20.01.

2017

CURIA - Dokumenty

Wydanietymczasowe
WYROKTRYBUNAU(smaizba)
zdnia18stycznia2017r.(1)

OdesanieprejudycjalneOpodatkowanieWsplnysystempodatkuodwartocidodanej
TransakcjepodlegajceopodatkowaniuPojcieodpatnegowiadczeniausugUiszczanie
opatnarzeczorganizacjizbiorowegozarzdzaniaprawamiautorskimiiprawamipokrewnymi
tytuemgodziwejrekompensatyWyczenie
WsprawieC37/16
majcej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie
prejudycjalnym,zoonyprzezNaczelnySdAdministracyjny(Polska)postanowieniemzdnia
12 padziernika 2015 r., ktre wpyno do Trybunau w dniu 22 stycznia 2016 r.,
wpostpowaniu:
MinisterFinansw
przeciwko
Stowarzyszeniu Artystw Wykonawcw Utworw Muzycznych i SownoMuzycznych
SAWP(SAWP),
przyudziale:
ProkuraturyGeneralnej,
Stowarzyszenia Zbiorowego Zarzdzania Prawami Autorskimi Twrcw Dzie
NaukowychiTechnicznychKopipol,
StowarzyszeniaAutorwiWydawcwCopyrightPolska,
TRYBUNA(smaizba),
wskadzie:M.Vilaras,prezesizby,J.Malenovsk(sprawozdawca)iM.Safjan,sdziowie,
rzecznikgeneralny:M.Wathelet,
sekretarz:A.CalotEscobar,
uwzgldniajcpisemnyetappostpowania,
rozwaywszyuwagiprzedstawione:
w imieniu Stowarzyszenia Artystw Wykonawcw Utworw Muzycznych i Sowno
MuzycznychSAWP(SAWP)przezA.Zask,doradcpodatkowego,
wimieniuStowarzyszeniaZbiorowegoZarzdzaniaPrawamiAutorskimiTwrcwDzie
NaukowychiTechnicznychKopipolprzezM.Poniewskiego,dziaajcegowcharakterze
penomocnika,
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d6e92e6444fe044a98be70cc7d7c93e975.e34K

1/8

20.01.2017

CURIA - Dokumenty

wimieniuStowarzyszeniaAutorwiWydawcwCopyrightPolskaprzezT.Michalika,
doradcpodatkowego,
wimieniurzdupolskiegoprzezB.Majczyn,dziaajcegowcharakterzepenomocnika,
wimieniurzdugreckiegoprzezA.MagrippiorazS.Charitaki,dziaajcewcharakterze
penomocnikw,
wimieniuKomisjiEuropejskiejprzezL.LozanoPalaciosorazM.OwsianyHornung,
dziaajcewcharakterzepenomocnikw,
podjwszy,powysuchaniurzecznikageneralnego,decyzjorozstrzygniciusprawybezopinii,
wydajenastpujcy
Wyrok
1WniosekowydanieorzeczeniawtrybieprejudycjalnymdotyczywykadnidyrektywyRady
2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wsplnego systemu podatku od wartoci
dodanej (Dz.U. 2006, L 347, s. 1), zmienionej dyrektyw Rady 2010/45/UE z dnia 13 lipca
2010r.(Dz.U.2010,L189,s.1),(zwanejdalejdyrektywVAT).
2 Wniosek ten zosta zoony w ramach sporu pomidzy Ministrem Finansw (Polska)
a Stowarzyszeniem Artystw Wykonawcw Utworw Muzycznych i SownoMuzycznych
SAWP (SAWP) w przedmiocie opodatkowania podatkiem od wartoci dodanej (VAT) opaty
od urzdze do utrwalania i zwielokrotniania utworw chronionych prawem autorskim lub
przedmiotwprawpokrewnychorazodnonikwsucychdoutrwaleniatakichutworwlub
przedmiotw.
Ramyprawne
PrawoUnii
DyrektywaVAT
3Wart.2ust.1lit.c)dyrektywaVATprzewiduje:
OpodatkowaniuVATpodlegajnastpujcetransakcje:
[]
c) odpatne wiadczenie usug na terytorium pastwa czonkowskiego przez podatnika
dziaajcegowtakimcharakterze.
4Artyku24ust.1dyrektywyVATbrzminastpujco:
wiadczenieusugoznaczakadtransakcj,ktraniestanowidostawytowarw.
5Zgodniezart.25dyrektywyVAT:
wiadczenieusugmoeobejmowamidzyinnymijednznastpujcychczynnoci:
a) przeniesienie praw do wartoci niematerialnych, bez wzgldu na to, czy s one
przedmiotemdokumentuustanawiajcegotytuprawny,czynie
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d6e92e6444fe044a98be70cc7d7c93e975.e34K

2/8

20.01.2017

CURIA - Dokumenty

b)zobowizaniedozaniechaniadziaanialubdotolerowaniaczynnocilubsytuacji
c) wiadczenie usug na podstawie nakazu wydanego przez organ wadzy publicznej lub
wjegoimieniulubzmocyprawa.
6Artyku220ust.1dyrektywyVATprzewiduje:
Kady podatnik upewnia si, e faktura zostaa wystawiona przez niego, nabywc lub
usugobiorc, lub w jego imieniu i na jego rzecz, przez osob trzeci, w nastpujcych
przypadkach:
1) dostaw towarw lub wiadczenia usug dokonywanych przez niego na rzecz innego
podatnikalubnarzeczosobyprawnejniebdcejpodatnikiem
[].
Dyrektywa2001/29
7Dyrektywa2001/29/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyzdnia22maja2001r.wsprawie
harmonizacji niektrych aspektw praw autorskich i pokrewnych w spoeczestwie
informacyjnym(Dz.U.2001,L167,s.10wyd.spec.wjz.polskim,rozdz.17,t.1,s.230)
wart.2przewiduje:
Pastwa czonkowskie przewiduj wyczne prawo do zezwalania lub zabraniania
bezporedniego lub poredniego, tymczasowego lub staego zwielokrotniania utworu, przy
wykorzystaniuwszelkichrodkwiwjakiejkolwiekformie,wcaocilubczciowo:
a)dlaautorwwodniesieniudoichutworw
b)dlaartystwwykonawcwwodniesieniudoutrwaleichprzedstawie
c)dlaproducentwfonogramwwodniesieniudoichfonogramw
d)dlaproducentwpierwszychutrwalefilmwwodniesieniudooryginauikopiiich
filmw
e)dlaorganizacjiradiowychitelewizyjnychwodniesieniudoutrwaleichprogramw,
niezalenieodtego,czyprogramytetransmitowanesprzewodowolubbezprzewodowo,
wczajcdrogkablowlubsatelitarn.
8Artyku5ust.2lit.b)dyrektywy2001/29stanowi:
Pastwaczonkowskiemogprzewidziewyjtkilubograniczeniawodniesieniudoprawado
zwielokrotnianiaokrelonegowart.2wnastpujcychprzypadkach:
[]
b) w odniesieniu do zwielokrotniania na dowolnych nonikach przez osob fizyczn do
prywatnego uytku i do celw ani bezporednio, ani porednio handlowych, pod
warunkiem e podmioty praw autorskich otrzymaj godziw rekompensat,
uwzgldniajczastosowanielubniezastosowanierodkwtechnologicznychokrelonych
wart.6wodniesieniudodanychutworwlubprzedmiotwobjtychochron.
Prawopolskie
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d6e92e6444fe044a98be70cc7d7c93e975.e34K

3/8

20.01.2017

CURIA - Dokumenty

PrzepisyopodatkuVAT
9 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarw i usug (Dz.U. z 2011 r., nr 177,
poz. 1054), w wersji majcej zastosowanie do okolicznoci faktycznych w postpowaniu
gwnym,wart.5ust.1stanowi:
Opodatkowaniu[VAT]podlega:
1)odpatnadostawatowarwiodpatnewiadczenieusugnaterytoriumkraju.
10Artyku8ust.1i2aomawianejustawystanowi:
1. Przez wiadczenie usug, o ktrym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie si kade
wiadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemajcej
osobowociprawnej,ktreniestanowidostawytowarwwrozumieniuart.7,wtymrwnie:
1) przeniesienie praw do wartoci niematerialnych i prawnych, bez wzgldu na form,
wjakiejdokonanoczynnociprawnej
[]
2a.Wprzypadkugdypodatnik,dziaajcwewasnymimieniu,alenarzeczosobytrzeciej,
bierzeudziawwiadczeniuusug,przyjmujesi,epodatniktensamotrzymaiwywiadczy
teusugi.
[].
Przepisydotyczceprawaautorskiegoiprawpokrewnych
11Ustawazdnia4lutego1994r.oprawieautorskimiprawachpokrewnych(Dz.U.z2006r.,
nr90,poz.631),wwersjimajcejzastosowaniedookolicznocifaktycznychwpostpowaniu
gwnym,wart.20przewiduje:
1.Producenciiimporterzy:
1)magnetofonw,magnetowidwiinnychurzdze,
2)kserokopiarek,skanerwiinnychpodobnychurzdzereprograficznychumoliwiajcych
pozyskiwaniekopiicaocilubczciegzemplarzaopublikowanegoutworu,
3) czystych nonikw sucych do utrwalania, w zakresie wasnego uytku osobistego,
utworw lub przedmiotw praw pokrewnych, przy uyciu urzdze wymienionych
wpkt1i2
s obowizani do uiszczania, okrelonym zgodnie z ust. 5, organizacjom zbiorowego
zarzdzania,dziaajcymnarzecztwrcw,artystwwykonawcw,producentwfonogramw
i wideogramw oraz wydawcw, opat w wysokoci nieprzekraczajcej 3% kwoty nalenej
ztytuusprzedaytychurzdzeinonikw.
2. Z kwoty uzyskanej z tytuu opat ze sprzeday magnetofonw i innych podobnych
urzdzeorazzwizanychznimiczystychnonikwprzypada:
1)50%twrcom
2)25%artystomwykonawcom
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d6e92e6444fe044a98be70cc7d7c93e975.e34K

4/8

20.01.2017

CURIA - Dokumenty

3)25%producentomfonogramw.
[]
4.Zkwotyuzyskanejztytuuopatzesprzedayurzdzereprograficznychorazzwizanych
znimiczystychnonikwprzypada:
1)50%twrcom
2)50%wydawcom.
5.Ministerwaciwydosprawkulturyiochronydziedzictwanarodowegopozasigniciu
opinii organizacji zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi,
stowarzysze twrcw, artystw wykonawcw, organizacji producentw fonogramw,
producentw wideogramw oraz wydawcw, jak rwnie organizacji producentw lub
importerw urzdze i czystych nonikw wymienionych w ust. 1, okrela, w drodze
rozporzdzenia:kategorieurzdzeinonikworazwysokoopat,oktrychmowawust.1,
kierujc si zdolnoci urzdzenia i nonika do zwielokrotniania utworw, jak rwnie ich
przeznaczeniem do wykonywania innych funkcji ni zwielokrotnianie utworw, sposb
pobierania i podziau opat oraz organizacje zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi lub
prawamipokrewnymiuprawnionedoichpobierania.
12 Zgodnie z art. 201 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach
pokrewnych:
Posiadacze urzdze reprograficznych, ktrzy prowadz dziaalno gospodarcz w zakresie
zwielokrotnianiautworwdlawasnegouytkuosbtrzecich,sobowizanidouiszczania,za
porednictwem organizacji zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi lub prawami
pokrewnymi, opat w wysokoci do 3% wpyww z tego tytuu na rzecz twrcw oraz
wydawcw, chyba e zwielokrotnienie odbywa si na podstawie umowy z uprawnionym.
Opatyteprzypadajtwrcomiwydawcomwczciachrwnych.
13Artyku104ust.1ustawyzdnia4lutego1994r.oprawieautorskimiprawachpokrewnychma
nastpujcebrzmienie:
Organizacjami zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi []
w rozumieniu ustawy s stowarzyszenia zrzeszajce twrcw, artystw, wykonawcw,
producentwluborganizacjeradioweitelewizyjne,ktrychstatutowymzadaniemjestzbiorowe
zarzdzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz
wykonywanieuprawniewynikajcychzustawy.
Postpowaniegwneipytaniaprejudycjalne
14 SAWP wystpio do Ministra Finansw o zajcie stanowiska w kwestii tego, czy opaty od
czystychnonikw oraz urzdze sucych doutrwalania i zwielokrotniania,uiszczaneprzez
producentw i importerw takich urzdze i nonikw na podstawie art. 20 ustawy z dnia
4lutego1994r.oprawieautorskimiprawachpokrewnych,podlegajVAT.
15Winterpretacjiindywidualnejzdnia20sierpnia2012r.MinisterFinanswwskaza,ekwoty
pobierane przez SAWP od producentw i importerw czystych nonikw oraz urzdze
sucych do utrwalania i zwielokrotniania stanowi zapat za korzystanie z praw autorskich
lub praw pokrewnych zwizanych ze sprzeda sprztu do powielania i utrwalania utworw,
a w konsekwencji opaty te naley uzna za wynagrodzenie za usugi wiadczone przez
podmiotyprawautorskichiprawpokrewnychijakotakiepowinnyonepodlegaVAT.
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d6e92e6444fe044a98be70cc7d7c93e975.e34K

5/8

20.01.2017

CURIA - Dokumenty

16 SAWP wnioso skarg do Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego w Warszawie, dajc

uchyleniapowyszejinterpretacjiindywidualnej.
17Wyrokiemzdnia12czerwca2013r.WojewdzkiSdAdministracyjnywWarszawieuzna
skargzazasadn.
18MinisterFinanswzoyskargkasacyjndoNaczelnegoSduAdministracyjnego(Polska).
Tene sd, wskazujc, e obecnie w Polsce istniej dwa przeciwstawne pogldy orzecznicze
w tej kwestii, postanowi zawiesi postpowanie i zwrci si do Trybunau z nastpujcymi
pytaniamiprejudycjalnymi:
1) Czy twrcy, artyci wykonawcy oraz inne uprawnione podmioty wiadcz usug
w rozumieniu art. 24 ust. 1 i art. 25 lit. a) dyrektywy VAT na rzecz producentw
i importerw magnetofonw i innych podobnych urzdze oraz czystych nonikw, od
ktrych organizacje zbiorowego zarzdzania pobieraj na ich rzecz, ale we wasnym
imieniu,opatyodtychurzdzeinonikwztytuuichsprzeday?
2)Wprzypadkupozytywnejodpowiedzinapierwszepytanieczyorganizacjezbiorowego
zarzdzania, pobierajc opat od urzdze i nonikw z tytuu ich sprzeday przez
producentw i importerw, dziaaj jako podatnicy okreleni w art. 28 dyrektywy VAT,
obowizanidodokumentowaniatychczynnocifakturwrozumieniuart.220ust.1pkt1
tej dyrektywy, wystawion na rzecz producentw i importerw magnetofonw i innych
podobnych urzdze oraz czystych nonikw, wykazujcy pobrany z tytuu opat VAT
jako naleny, a w momencie redystrybucji pobranych opat na rzecz twrcw, artystw
wykonawcworazinnychuprawnionychpodmiotw,teostatniedokumentujotrzymanie
opat faktur z uwzgldnionym VAT wystawion na rzecz organizacji zbiorowego
zarzdzaniapobierajcejopaty?.
Wprzedmiociepytaprejudycjalnych
19 Poprzez pytanie pierwsze sd odsyajcy dy w istocie do ustalenia, czy dyrektyw VAT
naley interpretowa w ten sposb, e podmioty praw do zwielokrotniania wiadcz usugi
w rozumieniu tej dyrektywy na rzecz producentw i importerw czystych nonikw oraz
urzdze do utrwalania i zwielokrotniania, od ktrych organizacje zbiorowego zarzdzania
prawami autorskimi i prawami pokrewnymi pobieraj na rzecz tych podmiotw, ale we
wasnymimieniu,opatyodsprzedaytychurzdzeinonikw.
20Artyku24ust.1dyrektywyVATdefiniujewiadczenieusugpoprzezprzeciwstawieniego
dostawie towarw. Zatem na podstawie tego przepisu kad transakcj, ktra nie stanowi
dostawytowarw,naleyuwaazawiadczenieusug.
21 W niniejszym wypadku jest bezsporne, e transakcja bdca przedmiotem postpowania
gwnegoniestanowidostawytowarwwrozumieniuart.24ust.1dyrektywyVAT.
22Artyku25dyrektywyVATwymieniaprzykadowotrzyrnetransakcjekwalifikujcesido
wiadczeniausug,wtymtransakcjpodlit.a),polegajcnaprzeniesieniuprawdowartoci
niematerialnych.
23Wodniesieniudozastosowaniategoartykuusdodsyajcyzastanawiasinadkwesti,czy
transakcja taka jak bdca przedmiotem postpowania gwnego moe stanowi przeniesienie
prawdowartociniematerialnychwrozumieniulit.a)wspomnianegoartykuu,azatemzosta
zakwalifikowanadowiadczeniausug.
24 Przed udzieleniem odpowiedzi na to pytanie naley oceni, czy taka transakcja jest
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d6e92e6444fe044a98be70cc7d7c93e975.e34K

6/8

20.01.2017

CURIA - Dokumenty

dokonywana odpatnie. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy VAT, aby takie
wiadczenieusugbyoobjteVAT,wkadymwypadkupowinnobydokonywaneodpatnie.
25Wtymzakresienaleyprzypomnie,ezutrwalonegoorzecznictwawynika,iwiadczenie
usug jest dokonywane odpatnie w rozumieniu dyrektywy VAT tylko wtedy, gdy pomidzy
usugodawc a usugobiorc istnieje stosunek prawny, w ramach ktrego nastpuje wymiana
wiadcze wzajemnych, a wynagrodzenie otrzymane przez usugodawc stanowi faktyczne
odzwierciedlenie wartoci usugi wiadczonej na rzecz usugobiorcy (zob. wyrok z dnia
22 czerwca 2016 r., esk rozhlas, C11/15, EU:C:2016:470, pkt 21 i przytoczone tam
orzecznictwo).
26 Trybuna orzek, e ma to miejsce, gdy istnieje bezporedni zwizek pomidzy wiadczon
usug a otrzymanym wiadczeniem wzajemnym w ten sposb, e zapacone kwoty stanowi
rzeczywistewynagrodzeniezamoliwdowyodrbnieniausugwiadczonwramachtakiego
stosunku prawnego (wyrok z dnia 18 lipca 2007 r., Socit thermale dEugnielesBains,
C277/05,EU:C:2007:440,pkt19).
27Wniniejszymwypadku,wpierwszejkolejnoci,niewydajesi,abyistniastosunekprawny,
w ramach ktrego nastpuje wymiana wiadcze wzajemnych pomidzy, z jednej strony,
podmiotami praw do zwielokrotniania lub ewentualnie organizacji zbiorowego zarzdzania
takimiprawami,azdrugiejstrony,producentamiiimporteramiczystychnonikwiurzdze
doutrwalaniaizwielokrotniania.
28 Obowizek uiszczania opat takich jak bdce przedmiotem postpowania gwnego zosta
bowiem naoony na tych producentw i importerw na podstawie prawa krajowego, ktre
okrelatewysokotychopat.
29Wdrugiejkolejnoci,obowizkuuiszczaniaopatprzezproducentwiimporterwczystych
nonikworazurzdzedoutrwalaniaizwielokrotnianianiemonauwaazawynikajcyze
wiadczeniausugi,wobecktrejstanowibyonbezporedniewiadczeniewzajemne.
30 Z postanowienia odsyajcego wynika bowiem, e opaty takie jak bdce przedmiotem
postpowania gwnego maj na celu finansowanie godziwej rekompensaty na rzecz
podmiotw praw do zwielokrotniania. Godziwa rekompensata nie stanowi tymczasem
bezporedniegowiadczeniawzajemnegowzgldemjakiegokolwiekwiadczenia,poniewajest
zwizana ze szkod wynikajc dla tych podmiotw ze zwielokrotniania ich chronionych
utworw, dokonanego bez ich zgody (zob. podobnie wyrok z dnia 21 padziernika 2010 r.,
Padawan,C467/08,EU:C:2010:620,pkt40).
31Wkonsekwencjitransakcjitakiejjakbdcaprzedmiotempostpowaniagwnegoniemona
uwaazadokonanodpatniewrozumieniuart.2ust.1lit.c)dyrektywyVAT.
32 W tych okolicznociach i przy uwzgldnieniu rozwaa wynikajcych z pkt 24 niniejszego
wyroku,nawetzakadajc,epodmiotyprawdozwielokrotnianiamogdokonaprzeniesienia
dobra niematerialnego w rozumieniu art. 25 lit. a) dyrektywy VAT na rzecz producentw
iimporterwczystychnonikwiurzdzedoutrwalaniaizwielokrotniania,czegobadanienie
jestkonieczne,wskazanatransakcjawkadymrazieniewchodziwzakresowejdyrektywy.
33Zpowyszegowynika,enapytaniepierwszenaleyodpowiedzie,idyrektywVATnaley
interpretowa w ten sposb, e podmioty praw do zwielokrotniania nie wiadcz usug
w rozumieniu tej dyrektywy na rzecz producentw i importerw czystych nonikw oraz
urzdze do utrwalania i zwielokrotniania, od ktrych organizacje zbiorowego zarzdzania
prawami autorskimi i prawami pokrewnymi pobieraj na rzecz tych podmiotw, ale we
wasnymimieniu,opatyodsprzedaytychurzdzeinonikw.
http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d6e92e6444fe044a98be70cc7d7c93e975.e34K

7/8

20.01.2017

CURIA - Dokumenty

34 Poniewa pytanie drugie zostao postawione jedynie pod warunkiem udzielenia odpowiedzi
twierdzcejnapytaniepierwsze,niemapotrzebyudzielaniananieodpowiedzi.
Wprzedmiociekosztw
35 Dla stron w postpowaniu gwnym niniejsze postpowanie ma charakter incydentalny,
dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sdem odsyajcym, do niego zatem naley
rozstrzygnicie o kosztach. Koszty poniesione w zwizku z przedstawieniem uwag
Trybunaowi,innenikosztystronwpostpowaniugwnym,niepodlegajzwrotowi.
ZpowyszychwzgldwTrybuna(smaizba)orzeka,conastpuje:
DyrektywRady2006/112/WEzdnia28listopada2006r.wsprawiewsplnegosystemu
podatku od wartoci dodanej, zmienion dyrektyw Rady 2010/45/UE z dnia 13 lipca
2010 r., naley interpretowa w ten sposb, e podmioty praw do zwielokrotniania nie
wiadczusugwrozumieniutejdyrektywynarzeczproducentwiimporterwczystych
nonikw oraz urzdze do utrwalania i zwielokrotniania, od ktrych organizacje
zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi pobieraj na rzecz
tychpodmiotw,alewewasnymimieniu,opatyodsprzedaytychurzdzeinonikw.

Vilaras

Malenovsk

Safjan

WyrokogoszononaposiedzeniujawnymwLuksemburguwdniu18stycznia2017r.
Sekretarz

Prezessmejizby

A.CalotEscobar

M.Vilaras

1Jzykpostpowania:polski.

http://curia.europa.eu/juris/document/document_print.jsf;jsessionid=9ea7d0f130d6e92e6444fe044a98be70cc7d7c93e975.e34K

8/8