Professional Documents
Culture Documents
Przyszy ustrj
Polski
Spis treci
Wstp
5
Rozdzia I O jakiej Polsce marzymy?
6
1. Dlaczego nie rozmawiamy o ksztacie ustrojowym Polski?
6
2. Potrzebna nam polska filozofia polityczna
7
3. Kim jestemy i dokd zmierzamy? - perspektywa wolnoci
8
4. Wolno "po polsku"
8
5. Polsko jako zesp wartoci
9
6. Przeciwko niewoli i przeciwko niewolnictwu
9
7. Podstawowe zasady ustrojowe
10
Rozdzia II. Pastwo - zasady, sens i ceI.
1. Pochodzenie wadzy pastwowej od Boga
11
2. Pastwo jako instytucja narodu
11
3. Pastwo jako instytucja dbajca o dobro wsplne
11
4. Realizacja przez pastwo zasady pomocniczoci
12
5. Realizacja przez pastwo zasady sprawiedliwoci
12
6. Realizacja przez pastwo zasady solidaryzmu
13
7. Obowizkiem pastwa jest strzeenie interesw swoich obywateli
14
8. Porzdek obywatelstwa
14
9. Porzdek konfliktu interesw gospodarczych
14
10.Porzdek importu i eksportu
14
11. Pastwo i ksztat gospodarki
15
12. Zapisy w konstytucji
16
Rozdzia III. Ustrj polityczny pastwa
1. Ustrj polityczny musi pasowa do spoeczestwa
17
2. Ustrj polityczny pastwa - jego forma i tre
17
3. Podstawowe warunki, ktre musi spenia dobry ustrj polityczny pastwa 17
4. Monarchia, arystokracja czy rzeczpospolita?.
17
5. Rzeczpospolita dla Polski
18
6. Trzeba pozby si politycznej oligarchii
19
7. Trzeba przyj jeden stay system wartoci
19
8. Ustrj polityczny pastwa wyrasta z filozofii przyjtej w pastwie
19
9. Zasada suwerennoci i niepodlegoci
19
10. Konsekwentna realizacja dugofalowych planw
20
11. cise rozdzielenie wadzy ustawodawczej, wykonawczej, sdowniczej i organw kontrolnych 20
Rozdzia IV. Wadze ustawodawcze i kontrolne w przyszej Polsce
1.Zakres kompetencji wadzy ustawodawczej
21
2. Patologia wadzy ustawodawczej
21
3. Jak unikn tej patologii?
21
4. Sejm Konstytucyjny
21
5. Senat
22
6. Sejm Zwyky i sejmiki samorzdowe
23
7. Sejm Polonijny
23
8. Sejm Korporacyjny
23
9. Uprawnienia ustawodawcze innych organw pastwa
24
10. Wadze kontrolne pastwa
24
Rozdzia V. Wadza wykonawcza w przyszej Polsce
1. Prezydent
25
2. Premier, rada ministrw i wojewodowie
26
3. Korpus Suby Cywilnej
26
Rozdzia VI. Wadza sdownicza
1. Filozofia wadzy sdowniczej
26
2. Sdy samorzdu terytorialnego
28
3. Sdy korporacyjne
28
4. Sdy pastwowe
28
5. Korpus Suby Sprawiedliwoci
28
6. Trybuna Konstytucyjny
28
7. Trybuna Stanu
29
Rozdzia VII. Podstawy ustroju gospodarczego
1. Gospodarka w porzdku wolnoci
29
2. Gospodarka i wasno prywatna: mae i rednie przedsibiorstwa
29
3. Wielkie przedsiwzicia gospodarcze
29
4. Osobowo prawna w gospodarce - firmy, fundacje i stowarzyszenia
29
5. Firmy zagraniczne w gospodarce przyszej Polski
30
6. Import i eksport
30
7. Preferowanie maych i rednich firm
30
8. Prawo gospodarcze powinno by stanowione przez podmioty gospodarcze 30
9. Eliminacja spekulacji i hazardu
30
10. Rozwizanie kwestii ubezpiecze
31
Rozdzia VIII. Ustrj korporacyjny
1. Podstawowe cele korporacjonizmu
32
2.Istota korporacjonizmu
32
3. Korporacjonizm demokratyczny
33
4. Katolicki integralny korporacjonizm demokratyczny
34
5. Porzdek stowarzysze pracownikw i pracodawcw
35
Rozdzia IX. Zadania korporacji
1. Podstawowe zadania korporacji
37
2. Spoeczne zadania korporacji
38
3. Gospodarcze zadania korporacji
39
Rozdzia X. Korporacje jako instytucje prawno-ustrojowe
1. Uprawnienia prawno-ustrojowe korporacji
39
2. Podzia korporacyjny spoeczestwa
40
3. Organy korporacyjne
41
4. Organy ponadkorporacyjne
41
Rozdzia XI. Czy korporacje s modyfikacj cechw?
1. Cechy i ich filozofia
43
2. Znaczenie cechw
43
3. Korporacjonizm jako nowoczesna realizacja ustroju cechowego
44
4. Realizacja filozofii cechu w ustroju korporacyjnym
44
Rozdzia XII. Ustrj finansowy i bankowy w przyszej Polsce
1. Zy pienidz
46
2. Podstawowa rola pienidza i jego patologie
46
3. Jaki powinien by pienidz?
47
4. Pienidz, zoto, moralno
47
5. Pienidz, zoto i praca
48
6. Czy dzisiaj jest moliwe przywrcenie standardu zota?
49
7. Zoto i stabilno cen
49
8.Zotwka kruszcowa
50
9. Zotwka transferowa
50
10. Zotwka inwestycyjna
50
11. Sposb funkcjonowania walut polskich
50
12. Bony
50
Rozdzia XIII. Przepyw pienidza, kredyt, ustrj bankowy
1. Oglne przepisy finansowo-bankowe
51
2. Banki prywatne
51
3. Banki pozostae
52
4. Poyczki i kredyty poza systemem bankowym
52
5. Sprzeda ratalna
52
6. Listy zastawne
53
7. Weksle
53
8. Niektre zastosowania weksli
54
Rozdzia XIV. System podatkowy i system ubezpiecze spoecznych
1. Podatki i tanie pastwo
54
2. Samofinansowanie pastwa
55
3. Ograniczenie wydatkw pastwa
55
4. Podatki samorzdowe
55
5. Podatki pastwowe
56
6. System ubezpiecze spoecznych - ubezpieczenia zdrowotne
56
7. System ubezpiecze spoecznych - ubezpieczenia emerytalne
57
Rozdzia xv. Punkt "zero" i okres przejciowy
Czy kade pastwo jest pastwem?
57
Czy ta struktura, ktra nazywana jest dzisiaj pastwem polskim jest pastwem? 58
Czy obecne pastwo polskie jest tworem legalnym?
59
Czym jest punkt "zero"?
59
Kiedy i w jaki sposb osigniemy punkt "zero"?
59
Realizacja punktu "zero" - etap I: powrt do stanu prawnego z dnia l wrzenia 1939 r
Realizacja punktu "zero" - etap II: do uchwalenia nowej konstytucji
60
Okres przejciowy
61
Zakoczenie
62
Dodatek. Korporacjonizm i liheraIizm
63
1. Podejcie do gospodarki
63
2. Gospodarka i motywacje czowieka
63
3. Podejcie do czowieka i jego wsplnot
63
4. Podejcie do pastwa
64
5. Podejcie do wolnoci
64
6. Podejcie do "praw dungli"
64
7. Korporacje i koncerny
65
Bibliografia
66
Wykaz skrtw
66
Teksty rdowe
66
Opracowania
69
59
Wstp
Nie dyskutujemy o przyszym ksztacie Polsce. Nie zastanawiamy si nad tym jaki ustrj powinno mie nasze
pastwo w optymalnych warunkach. Nie rozmawiamy o Polsce naszych marze. A moe obraz takiej Polski jeszcze
nie pojawi si w naszych umysach?
Powinnimy go mie. Powinnimy by gotowi by, gdy przyjdzie "ten moment: pojawi si nowa szansa, zacz
natychmiast budowa tak Polsk z jakiej dumni byliby nasi przodkowie, z jakiej dumne byyby nasze prawnuki, z jakiej
i my bylibymy dumni.
Ta ksika ma by gosem w tej dyskusji, postawieniem problemw, zespoem propozycji, ale i prezentacj caociowej wizji, wizji, ktrej kady element moe by oczywicie tematem do dyskusji, ma tak dyskusj inicjowa.
Skd si ta wizja wzia?
Przez wiele lat zajmowaem si tylko filozofi. Wprowadzi mnie w ni prof. Mieczysaw Gogacz, tomista. Moim
mistrzem i przewodnikiem by zatem w. Tomasz z Akwinu. Jeli kto idzie za tym najwikszym Doktorem Kocioa,
to autorytetem jest dla niego rwnie Arystoteles, ktrego Akwinata przecie tak bardzo ceni. Obaj za ci wielcy filozofowie nie stronili od filozofii politycznej. Arystoteles powici jej, midzy innymi, dzieo pt. "Polityka. w. Tomasz
napisa, midzy innymi, obszerny komentarz do tego dziea, a problematyk ustroju politycznego uj te w swojej
pracy pt. "De regno".
Obaj byli realistami, mionikami prawdy i mdroci, przyjacimi rzeczywistoci. Pastwo, polityka, gospodarka
wyrastay w ich ujciu z natury czowieka i powracay do niej jako narzdzie, ktre ma suy czowiekowi i jego podstawowej wsplnocie, w ktrej wzrasta, i ktr potem zakada rodzinie.
w. Tomasz i Arystoteles przez lata uczyli mnie jak ma wyglda pastwo, polityka, gospodarka i wci przekonywali mnie, e podstawow perspektyw jest tu suba czowiekowi, a zatem perspektywa dobra, e porzdek moralny
to porzdek, z ktrym pastwo, polityka i gospodarka zawsze musz by zgodne.
Jeli kto poznaje Arystotelesa poznaje te, si rzeczy Platona, ktry by jego nauczycielem i od ktrego Arystoteles odszed najdalej jak tylko byo mona. Platon pozostawi po sobie dwa wielkie objtociowo dziea: "Pastwo"
i "Prawa: Zaprezentowana w nich wizja pastwa, polityki, gospodarki musiaa we mnie budzi, jako w uczniu Akwinaty
i Arystotelesa, przeraenie i wrcz obrzydzenie. Gdy pierwszy raz czytaem te dziea trwa stan wojenny i skojarzenia
si same nasuway. Komunici realizowali zawarte w nich wskazania. Ju kilka lat po Okrgym Stole doszedem do
wniosku, e te same wskazania realizuje si, tylko w inny sposb, w USA, w Europie Zachodniej i znw narzuca si
je Polsce.
Bdc uczniem w. Tomasza, katolikiem, studentem katolickiej uczelni (wtedy nazywaa si Akademi Teologii
Katolickiej) nie mogem nie zna w. Augustyna i jego wielkiego dziea pt. "Pastwo Boe:
W tym dziele w. Augustyn nakreli wizj dwch pastw: Pastwa Boego i pastwa ziemskiego. Tym pierwszym
jest Koci, w ktrym czowiek wierzcy yje, Koci, ktry jest pastwem dla duszy tego czowieka. Tym drugim jest
pastwo, ktre zajmuje si ciaem czowieka. Czowiek za jest stanowiony przez dusz i ciao, ktrych nie da si od
siebie oddzieli, ktre dziaaj cznie jako integralna jedno. Dusza jest w czowieku waniejsza, wyznacza jego istot, jest jego form, przenika jego ciao i ono yje wedug jej praw. Pastwo Boe jest waniejsze od pastwa ziemskiego. Okrela zasady. Oba pastwa powinny cile ze sob wsppracowa i nie wykracza poza swoje
kompetencje. Pastwo ziemskie nie rozstrzyga problemw waciwych dla Pastwa Boego. Pastwo Boe nie ingeruje w te sprawy pastwa ziemskiego, ktre s poza porzdkiem duchowym (a co za tym idzie i moralnym).
w. Augustyn zwrci uwag, e gdy pastwo ziemskie zaczyna funkcjonowa niezgodnie z porzdkiem moralnym
przestaje by pastwem i przypomina je tylko w swojej strukturze bdc w istocie tym samym, co "banda rozbjnikw:
w. Augustyn zauway te, e "pastwo rozbjnikw" nie jest tym najgorszym, co moe nas spotka. Zo ogarnia
nas wtedy, gdy pastwo ziemskie zaczyna wchodzi w kompetencje Pastwa Boego i na swj may, egoistyczny,
podyktowany pych sposb rozstrzyga problemy moralne i duchowe. Wtedy staje si w wielu perspektywach piekem
na ziemi - pastwem szatana.
Ja zauwayem szybko, e dzisiejsze pastwa - USA, pastwa Europy Zachodniej, Unia Europejska to "pastwa
rozbjnikw" i zarazem pastwa szatana.
Przez 10 lat, od poowy lat osiemdziesitych, zajmowaem si intensywnie nauczaniem spoecznym Kocioa i
tym, co nazywane jest katolick nauk spoeczn, poczynajc od encykliki Leona XIII "Rerum novarum" (1891), a
koczc na dokumentach Jana Pawa II.
Nauczyem si wtedy, e ignorowanie w kwestiach ustrojowych, polityce i gospodarce tego, co proponuje to
nauczanie owocuje zawsze ludzk krzywd i zniewoleniem.
Pod koniec lat dziewidziesitych zainteresowaem si filozofi polsk uznajc, e jako Polak powinienem j poz-
Rozdzia I
W latach siedemdziesitych XX w. zaczy si aktywizowa w Polsce rodowiska niepodlegociowe. Uczestniczyem w tym ruchu ju od 1977 r., ale, cho czsto mwio si o niepodlegoci, o wolnej Polsce, ktra bdzie
wreszcie Polsk nigdy nie spotkaem si z dyskusj na temat ustrojowego jej ksztatu. Mwio si oczywicie mglicie
o ustroju politycznym - o demokracji, ale nic wicej. Nie spotkaem si nigdy z dyskusjami na ten temat nawet pod
koniec lat osiemdziesitych, na pocztku lat dziewidziesitych i pniej. Zabrako czego wanego w naszej narodowej debacie. Czy w ogle taka debata bya? Czy dyskutowano na jaki wany temat poza rol wartoci chrzecijaskich w ksztatowaniu prawa i w yciu spoecznym?
I tak jest do dzi. Nie dyskutujemy o Polsce. Nie zastanawiamy si nad tym jaki ustrj powinno mie nasze
pastwo w optymalnych warunkach. Nie rozmawiamy o Polsce naszych marze. A moe obraz takiej Polski jeszcze
nie pojawi si w naszych umysach?
Wiedzielimy przez lata: nie chcemy komunizmu. Moe wydawao nam si, e wszystkie nasze problemy, gdy
komunizm odejdzie, si rozwi i Polska naszych marze niejako sama si pojawi?
A moe byo dla wszystkich oczywiste, e w Polsce ma by tak jak na Zachodzie, ktry z perspektywy komunizmu
spostrzegalimy jako idealn krain wolnoci i dobrobytu?
Jedno jest pewne - w 1989 r. i w nastpnych latach nie mielimy wizji Polski, ale mielimy nadziej.
Bardzo szybko ta nadzieja zacza bledn. atwo byo zauwazyc, e to nowe nie jest wcale takie dobre ani dla
Polski ani dla nas. Potrafilimy krytykowa, oskara, ali si, ale dalej nie mielimy wizji Polski - innej propozycji.
Moe dlatego, e dugo nie rozumielimy i nie do koca rozpoznawalimy niszczcych Polsk mechanizmw, i
czulimy si bezsilni - wiedzielimy, i nie jestemy w stanie niczego, przede wszystkim w kwestiach fundamentalnych,
zmieni.
Ale czy 50, 30, 20 lat temu nie powinnimy jednak pracowa nad tym, by zdoby wiadomo czego tak naprawd
chcemy - jaka i czyja powinna by Polska, jej ustrj polityczny i gospodarczy, jej finanse, banki itp.?
Fakt, e w danym momencie nie mona zrealizowa swoich marze nie oznacza, e z marze trzeba zrezygnowa. Historia uczy nas, e moment, w ktrym bdzie szansa na realizacj polskich marze moe si pojawi w
kadej chwili. Dzi powinnimy wiedzie, e wiele wskazuje na to, i jest on blisko. Co si stanie, gdy bdziemy mieli
znowu szans na to, eby Polska bya Polsk i nie bdziemy wiedzieli co mamy robi? Czy wtedy znowu kto nie podpowie nam rozwizania, ktre wpdzi nas w kolejne nieszczcie i kolejn niewol?
Pastwo, gospodarka, pienidz (cay system finansowy i bankowy) to ludzkie twory. Czowiek moe je ksztatowa
w dowolny sposb w zalenoci od tego, co chce osign. S to bowiem narzdzia suce osigniciu okrelonych
celw. Czowiek ustala zatem te cele i w oparciu o nie projektuje te narzdzia. S trzy dziedziny, w ramach ktrych
moe to robi: ideologia, filozofia polityki i filozofia polityczna.
Punktem wyjcia dla ideologii nie jest nigdy ani Bg ani czowiek.
Punktem wyjcia dla ideologii nie jest rzeczywisto, nie jest prawda, dobro czy mdro. Punktem wyjcia dla
ideologii jest idea. Kto zatem ma pewn ide i wyprowadza z niej doktryn, ktra okrela ustrj polityczny i gospodarczy pastwa. Doktryna ta nie stanowi odpowiedzi na potrzeby i cele jakiego spoeczestwa. Ona dostosowuje to
spoeczestwo do tej idei, przeksztaca je tak by do niej pasowao. Pokamy to na przykadzie ideologii liberalizmu.
Ide j wyznaczajc jest idea wolnoci rozumianej jako cakowity brak skrpowania i ogranicze. Akcentuje si tu
wolno gospodarcz, w ktrej brak rwnie jakichkolwiek skrpowa dla podmiotw zagranicznych. Wolno w perspektywach pozostaych to wolno od wszelkich zakazw, wartoci, uregulowa moralnych. Liberalizm wprowadzony
w ycie funkcjonuje zgodnie ze swoimi zaoeniami krtko. Po jakim czasie w gospodarce pojawia si kilka czy kilkanacie koncernw ponadnarodowych (pozostajcych poza kontrol pastw i podporzdkowujcych sobie prawo i ich
struktury), ktre znosz wolno gospodarcz, dominuj rynek, przejmuj inne firmy lub doprowadzaj je do upadku,
uniemoliwiajc obywatelom prowadzenie samodzielnej dziaalnoci gospodarczej. W pozostaych dziedzinach zaczyna obowizywa i ogranicza wszelk aktywno, znoszc tym samym wolno, doktryna "obrony i promocji wolnoci", ktr dzi okrela si mianem poprawnoci politycznej.
Fakty te niczego nie zmieniaj w myleniu ideologw liberalizmu.
Doktryna jest "wita" i naley strzec jej realizacji. Refleksja dokonywana w ramach tej ideologii polega na
nieustannym wykazywaniu, e wszystko jest zgodnie z doktryn (e jest dobrze, a bdzie jeszcze lepiej) i
wprowadzanie innej byoby bezcelowe i szkodliwe. Wszelkie negatywne zjawiska tumaczy si bdami ludzi i
niedostatecznym ich dostosowaniem do doktryny, a wniosek, ktry si wyciga brzmi: trzeba intensywnie wdraa
doktryn i ksztaci ludzi w myleniu i dziaaniu w jej perspektywie. Podejmuje si te refleksj na temat moliwoci
drobnych korekt ustrojowych i realizacji szczegowych programw, ktre funkcjonujc w ramach ideologii liberalizmu,
mogyby w jakim stopniu poprawi sytuacj. Nie dopuszcza si moliwoci jakich bardziej istotnych zmian.
W Polsce refleksja nad pastwem i gospodark dokonywana w ramach ideologii dominowaa od II wojny wiatowej. Do 1989 r. przebiegaa w ramach ideologii socjalizmu, a po 1989 r. w ramach ideologii liberalizmu, podejmowano j na uczelniach oraz w rodowiskach politycznych, w tym prawicowych takich jak PiS.
Filozofia polityki to nauka zajmujca si analiz doktryn politycznych, przede wszystkim ideologii (tych, ktre
kiedy dominoway i tych, ktre dzi dominuj) oraz efektw ich wdraania, przede wszystkim struktur ustroju politycznego i gospodarczego. Celem tej analizy jest poznanie i zrozumienie doktryn, rzeczywistoci politycznej i gospodarczej. Jest to zatem nauka, ktra tylko tworzy opis. Z zaoenia opis ten ma by nastpnie wykorzystywany w
refleksji politycznej.
W Polsce filozofia polityki zacza si, bardzo opornie, rozwija po 1989 r. Nie ma wielu reprezentantw. Katedry
bd zakady filozofii polityki s tylko na niektrych uczelniach polskich (np. na Uniwersytecie Jagielloskim, Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Mikoaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu).
Efekty ich bada nie s popularyzowane i znane s tylko w bardzo wskich krgach.
Filozofia polityczna to nauka, dla ktrej punktem wyjcia s wybrane koncepcje i wartoci. W wietle tych koncepcji i wartoci ocenia ona doktryny polityczne oraz istniejce w rnych pastwach ustroje polityczne i gospodarcze.
Odwoujc si do tych koncepcji i wartoci tworzy doktryny polityczne, a zatem projektuje najlepsze dla danych
warunkw i przyjtych celw ustroje polityczne i gospodarcze.
Filozofia polityczna w Polsce zakoczya swj byt dnia 1 wrzenia 1939 r. i od tego czasu nie pojawiy si w polskich rodowiskach nawet fragmentaryczne refleksje, ktre mona by zaliczy do jej obszaru.
Brak polskiej filozofii politycznej paraliuje elity i spoeczestwo w perspektywie pogbionej oceny panujcego
w Polsce ustroju politycznego, gospodarczego, finansowego i bankowego, zmusza wci do bezkrytycznego przyjmowania obcych wzorcw w tej perspektywie, uniemoliwia refleksj zmierzajc do wypracowania dla Polski takiego
ustroju, ktry byby dla niej waciwy i gwarantowaby jej niepodlego, suwerenno, podmiotowo i prawidowy
rozwj we wszelkich perspektywach.
Jestemy w zwizku z tym bezradni i nie potrafimy znale adnego wyjcia z puapki globalizmu, liberalizmu,
kolonializmu (stajemy si coraz bardziej cudz koloni), puapki, ktr zastawia na nas i nasycia swoimi ideami i programami masoneria.
Wolno "po polsku" zacza zatem od samego pocztku by rozumiana po katolicku. Wolny jest ten, kto zawsze
wybiera dobro, a tym dobrem jest Bg i wszystko to, na co Bg wskazuje. Gdy kto nie wybiera dobra musi by
czym zniewolony. Niewolnicy w ogle nie wybieraj. Na tym polega istota niewolnictwa.
l tak zaczo si rodzi to, co nazywamy polskoci. Prof. Nowak mwi w ksice "Ulego czy niepodlego:
za Mistrzem Wincentym Kadubkiem, e polsko to wartoci i cnoty wsplnie wyznawane i przekazywane z pokolenia
na pokolenie, "wsplne rozpoznawanie dobra i za" (s. 152). Prof. Nowak pisze: "Podobni jestemy wtedy, gdy
tworzymy duchow wsplnot podzielanych przez nas wartoci zawiadczon etycznym dziaaniem. I stwierdza:
"By Polakiem to wielki przywilej, ktry trzeba dopiero zdoby. ( ... ) Nie kady z ojca Polaka i matki Polki jest Polakiem, a tylko ten, kto traktuje ten przywilej jako co bardzo wanego".
Przypominaj mi si tu mocne sowa polskiej matrony z powieci "Midzy ustami a brzegiem pucharu"
Rodziewiczwny. Mwi ona do wnuka:
"To co robisz jest nie godne Polaka:
Jedn z polskich podstawowych wartoci jest wolno, ale wolno ta wystpuje i jest realizowana w kontekcie
innych wartoci i w cisym powizaniu z nimi.
Wydarzenia potopu szwedzkiego potwierdziy Polakom t prawd.
Przestali wybiera dobro i stali si niewolnikami wroga. Reakcja moga by jedna - radykalne zwrcenie si ku
dobru - luby lwowskie. Polska przestaa by krlestwem rzdzonym przez ludzi wedug ich widzi mi si. Jej Krlow
zostaa na zawsze Matka Boa. Ten wybr potwierdzay kolejne pokolenia a po XX w. (luby Jasnogrskie). Ten
wybr okreli wektory polskoci i wskazywa na to, co jest odstpstwem od niej.
Ostatecznej jednak i precyzyjnej odpowiedzi na pytanie - czym jest polsko?- udzielono wtedy, gdy polsko bya
w szczeglny sposb zagroona - udzielili jej Konfederaci Barscy.
Oni wykryli, e jest pi wielkich wartoci, ktre wyznaczaj polsko, bez ktrych Polski by nie moe, ktrych
realizacja to realizacja polskoci i budowanie Polski.
A oto one: Wiara, Ojczyzna, Tradycja, Szlachetno, Wolno. Wykryto te, e wartoci te trzeba ujmowa
cznie, e adnej nie mona odrywa od pozostaych, e kad naley rozumie w kontekcie pozostaych, chroni
i budowa w cisym z nimi powizaniu.
Wiara musi by powizana z Ojczyzn, Tradycj, Szlachetnoci i Wolnoci.
Ojczyzna ma suy Wierze, funkcjonowa w perspektywie Szlachetnoci, odwoywa si do Tradycji, chroni,
poszerza i pogbia Wolno.
Tradycja nie moe by sprzeczna z Wiar, Szlachetnoci i Wolnoci.
Nie moe godzi w Ojczyzn. Nie wszystko zatem, co rodzio si w Polsce i co zwykle wyznacza tradycj wchodzio do tradycji polskiej.
Szlachetno to ujta i funkcjonujca w ramach Tradycji Szlachetno Wiary, Patriotyzmu i Wolnoci.
Wolno musi by szlachetna i zgodna z Tradycj. Nie moe godzi ani w Wiar ani w Ojczyzn.
Zauwamy, e Ojczyzna i Tradycja to pewne dobra wsplne Polakw. Szlachetno to postawa tak narodowej
wsplnoty jak i jednostek. Podobnie wiara, ktra realizuje si w Kociele, w yciu spoecznym, ale tkwi rwnie w
duszy, w intelekcie i w sercu.
Wolno to indywidualne zjawisko, zjawisko, ktre moe jednak pojawia si tylko wtedy, gdy dotyczy rwnie
caej wsplnoty i ma swj pastwowy wymiar.
Arystoteles ukazywa jako podstawow struktur, w ktrej funkcjonuje czowiek, "dom", przez ktry rozumia
niepodleg, suwerenn i samowystarczaln w kadej, w tym gospodarczej, dziedzinie wsplnot rodzinn. Rodzice
wraz z dziemi wspomagani przez zesp niewolnikw (ludzi poddanych cakowicie ich wadzy i speniajcych wobec
nich rol suebn) konstruowali i prowadzili rodzinne "gospodarstwo: wanie ten "dom: ktre pozwalao im y i
rozwija si w sposb cakowicie niezaleny od innych osb i struktur w penej wolnoci i podmiotowoci. Arystoteles
zwrci uwag na to, e historycznie "domy" takie rozpoczynay wspprac ze sob podejmujc pewne wsplne inicjatywy, wiadczc sobie nawzajem pewne usugi i dokonujc wymiany dbr, uatwiajc sobie w ten sposb
funkcjonowanie i rezygnujc jedynie z samowystarczalnoci. W ten sposb powstaway wsplnoty "domw" (zwane
przez Arystotelesa "wsiami") i wsplnoty takich wsplnot, ktre zaczto nazywa pastwami. Pastwa jako organizacje wsplnot "domw" suy miay z zaoenia tym "domom", ich dobru, niepodlegoci i suwerennoci. Pastwa,
ktre z jaki przyczyn si patologizoway, zaczynay odbiera "domom" ich niepodlego i suwerenno, przeksztaca
je w struktury suebne wobec pastwa czy pewnych oligarchii.
Zauwamy, e, w opisie Arystotelesa, w strukturach spoecznych zawsze funkcjonuje znaczna grupa niewolnikw.
w. Tomasz z Akwinu nie chcia jednak si pogodzi ze zjawiskiem niewolnictwa, a zarazem uwiadomi sobie, e
niewolnikiem w pewnym podstawowym wymiarze jest kady, kto nie pracuje "na swoim: kto nie jest gospodarczo
niepodlegy i suwerenny, kto wykonujc najemn prac suy innym, bo "musi:
Akwinata zdawa sobie spraw z tego, e tak pojmowanego zjawiska niewolnictwa nie da si cakowicie wyeliminowa z ycia spoecznego. Uznawa jednak, e liczb niewolnikw mona powanie ograniczy, a czas niewolnictwa
mona bardzo skrci - spowodowa, e kady "niewolnik" moe w pewnym momencie sta si czowiekiem wolnym:
zyska wasny "dom:
T koncepcj przyj Koci w swoim nauczaniu spoecznym i najpeniej skonkretyzowa j w wydanej w 1931
r. encyklice Piusa XI pt. "Quadragesimo anno: Idee tej encykliki zostay podjte w Polsce przez wiele rodowisk katolickich skupiajcych filozofw, politykw, prawnikw, ekonomistw. Aktywnym dziaaczem jednego z takich
rodowisk by mody ks. dr Stefan Wyszyski. rodowiska te wypracoway, odwoujc si do tej encykliki i biorc pod
uwag podstawowe wartoci i wskazania polskoci, zrby nowego politycznego i gospodarczego ustroju dla Polski,
ustroju, w ktrym wolno "po polsku" mogaby by w peni realizowana.
Przyjto tu nastpujce podstawowe zaoenia.
Po pierwsze, eliminacja wszelkich zewntrznych determinacji (zniewole) politycznych.
Po drugie, eliminacja z terenu Polski obcego kapitau i likwidacja duych przedsibiorstw zagranicznych.
Po trzecie, ograniczenie roli pastwa w yciu spoecznym do niezbdnego minimum przez przekazanie czci
jego kompetencji spoeczestwu i jego wsplnotom.
Po czwarte, drastyczne ograniczenie liczby wielkich krajowych przedsibiorstw, upastwowienie tych ktre s
szczeglnie wane ze wzgldu na dobro wsplne, ale rwnie z tego wzgldu, by pastwo mogo samo si utrzymywa i nie gnbi obywateli podatkami.
Po pite, doprowadzenie do tego, by gospodarka polska bya zdominowana przez mae i rednie przedsibiorstwa.
Po szste, wprowadzenie obok samorzdu terytorialnego samorzdu gospodarczego, ktry pozwalaby maym
i rednim przedsibiorstwom stanowi prawodawstwo gospodarcze i podejmowa wsplnie te wszystkie konieczne
dla waciwego funkcjonowania gospodarki inicjatywy, ktre wymagaj zaangaowania znacznego kapitau i oglnokrajowych dziaa.
Ten nowy, polski ustrj spoeczny (ustrj polityczny i gospodarczy) nazwano katolickim korporacjonizmem
demokratycznym.
Jeli zatem dzi chcielibymy okreli ustrojowy ksztat jutrzejszej Polski, takiej Polski, ktra wypeniaaby postulaty polskoci i odpowiadaa naszemu narodowemu charakterowi, naszym wartociom, naszym ambicjom i aspiracjom powinnimy, jak si wydaje, rozpocz dyskusj w oparciu rwnie o te wanie koncepcje.
Wolna Polska, kraj wolnych (w tym gospodarczo) Polakw, yjcych wedug zasad okrelonych przez Wiar,
Tradycj i Szlachetno ma szans si zici, gdy wielcy tego wiata przestan by wielcy w wyniku nadchodzcego
wielkiego krachu, a Polacy bd wiedzieli, czego chc oraz dokd zmierzaj i podejm wysiek, by osign to wszystko, o co zawsze, od samego pocztku swojej historii zabiegali.
10
Rozdzia II
Czym jest pastwo? Odpowied na to pytanie wcale nie jest taka prosta jakby si niektrym wydawao. Nie
wystarczy powoa do ycia struktury charakterystyczne dla pastwa, by zbudowa pastwo. Te struktury musz
jeszcze spenia szereg istotnych warunkw.
1. Pochodzenie wadzy pastwowej od Boga
Wadza pastwowa pochodzi od Boga. To jedna z podstawowych zasad cywilizacji europejskiej, tej prawdziwej,
chrzecijaskiej cywilizacji europejskiej.
C to jednak oznacza?
Oznacza to, e wadza pastwowa zarzdza pastwem w imieniu Boga - w Jego zastpstwie, a zatem zarzdza
nim tak jakby zarzdza nim sam Bg.
To znaczy w jaki sposb?
Zgodnie z wol Bo, a zatem z Jego przykazaniami i pozostaymi naukami.
W taki sposb, by to owocowao dobrem tak dla caej spoecznoci jak i poszczeglnych jednostek, wybierajc
zawsze najlepsze i najmdrzejsze rozwizania.
W tej perspektywie nie liczy si ani wola rzdzcych, ani wola rzdzonych. Ani jedni, ani drudzy nie mog
wybiera, preferowa, realizowa czegokolwiek, co byoby z wol Bo sprzeczne. Z wol Boa sprzeczne jest za
to, co niesprawiedliwe, co ze, a zatem szkodzce jednostce i spoeczestwu (jeli nie obecnie, jeli nie na krtk, to
na dug met), to, co nierozsdne, nieroztropne, niemdre, wrcz gupie.
W tej perspektywie rzdzcy odpowiadaj za swoje czyny tylko przed Bogiem i s zobowizani przeciwstawi si
woli spoeczestwa, gdy jest ona sprzeczna z wol Bo.
Podstawowym zadaniem rzdzcych jest odczytanie, zidentyfikowanie i realizacja tego porzdku.
Jeli go nie odczytuj lub wiadomie postpuj wbrew niemu ich wadza przestaje pochodzi od Boga i staj si
uzurpatorami, ktrych natychmiast od wadzy naley odsun.
Ten porzdek nie dotyka caego gmachu pastwa, wszystkiego tego co si w nim dzieje. To porzdek principiw
i fundamentw. Jest, poza nim, wiele innych porzdkw, w ktrych pojawiaj si liczne alternatywy. W zwizku z tym
faktem tak rzdzcy jak spoeczestwo mog czy wrcz musz dokonywa wci rnorodnych wyborw.
11
dany teren czy prowadzcej dany typ dziaalnoci gospodarczej i musi by brane pod uwag tak przez jednostki,
inne spoecznoci lokalne, cae spoeczestwo jak i pastwo.
Dobro wsplne w wymiarze jednostkowym jest to takie dobro jednostki, ktre jest waciwe dla kadej jednostki.
Mona je uj w postaci podstawowych praw:
prawo do ycia;
prawo do wolnoci, a zatem prawo do ycia w takim kontekcie, w ktrym rnorodne ograniczenia wystpuj w minimalnym zakresie, co wyklucza w jakimkolwiek wymiarze status, ktry mona okreli jako status
niewolnika (zniewolenia, skrajne zalenoci);
prawo do rozwoju (a wic, midzy innymi do zaoenia rodziny);
prawo do posiadania rodkw potrzebnych do utrzymania i osignicia postawionych przed sob celw i to
tak w zakresie ycia fizycznego, jak i duchowego (w tym osobistego szczcia, ycia kulturalnego, intelektualnego,
moralnego);
prawo zarzdzania i dysponowania wasnoci; prawo jej uytkowania.
Dobro wsplne w wymiarze zbiorowym i lokalnym musi by tak rozumiane, tworzone i chronione, by respektowa
dobro wsplne w wymiarze indywidualnym i mu suy.
12
W tym miejscu, dla naszych potrzeb, warto tylko podkreli dwie kwestie. Po pierwsze, co to znaczy, e co
komu si naley?
Mamy tutaj kilka porzdkw.
Pierwszy jest bezdyskusyjny i oczywisty. Kto co posiada i byo to w peni jego, i to mu bez jego zgody zabrano.
Naley mu to odda.
Rozpatrywanie sprawiedliwoci w pozostaych porzdkach jest ju trudniejsze. W etyce katolickiej, w katolickiej
teologii moralnej i w nauczaniu spoecznym Kocioa mwi si o trzech typach sprawiedliwoci: wspdzielczej, wymiennej i rozdzielczej. Podkrela si tu, e sprawiedliwo jest tym, co rodzi szereg obowizkw tak jednostek jak
spoeczestwa i pastwa.
Powiedzmy kilka sw o tych typach sprawiedliwoci posikujc si "Katolick etyk wychowawcz" o. Jacka
Woronieckiego.
Sprawiedliwo wspdzielcza "da liczenia si z wymogami prawa", ktre "zmierza do dobra wsplnego: Jest
to oddawanie tego, co si naley wedug prawa (ktre oczywicie nie moe by niesprawiedliwe), a zatem podporzdkowanie si jego wymogom.
Sprawiedliwo wymienna dotyczy wszelkich form wymiany, a zatem wymiany pracy na pensje, towaru czy usugi
na pienidze (zapat za nie), podatkw na wiadczenia pastwa wobec obywateli, obowizkw pastwa wobec obywateli i obowizkw obywateli wobec pastwa.
Pastwo ma obowizek strzec tego porzdku sprawiedliwoci i nie dopuszcza do tego, by bya ona gwacona.
Sprawiedliwo rozdzielcza zwizana jest z "oglnymi zasadami moralnymi dotyczcymi podziau dbr i wsplnych ciarw oraz udziau we wsplnym dobrobycie:
W ramach tej sprawiedliwoci podstawowa nie jest zasada rwnoscI, ale zasada rwnomiernoci. Rwnomierno ta jest "pod wzgldem materialnym nierwnoci". O. Woroniecki pisze: "Wystpowanie nierwnoci materialnych w rwnomiernym udziale, jaki czonkowie spoeczestwa winni mie w dobrobycie, da si wytumaczy dwoma
przyczynami, z ktrych jedna ley po stronie spoeczestwa, a druga po stronie jednostki. Spoeczestwo ze wzgldu
na dobro wsplne, nad ktrym ma piecz, i w ktrym s zainteresowani wszyscy jego czonkowie, winno si zawsze
liczy z tym, co ma wnie do tego dobra kada jednostka i czego potrzebuje, aby si wywiza z tego obowizku.
Proporcjonalnie do doniosoci tego wkadu i do jego iloci winna te ona mie taki udzia w dobrobycie spoecznym,
ktry pozwoliby jej speni to zadanie. Ot ludzie s pod tym wzgldem nierwni, maj w yciu spoecznym bardzo
rne zadania, a std i potrzeby bardzo rne, nierwne. Waciwie nie naley tu nawet mwi o nierwnoci, a
raczej o innoci, do ktrej czsto nie mona przyszy adnej wsplnej miary. ( ... ) Drug przyczyn wystpowania
nierwnoci w dziedzinie sprawiedliwoci rozdzielczej jest sabo jednostki i jej niezdolno, by doj o wasnych
siach do udziau w dobrobycie spoeczestwa. Choby z racji wkadu do dobra wsplnego nie miaa adnego tytuu
do wyrniania i obfitszego obdzielenia dobrami wsplnymi, to ma do tego prawo z racji swego braku si".
Pastwo realizuje sprawiedliwo rozdzielcz poprzez swoj polityk spoeczn.
Generalnie rzecz biorc narzdziem, ktre ma strzec i regulowa kwestie sprawiedliwoci jest prawo. w. Tomasz
z Akwinu w tej czci "Sumy teologicznej: ktra powicona jest sprawiedliwoci mwi midzy innymi o takiej, podstawowej w perspektywie sprawiedliwoci, cnocie jak praworzdno. Ta cnota to umiejtno realizowania w kadej
sytuacji ducha sprawiedliwoci, nawet, gdy litera prawa sugerowaaby co innego. Prawo zatem, w takim ujciu, to
z istoty nakaz realizacji tego ducha poprzez to, co nazywane jest niekiedy poczuciem sprawiedliwoci. Szczegowe
przepisy prawa s wtedy nieliczne, stanowi raczej zesp zakazw (to, co nie jest zabronione jest dozwolone) i procedur egzekwowania prawa (dotycz zakresu kar i sposobu ich wymierzania).
Warto jeszcze doda, e pastwo opiekucze dostarczajce obywatelom "jak leci" bezpatnych wiadcze w
rnych dziedzinach, kademu w tej samej mierze, niezalenie od wszelkich kontekstw, nie jest w takiej perspektywie
pastwem sprawiedliwym.
Drobnym przykadem mog tu by bezpatne studia medyczne. Pastwo finansuje panu Y takie studia, a on
potem przez lata leczy polskich obywateli. To ma sens i jest sprawiedliwe. Pastwo finansuje (z naszych pienidzy)
panu X studia medyczne, a pan X wyjeda sobie do Wielkiej Brytanii i tam leczy ludzi, a w Polsce brakuje jednego
lekarza. Z jakiej racji mamy ofiarowywa panu X te kilkaset tysicy zotych (bo tyle kosztoway jego studia medyczne).
Powinien je albo zwrci albo odpracowa.
13
idowo tylko wtedy, gdy bd respektowane przez stanowice go jednostki jego zasady i prawa. Spoeczestwo jest
tu postrzegane tak jak ludzki organizm, w ktrym kady organ spenia istotn rol. W takim organizmie trzeba dba
o wszystkie organy i leczy, gdy zachoruje, kady z nich. Choroba jednego z nich (lub amputacja) powoduje szkody
dla caego organizmu, jego osabienie i moe spowodowa, e cay organizm bdzie chory.
Wedug tej koncepcji aden czowiek nie moe by traktowany jako rodek do celu. Kady ma bowiem wasny
cel i posiada swoje niezbywalne prawa. adnemu jednak czowiekowi nie wolno uywa tych praw na szkod ogu
i w taki sposb, aby to kolidowao z "uprawnionym i godziwym interesem wspobywatela". W wietle doktryny solidaryzmu dziaanie kadego czowieka podejmowane w ramach ycia spoecznego ma wpyw na dziaania i ycie innych ludzi wchodzcych w skad danego spoeczestwa i powoduje ich reakcj. Tak wic wszelkie dziaania ludzkie
wykraczajce poza sfer ycia prywatnego powinny uwzgldnia to zjawisko wspzalenoci. Gdy ma to miejsce,
rodzi si solidarno stanowica w praktyce ograniczenie wolnoci w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla
tworzenia moliwie rwnych warunkw rozwoju dla kadego. Warunki te to, przede wszystkim warunki umoliwiajce
egzystencj i zaoenie rodziny, posiadanie wasnoci prywatnej i pracy (ktr najlepiej wykonywa We wasnej firmie,
bo daje najwiksz stabilizacj i autonomi).
7. Obowizkiem pastwa jest strzeenie interesw swoich obywateli
Wydawaoby si, e tytu tego punktu prezentuje pewien truizm. Wikszo politykw powie dzi, e to jest podstawowy i oczywisty obowizek pastwa. W istocie jednak dzi ten obowizek pastwa nie jest w wikszoci pastw
realizowany lub jest realizowany w bardzo niewielkim stopniu.
Mona to wykaza w kilku porzdkach.
8. Porzdek obywatelstwa
Ju w. Tomasz z Akwinu w XIII w. pisa o tym, e peni praw obywatelskich mog posiada w danym pastwie
tylko ci, ktrzy od wielu pokole je zamieszkuj. Pastwo strzee bowiem w pierwszym rzdzie interesy tych, ktrzy
woyli podstawowy wkad w dobro wsplne. Ten podstawy wkad danego czowieka to nie tylko praca, podatki, suba
wojskowa na rzecz Ojczyzny. Na jego "koncie" jest rwnie dorobek jego przodkw - rodzicw, dziadkw, pradziadkw
itd., ich praca, ofiara dla Ojczyzny (czsto z mienia i ycia), inne zasugi dla niej.
Nie moe by wic tak, e kto, kto mieszka w danym pastwie od kilku czy nawet kilkunastu lat i jego wkad w
dobro wsplne jest bardzo drobny zyskiwa poprzez nabycie obywatelstwa, te same prawa, otrzymywa tak sam
opiek ze strony pastwa, wiadczenia, jego interesy byy w takim samym stopniu uwzgldniane, mg decydowa
o ksztacie prawa i pastwa, o losach spoeczestwa, obejmowa w tym pastwie funkcje kierownicze.
Peni obywatelska mog zatem, poza "staymi" mieszkacami danego pastwa zyskiwa tylko ci, ktrzy albo
posiadaj olbrzymie osobiste zasugi dla tego pastwa albo przez wiele lat (kilka pokole) pracowali owocnie na
rzecz jego dobra wsplnego.
Tego wymaga sprawiedliwo i zdrowy rozsdek.
Osoby "z zewntrz", ktre uzyskay zgod na duszy lub stay pobyt na terenie danego pastwa powinny zatem
by obdarowywane prawami obywatelskimi stopniowo, w dugim okresie czasu i wedug swoich zasug.
Byoby to zatem: prawo pobytu; nastpnie pozwolenie na prac; nastpnie pozwolenie na podjcie dziaalnoci
gospodarczej na okres "od-do"; potem, bez ogranicze czasowych; a po dugim pobycie, prawo dostpu do wiadcze, prawo do opieki pastwa innego typu, np. bezpatnej suby zdrowia i szkolnictwa itp.
Osoby "z zewntrz" mog przebywa na terenie danego pastwa, jeli nie maj azylu politycznego, tylko wtedy,
gdy nie ami prawa, a ich obecno i dziaalno jest wskazana ze wzgldu na dobro wsplne i nie koliduje z interesami obywateli.
14
15
Gospodarka zdominowana przez przedsibiorstwa zagraniczne to gospodarka powodujca, e dany kraj osiga status kolonii, a jego pastwo jest niesamodzielnym organizmem, zalenym od czynnikw obcych, w znacznej mierze
realizujcym ich interes.
16
Rozdzia III
Ustrj pastwa tak polityczny jak gospodarczy i finansowy to w istocie przecie pewien zesp narzdzi, ktre
maj by uyteczne i skuteczne w realizacji filozofii, jak przyjmuje dany nard, celw, ktre stawia sobie
spoeczestwo. Nie wystarczy jednak, by ustrj odzwierciedla t filozofi, pasowa do tych celw. Musi on spenia
ponadto jeszcze szereg innych warunkw, by faktycznie realizowa t filozofi i te cele osiga.
17
istracji).
18
19
innych pastw czy organizacji midzynarodowych powoduje, co zawsze powinno by oczywiste, e dane pastwo i
spoeczestwo staje si tylko instrumentem w subie obcych, a jego interesy nie s w ogle brane pod uwag lub
brane w niewielkim stopniu.
Utrata suwerennoci, a zatem pojawienie si zalenoci i ogranicze w niektrych dziedzinach prowadzi do sytuacji, w ktrej pewne interesy pastwa, narodu i spoeczestwa nie mog by realizowane lub s realizowane tylko w
czci.
Utrata suwerennoci powoduje te, e nie ma gwarancji stabilnoci w rnych dziedzinach, w tym np. gospodarczej i finansowej, i jakie czynniki z zewntrz pastwa mog spowodowa jego destabilizacj (np. destabilizacj
gospodarki) lub rnego typu kryzysy i krachy.
Ustrj polityczny pastwa powinien by zatem tak skonstruowany pod tym ktem, by pastwo zmierzao do
maksymalnej samowystarczalnoci, w tym przede wszystkim finansowej, surowcowej i gospodarczej.
20
sprzysienia, spiski, koterie i mafie oraz ukady korupcyjne, co owocuje degeneracj, a ostatecznie upadkiem
pastwa, a zatem rwnie, w efekcie, utrat suwerennoci i niepodlegoci.
Rozdzia IV
Wadza ustawodawcza to najwaniejsza i pierwsza wadza w pastwie. Ona w pierwszej i podstawowej swojej
funkcji to pastwo przecie konstruuje (okrela ustrj moralny, polityczny, gospodarczy, finansowy, bankowy pastwa).
To wadza ustawodawcza tworzy prawo, powouje instytucje pastwa, okrela tryby i procedury jego funkcjonowania,
okrela dobro wsplne, zakres wolnoci obywateli, kary (prawo karne).
4. Sejm Konstytucyjny
Pierwsz i najwaniejsza izb wadzy ustawodawczej powinien by Sejm Konstytucyjny. Posowie s tu wybierani
21
w duych okrgach (np. wojewdztwach). Z kadego okrgu wybieranych jest tylu posw, by gosy oddane na nich
stanowiy minimum 80% wszystkich oddanych gosw. Do sejmu wchodzi jednak rwnie kady, kto otrzyma 10 000
gosw. Pose w trakcie gosowania w tym sejmie posiada tyle gosw ile tysicy wyborcw na niego gosowao. Jeeli
zatem na posa X gosowao 13 000 wyborcw, a na posa y 145 000 wyborcw, to pose X ma 13 gosw, a pose y
145 gosw. Kadencja posa w Sejmie Konstytucyjnym trwa 15 lat, a w razie jego mierci lub rezygnacji nastpuj
wybory uzupeniajce, w wyniku ktrych wchodzi tylu posw do Sejmu Konstytucyjnego, by mieli oni cznie tyle
gosw ile mia ten pose. Jeli zatem umar pose G, a dysponowa 150 gosami na jego miejsce moe wej jeden
czowiek, na ktrego gosowao 150 000 wyborcw lub np. 3 osoby, ktre otrzymay najwicej gosw i ktre dostay
cznie 150 000 gosw (bd oni mieli w sejmie tyle gosw ile tysicy gosw otrzymali). Zastosowanie takiej zasady
daje gwarancj penej i waciwej (proporcjonalnej) reprezentacji spoeczestwa w Sejmie Konstytucyjnym.
Posowie Sejmu Konstytucyjnego nie mog po wyganiciu ich ostatniej kadencji by posami do innych izb i
sprawowa funkcji oraz obejmowa stanowisk w instytucjach pastwowych i samorzdowych wszelkich szczebli. Ma
to eliminowa zjawisko lobbingu.
Sejm Konstytucyjny reprezentuje Boga i nard (przesze pokolenia, teraniejsze pokolenie i przysze pokolenia).
Uchwala konstytucj (ktra zostaje zatwierdzona w referendum) okrelajc precyzyjnie ustrj moralny pastwa
(obowizujcy w pastwie system moralny i filozofi pastwa), ustrj polityczny, gospodarczy, finansowy i bankowy,
prawa i obowizki obywateli.
Moliwo zmiany konstytucji zostaje w niej okrelona. Konstytucja nie moe by zmieniona przez przynajmniej
25 lat, a po tym okresie zmian w niej moe dokona tylko Sejm Konstytucyjny na wniosek pozostaych izb wadzy ustawodawczej dziaajcych jako zgromadzenie narodowe i po zatwierdzeniu tych zmian na drodze referendum.
Pierwszy Sejm Konstytucyjny bdzie mia dodatkowo specjalne uprawnienia. Bdzie bowiem mg dokonywa
doprecyzowa poszczeglnych artykuw konstytucji reagujc na problemy pojawiajce si w praktyce realizacji konstytucji. Bd one w trakcie jego kadencji obowizywa jako aneksy do konstytucji. Przy wyborach posw na
nastpn kadencj zostan one poddane referendum i jeli zostan w nim zatwierdzone wejd w skad konstytucji,
a jeli nie, zostan usunite.
Sejm Konstytucyjny zbiera si wedug ustalonego przez siebie kalendarza spotka, na wniosek swojego prezydium lub grupy posw do tego sejmu dysponujcej 10% gosw lub na wniosek prezydenta lub jednej z pozostaych
izb wadzy ustawodawczej.
Sejm Konstytucyjny jest stranikiem konstytucji i moe uchyli prawo stanowione przez inne wadze ustawodawcze lub zabroni okrelonego dziaania wadzy wykonawczej.
Jako stranik konstytucji Sejm Konstytucyjny powouje do ycia sub specjaln o nazwie Suba Ochrony Konstytucji i mianuje jej dyrektora. Zadaniem tej suby jest kontrola pozostaych organw pastwowych (w tym prezydenta, premiera, ministrw i posw innych izb) i organw samorzdowych pod ktem amania wskaza konstytucji
ze szczeglnym uwzgldnieniem dziaania sub specjalnych obcych pastw, powstawania koterii i ukadw korupcyjnych oraz wystpowania zjawiska prywaty i kumoterstwa.
Sejm Konstytucyjny okrela dugofalowe programy dotyczce edukacji, kultury i dziedzictwa narodowego i okrela
czas ich trwania. Po zatwierdzeniu ich w referendum staj si one aneksami do konstytucji.
Sejm Konstytucyjny powouje i odwouje ministra edukacji narodowej (w ktrego kompetencji jest cae szkolnictwo
niezawodowe wszelkich szczebli po szkoy wysze oraz program nauczania "oglnego" w szkolnictwie zawodowym)
oraz ministrw kultury i dziedzictwa narodowego.
Na wniosek prezydenta i innych izb wadzy ustawodawczej Sejm Konstytucyjny uchwala dugofalowe programy
(ktrych realizacja ma trwa duej ni kadencja prezydenta i pozostaych izb wadzy ustawodawczej) z wszelkich
dziedzin (w tym gospodarczej) i okrela czas ich realizacji. Po zatwierdzeniu ich w referendum staj si one aneksami
do konstytucji.
Budet tego sejmu oraz podlegych mu instytucji ustala premier, a zatwierdzaj go pozostae izby wadzy ustawodawczej. Minimalna wysoko tego budetu okrelona jest w konstytucji poprzez podanie procentu budetu
pastwa (np. 5% na szkolnictwo, w tym 0,5% na wydatki ministerstwa).
Sejm Konstytucyjny ustala budet i wydatki Senatu.
Posowie Sejmu Konstytucyjnego nie mog nalee do adnych organizacji. Nie otrzymuj uposaenia ani diet
poselskich. Sejm Konstytucyjny moe zapewnia im noclegi i wyywienie oraz zwraca koszty podry subowych
w tym z domu do sejmu i z powrotem. Moe rwnie w wyjtkowych wypadkach udziela im specjalnych zapomg.
5. Senat
Senatorowie wybierani s w takim samym trybie jak posowie do Sejmu Konstytucyjnego. Ich kadencja trwa 8 lat.
22
Reprezentuj oni pokolenie zamieszkujce aktualnie Polsk oraz Poloni na caym wiecie. Zadaniem Senatu jest
strzeenie dobra wsplnego, oraz realizacji zasad solidaryzmu i sprawiedliwoci, a zatem dbanie oto by polski organizm spoeczny i gospodarczy prawidowo i harmonijnie funkcjonowa i rozwija si.
Senat uchwala w tym aspekcie prawo w ramach okrelonych w konstytucji i aneksach do niej i nie narusza, o ile
to tylko moliwe, kompetencji wsplnot samorzdowych terytorialnych i samorzdowych gospodarczych.
Senat monitoruje prawa uchwalane przez nisze izby wetujc je, gdy godz w dobro wsplne lub prawidowe
funkcjonowanie organizmu polskiego.
Senat powouje i odwouje ministra do spraw Polonii, zatwierdza premiera powoanego przez prezydenta i ministrw przez niego powoanych. Wnioskuje o odwoanie premiera i podlegych mu ministrw.
Zatwierdza budet pastwa i decyduje o tej jego czci, ktra przeznaczona jest na funkcjonowanie pastwa i
inwestycje o znaczeniu oglnokrajowym.
7. Sejm Polonijny
Jednym z celw pastwa polskiego byoby doprowadzenie do tego, by jak najwiksza liczba Polakw mieszkajcych poza granicami Polski powrcia do niej, a ci, ktrzy by poza Polsk nadal przebywali pozostawali w cisej
cznoci i wsppracy z pastwem polskim.
W tym celu powoana byaby organizacja o nazwie wiatowa Wsplnota Polonijna, w skad ktrej wchodziyby
Krajowe W splnoty Polonijne (Niemiecka Wsplnota Polonijna, Brytyjska Wsplnota Polonijna, Rosyj- i ska Wsplnota Polonijna itd.).
Ich organizacj, statutami, ustaleniem zakresu obowizkw i praw zajmowaoby si Ministerstwo do Spraw
Polonii. W splnoty te w trybie ustalanym przez to ministerstwo i same wsplnoty wyaniayby swoich przedstawicieli,
ktrzy stanowiliby Sejm Polonijny. Sejm ten miaby prawo weta wobec decyzji ministra do spraw Polonii i dyrektorw
poszczeglnych departamentw tego ministerstwa, okrelaby sposb wydatkowania pienidzy ze swego budetu
(budet ten stanowiyby fundusze przydzielone z budetu pastwa oraz fundusze zebrane przez poszczeglne wsplnoty w trybie przez nie okrelonym, np. w formie obowizujcego opodatkowania), opiniowaby wszelkie ustawy innych izb ustawodawczych, ktre w taki czy inny sposb dotyczyyby Polonii, zgasza projekty ustaw do Senatu oraz
tworzy prawo dla wiatowej Wsplnoty Polonijnej.
Sejm ten zbieraby si przynajmniej raz w roku, a jego posowie mogliby by zastpowani w pracy sejmu przez
ustanowionych przez siebie penomocnikw.
8. Sejm Korporacyjny
W dzisiejszych pastwach funkcjonuje samorzd terytorialny. Samorzd ten jest przymusowy w tym sensie, e
kady obywatel naley, chcc nie chcc, do jakiej wsplnoty samorzdowej, paci podatki na jej rzecz, wybiera jej
wadze i podlega stanowionym przez dany samorzd terytorialny przepisom oraz korzysta w okrelonym zakresie ze
wiadcze i opieki organw tego samorzdu.
W przyszej Polsce bdzie rwnie w podobny sposb funkcjonowa samorzd gospodarczy, obejmujcy wszys-
23
tkich obywateli prowadzcych dziaalno gospodarcz, pracujcych oraz emerytw. Samorzdy takie nazywane
byy w dokumentach Kocioa oraz w literaturze z zakresu filozofii politycznej korporacjami.
Kada z tych korporacji podzielona byaby na wsplnoty terytorialne obejmujce regiony ustalone przez dan korporacj. Wsplnoty te posiadayby swoje sejmiki, w ktrych zasiadaliby ich przedstawiciele wybierani wedug procedur ustalonych w tej wsplnocie. Przedstawiciele tych sejmikw stanowiliby sejmik danej korporacji. Sejmik ten
stanowiby prawo dotyczce typw dziaalnoci gospodarczej i zawodw, ktre ona obejmuje oraz wszystkich spraw
danej korporacji. Prawo to zatwierdzaby Sejm Korporacyjny, a prawo weta wobec niego miaby Senat.
Przedstawiciele sejmikw korporacji wchodziliby w skad Sejmu Korporacyjnego, ktry stanowiby prawo gospodarcze, finansowe i bankowe w Polsce (nie dotyczyoby ono bankw pastwowych). Prawo to zatwierdzaby senat.
Wicej na ten temat bdzie mona si dowiedzie z rozdziaw VIII - XI.
9. Uprawnienia ustawodawcze innych organw pastwa
Pewnie uprawnienia ustawodawcze w postaci dekretw posiadaliby rwnie prezydent, premier i ministrowie.
Wicej na ten temat znale bdzie mona w rozdziale nastpnym.
24
ganizacjami.
Urzd Kontroli Mediw podlegaby Senatowi i monitorowa media pod ktem prezentowanych przez nie treci.
Jego zadaniem byoby identyfikowanie treci zawierajcych tezy sprzeczne z wartociami wskazanymi w konstytucji;
wypowiedzi zawierajcych fasz i naruszajcych godno osb. Urzd ten mgby nakada kary finansowe, a jego
ekspertyzy musiaby by publikowane (czy czytane) w mediach, ktre dopuciy si narusze. Formuowaby on
rwnie w niektrych przypadkach akty oskarenia i kierowa je do odpowiednich sdw (np. o obraz uczu religijnych czy naruszenie czyjego dobrego imienia).
Rzecznik Praw Obywatelskich podlegaby Senatowi i wystpowa w sprawach naruszenia przez organy pastwowe i samorzdowe praw poszczeglnych obywateli oraz skada do Trybunau Konstytucyjnego zaalenia dotyczce praw i przepisw ograniczajcych prawa obywatelskie.
Urzd Ochrony Konsumenta podlegaby Sejmowi Zwykemu, monitorowa gospodarcz aktywno korporacji
i organizacji wchodzcych w ich skad oraz przedsibiorstw pastwowych i samorzdowych wykrywajc wszelkie
dziaania i zjawiska godzce w konsumenta oraz reagujc na skargi konsumentw.
Rozdzia V
Jak sama jej nazwa na to wskazuje wadza ta nie ma czego tworzy, a jedynie co ma wykonywa - ma wykonywa polecenia czy zalecenia tych, ktrzy tworz. Tworz wadze ustawodawcze, wykonuj wadze wykonawcze.
Mogoby to zabrzmie jak truizm, gdyby nie praktyka obowizujca dotd w pastwach europejskich, w tym w Polsce.
W tej praktyce w istocie najbardziej "twrcze" s wadze wykonawcze obsadzone przez liderw tych partii politycznych, ktre maj wikszo w parlamencie.
W prawidowej praktyce pastwowej wadze wykonawcze powinny posiada cile okrelone, odmienne kompetencje, powinny by w odpowiedni sposb zhierarchizowane i dziaa na trzech poziomach: prezydenta, premiera i
rzdu oraz wojewodw.
1. Prezydent
Prezydent w przyszej Polsce bdzie strem konstytucji, bezporednim wykonawc jej najwaniejszych wskaza
i wpisanych w ni programw (rwnie tych zawartych w aneksach) oraz "ojcem narodu".
Prezydent bdzie rwnie bezporednio odpowiedzialny za stan obronnoci pastwa oraz za jego polityk zagraniczn (w tym handel zagraniczny).
W stanie wyjtkowym i w stanie wojny przejmuje peni wadzy w Rzeczpospolitej
Jako str konstytucji monitoruje wadze ustawodawcze (oprcz Sejmu Konstytucyjnego) oraz nisze wadze
wykonawcze nie dopuszczajc do tego, by w jakikolwiek sposb sprzeniewierzay si konstytucji lub wykazyway
bezczynno w tych sferach, w ktrych konstytucja nakazuje im okrelonego typu aktywno i przydziela im konkretne
zadania.
W tej perspektywie prezydent posiada prawo weta wobec wszelkich nowych praw (ustaw, dekretw, rozporzdze), prawo anulowania decyzji podejmowanych przez nisze wadze wykonawcze, prawo odwoywania osb
sprawujcych stanowiska pastwowe.
Jego decyzje podejmowane w tej perspektywie mog zosta uniewanione wycznie przez Sejm Konstytucyjny,
Trybuna Konstytucyjny i Trybuna Stanu.
Prezydent jako bezporedni wykonawca najwaniejszych wskaza konstytucji i wpisanych w ni programw
(rwnie tych zawartych w aneksach) powouje i odwouje premiera, moe odwoa ministrw oraz wydaje dekrety
ucilajce wskazania konstytucji w odniesieniu do aktualnego etapu ich realizacji.
Prezydent jako "ojciec narodu" strzee prawidowego funkcjonowania organizmu spoecznego, finansowego i
gospodarczego i gdy pojawiaj czynniki powodujce zakcenia w tym funkcjonowaniu ingeruje poprzez dekrety czy
anulowanie decyzji niszych wadz wykonawczych.
Podejmuje rwnie dziaania w obronie porzdku sprawiedliwoci i w obronie wsplnot i jednostek wydajc
odpowiednie dekrety lub anulujc decyzje niszych wadz.
Jako bezporednio odpowiedzialny za stan obronnoci pastwa oraz za jego polityk zagraniczn (w tym handel
25
zagraniczny) mianuje i odwouje ministrw: obrony narodowej, spraw zagranicznych, handlu zagranicznego.
Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych. Kandydaci na prezydenta musza by zgoszeni rok przed
wyborami i poddani cisemu sprawdzeniu przez Urzd Ochrony Konstytucji i inne suby specjalne, poddani badaniom lekarskim, w tym psychiatrycznym. Wszystkie informacje ich dotyczce powinny zosta udostpnione opinii publicznej. Opini na ich temat powinna wyda odpowiednia komisja Sejmu Konstytucyjnego.
Kandydata na prezydenta moe zgosi prezydent, grupa zoona z 30%: senatorw; posw Sejmu Zwykego;
posw Sejmu Korporacyjnego lub grupa obywateli liczca co najmniej 100 tys. osb.
Jeli prezydent sprawuje wadz przez dwie kadencje moe zgosi wniosek o moliwo wyboru go na trzeci
kadencj oraz poszerzenie jego uprawnie. Wniosek ten musi by wsparty przez grup zoon z 20% wszystkich
senatorw, posw Sejmu Zwykego i Sejmu Korporacyjnego. W trakcie wyborw wyborcy gosujcy na tego kandydata zaznaczaliby ponadto czy s za poszerzeniem kompetencji prezydenta czy nie.
Prezydenta moe odwoa Trybuna Stanu lub Zgromadzenie Narodowe (stanowione przez wszystkie wadze
ustawodawcze oprcz Sejmu Konstytucyjnego) dwoma trzecimi gosw.
W trakcie wyborw prezydenckich zabronione bdzie ujawnianie sonday i obowizkowe bd debaty kandydatw.
Wadza sdownicza
Rozdzia VI
Wadza sdownicza to nie tylko sdy, ale w istocie cay system obejmujcy wiele elementw.
Obejmuje on w pierwszym rzdzie zesp praw, do ktrych sdy si odwouj, zesp praw regulujcych sposb
powoywania osb na stanowiska w wymiarze sprawiedliwoci, przede wszystkim sdziw, zesp praw regulujcych
funkcjonowanie sdw i innych instytucji systemu sprawiedliwoci, zesp praw okrelajcych uprawnienia sdw.
Obejmuje on rwnie system wiziennictwa i prawa regulujce jego funkcj onowanie.
26
Obecnie w Polsce filozofia ta sprowadza si do nastpujcych elementw: wadza sdownicza jest cakowicie autonomiczna w perspektywie personalnej i stosowanych przez ni procedur (niezalena nie tylko od wadzy ustawodawczej i wykonawczej, ale rwnie od narodu; w istocie w swym podstawowym wymiarze wywodzi si z
sdownictwa komunistycznego); orzeka tylko o zamaniu obowizujcego prawa traktowanego jako przepis, czyli ujmowanego w swej literze, a nie w duchu; jej wyroki wydawane s w oparciu o szczegowe wskazania zawarte w
prawie i maj stanowi wycznie kar dla tych, ktrzy prawo zamali; nieprawidowoci w dziaaniu wymiaru sprawiedliwoci takie jak dyspozycyjno polityczna czy przewleko postpowania jest oceniana i rozliczana tylko w ramach wymiaru sprawiedliwoci; olbrzymie koszty funkcjonowania wymiaru sprawiedliwoci i wiziennictwa ponosz
podatnicy.
W wielu istotnych perspektywach wadza sdownicza w dzisiejszej Polsce jest cakowicie nie zalena od pastwa
i spoeczestwa. W innych perspektywach, niemniej istotnych podlega wadzy ustawodawczej i wykonawczej, ktre
okrelaj kryteria wyrokw (bo uchwalaj prawo, w oparciu o ktre sdy wydaj wyroki) i charakter oraz wysoko
kar.
Takie funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwoci tworzy tylko pozory jego autonomii i ma niewiele wsplnego ze
sprawiedliwoci.
T filozofi i praktyk dzisiejszego polskiego sdownictwa opisaem w ksice "Polska i masoneria. W przededniu
wielkiego krachu" (rozdzia pt. "Ustrj polityczny - patologie wadzy sdowniczej", s. 70-78) i do niej odsyam zainteresowanych.
A jaka powinna by filozofia wadzy sdowniczej w przyszej Polsce?
Po pierwsze ma ona suy sprawiedliwoci.
Oznacza to, e sd wskazuje na to, co jest sprawiedliwe, wymierza sprawiedliwo lub przywraca sprawiedliwo.
Precyzyjna definicja sprawiedliwoci i okrelenie jej ducha powinno by zawarte w konstytucji.
Dodatkowym czynnikiem wskazujcym na to, co jest sprawiedliwoci powinny by odpowiednie przepisy prawa
wskazujce na konkretne sposoby i typy naruszenia sprawiedliwoci.
Sdziowie powinni kierowa si w swoich rozstrzygniciach i wyrokach poczuciem sprawiedliwoci i swoim sumieniem.
Jeli ich rozstrzygnicia pozostaj w sprzecznoci z przepisami prawa tak, e przepisy te uniemoliwiaj dokonanie sprawiedliwego rozstrzygnicia czy sprawiedliwego wyroku sdziowie powinni si od niego powstrzyma i
odwoa si do Trybunau Konstytucyjnego.
Przepisy odnoszce si do procedur dziaania sdziw, ich uprawnie zwizanych z rozstrzygniciami i wyrokami
musz pozostawia im du swobod wyboru okrelajc jedynie w niektrych przypadkach minimalne i we wszystkich
przypadkach maksymalne kary.
Sdzia zobowizany do dokonania rozstrzygnicia sprawiedliwego lub wydania sprawiedliwego wyroku, jest tym
samym zobowizany do tego, by jego decyzje powodoway, jeli to tylko moliwe, odpowiednie zadouczynienie.
Jeli zatem np. kto narazi kogo na strat o wartoci 10 000 z sdzia jest zobowizany doprowadzi do takiej sytuacji, w ktrej sprawca odda te 10 000 z pokrzywdzonemu. Sdzia w ramach swojego wyroku okrela tryb przywrcenia porzdku sprawiedliwoci.
System sprawiedliwoci musi funkcjonowa w taki sposb, by, jeli to tylko moliwe, koszty naruszenia sprawiedliwoci ponosili ci, ktrzy j naruszaj, a nie pastwo i spoeczestwo.
Dokonujc rozstrzygni i wydajc wyroki sdziowie musz to bra pod uwag.
W dzisiejszych dyskusjach toczonych w wielkich mediach, dotyczcych wymiaru sprawiedliwoci, w tym kary
mierci podnosi si wiele szczegowych zagadnie i problemw, wskazuje na wychowawcz rol kary, na "humanitarne" aspekty, na prawa czowieka i obywatela skazanych i uwizionych, ale pomija si cakowicie aspekt kosztw,
jakie musi z tego powodu ponosi spoeczestwo oraz aspekt sprawiedliwoci i przywracania jej porzdku.
Nie moe by tak, by pokrzywdzeni nie otrzymywali waciwego zadouczynienia i pokrywali ze swoich podatkw
koszty uczynionej im krzywdy oraz koszty sdzenia i karania krzywdzicieli.
System kar musi by do tego dostosowany, a wiziennictwo ma funkcjonowa w taki sposb, by to winiowie
pokrywali koszty jego funkcjonowania czy to poprzez swoj prac czy w inny sposb.
Pastwo musi zatem wytworzy taki system, ktry by to umoliwia (np. poprzez tworzenie dochodowych przedsibiorstw, w ktrych zatrudnieni byliby winiowie).
Wadze sdownicze wystpowayby w przyszej Polsce w trzech podstawowych postaciach: sdw samorzdu
terytorialnego, sdw korporacyjnych i sdw pastwowych. Poza tym systemem sdownictwa funkcjonowayby:
Trybuna Konstytucyjny i Trybuna Stanu.
27
4. Sdy pastwowe
Sdy pastwowe bd rozstrzyga te sprawy, ktre nie s podejmowane przez Sdy Grodzkie i Sdy Korporacyjne oraz te, ktre do nich trafi z Sdw Grodzkich i Sdw Korporacyjnych.
Sdziowie przewodniczcy poszczeglnych sdw i prokuratorzy okrgowi bd wyaniani na dziesicioletnie
kadencje na drodze wyborw bezporednich spord czonkw Korpusu Suby Sprawiedliwoci. Pozostali sdziowie
i prokuratorzy bd dobierani przez sdziw przewodniczcych poszczeglnych sdw i prokuratorw okrgowych
spord czonkw Korpusu Suby Sprawiedliwoci.
Kandydaci na sdziw Sdu Najwyszego i Prokuratora Generalnego musz ponadto otrzyma akceptacj Sejmu
Konstytucyjnego i Prezydenta.
6. Trybuna Konstytucyjny
Trybuna Konstytucyjny w skadzie 9 czonkw powoywany byby na okres 10 lat przez Sejm Konstytucyjny.
Czonek Trybunau Konstytucyjnego moe zosta odwoany decyzj Trybunau Stanu. Trybuna Konstytucyjny moe
podejmowa decyzje w oparciu o opinie powoanych przez siebie instytucji.
Trybuna ten uniewania przepisy prawa, decyzje administracyjne i wyroki sdw niezgodne z konstytucj oraz
wnioskuje zmiany w prawie, ktre uzna za suszne z punktu widzenia konstytucji.
Moe on te wykreli kogo z listy czonkw Korpusu Suby Cywilnej, Korpusu Suby Sprawiedliwoci, Korpusu
Suby Dyplomatycznej za podejmowanie dziaa i decyzji sprzecznych z konstytucj. Wykrelenie z tych list oznacza
utrat moliwoci sprawowania tych funkcji, ktre mog sprawowa tylko czonkowie tych korpusw.
28
7. Trybuna Stanu
Jest to sd specjalny, dziaajcy ze szczegln surowoci. Bdzie on uprawniony do wydawania wyrokw i
wymierzania wszelkich kar cznie z konfiskat majtku, utrat praw publicznych na zawsze i kar mierci, za dziaanie
na szkod pastwa, przestpstwa popenione w ramach sprawowania funkcji publicznych, a szczeglnie przestpstwa
popenione przez prezydenta, premiera, ministrw, posw, sdziw i prokuratorw, pracownikw dyplomacji, wojskowych, pracownikw sub specjalnych oraz policji.
Trybuna Stanu bdzie posiada 11 czonkw. Czterech mianuje Sejm Konstytucyjny, jednego prezydent, po dwch
Senat, Sejm Zwyky i Sejm Korporacyjny.
Spraw do Trybunau stanu mog wnie: Sejm Konstytucyjny, Prezydent, Premier, Senat, Sejm Polonijny, Sejm
Zwyky, sejmiki wojewdzkie, Sejm Korporacyjny, Naczelna Rada Gospodarcza, korporacje, sdziowie sdw okrgowych i midzykorporacyjnych, grupa obywateli liczca co najmniej 10 000 osb.
Rozdzia VII
Gospodarka, ktra stanowi narzdzie suce spoeczestwu ludzi wolnych to gospodarka funkcjonujca zgodnie
z zasadami moralnymi, w porzdku sprawiedliwoci, zdominowana przez mae i rednie przedsibiorstwa krajowe.
1. Gospodarka w porzdku wolnoci
Jeli dominuj w niej takie przedsibiorstwa nie jest ona polem manipulacji obcych gospodarczych i politycznych
si, co stanowi jeden z fundamentw niepodlegoci, suwerennoci, stabilizacji i faktycznego spoecznego dobrobytu.
eby taka sytuacja moga mie miejsce powinno w gospodarce funkcjonowa jak najmniej przedsibiorstw zagranicznych i powinno by w ni zaangaowane jak najmniej obcego kapitau.
eby to mogo si sta musz zosta odpowiednio uporzdkowane stosunki wasnoci i sprowadzone tylko do
jej trzech typw: wasno prywatna, samorzdowa i pastwowa.
29
dacje mogyby by tworzone tylko przez pojedyncze osoby (czy rodziny) i tylko w oparciu o fundusze wasne. Fundacje
w takim znaczeniu, w jakim funkcjonuj obecnie mogyby tworzy tylko instytucje pastwowe, samorzdy i kocioy.
6. Import i eksport
W ramach ochrony rodzimej gospodarki oraz suwerennoci gospodarczej reglamentowany byby import.
Nie mgby on, poza wyjtkowymi sytuacjami, przewysza eksportu. Import sprowadzaby si przede wszystkim
do importu takich surowcw i produktw, ktre w Polsce s niedostpne, a s w jakich perspektywach niezbdne w
naszym kraju.
Towary, ktre nie mog by w Polsce wytworzone, ale tradycyjnie byy zawsze dostpne w naszym kraju (typu
ptna baweniane, pieprz, kawa, herbata) mogyby by sprowadzane bez ca, ale tylko w stanie maksymalnie nieprzerobionym (np. kawa niepalona w ziarnach bez opakowa, bawena surowa).
Surowce i towary luksusowe (a zatem takie, bez ktrych czowiek moe si oby) mogyby by importowane, ale
byyby oboenie znacznym cem.
7. Preferowanie maych i rednich firm
W przyszej Polsce funkcjonowayby, jako element ustroju gospodarczego, takie mechanizmy, ktre zapewniaby
stabilno maym i rednim przedsibiorstwom, w tym rwnie, nie we wszystkich wypadkach, poprzez ich reglamentacj i terytorialne ograniczenie ich dziaalnoci.
Funkcjonowayby w niej rwnie mechanizmy powodujce wspprac firm, wzajemne wspieranie si, podejmowanie wsplnych inicjatyw w dziedzinach zwizanych z zapleczem ich dziaania.
30
31
Nie wszystko te mogoby by ubezpieczane. Nie ubezpieczaoby si np. kredytw i znacznie ograniczone byyby
moliwoci ubezpieczenia OC (odpowiedzialnoci cywilnej).
Zyski firm ubezpieczeniowych przeznaczane byyby w pierwszym rzdzie na fundusze zwizane z przywracaniem
porzdku sprawiedliwoci (a zatem dla tych, ktrzy ponieli szkody w wyniku dziaania innych osb i nie mogli z jaki
powodw uzyska zadouczynienia, na fundusze rentowe i emerytalne wspomagajce osoby nie posiadajce innych
tego typu zabezpiecze oraz pomoc najuboszym).
Ustrj korporacyjny
Rozdzia VIII
Ustrj korporacyjny nie jest tylko typem ustroju gospodarczego. W znacznej mierze wyznacza on bowiem charakter ustroju politycznego pastwa. Ma wpyw rwnie na ustrj finansowy i bankowy.
Ustrj korporacyjny by okrelany przez polskich mylicieli katolickich okresu midzywojennego uprawiajcych filozofi polityczn jako radykalny solidaryzm.
2. Istota korporacjonizmu
Korporacjonizm, jak pisa ks. Jan Piwowarczyk, jest "tylko kierunkiem spoecznym i gospodarczym o programie
dalekim od skostnienia:
Jest w nim tylko "kilka zasad podstawowych, na ktre si wszyscy korporacjonici godz, ktrych jednak realizacja
moe przybra rne formy:
Korporacjonizm, jak podkrela to ks. Antoni Szymaski, nie tworzy systemu gospodarczego. Moe funkcjonowa
w rnych ustrojach gospodarczych, tworzc jedynie pewne "podoe ekonomiczne" wyznaczone przede wszystkim
przez system instytucji ekonomicznych. Nie posiada rwnie jako taki adnych rysw wiatopogldowych i organizacyjnych. Stanowi jedynie reform istniejcych struktur gospodarczych i pastwowych, zmierzajc do przywrcenia
w jakiej mierze "przedkapitalistycznych tradycji ustrojowych".
W pocztkach XX wieku pojawio si wiele koncepcji korporacjonizmu. Tworzono, wykorzystujc doktryn korporacjonizmu, szczegowe koncepcje dotyczce tylko pewnych sektorw ycia gospodarczego, politycznego, i
spoecznego oraz koncepcje caociowe, w ramach ktrych starano si rozwiza wszystkie najwaniejsze problemy
z zakresu ycia zbiorowego. Tworzc te koncepcje, wykorzystywano rwnie elementy innych doktryn spoecznych,
odwoywano si do rnych wiatopogldw, koncepcji filozoficznych, teologicznych oraz ideologii. W ten sposb
powstao kilkanacie koncepcji, ktre okrelano jako korporacjonistyczne, a ktre rniy si od siebie w duym stopniu
w wielu istotnych momentach, reprezentujc wszelkie moliwe opcje wiatopogldowe i ideologiczne.
W pierwszym rzdzie naley wic odpowiedzie na pytania: co stanowi istot korporacjonizmu?; jakie elementy
musi zawiera doktryna, by mona j byo zasadnie okreli jako korporacjonistyczn?
Korporacjonizm to ustrj, w ramach ktrego tworzy si obok przedstawicielstwa politycznego przedstawicielstwo
interesw gospodarczych spoeczestwa i uwzgldnia si spoeczne warunki dziaalnoci gospodarczej. Kwestie
gospodarcze dominuj w nim nad kwestiami politycznymi. Jego celem jest wytworzenie warunkw, ktre gwarantowayby wolno jednostek i wsplnot we wszystkich moliwych perspektywach, a zarazem powodoway, e wolno
ta byaby "uporzdkowana" w taki sposb, by w yciu zbiorowym, przede wszystkim w porzdku gospodarczym,
dominowaa wsppraca. Oznacza to eliminacj z ycia spoecznego, w takim stopniu, jak to tylko moliwe, "walki
gospodarczej; wszelkich "rde ucisku", "wyzysku" i "anarchii gospodarczej", egzekwowanie od osb dysponujcych
wasnoci prywatn, przede wszystkim, jak mona si domyle, podmiotw gospodarczych, przy poszanowaniu ich
uprawnie, realizacji ich obowizkw spoecznych. Oznacza to rwnie eliminacj tego typu dziaa zmierzajcych
do podniesienia stopy yciowej, ktre odbywayby si "kosztem zaspokojenia potrzeb szerokich mas ludnoci:
Cel ten realizuje si stosujc trzy metody dziaania.
Po pierwsze, s to "rodki negatywne; ktre s "natury przewidujcej i zapobiegawcze( Stosujc te rodki, kor-
32
poracjonizm usuwa naduycia zwizane z dziaaniem konkurencji, dotyczce cen i jakoci towarw. Osiga to, realizujc wskazania zawarte w ustawach pastwowych i realizujc przepisy ustanowione w ramach korporacji oraz
egzekwujc przestrzeganie zasad etyki zawodowej.
Po drugie, s to dziaania pozytywne, stanowice, jak pisa ks. Antoni Szymaski, "dziaalno pomocnicz" - "gromadzenie danych statystycznych w zakresie kosztw produkcji, rynkw zbytu, cen i w ogle ycia gospodarczego,
informowanie o rynkach zakupu i zbytu; badanie moliwoci ulepsze technicznych, standaryzacji towarw, tworzenie
pracowni i laboratoriw, organizowanie kredytu, wzajemnych ubezpiecze od ryzyka przemysowego itp::
Po trzecie, jest to bezporednia dziaalno gospodarcza prowadzona w okrelonych przypadkach przez instytucje powoane do tego w ramach ustroju korporacyjnego.
W korporacjonizmie traktuje si spoeczestwo, w myl doktryny solidarystycznej, jako jeden, przypominajcy
ludzkie ciao, organizm, ujmuje si je zarazem w aspekcie wieloci i jednoci. W spoeczestwie jest wiele klas, grup,
ruchw, rodowisk. Powinny by one traktowane jak organy jednego ciaa. adne z nich nie moe funkcjonowa w
peni samodzielnie bez reszty spoeczestwa, tak jak ludzkie organy nie mog funkcjonowa w oderwaniu od siebie.
Wszystkie wic te grupy, przede wszystkim rodowiska zawodowe, s naturalnymi grupami spoecznymi - "grupami
organicznymi", poniewa oparte s na "podobiestwie lub tosamoci wykonywanej pracy". Wszystkie one stanowi
razem jeden organizm spoeczny.
"Ta sama lub podobna praca - pisze ks. A. Szymaski - wykonywana przez ludzi tworzy midzy nimi specjalne
stosunki i zwizki. Podobiestwo zawodu wyodrbnia ich pod pewnym wzgldem z reszty spoeczestwa; stwarza
podobiestwo psychiki i zwyczajw, nawet jzyka; powoduje odrbno interesw wobec innych grup pracy, a
zarazem pewn rozbieno obok tosamoci wewntrz wasnej grupy; w samej grupie wysuwaj si na czoo elementy kierownicze, cieszce si wasn powag lub zawdziczajce swe wpywy majtkowi, tradycji. Tak powstaje
naturalne ugrupowanie, li ktrego podstaw jest tosamo lub podobiestwo wykonywanej pracy".
Ks. A. Szymaski, doprecyzowujc wyej przedstawion charakterystyk, okrela "stan zawodowy" jako grup
osb stanowic "organiczn cao; do ktrej "wchodz ci wszyscy, ktrzy wykonuj dany zawd, ktrych, czy proces wytwarzania lub wymiany, zarwno samodzielni gospodarze jak najemnie zatrudnieni, pracodawcy i pracobiorcy:
Kada "naturalna grupa zawodowa" posiada, stwierdza A. Szymaski, swoje wasne "dobro powszechne". Ten
fakt powoduje, e w sposb naturalny powstaje wadza "stojca na czele tej organicznej caoci: Wynika std, e
"prawna organizacja stanu zawodowego powinna by przymusowa i powszechna", czyli powinna obejmowa wszystkich bez wyjtku. Ustrj korporacyjny to zatem przymusowo i powszechnie, prawnie zorganizowany "stan zawodowy:
Z przymusem tej organizacji nie wie si jednak konieczno przynalenoci obywateli do tej wanie, a nie innej korporacji. Obywatele mog zmienia zawd i przechodzi z jednej korporacji do drugiej.
Korporacjonizm buduje jedno spoeczestwa, nie odbierajc mu prawa do rnorodnoci. Speniajc te dwie
funkcje "stoi na kracowym biegunie - jak pisze ks. Stefan Wyszyski - zarwno w stosunku do indywidualizmu i liberalizmu jak kolektywizmu" i dlatego, jak podkrela ks. J. Piwowarczyk, unika tak bdw liberalizmu (ktry godzi w
jedno, pogbiajc nadmiernie rnorodno), jak i bdw socjalizmu (ktry godzi w rnorodno powodujc nadmiern jedno).
Wedug polskich mylicieli katolickich okresu midzywojennego ustrj korporacyjny spenia zatem nastpujce
warunki:
a. cechuje go denie do sprawiedliwoci;
b. opiera si na organizacjach zawodowych skupiajcych cznie wszystkich pracownikw i pracodawcw z danej
dziedziny na danym terenie;
c. organizacje te, realizujc waciwe sobie cele gospodarcze, dbaj rwnie o:
"ducha wsppracy i solidarnoci zawodowej";
odpowiedni poziom egzystencji swych czonkw;
interesy danej grupy zawodowej i dobro wsplne;
d. organizacje te posiadaj prawo "reglamentacji zawodu";
e. podstaw ustroju jest wasno prywatna;
f. najmniejsz jednostk gospodarcz jest "indywidualny warsztat", ktry stanowi "organizatora produkcji";
g. pastwo sprawuje nadzr nad dziaalnoci tych organizacji;
h. tworzy gospodark, ktra jest "caoci zorganizowan o teleologicznym charakterze:
3. Korporacjonizm demokratyczny
Katoliccy myliciele okresu midzywojennego wyrniali trzy podstawowe typy korporacjonizmu: prywatny, autorytarny i demokratyczny i skaniali si ku temu trzeciemu. Ten typ korporacjonizmu byby, jak si wydaje, najbardziej
33
34
pogbi formacj katolick przede wszystkim poprzez pogbienie znajomoci treci wiary (Ewangelii), nauczania Kocioa i uznania zasady bezwzgldnego obowizywania prawd wiary i moralnoci; doprowadzi do tego, by ta
formacja stanowia podstaw oceny wszelkich zjawisk spoecznych i rozwizywania spoecznych problemw;
wychowywa dzieci i modzie "w duchu katolickiej etyki spoecznej" i "wyrabia jej zdrowy pogld na stosunki
gospodarcze, rodzinne, zawodowe, obywatelskie i midzynarodowe";
nauczy waciwego traktowania pracy jako dziaalnoci osobowej stanowicej wspprac z Opatrznoci
Bo i szacunku do pracy (praca nie moe by traktowana jako towar);
wpoi zasady etyki zawodowej;
wpoi przekonanie, e celem dziaalnoci gospodarczej nie jest zysk, ale zaspokojenie potrzeb indywidualnych
i spoecznych;
rozbudzi ide "niesienia pomocy spoecznej warstwom ekonomicznie zalenym";
utrwali zasad koniecznoci "dostarczania pracy i rodkw utrzymania najszerszym warstwom
spoeczestwa".
Punktem wyjcia dla korporacjonizmu katolickiego jest rozumienie spoeczestwa jako "organizmu moralnego:
a wic jako wsplnoty zespolonej mioci, braterstwem i solidarnoci, w ktrej nastpuje zrwnowaenie i pogodzenie wolnoci z autorytetem i rwnoci ze sprawiedliwoci.
Zmierza on, jak czytamy w jednym z tekstw ks. Stefana Wyszyskiego, do "przebudowy ustroju spoecznogospodarczego z zachowaniem jego dotychczasowych podstaw wasnoci prywatnej i wolnoci gospodarczej" i ma
doprowadzi do tego, "by wasno prywatna i wolno gospodarcza zachowyway normalne swe granice i nie
wykraczay poza nie". Korporacjonizm katolicki traktuje pastwo jako tradycyjn, wan instytucj, ktrej kompetencje
jednak ogranicza, poniewa jego celem jest kierowanie "spoeczestwem wolnych obywateli: Jest wic z istoty
demokratyczny. Nie tylko tworzy system demokratyczny, ale rwnie zmierza wci do jego usprawnienia - do pogbienia demokracji. Z tego powodu w korporacjach stanowicych struktury tego systemu zrzeszone zostaj wszystkie
osoby aktywne zawodowo.
35
Druga z nich zakadaa, e w ramach danej korporacji moe powsta dowolna liczba organizacji zawodowych,
ale kada osoba przynalena do korporacji musi nalee do jednej z nich.
W ramach trzeciej koncepcji poszerzano formu koncepcji drugiej, przyjmujc moliwo pojawiania si w ramach korporacji osb niezrzeszonych.
Struktury tych stowarzysze maj spenia wszystkie warunki tzw. autonomicznoci zawodu, a wic warunki,
ktrych spenienie gwarantuj zwizki zawodowe. Z opisu tego wynikaoby te, e przejmuj one wszelkie zadania
speniane w innym ni korporacyjny ustroju przez zwizki zawodowe. Ponadto struktury te powinny posiada szersze
uprawnienia ni zwizki zawodowe. Naley jednak zauway, e niektre elementy stanowice o wolnoci zwizkw
zawodowych, a co za tym idzie powodujce skuteczno ich dziaania w obronie interesw pracowniczych, zanikaj
w ustroju korporacyjnym. Pracownicy zorganizowani w ten sposb zarzdzaj danym sektorem gospodarki wraz z
pracodawcami, co powoduje, e musz uwzgldnia rwnie ich interesy. Fakt, e struktury te ponadto partycypuj
w sprawowaniu wadzy pastwowej i podlegaj pewnej kontroli ze strony pastwa powodowaby, jak by si wydawao,
powane ograniczenie moliwoci dziaania pracownikw w obronie swoich interesw, szczeglnie w takich wypadkach, gdy pojawia si konflikt interesw pracowniczych z interesami pracodawcw lub caego, reprezentowanego
przez pastwo, spoeczestwa.
Z powyszego wynikaoby, e w ustroju korporacyjnym nie ma miejsca dla wolnych, autonomicznych, zwizkw
zawodowych oraz dla takich dziaa podejmowanych przez zorganizowanych pracownikw, ktre miayby suy
takim interesom pracowniczym, ktre ocenianie byyby przez pracodawcw jako sprzeczne z ich interesami lub oceniane przez przedstawicieli pastwa jako sprzeczne z dobrem wsplnym. Wynikaoby z tego, e wraz z tworzeniem
ustroju korporacyjnego naleaoby zlikwidowa zwizki zawodowe.
Ks. Aleksander Wycicki, ktry najwicej uwagi powici temu problemowi, uznaje takie rozumowanie za rozumowanie w znacznej mierze zasadne. Uwaa jednak, e likwidacja zwizkw zawodowych w ustroju korporacyjnym
byaby sprzeczna z interesem pracownikw i duchem tego ustroju. Sdzi, e wolne, autonomiczne zwizki zawodowe
mogyby dziaa w ramach systemu korporacyjnego, nie tylko nie zakcajc jego sprawnego funkcjonowania, ale je
w znacznym stopniu usprawniajc.
Oto jego argumenty:
Likwidacja zwizkw zawodowym w momencie tworzenia ustroju korporacyjnego doprowadziaby do powstania
sytuacji, ktr korporacjonizm ma z zaoenia likwidowa lub choby agodzi, a wic do powstania konfliktw
spoecznych. Pracownicy przeciwstawiliby si bowiem czynnie likwidacji ich stowarzysze. Korporacje nie mogyby
sprawnie funkcjonowa, gdyby przedstawicielstwem ich czonkw byy wycznie rady korporacyjne stanowice
wadz korporacji. Rady te nie byyby w stanie realizowa wszystkich zada, jakie nakadaby na nie obowizek
reprezentowania wszystkich interesw ich czonkw. Zwizki zawodowe stanowiyby swego rodzaju porednie ogniwo
pomidzy rad korporacyjn a poszczeglnymi czonkami korporacji bdcymi pracownikami i realizowayby cz
zada korporacji.
Dla sprawnego funkcjonowania korporacji potrzebna jest jej odpowiednia, dobrze przygotowana do penienia
swoich funkcji kadra kierownicza, zasiadajca w radzie korporacji. Kadra taka musi wyoni si w drodze pewnego
naturalnego procesu i podlega praktycznemu przeszkoleniu. Miejscem tworzenia si tej kadry i jej szkolenia mogyby
by wycznie zwizki zawodowe.
Zwizki zawodowe musz zatem, stwierdza ks. A. Wycicki, stanowi istotny element organizacji korporacyjnej
spoeczestwa. Organizacja ta powinna by wic trj stopniowa. Powinna obejmowa "waciwy plan syndykalny":
zwizki zawodowe; "midzyzwizkow organizacj zawodu" - korporacje; "przedstawicielstwo zawodw zorganizowanych w pastwie" - odpowiednie organy pastwowej wadzy ustawodawczej. Tak wic w ustroju korporacyjnym
powinna by w peni zachowana wolno zwizkowa, ograniczana tylko ze wzgldu "na rzeczywiste wymagania
porzdku publicznego", a zatem w przypadku pojawienia si czynw zagraajcych ludzkiemu zdrowiu i yciu,
naruszajcych mienie prywatne lub publiczne lub godzcych w bezpieczestwo pastwa.
Wolno ta miaaby miejsce, gdyby zostay spenione nastpujce warunki:
nowo powstajce zwizki zawodowe nie podlegayby zatwierdzeniu czy uznaniu przez pastwo, ale byyby rejestrowane przez jego odpowiednie organy;
delegalizacja zwizku nastpowaaby wycznie na mocy wyroku sdowego w wypadku stwierdzenia drastycznego naruszenia porzdku publicznego;
zwizki zawodowe posiadayby swobod: zebra, administracji wewntrznej; wyboru swoich wadz bez
koniecznoci zatwierdzania tego wyboru przez wadze pastwowe; zyskiwania dochodw, wydatkw (poza wypadkami dotyczcymi finansowania akcji politycznych);
miayby prawo: zawierania pracowniczych ukadw zbiorowych w ramach ustale wewntrzkorporacyjnych;
36
uczestniczenia w zatargach zbiorowych w celu obrony interesw swych czonkw; tworzenia instytucji porednictwa
pracy, owiaty zawodowej i opieki spoecznej; posiadania majtku ruchomego i nieruchomego; stawania przed sdem
w kadym przypadku, gdy jest to wskazane przez interes danego zawodu.
Zadania korporacji
Rozdzia IX
Najwaniejsz instytucj ustroju korporacyjnego powinna by, wedug wikszoci opowiadajcych si za korporacjonizmem polskich mylicieli katolickich, korporacja, ktra ma suy, jak mwi ks. A. Szymaski, wsplnym sprawom caego zawodu oraz sprawom szczegowym, ktre "wi si z duchem zawodu". Korporacje powinny by, jak
mwi ks. Antoni Roszkowski, "zasadnicz podstaw organizacyjn" ustroju korporacyjnego.
"Stanowisko grupy zawodowej - pisze Ludwik Grski - porednie midzy jednostk a pastwem, przemawia w
myl zasady pomocniczoci za objciem przez korporacj pod nadzorem i kontrol pastwa i ku jego odcieniu jak
najszerszego zakresu agend, dotyczcych ycia zawodu, a dokonywanych przez organy pastwowe lub instytucje
prawno-publiczne do tego powoane. Odwrotnie w stosunku do rodziny, jako grupy niszej i bliszej jednostce, winna
korporacja w myl zdrowych zasad filozofii spoecznej zachowa rol pomocnicz, supletywn:
Wadza korporacji powinna by stanowiona przez przedstawicieli poszczeglnych, wchodzcych w jej skad, stowarzysze pracownikw i pracodawcw oraz, jak sugeruje to np. L. Grski, osb w tych stowarzyszeniach nie zrzeszonych, ktre ze wzgldu na wykonywan prac przynale do danej korporacji.
37
38
Korporacje powinny rwnie sta si, wzorem cechw redniowiecznych, nowymi autorytetami spoecznymi oddziaujcymi w wielu paszczyznach ycia zbiorowego, przede wszystkim oczywicie tych, ktre wi si z ich specyfik.
Rozdzia X
Skuteczna realizacja gospodarczych i spoecznych zada przez korporacje bdzie moliwa tylko wtedy, gdy bd
one partycypowa we wadzy pastwowej - przejm w czci niektre uprawnienia organw pastwa i organw
samorzdu terytorialnego.
39
przejmujc niektre jego uprawnienia, staj si w pewnych paszczyznach jego organami, suc nie tylko interesom
osb zwizanych z dan gazi gospodarki, ale caemu spoeczestwu.
40
takim a nie innym podziale korporacyjnym spoeczestwa, pozostawa w cisych zwizkach z innymi korporacjami
lub stowarzyszeniami nalecymi do innych korporacji. I tak np. stowarzyszenie hodowcw trzody chlewnej mogoby
pozostawa w cisych zwizkach ze stowarzyszeniami przetwrstwa spoywczego (nalecymi do korporacji przemysu lekkiego, do ktrego zwykle zalicza si przemys spoywczy) i sklepw misnych (nalecych do korporacji
handlu).
Jeli przyjmiemy, e powstaaby korporacja turystyki obejmujca midzy innymi hotele, pensjonaty, orodki wczasowe, kwatery prywatne i agroturystyczne, bary, kawiarnie, restauracje, to mona sobie wyobrazi jej cis
wspprac z korporacj rolnictwa i korporacj handlu.
Warto rwnie zauway, e poszczeglne zwizki branowe i poszczeglne korporacje mogyby w niektrych
przypadkach "wchodzi sobie w drog: I tak np. korporacja rolnictwa mogaby zmierza do utworzenia wasnej sieci
sklepw czy zaoenia wasnych zakadw przetwrstwa spoywczego. Z kolei korporacja przetwrstwa spoywczego
mogaby zmierza do tworzenia wasnych plantacji (np. pomidorw) lub wasnych chlewni.
Takie problemy mona jednak w wieloraki sposb rozwiza. Wana byaby tu realizacja zasady, e ustrj korporacyjny sprzyja trwaniu i rozwojowi najmniejszych rodzinnych przedsibiorstw.
Jak wida z powyszego podzia korporacyjny spoeczestwa nie jest prosty, a powizania pomidzy poszczeglnymi organizacjami korporacyjnymi czy caymi korporacjami mog by wielorakie i wielopoziomowe.
Naley zatem przyj, e ten podzia ulegaby pocztkowo rnorodnym zmianom i to praktyka wsppracy gospodarczej wyznaczaaby ostateczny jego ksztat oraz jego ramy organizacyjne.
3. Organy korporacyjne
Jak pisalimy to ju w rozdziale IV, w punkcie powiconym Sejmowi Korporacyjnemu kada z korporacji
podzielona byaby na wsplnoty terytorialne obejmujce regiony ustalone przez dan korporacj. W splnoty te posiadayby swoje sejmiki, w ktrych zasiadaliby ich przedstawiciele wybierani wedug procedur ustalonych w tej wsplnocie. Przedstawiciele tych sejmikw stanowiliby sejmik danej korporacji. Sejmik ten tworzyby prawo dotyczce
typw dziaalnoci gospodarczej i zawodw, ktre ona obejmuje oraz wszystkich spraw danej korporacji. Prawo to zatwierdzaby Sejm Korporacyjny, a prawo weta wobec niego miaby Senat.
Pewnym problemem jest tutaj wewntrzny podzia korporacji, ktrego nie da si przecie unikn, na zwizki
pracodawcw, pracownikw, zwizki branowe. Kady z tych zwizkw powinien przecie mie waciw reprezentacj w opisanych wyej sejmikach. Jak si wydaje problem ten rozwizywany byby stopniowo w pocztkach powstawania ustroju korporacyjnego, a waciwe rozwizania podpowiadaaby praktyka oraz rozsdne ingerencje Senatu,
Sejmu Konstytucyjnego i prezydenta, a najbardziej udane rozwizania przybierayby posta prawn w postaci aneksw do konstytucji.
Korporacje posiadayby rwnie, obok swojej wadzy ustawodawczej (sejmikw) swoje wadze wykonawcze. Jak
wszystko na to wskazuje miayby one posta Rady Korporacyjnej, w skad ktrej wchodziliby przedstawiciel
poszczeglnych samorzdw, organizacji branowych, zwizkw pracodawcw i zwizkw pracownikw.
4. Organy ponadkorporacyjne
W tej perspektywie pogldy katolickich mylicieli polskich okresu midzywojennego byy podzielone. Przewaaa
jednak chyba koncepcja podobna do tej, ktra zostaa zaprezentowana w poprzednich rozdziaach. Tak koncepcj
reprezentowali midzy innymi Ignacy Czuma, ks. Antoni Roszkowski, Juliusz Braun.
Wedug ks. A. Roszkowskiego wadze korporacyjne reprezentujce wszystkie korporacje skupiaby "kierownictwo
caoksztatu stosunkw ekonomicznych" w pastwie i organizoway jego ycie gospodarcze.
Zdaniem ks. A. Roszkowskiego wadze te ksztatujc rozwj gospodarczy kraju reprezentowaaby "interes
ogu" lub "przynajmniej wikszoci korporacji". Kada korporacja powinna w ich ramach "uzgadnia swe denia"
z prowadzon przez nie polityk gospodarcz.
Ks. A. Roszkowski zakada moliwo przyjcia przez Sejm Korporacyjny rnych linii programowych, w zalenoci od kierunku ksztatowania si sytuacji gospodarczej w Polsce. Zakada zatem moliwo znacznej swobody
gospodarczej i powstanie tzw. wolnego korporacjonizmu. Zakada te moliwo powstania sytuacji, w ktrej wadze
korporacyjne nie bd wspiera wolnej konkurencji, lecz zaczn stymulowa, w ramach poszczeglnych korporacji,
rozwj takich organizacji ekonomicznych, ktre bd zmierza do zorganizowania poday produkowanych przez te
korporacje towarw, ksztatowania ich cen oraz planowania wysokoci zyskw tych korporacji. W wyniku takiej dziaalnoci obok indywidualnych przedsibiorstw prywatnych powstayby rwnie przedsibiorstwa reprezentujce
wasno zbiorow, zorganizowane ponadto w kartelach, syndykatach i innych podobnych formach organizacyjnych.
W ten sposb powstaby "korporacjonizm zwizany gospodarczo:
41
W kadym z tych wypadkw, stwierdza ks. A. Roszkowski, moliwoci i zadania tych wadz bd odmienne.
Tak wic w "korporacjonizmie wolnym to poda i popyt bd decydowa o kierunku i rozwoju produkcji oraz cenach wyrobw. W takich warunkach wadze korporacyjne jedynie by czuway nad tym, aby te mechanizmy nie zostay
zakcone, podejmoway dziaalno o charakterze "pozytywnym, a wic okrelay tryb przygotowania do zawodu,
normoway czas pracy itp. oraz podejmoway niektre dziaania o charakterze "negatywnym" (np. eliminoway nieuczciw konkurencj). W ramach tego typu korporacjonizmu dziaalno tych wadz bdzie zmierza do przekazania
niektrych zada pastwa samorzdowi gospodarczemu.
Niezalenie od tego, w jakiej formie katolickiego korporacjonizmu demokratycznego bd dziaa wadze korporacyjne bdzie si, zdaniem ks. A. Roszkowskiego, pojawia szereg problemw utrudniajcych w powanym stopniu
spenianie przez nie ich zada.
Po pierwsze zatem, fakt, e bd je stanowi przedstawiciele wszystkich stanw, klas i zawodw spowoduje, e
stan si one terenem, na ktrym wystpi wszystkie konflikty spoeczne, zderz si interesy poszczeglnych grup.
Moe to sparaliowa ich dziaanie lub spowodowa, e grupy silniejsze zdominuj je, szczeglnie w takiej sytuacji,
gdy nastpi ich porozumienie.
Po drugie, efektem porozumienia wchodzcych w ich skad przedstawicieli wszystkich warstw spoecznych, mog
by takie decyzje, ktre nie bd "zdrowe: ktre stanowic swoisty consensus, nie bd wcale reprezentowa interesu caego spoeczestwa.
Po trzecie, wadze korporacyjne mog mie powane problemy z podejmowaniem szybkich decyzji gospodarczych, ktrych czsto gospodarka wymaga.
Po czwarte, mogyby one, jako reprezentant wycznie interesw gospodarczych, nie spostrzega innych
spoecznych potrzeb. Doprowadzaoby to do powstania konfliktw pomidzy tymi wadzami a organami pastwa.
Warto w tym miejscu doda, e powysza opinia ks. A. Roszkowskiego zostaa przez niego zmodyfikowana.
Ustrj korporacyjny nie bdzie mg realizowa postawionych przed sob celw tylko wtedy, stwierdza, gdy bd w
nim funkcjonowa wycznie mechanizmy ekonomiczne. W ustroju korporacyjnym gospodarka ma mie charakter organiczny. Bardzo silnym czynnikiem majcym wpyw na jej funkcjonowanie ma by czynnik pozaekonomiczny. Jest
on zwizany z zabieganiem o dobro wsplne. Ponadto waciwe dla korporacjonizmu jest rwnie dziaanie innych
czynnikw pozaekonomicznych, posiadajcych znamiona czynnikw pierwszorzdnych, a mianowicie czynnikw
moralnych i narodowych. Wszystkie te czynniki, jeeli si pojawi, uniemoliwi wystpienie wszystkich tych zagroe.
Wadze korporacyjne bd zatem spenia swoje waciwe zadania, jeli skuteczna bdzie "praca nad uspoecznieniem czowieka i jego urobieniem duchowym, gdy nastpi "podniesienie si poziomu moralnego w danym
spoeczestwie:
Feliks Koneczny uznaje za z kolei, e to wanie pastwo o charakterze korporacyjnym w znacznym stopniu
przyczynioby si do rozwoju moralnoci.
Wtpliwoci i zastrzeenia ks. A. Roszkowskiego atwo te usun wprowadzajc odpowiednie zapisy w konstytucji i odpowiednio je realizujc.
I tak, jak ju o tym pisalimy, prawa stanowione przez Sejm Korporacyjny bd nabieray mocy jeli zatwierdzi je
Senat.
Sejm Korporacyjny wybieraby (w porozumieniu z korporacjami) korporacyjn wadz wykonawcz o nazwie
Naczelna Rada Gospodarcza. Byaby ona czym w rodzaju gospodarczej rady ministrw. Jej czonkowie reprezentowaliby grupy pokrewnych sobie korporacji i byli rwnie ministrami w tych dziedzinach w rzdzie.
Posiedzeniom Naczelnej Rady Gospodarczej przewodniczyby premier rzdu polskiego z prawem veta.
Ponadkorporacyjnymi ciaami byyby Okrgowe Sdy Midzykorporacyjne i Midzykorporacyjny Sd Najwyszy.
Takim ciaem byby te podlegajcy Sejmowi Korporacyjnemu Narodowy Bank Gospodarczy.
Rozdzia XI
Ks. Jan Piwowarczyk jeden z czoowych mylicieli katolickich okresu midzywojennego, autor ksiki pt. "Korporacjonizm i jego problematyka" (Pozna 1936) stwierdza midzy innymi, e korporacjonizm zmierza do przywrcenia "przedkapitalistycznych tradycji ustrojowych".
Jakie to s te "przedkapitalistyczne tradycje ustrojowe?
42
2. Znaczenie cechw
Charakter aktywnoci cechw by taki, e owocowao to wysokim poziomem etyki zawodowej osb prowadzcych
dziaalno gospodarcz, wysok jakoci produktw i usug oraz gwarantowao uczciwo producentw i
skuteczno tych dziaa konsumentw, w ramach ktrych dochodzili oni swoich praw, reklamujc towary czy usugi.
Nie byo firm anonimowych, firm "krzakw: firm niesolidnych. Cech o to dba.
Cech zajmowa si te podnoszeniem poziomu kultury swoich czonkw i otacza ich opiek, w tym, jeli byo
trzeba (kalectwo, choroba, staro), opiek socjaln i udziela im rnorodnej pomocy, w tym w postaci kredytw.
Zdarzao si jednak na przestrzeni wiekw, e cechy spotykay si z ostr krytyk ze strony spoeczestwa czy
nawet czeladnikw. Zarzucano cechom monopolizowanie, ograniczanie produkcji z premedytacj (dla zawyenia
43
44
osignicia w nauce. Po skoczeniu szkoy i uzyskaniu dyplomu czeladnika zostanie przyjty do pracy jako czeladnik
(co odpowiadaoby zwykemu pracownikowi najemnemu), w jednej z firm wyznaczonych przez dany zwizek
branowy (za zgod oczywicie waciciela tej firmy), gdzie bdzie kontynuowa nauk zawodu przez kilka lat (okres
wyznacza zwizek) i ewentualnie jako "czeladnik wdrowny" bdzie pracowa rwnie (odbywa praktyki) w innych
firmach. W tym czasie objty bdzie sub zdrowia danej korporacji, ubezpieczeniami dokonanymi przez zakad
ubezpiecze danej korporacji, zaoy sobie konto w banku tej korporacji (bank ten w odpowiednim momencie moe
mu udzieli kredytu inwestycyjnego).
Jeli zdobdzie patent mistrza, zgromadzi odpowiednie oszczdnoci stanowice jak powan cz sumy
potrzebnej do zaoenia firmy (pozostaa cz sumy moe zosta uzupeniona przez kredyt), i bdzie chcia wasn
firm prowadzi, korporacja wskae mu miejsce prowadzenia dziaalnoci gospodarczej (najbardziej odpowiadajce
jego yczeniom i speniajce inne kryteria), takie, ktre pozwoli na rozwj firmy i stabilizacj jej dochodw na wiele
lat na poziomie pewnego minimum dla tego typu firmy. Prowadzc wasn firm bdzie mg korzysta ze wzorw
mebli zgromadzonych oraz wypracowanych przez Instytut Wzornictwa tej korporacji itp., itd. Korporacja zadba o to,
by w najbliszym rejonie nie pojawiay si nowe firmy tego typu (by funkcjonowao w nim tylko kilka konkurujcych
ze sob firm, tyle, by mogy one wszystkie utrzyma si na odpowiednim poziomie).
Racjonalne limitowanie firm rnych bran w danym rejonie poczone z kontrol jakoci ich produkcji, i usug i
przestrzeganiem zasad zdrowej i rozsdnej, ekonomicznie wskazanej konkurencji doprowadzi do pozytywnych
skutkw nie tylko dla osb prowadzcych dziaalno gospodarcz, ale rwnie dla konsumentw.
Wyobramy sobie niewielkie miasto. Z analizy rynku funkcjonujcego na jego terenie przeprowadzonej przez
odpowiednie instytuty odpowiednich korporacji wynikaoby, e na tym terenie moe funkcjonowa np. dziesi sklepw
spoywczych, trzy ksigarnie, trzy cukiernie, trzy zakady stolarskie, dwa zakady szklarskie, cztery restauracje,
dwadziecia takswek. Korporacje te zadbaj o to, by tych placwek byo dokadnie tyle. Wszystkie one bd zatem
funkcjonowa prawidowo, stabilnie (bd mogy utrzymywa swoich wacicieli i ich rodziny, dokonywa odpowiednich
ulepsze, innowacji, inwestycji). Reguy konkurencji bd funkcjonowa i skania wacicieli tych firm do utrzymywania waciwego poziomu produkcji i usug oraz ekonomicznie uzasadnionych i minimalnych cen. Jeli ktra z tych
firm nie bdzie odpowiada na potrzeby konsumentw, dziaa nierzetelnie, obnia jako swojej produkcji czy usug,
zawya ceny, splajtuje, a korporacja sprowadzi na to miejsce nastpn firm tej brany.
Zobaczmy, e nawet na poziomie niewielkiego miasta funkcjonuje pewien organizm spoeczno-gospodarczy,
ktry, jeli jest "zdrowy", to wszystkie jego "organy" maj si dobrze. Jeli jego funkcjonowanie byoby nieprawidowe
i np. powstaoby za duo sklepw, ksigarni, cukierni, zakadw stolarskich, to spowoduje znaczne obnienie dochodw ich wszystkich, co odbije si na funkcjonowaniu np. restauracji, ktre z powodu zuboenia znacznej czci
mieszkacw strac klientw, a zatem ich dochody si zmniejsz, by moe poniej opacalnoci.
Korporacja bdzie jednoczy w sobie organizacje analogiczne do redniowiecznych cechw, bdzie skupia
pokrewne zawody i typy prowadzonej indywidualnie dzielnoci gospodarczej, ale rwnie rnorakie, mniejsze i wiksze, spki cywilne, spki jawne, spki partnerskie, w tym rwnie spki bdce wielkimi firmami emitujcymi akcje
oraz spdzielnie od tych maych kilkudziesicioosobowych po, jeli to ludzie uznaj za wskazane i narzuci to rynek,
wielkie oglnokrajowe.
Poza tym bd w gospodarce aktywne firmy samorzdowe, te nalece do samorzdw gospodarczych (korporacji lub samorzdw organizacji wchodzcych w skad korporacji oraz korporacyjnych samorzdw lokalnych) i terytorialnych samorzdw lokalnych, a wreszcie firmy pastwowe, mniejsze i wiksze, a po te, ktre bd emitowa
akcje i posiada oglnokrajowy zasig dziaania gospodarczego.
Ta rozmaito i wielofunkcyjno podmiotw gospodarczych, z ktrych wiele spenia bdzie rwnie spoeczne
role, zapewni gospodarce krajowej status zdrowego i harmonijnie funkcjonujcego organizmu spoeczno-gospodarczego, w ktrym kady obywatel znajdzie swoje miejsce, stabilizacj i dobrobyt.
Rozdzia XII
Ustrj finansowy i bankowy to krwioobieg gospodarki i pastwa. Jeli szwankuje, jeli jest chory, patologizuje
funkcjonowanie pastwa, gospodarki i spoeczestwa, a wreszcie je niszczy. Jeli jest prawidowy, organizm ten jest
zdrowy, ronie i rozwija si.
45
1. Zy pienidz
Pienidz funkcjonujcy obecnie na wiecie - pienidz fiducjarny (kredytowy) powstajcy w ponad 90% w wyniku
zacigania kredytw w bankach (kreowany przez banki, przede wszystkim banki komercyjne, gwnie masoskie) nie
spenia wymogw jakie powinien spenia realny i uczciwy pienidz. Jest wadliwy, niestabilny, niesprawiedliwy, nieuczciwy. Jego istnienie pociga za sob olbrzymie naduycia, wprost zodziejstwo. Jestemy rabowani za porednictwem
dzisiejszego systemu finansowego na dziesitki sposobw. Jest to rabunek przez inflacj, przez lichwiarskie kredyty,
przez tzw. podatek bankowy (mniej wicej 50% ceny towarw to koszty zwizane z kredytami), przez dystrybucj majtku (kreowanie pienidzy przez banki komercyjne zmieniajc ilo pienidza na rynku zmienia te proporcje w posiadaniu majtku; im wicej pienidzy na rynku tym mniej majtku maj zwykli ludzie, a wicej bankierzy), przez
manipulowanie kursami walut itp., itd.
Natur wspczesnego pienidza, sposoby i rozmiar rabunku za porednictwem systemu finansowego opisaem
szczegowo w ksice pt. "Polska i masoneria. W przededniu wielkiego krachu" (Warszawa 2014). Jeli zabrako tam
jaki zagadnie, informacji czy rozumie, to mona je znale w ksice "Masoneria polska 2014" (Warszawa 2014).
Jeli kto jednak chciaby pogbi tu swoj wiedz, dotrze do sedna, pozna wszystkie najwaniejsze szczegy
polecam lektur nastpujcych ksiek: S. Hongbing, Wojna o pienidz. Prawdziwe rda kryzysw finansowych. Z
chiskiego prze. T. Sierakowski, Bielany Wrocawskie (bez daty wydania); S. Hongbing, Wojna o pienidz 2. wiat
wadzy pienidza. Z chiskiego prze. T. Sierakowski, Bielany Wrocawskie (bez daty wydania); F. Lips, Zoty spisek,
tum. M. Gawlik, Kobierzyce 2010; B. Bandulet, Ostatnie lata euro. Raport o walucie, ktrej nie chcieli Niemcy (brak
nazwiska tumacza), Bielany Wrocawskie 2011; J. P. Buchanan, Samobjstwo supermocarstwa. Czy Ameryka
przetrwa do roku 2025? Przeoy J. Morka, Wrocaw 2013; G. E. Griffin, Finansowy potwr z Jekyll Island. Prawdziwa
historia Rezerwy Federalnej, prze. M. Kotowski, Wrocaw 2012.
46
darnoci, opada entuzjazm dla wytwarzania rzeczywistego majtku. W kocowej fazie kraj wchodzi na drog upadku".
S. Hongbing zmierza do jednego wniosku. Pienidz, ktry jest efektem umowy, ktry moe by produkowany
(kreowany) przez kady bank, pienidz, nad ktrym pastwa nie sprawuj kontroli, ktrego warto wci si zmienia
i zaley od wielu czynnikw, ktry moe by na rne sposoby manipulowany uniemoliwia normalne funkcjonowanie
gospodarki, jej rozwj, a co a tym idzie normalne funkcjonowanie pastw i spoeczestw - szczliwe ycie jednostek.
3. Jaki powinien by pienidz?
Prawdziwy pienidz posiada warto sam w sobie, jest towarem, ktry zostaje przyjty jako rodek poredniczcy
w wymianie towarw i usug, uatwiajcy t wymian. Jako towar jest uyteczny tak jak kady towar, mona go uywa
w wielu dziedzinach.
Jako rodek wymiany jest rodkiem patniczym i "prawem dania wasnoci:
Pienidz musi spenia rwnie inne okrelone warunki. Musi by trwaym i pewnym sposobem magazynowania
wasnoci - dokonywania oszczdnoci i gromadzenia bogactwa oraz musi by rodkiem inwestowania - pomnaania
go poprzez "lokowanie" w czym.
Prawdziwy pienidz jest te obiektywnym miernikiem wartoci dbr materialnych, towarw i usug, porwnywania
ich wartoci ze sob.
Jest wreszcie obiektywn metod korzystania z owocw przyszej pracy, owocw, ktre pojawi si dopiero w
przyszoci. Kto dzi daje nam pienidz, towar, usug, a my obiecujemy, e przekaemy mu oczekiwane owoce
naszej przyszej pracy w iloci adekwatnej (tej samej wartoci + sprawiedliwy procent). Jest to wymiar kredytowy (ale
i inwestycyjny) pienidza.
Prawdziwy pienidz nie moe si w aden sposb "psu: Musi by trway. Jego warto musi by trwaa,
nieprzemijajca, obiektywna.
I wreszcie prawdziwego pienidza nie da si skutecznie sfaszowa (to znaczy sfaszowa w taki sposb, e nie
da si tego szybko wykry), podrobi, obniy czy zawyy jego wartoci, wyprodukowa go nie ponoszc adekwatnych do jego uznawanej wartoci kosztw.
Takim pienidzem moe by tylko pienidz oparty na zocie (ewentualnie rwnie srebrze).
Taki pienidz funkcjona efektywnie, przynoszc same pozytywne owoce w Europie (i poza ni) przez ponad
2000 lat.
47
podyktowane tak dugo mog mie miejsce jak dugo zachowywana jest konsekwencja i funkcjonuje sprawiedliwo
(jest przestrzegana i, gdy, pojawi si co z ni sprzecznego i zanika jest szybko przywracana).
Moralno, sumienie, zachowania uczciwe nie mog mie miejsca lub s patologiczne, gdy traktuje si porzdek
dobra i za wybirczo i wedug swojego "widzimisi: gdy w jednych dziedzinach maj one funkcjonowa i obowizywa, a w innych nie.
Sfery, w ktrych funkcjonuje pienidz, ktrych pienidz w taki czy inny sposb dotyka s dla czowieka pierwsze
i jako fundamentalne. Na nich buduj si czy opieraj si inne sfery.
Czowiek pozbawiony pienidzy nie ma rodkw do ycia, wpada w ndz, jest bezradny, bezdomny, umiera. Nie
moe zajmowa si niczym innym jak tylko spraw biologicznego przetrwania.
Podstawow perspektyw dziaania czowieka jest praca. To poprzez ni czowiek zyskuje rodki do ycia i rozwoju, chroni i ratuje sobie i innym ycie, wychodzi poza zwierzc egzystencj i wkracza w wiat kultury, intelektu i
ducha, zmienia swoje otoczenie i cay wiat, doskonali siebie i innych. Ta praca musi by sprawiedliwie wynagradzana
i dawa temu, ktry j wykonuje, realne, adekwatne efekty. O tym decyduje system finansowy.
Niemoralno w tym systemie rozprzestrzenia si zatem na wszystkie inne sfery. Oczywicie, gdy ten system jest
moralny nie gwarantuje to zachowania moralnoci w innych sferach, ale daje jej fundamenty i bodce oraz przykad.
48
ukadzie biedni pracuj i maj tylko na biece przeycie (jeli chc mie wicej musz si zadua popadajc w
coraz wiksze uzalenienie, w efekcie - w ostatecznoci niewolnictwo), bogaci nie pracuj (nawet w sensie koncepcyjnym, nawet nie projektuj i nie zarzdzaj - wszystko to, robi za nich wynajci biedni) i zgarniaj 99% owocw
pracy biednych.
Sytuacj tak mona zmieni tylko w jeden sposb - wprowadzi pienidz o parytecie zota. Pienidz, ktry ma
pokrycie w zocie (jest zoty lub w kadej chwili na zoto mona go wymieni) jako towar-produkt jest bezporednim
owocem pracy (albo trzeba wydoby i przetopi zoto albo wytworzy co innego i zamieni to na zoto) i nie mona
go w inny sposb wytworzy.
Ilo tego pienidza na rynku odpowiada iloci i jakoci wykonanej pracy - stanowi jej odpowiednik i tego nie
mona zmieni, a spoeczny rozkad bogactwa odpowiada woonej pracy i dokonanej oszczdnoci (jaka rodzina
moe oszczdza przez pokolenia stajc si w pewnym momencie finansow arystokracj).
49
8. Zotwka kruszcowa
Podstawowym pienidzem byby w Polsce pienidz oparty o zoto i srebro. Wydarzenia XX w., ktre doprowadziy
do powstania pienidza fiducjarnego, stan moralny spoeczestw, a przede wszystkim bankowcw i politykw w
pocztkach XXI w. skaniayby do utworzenia systemu, ktrego nie da si w aden sposb zepsu. Nie mogaby to
zatem by tzw. zota kotwica (czciowe pokrycie w zocie) ani nawet parytet zota (wymienialno waluty na zoto).
Musiaby to by jako podstawowy (cho nie koniecznie jedyny) pienidz kruszcowy. Zotwka polska to byyby zote
i srebrne monety. Towarzyszyyby im w obrocie wycznie czeki.
Prawo do bicia monety miaaby tylko Mennica Pastwowa, ktra dokonywaaby tego na zlecenie Narodowego
Banku Polskiego bdcego pod kontrol Sejmu Konstytucyjnego (to on mianowaby jego kierownictwo).
9. Zotwka transferowa
Jeli w tym czasie inne pastwa posugiwayby si pienidzem fiducjarnym czy jakkolwiek inn form pienidza
papierowego (czy elektronicznego) Narodowy Bank Polski zleciby Mennicy Pastwowej druk drugiego typu pienidza,
a mianowicie zotwki transferowej. Miaaby ona pokrycie w najsilniejszych walutach wiatowych, ktre znajdowayby
si w dyspozycji Narodowego Banku Polskiego. Waluty te pozyskiwane byyby na drodze eksportu, a w wyjtkowych
przypadkach na drodze zakupu ich przez Narodowy Bank Polski, ktry paciby zotem w sztabach.
Zotwka transferowa obowizywaaby we wszystkich operacjach z podmiotami zagranicznymi oraz w subowych
i prywatnych podrach zagranicznych.
Pastwo zmierzaoby w swojej polityce zwizanej z eksportem i importem do tego, by ilo zotwki transferowej
na polskim rynku zaspokajaa wszystkie gospodarcze i konsumpcyjne potrzeby zwizane z kontaktami z zagranic.
Dokonywaoby tego przez wspieranie eksportu i, ewentualne, ograniczanie importu (nie tylko poprzez ca).
W punkcie wyjcia kurs zotwki transferowej ustalony byby w stosunku do zotwki kruszcowej na jeden do jednego. Kurs zotwki transferowej byby jednak zmienny - wyznaczony przez kursy walut, na ktrych ta zotwka by
si opieraa oraz wyznaczony przez prawo popytu i poday. Gdyby zatem zotwki tej byoby w jakim momencie za
mao na rynku polskim, w stosunku do jego potrzeb, jej kurs by wzrasta. Inflacja walut, na ktrych by si opieraa czy
jej wrastajcy nadmiar na rynku polskim mogyby powodowa spadek jej wartoci.
12. Bony
W obiegu bd rwnie rnego typu bony wydawane przez instytucje pastwowe, samorzdu terytorialnego i
gospodarczego i (np. w ramach zasikw, premii, trzynastych pensji), ktre bd, midzy innymi, instrumentem sucym skanianiu obywateli do nabywania towarw produkcji krajowej czy okrelonego typu towarw i usug oraz instrumentem racjonalizacji opieki socjalnej.
50
Rozdzia XIII
2. Banki prywatne
Banki te bd mogy prowadzi skrytki bankowe i rachunki rozliczeniowe. Za obie te usugi bd pobiera opaty.
Banki nie bd mogy uywa pienidzy znajdujcych si na rachunkach rozliczeniowych klientw.
Banki bd te proponowa oprocentowane lokaty terminowe, ktre w wietle prawa bd poyczkami
udzielonymi bankowi przez klientw.
Bd rwnie poredniczy w lokowaniu przez klientw pienidzy w akcjach, obligacjach, listach zastawnych
oraz inwestycjach (poyczka na rzecz osb lub instytucji pastwowych, samorzdu terytorialnego lub korporacyjnego)
51
3. Banki pozostae
Pozostae banki, a zatem banki pastwowe, banki samorzdw terytorialnych i samorzdw gospodarczych bd
realizowa te same zadania co banki prywatne, ale ponadto bd mogy rwnie udziela niekonsumpcyjnych
kredytw w pienidzu kredytowym - wekslowym (patrz punkt dotyczcy weksli).
Polityka Narodowego Banku Polskiego oraz Narodowego Banku Gospodarczego zmierzaaby do tego, by
ograniczy znaczenie i ilo zotwki inwestycyjnej, a nawet j zlikwidowa (traktowa j jako instrument finansowy
pojawiajcy si tylko w pocztkach istnienia ustroju korporacyjnego i w szczegl- , nych wypadkach). Jej rol speniayby prywatne i bankowe weksle.
5. Sprzeda ratalna
Sprzeda ratalna towarw droszych (od lodwki do samochodu) bdzie posiada dwie formy.
Pierwsza zwizana bdzie z sytuacj, w ktrej producent sprzedawanego towaru nie bdzie korzysta z kredytu
inwestycyjnego. W takiej sytuacji klient zapaci w pierwszej racie znaczn cz, np. 40% ceny (co bdzie
rwnowane kosztom poniesionym przez producenta), a nastpnie bdzie przez duszy czas paci niskie raty (np.
1-3 lata). W sumie zapaci tylko kilka procent wicej ni by paci od razu gotwk.
Druga zwizana bdzie z sytuacj, w ktrej producent sprzedawanego towaru bdzie korzysta z kredytu inwestycyjnego. W takiej sytuacji klient bdzie spaca przez jaki czas (np. 1-3 lata) niskie raty spacajc poza sum
stanowic zapat za towar oprocentowanie kredytu inwestycyjnego zacignitego przez producenta (czy
sprzedawc) towaru. Zapaci on zatem za ten towar o kilkanacie procent wicej ni gdyby paci za niego gotwk.
Zabezpieczeniem spaty rat bdzie albo sam towar (jeli klient si nie wywie si ze spat bdzie go musia
zwrci sprzedawcy) albo odpowiednia ilo weksli (odpowiadajcych liczbie rat).
52
6. Listy zastawne
Przy braku funduszy na budow domu czy nabycie ziemi bdzie mona pozyskiwa na ten cel pienidze od prywatnych osb i instytucji (ewentualnie pastwa) na drodze wystawiania listw zastawnych. Kto buduje dom, ktrego
koszt wynosi np. 300 tys. z. Posiada sam 100 tys. z. Otrzymuje od osb i instytucji (np. samorzdu lokalnego czy
instytucji pastwowej) 200 tys. z. Wystawia listy zastawne na te sumy, ktre zobowizuj go do wypacania co miesic
okrelonego procentu od nich. Bdzie to np. w skali rocznej 3% w sytuacji, gdy lokata trzyletnia oprocentowana
bdzie na 2%, a kredyt na ten okres oprocentowany bdzie na 4%. Tak wic w skali rocznej paci 9 000 z, co daje
miesiczne spaty w wysokoci 750 z.
Listy zastawne mog by na okaziciela i wtedy ten, kto otrzyma taki list zastawny na np. 5000 z moe go
kademu ( np. bankowi) sprzeda.
Listy zastawne mog te by imienne i wtedy nie mog by sprzedane, a jeli wystawca listu nie paci procentw
zmusza si go do tego drog sdow.
List zastawny moe posiada rn tre. Moe by wieczysty: zobowizanie zawarte w nim bdzie wtedy przechodzi na nowego waciciela budynku czy ziemi. Moe te opiewa na okrelon liczb lat, np. na 5, 10 czy 40 lat
(wtedy wskazana jest data zwrotu tej sumy i wyganicia w tym momencie listu zastawnego).
7. Weksle
Istotnym elementem obrotu finansowo-kredytowego bd, tak jak to miao miejsce w przeszoci, gdy waluty
posiaday parytet zota, weksle.
Teoretycznie funkcjonuj one i obecnie. Umoliwia to szczegowe prawo wekslowe. W dzisiejsze praktyce weksle
stosuje si jednak z reguy tylko w relacjach klient-bank i bank-bank.
Co to jest weksel?
Obecne prawo wekslowe, oparte, na prawie stosowanym w czasach "zotego" pienidza, tego nie definiuje.
Narzuca tylko, co weksel musi zawiera i co mona i nie mona z nim robi. Takie postawienie sprawy stwarza olbrzymie moliwoci zastosowa weksla, przy minimum rygorw. Konsekwencj tego jest "bardzo dua praktyka przy
maej teorii:
W jaki sposb weksel jest definiowany i charakteryzowany przez osoby zajmujce si t problematyk?
Przytocz tu definicje i charakterystyki za stron internetow powicon wekslom: http://www.weksel.pllczestepytania.html#pytanie29.
Oto jedna z definicji: "Weksel jest papierem wartociowym, posiadajcym czci skadowe cile przez Prawo
Wekslowe przypisane, w ktrym wystawca dokumentu albo sam przyrzeka zapat oznaczonej sumy pieninej (weksel wasny), albo poleca zapat osobie trzeciej (weksel trasowany), przyjmujc bezwarunkow odpowiedzialno za
zapat i poddajc si wszelkim rygorom Prawa Wekslowego:
Oto inna definicja: ,,Weksel jest papierem wartociowym o okrelonej dokadnie przez Prawo Wekslowe formie,
charakteryzujcy si tym, e zoenie na nim podpisu stanowi podstaw i przyczyn zobowizania wekslowego podpisujcego".
Oto trzecia definicja weksla: "Weksel jako papier wartociowy jest dokumentem potwierdzajcym zobowizania
osb, ktre go podpisay, a jedyn osob uprawnion do realizacji praw majtkowych wskazanych na wekslu jest
prawny posiadacz weksla".
Jakie waciwoci posiada weksel?
Po pierwsze, jest papierem wartociowym, poniewa potwierdza istnienie zobowizania podpisujcych go osb
i daje prawnemu posiadaczowi weksla, moliwo wykonania wszelkich praw wekslowych. "Zapata za weksla
nastpuje za jego wrczeniem paccemu (zwrot weksla). Warto weksla moe by rna od nominau, weksel wart
jest tyle, ile kto chce za niego zapaci".
Po drugie, jest pienidzem - "jest jedn z form, pod jak wystpuje pienidz", gdy mona nim paci.
Po trzecie, stanowi surogat gotwki - jest gorszym od niej pienidzem.
"Emisja weksli jest emisj pienidza, rodka patniczego na rynek. Wrczenie weksla, jak te innych rodkw patniczych, poza gotwk, nie stanowi zapaty. Musi temu towarzyszy rwnoczesne, w jakiejkolwiek formie (umowa
ustna, na pimie, potwierdzone pismo przewodnie) - zgoda na przyjcie zapaty wekslem, zwolnienie z dugu przez
wierzyciela (Art. 506 do 508 k.c.). Razem ze zgod stanowi dopiero zapat i rwnoczesne zacignicie kredytu wekslowego:
Po czwarte, jest obecnie (i bdzie w przyszej Polsce) rodkiem patniczym w naszym kraju - "mona nim regulowa wszystkie zobowizania pienine, wymaga to tylko zgody obu stron (zwolnienie z dugu)". Jako taki weksel
"zmniejsza zapotrzebowanie na gotwk, jego emisja zmniejsza recesj, poniewa zwiksza liczb operacji finan-
53
sowych w jednostce czasu (zatory patnicze), nie wywoujc inflacji, gdy zastpuje emisj gotwki".
Po pite, jest dokumentem kredytowym i to jest jego najwaniejsza cecha. Suy gwnie do pozyskiwania kredytu.
Jest kilka typw weksli i wiele ich zastosowa. Nie bdziemy tu wdawa si w szczegy. Podamy tylko najwaniejsze przykady.
Rozdzia XIV
Systemy te byyby proste, nie obciajce ani pastwa ani obywateli, a wiadczenia ze strony obywateli nieznaczne i wci si zmniejszajce.
54
dobrem wsplnymi doprowadzeniem do tego, e zarwno pastwo jak i samorzdy posiadayby wasne rda dochodu;
obnieniem kosztw funkcjonowania pastwa i samorzdw poprzez realizowanie zasady, e pastwo nie
stanowi rda zysku dla obywateli prowadzcych dziaalno gospodarcz, a zatem realizowanie zasady, e podstawowe usugi na rzecz instytucji pastwowych i samorzdowych wiadcz firmy pastwowe i samorzdowe (np.
telefony, remonty itp.).
2. Samofinansowanie pastwa
Wanym elementem filozofii taniego pastwa jest zasada nakazujca taki kierunek aktywnoci pastwa, by w jak
najwikszym stopniu byo ono organizmem samofinansujcym, a w jak najmniejszym stopniu stanowicym obcienie
dla obywateli.
Zauwamy, e np. w redniowieczu podatki byy bardzo niskie, bo rzdzcy (krlowie) czerpali dochody ze swoich
dbr, przywilejw monarszych oraz ce. Godnymi uwagi s tu przywileje monarsze - monopole monarsze, czyli regalia.
Byy to dziedziny gospodarki zastrzeone dla panujcego.
Przykadami takich przywilejw, do ktrych obecnie mona by si odwoa s regalia ziemskie (dochody z
dzierawienia ziemi nalecej do pastwa), grnicze (wyczno na wydobycie kopalin) czy solne (wyczno na
wydobycie i pozyskiwanie soli).
W przyszej Polsce rdami dochodu dla pastwa i samorzdw mogaby by nie tylko dzierawa ziemi, ale
rwnie dzierawa budynkw i mieszka (pozyskanych np. po zachodnich koncernach czy wybudowanych przez
pastwo lub samorzdy), dochody ze sprzeday soli (ktrej cena mogaby by ponadto zwikszona o pewien podatek).
rdami dochodu pastwa byyby przedsibiorstwa, ktrych dziaalno jest kluczowa ze wzgldu na bezpieczestwo pastwa i dobro publiczne (przemys zbrojeniowy, przemys ciki, energetyka, paliwa, lasy itp.) oraz innego typu dziaalno gospodarcza (w tym poczta i telefony, banki, ubezpieczenia, produkcja i usugi wiadczone nie
tylko na rzecz instytucji pastwowych i samorzdowych).
rdem dochodu pastwa byyby te listy zastawne dotyczce ziemi i budynkw nabywanych przez obywateli
przy pomocy pastwa (patrz rozdzia XII, punkt 18 i rozdzia XVII).
4. Podatki samorzdowe
System podatkowy w przeszej Polsce obejmowaby trzy podstawowe typy podatkw: podatki pastwowe, podatki
samorzdu lokalnego i podatki korporacji.
Podatki samorzdu lokalnego i podatki samorzdu gospodarczego (korporacji) zwizane byyby w pierwszym
rzdzie z tymi kosztami samorzdw, ktre dotyczyby w sposb niebudzcy wtpliwoci wydatkw koniecznych ze
wzgldu na dobro wsplne, np. wydatkw na szkoy podstawowe (w wypadku samorzdw lokalnych) czy szkoy zawodowe (w wypadku korporacji), potrzeby lokalne, np. drogi, woda, gaz, oczyszczalnia ciekw, wywzka mieci
itp.), potrzeby zwizane z danym typem dziaalnoci gospodarczej (np. Instytut Wzornictwa dla producentw mebli).
Inne podatki samorzdowe uchwalane byyby na drodze lokalnych referendw.
55
Podatki samorzdowe mogyby w czci posiada charakter opat, ktre wnoszone byyby przez osoby nie podlegajce danemu samorzdowi. Dobrym przykadem jest tu myto - podatek-opata za wjazd na teren podlegajcy
danemu samorzdowi lokalnemu.
Opiszmy to na przykadzie dwch miast: uzdrowiska Naczw i Kazimierza nad Wis.
Naczw to miasto, przez ktre przejeda wiele samochodw, w tym tirw skracajcych sobie w ten sposb
drog. Samochody te zanieczyszczaj powietrze miasta, zakcaj spokj mieszkacw i kuracjuszy, mog
powodowa wypadki. Wprowadzenie myta wyrwnywaoby tu straty miasta. Kto nie chciaby paci myta mgby w
swojej podry miasto omija.
Miasta Naczw i Kazimierz nad Wis odwiedza dziesitki tysicy turystw. Cz z nich wydaje w nich znaczne
sumy, cz niewiele, niektrzy nic. Wszyscy ci ludzie naraaj te miasta na dodatkowe koszty w rnych perspektywach (miec, powoduj zuycie jezdni i chodnikw, dokonuj rnych szkd itd.) oraz, po prostu korzystaj z tego,
co jest dorobkiem miasta (co stanowi o jego atrakcyjnoci i uroku). W tej perspektywie myto jest podatkiem sprawiedliwym.
Gwnymi podatkami samorzdw lokalnych byyby podatki "podymne" - od budynkw mieszkalnych i innych
(ich wysoko zwizana byaby z powierzchni tych budynkw), "anowe" (od ziemi) oraz podatki od pojazdw mechanicznych. Podatki te pacone byyby raz w roku lub rozkadane na raty. Samorzdy lokalne mogyby nakada podatki od dziaalnoci gospodarczej tylko w takim wypadkach, gdyby ta dziaalno wywoywaa szkody dla
mieszkacw czy bya uciliwa.
Podatki (opaty) korporacyjne ustalane byyby w ramach poszczeglnych korporacji i, ewentualnie, zatwierdzane
byy przez Sejm Korporacyjny.
5. Podatki pastwowe
Gwnym podatkiem pastwowym byoby "pogwne" i "bykowe: pacone raz w roku lub rozoone w ratach.
Ten pierwszy podatek paciby kady obywatel, ktry osign penoletno i nie przekroczy wieku emerytalnego.
Ten drugi paciyby osoby, ktre osigny 24 rok ycia i nie maj dzieci (osoby posiadajce jedno dziecko
paciyby 50% tego podatku).
Podatek ten w znacznej mierze przekazywany byby na fundusz emerytalny osb nieposiadajcych dzieci i na
wsparcie rodzin wielodzietnych.
Dziaalno gospodarcza objta byaby podatkiem obrotowym, ale tylko wtedy, jeli prowadziliby j cudzoziemcy
oraz wielkie prywatne przedsibiorstwa emitujce akcje.
Osoby posiadajce samochody paciyby ponadto podatek drogowy. Pozostae podatki, jeli byyby konieczne, to
byyby podatki w postaci ce i akcyzy wliczone w ceny niektrych towarw (soli, alkoholu, wyrobw tytoniowych, towarw luksusowych pochodzcych z importu itp.) oraz podatki, ktre pacioby si w rachunkach np. za prd, gaz,
paliwa, proporcjonalnie do korzystania z tych dbr.
56
szpitalne.
Rozdzia XV
Kiedy pastwo jest pastwem? Czy kada struktura nazwana pastwem i uznana za pastwo przez inne pastwa
jest pastwem?
Jak struktur okrela si jako pastwo w cywilizacji aciskiej - tej, bez ktrej Europy nie mona nazywa Europ?
57
2. Czy ta struktura, ktra nazywana jest dzisiaj pastwem polskim jest pastwem?
S podstawy by mie co do tego powane wtpliwoci. Tych wtpliwoci jest tyle i w tak wielu porzdkach, e
nie sprawioby, jak si wydaje, wikszej trudnoci sporzdzenie ekspertyzy stwierdzajcej, e pastwa polskiego
nadal nie ma.
Jako bardzo mody czowiek wsptworzyem w 1979 roku Konfederacj Polski Niepodlegej, ktra bya wtedy konfederacj ludzi o rnych pogldach, ktrych czy jeden cel: odzyska dla Polski niepodlego i odbudowa pastwo
polskie. Nikt z nas nie mia wtedy wtpliwoci co do tego, e po doprowadzeniu do upadku "komuny" pierwszym krokiem bdzie powrt do pastwowoci polskiej, a zatem uznanie w tym momencie takiego stanu prawnego jaki mia
miejsce dnia 1 wrzenia 1939 r., ostatniego dnia normalnego funkcjonowania II Rzeczpospolitej Polskiej.
Wszystkim, w zwizku z tym, wydawaa si te oczywista odpowied na pytanie: czy po odzyskaniu niepodlegoci
bdziemy spaca zagraniczne dugi PRL-u? "
Nie bdziemy ich spaca, bo to nie s nasze dugi (tylko Rosji i komunistw).
Nie bdziemy ich spaca, bo niepodlega Polska, pastwo polskie, ktre w niej powstao nie bdzie kontynuacj
PRL-u. Bdzie kontynuacj II Rzeczpospolitej Polskiej.
Jakie s przesanki, by twierdzi, e PRL by pastwem polskim, e polskim prezydentem by Bierut, e polskimi
premierami byli Cyrankiewicz, Jaroszewicz, Jaruzelski?
Czy mona si tu oprze na jednej przesance, e PRL uznawany by przez pastwa Zachodu za pastwo polskie
wbrew, w sposb rzucajcy si w oczy, woli narodu polskiego?
Fakty, e pastwa Zachodu sprzeday nas Rosji Sowieckiej w Jacie pozbawiajc nas tym samym naszej pastwowoci, podmiotowoci, wolnoci, e uznaway twr skonstruowany na naszym terytorium przez sowietw za
pastwo polskie, e wspieray ten twr na wiele rnych sposobw, w tym poyczajc mu pienidze i udostpniajc
rne nowoczesne technologie, powinien mie tylko jeden skutek: danie gigantycznych odszkodowa dla Polski za
krzywdy jej w ten sposb wyrzdzone.
Jeli PRL nie by pastwem polskim, to pastwem polskim nie jest te pastwo, ktre stanowi w znacznej mierze,
w wielu porzdkach, w tym ewidentnie porzdku prawnym, mona powiedzie, porzdku personalnym (ci sami ludzie),
porzdku zobowiza, jego kontynuacj.
Struktury, ktre powstay po 1989 r. nie przekreliy niesprawiedliwoci, ktre zrodziy struktury powstae po 1945
r. Wrcz przeciwnie kontynuoway te niesprawiedliwoci, a nawet je pogbiay i poszerzay. Krzywdziciele Polski i Polakw z czasw komuny mieli si coraz lepiej, a ofiary czsto jeszcze bardziej byy krzywdzone.
Sprawiedliwo nie zostaa przywrcona i pojawiy si nowe niesprawiedliwoci.
Polska zacza by rabowana i wynarodowiana na nowe sposoby. Nowe struktury stay si narzdziami nowego
wyzysku lub na nowy wyzysk" nowy rabunek zgadzay si milczco lub go nawet, w tym poprzez stanowienie takiego
a nie innego prawa, uatwiay. W Polsce w coraz wikszym stopniu zaczo te wzrasta pastwo szatana. Wadza
ustawodawcza zacza wbrew Bogu i prawu naturalnemu rozstrzyga rne problemy wzorem pogan z Zachodu.
Nie ma dzi pastwa polskiego. To tylko jego pozory. To zakamuflowana kolonia obcych, zakamuflowany prywatny
folwark nowych oligarchw - nowej bandy rozbjnikw.
58
6. Realizacja punktu "zero" - etap I: powrt do stanu prawnego z dnia 1 wrzenia 1939 r.
Przyjmijmy hipotetycznie, e zmiana zacznie nastpowa, gdy pojawi si wyej opisana stagnacja, w wyniku
sytuacji, w ramach ktrej ponad dwie trzecie posw bdzie zwolennikami nadania Polsce ksztatu opisanego w tej
ksice.
W pierwszym rzdzie nowe wadze doprowadz do zabezpieczenia archiww instytucji pastwowych oraz majtku narodowego, majtku bankw i firm zagranicznych oraz wielkich prywatnych firm polskich oraz uniemoliwi
opuszczenie Polski przez wszystkie osoby tak z gospodarczego jak i politycznego "wiecznika".
Szczeglnej kontroli zostan poddane banki. Wzorem 32 prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta zamknie
59
si wszystkie banki w Polsce na kilka dni, odczy od Internetu i zbada stan ich posiadania. Najwiksze banki, ktre
powstay na drodze "prywatyzacji: zostan natychmiast znacjonalizowane, a pozostae poddane cisej kontroli.
Nastpnie nowy sejm:
uchwali wystpienie Polski z Unii Europejskiej (o ile ona jeszcze bdzie istnie w tym momencie) i anuluje inne
niekorzystne dla Polski umowy midzynarodowe;
zacznie demontowa prawo obowizujce w Polsce, poczynajc od konstytucji (maksymalnie je upraszcza i
eliminowa z niego wszystko to, co utrudnia dziaania gospodarcze obywatelem oraz to, co utrudniaoby lub uniemoliwiao dalsze kroki);
zniesie pienidz elektroniczny (zastpujc go papierowym) i zabroni bankom prywatnym kreacji pienidza;
zniesie podatek VAT i podatek dochodowy oraz wprowadzi wysoki podatek obrotowy dla firm zagranicznych;
zniesie skadki ZUS;
wprowadzi prawo zasilania budetu pastwa przez dodruk banknotw (pojawi si podatek przez inflacj).
Ju w pocztkach swojego funkcjonowania sejm powoa komisje przygotowujce projekty ustaw pozwalajcych
pastwu i gospodarce funkcjonowa po wprowadzeniu stanu prawnego z dnia l wrzenia 1939 r., co nastpi natychmiast po ukonstytuowaniu si nastpnego sejmu.
Sejm uchwali, e nastpny sejm zostanie wybrany wedug ordynacji obowizujcej dnia 1 wrzenia 1939 r. oraz
uchwali wszystkie przepisy, ktre to umoliwi wedug aktualnie obowizujcego prawa.
Powanym problemem moe by tu zidentyfikowanie tego, jaki by faktyczny stan prawny w dniu l wrzenia 1939
r. Jest to zwizane z wtpliwociami co do legalnoci konstytucji kwietniowej.
Naleaoby powoa odpowiedni zesp prawny, ktry wskazaby takie procedury, ktre doprowadziyby do tego,
aby nie byo adnych wtpliwoci prawnych, co do zgodnoci wyboru sejmu, senatu i prezydenta z prawem II Rzeczpospolitej Polskiej.
Najprawdopodobniej sejm i senat ukonstytuowane wedug konstytucji kwietniowej oraz wybrany wedug tej konstytucji prezydent bd zmuszeni uniewani t konstytucj i rozpisa wybory wedug konstytucji marcowej uznajc
zarazem za stan prawny stan z dnia 23 kwietnia 1935 roku.
Blisze informacje na ten temat mona znale pod adresem internetowym: http://historia.org. pl/2010/04/24/
konstytucja kwietniowa - 23- kwietnia-1935-r-2/.
Wreszcie nastpi samorozwizanie si sejmu i senatu, podanie si do dymisji prezydenta i samorozwizanie
wszelkich cia samorzdowych, ktre pochodz z wyborw. Organy te przestan funkcjonowa w momencie ukonstytuowania si nowego sejmu i zaprzysienia nowego prezydenta (prawdopodobnie tych wybranych wedug konstytucji marcowej).
60
ten by w zym stanie technicznym i ten kto zainwestowa w niego znaczne pienidze, to budynek ten pozostanie w
jego rkach, ale zostanie wystawiony list zastawny, ktry znajdzie si w posiadaniu pastwa opiewajcy na tak
warto wyraon w zocie jaka odpowiadaa wartoci tego budynku w momencie jego przejcie minus warto, ktra
stanowia zapat za niego);
rozpatrywa sposb uzyskania duych majtkw w Polsce przez obywateli polskich, obcych oraz firmy polskie
i zagraniczne; jeeli taki majtek zosta uzyskany ze szkod dla pastwa lub obywateli polskich zostanie skonfiskowany na rzecz pastwa (z ewentualn wypat odszkodowa dla obywateli polskich) lub zostan wystawione na
niego listy zastawne o odpowiedniej wartoci, ktre znajd si w posiadaniu pastwa.
Pitym aktem bdzie ustawa o podziale wielkich firm prywatnych. Bdzie ona dotyczya wycznie spek skadajcych si z wielu osb, ktre mona bez ich szkody podzieli na firmy mniejsze tak by efektem tego byy spki kilkuosobowe.
Szstym aktem bdzie ustawa o nacjonalizacji wszystkich firm zagranicznych. Sposb nabycia majtku w Polsce
przez te firmy zostanie wczeniej oceniony przez Trybunay Sprawiedliwoci. Jeli uznaj one, e jaka cz majtku
jakiej firmy zagranicznej zostaa przez ni uzyskana na drodze zgodnej z porzdkiem sprawiedliwoci firma ta
otrzyma odszkodowanie w postaci listw zastawnych (ktre pastwo polskie bdzie mogo wykupi) lub w postaci dugoterminowych weksli.
Sidmym aktem bdzie ustawa w sprawie dotd udzielonych kredytw.
Kredyty zacignite przez pastwo zostan umorzone. Kredyty prywatne zostan przejte przez pastwo, ich
oprocentowanie bdzie pomniejszone !: do 5% (od momentu zacignici kredytu), opaty i ubezpieczenia anulowane,
a sumy pozostae do spacenia bd w wypadku kredytw mieszkaniowych zamienione na listy zastawne wystawione
na pastwo polskie, oprocentowane na 5% z prawem wykupu. Oznacza to bdzie, e kredytobiorcy bd mogli
spaca kredyt w dowolnym czasie i w dowolnych ratach lub powstrzymaj si od jego spacania wypacajc bankowi
pastwowemu jedynie te 5% od jego sumy w skali rocznej.
smym aktem bdzie ustawa przeciwko manipulacji, ktra doprowadzi do likwidacji wszystkich mediw w Polsce
poza wyznaniowymi, oraz mediami o charakterze naukowym i branowych (a zatem poza tymi, ktre nie odwoyway
si do adnej ideologii). Zostanie zabronione uywanie w przyszoci przez media nazw uywanych przez media zlikwidowane.
Rynek mediw zmieni si diametralnie. Tytuy prasowe oglnopolskie zaczn si utrzymywa ze sprzeday (dochody z reklam bd bardzo ograniczone, poniewa znikn z rynku wielkie firmy). Rynek mediw stanie si w zwizku
z tym przede wszystkim rynkiem mediw lokalnych (bd mogy one utrzymywa si ze sprzeday i reklamy).
Media bd musiay okrela jasno swj profil ideowy.
Stacje telewizyjne, prywatne, oglnopolskie bd mogy funkcjonowa jedynie w oparciu o abonament (bd z
zaoenia zakodowane).
Dziewitym aktem bdzie powoanie ministerstwa do spraw przeksztace gospodarczych i zapowiedzenie uchwalenia ustawy o utworzeniu samorzdu gospodarczego (ktry bdzie funkcjonowa tak jak samorzd terytorialny, a
zatem bdzie obligatoryjny). Nowe ministerstwo bdzie monitorowa rozwj polskiej gospodarki w duchu solidaryzmu
i pod ktem przygotowania jej do przyszego ustroju gospodarczego oraz inicjowa i wspomaga powstawanie i
rozwj samorzdw gospodarczych, ktre na tym etapie bd rodzi si w efekcie dziaa oddolnych (bd je tworzy
dobrowolnie osoby prowadzce dziaalno gospodarcz).
Dziesitym aktem bdzie ustawa o wyborach do Sejmu Konstytucyjnego okrelajca wstpnie jego kompetencje.
Realizacja tej ustawy doprowadzi do wyboru posw do tego sejmu, jego ukonstytuowania oraz prac.
8. Okres przejciowy
Jak dugo trwaoby dochodzenie do punktu "zero"? Trudno powiedzie. Prawdopodobnie kilka lat. Uchwalenie
nowej konstytucji to byoby przecie tylko rozpoczcie pewnego procesu. Trzeba by przecie zbudowa od podstaw
wszystkie struktury pastwa, wprowadzi pienidz kruszcowy, ustabilizowa gospodark w nowym jej ksztacie.
Przebudowie podlegayby rwnie praktycznie wszystkie inne elementy ycia spoecznego, chociaby szkolnictwo, ktrego ksztat, nauczane treci i jako maj olbrzymi wpyw na wszystko to, co dzieje si w pastwie. Przebudowa szkolnictwa i przejcie modego czowieka przez wszystkie etapy wychowania i ksztacenia to przecie
kilkanacie lat. Zauwamy np., e konstytucja stanowiaby, e premier, ministrowie, wojewodowie byliby wybierani
spord czonkw Korpusu Suby Cywilnej, a on stanowiony byby gwne przez absolwentw Wyszej Szkoy Korpusu Suby Cywilnej. Pojawienie si pierwszych absolwentw tej szkoy nastpioby najwczeniej po jaki 7 latach
od uchwalenia konstytucji (najpierw trzeba by przecie powoa t szko do ycia, ustali jej program, starannie dobra jej kadr, a studia w niej trwayby przynajmniej 5 lat).
61
Nastpioby dalsze gwatowne "odchudzanie" pastwa i remanent jego wasnoci i dochodw wasnych - przygotowanie do wprowadzenia nowych podatkw. Nastpioby powstanie i rozwj duych przedsibiorstw pastwowych.
Cz wasnoci pastwowej zostaaby wydzierawiona. Pierwsze podatki byyby zwikszone. Pastwo zainwestowaoby dziki temu w budownictwo mieszkaniowe, co pocignoby za sob pojawienie si wielu wieczystych lub
wieloletnich listw zastawnych, ktre miayby w najbliszej przyszoci zastpowa znaczn cz podatkw. Rozwj
budownictwa rozkrcaby koniunktur gospodarcz. Nakrcayby j rwnie prywatne inwestycje stymulowane emisj
zotwki inwestycyjnej. Rozpoczby si proces staego obniania podatkw.
Naley jednak pamita, e podstawowym czynnikiem zmian byby czynnik ludzki. Zmiany spoeczne i gospodarcze w strukturze pastwa, samorzdw, w sposobie funkcjonowania caego organizmu spoecznego uzalenione
byyby od zmian dokonujcych si w wiadomoci spoecznej, od moralnej i duchowej kondycji Polakw, od tempa
tworzenia si autentycznych wsplnot spoecznych i stopnia zaawansowania procesu powstawania prawdziwej polskiej klasy redniej.
Na istotn, wrcz fundamentaln rol tego czynnika w tworzeniu ustroju korporacyjnego zwraca szczegln
uwag ks. dr Stefan Wyszyski (przyszy Prymas Polski), ktry w latach trzydziestych XX w. powici tej problematyce
trzy prace: "Ruch katolicko-spoeczny: Przebudowa korporacyjna" (1936), "Zasig i charakter zainteresowa katolickiej
myli spoecznej" (pozna 1938), a przede wszystkim obszerny materia pt. "Duszpasterz w budowaniu ustroju korporacyjnego" (1939), w ktrym podkrela jak wan rol moe i powinien tu speni polski Koci.
Przypomnijmy, e ks. Stefan Wyszyski, ktry mia wtedy ju prawie 40 lat i by znanym dziaaczem spoecznym,
podkrela midzy innymi, e naley przekaza spoeczestwu wiedz na temat chrzecijaskich zasad spoecznych
i sposobu ich realizacji oraz zalenoci, jaka zachodzi pomidzy t realizacj a tworzeniem nowych struktur
spoecznych i pastwowych, e naley uwiadomi spoeczestwo, i powstanie ustroju korporacyjnego bdzie
nastpstwem "wsplnego wysiku, ofiar i osigni nie tylko wadzy naczelnej, ale i wspdziaajcego z ni w duchu
solidarnoci spoeczestwa".
Zakoczenie
Przedstawilimy tylko pewien szkic ustroju jaki mgby by (a moim zdaniem powinien by) ustrojem przyszej
Polski. Czy nie wydaje si oczywiste, i wiele z jego elementw narzuca si niejako samo, jeli tylko spojrzymy na
problem ze zdrowej, naturalnej perspektywy?
Szkic ten mona przeksztaci w szczegowy program pamitajc jednak o tym, e korporacjonizm nie jest ideologi, a zatem koncepcj, ktr si narzuca spoeczestwu i prbuje je do tej koncepcji dostosowa, ale doktryn,
ktra ma odpowiada na potrzeby czowieka i spoeczestwa oraz prowadzi do takiego ksztatu pastwa i gospodarki,
ktre dawayby jednostkom, wsplnotom i caemu narodowi najlepsze narzdzia do rozwoju.
Ostateczny ksztat zatem doktryny korporacyjnej wyznaczony byby przez logik kolejnych wydarze i praktyk
dnia codziennego.
Czy dzi Polacy, tak jak zreszt wszyscy Europejczycy, i nie tylko Europejczycy, nie pogubili si w pokrtnym
labiryncie ateistycznej i pogaskiej, irracjonalnej i antyludzkiej, wprost masoskiej utopii?
Czy nie pogubilimy si w niej tak bardzo, e nie zauwaamy ju nic z tego, co podpowiadaby nam zdrowy
rozsdek, sprawiedliwo, nasz wasny, waciwie pojty interes?
Czy mdro staa nam si obca, a gupota staa si nasz codziennoci?
Czy sowa moralno, dobro, sprawiedliwo ju nam nic nie mwi? Czy oleplimy, oguchlimy, usnlimy zapadlimy w jaki samobjczy letarg, z ktrego obudzi nas moe ju tylko wielka wojna, wielki krach czy jaki inny
wielki wstrzs?
W tym wszystkim zagubilimy te przeszo, histori, tradycj, wielkie i pozytywne dowiadczenia starej, dobrej
Europy.
Trzeba sign do przeszoci, powrci do starych sprawdzonych wielokrotnie recept, oywi je i uwspczeni,
odrzuci to wszystko, co przecie ju kilkakrotnie si skompromitowao.
Jutro bdzie nasze. To pewnik. Musimy tylko zacz o nim myle. Musimy tylko o nim dyskutowa. Musimy
tylko je planowa i by gotowi, gdy upadnie "wielki absurd", by zbudowa nasz normalny ludzki, chrzecijaski i europejski wiat - Polsk opart na swoich piciu wspaniaych wartociach (Wiara, Ojczyzna, Tradycja, Szlachetno,
Wolno), poddan Bogu (i Jego Matce naszej Krlowej), sprawiedliw, wielk w kadym wymiarze.
62
Korporacjonizm i liberalizm
Dodatek
Korporacjonizm jest inn drog ni socjalizm i liberalizm. Mona te powiedzie, e spenia te postulaty liberalizmu, ktre s pozytywne, nie pocigajc za sob tych efektw wprowadzania ustroju liberalnego, ktre s negatywne.
Jakie s konkretne podobiestwa i rnice pomidzy korporacjonizmem i liberalizmem?
1. Podejcie do gospodarki
Jedn z zasadniczych rnic pomidzy korporacjonizmem a liberalizmem jest sposb podejcia do gospodarki.
Liberalizm traktuje j jako samodzielny, samowystarczalny, autonomiczny, ponadnarodowy, realny byt, w ktrego
funkcjonowanie nikt nie powinien si miesza. Gospodarka jawi si tu jako jego podstawowa warto i cel.
Korporacjonizm traktuje gospodark jako jeden z ywotnych organw tego organizmu, ktrym jest spoeczestwo,
ale tylko jako organ, element - jako jedno z narzdzi czowieka w realizacji jego celw, celw, ktre da si zrealizowa
tylko poprzez wsplnoty: rodzin, wsplnot terytorialn, gospodarcz, nard.
63
4. Podejcie do pastwa
Liberalizm domaga si maksymalnego ograniczenia interwencji pastwa w ycie gospodarcze i spoeczne.
Tego samego domaga si korporacjonizm, ale zupenie inaczej to widzi i realizuje.
Wystpuje tu pomidzy nimi rnica nie tylko w rozumieniu terminu "maksymalnie:
Liberalizm, przynajmniej w teorii, sprowadziby rol pastwa do roli nocnego stra - sprowadziby pastwo do
sdownictwa (ktre strzee tylko litery prawa), policji i wojska.
W praktyce jednak, nazywajc siebie liberalizmem wspczesnym, wprowadza w ustrj pastwa liczne, krepujce
i niesprawiedliwe elementy ustroju socjalistycznego oraz ustanawia prawo, ktre nadaje bankom i koncernom specjalne przywileje i prowadzi do tego, e banki i koncerny dziaaj jako bezkarni monopolici, przejmujcy znaczn
cz tej wadzy, ktr kiedy dysponowao pastwo.
Wielu "prawdziwych" liberaw dystansuje si dzi od tego liberalizmu wspczesnego postulujc powrt do "czystego" liberalizmu.
Czy jednak co takiego jak "czysty" liberalizm da si przez duszy czas utrzyma?
Czy liberalizm nie musi przeksztaci si w to samo, w co przeksztaca si socjalizm, czyli w kapitalizm pastwowy
- w monopol wielkich bankw i firm, ktre w istocie funkcjonuj jak socjalistyczne molochy - s "niczyje: zarzdzane
przez urzdnikw (menaderw) i wci odwouj si w taki czy inny sposb do pastwa, wpywajc na jego prawo
i dziaania, domagajc si jego opieki i pomocy?
Korporacjonizm ograniczajc kompetencje pastwa przekazuje je jednostkom, ale skupionym w podstawowych
wsplnotach: lokalnej i gospodarczej (samorzdom lokalnym i gospodarczym).
5. Podejcie do wolnoci
Podstawow wartoci, ktr gosi liberalizm jest wolno ujmowana w pierwszym rzdzie jako wolno gospodarcza. Jest ona jednak te promowana w innych obszarach i wprowadzana w nie "na si: Obszar dziaania
czowieka jest tu postrzegany prawie wycznie w perspektywie ludzkich praw. Brakuje perspektywy obowizkw i perspektywy moralnej. Znieksztaca to pojcie i praktyk wolnoci czynic j tylko pewn form i zrcznie zakamuflowanego zniewolenia.
Czyme bowiem jest wolno?
Inaczej mwic: w jakiej sytuacji czowiek jest wolny?
Czy wtedy, gdy robi to, co chce czy raczej to, co wydaje mu si, e chce? Czy raczej wtedy, gdy dziaa zgodnie
ze swoim rzeczywistym interesem? Czy wolny jest czowiek, ktry niszczy samego siebie, dziaa permanentnie na
swoj szkod sdzc, e sobie suy?
Czy wolny jest raczej czowiek, ktry nakada na siebie rne ograniczenia i obowizki, by wzrasta, doskonali
si, pogbia i utrwala swoj wolno, by zblia si do tego, co nazywamy szczciem?
Czy wolnoci jest taka swoboda, ktrej skutkiem jest niewola i tragedie innych, ich demoralizacja, ich bieda?
Czy wolny jest czowiek zaduony tak, e jest na skraju bankructwa, uwizany do kredytw, harujcy jako najemny pracownik zmuszany do lepego posuszestwa, bdcy 16 godzin na dob w dyspozycji swojego szefa
(czsto idioty i sadysty), gotowy na kade jego skinienie, zobowizany sucha go we wszystkim?
A moe wolny jest ten, kto prowadzi samodzieln dziaalno gospodarcz i sam sobie jest szefem?
64
Suy tej wolnoci, ktra nie jest zudzeniem i tylko jej poczuciem, ale realizowaniem tego, "co dla mnie najlepsze".
Korporacjonizm aknie wolnoci i jego celem jest jej pomnaanie, doprowadzanie do tego, by jak najwicej osb
j posiadao.
Istotna jest tu wiadomo, e wolno moe by udziaem wielu i bdzie trwaa, jeli ci, ktrzy s wolni bd
wsppracowa w subie wolnoci ograniczajc swoj wolno, gdy zagraa ona wolnoci innych, ograniczajc j
tak, by to owocowao wolnoci wasn i innych, utrwalao j i pogbiao.
7. Korporacje i koncerny
Termin korporacja wielu osobom le si dzi kojarzy. Kojarzy si on bowiem z wielkimi koncernami. Skd to skojarzenie? Dlaczego niektre wielkie molochy gospodarcze nazywa si korporacjami?
Koncerny powstaway w rny sposb. Bywao tak, e maa firma wci wzrastaa, "poykaa" inne a stawaa si
wielkim, ponadnarodowym koncernem. Bywao tak, e mniejsze firmy bronic si przed molochami stowarzyszay si
w korporacje i w pewnym momencie jaki koncern (lub wiksza firma naleca do tej korporacji) przejmowaa j ca
niszczc wchodzce w jej skad firmy.
Czsto byo tak, e jaka firma osigajc systematycznie olbrzymie zyski tworzya nowe firmy w innych dziedzinach gospodarki stowarzyszajc je ze sob w postaci korporacji firm poprzez tworzenie sieci zalenych od siebie i
powizanych ze sob spek akcyjnych i spek z ograniczon odpowiedzialnoci (jedne firmy byy udziaowcami
innych firm, a nad wszystkim sprawowaa piecz ukryta gdzie w cieniu grupa ludzi).
Termin korporacja pierwszy raz zosta uyty w odniesieniu do redniowiecznych cechw. Na pocztku XX wieku,
dokadnie w 1931 r., pojawia si w dokumentach Kocioa prezentujcych jego nauczanie spoeczne: w encyklice
Piusa XI pt. "Quadragesimo Anno: Pierwsze zdanie tej encykliki zawierajce ten termin brzmi: "Jako bowiem za
popdem natury ssiedzi cz si w gminy, tak niech czonkowie jednego rzemiosa czy zawodu utworz - w celu
gospodarczym czy innym: zwizki, czyli korporacje, tak, e autonomiczne te korporacje nazywa wielu, lubo nie istotnymi, jednak naturalnymi skadnikami spoeczestwa:
Czy w takim razie korporacje, o ktrych pisalimy w tej ksice nie maj zupenie nic wsplnego z wspczesnymi
korporacjami-koncernami?
S pewne podobiestwa.
Sia koncernu polega na tym, e jest wielki i dysponuje wielkim kapitaem.
Dziki temu moe on np. dokonywa wasnych analiz rynku, posiada wasne instytuty badawcze wypracowujce
nowe technologie i nowe wyroby, posiada wasne instytuty wzornictwa.
Korporacja dokonuje tego samego.
Wielki koncern moe wspiera w rny sposb mniejsze firmy wchodzce w jego skad, szkoli ich pracownikw,
udziela im i tym firmom pomocy fachowej we wszystkich dziedzinach oraz moe im udziela pomocy finansowej.
Korporacja dokonuje tego samego.
Wielki koncern moe negocjowa w imieniu wszystkich firm wchodzcych w jego skad z dostawcami surowcw
i komponentw dziaajc jak wielki hurtownik i obniajc maksymalnie ich ceny. Moe negocjowa z odbiorcami towarw czy usug zawierajc z nimi w imieniu firm wchodzcych w jego skad korzystne umowy. Moe prowadzi szeroko zakrojon kampani reklamow. Moe skutecznie szuka nowych rynkw zbytu, prowadzi rozmowy na ten
temat nawet z rzdami pastw, wypracowywa korzystne umowy handlowe.
Korporacja dokonuje tego samego.
Wielki koncern moe lobbowa wrd politykw, naciska, niekoniecznie zgodnie z prawem, parlamentarzystw,
by uchwalili prawo korzystne dla wchodzcych w jego skad firm, korumpowa urzdnikw i sdziw, opanowywa
niektre (albo i wszystkie) struktury pastwa tak, by suyy jego interesom i zapewniay jego bezkarno.
Korporacja wchodzi w skad struktury pastwa, wspstanowi wadze ustawodawcze, wykonawcze i sdownicze,
moe zabiega o interesy swoje i wchodzcych w jej skad firm oficjalnie, legalnie, uczciwie, jawnie, zgodnie z prawem,
wedug procedur dla niej przez to prawo wyznaczonych. Ona jest instytucj wchodzc w struktury pastwa, wspdecydujc o ksztacie prawa podatkowego, gospodarczego i handlowego.
Koncern rozrastajc si i obejmujc coraz wiksz cz rynku wypycha z niego mae i rednie (a nawet due)
firmy i uniemoliwia powstawanie nowych.
Korporacja zmierza do tego, by w pastwie funkcjonowao maksymalnie duo, tyle ile podpowiadayby zasady
ekonomii, maych i rednich firm. Czuwa nad tym, aby ich liczba si nie zmniejszaa i aby si zwikszaa, gdy jest na
to zapotrzebowanie spoeczne.
65
Bibliografia:
Wykaz skrtw:
AK - Ateneum Kapaskie [bnr)- brak numeru
GK - Gazeta Katolicka
[Le.] - bdnie podana numeracja PE - Przegld Ekonomiczny
PK - Przegld Katolicki
PP - Przegld Powszechny
PS - Przewodnik Spoeczny
RK - Ruch Katolicki
TP - Tygodnik Powszechny
Teksty rdowe:
Adamski S., Droga uzdrowienia gospodarczego Polski, Pozna 1926. Caka L., Granice polityki spoecznej, Pozna 1937.
Caro L., Studya spoeczne, Krakw 1906; wyd. 2, Krakw 1908.
- Rwnomierno wiadcze w ustawodawstwie, Warszawa 1920.
- Ku nowej Polsce, Lww 1923.
- Zasady nauki ekonomii spoecznej, Lww 1926.
- Nauki gospodarcze w. Tomasza z Akwinu, Prd R. 14 [Le. 15]: 1926, t. [bm], 241-246.
- Solidaryzm a spdzielczo, Prd R. 14 [Le. 15]: 1926, t. [bm], 360-367.
- Idea gospodarcza Polski, PP R. 45: 1928, t. 180, 13-30, 181-170: R. 46: 1929, t. 181,25-37.
- Niebezpieczestwo karteli midzypastwowych dla Poski, PP R. 46: 1929, t. 184,281-299; R. 47: 1930, t.
185,53-72.
Istota solidaryzmu, PP R. 47: 1930, t. 186,149-183. Solidaryzm, jego zasady, dzieje, Lww 1931.
- Przewrt w ekonomice spoecznej, PP R. 48: 1931, t. 192, 166-176.
- Wasno prywatna, jej utrzymanie czy ograniczenie. Referat na I Zjazd Prawnikw Pastw Sowiaskich w
Bratysawie, Lww 1933.
- Katolicyzm a ekonomika spoeczna, PP R. 50: 1933, t. 199,275-301.
Przyczynowo czy celowo w ekonomice spoecznej. Odczyt wygoszony 25 marca 1935, Warszawa 1935.
- Ekonomika przyszoci, Verbum R. 1935, t. 1,143-162.
- Problem spoeczny w katolickim owietleniu, RK R. 6: 1936, 193-203.
- Kapitalismus und solidarismus, Van ... , Wien 1937.
Liberalizm i kapitalizm, AK R. 23: 1937, t. 39, 337-354, 432-465. - Liberalizm gospodarczy, AK R. 23: 1937,
- Kapitalizm, AK R. 23: 1937, t. 40,113-132.
- Opieka spoeczna i zdrowotna ze strony narodu i pastwa, PE R. 1938, t. 24,1-18.
Chmura E, Waluta i praca, PP R. 38: 1921, t. 151-152,49-58.
- Granice wasnoci prywatnej, PS R. 3: 1922,285-290,317-360. Czuma L, Koci nard, pastwo, Krakw 1927.
- Sprawiedliwo w dziedzinie skarbowoci. Przesanki oglne, Lww 1929.
- Korporacyjna budowa spoeczestwa, w: VII Tydzie Spoeczny Stowarzyszenia Modziey Akademickiej
"Odrodzenie" w Lublinie od 20 do 26 sierpnia 1929, Lublin 1930,77-98. - Absolutyzm ustrojowy, Lublin 1934.
- Sprawiedliwo i mio jako zasady chrzecijaskiego ustroju spoecznego, Pozna 1937.
Doboszyski A., Gospodarka narodowa, Warszawa 1936. - Ekonomia miosierdzia, Warszawa 1995.
- O ustroju Polski. Wstp, wybr i opracowanie B. Grott, Warszawa 1996.
Dziembowski K, Podstawowe zagadnienie korporacjonizmu w teorii i praktyce, Prd R. 21: 1934, t. 27,191-199.
Gbiski S., Teoria ekonomiki narodowej, Lww 1928. - Polityka ekonomiczna, Lww 1928.
Grski K, Sprawiedliwo i mio w yciu spoecznym, Prd R. 19: 1929, t. 17, 187-196. - Ustrj korporacyjny
w Polsce redniowiecznej, PP R. 50: 1933, t. 199,87-116.
Grski L. K, U podstaw katolickiego ustroju spoecznego, Prd R. 14: 1926, t. [bm], 133-145. - Warto zasad
katolickich w yciu gospodarczo-spoecznym, Prd R. 19: 1932, t. 23, 163-165.
- Personalistyczna koncepcja wasnoci, Vebum R. 1935, t. 4, 691-731.
- Uwaszczenie pracy, Prd R. 23: 1936, t. 30,120-147.
- Wasno prywatna w wietle zasad katolickich, Warszawa 1937.
- Wasno prywatna, Pozna 1938.
66
67
68
Opracowania:
Bandulet B., Ostatnie ata euro. Raport o walucie, ktrej nie chcieli Niemcy (brak nazwiska tumacza), Bielany
Wrocawskie 2011.
Buchanan I. P., Samobjstwo supermocarstwa. Czy Ameryka przetrwa do roku 2025? Przeoy I. Morka, Wrocaw 2013.
By w narodzie. Szkice o idei narodu, narodowej kulturze i nacjonalizmie. Redakcja L. Zdybel, Lublin 1998.
Doktryny polityczne XIX I XX wieku, pod redakcj: K. Chojnickiej i W. Kozuba-Ciembroniewicza, Krakw 2000.
Edmond P., Philosophie politique, Paris 1972.
Encyklopedia politologii, t. 1. Teoria polityki, Krakw 1999. Frossard A., 36 dowodw na istnienie diaba, Warszawa 1999.
Griffin G. E., Finansowy potwr z Tekyll Isand. Prawdziwa historia Rezerwy Federalnej, prze!. M. Kotowski, Wektory,
Wrocaw 2012.
Gakowski S., Myl spoeczna Jacka Woronieckiego, w: Pomidzy etyk a polityk. 80 lat socjologii w Katolickim
Gbiski 5., Historia ekonomiki, T II: Historia ekonomiki polskiej, Lww 1939.
Guzicki L., Zurawicki S., Historia polskiej myli spoeczno-ekonomicznej 1914-1945, Warszawa 1974.
Historia katolicyzmu spoecznego w Polsce 1832-1939. Komitet redakcyjny Cz. Strzeszewski, R.
Bender, K. Turowski, Warszawa 1981.
Hongbing S., Wojna o pienidz. Prawdziwe rda kryzysw finansowych. Z chiskiego prze!. T.
Sierakowski, Bielany Wrocawskie (bez daty wydania).
69
nia).
- Wojna o pienidz 2. wiat wadzy pienidza. Z chiskiego prze. T Sierakowski, Bielany Wrocawskie (bez daty wyda-
70