HISTORIA II RP PO I WOJNIE

WIATOWEJ
1)Wyjanij jakie byy okolicznoci odzyskania przez Polsk
niepodlegoci 11XI 1918r.- uwzgldnij aktywno polityczn na
ziemiach polskich.
-Utworzenie Rady Narodowej Ksistwa Cieszyskiego w Cieszynie (padziernik
1918r.)
-Utworzenie Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie (28 padziernika 18918r.)
-Powstanie Tymczasowego Rzdu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie (7
listopada 1918r.)

>listopad 1918r., rewolucja w Niemczech, z wizienia w Magdeburgu zostaje

zwolniony Jzef Pisudski aresztowany po kryzysie przysigowym;

>11 listopada 1918r. - Rada Regencyjna przekazuje Pisudskiemu wadz

wojskow;
>18 listopada 1918r. -powstanie rzdu Pisudskiego, na ktrego czele stan
Jdrzej Morawiecki > JP Tymczasowym Naczelnikiem Pastwa a do czasu
zwoania Sejmu;
Reformy:
*czas pracy do 8 godzin,
*ubezpieczenia spoeczne i paca minimalna,
*prawa wyborcze dla kobiet;
>porozumienie Pisudskiego z Romanem Dmowskim w styczniu 1919r., stworzenie
nowego rzdu pod kierownictwem Ignacego Jana Paderewskiego;

2)Wymieni i oceni decyzj Ententy w sprawie polskiejuwzgldnij traktat wersalski 28VI 1919
Ententa nie zgodzia si na wczenie do Rzeczypospolitej ziem
zamieszkiwanych w wikszoci przez Ukraicw i Biaorusinw.
Traktat wersalski oficjalnie ustanowi powstanie niepodlegej Polski i przyzna
jej:
-Wielkopolsk
-zachodni cz Kujaw wraz z Bydgoszcz
-Pomorze Gdaskie (dostp do morza i Mierzeja Helska)
Gdask pozosta wolnym miastem. A na terenach Grnego lska, Warmii,
Mazur i Powila miay odby si plebiscyty decydujce o pastwowej
przynalenoci tych ziem.
Uwaam, e decyzja ta bya krzywdzca wobec Polski, poniewa nie
otrzymalimy adnego portu, poniewa Gdask pozosta wolnym miastem, a
terytoria zamieszkiwane przez Ukraicw i Biaorusinw byy rwnie
zamieszkiwane przez Polakw.

3)Scharakteryzuj jak przebiegay walki o granic wschodni- konflikt o

Lww (orlta lwowskie), wojna z bolszewikami-uwzgldnij
postanowienia m.in. pokj ryski 18 III 1921r., jak Polacy przygotowali si
do walki. Jakie byy okolicznoci zajcia Litwy rodkowej, kiedy to
byo? -bunt eligowskiego.
+4)Na czym polegay koncepcje: inkorporacyjna i federacyjna
ksztatowania granic, kto by ich twrc.

TWRCA

KONCEPCJA INKORPORACJI

KONCEPCJA FEDERACYJNA

Roman Dmowski

Jzef Pisudski

CO ZAKADAA?

Utworzenie pastwa
jednonarodowego.

Powstanie federacji pastw na

wzr Rzeczypospolitej po unii
lubelskiej. Sojusz z Litw i
Ukrain, ktre miay stanowi
mur pomidzy Polsk a Rosj.

JAKIE ZIEMIE MIAY ZOSTA

PRZYCZONE?

Na zachodzie: Grny lsk,

Wielkopolska, Pomorze Gdaskie
oraz wikszo Prus Wschodnich.
Na wschodzie: tereny z
przewaajc liczba ludnoci
polskiej tj.: Litwa, Galicja i ziemie

Odtworzenie wielonarodowego
pastwa w granicach z czasw
Jagiellonw. Polska miaa
ssiadowa z Litwinami i
Ukraicami. Granica wschodnia
miaa zosta wyznaczona

KONCEPCJA INKORPORACJI

SPRAWA MNIEJSZOCI
NARODOWYCH

KONCEPCJA FEDERACYJNA

po rzek Berezyn.

dziaaniami militarnymi.

Mniejszoci sowiaskie
(Ukraicw i Biaorusinw)
zamierzano podda polonizacji,
natomiast Niemcw i ydw
skoni do emigracji.

Litwini i Ukraicy podchodzili

sceptycznie do tego pomysu,
gdy obawiali si dominacji
Rzeczypospolitej i zwizanej z ni
polonizacji.

KONCEPCJE ROMANA DMOWSKIEGO I JEFA PISUDSKIEGO:

1. 9 lutego 1918r. Traktat brzeski - wadze Ukrainy zrzeky si do Galicji
Wschodniej. W padzierniku 1918r. wycofujcy si ze Lwowa Austriacy
przekazali wadz oraz magazyny z broni stronie Ukraiskiej. W nocy z
31 padziernika na 1 listopada 1918r. Ukraicy zajli prawie ca Galicj
Wschodni wraz ze Lwowem i niezalenie URL proklamowali utworzenie
ZURL (Zachodnioukraiska Republika Ludowa) co wywoao opr
ludnoci Polskiej we Lwowie.
2. Orlta Lwowskie
Podczas obrony Lwowa w oddziaach polskich oprcz dorosych
mczyzn suyli niepenoletni ochotnicy , okrelani jako Orlta Lwowskie.
Wikszo z nich nie przekroczya nawet 17 roku ycia, a najmodszy z
uczestnikw walk mia 9 lat. W wyniku krwawych bitew wielu onierzy
ponioso mier, a na miejsce ich pochwku przeznaczono specjalnie
wydzielon cz cmentarza Cmentarza yczakowskiego. Miejsce spoczynku
znaleli tam take onierze walczcy z bolszewikami w 1920r.
3. Wojna z bolszewikami.

Wojna trwaa w latach 1919-1920, a jej najwaniejszymi epizodami

militarnymi byy: wyprawa kijowska, bitwa warszawska, kontruderzenie znad
Wieprza, bitwa pod Komarowem i wreszcie bitwa nad Niemnem.
12 padziernika 1920 delegacja Sejmu RP i rzdu Rzeczypospolitej i
delegacja rzdu RFSRR zawary w Rydze zawieszenie broni (weszo w ycie
18 padziernika), a 18 marca 1921, rwnie w Rydze podpisany zosta traktat
pokojowy, ktry wytyczy granic polsko-sowieck i do agresji ZSRR na
Polsk 17.09.1939 regulowa stosunki pomidzy II Rzeczpospolit a RFSRR,
a pniej ZSRR.
4. Pokj ryski.
Rozmowy pokojowe toczyy si w Rydze, gdzie ostatecznie 18 marca
1921r. zawarto porozumienie. Granice midzy Polsk a Rosj Radzieck
ustalono na linii od Dwiny przez Biaoru do Zbrucza i Dniestru.

Bunt eligowskiego, eligiada- operacja wojskowa, przeprowadzona w

padzierniku 1920, podczas ktrej genera Lucjan eligowski,
upozorowawszy niesubordynacj wobec Naczelnego Wodza Jzefa
Pisudskiego, zaj Wilno i jego okolice, proklamujc powstanie Litwy
rodkowej, ktra nastpnie zostaa przyczona do Polski. W istocie akcja ta
zostaa przeprowadzona na polecenie Marszaka. (8-12 padziernika 1920)

5)Scharakteryzuj powstanie wielkopolskie i jego skutki 27XII 1918-16II

1919.Decyzje traktatu wersalskiego. Wane postacie: Jan Paderewski,
Stanisaw Taczak.
POW -Polska Organizacja Wojskowa, 1918r.
Wiekszo zamieszkujcych Wielkopolsk Polakw nie popieraa inicjatywy
POW i czekaa na rozstrzygnicie kwestii polskiej w Wersalu.
26 grudnia 1918r. -przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego (wybitnego
pianisty i czonka Komitetu Narodowego w Paryu) do Poznania. W ramach
powitania Polacy urzdzaj patriotyczn manifestacj, wywieszaj flagi Polski
i pastw ententy. Nastpnego dnia Niemcy zrywaj i niszcz flagi, hotel, w
ktrym zosta zatrzymany Paderewski jest ostrzeliwany. Polska Stra Ludowa
reaguje i zaczynaj si walki, ktre przeksztacaj si w powstanie
obejmujce ca Wielkopolsk. NA JEGO CZELE STANL KPT. STANISAW
TACZAK.
Powstacom nie udaje si zachci do walk mieszkacw Pomorza i
Grnego lska. Marszaek Francji zagrozi Niemcom, e ataki na
Powstacw ami zawieszenie broni z 11.11.1918r. W styczniu 1920r. na
mocy traktatu wersalskiego przyczono do Polski Wielkopolsk, Pomorze
Gdaskie i Grny lsk.

6)Scharakteryzuj powstania lskie i ich skutki - plebiscyt, jego wyniki.

1919, 1920, 1921. Wojciech Korfanty
I Powstanie lskie
-zwalnianie polskich robotnikw w fabrykach na rzecz niemieckich onierzy
> liczne strajki > sierpie 1919r., Mysowice, pierwsze powstanie lskie
> klska militarna Polakw>przyspieszenie przybycia midzynarodowej
komisji ktra miaa nadzorowa plebiscyty
II Powstanie lskie
-antypolskie akcje oraz napady >II P(19 sierpnia 1920r.) >stumione po
6 dniach >likwidacja policji niemieckiej
III Powstanie lskie
strajk generalny zarzdzony przez Wojciecha Korfantego >2/3 maja 1921r.
IIP >krwawe walki (Gra w. Anny) trway a do czerwca >29%
obszarw plebiscytowych przyznanych Polsce + konwencja grnolska
(rwnouprawnienie jzykowe i narodowe Polakw oraz Niemcw) Niemcy si
nie zastosowali

Wojciech Korfanty -by posem do niemieckiego parlamentu; po IW nalea

do Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, nastpnie peni funkcj komisarza

plebiscytowego na Grnym lsku; gdy Polacy odnieli porak -stan na

czele IIIP.
7)Wyjanij jakie byy skutki: plebiscytu na Warmii, Mazurach,
Powilu 11 VII 1920 oraz konfliktu o lsk Cieszyski 1919, 1920.
(Zaolzie)
11 lipca 1920r. -poraka pastwa polskiego, 3,3% ZOSTAO
PRZYCZONE
lsk Cieszyski - Roman Dmowski wnosi w Wersalu o przyczenie go do
PL; Czesi mowi nah; ofensywa czeska; 28.07.1920r. 57% dla Czechow;
granica przeprowadzona przez Cieszyn;
8)Scharakteryzuj pocztki rzdw parlamentarnych w Polsce- I
wybory do sejmu, partie polityczne i ich programy oraz przywdcy (W.
Witos, R.Dmowski, I.Daszyski, W.Korfanty), Konstytucja marcowa-17
III1921 oraz I wybory prezydenckie 9 XII 1922 (G. Narutowicz, S.
Wojciechowski), opisz reformy Wadysawa Grabskiego.
I WYBORY DO SEJMU - 26 STYCZNIA 1919R.
Nazwa Partii

Przywdca

Program

PPS

Ignacy Daszyski, Roman

Moraczewski

Wywaszczenie wielkich
posiadaczy ziemskich,
przekazanie podstawowych gazi
przemysu na wasno
spoleczestwa

PSL-Piast i PSL-Wyzwolenie

Wincenty Witos i Maciej Rataj

Domagali si reformy rolnej

Chrzecijaska Demokracja

Wojciech Korfanty

Opieraa swj program na nauce

Kocioa katolickiego

Roman Dmowski

Konserwatywny model Polaka

katolika w yciu spoecznym; w
gospodarce
solidaryzm/wspprac

Narodowa Demokracja
(endecja)

KONSTYTUCJA MARCOWA 17.3.1921R.

- Wybieranie czonkw izb parlamentarnych w sposb proporcjonalny.
- Wadza ustawodawcza naleaa do sejmu, a wykonawcza do prezydenta i
rzdu.
- prezydent peni funkcje reprezentacyjne
- Niezawodno wadzy sdowniczej
- Rwnouprawnienie kobiet
- Nienaruszalno wasnoci prywatnej.
9 grudnia 1922r. NA PREZYDENTA zosta wybrany Gabriel Narutowicz;
niezadowolona endecja rozpocza przeciw niemu protest od 11 do 16
grudnia; 16.12.1922r. w budynku Zachty Narutowicz zosta postrzelony
przez Eligiusza Niewiadomskiego.

REFORMY W.GRABSKIEGO:
-

reforma walutowa ( wprowadzenie zotego)

- wprowadzenie specjalnego podatku majtkowego

- oszczdnoci administracyjne , redukcja kosztw wydatkw pastwowych
-

zwikszenie opat za PKP

powoany zosta Bank Polski

waloryzacja podatkw
9)Wymieni mniejszoci narodowe na ziemiach polskich i napisz

jakie problemy byy z tym zwizane.

Polacy 69%

ydzi 8%
Niemcy 4%
Biaorusini 4%
Ukraicy 14%
Inni 1%
10)Opisz zamach majowy 12V 1926 i jego skutki. Nowelizacja,
sanacja. Konstytucja kwietniowa 23 IV 1935. Wymieni i oceni
naduycia wadzy obozu sanacji np. wybory brzeskie, aresztowania w
Brzeciu, itp. Czym byy BBWR, Centrolew.
ZAMACH MAJOWY 12.05.1926R.
Podczas spotkania Jzefa Pisudskiego ze Stanisawem Wojciechowskim na
mocie Poniatowskiego doszo do strzelaniny, ktra przerodzia si w
trzydniowe walki na ulicach Warszawy. ycie stracio ponad 400 osb, a 900
zostao rannych. Szal zwycistwa na stron JP przewayli kolejarze, ktrzy
z inicjatywy PPS ogosili strajk i zatrzymali ruch pocigw przewocych
oddziay wierne Wojciechowskiemu. 14 maja 1926r. Rzd z prezydentem
zoyli dymisj, a obowizki gowy pastwa tymczasowo przej Maciej Rataj.
15 maja na stanowisko premiera powoano Kazimierza Bartla. JP zosta
ministrem ds. Wojskowych. Zgromadzenie Narodowe wybrao JP na
prezydenta, jednak ten nie przyj stanowiska; w zamian wskaza na ten
urzd Ignacego Mocickiego.
NOWELE SIERPNIOWE 2 SIERPNIA 1926R.
Zmniejszay uprawnienia parlamentu, wzmacniay pozycj prezydenta.
Gowa pastwa moga wprowadza zmiany prawne w kraju. Dziaania te
miay na celu sanacj czyli UZDROWIENIE YCIA SPOECZNEGO W
POLSCE.

KONSTYTUCJA KWIETNIOWA 23 KWIETNIA 1935R.

system rzdw prezydenckich
Odejcie od trjpodziau wadzy
prezydent mg rozwizywa sejm i senat
7-letnia kadencja gowy pastwa
Zgaszanie weta i prawo aski dla prezydenta
PREZYDENT ODPOWIADA TYLKO PRZED BOGIEM I HISTORI
Wybory brzeskie, czystki polityczne czy powtarzanie wyborw
parlamentarnych a do skutku by wedug mnie nieczystym i
niesprawiedliwym ruchem sanacji wobec pastwa.
BBWR (Bezpartyjny Blok Wsppracy z Rzdem) - sojusz partii i ugrupowa.
Mg do niej przystpi kady, kto uznawa nadrzdno interesw pastwa
nad oraz konieczno pracy dla Polski a take akceptowa dziaania rzdu.
Centrolew - sojusz partii lewicowych i ludowych, opozycja BBWR. Wincenty
Witos i Wojciech Korfanty przywdcami. 29.06.1930r. zorganizowali Kongres
Obrony Prawa i Wolnoci Ludu. Goszono tam hasa, ktre mogy
doprowadzi do destabilizacji w pastwie.

11)Opisz osignicia w kulturze (Nobel dla

Reymonta,kino,literatura,itp.), nauce (reformy Grabskiego i
Jdrzejewiczaitp.) i gospodarce (reforma walutowa, port w Gdynii,
orodki przemysowe, magistrala i drogi , COP) II RP. Eugeniusz
Kwiatkowski.
Stefan eromski, Wadysaw Reymont (Nobel za powie Chopi 1924r.)
Czasopismo Skamander - m.in. Julian Tuwim, Jarosaw Iwaszkiewicz
Grupa literacka Awangarda Krakowska
Witold Gombrowicz
Eugeniusz Bodo i Pola Negri
Reformy szkolnictwa
Stanisaw Grabski

Janusz Jdrzejewicz

Zmniejszenie liczby orodkw dla

mniejszoci narodowych i utworzenie
szk dwujzycznych. skutek: Likwidacja
rozwinitego szkolnictwa ukraiskiego.
Asymilacja mniejszoci narodowych w
PL

Ujednolicenie systemu owiaty,

zmodernizowanie programw nauczania
(edukacja mat-fiz). Podwyszenie
poziomu ksztacenia kadry
nauczycielskiej, wiksze rodki na
rozbudow szkolnictwa zawodowego.

Centralny Okrg Przemysowy stworzony w widach Wisy i Sanu.

Eugeniusz Kwiatkowski: minister przemysu i handlu oraz minister skarbu.
Twrca Gdyni.

12)Wymieni ssiadw II RP w latach 20-tych i 30-tych.Oceni

pozycj midzynarodow II RP w l.20-tych, 30-tych, odwoujc si do
waciwych argumentw. Wyjani pojcia: koncepcja Midzymorza i
rwnych odlegoci. Min.spr.zagr. August Zaliwski, a potem Jzef
Beck.
ZSRR, Republika Weimarska, Czechosowacja, Republika otewska, Rep.
Litewska, Krl. Rumunii
Sytuacja midzynarodowa IIRP oceniam jako trudn, argumentuj moje
zdanie tym, e naszymi jedynymi sojusznikami bya otwa i Rumunia.
Pomimo polsko-francuskiego ukadu sojuszniczego (luty 1921r.) nie moglimy
polega na Francji, ktra podpisujc traktat w Locarno (16.11.1925r.) nie
zawetowaa, gdy Niemcy zaznaczyli, e mog zaatakowa Polsk, poniewa
nietykalno granic gwarantowali tylko Belgii i Francji.