepa stanowi: sprarkowe, gruntowe pompy ciepa, instalacja solarna oraz gazowy zesp kogeneracyjny.
PRZYKADEM zastosowania odnawialnych rde ciepa w duych obiektach sakralnych jest zrealizowana, ekologiczna instalacja ogrzewania Archikatedralnej Bazyliki Metropolitalnej pod wezwaniem w. Jakuba Apostoa (wraz
z trzema Kanoniami) pooonej w centrum zabudowy miejskiej Szczecina.
Katedra, zlokalizowana na wzgrzu nad brzegiem Odry,
w ssiedztwie Zamku Ksit Pomorskich i Waw Chrobrego, wzniesiona w XII w., zaliczana jest do najcenniejszych zabytkw budownictwa gotyckiego i wpisana jest do
rejestru zabytkw (rys. 1). Obecnie spenia ona funkcj Archikatedry Metropolii Szczecisko-Kamieskiej. W bezporednim ssiedztwie Katedry znajduje si Kanonia Parafialna, zniszczona w znacznym stopniu podczas II Wojny wiatowej i odbudowana w okresie powojennym. Kolejne dwie
Kanonie zostay niedawno wzniesione na cianach fundamentowych redniowiecznych piwnic.
Kolejnym przykadem nowoczesnego rozwizania jest,
znajdujcy si obecnie w fazie realizacji, hybrydowy system
ogrzewania wityni Opatrznoci Boej oraz Domu Parafialno-Diecezjalnego w Warszawie, przy ul. F. Klimczaka
17/21 (Wilanw).

Rys. 1. Wygld kocioa pod wezwaniem w. Jakuba Ap. z przeomu

XIII/XIV w. wedug koncepcji in. arch. Stefana Kwileckiego (1991 r.)[1]

44

1. Modernizacja systemu grzewczego Archikatedralnej Bazyliki Metropolitalnej w Szczecinie

1.1. Gospodarka cieplna przed realizacj projektu
Dotychczas obiekty Katedry i Kanonii byy zaopatrywane
w ciepo do ogrzewania z miejskiej sieci ciepowniczej
przez indywidualne, jednofunkcyjne wzy ciepownicze
o cznej mocy cieplnej 550 kW. Nonikiem ciepa w sieci
bya woda o znamionowych parametrach 130/80 C, a instalacje odbiorcze eksploatowane byy przy parametrach wody
95/70 C. Wyposaenie wzw stanowiy przeciwprdowe
wymienniki ciepa, pompy obiegowe i ukady do pomiaru
zuycia ciepa.
Wzy ciepownicze, zlokalizowane w wydzielonych pomieszczeniach technicznych ogrzewanych budynkw, nie
byy wyposaone w automatyk pogodow. Ciepa woda
uytkowa przygotowywana bya w miejscowych podgrzewaczach elektrycznych.
Instalacja ogrzewania Katedry wyposaona bya w grzejniki z rur stalowych oebrowanych, umieszczonych
w osonitych kanaach podogowych. Stan techniczny instalacji odbiorczych by zy (wystpoway znaczne ubytki
izolacji termicznej rurocigw, a cz armatury bya niesprawna), co w poczeniu z brakiem urzdze automatycznej regulacji byo przyczyn nadmiernego zuycia ciepa. Ponadto istniejca instalacja nie zapewniaa wymaganej temperatury wewntrz budynku, a szczeglnie w strefie
przebywania ludzi. Rozkad temperatury w Katedrze przy
temperaturze zewntrznej 9 C ksztatowa si nastpujco: temperatura w kanale z grzejnikami rurowymi +5 C,
temp. przy posadzce 0 C, temperatura na wysokoci 2 m
nad posadzk +1 C, a temperatura na wysokoci 24 m
(pod sklepieniem) +15 C.
Taki rozkad temperatury wpywa niekorzystnie na konstrukcj budowli oraz zgromadzone dziea i zbiory Muzeum
Diecezjalnego.
W kocowej fazie budowy i rozbudowy dwch nowych
Kanonii rozwaano moliwo zasilania obiektw w ciepo
z miejskiej sieci ciepowniczej lub z indywidualnych kotowni wglowych, wyposaonych w nowoczesne koty
stalowe.
Bezporedni przyczyn podjcia decyzji o kompleksowej modernizacji systemu grzewczego byo zuycie techniczne i technologiczne istniejcych wzw ciepowniczych i instalacji odbiorczych oraz wysokie koszty zakupu
ciepa z miejskiej sieci cieplnej, co nie znajdowao adnego
odzwierciedlenia w komforcie cieplnym ogrzewanych
obiektw.
Postanowiono, e istniejcy system ogrzewania zastpiony zostanie nowoczesnym systemem zasilanym z przyjaznych dla rodowiska rde energii odnawialnej.
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2007

1.2. Opis i charakterystyka nowego systemu grzewczego

Do ogrzewania Katedry i trzech Kanonii zaprojektowano
i wykonano hybrydowy, skojarzony wze grzewczy zlokalizowany w czci redniowiecznych pomieszcze piwnicznych pod rodkow Kanoni.
Zrealizowano nowoczesny system grzewczy wykorzystujcy energi promieniowania sonecznego, ciepo pobierane
z powietrza zewntrznego oraz ciepo uzyskane ze spalania
peletw.
Hybrydowe rdo ciepa zasila instalacje centralnego
ogrzewania:

a) w czci sakralnej Katedry niskotemperaturowe

ogrzewanie podogowe o parametrach 45/35 C,
b) w pomieszczeniach pomocniczych Katedry niskotemperaturowe ogrzewanie grzejnikowe o parametrach 55/45 C,
c) w Kanoniach niskotemperaturowe ogrzewanie grzejnikowe o parametrach 55/45 C.
Ideowy schemat hybrydowego systemu ogrzewania Archikatedralnej Bazyliki Metropolitalnej w Szczecinie pokazano na rys. 2.
Ogrzewanie podogowe zasilane jest przez cztery pompy
ciepa systemu powietrze/woda typu ECON-6 o cznej mocy grzewczej 100,8 kW (dolnym rdem ciepa jest powie-

Rys. 2. Ideowy schemat hybrydowego systemu ogrzewania Archikatedralnej Bazyliki Metropolitalnej w Szczecinie; gwne urzdzenia instalacji: K1, K2
koty CSI 99, opalane peletami, PC1, PC2, PC3 i PC4 pompy ciepa ECON 6 systemu powietrze /woda, Z1, Z2 zbiorniki buforowo akumulacyjno
rozdzielcze WODTERM 1500L, SOL - kolektory soneczne Watt 3000S, NW naczynie wzbiorcze otwarte, NPS przeponowe naczynia wzbiorcze, CS
centrale solarne, W pytowe wymienniki ciepa SONDEX, LW 190 M-1 pompa ciepa Alpha Inno Tec systemu powietrze/woda, SWWS 506 zasobnik
ciepa Alpha Inno Tec

CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2007

45

Rys. 3. Wymienniki ciepa dolnego rda pomp ciepa ECON 6

trze zewntrzne). Pompy ciepa eksploatowane s w biwalentnym ukadzie kaskadowym, a szczytowe rdo ciepa
stanowi dwa koty grzewcze typu CSI 99 o mocy 115 kW
kady, opalane peletami.
Ciepo uyteczne, wytworzone w kotach grzewczych
CSI 99 i kolektorach sonecznych, zasila dwa zbiorniki buforowo-akumulacyjno-rozdzielcze WODTERM 1500L,
a std przesyane jest rurami preizolowanymi do rozdzielaczy ogrzewania podogowego w Katedrze.
Preizolowane rury magistralne ogrzewania podogowego
uoone zostay na podsypce piaskowej w istniejcych kanaach po zdemontowanych grzejnikach z rur oebrowanych.
Trasa kanaw umoliwia wykonanie podcze rozdzielaczy do rur magistralnych w ukadzie Tichelmanna, co znacznie uatwio regulacj ptli grzejnych.
Ptle grzejne uoone zostay na siatce o oczkach 100 x
100 mm zgrzewanej z drutu o rednicy 3 mm. Przed zabetonowaniem siatka z ptlami grzejnymi zostaa uoona na
plastykowych podkadkach dystansowych; zapewnio to
wzmocnienie posadzki oraz umoliwio wykorzystanie caej
powierzchni rur (rwnie od spodu) do przekazywania ciepa. W celu poprawienia waciwoci akumulacyjnych posadzki do mieszanki piaskowo-cementowej dodawany by
kamie o frakcji 2-8 mm. Posadzk wykonano z uyciem
plastyfikatora.
Niskotemperaturowe ogrzewanie grzejnikowe w pomieszczeniach pomocniczych Katedry i Kanonii zasilane jest oddzielnymi obiegami grzewczymi z tych samych zbiornikw
buforowych. Kady z obiegw grzewczych sterowany jest
indywidualnie, niezalenie od pozostaych.
Hybrydowe rdo ciepa systemu grzewczego stanowi
nastpujce urzdzenia:
 pompa ciepa systemu powietrze /woda ECON-6 o mocy 25,2 kW 4 szt.; oszronione wymienniki tych pomp, za
porednictwem ktrych pobierane jest niskotemperaturowe
ciepo z powietrza zewntrznego pokazano na rys. 3,

Rys. 4. Pompa ciepa systemu powietrze /woda

Alpha InnoTec LW 190 M-1 o mocy 18,5 kW

46

 pompa ciepa systemu powietrze /woda Alpha InnoTec

LW 190 M-1 o mocy 18,5 kW 1 szt. (rys. 4),
 kocio na pelety CSI-99 o mocy 115 kW 2 szt. (rys. 5),
 kolektor soneczny Hewalex 24 szt.
Centralnymi elementami ukadu grzewczego s dwa
zbiorniki buforowo-akumulacyjno-rozdzielcze WODTERM
1500L, w wykonaniu indywidualnym (rys. 6). Kady ze
zbiornikw wyposaony jest w 2 wownice zasilane przez
ukad 6 kolektorw sonecznych i 2 wownice wodne przepywowe, do wstpnego podgrzewania ciepej wody uytkowej. Wownice wodne obydwu zbiornikw poczone s
ze sob rwnolegle.
Jeden ze zbiornikw jest adowany przez pompy obiegowe kotw na pelety. Ten sam zbiornik zasila wymienniki
pytowe SONDEX trzech niezalenych obiegw grzewczych z zaworami mieszajcymi sterowanymi automatyk
pogodow. Wszystkie powroty strony gorcej wymiennikw podczone zostay do drugiego zbiornika. Dodatkowo
obwd szeregowo poczonych ze sob zbiornikw WODTERM 1500L zamyka, sterowana czasowo, maa pompa
obiegowa, co pozwala w okresie letnim na przyspieszenie
wyrwnywania temperatury wody w zbiornikach przy akumulowaniu energii promieniowania sonecznego.
Ukad zbiorniki-koty jest instalacj eksploatowan
w otwartym systemie zabezpiecze, z naczyniem wzbiorczym. Pozostae obiegi, tj. obieg ogrzewania podogowego
Katedry, obieg grzejnikowy Katedry i zasilane ze wsplnego rozdzielacza obiegi poszczeglnych Kanonii s obiegami
zamknitymi, zabezpieczonymi przeponowymi naczyniami
wzbiorczymi Reflex o odpowiednio dobranych wielkociach.
Do powrotnego przewodu magistralnego w obiegu ogrzewania podogowego Katedry (strona zimna wymiennika
SONDEX) wczono cztery sprarkowe pompy ciepa systemu powietrze /woda.
Ciepa woda uytkowa przygotowywana jest w systemie
z dwustopniowym podgrzewaniem:
podgrzewanie wstpne nastpuje w zbiornikach buforowo-akumulacyjno-rozdzielczych (przepywowo przez 4 wownice),
podgrzewanie kocowe w zasobniku Alpha Inno Tec
SWWS 506 o pojemnoci nominalnej 445 litrw z wownic o pow. 1,85 m2 zasilan przez 12 kolektorw Hewalex
i wownic o pow. 4,3 m2 zasilan przez pomp ciepa
Alpha Inno Tec LW 190 M-1.
W okresie letnim, po nagrzaniu wody w zbiorniku SWWS
506, nadmiar energii sonecznej kierowany jest przez central solarn do adowania zbiornikw buforowo-akumulacyjno-rozdzielczych WODTERM 1500L.
Dodatkowy obieg grzewczy pompy ciepa Alpha Inno Tec
LW 190 M-1 zosta podczony do rury powrotnej obiegu
grzewczego Kanonii.

Rys. 5. Wodny kocio grzewczy na pelety

CSI-99 o mocy 115 kW

Rys. 6. Zbiornik buforowo-akumulacyjno-rozdzielczy WODTERM 1500L

CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2007

Rys. 7. Sondy podwjne typu U z gowicami

Rys. 8. Zapuszczanie sondy podwjnej

Wczenie pomp ciepa ECON-6 i pompy Alpha Inno Tec

LW 190 M-1 do powrotw zamknitych ukadw centralnego ogrzewania zabezpiecza te pompy przed zbyt wysok
temperatur powrotu, ktra moe wystpi po uruchomieniu
kotw na pelety.
Podczenie pomp ciepa do zbiornikw buforowo-akumulacyjno-rozdzielczych WOD-TERM 1500L w ukadzie
otwartym byo wprawdzie moliwe, ale odstpiono od tego
ze wzgldu na moliwo zamulania filtrw, zanieczyszczania skraplaczy pomp ciepa oraz powstawanie dodatkowych
strat ciepa w trakcie jego akumulowania w zbiornikach
i przesyania do poszczeglnych obiegw grzewczych.
Zastosowane rozwizania pozwalaj na:
adowanie w okresie zimowym zbiornikw WODTERM
1500L przez koty na pelety i kolektory soneczne,
wykorzystanie w okresie letnim zbiornikw WODTERM 1500L do akumulowania ciepa pozyskiwanego
z energii sonecznej,
wyrwnywanie temperatury w zbiornikach WODTERM
1500L w celu zwikszenia ich pojemnoci cieplnej,
wykorzystanie ciepa sonecznego ze zbiornikw WODTERM 1500L do wstpnego podgrzewania ciepej wody
uytkowej,
wykorzystanie nadmiaru ciepa sonecznego ze zbiornikw WODTERM 1500L do zasilania ogrzewania podogowego Katedry w okresie letnim (np. wygrzewanie jastrychu),
zasilanie w okresie jesiennym i wiosennym ogrzewania
podogowego posadzki Katedry przez wczane kaskadowo
pompy ciepa ECON-6, bez koniecznoci uruchamiania kotw na pelety,
zasilanie w okresie jesiennym i wiosennym niskotemperaturowego ogrzewania grzejnikowego przez pomp ciepa
Alpha Inno Tec LW 190 M-1 (po uprzednim przygotowaniu
ciepej wody uytkowej),
ograniczenie iloci przygotowanej ciepej wody uytkowej do ok. 500 litrw z zapewnieniem okresowej dezynfekcji termicznej wody w zbiorniku podgrzewania kocowego
wyposaonym w grzak z termostatem, w celu niszczenia
bakterii z rodziny Legionelli.
Obecnie, niezalenie od modernizacji systemu grzewczego, prowadzone s roboty zwizane z wymian okien w Katedrze oraz z dostosowaniem budynkw Kanonii do obowizujcych standardw w zakresie ochrony cieplnej.
Na podstawie wynikw dotychczasowej eksploatacji instalacji mona stwierdzi, e spenione zostay oczekiwania
zarwno inwestora, jak i projektantw.
Skutkiem kompleksowej termomodernizacji obiektu oraz
instalacji jest:
zmniejszenie zapotrzebowania na ciepo z 5877 do ok.
3330 GJ /rok, tj. o 43,3%,
zmniejszenie zuycia energii pierwotnej (energii chemicznej paliwa) z 8382,6 do 1900,7 GJ /rok, tj. o 77,3%,
zmniejszenie emisji dwutlenku siarki o ok. 91%, tlenkw azotu o ok. 82%, dwutlenku wgla o ok. 91%.
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2007

Rys. 9. Podczenie sondy podwjnej do rurocigw magistralnych

Koszt modernizacji systemu

z nastpujcych rde:
EKOFUNDUSZ
WFO i GW w Szczecinie
rodki wasne parafii

grzewczego zosta pokryty

30%,
40%,
30%.

2. Hybrydowy system ogrzewania wityni

Opatrznoci Boej oraz Domu ParafialnoDiecezjalnego w Warszawie
witynia Opatrznoci Boej, wznoszona obecnie w Warszawie, zostaa wyposaona w nowoczesny system ogrzewania wykorzystujcy gwnie odnawialne rda ciepa
(promieniowanie soneczne i zasoby ciepa zawartego
w gruncie) w poczeniu z kogeneracj rozproszon.
Zapotrzebowanie na moc ciepln do ogrzewania i wentylacji kompleksu witynnego wynosi:
budynek wityni: ogrzewanie 180 kW,
budynek wityni: wentylacja 404 kW,
dom parafialny: ogrzewanie
226 kW,
dom parafialny: wentylacja
80 kW.
czne zapotrzebowanie na moc ciepln do ogrzewania
i wentylacji wynosi 890 kW, a prognozowane, roczne zuycie ciepa na te potrzeby wyniesie 6060 GJ /a.
Zapotrzebowanie na szczytow moc ciepln do przygotowania c.w.u. wynosi 90 kW, moc redniodobowa 27,9 kW,
a roczne zuycie ciepa na potrzeby c.w.u. 660 GJ /a.
Moc zainstalowanych urzdze elektrycznych wynosi
858 kW, a przewidywane roczne zuycie energii elektrycznej 1127 MWh/a.
Do pokrycia potrzeb cieplnych i energetycznych wityni Opatrznoci Boej zosta zaprojektowany ukad grzewczo-energetyczny zoony z nastpujcych, gwnych elementw:
trzech gruntowych, sprarkowych pomp ciepa systemu wodny roztwr glikolu /woda,
baterii kolektorw sonecznych,
zespou kogeneracyjnego z silnikiem gazowym,
gazowego kota grzewczego (szczytowe rdo ciepa).
Podstawowe rdo ciepa na potrzeby c.o. i c.w.u. stanowi sprarkowe pompy ciepa o nastpujcej charakterystyce:
typ SWP 1600 (Alpha-InnoTec GmbH)
szt. 2,
 znamionowa moc grzejna pompy B0/W50 161,8 kW,
 czynnik roboczy
R 407C,
typ SWC 140H (Alpha-InnoTec GmbH)
szt. 1,
 znamionowa moc grzejna pompy B0/W50 12,8 kW,
 czynnik roboczy
R 407C.
Niskotemperaturowe ciepo jest pozyskiwane z gruntu
przez 42 podwjne sondy typu U o gbokoci 150 m kada (rys. 7 i 8), przy czym otwory technologiczne nawiercone zostay w utworach czwartorzdowych (plejstoceskich i holoceskich) oraz trzeciorzdowych osadach
pliocenu.
47

Gruntowe wymienniki ciepa, zabudowane w bezrurowych otworach technologicznych, wykonane s z rur polietylenowych RAUPEX-UV 32/2,9 mm, a nonikiem ciepa
niskotemperaturowego jest wodny roztwr glikolu propylenowego (ERGOLID EKO). Dziaanie gruntowych wymiennikw ciepa jest wspomagane przez kolektory soneczne
oraz ciepem odpadowym z ukadu chodzenia transformatorw redniego napicia i ukadu chodzenia obudowy bloku
elektrociepowniczego.
Sondy rozmieszczone s w odlegoci ok. 12,5 m od siebie
na okrgu wsprodkowym z drog wok wityni i poczone rurocigami magistralnymi w ukadzie Tichelmanna
wykonanymi z rur RAUPEX-UV 160/14,6 mm (rys. 9).
W projekcie przewidziano wykorzystanie wymiennikw
gruntowych do pasywnego chodzenia budynkw w okresie
letnim.
Energia elektryczna do napdu sprarek pomp ciepa
wytwarzana jest w gazowym, kogeneracyjnym zespole
prdotwrczym (z obudow dwikochonn) typu
GESCO/MAN-143-G o nastpujcej charakterystyce technicznej:
moc elektryczna trwaa (przy pracy rwnolegej z sieci
cos = 1):
143 kW,
moc elektryczna trwaa (przy pracy na wysp
cos = 0,8):
119 kW,
moc cieplna (praca rwnolega z sieci):
211 kW,
sprawno elektryczna:
35,8%,
sprawno cieplna:
52,8%,
sprawno oglna:
88,6%,
strumie ciepa z energi pierwotn:
400 kW.
Ciepo z zespou kogeneracyjnego jest wykorzystane do
adowania zbiornikw buforowo-akumulacyjno-rozdzielczych, z ktrych zasilane s obiegi grzewcze o rnych wartociach temperatury nonika ciepa. Zbiorniki te s rwnie
adowane przez pompy ciepa (zaczane kaskadowo) oraz
szczytowy, gazowy kocio eliwny typu GT 410 DIEMATIC-m Delta (De Dietrich) o znamionowej mocy cieplnej
340 kW. Kocio wyposaony jest w gazowy palnik nadmuchowy o pracy modulowanej typu G40-1S/SR z pokryw
dwikoszczeln.
Spaliny z silnika zespou kogeneracyjnego oraz kota gazowego odprowadzono za pomoc dwch dwupaszczowych, izolowanych przewodw spalinowych wstawionych
do istniejcego szachtu kominowego.
W instalacji solarnej, do konwersji energii promieniowania sonecznego na ciepo, zastosowano wysokosprawne kolektory soneczne typu NEOSOL 250 o konstrukcji meandrowej z powok sunselect o wspczynniku absorpcji promieniowania > 95% i wspczynniku transmisji < 5%.
Kolektory te, w liczbie 36 sztuk, zostay zamontowane na
dachu budynku Parafialno-Diecezjalnego na zaprojektowanej konstrukcji wsporczej, przy czym do montau kolektorw wykorzystano typowe elementy dostarczone przez producenta kolektorw.
Do przygotowania c.w.u. zaprojektowano trjstopniowy
system podgrzewania w nastpujcym ukadzie:
podgrzewanie wstpne: przepywowo w zbiorniku
WODTERM 3000L z 14 wownicami zasilanymi przez
24 kolektory oraz chodnic obudowy zespou kogeneracyjnego,
podgrzewanie pierwszego stopnia: przepywowo przez
wymiennik JAD zasilany z niskotemperaturowego zbiornika
buforowo-akumulacyjno-rozdzielczego
podgrzewanie drugiego stopnia: w 2 zasobnikach Alpha
Inno Tec SWWS 506 zasilanych przez 12 kolektorw sonecznych i pomp ciepa.
48

Zasobniki ciepa adowane bd kaskadowo przez poszczeglne rda ciepa, przy czym bd one zaczane automatycznie w zalenoci od chwilowego zapotrzebowania
na ciepo.
Zaprojektowany hybrydowy, skojarzony ukad grzewczy
stanowi alternatyw w stosunku do zasilania obiektw wityni Opatrznoci Boej w ciepo i energi z miejskiej sieci
ciepowniczej i miejskiego systemu elektroenergetycznego.
A zatem ostateczne efekty ekologiczne bd stanowi rnic pomidzy emisj do otoczenia szkodliwych produktw
przy wytwarzaniu i przesyaniu ciepa oraz energii w systemach scentralizowanych i wykonanym hybrydowym ukadzie kogeneracji rozproszonej z wykorzystaniem odnawialnych rde ciepa. Zagadnienia te byy tematem audytu
energetycznego stanowicego cz projektu.
Czynnikiem roboczym, ktry suy w dobranych pompach
ciepa do transportu ciepa z niszego na wyszy poziom
temperatury jest R 407C.
Zgodnie z norm PN-EN 378-1:2002 Instalacje zibnicze i pompy ciepa. Wymagania dotyczce bezpieczestwa
i ochrony rodowiska. Cz 1: Wymagania podstawowe,
definicje, klasyfikacja i kryteria wyboru wpyw czynnikw roboczych na rodowisko okrelaj nastpujce
wskaniki:
ODP (Ozone Depletion Potential) potencja niszczenia
ozonu,
GWP (Global Warming Potential) globalny potencja
ocieplenia,
TEWI (Total Equivalent Warming Impact) cakowity
rwnowany wskanik ocieplenia.
Dobrany czynnik roboczy R 407 C ma nastpujce
wskaniki:
ODP = 0
GWP = 1600;
wskaniki te speniaj wymagania obowizujcych przepisw dotyczcych ochrony rodowiska.
Cakowity wpyw czynnikw roboczych pomp ciepa na
potgowanie efektu cieplarnianego charakteryzuje wskanik
TEWI, ktry uwzgldnia emisj CO2 zwizan z produkcj
energii zuywanej do napdu sprarek pomp ciepa i urzdze pomocniczych oraz wytwarzania czynnika roboczego.
Wskanik TEWI okrelony jest wzorem:
TEWI = GWP L n + GWP m(1-f) + n E z
gdzie:
L emisja czynnika roboczego do atmosfery, kg/a,
n czas eksploatacji urzdzenia, a,
m napenienie urzdzenia czynnikiem roboczym, kg,
f stopie odzyskiwania czynnikw podczas zabiegw
serwisowych w okresie eksploatacji urzdzenia,
E roczne zuycie energii do napdu urzdzenia, kWh/a,
z jednostkowa emisja CO2 przy produkcji energii napdowej, kg/kWh.
Na podstawie wynikw orientacyjnych oblicze mona
stwierdzi, e cakowita, rwnowana emisja CO2 z projektowanego hybrydowego, skojarzonego ukadu grzewczego (przy zaoeniu: standardowych wartoci wyciekw
czynnikw roboczych do otoczenia oraz 25-letniego okresu eksploatacji urzdze) bdzie o ok. 60% nisza ni
w scentralizowanym systemie wytwarzania ciepa i energii, wykorzystujcym jako pierwotny nonik energii mia
wglowy.
Obecnie prowadzone s kocowe prace zwizane z montaem rda ciepa i instalacji odbiorczych. Sondy gruntowe zostay wykonane, sprawdzone i napenione ERGOLIDEM EKO w sierpniu ubiegego roku.
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2007

Koncepcja zastosowania hybrydowego, skojarzonego

ukadu grzewczego w obiektach wityni Opatrznoci
Boej w Warszawie jest uzasadniona wzgldami poszanowania energii i ochrony rodowiska, a take charakterem obiektu. Koncepcja ta odpowiada obecnym
tendencjom w odniesieniu do racjonalizacji uytkowania paliw pierwotnych (wysokotemperaturowych nonikw energii) oraz spenia wymagania Dyrektyw Europej-

skich dotyczcych zaopatrzenia w energi obiektw budowlanych.

LITERATURA
[1] Studnia Jakubowa nr 2 (5)/2007- pismo parafii w. Jakuba Apostoa
w Szczecinie
[2] Rubik M.: Pompy ciepa. Poradnik. Wydanie III. Orodek Informacji
Technika instalacyjna w budownictwie, Warszawa 2006

Czasopismo CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA

mona zaprenumerowa w dowolnym terminie
skadajc zamwienie:
e-mailem:
faxem:
telefonicznie:
przez Internet:

kolportaz@sigma-not.pl
(022) 840 35 89, 840 59 49, 891 13 74
(022) 840 30 86, 840 35 89
www.sigma-not.pl

CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 10/2007

49