Podrczniki Prawnicze

Prawo pracy

Florek Prawo pracy

Ludwik Florek
12. wydanie

Podr czniki Prawnicze

poleca

Cena 49,00 z

C. H. Beck

PODR CZNIKI PRAWNICZE

L. Florek Prawo pracy

W sprzeda y:
W. Muszalski (red.)
KODEKS PRACY. KOMENTARZ, wyd. 7
Du e Komentarze Beck

M. Barzycka-Banaszczyk
PRAWO PRACY, wyd. 13
Skrypty Becka

M. Stepaniuk
PRAWO PRACY I UBEZPIECZE
Testy Aplikacyjne

SPOECZNYCH, tom 9, wyd. 2

J. Stelina (red.)
LEKSYKON PRAWA PRACY. 100 PODSTAWOWYCH POJ
Leksykony Prawnicze

KODEKS PRACY Z WPROWADZENIEM, wyd. 33

Twoje Prawo

L. Florek (wprow.)
KODEKS PRACY, wyd. 28
Teksty Ustaw Becka

PRAWO PRACY 2010

Teksty Ustaw Becka

www.sklep.beck.pl

Prawo pracy
Ludwik Florek
prof. dr hab. nauk prawnych
Uniwersytet Warszawski

12. wydanie
zmienione i zaktualizowane

WYDAWNICTWO C. H. BECK
WARSZAWA 2010

Redakcja: Ksenia Rzepka

Wydawnictwo C. H. Beck 2010

Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skad i amanie: DTP Art
Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa

ISBN 978-83-255-1964-3

Przedmowa do dwunastego wydania

Podr cznik obejmuje cao wykadu prawa pracy: cz ogln , indywidualne
i zbiorowe prawo pracy. Uzupenieniem jest pracownicze ubezpieczenie spoeczne,
pozostaj ce w r norodnych zwi zkach z prawem pracy. Wskazuje on rwnie
na dyrektywy Unii Europejskiej, z ktrych wywodz si liczne przepisy polskiego prawa pracy. Uwzgl dnia on wszystkie dotychczasowe zmiany prawa pracy,
a tak e najnowsze orzecznictwo i pi miennictwo prawnicze. Przede wszystkim
ukazuje on jednak trwae instytucje i poj cia prawa pracy, na ktrych w ostatnich
dwudziestu latach, a tak e i du o wcze niej, opiera si polskie prawo pracy.
Obowi zuj ce prawo pracy zawiera wiele przepisw nadmiernie szczegowych, czego przykadem mo e by rwne traktowanie pracownikw, ich uprawnienia zwi zane z rodzicielstwem czy czas pracy. Wszystkie one zostay przedstawione w sposb na tyle syntetyczny, na ile byo to mo liwe bez zmiany ich
tre ci. Powoanie w tek cie odpowiednich przepisw Kodeksu pracy czy innych
aktw pozwala jednak na pene zapoznanie si z ich tre ci .
Podr cznik przeznaczony jest dla studentw studiw prawniczych. Mo e on
by z powodzeniem wykorzystywany przez studentw innych kierunkw studiw,
w tym rwnie i tych, ktrzy nie studiowali innych dziedzin prawa. Literatura,
orzecznictwo oraz dodatkowe uwagi o charakterze szczegowym (wydrukowane mniejsz czcionk ) czyni go rwnie u ytecznym dla osb, ktre szerzej
interesuj si t dziedzin prawa, a zwaszcza przygotowuj prace magisterskie
i seminaryjne z prawa pracy.
Ksi ka jest tak e przydatna dla praktykw. Wi kszo rozwa a mo e by
pomocna dla zrozumienia i rozstrzygni cia podstawowych kwestii praktycznych.
Su y temu rwnie omwienie wszystkich rde prawa pracy oraz przytoczenie
istotnych dla praktyki orzecze S du Najwy szego.
Podr cznik dzieli si na rozdziay i paragrafy oraz na mniejsze cz ci, maj ce
swoje wasne tytuy (niekiedy umowne), umo liwiaj ce Czytelnikowi szybkie znalezienie odpowiedniej partii materiau i zapami tanie jej zawarto ci. Temu celowi
su rwnie wyr nienia w tek cie.
Zamieszczony na ko cu indeks rzeczowy odsya do numerw brzegowych na
marginesach poszczeglnych stron.
Warszawa, pa dziernik 2010 r.

Prof. dr hab. Ludwik Florek

Spis tre ci
Str. Nb.
V
Przedmowa do dwunastego wydania ......................................................................
Wykaz skrtw ........................................................................................................ XIX
Wykaz literatury ...................................................................................................... XXIII
Rozdzia I. Oglne wiadomo ci o prawie pracy ................................................

1. Poj cie, przedmiot i systematyka prawa pracy .......................................

I. Praca jako przedmiot regulacji prawnej ..........................................
II. Praca a su ba publiczna ..................................................................
III. Przedmiot prawa pracy ....................................................................
IV. Prawo pracy jako ga prawa ........................................................
V. Funkcje prawa pracy ........................................................................
2. Podstawowe zasady prawa pracy .............................................................
3. Zakaz dyskryminacji pracownikw ..........................................................
I. Podstawy i zakres rwnego traktowania .........................................
II. Dopuszczalne r nicowanie .............................................................
III. Odpowiedzialno pracodawcy ........................................................
4. rda prawa pracy ...................................................................................
I. Poj cie i rodzaje rde prawa pracy ..............................................
II. Konstytucja RP .................................................................................
III. Kodeks pracy ....................................................................................
1. Zakres regulacji ...........................................................................
2. Charakter norm ............................................................................
IV. Odr bne akty ustawowe ...................................................................
V. Akty wykonawcze ............................................................................
VI. Pragmatyki su bowe .......................................................................
VII. Kodeks cywilny jako pomocnicze rdo prawa pracy ..................
1. Prawo pracy a prawo cywilne .....................................................
2. Przesanki stosowania przepisw Kodeksu cywilnego ..............
3. Odpowiednie stosowanie .............................................................
VIII. rda zbiorowego prawa pracy ......................................................
IX. Ukady zbiorowe pracy ....................................................................
X. Porozumienie zbiorowe ....................................................................
XI. Akty wewn trzzakadowe ................................................................
1. Regulamin pracy ..........................................................................
2. Regulamin wynagradzania ...........................................................
3. Statut ............................................................................................
XII. Umowy mi dzynarodowe ................................................................
XIII. Prawo unijne .....................................................................................

1
1
3
4
6
8
9
16
17
18
19
19
20
23
25
25
26
27
28
29
31
31
32
34
34
36
36
38
38
39
40
40
42

1
1
5
7
12
15
16
27
27
28
29
30
30
36
37
37
40
41
42
43
44
44
45
46
47
48
49
50
50
51
52
53
56

VIII

Spis tre ci
Str.
45
45
45
47
49
49
51
51
52
52
53
53

Nb.
57
57
57
58
59
59
60
60
61
62
63
64

54
54
56

65
65
66

Rozdzia II. Powstanie i zmiana stosunku pracy ..............................................

58

67

6. Powstanie stosunku pracy .........................................................................

I. Uwagi oglne ...................................................................................
II. Dane osobowe ..................................................................................
III. Zawarcie umowy o prac ................................................................
1. Poj cie umowy .............................................................................
2. Odgraniczenie umowy o prac od innych umw o wiadczenie
usug .............................................................................................
3. Funkcje umowy o prac ..............................................................
4. Skadniki (tre ) umowy o prac ................................................
5. Zakaz konkurencji ........................................................................
6. Sposb zawarcia umowy o prac ................................................
7. Forma zawarcia umowy o prac .................................................
IV. Rodzaje umw o prac ....................................................................
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Umowa na okres prbny .............................................................
3. Umowa na czas okre lony ...........................................................
4. Umowa na zast pstwo .................................................................
5. Umowa na czas wykonania okre lonej pracy ............................
6. Umowa na czas nieokre lony ......................................................
7. Nawi zanie stosunku pracy na podstawie powoania, wyboru,
mianowania i spdzielczej umowy o prac ............................................
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Powoanie ........................................................................................
III. Wybr ...............................................................................................
IV. Mianowanie ......................................................................................
V. Spdzielcza umowa o prac ...........................................................
7a. Nawi zanie stosunku pracy z cudzoziemcem ..........................................
I. Warunki podj cia pracy przez cudzoziemcw ................................
II. Cudzoziemcy wywodz cy si z Unii ..............................................
III. Warunki zatrudnienia cudzoziemcw ..............................................

58
59
60
62
62

67
67
70
71
71

63
63
65
71
72
73
75
75
76
77
78
78
79

72
73
74
79
80
81
82
82
83
84
85
86
87

80
80
81
82
82
84
84
85
85
86

88
88
89
90
91
94
95
95
96
98

5. Stosunek pracy ..........................................................................................

I. Poj cie, rodzaje i szczeglne cechy ................................................
1. Poj cie stosunku pracy ................................................................
2. Cechy stosunku pracy ..................................................................
II. Podmioty (strony) stosunku pracy ...................................................
1. Pracodawca ..................................................................................
2. Zmiana pracodawcy ....................................................................
2.1. Kontynuacja stosunku pracy ................................................
2.2. Zawiadomienie pracownikw ..............................................
2.3. Rozwi zanie stosunku pracy przez pracownika .................
2.4. Odpowiedzialno pracodawcy ............................................
3. Pracownik ....................................................................................
III. Zdolno do czynno ci i dziaa prawnych w sprawach z zakresu
prawa pracy ......................................................................................
1. Zdolno pracodawcy ..................................................................
2. Zdolno pracownikw ................................................................

Spis tre ci
8. Zmiana stosunku pracy .............................................................................
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Porozumienie zmieniaj ce ...............................................................
III. Wypowiedzenie zmieniaj ce warunki pracy lub pacy ...................
1. Przedmiot, deinicja .....................................................................
2. Skuteczno ..................................................................................
3. Odmiany wypowiedzenia ............................................................
4. Zakres ...........................................................................................
IV. Zmiana umwionej pracy na podstawie jednostronnych czynno ci
pracodawcy .......................................................................................
1. Uwagi oglne ...............................................................................
2. Przeniesienie pracownika do innej pracy ...................................
3. Powierzenie pracownikowi na okres przej ciowy innej pracy ..
Rozdzia III. Ustanie stosunku pracy .................................................................
9. Zdarzenia powoduj ce ustanie stosunku pracy ........................................
I. Czynno ci prawne dwustronne (porozumienie stron) .....................
1. Porozumienie stron uwagi oglne ...........................................
2. Rozwi zanie umowy o prac na mocy porozumienia stron ......
3. Skrcenie okresu wypowiedzenia ...............................................
4. Porozumienie pracodawcw ........................................................
II. Czynno ci prawne jednostronne ......................................................
III. Zdarzenia nieb d ce czynno ciami prawnymi ................................
10. Wypowiedzenie umowy o prac ..............................................................
I. Poj cie i forma wypowiedzenia ......................................................
1. Poj cie ..........................................................................................
2. Forma ...........................................................................................
II. Okresy i terminy wypowiedzenia ....................................................
1. Charakter prawny okresu wypowiedzenia ..................................
2. Dugo okresu wypowiedzenia ..................................................
3. Termin wypowiedzenia ................................................................
III. Ograniczenia dopuszczalno ci wypowiadania umw o prac przez
pracodawc (ochrona trwao ci stosunku pracy) ............................
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem ............................
3. Zwi zkowa kontrola wypowiadania umw o prac ...................
4. Zasadno wypowiedzenia umowy o prac ................................
IV. Szczeglna ochrona przed wypowiedzeniem ................................
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Ograniczenie dopuszczalno ci wypowiadania ze wzgl du na
sytuacj osobist lub rodzinn pracownika ................................
3. Ograniczenia dopuszczalno ci wypowiadania (rozwi zywania)
umw o prac ze wzgl du na penione funkcje ........................
V. Roszczenia pracownika w razie bezprawnego wypowiedzenia
umowy o prac przez pracodawc ..................................................
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Orzeczenie o bezskuteczno ci wypowiedzenia lub
przywrceniu pracownika do pracy ............................................

IX
Str.
87
87
88
89
89
89
90
91

Nb.
99
99
100
101
101
102
103
104

91
91
91
92

105
105
106
107

93 108
93
93
93
94
95
95
95
96
96
97
97
98
98
98
99
100

108
108
108
109
110
111
112
113
114
114
114
115
116
116
117
118

100
100
101
102
103
105
105

119
119
120
121
122
123
123

105 124
108 125
109 126
109 126
110 127

Spis tre ci

3. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy .......................

4. Odszkodowanie z tytuu bezprawnego wypowiedzenia .............
VI. Rozwi zanie stosunku pracy w wyniku wypowiedzenia warunkw
pracy lub pacy .................................................................................
1. Zakres ochrony powszechnej ......................................................
2. Zasadno wypowiedzenia ..........................................................
3. Konsultacja ze zwi zkami zawodowymi ....................................
4. Ochrona szczeglna .....................................................................
5. Roszczenia pracownika ................................................................
11. Zwolnienia z przyczyn niedotycz cych pracownikw ...........................
I. Uwagi oglne ...................................................................................
II. Przyczyny zwolnie .........................................................................
III. Poj cie i tryb zwolnienia grupowego ..............................................
IV. Ograniczenie ochrony trwao ci stosunku pracy ............................
V. Prawo do odprawy ...........................................................................
VI. Ponowne zatrudnienie ......................................................................
12. Rozwi zanie umowy o prac bez wypowiedzenia .................................
I. Poj cie i forma .................................................................................
1. Poj cie ..........................................................................................
2. Forma ...........................................................................................
II. Rozwi zanie umowy o prac bez wypowiedzenia przez pracodawc ..
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Przesanki dopuszczalno ci niezwocznego rozwi zania umowy
o prac .........................................................................................
2.1. Przyczyny zawinione przez pracownika .............................
2.2. Przyczyny niezawinione przez pracownika ........................
3. Zwi zkowa kontrola rozwi zywania umw o prac bez
wypowiedzenia ............................................................................
III. Roszczenia pracownikw w razie niezgodnego z prawem
rozwi zania umowy o prac bez wypowiedzenia ...........................
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Przywrcenie pracownika do pracy ............................................
3. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy .......................
4. Odszkodowanie ............................................................................
IV. Rozwi zanie umowy o prac bez wypowiedzenia przez pracownika ..
1. Przesanki .....................................................................................
2. Termin i forma .............................................................................
3. Skutki ...........................................................................................
4. Odpowiedzialno odszkodowawcza pracownika ......................
5. Inne przypadki .............................................................................
13. Rozwi zanie terminowej umowy o prac ...............................................
I. Rozwi zanie umowy zawartej na okres prbny .............................
II. Rozwi zanie umowy zawartej na czas okre lony ...........................
III. Rozwi zanie umowy zawartej na czas wykonania okre lonej pracy ...
14. Rozwi zanie stosunku pracy z powoania, wyboru lub mianowania .......
I. Rozwi zanie stosunku pracy z powoania ......................................
1. Odwoanie ....................................................................................
2. Ochrona przed rozwi zaniem stosunku pracy ............................

Str. Nb.
111 129
112 130
113
113
114
115
115
115
117
117
118
118
120
121
121
122
122
122
123
123
123

131
131
132
133
134
135
136
136
137
138
139
141
142
143
143
143
144
145
145

124 146
124 146
126 151
128 154
129
129
130
130
131
132
132
133
133
133
134
134
134
135
135
136
136
136
137

155
155
156
157
158
159
159
160
161
162
163
164
164
165
166
167
167
167
168

Spis tre ci
3. Roszczenia su ce odwoanemu pracownikowi ........................
II. Rozwi zanie stosunku pracy z wyboru .........................................
III. Rozwi zanie i wyga ni cie stosunku pracy z mianowania ..........
15. Wyga ni cie stosunku pracy ....................................................................
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Trzymiesi czna nieobecno pracownika w pracy z powodu
tymczasowego aresztowania ............................................................
III. mier pracodawcy (wa ciciela zakadu pracy) ............................
IV. mier pracownika ...........................................................................
V. Roszczenia pracownika w razie naruszenia przez pracodawc
przepisw o wyga ni ciu stosunku pracy .......................................
16. Obowi zki pracodawcy w zwi zku z ustaniem stosunku pracy ............
I. Obowi zek udzielenia pracownikowi zwolnienia na poszukiwanie
pracy .................................................................................................
II. Obowi zek wydania pracownikowi wiadectwa pracy ..................
1. Wydanie i sprostowanie wiadectwa pracy ................................
2. Tre wiadectwa pracy ...............................................................
3. Roszczenia pracownika w razie niewydania w terminie lub
wydania niewa ciwego wiadectwa pracy ................................
3.1. Sprostowanie wadliwego wiadectwa .................................
3.2. Odszkodowanie ....................................................................

XI
Str.
138
138
139
140
140

Nb.
169
170
171
172
172

141 175
142 177
142 178
143 179
143 180
144
144
144
145

180
181
181
182

146 183
146 183
146 184

Rozdzia IV. Tre stosunku pracy ..................................................................... 148 185

17. Prawa i obowi zki stron w stosunkach pracy (wiadomo ci oglne) .......
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Wzajemne prawa stron .....................................................................
1. Uwagi oglne ...............................................................................
2. Prawo do zatrudnienia na stanowisku odpowiadaj cym
umwionej pracy .........................................................................
3. Prawo pracownika do wynagrodzenia odpowiadaj cego
rodzajowi pracy ...........................................................................
4. Prawo do korzystania z wynikw pracy pracownika .................
5. Uprawnienia kierownicze ............................................................
III. Obowi zki pracodawcy ....................................................................
1. Obowi zki z art. 22 KP ..............................................................
2. Obowi zki stanowi ce zasady prawa pracy ...............................
3. Obowi zki szczegowe ..............................................................
IV. Obowi zki pracownika .....................................................................
1. Podstawowe obowi zki pracownika ...........................................
2. Obowi zki porz dkowe ...............................................................
3. Obowi zek dbao ci o dobro pracodawcy ..................................
4. Obowi zek przestrzegania tajemnicy ..........................................
5. Obowi zek stosowania si do polece pracodawcy ...................
V. Umowne ustalanie tre ci stosunku pracy ........................................
18. Miejsce pracy ...........................................................................................
I. Uwagi oglne ...................................................................................
II. Poj cie miejsca pracy .......................................................................
III. Miejsce wykonywania czynno ci pracowniczych ...........................

148
149
151
151

185
185
190
190

152 191
152
152
153
154
154
154
156
156
156
157
158
159
159
160
161
161
161
162

192
193
194
195
195
196
197
198
198
199
200
201
202
203
204
204
206
207

XII

Spis tre ci

IV. Sposb okre lenia miejsca pracy .....................................................

19. Czas pracy ...............................................................................................
I. Uwagi oglne ...................................................................................
II. Poj cie czasu pracy ..........................................................................
III. Wymiar (norma) i rozkad czasu pracy ...........................................
IV. Przerwy w pracy (okresy odpoczynku) ...........................................
1. Przerwy w czasie pracy ...............................................................
2. Okresy odpoczynku .....................................................................
V. Ustalanie rozkadu czasu pracy .......................................................
VI. Ewidencja czasu pracy .....................................................................
VII. Praca w godzinach nadliczbowych ..................................................
1. Poj cie pracy w godzinach nadliczbowych ................................
2. Ograniczenie dopuszczalno ci zatrudniania pracownikw
w godzinach nadliczbowych .......................................................
3. Wynagrodzenie za prac w godzinach nadliczbowych ..............
VIII. Praca w nocy, w niedziele i wi ta .................................................
IX. Czas pracy pracownikw zarz dzaj cych .......................................
20. Urlop wypoczynkowy i inne przerwy w wykonywaniu pracy ..............
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Urlopy pracownicze .........................................................................
1. Poj cie i rodzaje ..........................................................................
1.1. Urlop wypoczynkowy ..........................................................
1.1.1. Uwagi wst pne ...........................................................
1.1.2. Nabycie prawa do urlopu ..........................................
1.1.3. Wymiar urlopu ...........................................................
1.1.4. Urlop proporcjonalny .................................................
1.1.5. Zasady udzielania i korzystania z urlopw ..............
1.1.5.1. Udzielenie urlopu .........................................
1.1.5.2. Charakter prawny planu urlopw ................
1.1.5.3. Zmiana terminu ............................................
1.1.5.4. Urlop w okresie wypowiedzenia .................
1.1.5.5. Podzia urlopu ..............................................
1.1.5.6. Odwoanie z urlopu .....................................
1.1.6. Wynagrodzenie za czas urlopu i ekwiwalent za
niewykorzystany urlop ..............................................
1.1.6.1. Wynagrodzenie za czas urlopu ....................
1.1.6.2. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop .......
1.1.6.3. Przedawnienie roszczenia urlopowego ........
1.2. Urlop bezpatny ....................................................................
III. Zwolnienia od pracy (urlopy okoliczno ciowe) ..............................
IV. Przerwy z przyczyn uniemo liwiaj cych stawienie si do pracy
(usprawiedliwiona nieobecno w pracy) .......................................
1. Nieobecno w pracy lub sp nienie ..........................................
2. Przyczyny uzasadniaj ce nieobecno pracownika w pracy ......
3. Obowi zki pracownika ................................................................
21. Wynagrodzenie za prac i inne wiadczenia zwi zane z prac .............
I. Oglna charakterystyka wynagrodzenia za prac ...........................
II. Przedmiot wynagrodzenia za prac .................................................

Str.
163
164
164
165
167
169
170
170
171
171
171
171

Nb.
208
209
209
210
215
223
224
225
226
227
228
228

172
173
174
176
176
177
177
177
178
178
178
178
180
180
180
181
181
182
182
183

229
233
237
240
241
241
242
242
243
243
244
245
246
247
247
248
249
250
251
252

183
183
184
185
185
186

253
253
254
255
256
257

186
186
187
187
188
188
190

258
258
259
260
261
261
263

Spis tre ci
1. Praca wykonana ...........................................................................
2. Czas niewykonywania pracy .......................................................
III. Warunki wynagrodzenia za prac ....................................................
1. Poj cie ..........................................................................................
2. Ustalenie i zmiana warunkw wynagrodzenia za prac ............
IV. Skadniki wynagrodzenia za prac ..................................................
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Wynagrodzenie zasadnicze ..........................................................
3. Dodatkowe skadniki wynagrodzenia za prac ..........................
3.1. Premia ...................................................................................
3.2. Prowizja ................................................................................
4. Dodatki do wynagrodzenia podstawowego ................................
V. Prawna ochrona wynagrodzenia za prac .......................................
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Ograniczenia swobody dysponowania prawem do
wynagrodzenia za prac ..............................................................
3. Ograniczenia dopuszczalno ci tzw. potr ce z wynagrodzenia
za prac .......................................................................................
4. Termin, miejsce i forma wypaty wynagrodzenia .....................
5. Sankcje z tytuu niewykonania lub nienale ytego wykonania
obowi zku zapaty wynagrodzenia za prac ..............................
VI. Inne wiadczenia zwi zane z prac .................................................
1. Uwagi oglne ...............................................................................
2. wiadczenia kompensacyjne .......................................................
3. Odprawy .......................................................................................
4. Wypaty z zysku ..........................................................................
22. Ochrona roszcze pracowniczych w razie niewypacalno ci pracodawcy .
1. Fundusz gwarancyjny ..................................................................
2. Zakres podmiotowy ......................................................................
3. Poj cie niewypacalno ci .............................................................
4. wiadczenia gwarancyjne ............................................................
23. Sta pracy .................................................................................................

XIII
Str.
190
191
192
192
193
195
195
195
196
196
197
197
198
198

Nb.
263
264
268
268
269
270
270
271
272
273
275
276
277
277

199 278
200 279
202 282
203
204
204
204
205
205
206
206
207
207
208
209

284
285
285
286
287
288
289
289
290
291
292
295

Rozdzia V. Odpowiedzialno stron w stosunkach pracy ............................... 212 299

24. Oglna charakterystyka odpowiedzialno ci pracownikw i pracodawcy ..
25. Odpowiedzialno pracownicza ...............................................................
I. Odpowiedzialno porz dkowa .......................................................
1. Oglna charakterystyka ...............................................................
2. Przesanki odpowiedzialno ci ......................................................
3. Kary porz dkowe .........................................................................
4. Tryb post powania przy wymierzaniu kar oraz ich uchylanie
i zatarcie .......................................................................................
II. Odpowiedzialno materialna ..........................................................
1. Oglna charakterystyka ...............................................................
2. Podstawy odpowiedzialno ci .......................................................
3. Przesanki odpowiedzialno ci ......................................................
4. Naprawienie szkody .....................................................................
5. Odpowiedzialno za mienie powierzone pracownikowi ..........

212
213
213
213
214
214

299
301
301
301
302
303

215
216
216
217
218
220
222

305
308
308
309
311
318
320

XIV

Spis tre ci

5.1. Podstawa i przesanki ..........................................................

5.2. Zakres powierzania mienia ..................................................
5.3. Zakres odpowiedzialno ci ....................................................
6. Odpowiedzialno za szkod kilku pracownikw ......................
7. Odpowiedzialno za szkod wyrz dzon osobie trzeciej
(pracownicza odpowiedzialno regresowa) ...............................
26. Odpowiedzialno pracodawcy ................................................................
I. Odpowiedzialno maj tkowa pracodawcy .....................................
1. Uwagi oglne ...............................................................................
2. Odpowiedzialno kontraktowa i deliktowa ...............................
3. Odpowiedzialno za szkod w mieniu pracownika ..................
II. Odpowiedzialno za wykroczenia i przest pstwa przeciwko
prawom pracownika .........................................................................
1. Oglna charakterystyka ...............................................................
2. Odpowiedzialno za wykroczenia .............................................
3. Odpowiedzialno za przest pstwa .............................................
4. Post powanie w sprawach o wykroczenia i przest pstwa
przeciwko prawom pracownika ..................................................

Str.
222
223
224
225

Nb.
320
322
323
324

226
227
227
227
228
228

328
330
330
330
331
332

230
230
231
232

333
333
334
335

233 336

Rozdzia VI. Ochrona pracy ................................................................................ 233 337

27. Powszechna ochrona pracy ......................................................................
I. Poj cie ochrony pracy ......................................................................
II. Obowi zki pracodawcy w zakresie ochrony pracy ........................
1. Uwagi oglne ...............................................................................
2. Obowi zek zapewnienia bezpiecze stwa i higieny pracy ..........
3. Szkolenie i informacja o ryzyku zawodowym ...........................
4. Proilaktyczna ochrona zdrowia ..................................................
5. Su ba i komisja bezpiecze stwa i higieny pracy ......................
III. Obowi zki i prawa pracownikw w zakresie ochrony pracy ........
IV. Odpowiedzialno pracownikw za naruszenie przepisw i zasad
ochrony pracy ...................................................................................
28. Ochrona pracy kobiet ...............................................................................
I. Prace wzbronione kobietom .............................................................
II. Ochrona pracy kobiet w zwi zku z macierzy stwem ....................
1. Uwagi oglne ...............................................................................
2. Ochrona zdrowia kobiety w ci y ..............................................
3. Urlop macierzy ski ......................................................................
4. Urlop wychowawczy ...................................................................
5. Szczeglna ochrona trwao ci stosunku pracy ...........................
6. Ochrona przed zmian stosunku pracy .......................................
7. Uprawnienia z tytuu opieki nad dziemi ...................................
29. Zatrudnianie modocianych ......................................................................
I. Zasady oglne ..................................................................................
II. Umowy w celu przygotowania zawodowego .................................
1. Uwagi oglne ...............................................................................
2. Tre i forma umowy o prac .....................................................
3. Rozwi zanie umowy o prac w celu przygotowania zawodowego ...
III. Zatrudnianie modocianych przy wykonywaniu lekkich prac ........

233
233
235
235
235
237
237
238
239

337
337
338
338
339
341
342
343
344

240
241
242
242
242
243
244
245
246
248
249
249
250
250
250
251
252
253

346
347
348
349
349
350
352
353
355
359
360
361
361
362
362
363
364
365

Spis tre ci
IV. Ochrona zdrowia modocianych ......................................................
V. Obowi zek doksztacania si modocianego ...................................
VI. Praca dzieci ......................................................................................
30. Kontrola i nadzr nad przestrzeganiem przepisw i zasad ochrony
pracy ..........................................................................................................
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Pa stwowa Inspekcja Pracy .............................................................
1. Organizacja Pa stwowej Inspekcji Pracy ...................................
2. Kompetencje Pa stwowej Inspekcji Pracy .................................
III. Spoeczna inspekcja pracy ...............................................................

XV
Str.
253
254
255

Nb.
366
367
368

255
256
256
256
257
258

369
369
370
370
371
373

Rozdzia VII. Spory ze stosunku pracy ............................................................. 259 375

31. Rozpatrywanie sporw ze stosunku pracy ..............................................
I. Uwagi oglne ...................................................................................
II. Komisje pojednawcze ......................................................................
III. Post powanie pojednawcze ..............................................................
IV. Ustrj s dw pracy ..........................................................................
V. Wa ciwo s dw pracy .................................................................
1. Wa ciwo rzeczowa ..................................................................
2. Wa ciwo miejscowa ................................................................
VI. Post powanie w sprawach z zakresu prawa pracy .........................
VII. Mediacja ...........................................................................................
VIII. S d polubowny .................................................................................
IX. Wykonywanie orzecze i ugd ........................................................
32. Przedawnienie i terminy zawite ...............................................................
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Przedawnienie roszcze ...................................................................
1. Istota i cele przedawnienia ..........................................................
2. Przedmiot przedawnienia .............................................................
3. Terminy przedawnienia ................................................................
4. Bieg przedawnienia ......................................................................
III. Terminy zawite .................................................................................

259
259
260
260
261
262
262
264
265
267
268
269
270
270
270
270
272
272
273
275

375
375
376
377
380
382
382
384
385
387
388
389
391
391
392
392
394
395
397
399

Rozdzia VIII. Zbiorowe prawo pracy ............................................................... 277 400

33. Oglna charakterystyka zbiorowego prawa pracy ..................................
I. Poj cie i zakres zbiorowego prawa pracy .......................................
II. Ewolucja zbiorowego prawa pracy w Polsce .................................
34. Zwi zki zawodowe ...................................................................................
I. Wprowadzenie ..................................................................................
II. Swoboda zrzeszania si w zwi zki zawodowe (wolno zwi zkowa) .
1. Uwagi oglne ...............................................................................
2. Swoboda tworzenia zwi zkw zawodowych ..............................
3. Swoboda wyboru zwi zku ...........................................................
4. Zakaz dyskryminacji ....................................................................
5. Negatywna wolno zwi zkowa .................................................
6. Samorz dno i niezale no zwi zku .......................................
7. Granice wolno ci zwi zkowej .....................................................
8. Gwarancje materialne ..................................................................

277
277
280
281
281
282
282
282
282
283
283
283
284
285

400
400
405
406
406
407
407
408
409
410
411
412
414
415

Spis tre ci

XVI
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.

Zakres podmiotowy wolno ci zwi zkowej .....................................

Tworzenie i rozwi zywanie zwi zku zawodowego ........................
Przedmiot dziaalno ci zwi zkowej .................................................
Uprawnienia zwi zkw zawodowych .............................................
Reprezentatywno zwi zkw zawodowych ...................................
Uprawnienia i ochrona dziaaczy zwi zkowych .............................
1. Prawa dziaaczy zwi zkw zawodowych ...................................
2. Ochrona trwao ci stosunku pracy ..............................................
IX. Skutki naruszenia prawa zwi zkowego ...........................................
35. Organizacje pracodawcw ........................................................................
I. Uwagi oglne ...................................................................................
II. Swoboda zrzeszania si pracodawcw ............................................
III. Zadania organizacji pracodawcw ...................................................
IV. Tworzenie organizacji pracodawcw ...............................................
V. Uprawnienia organizacji pracodawcw ...........................................
36. Rokowania i ukady zbiorowe pracy .......................................................
I. Poj cie i charakter prawny ukadu ..................................................
II. Zakres stosowania ukadw .............................................................
III. Przedmiot ukadu .............................................................................
IV. Strony ukadu ...................................................................................
1. Zdolno ukadowa pracodawcw ..............................................
2. Zdolno ukadowa pracownikw ...............................................
3. Reprezentatywno zwi zku ........................................................
V. Zakres podmiotowy ukadu .............................................................
VI. Rokowania zbiorowe ........................................................................
VII. Zawarcie, rejestracja i rozwi zanie ukadu .....................................
VIII. Autonomia (swoboda) ukadowa ....................................................
IX. Zmiany organizacyjne stron ukadu ...............................................
1. Po czenie lub podzia organizacji ..............................................
2. Rozwi zanie organizacji ..............................................................
3. Przej cie zakadu pracy ...............................................................
X. Ukad a umowa o prac ...................................................................
37. Spory zbiorowe .........................................................................................
I. Poj cie i przedmiot sporu zbiorowego ............................................
II. Strony sporu zbiorowego .................................................................
III. Rozwi zywanie sporu zbiorowego .................................................
1. Uwagi wst pne .............................................................................
2. Rokowania ....................................................................................
3. Mediacja .......................................................................................
4. Arbitra .........................................................................................
5. Ograniczenie akcji strajkowej .....................................................
IV. Prawo do strajku ..............................................................................
1. Poj cie i zakres podmiotowy ......................................................
2. Przesanki strajku legalnego ........................................................
3. Zasady prowadzenia strajku ........................................................
4. Sytuacja pracownika w czasie strajku ........................................
5. Odpowiedzialno za naruszenie ustawy ....................................
38. Rady pracownikw ...................................................................................
I. Uwagi oglne ....................................................................................
II. Wybr rady pracownikw ................................................................

Str.
285
285
287
288
290
291
291
292
293
294
295
295
296
296
297
297
298
299
300
302
302
302
303
304
305
308
309
310
310
310
310
311
312
312
313
314
314
314
315
315
316
316
316
317
318
318
319
319
320
320

Nb.
416
418
420
421
424
426
426
427
428
430
430
431
432
433
434
435
435
438
441
446
446
447
448
450
451
454
457
458
458
459
460
461
462
462
463
464
464
465
466
467
468
469
469
470
471
472
474
475
475
476

Spis tre ci
III.
IV.
V.
VI.

Informacja i konsultacja ...................................................................

Informacje poufne ............................................................................
Naruszenie obowi zkw ..................................................................
Rada pracownikw a inni pozazwi zkowi przedstawiciele
pracownikw ....................................................................................
VII. Rada pracownikw a zwi zki zawodowe .......................................
VIII. Europejskie rady zakadowe ............................................................

XVII
Str.
321
322
322

Nb.
477
478
478

322 480
323 481
324 482

Rozdzia IX. Zatrudnienie atypowe .................................................................... 327 483

39. Oglna charakterystyka ............................................................................
40. Praca tymczasowa ....................................................................................
I. Podstawy i charakter pracy ..............................................................
II. Warunki pracy ..................................................................................
III. Przeciwdziaanie nadu ywaniu pracy tymczasowej ........................
41. Telepraca ....................................................................................................
I. Cel i podstawy prawne .....................................................................
II. Poj cie i zakres .................................................................................
III. Obowi zki i prawa pracodawcy .......................................................
IV. Zakaz dyskryminacji .........................................................................

327
329
329
330
331
331
332
332
333
333

483
489
489
490
491
492
492
493
494
495

Rozdzia X. Pracownicze ubezpieczenia spoeczne ........................................... 334 496

42. Oglna charakterystyka pracowniczego ubezpieczenia spoecznego ......
I. Zwi zki prawa pracy i ubezpiecze spoecznych ...........................
II. Cechy ubezpieczenia spoecznego pracownikw ............................
III. Podstawy prawne .............................................................................
IV. Stosunek ubezpieczenia spoecznego ..............................................
V. Obowi zek ubezpieczeniowy ...........................................................
VI. Skadka .............................................................................................
1. Podstawa wymiaru .......................................................................
2. Wysoko skadki ........................................................................
3. Podzia skadki .............................................................................
4. Skutki nieopacenia skadek lub opacenia ich w zani onej
wysoko ci .....................................................................................
43. Ubezpieczenie chorobowe ........................................................................
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Zasiek chorobowy ...........................................................................
1. Nabycie ........................................................................................
2. Okres zasikowy ...........................................................................
3. Wymiar .........................................................................................
4. Obni enie lub pozbawienie prawa do zasiku ............................
III. Inne wiadczenia zwi zane z chorob ............................................
1. wiadczenie rehabilitacyjne ........................................................
2. Zasiek wyrwnawczy .................................................................
IV. Zasiek macierzy ski ........................................................................
V. Zasiek opieku czy ...........................................................................
VI. Post powanie w sprawie zasikw ..................................................
44. Ubezpieczenie emerytalne ........................................................................
I. Prawne podstawy ubezpieczenia emerytalnego ..............................

334
334
335
335
336
336
337
337
338
338

496
496
497
500
501
502
503
503
506
507

339
339
339
340
340
340
341
341
341
341
342
342
342
343
343
343

508
509
509
510
510
511
512
513
516
516
517
518
519
520
521
522

XVIII

Spis tre ci

II. Emerytury z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (I ilar) ............

1. Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych przed 1.1.1949 r. ..
2. Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po 31.12.1948 r. ...
III. Otwarte fundusze emerytalne (II ilar) ............................................
1. Cel funduszu ................................................................................
2. Czonkostwo w otwartym funduszu emerytalnym .....................
3. Transfer lub podzia kapitau emerytalnego ...............................
4. Prawo do emerytury kapitaowej ................................................
IV. Pracownicze programy emerytalne (III ilar) ..................................
1. Cel i forma programu ..................................................................
2. Umowy .........................................................................................
3. Uczestnictwo w programie ..........................................................
45. Ubezpieczenie rentowe .............................................................................
I. Renta z tytuu niezdolno ci do pracy ..............................................
1. Warunki nabycia ..........................................................................
2. Niezdolno do pracy ..................................................................
3. Sta ubezpieczeniowy ..................................................................
4. Wysoko renty ............................................................................
II. Renta rodzinna .................................................................................
1. Warunki, jakie musi speni zmary ywiciel .............................
2. Kr g uprawnionych ......................................................................
3. Wysoko renty ............................................................................
III. Zasiek pogrzebowy .........................................................................
IV. Post powanie w sprawie emerytur i rent ........................................
V. Zawieszenie lub zmniejszenie wiadcze .........................................
46. Ubezpieczenie wypadkowe ......................................................................
I. Uwagi wst pne .................................................................................
II. Poj cie wypadku przy pracy i choroby zawodowej .......................
1. Wypadek przy pracy ....................................................................
2. Wypadki zrwnane z wypadkami przy pracy ............................
3. Choroba zawodowa ......................................................................
III. System kompensacji szkd ..............................................................
IV. Wy czenie odpowiedzialno ci za wypadek ...................................
V. wiadczenia powypadkowe .............................................................
1. Jednorazowe odszkodowanie z tytuu uszczerbku na zdrowiu ..
2. Jednorazowe odszkodowanie z tytuu mierci pracownika ........
3. wiadczenia rentowe i inne wiadczenia ....................................
4. Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone ..............
VI. Wypadek w drodze do pracy i z pracy ...........................................
VII. Post powanie w sprawie wypadku przy pracy, wypadku w drodze
do pracy lub z pracy lub choroby zawodowej ...............................

Str.
344
344
346
346
346
347
347
347
348
348
348
348
349
349
349
349
350
350
351
351
351
351
352
352
353
353
353
354
354
356
356
357
357
358
358
359
360
360
361

Nb.
523
524
529
530
530
531
532
533
534
534
535
536
537
538
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
549
550
550
557
558
559
560
561
561
564
565
566
567

361 568

Indeks rzeczowy ..................................................................................................... 363

Wykaz skrtw
1. Akty normatywne
Fund wSocjU ................... ustawa z 4.3.1994 r. o zakadowym funduszu wiadcze socjalnych (tekst jedn. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.)
FUSU ................................ ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpiecze Spoecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 39,
poz. 353 ze zm.)
InfPracU ............................ ustawa z 7.4.2006 r. o informowaniu pracownikw i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. Nr 79, poz. 550 ze zm.)
KC ..................................... Kodeks cywilny
KK ..................................... Kodeks karny
KKW ................................. Kodeks karny wykonawczy
KP ...................................... Kodeks pracy
KPC ................................... Kodeks post powania cywilnego
KPK ................................... Kodeks post powania karnego
KPW .................................. Kodeks post powania w sprawach o wykroczenia
KRO .................................. Kodeks rodzinny i opieku czy
KSH ................................... Kodeks spek handlowych
MinWynagrU .................... ustawa z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za prac
(Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.)
OchRoszczPrU .................. ustawa z 13.7.2006 r. o ochronie roszcze pracowniczych
w razie niewypacalno ci pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz. 1121
ze zm.)
OPracodU .......................... ustawa z 23.5.1991 r. o organizacjach pracodawcw (Dz.U.
Nr 55, poz. 235 ze zm.)
PIPU ..................................... ustawa z 13.4.2007 r. o Pa stwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89,
poz. 589 ze zm.)
PromocZatrudU ................. ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.)
SporyZbiorU ..................... ustawa z 23.5.1991 r. o rozwi zywaniu sporw zbiorowych
(Dz.U. Nr 55, poz. 236 ze zm.)
SystUbSpoU ..................... ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpiecze spoecznych
(tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.)
WypadkiU ......................... ustawa z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu spoecznym z tytuu
wypadkw przy pracy i chorb zawodowych (Dz.U. Nr 199,
poz. 1673 ze zm.)
ZNKU ............................... ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
(tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.)