Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

1.5

Przepuszczalnoci wzgldne (sekcja ROCK-FLUID)

1. W menu po lewej stronie rozwi strzak sekcj Rock-Fluid i wybierz Create /Edit Rock Types
lub kliknij Rock-Fluid a nastpnie na dolnej licie kliknij dwukrotnie Rock-Fluid Types.
2. W grnej czci okna Rock Types kliknij strzak i wybierz New Rock Type.

Rys. 6 Okno krzywych przepuszczalnoci wzgldnych w sekcji Rock-Fluid

3. Odznacz pozycje Include capillary pressure oraz Include capillary pressure hysteresis i wypenij
tabel przepuszczalnoci wzgldnych w funkcji nasycenia wod zwizan (do dyskusji).
Nastpnie kliknij Apply i zmie Relative Permeability Table na Liquid-Gas Table i wybierz
Liquid-Gas Kr Table dependency: Gas Saturation (przepuszczalnoci wzgldne bd
definiowane od nasycenia gazem, zgodnie z danymi z artykuu). Wypenij tabel i zatwierd
zmiany klikajc OK.
4. Sekcja Rock-Fluid jest teraz poprawnie zdefiniowana (oznaczona kolorem zielonym), a w
gwnym oknie programu wywietlane s wykresy przepuszczalnoci wzgldnych.

Rys. 7 Krzywe przepuszczalnoci wzgldnych dla gazu i ropy wzgldem nasycenia gazem na podstawie danych z artykuu

10

Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

Kiedy nie mamy dostpu do danych laboratoryjnych opisujcych zalenoci przepuszczalnoci
wzgldnych od nasyce moemy posikowa si korelacjami. Poniej przedstawiono rwnania dziki
ktrym moemy wygenerowa syntetyczne krzywe przepuszczalnoci wzgldnych:

S w S wcrit
K rw K rwiro

1 S wcrit Soirw
K row
K rog

So S orw
K rocw

1 S wcon Sorw

Nw

Now

Sl S org S wcon
K rogcg

1 S S S
gcon
org
wcon

S g S gcrit
K rg K rgcl

1 S S S
gcrit
oirg
wcon

Nog

Ng

Pytania do sekcji ROCK-FLUID

Co to jest przepuszczalno wzgldna?

W jakiej formie dane dotyczce przepuszczalnoci wzgldnych zapisane s w pliku wsadowym?

Narysuj przykadowe wykresy przepuszczalnoci wzgldnych dla ropy i wody wzgldem

nasycenia wod oraz dla gazu i ropy wzgldem nasycenia ciecz i/lub gazem.
Co okrela nasycenie wod zwizan i czy wpywa ono na zasoby zoa?
Co to jest nasycenie krytyczne fazy?

Jakie moe by maksymalne nasycenie gazem w ukadzie gaz-woda?

Wymie rda danych dla tej sekcji pliku wsadowego.

11

Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

1.6

Warunki pocztkowe (sekcja INITIAL)

1. Otwrz okno Initial Conditions.

2. W zakadce Calculation Methods wybierz ukad woda, ropa, gaz i przejd do zakadki PVT
Region Parameters.
3. Wybierz sposb podania cinienia punktu pcherzykw zaznaczajc Use Property Array (PB)
w grnym lewym rogu okna oraz zaznacz Constant Value Array (PB) i podaj warto cinienia
pcherzykw w prawej czci okna.
4. W oparciu o dane z artykuu wprowad cinienie i gboko odniesienia (REFPRES i
REFDEPTH) oraz gbokoci konturw woda-ropa i gaz-ropa (DWOC i DGOC) (do dyskusji).
5. Zakocz klikajc OK.
6.

Pytania do sekcji ROCK-FLUID

Czy mona okreli zasoby zoa przed zdefiniowaniem sekcji INITIAL?

Jakie parametry naley poda aby zainicjowa model symulacyjny?

1.7

Ustawienia numeryczne (sekcja NUMERICAL)

Na tym etapie uyjemy ustawie domylnych

12

Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

1.8

Odwierty (sekcja Wells & Recurrent - RUN)

Zgodnie z wytycznymi z artykuu potrzebujemy zdefiniowa dwa odwierty: jeden wydobywczy, drugi
zataczajcy gaz.

1. Rozwi sekcj Wells & Recurrent w lewym menu. Przy pozycjach Wells i Dates zobaczysz
mae wykrzykniki na tym tle. Oznaczaj one, e pozycje te wymagaj zdefiniowania. Cyfra
zero w nawiasach przy Wells oznacza liczb zdefiniowanych odwiertw.
2. Kliknij prawym klawiszem myszy na pozycji Wells i wybierz New.
3. W zakadce ID & Type okna Create New Well podaj nazw odwiertu i wybierz typ
PRODUCER.
4. Przejd do zakadki Constraints i zaznacz pozycj Constraint definition.
5. W tabelce poniej kliknij select new i wybierz OPERATE.
6. W kolumnie Parameter wybierz STO surface oil rate i w trybie (mode) MAX podaj warto
wydajnoci. Nie wpisuj jednostek, Builder doda je automatycznie. W kolumnie Action
wybierz CONT REPEAT. Przy tak zdefiniowanych parametrach symulator bdzie stara si
osign zadan wydajno maksymaln i kontynuowa eksploatacj. Jeeli uzyskanie
zaoonej wydajnoci nie bdzie moliwe, wydobycie odbywa si bdzie z maksymalnym
moliwym wydatkiem, w zalenoci od warunkw i pozostaych ogranicze/zaoe.
7. W analogiczny sposb zdefiniuj pozostae parametry okrelajce sposb pracy odwiertu:
# Constraint Parameter
Limit/Mode Value Action
1 OPERATE
STO surface oil rate
MAX
*
CONT
2 OPERATE
BHP bottom hole pressure MIN
*
CONT REPEAT
3 MONITOR STO surface oil rate
MIN
*
SHUTIN
4 MONITOR GOR gas-oil ratio
*
SHUTIN
* wartoci na podstawie artykuu; uwaga na bdy w druku przy wartociach wydajnoci
minimalnej i wykadnika gazowego

8. Zatwierd i wyjd do gwnego okna programu klikajc OK.

9. W nawiasie przy Wells pojawia si jedynka (jeden odwiert) jednak znaczek wykrzyknika
zmieni si na jeszcze bardziej zowieszcz czerwon kropk. Twj odwiert dosta nazw, typ i
wytyczne odnonie trybu pracy, jednak cigle nie zosta ulokowany w modelu i nie
udostpnia zoa.
Kliknij znaczek + przy Wells(1) i znowu przy Twoim nowym odwiercie. Nastpnie kliknij
dwukrotnie pozycj opisan 1986-01-01 PERF.
10. W oknie Well Complition Data (PERF) przejd do zakadki Perforations i kliknij przycisk Insert
before selected node po lewej stronie.
11. W kolumnie User Block Address (UBA) podaj adres bloku, ktry ma zosta udostpniony
(sperforowany). Adres bloku okrelony jest przez jego wsprzdne I J K oddzielone spacjami
lub przecinkami. Zatem dla odwiertu eksploatacyjnego Prod, ktry znajduje si w naroniku
10,10 i udostpnia warstw 3 podamy 10 10 3. Po klikniciu Apply Builder wyznaczy Well
Index (WI) odwiertu, dugo udostpnienia oraz gboko stropu i spgu przewierconego
bloku. Czerwona kropka przy Twoim odwiercie zniknie.
Kliknij OK aby wrci do gwnego okna programu.
12. Powtrz ca procedur w celu zdefiniowania odwiertu zataczajcego Inj. Wybierz odwiert
typu INJECTOR MOBWEIGHT i w zakadce Injected fluid wybierz GAS. Nastpnie zdefiniuj
Constraints.
13

Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

13. Na samym pocztku,, przy tworzeniu nowego pliku, zdefiniowalimy pocztkow dat
symulacji. Do wykonania symulacji potrzebna jest przynajmniej jeszcze jedna data okrelajca
koniec okresu objtego symulacj. Naley rwnie zdefiniowa daty pomidzy pocztkiem i
kocem z zaoon, czy wymagan czstotliwoci. Przyjmijmy, e dla naszych potrzeb
zdefiniujemy daty okres symulacji (10 lat) z czstotliwoci co 1 kwarta. W tym celu kliknij
dwukrotnie pozycj Dates
Dates, a nastpnie przycisk Ad a range of dates.. Wybierz kocow dat
dat
symulacji oraz warto kroku, z jakim Builder ma wygenerowa zakres dat.

Rys. 8 Definiowanie zakresu i interwau czasowego dla symulacji (10 lat z krokiem 3 m
m-cy)

14. Kliknij OK.

15. W kolumnie set STOP wybierz ostatni dat zakresu i kl
kliknij przycisk Close.
Close
16. Sekcja Wells & Recurrent zostaa zdefiniowana (kolor zielony).

Pytania do sekcji RUN

Wymie parametry sterujce prac odwiertw typu PRODUCER i INJECTOR w modelu

symulacyjnym.
W jakim trybie (mode) dziaa constraint OPERATOR - BHP w odwiercie wydobywczym, a w jakim
w odwiercie zataczajcym?
Jak zadziaa symulator, kiedy odwiert nie jest duej w stanie eksploatowa z zadan wydajnoci?
Wymie rda danych dla tej sekcji pliku wsadowego.

14

Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

Uruchamianie symulacji IMEX

Jeeli Twj plik wsadowy jest gotowy (wszystkie sekcje oznaczone na zielono) moesz wykona
symulacj. Masz dwie opcje do wyboru:

1. z poziomu Buildera: kliknij przycisk Vaidate with IMEX w grnej rodkowej czci okna.
Najpierw Builder zapyta, czy zapisa zmiany - zaakceptuj i przejd dalej.
Pamitaj, e uruchamiajc symulacj z poziomu Buildera blokujesz plik wsadowy i nie masz
moliwoci jego edycji w trakcie trwania oblicze.
2. Z poziomu Launchera: przecignij plik wsadowy na ikon IMEXa i uruchom symulacj.

W czasie swojej pracy IMEX wygeneruje szereg plikw: *.log, *.out, *.irf, *.mrf, *.rst. Zapoznaj si
z zawartoci plikw *.log i *.out moesz otworzy je w notatniku lub innym edytorze tekstu
i odpowiedz na pytania:
Jakie s zasoby pocztkowe modelu?

Ile ropy wydobyto w okresie objtym symulacj?

Ile gazu zatoczono i ile wydobyto?

15

Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

3.1

Praca z danymi wyjciowymi Results Graph i Results 3D

Result Graph

Po wykonaniu symulacji naley opracowa otrzymane wyniki. Jednym ze sposobw prezentacji

rezultatw jest ich
ch przedstawienie w postaci wykresw. W pakiecie CMG do tworzenia wykresw
suy post-procesor
procesor Result Graph .

Najczciej na wykresach przedstawiane s przebiegi zmiennoci w czasie parametrw zwizanych z

odwiertami, takich jak wydajnoci poszczeglnych ffaz
az (gazu/ropy/wody), sumaryczne wydobycie
pynw, cinienie denne itp. Poza parametrami odwiertowymi moliwe jest rwnie generowanie
wykresw parametrw przestrzennych (np. nasycenie dan faz, cinienie) na odcinku midzy
okrelonymi blokami, czy wzdu trajektorii odwiertu.

Result Grapgh umoliwia rwnie porwnywanie przebiegw z rnych plikw (wariantw symulacji)
oraz zapisywanie plikw tzw. sesji (nazwa_pliku.ses). Dziki tym rozwizaniom moemy szybko
tworzy te same wykresy dla rnych symulacji.
Uruchamianie Result Graph

1. Kliknij ikon Result Graph w oknie Launchera lub przecignij i upu na t ikon wynikowy
plik symulacji (*.irf). W pierwszym przypadku zostaniesz poproszony o wybranie pliku sesji
lub *.ses lub pliku z wynikami *.irf, poczym otw
otworzy
orzy si okno Result Graph. W drugim
przypadku okno programu otworzy si automatycznie.

Rys. 9 Okno post-procesora

procesora Result Graph

16

Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

Rys. 10 Pasek narzdzi post-procesora

procesora Result Graph

3.2

2. Kliknij przycisk Add curve na pasku narzdzi. Otworzy si okno jak na rysunku.
a. z listy File mona wybra plik *.irf (jeeli wczytano wicej ni jeden plik).
b. z listy Origin Type wybieramy czego ma dotyczy krzywa (cay model, warstwa,
sektor, grupa odwiertw, odwiert, ); domylnie wybrany jest odwiert (Well).
(
c. z listy Parameters wybierz parametr, ktrego przebieg chcesz przedstawi na
wykresie
d. z listy Origin for P
Primary Independent Variable wybierz odwiert
3. Kliknij OK.. Wanie stworzye swj pierwszy wykres. Moesz doda kolejne krzywe do tego
samego wykresu (Add
Add Curve
Curve) lub stworzy nowy wykres (Add Plot).
4.

Result 3D

Post-procesor
procesor Result 3D pozwala na tworzenie dwuwymiarowych (2D) i trjwymiarowych (3D)
widokw modelu wraz z rozkadem dowolnego z parametrw siatki zapisanych w pli
pliku wyjciowym
symulatora. Interfejs i sposb pracy z programem s bardzo podobne do Builder'a.

17

Modelowanie Eksploatacji Z z wykorzystaniem pakietu oprogramowania CMG

Opracuj wyniki symulacji w postaci wykresw wzorujc si na artykule. Zaproponuj dodatkowe,
Twoim zdaniem istotne wykresy.
Odpowiedz na pytania:

Co spowodowao zakoczenie symulacji?

Czy w trakcie symulacji cinienie w zou spado poniej cinienia nasycenia?

Jaki stopie sczerpania udao si uzyska?
Modyfikacje pliku wsadowego w domu.

1. Wykonaj analiz wraliwoci modelu na rozdzielczo siatki (10x10x3, 20x20x3, 20x20x4,

50x50x4)
2. Wykonaj symulacj bazow bez zataczania gazu.
3. Porwnaj wyniki symulacji bez i z zataczaniem gazu.
4. Przygotuj przynajmniej jeden alternatywny wariant eksploatacji. Porwnaj wyniki z
pozostaymi wariantami.

18