You are on page 1of 20

LKR.410.006.03.

2016
P/16/091

WYSTPIENIE
POKONTROLNE

I. Dane identyfikacyjne kontroli


Numer i tytu kontroli
Jednostka
przeprowadzajca
kontrol
Kontrolerzy

P/16/091 Spenianie wymogw okrelonych dla uzdrowisk1


Najwysza Izba Kontroli Delegatura w Krakowie

Antoni Radzita, gwny specjalista kontroli pastwowej, upowanienie do kontroli


nr LKR/23/2016 z 15 kwietnia 2016 r.
Marta Wojnarska, gwny specjalista kontroli pastwowej, upowanienie do kontroli
nr LKR/44/2016 z 28 kwietnia 2016 r.
(dowd: akta kontroli str. 1-2b)

Jednostka
kontrolowana
Kierownik jednostki
kontrolowanej

Urzd Miejski w Rabce-Zdroju, ul. Parkowa 2, 34-700 Rabka-Zdrj (UM)


Ewa Przybyo, Burmistrz Rabki-Zdroju (Burmistrz)

(dowd: akta kontroli str. 3)

II. Ocena kontrolowanej dziaalnoci


Ocena oglna2

Najwysza Izba Kontroli ocenia, e Gmina Rabka-Zdrj (Gmina) prawidowo realizowaa


zadania w zakresie speniania wymogw okrelonych dla uzdrowisk.
Gmina wywizaa si z obowizku sporzdzenia i przedstawienia Ministrowi Zdrowia
operatu uzdrowiskowego, zgodnie z art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz
o gminach uzdrowiskowych3. Operat ten sporzdzono zgodnie z wymogami okrelonymi
w art. 39 ust. 2-6 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym. W oparciu o przedoony operat
uzdrowiskowy decyzj z 5 lutego 2009 r. Minister Zdrowia potwierdzi moliwo
prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego na obszarze uznanym za Uzdrowisko RabkaZdrj4 (Uzdrowisko). W zwizku z wystpieniem istotnych zmian na terenie Uzdrowiska,
Gmina dwukrotnie sporzdzia uzupenienia operatu, po czym Minister Zdrowia potwierdzi
moliwo prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego w omiu kierunkach leczniczych5.
Gmina wywizaa si z obowizku terminowego uchwalenia tymczasowego statutu
uzdrowiska oraz obowizku uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego (m.p.z.p.) dla strefy A Uzdrowiska6. Plan ten odnosi si do wymogw
okrelonych w art. 38a ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym. W objtych badaniem
20 decyzjach o warunkach zabudowy i 38 decyzjach o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu
publicznego nie stwierdzono przypadkw naruszania zakazw okrelonych w art. 38a
ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym. Decyzje te zostay wydane po uzgodnieniu
z Ministrem Zdrowia.
1

3
4

Okres objto kontrol to lata 2014-2016 (do czasu zakoczenia czynnoci kontrolnych). W uzasadnionych przypadkach
majcych znaczenie dla kontrolowanej dziaalnoci, badane mogy by rwnie sprawy z lat wczeniejszych.
Najwysza Izba Kontroli stosuje 3-stopniow skal ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidowoci,
negatywna. Jeeli sformuowanie oceny oglnej wedug proponowanej skali byoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena
nie dawaaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objtym kontrol, stosuje si ocen
opisow, bd uzupenia ocen ogln o dodatkowe objanienie. W niniejszym wystpieniu pokontrolnym zastosowano
ocen opisow.
Dz. U. z 2016 r. poz. 879., zwana ustaw o lecznictwie uzdrowiskowym.
Rabka ujta bya w wykazie miejscowoci uzdrowiskowych okrelonych Zarzdzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Spoecznej
z 25 lipca 1967 r. w sprawie wykazu miejscowoci uznanych za uzdrowiska (M.P. nr 45, poz. 228).
Dotyczy nastpujcych kierunkw leczniczych: choroby ortopedyczno-urazowe, choroby reumatologiczne, choroby dolnych
drg oddechowych, choroby grnych drg oddechowych, choroby kardiologiczne i nadcinienie, choroby skry, cukrzyca,
otyo.
Strefy ochrony uzdrowiskowej A, B i C to czci uzdrowiska okrelone w art. 38 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym,
wydzielone w celu ochrony czynnikw leczniczych i naturalnych surowcw leczniczych, walorw rodowiska i urzdze
uzdrowiskowych.
2

W kontrolowanym okresie Gmina prawidowo realizowaa zadania wasne zwizane


z zachowaniem funkcji leczniczych Uzdrowiska. Obowizujce w kontrolowanym okresie
stawki opaty uzdrowiskowej ustalono w prawidowej wysokoci, a dochody z tytuu opaty
uzdrowiskowej ujmowano w ewidencji ksigowej i wykazywano w sprawozdaniach
budetowych. Dotacje z budetu pastwa dla gminy uzdrowiskowej, w latach 2014-2015
w cznej wysokoci 1.254 tys. z, wydatkowano na zadania zwizane z zachowaniem
funkcji leczniczych Uzdrowiska. Uwagi NIK w tym zakresie dotyczyy sposobu opisywania
i rozliczania faktur za oprnianie koszy ulicznych ze rodkw dotacji uzdrowiskowej
w 2015 r., co jednak nie miao wpywu na prawidowo wykorzystania tej dotacji. W latach
2014-2015 na realizacj zada zwizanych z zachowaniem funkcji leczniczych Uzdrowiska
Gmina wydatkowaa w caoci otrzymane rodki dotacji z budetu pastwa oraz
rwnowarto dochodw uzyskanych z tytuu opaty uzdrowiskowej.
Gmina nie zrealizowaa zalece wskazanych w zaczonym do operatu uzdrowiskowego
wiadectwie potwierdzajcym waciwoci lecznicze klimatu, sporzdzonym 23 lipca 2008 r.
przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w zakresie oceny jakoci
powietrza7 oraz klimatu akustycznego8. Pomimo zobowizania Gminy do przeprowadzenia
takich bada w ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym, nie mona byo ich zrealizowa
z uwagi na brak przepisw wykonawczych w tym zakresie. Pastwowy Monitoring
rodowiska obejmujcy m.in. ocen stanu powietrza w podziale na strefy okrelone
w art. 87 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska9, ocen stanu
akustycznego rodowiska w podziale na obszary i obiekty, okrelone w art. 117 i art. 175
Prawa ochrony rodowiska10 oraz ocen poziomw pl elektromagnetycznych w trzyletnim
cyklu pomiarowym, okrelonym w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 12 listopada
2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada poziomw pl
elektromagnetycznych w rodowisku11 nie zobowizuje organw ochrony rodowiska
do wykonywania odrbnych bada stanu rodowiska na obszarach stref uzdrowiskowych.
Natomiast ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym zobowizuje gminy uzdrowiskowe
do speniania wymogw okrelonych w przepisach o ochronie rodowiska, zamieszczania
w operacie uzdrowiskowym przedstawianym Ministrowi Zdrowia informacji o stanie
czystoci powietrza i natenia haasu oraz zobowizuje gmin do speniania wymaga
dopuszczalnych norm zanieczyszczenia powietrza i natenia haasu.
W kontrolowanych okresie Gmina podejmowaa dziaania w zakresie monitorowania stanu
rodowiska w Uzdrowisku, w szczeglnoci zwracajc si o prowadzenie bada w tym
zakresie do Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Krakowie (WIO).
Okresowe pomiary jakoci powietrza w zakresie stenia dwutlenku siarki, pyu
zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu w pyle PM10 prowadzone byy przez WIO,
w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska, na terenie Uzdrowiska w 2014 r. Majc
na uwadze utrzymanie statusu uzdrowiska wystpiono do parlamentarzystw z okrgu
wyborczego Gminy z wnioskiem o zoenie interpelacji w sprawie problemw zwizanych
z przeprowadzeniem bada niezbdnych do ustalenia waciwoci leczniczych klimatu.
W 2015 r. podjto czynnoci zmierzajce do przeprowadzenia procedury zamwienia
publicznego na przeprowadzenie bada i dokonanie oceny waciwoci leczniczych klimatu
Uzdrowiska, ktre zostay wstrzymane po uzyskaniu negatywnego stanowiska Ministerstwa
rodowiska. Ponadto w 2016 r. wystpiono do Krajowego Laboratorium Referencyjnego
i Wzorcujcego Gwnego Inspektoratu Ochrony rodowiska o wydanie opinii dla urzdze
pomiarowych pyu zawieszonego, ktrego zakup zamierzaa sfinansowa Gmina.
Odstpiono od zakupu monitora pyu zawieszonego w zwizku z otrzyman odpowiedzi,
7

W dokumencie tym okrelono, e w zakresie oceny jakoci powietrza zaleca si przeprowadzanie co najmniej rocznego
cyklu pomiarw potwierdzajcych wyniki uzyskane na podstawie pomiarw SO 2, NO2, a take pyu zawieszonego oraz
wynikw uzyskanych z modelowania i szacowania wynikw, tj. benzenu, oowiu, ozonu i tlenku wgla w powietrzu.

W dokumencie tym zaznaczono, e zaleca si przeprowadzenie rocznego cyklu bada w celu okrelenia jego oddziaywania
w rnych okresach natenia ruchu w uzdrowisku.

Dz. U z 2016 r. poz. 672 ze zm., zwana Prawem ochrony rodowiska.


Tj. dla aglomeracji o liczbie mieszkacw powyej 100 tys.; drg, ktrymi przejeda rocznie ponad 3 mln pojazdw; linii
kolejowych, po ktrych przejeda rocznie ponad 30 tys. pocigw; lotnisk cywilnych, na ktrych ma miejsce ponad 50 tys.
operacji (startw lub ldowa) statkw powietrznych rocznie. Dla tych obszarw sporzdza si obligatoryjnie co 5 lat mapy
akustyczne zgodnie z art.118 ust. 1 i art. 179 Prawa ochrony rodowiska.

10

11

Dz. U. Nr 221, poz. 1645.


3

w ktrej wskazano, e urzdzenia te nie s waciwymi do pomiarw zanieczyszczenia


pyem zawieszonym PM10 i PM2,5 w odniesieniu do prawodawstwa polskiego,
a uzyskiwane z nich wyniki nie mog by podstaw do sporzdzania oceny jakoci
powietrza dla terenu.
W ocenie Najwyszej Izby Kontroli dalsza kontynuacja i dynamizacja dziaa
podejmowanych przez Gmin w zakresie jakoci powietrza wskazana jest nie tylko
ze wzgldu na utrzymanie statusu uzdrowiska, ale rwnie polepszenia warunkw
rodowiska kuracjuszy, turystw i mieszkacw.
Stwierdzone w toku kontroli nieprawidowoci miay charakter formalny bez negatywnych
nastpstw dla kontrolowanej dziaalnoci Gminy.

III. Opis ustalonego stanu faktycznego


1.
Opis stanu
faktycznego

Spenianie warunkw statusu uzdrowiska

1.1. Decyzj nr 19 z 5 lutego 2009 r. Minister Zdrowia potwierdzi moliwo prowadzenia


lecznictwa uzdrowiskowego na obszarze uznanym za uzdrowisko Rabka-Zdrj oraz ustali
kierunki lecznicze dla Uzdrowiska, nie okrelajc adnych warunkw. W decyzji Minister
Zdrowia zaznaczy, e:
decyzja wydana zostaa po zapoznaniu si z operatem uzdrowiskowym przesanym
przez Gmin,
obszar Uzdrowiska, obejmujcy powierzchni administracyjn miasta Rabka-Zdrj,
gwarantuje prowadzenie lecznictwa uzdrowiskowego w strefie A ochrony
uzdrowiskowej i ochron tej strefy przez stref B i C ochrony uzdrowiskowej,
Gmina uzyskaa wszystkie wiadectwa waciwoci leczniczych, tj. dla klimatu
i surowcw naturalnych, okrelonych w decyzji Ministra Zdrowia,
Rada Gminy, po uprawomocnieniu si ww. decyzji, uchwala statut Uzdrowiska
na podstawie operatu uzdrowiskowego.
Minister Zdrowia wnis ponadto uwag w zakresie ochrony klimatu akustycznego oraz
wskaza na potrzeb dooenia wszelkiej starannoci do dziaa majcych na celu popraw
warunkw rodowiskowych.
(dowd: akta kontroli str. 139-155)
1.2. Operat uzdrowiskowy przedoono Ministrowi Zdrowia 1 padziernika 2008 r.,
z zachowaniem terminu okrelonego w art. 59 ust. 2 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym.
Pismem z 14 padziernika 2008 r. Ministerstwo Zdrowia poinformowao Burmistrza,
o wystpujcych w operacie brakach, ktre wymagay uzupenie. Operat uzdrowiskowy
Gminy Rabka-Zdrj po wniesionych uwagach Ministerstwa Zdrowia (operat uzdrowiskowy)
przedoono Ministrowi Zdrowia 9 stycznia 2009 r., a 21 stycznia 2009 r. przesano
uzupenienia do operatu, w szczeglnoci: ewidencj zakadw lecznictwa uzdrowiskowego,
koncesje na eksploatacj wd leczniczych, decyzj zatwierdzajc projekt
zagospodarowania zoa wd leczniczych, korekt przebiegu strefy ochronnej B oraz
zmian powierzchni strefy ochrony uzdrowiskowej B i C . Operat ten sporzdzono
zgodnie z wymogami art. 39 ust. 2-6 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, w podziale
na cz opisow i graficzn.
(dowd: akta kontroli str. 54, 55, 156-299)
1.3. Tymczasowy statut Uzdrowiska Rada Miejska w Rabce-Zdroju (Rada Miejska)
uchwalia 29 marca 2006 r., a statut Uzdrowiska 26 lutego 2009 r.
W latach 2014-2016 (do czasu zakoczenia kontroli) obowizywa statut Uzdrowiska
uchwalony przez Rad Miejsk 17 lipca 2013 r. Statut ten, poza brakiem opisu waciwoci
naturalnych surowcw leczniczych i waciwoci leczniczych klimatu oraz brakiem wykazu
urzdze lecznictwa uzdrowiskowego (przedstawione w czci dotyczcej
nieprawidowoci), by zgodny z wymogami okrelonymi w art. 41 ust. 2 i ust. 2a ustawy
o lecznictwie uzdrowiskowym.
(dowd: akta kontroli str. 305-337, 160-164, 192, 193, 199-202, 247, 248)

1.4. Po wejciu w ycie ustawy z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o lecznictwie
uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach
uzdrowiskowych oraz niektrych innych ustaw12 nie zmieniano granic administracyjnych
obszaru uzdrowiska (Gmina nie uzyskaa dostpu do dodatkowych naturalnych surowcw
leczniczych).
(dowd: akta kontroli str. 316-318, 326-329, 780)
1.5. W okresie od uzyskania decyzji Ministra Zdrowia z 5 lutego 2009 r. do czasu
zakoczenia niniejszej kontroli (czerwiec 2016 r.) Gmina dwukrotnie sporzdzaa
uzupenienie operatu uzdrowiskowego, powoujc si na art. 43 ust. 5 ustawy o lecznictwie
uzdrowiskowym, ktre przedstawia Ministrowi Zdrowia. Uzupenienia operatu dokonano
w zwizku z wystpieniem istotnych zmian na obszarze uzdrowiska, tj.:
we wrzeniu 2012 r. w zwizku z uruchomieniem w lutym 2011 r. sanatorium
Rabczaski Zdrj oraz wnioskowanym rozszerzeniem kierunkw leczniczych
o leczenie cukrzycy, otyoci i chorb reumatycznych;
w kwietniu 2013 r. w zwizku z wnioskowanym rozszerzeniem kierunkw leczniczych
o leczenie otyoci i chorb reumatycznych.
Decyzj nr 74 z 12 czerwca 2013 r. Minister Zdrowia potwierdzi moliwo prowadzenia
lecznictwa uzdrowiskowego w Uzdrowisku w omiu kierunkach leczniczych, w tym
w zakresie otyoci, cukrzycy i chorb reumatologicznych. Zmiany te Rada Miejska
uwzgldnia w statucie Uzdrowiska uchwalonym 17 lipca 2013 r.
(dowd: akta kontroli str. 325-336, 340-346, 646-650)
Kierunki lecznictwa uzdrowiskowego, okrelone w decyzji nr 19 Ministra Zdrowia z 5 lutego
2009 r., zostay ustalone m.in. w oparciu o wydane w 2008 r. wiadectwa potwierdzajce
waciwoci lecznicze wd chlorkowo-sodowych z piciu odwiertw: Rabka 19, Rabka18, Krakus, Warzelnia i Helena,
Na eksploatacj wd leczniczych ze z w Rabce Minister Ochrony rodowiska, Zasobw
Naturalnych i Lenictwa udzieli Przedsibiorstwu Pastwowemu Uzdrowisko Rabka
koncesji nr 85/93 z 19 maja 1993 r. na okres 20 lat.
Decyzj z 27 marca 2013 r. Marszaek Wojewdztwa Maopolskiego (na wniosek
Uzdrowiska Rabka S.A. dotyczcy zmiany terminu wanoci koncesji na wydobywania wd
leczniczych) zmieni koncesj nr 85/93. W decyzji tej wskazano m.in., e: koncesja dotyczy
wydobywania wd leczniczych ze zoa Rabka-Zdrj dziewiciu uj o nazwach: Rabka
19, Rabka-18, Krakus, Warzelnia, Helena, a take ujcie: Rafaela, Bolesaw,
Rabka IG-1, Rabka IG-2; koncesja zostaje wydana na okres 20 lat i obowizuje
od 20 maja 2013 r. do 19 maja 2033 r.; dziaalno objta koncesj prowadzona bdzie
zgodnie z decyzj Burmistrza Rabki-Zdroju z 23 wrzenia 2011 r., w ktrej wskazano, e
wydobycie wd chlorkowo-sodowych, jodkowych odbywa si w szeciu ujciach (w decyzji
nie okrelono ich nazw).
Burmistrz wyjania, e nie s eksploatowane wody lecznicze z uj: Rafaela i Bolesaw,
stanowicych otwory piezometryczne dla otworu Warzelnia (wsplne zasoby) oraz z ujcia
Rabka IG-1, stanowicego piezometr otworu Rabka 19 (wsplne zasoby
z eksploatowanym obecnie odwiertem Rabka-19).
Do zakoczenia kontroli Gmina nie wystpia do Ministra Zdrowia o zmian decyzji nr 19
z 5 lutego 2009 r. w zakresie udokumentowanych z naturalnych surowcw wd
leczniczych, pomimo e od 2009 r. zwikszya si liczba odwiertw eksploatowanych na
obszarze Uzdrowiska z piciu do szeciu. Nowe odwierty dotyczyy tego samego obszaru
grniczego z wody.
Burmistrz wyjania, e nie wystpiono o zmian ww. decyzji, gdy zgodnie z informacj
udzielon przez Zakad Grniczy w Rabce-Zdroju odwiert IG-2 nie by eksploatowany na
czas sporzdzenia wiadectw potwierdzajcych waciwoci lecznicze wd (sierpie
2008 r.).
(dowd: akta kontroli str. 192a-192d, 212-241, 766-772, 779-781, 825-829)

12

Dz. U. Nr 73 poz. 390 ze zm., zwana dalej ustaw o zmianie ustawy.


5

1.6. W operacie uzdrowiskowym (w czci III Dokumentacja Klimatyczna) okrelono, e:


a) pomiary haasu, prowadzone w Rabce-Zdroju13 przez WIO, wykazay przekroczenie
wartoci dopuszczalnych poziomw haasu14, sigajcych od 0,6% do 19,5% w porze
dnia i od 4,7% do 13,5% w porze nocy (maksymalna warto poziomu haasu dla pory
dziennej wyniosa odpowiednio 47,5 dB i 53,8 dB, przy wartoci dopuszczalnej
wynoszcej 45 dB, a w porze nocnej odpowiednio 45,4 dB i 43,7 dB, przy wartoci
dopuszczalnej wynoszcej 40 dB);
b) badanie natenia pola elektromagnetycznego prowadzone w 14 punktach strefy
uzdrowiskowej A wykazao, e w kadym punkcie ksztatowao si ono w granicach
od 3 do 0,5 mV, co stanowio okoo 1/14 dopuszczalnej wartoci wynoszcej 7 V/m15;
c) nie zostay przekroczone poziomy 3 z 5 substancji okrelonych dla obszarw ochrony
uzdrowiskowej w 2 ust. 2 rozporzdzenia w sprawie dopuszczalnych poziomw
niektrych substancji w powietrzu (z 2002 r.), tj. w odniesieniu do dopuszczalnych
poziomw dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyu zawieszonego (w stacji pomiarowej
w Rabce Zdroju w latach 2005-2007). Do oceny jakoci powietrza pozostaych
3 substancji (tlenku wgla, oowiu i benzenu) przyjto dokonan przez WIO
w Krakowie klasyfikacj zanieczyszcze tymi substancjami dla strefy powiatu
nowotarskiego w latach 2004-2006 oraz strefy powiatu nowotarsko-tatrzaskiego
w 2007 r. Obszar ww. powiatw WIO zakwalifikowa do klasy A (nie przekracza
poziomu dopuszczalnego). Ocena jakoci powietrza nie odnosia si do wystpujcych
na obszarze uzdrowiska poziomw pozostaych 2 substancji: benzenu i tlenku wgla
(nie przedstawiono wynikw pomiarw i miejsca ich przeprowadzenia)16.
Uzdrowisko, szczeglnie w strefie ochronnej A, charakteryzuje si parametrami
sanitarnymi powietrza, jak rwnie nateniem pola elektromagnetycznego
odpowiadajcym wymogom dotyczcym obszarw ochrony uzdrowiskowej zgodnie
z obowizujcymi przepisami prawnymi. Wskazano rwnie, e w zwizku ze znaczn
liczb dni z cisz i sabym wiatrem na terenie strefy A naley zwrci uwag na
potencjalne niebezpieczestwo sytuacji smogowych, szczeglnie zim oraz
przygotowa plan dziaa krtkoterminowych, ktry ogranicza takie niebezpieczestwo.
W zakresie oceny jakoci powietrza zaznaczono, e zaleca si przeprowadzanie
co najmniej rocznego cyklu pomiarw potwierdzajcych wyniki uzyskane na podstawie
pomiarw SO2, NO2, a take pyu zawieszonego oraz wynikw uzyskanych
z modelowania i szacowania wynikw, tj. benzenu, oowiu, ozonu i tlenku wgla
w powietrzu. W zakresie klimatu akustycznego zaznaczono, e zaleca si
przeprowadzenie rocznego cyklu bada w celu okrelenia jego oddziaywania
w rnych okresach natenia ruchu w uzdrowisku17.
W operacie uzdrowiskowym wskazano rwnie, e dla polepszenia informacji o rodowisku
Rabki-Zdroju naley:
dy do doposaenia stacji pomiarw meteorologicznych na terenie Uzdrowiska
w urzdzenia potrzebne do oceny bioklimatycznej,
na bieco monitorowa warunki meteorologiczne Uzdrowiska,
13
14

15

16

17

Przez dwa dni w cigu roku w dwch punktach.


Podstaw prawn dla wyznaczenia dopuszczalnych poziomw haasu stanowio rozporzdzenie Ministra rodowiska
z 29 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku (Dz. U. Nr 178, poz. 1841). Rozporzdzenie
to zostao uchylone z dniem 20 lipca 2007 r.
Warto dopuszczalna okrelona w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 30 padziernika 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku oraz sposobw sprawdzania dotrzymania tych
poziomw (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
Ocena taka zostaa wskazana w opracowanym (w lipcu 2008 r.) przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddzia
w Krakowie dokumencie pn. Wykonanie bada i wydanie wiadectwa potwierdzajcego waciwoci lecznicze klimatu
miejscowoci Rabka-Zdrj. Do oceny wykorzystano wyniki pomiarw przeprowadzonych w latach 2005-2007 za pomoc
stacji manualnej, zlokalizowanej w Rabce-Zdroju przy ul. Orkana, zarzdzanej przez PSSE w Nowym Targu. Wykonane
pomiary 24-godzinne (niekompletne) objy okrelenie ste w powietrzu: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki i pyu
zawiesinowego BS (oznaczonego metod reflektometryczn). Posuono si ponadto, uzyskanymi w latach 2004-2007
przez WIO, wynikami klasyfikacji stref wojewdztwa maopolskiego, sporzdzonej wg kryteriw okrelonych dla ochrony
zdrowia. Rabka Zdrj w latach 2004-2006 znajdowaa si w strefie powiat nowotarski, a w 2007 r. w strefie nowotarskotatrzaskiej (benzen, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, ow, py zawieszony PM10, tlenek wgla) oraz w strefie
maopolskiej (ozon).
Zapisy te wynikaj z zaczonego do operatu wiadectwa potwierdzajcego waciwoci lecznicze klimatu, sporzdzonego
23 lipca 2008 r. przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie.
6

przeprowadza systematycznie analizy warunkw sanitarnych powietrza zgodnie


z aktualnymi unormowaniami prawnymi,
dy do staej wsppracy z WIO w zakresie monitoringu jakoci powietrza w RabceZdroju, a w przypadku przekrocze obowizujcych norm zanieczyszcze powietrza
i haasu niezwocznie wdraa programy naprawcze.
(dowd: akta kontroli str. 247-255, 256, 271-285)

W operacie uzdrowiskowym (cz I oglna) okrelono czynnoci zabronione w strefach


ochrony uzdrowiskowej oraz uwzgldniono infrastruktur techniczn i gospodark odpadami
na terenie Gminy, w tym:
a) energetyk ciepln, zaznaczajc, e wytwarzanie ciepa odbywa si poprzez
zastosowanie: gazu ziemnego, oleju opaowego, wgla i koksu, oraz e Gmina kadzie
szczeglny nacisk na redukcj emisji zanieczyszcze do powietrza atmosferycznego
poprzez wdraanie nowych technologii spalania paliw oraz stosowania paliw
ekologicznych;
b) ujcia wody oraz jej jako zaznaczono, e wody podziemne s zej jakoci (klasy V)
z powodu przekroczenia gwnie zawartoci zwizkw azotu, na co moe mie wpyw
niski stopie skanalizowania gminy i miasta, spyw z terenw rolniczych i nieprawidowo
zabezpieczonych skadowisk odpadw. Wskazano, e na terenie Gminy planuje si:
budow: ujcia wody, przepompowni, wody uzdatnianej, stacji uzdatniania wody,
zbiornikw wyrwnawczych, rurocigu tocznego i grawitacyjnego,
modernizacj oraz rozbudow systemu kanalizacyjnego miasta oraz budow
kanalizacji w Chabwce, Ponicach i Rdzawce;
c) gospodark odpadami zaznaczono, e Gmina nie dysponuje wasnym skadowiskiem
odpadw i nadrzdnym celem Gminy winno by denie do objcia selektywn zbirk
odpadw mieszkacw caej gminy, a co za tym idzie do ekologicznego
unieszkodliwienia i wykorzystania odpadw komunalnych.
(dowd: akta kontroli str. 160-164, 175-187)
Potwierdzajc moliwo prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego Minister Zdrowia,
decyzj nr 19 z 5 lutego 2009 r., ustali kierunki lecznicze dla Uzdrowiska, zaznaczajc, e:
a) wody z odwiertu Rabka 19 nie powinno si stosowa do kuracji pitnych i inhalacji
ze wzgldu na du zawarto baru i boru, natomiast mona j wykorzystywa
w lecznictwie zgodnie ze wiadectwem;
b) liczba dni ze redni dobow prdkoci wiatru mniejsz ni 2 m/s wraz z cisz
atmosferyczn okrelajc warunki przewietrzania terenu wynosi 273 dni w roku,
co stanowi warto wysoce ponadnormatywn w odniesieniu do wymogw
rozporzdzenia Ministra Zdrowia18, jednake Rabka-Zdrj naley do rejonw o niskim
zagroeniu wystpowania smogu dziki wysokiemu stopniowi gazyfikacji;
c) analiza pomiarw haasu na terenie miasta, prowadzona jedynie w dwch punktach,
wykazaa przekroczenia rzdu 0,6-9,5% w porze dziennej i 4,7-13,5% w porze nocnej;
d) na podstawie analizy lokalnych warunkw rodowiskowych i ksztatowania przez nie
waciwoci bioklimatycznych wyrnia si trzy strefy: korzystn, umiarkowanie
korzystn oraz niekorzystn (do strefy niekorzystnej zaliczono tereny dna doliny Raby
wraz z okolicami dworca kolejowego);
e) na obszarze Uzdrowiska, w bezporednim ssiedztwie zakadw lecznictwa
uzdrowiskowego, warunki rodowiskowe speniaj wymagania okrelone
w obowizujcych przepisach, jednak Gmina powinna podj dziaania prowadzce
do ochrony klimatu akustycznego;
f) infrastruktura techniczna w zakresie gospodarki energetycznej, wodno-ciekowej,
transportu i komunikacji, a take gospodarka odpadami na obszarze Gminy jest
wystarczajca do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego. Naley jednak dooy
wszelkiej starannoci do dziaa majcych na celu popraw warunkw
rodowiskowych. Systematyczny monitoring parametrw jakociowych pozwoli

18

Rozporzdzenie z 13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu bada niezbdnych do ustalenia waciwoci leczniczych
naturalnych surowcw leczniczych i waciwoci leczniczych klimatu, kryteriw ich oceny oraz wzoru wiadectwa
potwierdzajcego te waciwoci (Dz. U. Nr 80, poz. 565).
7

na szybkie reagowanie w przypadku


dla dziaalnoci uzdrowiskowej.

wystpienia

jakichkolwiek

zagroe

(dowd: akta kontroli str. 139-155)

W okresie od opracowania operatu uzdrowiskowego (stycze 2009 r.) do czasu niniejszej


kontroli Gmina nie zlecaa przeprowadzenia zalecanego w operacie uzdrowiskowym
rocznego cyklu bada w zakresie klimatu akustycznego oraz co najmniej rocznego cyklu
pomiarw sanitarnych powietrza.
Burmistrz wyjania, e zalecanych bada i pomiarw nie przeprowadzano, gdy nie byy
one obligatoryjne. Uzdrowisko charakteryzuje si parametrami sanitarnymi powietrza,
jak rwnie nateniem pola elektromagnetycznego odpowiadajcymi wymogom.
Wskazaa rwnie, e oceny jakoci poszczeglnych elementw rodowiska zapewnia
WIO, ktry na swojej stronie internetowej publikuje analizy dotyczce np. rozkadu ste
dwutlenku siarki, ste pyu zawieszonego PM10, ste benzo(a)pirenu. Burmistrz
zaznaczya jednak, e Gmina podejmowaa nastpujce dziaania w zakresie wsppracy
z WIO:
pismem z 24 lutego 2016 r. zwrcono si do WIO o zainstalowanie na stae na terenie
Gminy stacji pomiarowej monitoringu jakoci powietrza, rwnie w celu dokonywania
pomiarw potwierdzajcych waciwoci lecznicze klimatu, jednak dotychczas stacji
takiej nie zainstalowano;
Burmistrz Rabki-Zdroju, Przewodniczca Rady Miejskiej w Rabce-Zdroju oraz
Przewodniczcy Komisji Uzdrowiskowej wystosowali do WIO zaproszenie
na specjalne posiedzenie Komisji Uzdrowiskowej w celu omwienia kwestii zwizanej
z zainstalowaniem na stae na terenie Gminy stacji pomiarowej monitoringu jakoci
powietrza. W trakcie posiedzenia Komisji, ktre odbyo si 15 marca 2016 r., WIO
popar dziaania Gminy na rzecz monitoringu powietrza.
(dowd: akta kontroli str. 669, 670, 672, 673)
Dziaania Gminy w ramach ochrony stanu rodowiska na obszarze Uzdrowiska oraz dla
utrzymania jego statusu, podejmowane po wejciu w ycie ustawy o lecznictwie
uzdrowiskowym (od padziernika 2005 r.) dotyczyy:
ochrony wd na terenie Gminy w latach 2009-2016 zrealizowano zadania polegajce
na modernizacji kanau sanitarnego, budowie sieci kanalizacji sanitarnej, ktrych koszt
wynis 1 070,3 tys. z, a dziaajcy na terenie Gminy Zakad Wodocigw i Kanalizacji
Sp. z o.o. zrealizowa zadania inwestycyjno-modernizacyjne systemu wodocigowego
i kanalizacyjnego za 3 138,1 tys. z;
poprawy jakoci powietrza 27 listopada 2015 r. zoono wniosek (w zwizku
z ogoszonym naborem przez WFOiGW o dofinansowanie przedsiwzi w ramach
programu Poprawa jakoci powietrza. Cz 2) KAWKA Likwidacja niskiej emisji
wspierajca wzrost efektywnoci energetycznej i rozwj rozproszonych odnawialnych
rde energii. Koszt tego programu, planowany do realizacji w latach 2016-2018,
oszacowano na 3 860,3 tys. z, z udziaem rodkw: wasnych (22,95%), NFOiGW
(45,5%) oraz WFOiGW (32,05%). W ramach tego programu planuje si wymian
niskowydajnych i nieekologicznych mediw grzewczych centralnego ogrzewania
na paliwo stae (piec, kocio), jak rwnie innych rde ciepa z moliwoci spalania
odpadw staych sucych do ogrzewania budynkw, na wysokosprawne, ekologiczne
i nowoczesne rda ciepa. Ponadto Gmina planuje zamontowanie 75 sztuk kolektorw
sonecznych podmiotom, ktre bd si ubiegay o przyznanie dotacji w ramach
programu KAWKA.
(dowd: akta kontroli str. 670, 674-678, 892-905)
W odniesieniu do dziaa podejmowanych w ramach ochrony stanu rodowiska Burmistrz
wskazaa rwnie, e:
a) W zakresie monitorowania zmian stanu rodowiska, zgodnie z zawartymi
porozumieniami pomidzy WIO a gminami Miasto Nowy Targ oraz Rabka-Zdrj,
Gmina dysponuje sprawozdaniem z pomiarw jakoci powietrza wykonanych
w I proczu 2014 roku. Wedug sprawozdana wyniki jakoci pomiarw powietrza
w Rabce-Zdroju z pierwszego procza 2014 r. s korzystniejsze od przewidywanych
ocen rocznych. rednie stenie pyu w pierwszym proczu wynosio 36 g/m3, a ilo
8

przekrocze dopuszczalnego dobowego stenia pyu PM10 (50 g/m3) wynosia 1019.
Stenia dwutlenku siarki nie przekroczyy dopuszczalnego stenia dobowego i byy
znaczco nisze ni w Suchej Beskidzkiej oraz w Nowym Targu. Zdecydowanie
wysokie byy stenia benzo(a)pirenu, ktre rednio wynosiy 10,4 ng/m 3, lecz
w okresie grzewczym osigny wartoci 23,9 ng/m3. Dopuszczalne roczne stenie
benzo(a)pirenu nie powinno przekracza 1 ng/m3. W sprawozdaniu tym podano,
e wystpujce wysokie stenie benzo(a)pirenu wskazuje, e dominujcy wpyw
na wystpujce w powietrzu zanieczyszczenia maj wysokoemisyjne piece, w ktrych
zachodzi niskotemperaturowe spalanie paliw staych. Wskazano rwnie, e Gmina
powinna rozpocz intensywne wdraanie gminnego Programu Ograniczenia Niskiej
Emisji, opartego na inwentaryzacji wszystkich rde niskiej emisji.
Burmistrz wyjania, e w zakresie ograniczenia stenia benzo(a)pirenu podjto
dziaania zwizane z:
realizacj przedsiwzi w ramach programu KAWKA, o ktrych mowa powyej;
20 kwietnia 2016 r. zwrcono si do WIO o objcie Gminy systemem
monitoringu jakoci powietrza, poprzez zainstalowanie na stae stacji pomiarowej
jakoci powietrza. W dniu 16 maja 2016 r. do UM wpyna odpowied, w ktrej
wyjaniono, e w zwizku z przeprowadzeniem w 2014 r. okresowych pomiarw
zanieczyszczenia powietrza w Rabce-Zdroju, ktrych kontynuacji nie
zaplanowano w Programie Pastwowego Monitoringu rodowiska
w wojewdztwie maopolskim na lata 2016-2020 oraz ograniczon iloci stacji
pomiarowych bdcych w dyspozycji Inspektoratu, wykonanie bada
monitoringowych jakoci powietrza na terenie uzdrowiska Rabka-Zdrj moe by
planowane dopiero w pniejszym terminie;
w 2016 r. wystpia do Rady Miejskiej o przyznanie rodkw na zakup monitora
pyu zawieszonego (typu DustTrak II 8530) wraz z wyposaeniem dodatkowym,
tj. systemem zasilania solarnego oraz pakietem systemu zarzdzania.
Po wyraeniu zgody przez Rad Miejsk na zakup ww. monitora Burmistrz
wystpia do Krajowego Laboratorium Referencyjnego i Wzorujcego GIO,
z prob o wydanie opinii dla urzdze pomiarowych pyu zawieszonego typu
DustTrak II 8530 i 8533, uwzgldniajcej zwaszcza informacje na temat
dokonywania oceny poziomw substancji w powietrzu, w odniesieniu
do spenienia przez te urzdzenia wymogw prawa polskiego i europejskiego.
W dniu 6 maja 2016 r. do UM, wpyna odpowied, w ktrej wyjaniono,
e prezentowane urzdzenia nie s waciwymi do pomiarw zanieczyszczenia
powietrza pyem zawieszonym PM10 i PM2,5 w odniesieniu do prawodawstwa
polskiego, a uzyskiwane z nich wyniki nie mog by podstaw do sporzdzania
oceny jakoci powietrza dla terenu, na ktrym pomiary zostay wykonane.
Dodatkowo, w odpowiedzi na pismo Prezesa Zarzdu Stowarzyszenia Gmin
Uzdrowiskowych RP, Minister Zdrowia stwierdzi, e Ministerstwo rodowiska
wyrazio stanowisko, zgodnie z ktrym sprzeciwia si prowadzeniu
indywidualnych pomiarw zanieczyszcze powietrza w uzdrowiskach przez
gminy, argumentujc to obawami, e pomiary byyby prowadzone w sposb
niezgodny z wymaganiami norm i przepisw, a oceny dokonywane przez wadze
uzdrowisk rniyby si od pomiarw i oceny wykonywanej przez WIO.
W zwizku powyszym, Burmistrz odstpia od zakupu monitora pyu
zawieszonego;
w ramach przeprowadzonej w 2015 r. inwentaryzacji rde niskiej emisji,
rozesano 3 818 ankiet do wacicieli wszystkich budynkw prywatnych, a wyniki
tej inwentaryzacji przedstawiono w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy
Rabka-Zdrj20;

19 Rozporzdzenie

20

Ministra rodowiska z 24 sierpnia 2012 r. w sprawie pomiarw niektrych substancji w powietrzu (Dz. U.
poz. 1031) dopuszcza nie wiksza ni 40 g/m3 rednioroczn warto pyu PM10 oraz nie wiksz ni 35 czci
przekraczania stenia dobowego w roku kalendarzowym.
Przedstawiono: struktur urzdze grzewczych ze wzgldu na typ paliwa (stae, pynne) w jednorodzinnych budynkach
mieszkalnych, struktur wiekow rde ciepa oraz sposb przygotowania ciepej wody uytkowej.
9

Stra Miejska przeprowadzaa kontrole spalania odpadw w kotach C.O.21;


prowadzono i uczestniczono w akcjach informacyjnych i edukacyjnych.
Przykadowo na spotkaniu o charakterze informacyjnym i edukacyjnym, ktre
odbyo si w listopadzie 2015 r. w Rabce-Zdroju, w ramach Oglnopolskich
Obchodw Dnia Czystego Powietrza, Burmistrz zabraa gos w temacie Dziaania
i plany Samorzdu w walce o czyste powietrze w Rabce. Przyblienie
zgromadzonym programu KAWKA, a Komendant Stray Miejskiej przedstawi
Dziaania Stray Miejskiej w walce ze spalaniem mieci. Z okazji podpisania
przez 37 gmin z Maopolski oraz Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska
i wadze wojewdztwa porozumienia w sprawie wsplnego ubiegania si
o dofinansowanie w ramach projektu zintegrowanego LIFE Wdraanie Programu
ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Maopolska w zdrowej
atmosferze, przez kilka dni goci w Rabce-Zdroju autobus energetyczny.
Autobus informacyjno-edukacyjny dawa moliwo bezporedniego kontaktu
z modelami: oszczdzania wody, przegrody zewntrznej, rekuperatora,
prezentowa rozwizania dla energetyki wiatrowej, systemu efektywnego
zarzdzania kosztami energii w szkole, nowoczesnymi rozwizaniami
dla infrastruktury wodno-ciekowej, model z tablic dt. owietlenia zewntrznego,
okna energooszczdne, kolektor soneczny, ogniwa fotowoltaiczne, owietlenie
wewntrzne, model prezentujcy dziaanie paneli fotowoltaicznych, tablica
informacyjna na temat inteligentnych sieci energetycznych, model prezentujcy
przenikalno ciepln szyb, model prezentujcy biomas. Ponadto Burmistrz
podpisaa porozumienie o wsppracy pomidzy Radiem Krakw a Miastem
Rabka-Zdrj przy realizacji projektu informacyjno-edukacyjnego Maopolska bez
smogu, w ramach ktrej Radio Krakw odwiedzio osiem najpopularniejszych
maopolskich
miejscowoci
wypoczynkowych
i
uzdrowiskowych.
Oprcz przeprowadzanych pomiarw jakoci powietrza przenonym
pyomierzem, prowadzonej w relacjach antenowych kampanii zwizanej z walk
o lepsz jako powietrza w naszym regionie, zorganizowano bia niedziel,
podczas ktrej istniaa moliwo bezpatnego przebadania i konsultacji
lekarskich.
b) W celu utrzymania statusu Uzdrowiska we wrzeniu 2015 r. rozpoczto przygotowania
do przeprowadzenia procedury udzielenia zamwienia publicznego na zadanie pn.
Badania i ocena waciwoci leczniczych klimatu uzdrowiska Rabka-Zdrj, ktrego
wykonanie jest niezbdne do utrzymania statusu Uzdrowiska22. Burmistrz wyjania,
e w tym celu od grudnia 2015 r. trwaa korespondencja i rozmowy
ze Stowarzyszeniem Gmin Uzdrowiskowych Rzeczpospolitej Polskiej (SGU RP).
Za porednictwem tego Stowarzyszenia prowadzona bya korespondencja w sprawie
uchybie formalnych w treci rozporzdze, na ktrych podstawie naleao
przeprowadzi badania niezbdne do operatu uzdrowiskowego. 11 stycznia 2016 r. UM
otrzyma stanowisko Ministerstwa rodowiska (skierowane do Ministerstwa Zdrowia
i do wiadomoci Prezesa Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych), z ktrego wynika,
i nie zostao znowelizowane rozporzdzenie Ministra Zdrowia, ktre pozwalaoby
przeprowadzi ten proces. Gmina nie moe samodzielnie zleca bada stanu czystoci
powietrza, gdy w Polsce obowizuje system monitoringu pastwowego. Pomimo
istnienia ustawy o gminach uzdrowiskowych, ktra zobowizuje gmin
do przeprowadzenia takich bada, to nie mona ich zrealizowa, bo brak jest przepisw
wykonawczych w tym zakresie. Stanowisko to spowodowao, e Burmistrz Rabki-Zdrj
wstrzyma zrealizowanie zamwienia publicznego na wykonanie zadania pn. Badania
i ocena waciwoci leczniczych klimatu uzdrowiska Rabka-Zdrj.
c) W latach 2014-2016 Gmina realizowaa zadania wasne zwizane z zachowaniem
funkcji leczniczych Uzdrowiska, zaliczajc do nich zadania finansowane z dotacji
21

W latach 2014-2016 Stra Miejska przeprowadzia cznie 866 kontroli, w tym w okresie od stycznia do kwietnia 2016 r.
142 kontrole spalania w kotach C.O.

22

Obowizek okrelony rozporzdzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 roku w sprawie zakresu bada
niezbdnych do ustalenia waciwoci leczniczych naturalnych surowcw leczniczych i waciwoci leczniczych klimatu,
kryteriw ich oceny oraz wzoru wiadectwa potwierdzajcego te waciwoci.
10

uzdrowiskowej oraz z opaty uzdrowiskowej, a ponadto inne zadania finansowane


z budetu Gminy (m.in.: budowa i przebudowa drg gminnych, infrastruktury
technicznej, budowa miasteczka ruchu drogowego w Parku Zdrojowym, modernizacja
Centrum wolnego czasu w Starej Lubovni i Rabce Zdroju w celu poprawy oferty
turystyczno-rekreacyjnej, modernizacja owietlenia ulicznego).
d) Majc na uwadze utrzymanie statusu Uzdrowiska, 13 stycznia 2016 r. skierowano
do zakadw lecznictwa uzdrowiskowego znajdujcych si na terenie Uzdrowiska pisma
dotyczce gospodarki ciekami pokpielowymi wytwarzanymi w tych zakadach, ktra
jest jednym z analizowanych elementw przy sporzdzaniu operatu uzdrowiskowego.
e) 2 marca 2016 r. UM otrzyma od SGU RP informacj, e trwaj prace w Ministerstwie
Zdrowia nad aktualizacj zapisw kluczowego do dalszych dziaa rozporzdzenia,
ktre mog doprowadzi do skrcenia niezbdnego okresu bada do 2 lat. Burmistrz
Rabki-Zdroju podja dalsze dziaania majce na celu jak najszybsze ujednolicenie
przepisw niezbdnych do utrzymania statusu uzdrowiska i 21 marca 2016 r. zwrcia
si do wszystkich parlamentarzystw z okrgu wyborczego obejmujcego Gmin
o interpelacj: Jak Ministerstwo Zdrowia zamierza rozwiza ten problem i czy
prowadzi dziaania zmierzajce do zmiany Rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia
13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu bada niezbdnych do ustalenia waciwoci
leczniczych naturalnych surowcw leczniczych i waciwoci leczniczych klimatu,
kryteriw ich oceny oraz wzoru wiadectwa potwierdzajcego te waciwoci, ktre
pozwolioby gminom uzdrowiskowym udowodni swj status. Otrzymano pisma dwch
posw23, z dziesiciu ktrzy otrzymali korespondencj, z informacj, e zostaa zoona
interpelacja w tej sprawie.
f) W latach 2014-2016 (do maja) Gmina nie przeznaczaa rodkw finansowych
na monitoring jakoci powietrza. W 2015 r. z budetu Gminy wydatkowano 18,5 tys. z
na opracowanie programu ograniczenia niskiej emisji, ktry by niezbdny przy zoeniu
wniosku o dofinansowanie w ramach programw pomocowych na ochron powietrza.
Wniosek taki, w ramach programu KAWKA, Gmina zoya do WFOiGW 27 listopada
2015 r. Uchwa w sprawie przyjcia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy
Rabka-Zdrj podjto 25 listopada 2015 r. Plan okrela kierunki dziaa w zakresie
eliminacji niskiej emisji, ktra jest gwnym rdem zanieczyszcze powietrza, a take
zwikszenia udziau energii pochodzcej ze rde odnawialnych oraz zmniejszenia
zuycia energii finalnej. W planie tym zdefiniowano cztery cele strategiczne24, ktrych
realizacja miaa doprowadzi do osignicia na terenie caej Gminy, do 2023 r.,
standardw jakoci powietrza, zgodnych z wymogami krajowego i unijnego
prawodawstwa dotyczcego ochrony rodowiska oraz zgodnych z rekomendacjami
wiatowej Organizacji Zdrowia.
(dowd: akta kontroli str. 674- 679, 700-714, 743-756, 888, 889-905, 912-924)
Minister Zdrowia w odpowiedzi na interpelacje poselskie25, o ktrych mowa w wyjanieniach
Burmistrz, wskaza m.in., e w Ministerstwie Zdrowia trwaj prace nad przygotowaniem
nowelizacji rozporzdzenia celem przywoania aktualnych aktw wykonawczych Ministra
rodowiska w sprawie poziomw niektrych substancji w powietrzu, dokonywania oceny
poziomw substancji w powietrzu oraz dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku.
Wskaza rwnie, e problematyka dokonywania oceny waciwoci leczniczych klimatu
w uzdrowisku (kwestia obowizywania systemu prowadzenia Pastwowego Monitoringu
rodowiska, ktry nie przewiduje moliwoci okrelenia stanu czystoci powietrza
23
24

25

Pismo z 4 kwietnia 2016 r. (wpyw do UM 8 kwietnia 2016 r.) i pismo z 5 kwietnia 2016 r. (wpyw do UM 11 kwietnia 2016 r.).
Celami tymi byy: eliminacja niskiej emisji z sektora komunalnego, mieszkaniowego oraz gospodarczego wraz
ze zwikszeniem udziau odnawialnych rde energii; systematyczna poprawa efektywnoci energetycznej w sektorze
komunalnym i pozakomunalnym; znaczce zmniejszenie zanieczyszcze i uciliwoci wynikajcych z presji ruchu
koowego na terenie Gminy oraz podniesienie spoecznej wiadomoci potrzeby dbaoci o wysok jako powietrza.
Dotyczyo to odpowiedzi Ministra Zdrowia z:15 kwietnia 2016 r. na interpelacj nr 2124 z 29 marca 2016 r. w sprawie zmian
w przepisach wykonawczych dotyczcych sporzdzania operatu uzdrowiskowego przez gminy uzdrowiskowego, 28 kwietnia
2016 r. na interpelacje nr 2300 z 5 kwietnia 2016 r. w sprawie bada stanu czystoci powietrza oraz z 12 maja 2016 r.
na interpelacje nr 2528 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie braku nowelizacji rozporzdzenia Ministra Zdrowia z 13 kwietnia
2006 r. w sprawie zakresu bada niezbdnych do ustalenia waciwoci leczniczych naturalnych surowcw leczniczych
i waciwoci leczniczych klimatu, kryteriw ich oceny oraz wzoru wiadectwa potwierdzajcego te waciwoci. Odpowiedzi
te zawieray tak sam tre.
11

w odniesieniu do poszczeglnych miejscowoci czy obszarw uzdrowisk), zostaa


przedstawiona do zaopiniowania przez Ministra rodowiska, Pastwowy Zakad Higieny
Zakad Higieny rodowiska oraz Gwny Inspektorat Ochrony rodowiska. W odpowiedzi,
powyej wskazane podmioty przedstawiy stanowiska, zgodnie z ktrymi nie znajduje
uzasadnienia konieczno wydzielania z istniejcych stref, objtych PM, odrbnych
obszarw, jakimi s uzdrowiska. Ponadto wskazano, e ocena jakoci powietrza
w uzdrowiskach moe by wykonana w oparciu o istniejce dane i informacje udostpniane
w ramach PM, z zastosowaniem technik modelowania matematycznego oraz metod
obiektywnego szacowania i analogi do innych obszarw. Za zasadne natomiast uznano
konieczno prowadzenia pomiarw cigych celem oceny dotrzymania norm jakoci
powietrza. Ministerstwo rodowiska sprzeciwia si prowadzeniu indywidualnych pomiarw
zanieczyszcze powietrza w uzdrowiskach przez gminy, argumentujc to obawami,
e pomiary byyby prowadzone w sposb niezgodny z wymaganiami norm i przepisw,
a oceny dokonywane przez wadze uzdrowisk rniyby si od pomiarw i oceny
wykonywanej przez WIO.
(dowd: akta kontroli str. 859-866)
W protokole z posiedzenia Komisji Ochrony rodowiska, Rolnictwa i Utrzymania Czystoci
Rady Miejskiej (21 marca 2016 r.) zaznaczono, e Burmistrz: przedstawia inwestycje
przeprowadzone w Gminie zwizane z ochron powietrza i popraw jego jakoci, do ktrych
zaliczya m.in. zlikwidowanie 216 palenisk wglowych, termomodernizacj wszystkich szk,
likwidacj ogrzewania wglem w 19 obiektach sanatoryjnych; omwia funkcjonujce
programy zwizane z ochron i popraw jakoci powietrza. W protokole zaznaczono take,
i odbya si dyskusja i radni zadawali pytania dotyczce realizacji programw zwizanych
z popraw jakoci powietrza.
(dowd: akta kontroli str. 800, 801)
Z informacji WIO (uzyskanej na potrzeby niniejszej kontroli) wynika m.in.,
e w Rabce-Zdroju przeprowadzano pomiary jakoci powietrza w 2014 r. (przez cay rok,
w rwnomiernie rozoonych w cigu roku seriach, 2x2 tygodnie na kwarta, tj. w 124
dniach). Wyniki tych pomiarw wskazuj, e zanieczyszczenie powietrza w poszczeglnych
dniach wynosio: stenie pyu zawieszonego PM10 od 6 do 167 g/m3, w tym powyej
50 g/m3 przez 22 dni, a stenie benzo(a)pirenu w pyle od 0,4 do 29,9 ng/m3, przy czym
stenie powyej 1 ng/m3 stwierdzono badaniami w 76 dniach. W latach 2013-2014
nie prowadzono pomiarw jakoci haasu na terenie Uzdrowiska. Rabka-Zdrj nie bya ujta
w Programie Pastwowego Monitoringu rodowiska wojewdztwa maopolskiego na lata
2013-2015.
(dowd: akta kontroli str. 513-518)
W latach 2014-2016 (do czasu kontroli) w Uzdrowisku, poza pomiarami jakoci powietrza,
o ktrych mowa w ww. pimie WIO, nie prowadzono kompleksowych bada stanu
rodowiska, w tym bada: dopuszczalnego poziomu natenia haasu, emisji pl
elektromagnetycznych, 5 z 8 dopuszczalnych26 i wszystkich 6 docelowych poziomw
substancji w powietrzu27, zrnicowanych ze wzgldu na ochron zdrowia ludzi i ochron
rolin, okrelonych w 2 ust. 1 i ust. 2 rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia
24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomw niektrych substancji w powietrzu28.
(dowd: akta kontroli str. 670-678)
1.7. W okresie objtym kontrol w Gminie dziaaa Komisja Uzdrowiskowa, powoana
z radnych w skadzie siedmioosobowym. Uchwaami w sprawie powoania staych komisji
Rada Miejska okrelia, e do zada Komisji Uzdrowiskowej nale sprawy okrelone w art.
47 ust. 2 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym oraz zwizane z opiniowaniem studium
uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, a take z lecznictwem.
(dowd: akta kontroli str. 519-524)
W planach pracy Komisji Uzdrowiskowej na rok: 2014, 2015 i 2016 uwzgldniano m.in:
opiniowanie projektw zamierze inwestycyjnych Gminy dotyczcych obszarw Uzdrowiska
26
27
28

Tj. benzenu, tlenkw azotu, oowiu, pyu zawieszonego PM2,5 (termin do osignicia do 1 stycznia 2015 r. faza 1) i tlenku wgla.
Tj. arsenu, benzo(a)pirenu, kadmu, niklu, ozonu i pyu zawieszonego PM2,5.
Dz. U. poz. 1031, zwane dalej rozporzdzeniem w sprawie poziomw niektrych substancji w powietrzu.
12

oraz obszaru ochrony uzdrowiskowej; opiniowanie studium uwarunkowa, kierunkw


zagospodarowania przestrzennego oraz projektw m.p.z.p.; analiz stanu ochrony
rodowiska Gminy w aspekcie utrzymania walorw leczniczych Uzdrowiska; zapoznanie si
ze stanem lecznictwa na terenie Gminy; rozpatrywanie pism, skarg i wnioskw
skierowanych do Komisji.
W latach 2014-2016 (do kwietnia) Komisja Uzdrowiskowa skadaa wnioski do Burmistrza,
ktre dotyczyy m.in.: wnioskw do projektu studium uwarunkowa i kierunkw
zagospodarowania przestrzennego Gminy; wystpienia do Starosty Nowotarskiego
o wykonanie aktualizacji mapy zasadniczej, na ktrej sporzdzono m.p.z.p. dla strefy A.
Burmistrz wyjania, e Komisja Uzdrowiskowa nie zgaszaa konkretnych inicjatyw
w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego.
W lutym 2016 r. Burmistrz przekazaa do Komisji Uzdrowiskowej oraz do Komisji Ochrony
rodowiska, Rolnictwa i Utrzymania Czystoci pismo otrzymane 29 lutego 2016 r.
od przewodniczcego Komitetu Osiedla Nowy wiat z apelem o podjcie konkretnych
dziaa, ktre pozwol wreszcie poprawi stan naszego powietrza. Tematyka zwizana
z monitorowaniem jakoci powietrza bya omawiana przez ww. komisje na posiedzeniach
w dniach 15 i 21 marca 2016 r. W protokole z posiedzenia Komisji Uzdrowiskowej
zaznaczono, e pomiary powietrza musz by koordynowane z WIO i Ministerstwem
Zdrowia, oraz e omawiano programy ochrony rodowiska.
(dowd: akta kontroli str. 525-527, 605, 606, 830-858)
1.8. W latach 2014-2016 Gmina realizowaa zadania wasne zwizane z zachowaniem
funkcji leczniczych Uzdrowiska, wskazane w art. 46 pkt 3 ustawy o lecznictwie
uzdrowiskowym, finansowane z dotacji uzdrowiskowej oraz z opaty uzdrowiskowej,
zaliczajc do nich: utrzymanie zieleni w Parku Zdrojowym, oczyszczanie miasta,
przebudow ulic, zakup solanki na potrzeby tni solankowej, utrzymanie i obsuga fontann,
zakup urzdze sportowych do Parku Zdrojowego, utwardzenie terenu przy tni
solankowej. Na realizacj tych zada w 2014 i 2015 r. wydatkowano rodki dotacji w kwocie
odpowiednio: 618 tys. z i 636 tys. z oraz rwnowarto uzyskanych wpyww opaty
uzdrowiskowej w kwocie: 697,5 tys. z i 682,4 tys. z;
(dowd: akta kontroli str. 672-679, 736, 742-765)
Ustalone
nieprawidowoci

W dziaalnoci kontrolowanej jednostki w zakresie speniania przez Gmin warunkw


do zachowania statusu uzdrowiska stwierdzono nastpujce nieprawidowoci:
1. Statut Uzdrowiska zosta uchwalony 26 lutego 2009 r., tj. z ponad czteromiesicznym
opnieniem w odniesieniu do terminu okrelonego w art. 59 ust. 2 ustawy
o lecznictwie uzdrowiskowym, zgodnie z ktrym gmina obowizana bya w terminie
trzech lat od dnia wejcia w ycie ww. ustawy (tj. 2 padziernika 2005 r.)
do sporzdzenia i przedoenia ministrowi waciwemu do spraw zdrowia operatu
uzdrowiskowego i uchwalenia statutu uzdrowiska.
Burmistrz wyjania, e przyczyn uchwalenia statutu Uzdrowiska z opnieniem bya
potrzeba uzupenienia operatu uzdrowiskowego, a dopiero prawomocna decyzja
Ministra Zdrowia dawaa podstaw do uchwalenia statutu.
(dowd: akta kontroli str. 315, 316, 779, 781)
Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag, e zlecenie opracowania operatu
uzdrowiskowego umow zawart z wykonawc dopiero 18 kwietnia 2008 r.,
bez uwzgldnienia czasu niezbdnego na ewentualne jego uzupenienie, niewtpliwie
przyczynio si do opnienia w uchwaleniu statutu Uzdrowiska.
(dowd: akta kontroli str. 476-487)
2. W obowizujcym w latach 2014-2016 (do czasu zakoczenia kontroli) statucie
Uzdrowiska z 17 lipca 2013 r. nie okrelono:
waciwoci naturalnych surowcw leczniczych wystpujcych na terenie
Uzdrowiska i waciwoci leczniczych klimatu, wymaganych przez art. 41 ust. 2
pkt 4 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym,
urzdze lecznictwa uzdrowiskowego wymaganych przez art. 41 ust. 2a ustawy
o lecznictwie uzdrowiskowym.

13

Burmistrz wyjania, e w ww. statucie Uzdrowiska nie uwzgldniono waciwoci


naturalnych surowcw leczniczych oraz urzdze lecznictwa uzdrowiskowego, gdy
zostay one uwzgldnione w operacie uzdrowiskowym, na podstawie ktrego zosta
uchwalony statut.
(dowd: akta kontroli str. 325-337, 779, 781)
Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag, e ujcie tych danych w operacie
uzdrowiskowym, nie zwalniao Gminy z obowizku wykazania ich w statucie
Uzdrowiska.

2. Przestrzeganie zakazw okrelonych w art. 38a


ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym
Opis stanu
faktycznego

2.1. Dla Uzdrowiska wydzielono trzy strefy ochrony uzdrowiskowej A, B i C


o powierzchni odpowiednio: 1 681,1 ha, i 722,4 ha oraz 2 779,3 ha.
M.p.z.p. dla wszystkich trzech stref uchwalono 31 maja 2010 r., zachowujc obowizujcy
dwuletni termin od dnia otrzymania decyzji Ministra Zdrowia o moliwoci prowadzenia
lecznictwa uzdrowiskowego, okrelony w art. 38b ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym.29
Uchwaa ta zostaa zaskarona przez Wojewod Maopolskiego do Wojewdzkiego Sdu
Administracyjnego w Krakowie, ktry wyrokiem z 13 lipca 2013 r. stwierdzi jej niewano,
a Naczelny Sd Administracyjny wyrokiem z 11 maja 2012 r. oddali skarg kasacyjn.30
(dowd: akta kontroli str. 549-551, 586-604)
Rada Miejska 10 padziernika 2014 r. uchwalia m.p.z.p. dla strefy A ochrony
uzdrowiskowej31, a 15 czerwca 2015 r. dla czci obszaru Gminy obejmujcej rejon
ul. Podhalaskiej i ul. Rynek w Rabce-Zdroju, pooonych w strefach B i C ochrony
uzdrowiskowej. W planie dla strefy A wskazano, e stref t okrela statut Uzdrowiska
( 2 ust. 1 pkt 9 uchway), oraz e inwestycje dopuszczone ustaleniami planu mog by
realizowane pod warunkiem uwzgldnienia warunkw wskazanych w przepisach
odrbnych, w szczeglnoci przepisw dotyczcych strefy A okrelonych w ustawie
o lecznictwie uzdrowiskowym ( 2 ust. 3 uchway).
(dowd: akta kontroli str. 325-332, 552-585)
2.2. W latach 2012-2016 (do kwietnia) do UM nie wpyna skarga, ktra odnosiaby si
do przestrzegania zakazw okrelonych w art. 38a ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym.
(dowd: akta kontroli str. 654-668)
W latach 20122015 Burmistrz wydaa cznie 63 decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego, w tym 57 dla inwestycji zaplanowanych do realizacji w strefach ochrony
uzdrowiskowej. Badanie 38 decyzji dotyczcych inwestycji o ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego na obszarze Uzdrowiska32 wykazao, e wszystkie poprzedzone zostay
uzgodnieniami z Ministrem Zdrowia, tj. zgodnie z art. 53 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 27 marca
2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym33.
(dowd: akta kontroli str. 435, 436)

Zgodnie z art. 38 ust. 2 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, w brzmieniu obowizujcym do 6 lipca 2011 r., gmina, ktra
uzyskaa status uzdrowiska obowizana bya sporzdzi i uchwali miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego na
zasadach okrelonych w odrbnych przepisach, w terminie do 2 lat od dnia uzyskania statusu.
30 O niewanoci tej uchway NSA orzek z powodu: naruszenia trybu sporzdzenia planu poprzez nieponowienie procedury
planistycznej (niedokonanie ponownych uzgodnie w niezbdnym zakresie oraz niewyoenie projektu planu do publicznego
wgldu po dokonaniu w nim zmian wskutek uwzgldnienia uwag); naruszenia zasad sporzdzania planu poprzez wskazanie
warunkw dopuszczalnoci ustanowienia suebnoci drogowych; naruszenia obowizku zgodnoci planu ze studium
uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego.
31 Uchwaa nr LIV/367/14 Rady Miejskiej w Rabce-Zdroju z dnia 10 padziernika 2014 r. w sprawie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego dla strefy A ochrony uzdrowiskowej Uzdrowiska Rabka-Zdrj.
32 Osiem wydanych w 2012 r. (tj. wszystkie dotyczce inwestycji w strefie uzdrowiskowej) oraz po 10 decyzji wydanych
w latach 2013, 2014 i 2015.
33 Dz. U. z 2015 r., poz. 199 ze zm.
29

14

Badanie 20 decyzji o warunkach zabudowy34 dla 11 inwestycji realizowanych w strefie C


oraz dziewiciu inwestycji realizowanych w strefie B wykazao, e:
a) dziewi decyzji zostao wydanych dla inwestycji z przeznaczeniem na prowadzenie
w nich dziaalnoci handlowej lub dziaalnoci usugowo-handlowo-mieszkaniowej,
w tym trzy dotyczyy budowy obiektw handlowych o powierzchni przekraczajcej
400 m2 kady, zaplanowanych wycznie w strefie C,
b) pozostaych 11 decyzji dotyczyo inwestycji polegajcych na: budowie lub rozbudowie
budynkw mieszkaniowych, budynkw rekreacji indywidualnej, magazynw, pawilonu
biurowego, przebudowie budynku usugowego do funkcji usug gastronomicznych oraz
budowy stacji transformatorowej.
We wszystkich badanych decyzjach przestrzegano zakazw okrelonych w art. 38a ustawy
o lecznictwie uzdrowiskowym. Kady projekt tych decyzji by uzgodniony z Ministrem Zdrowia.
(dowd: akta kontroli str. 347-408, 434, 651-653)
Wrd decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego nie byo adnej, ktra
dotyczyaby lokalizacji stacji bazowej telefonii komrkowej. Jedn decyzj, z 3 wrzenia
2015 r., Burmistrz odmwia ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego dla inwestycji
budowy stacji bazowej telefonii komrkowej wraz z wewntrzn lini zasilajc, planowan
do realizacji w strefie B. W uzasadnieniu tej decyzji podano m.in., e planowana
inwestycja bdzie negatywnie oddziaywa na obszar ochrony uzdrowiskowej B oraz
na stref A ze wzgldu na bliskie ssiedztwo. Decyzja ta zostaa zaskarona
do Samorzdowego Kolegium Odwoawczego w Nowym Sczu, ktre 1 grudnia 2015 r.
uchylio zaskaron decyzj i przekazao spraw do ponownego rozpatrzenia w pierwszej
instancji35. Decyzj z 11 lutego 2016 r. Burmistrz umorzya postpowanie administracyjne
w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji, gdy inwestor nie uzyska decyzji
o rodowiskowych uwarunkowaniach w terminie okrelonym w wezwaniu.
(dowd: akta kontroli str. 409-433, 802-824)
Z informacji Starosty Nowotarskiego (uzyskanej na potrzeby niniejszej kontroli) wynika m.in.,
e w latach 2012-2015 nie byo zgosze dotyczcych lokalizacji instalacji, ktrych emisja
moga negatywnie oddziaywa na rodowisko, jak rwnie nie stwierdzono przypadkw
wskazujcych na moliwo negatywnego oddziaywania instalacji na rodowisko.
(dowd: akta kontroli str. 501-512)
Spord 60 podatnikw opacajcych podatek od nieruchomoci od obiektu
przekraczajcego 400 m2 powierzchni uytkowej (wedug stanu na 25 kwietnia 2016 r.)
w 25 obiektach prowadzono dziaalno handlow. Nie byo przypadku, aby wrd tych
obiektw byy takie, ktre powstay w strefie ochrony uzdrowiskowej A lub B po wejciu
w ycie ustawy o zmianie ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym (tj. 7 lipca 2011 r., ktr
wprowadzono m.in. zakaz lokalizacji w strefie A obiektw handlowych o powierzchni
uytkowania wikszej ni 400 m2).
(dowd: akta kontroli str. 439-452, 467-471, 607-619)

3. Realizacja zada wasnych zwizanych


zachowaniem funkcji leczniczych Uzdrowiska
Opis stanu
faktycznego

3.1. Uchwaami w sprawie zasad ustalania, sposobu poboru, terminu patnoci oaz
wysokoci stawek opaty uzdrowiskowej36 Rada Miejska okrelia, e:
Po pi decyzji wydanych w roku: 2012, 2013, 2014 i 2015.
SKO w wydanej decyzji wskazao m.in., e decyzja Burmistrza nie ma w istocie uzasadnienia prawnego, ani prawidowego
uzasadnienia faktycznego, poniewa nie rekompensuj tych brakw dywagacje oparte na zbyt swobodnej ocenie dowodw.
Organ nie wyjani na czym faktycznie ma polega naruszenie adu przestrzennego, waciwoci leczniczych powietrza
w uzdrowisku, krajobrazu itp. posikujc si argumentacj faktycznie poza prawn. Postpowanie organu i uzasadnienie
zaskaronej decyzji daje podstaw do stwierdzenia, e organ w niewaciwy sposb oceni charakter i istot decyzji
o ustaleniu lokalizacji, bowiem usiowa wykorzysta prowadzone postpowanie do kreowania lokalnej polityki planistycznej.
36 Uchway Rady Miejskiej: nr XLIV/295/13 z 30 grudnia 2013 r. wesza w ycie od 23 stycznia 2014 r., nr III/11/14 z 30
grudnia 2014 r. wesza w ycie od 2 lutego 2015 r., nr XIV/98/15 z 28 padziernika 2015 r. wesza w ycie od 1 stycznia
2016 r.
34
35

15

stawka uzdrowiskowa pobierana od osb fizycznych przebywajcych duej ni jedn


dob w Rabce-Zdroju w celach wypoczynkowych, turystycznych, zdrowotnych lub
szkoleniowych, wynosia za kady dzie pobytu: 3 z w latach 2014-2015, z tym, e od
2 lutego 2015 r. od dzieci do lat szeciu okrelona zostaa w kwocie 1,50 z, natomiast
od 1 stycznia 2016 r. stawka wynosia odpowiednio: 3,10 z i 1,60 z (od dziecka do lat
szeciu). Stawki te nie przekraczay grnej granicy stawek okrelonych przez Ministra
Finansw37, gdy w 2014, 2015 i 2016 r. stanowiy odpowiednio 69,8% i 69,4% i 72,6%
stawki maksymalnej. Uchwalone stawki byy rwne stawkom okrelonym w projektach
uchwa przygotowanych przez Burmistrza;
inkasentami opaty uzdrowiskowej byy osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki
organizacyjne nieposiadajce osobowoci prawnej prowadzce hotele, pensjonaty,
zakady uzdrowiskowe, motele, domy wczasowe, domy wycieczkowe, orodki
szkoleniowe, sanatoria, kwatery prywatne, pokoje gocinne i inne obiekty, w ktrych
wiadczone s usugi w zakresie zakwaterowania;
pobrane kwoty opaty uzdrowiskowej inkasenci zobowizani byli wpaca w terminie
do 10. kadego miesica za miesic ubiegy do kasy UM lub na rachunek bankowy UM;
na pobran opat uzdrowiskow inkasenci wydawali pokwitowanie na drukach cisego
zarachowania pobieranych w Wydziale Finansowo-Budetowym UM;
wynagrodzenie za inkaso wynosio 10% pobranej kwoty.
Wykaz inkasentw stanowi zacznik do poszczeglnych uchwa Rady Miejskiej, w ktrych
wyszczeglniono adresy wiadczonych usug w zakresie zakwaterowania w liczbie:
99 w 2014 r., 114 w 2015 r., 120 w 2016 r. oraz imiona i nazwiska inkasentw
(dane personalne) w liczbie odpowiednio: 114, 131, 140. Z inkasentami opaty
uzdrowiskowej nie zawierano umw.
(dowd: akta kontroli str. 4-30)
3.2. Na terenie Uzdrowiska funkcjonowao 15 zakadw lecznictwa uzdrowiskowego38,
w tym siedem sanatoriw i cztery szpitale. Od osb leczcych si w szpitalach
uzdrowiskowych nie pobierano opaty uzdrowiskowej zgodnie z art. 17 ust. 2 pkt 2 ustawy
z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opatach lokalnych39. W latach 2014-2015 Szpital
Kardiologiczny, ktry by placwk o charakterze medyczno-wypoczynkowym, pobra opaty
uzdrowiskowe od osb przebywajcych w nim w celach wypoczynkowych w cznej
wysokoci 2 835 z.
(dowd: akta kontroli str. 624-635, 925-929)
3.3. Kontrole poboru opaty uzdrowiskowej UM przeprowadzi w 2014 r. u 17 inkasentw
(15% oglnej liczby inkasentw) oraz w 2015 r. u 23 inkasentw (17,6%). W wyniku tych
kontroli stwierdzono przypadki: braku biecego pobierania opaty uzdrowiskowej,
biecego prowadzenia ksiki meldunkowej, terminowego odprowadzania opaty
uzdrowiskowej40 oraz braku kwitariusza do pobierania opat (inkasent zosta zobowizany
do zgoszenia si do UM w celu wyjanienia braku kwitariusza).
Burmistrz wyjania m.in., e w UM nie byo odrbnych przepisw i zarzdze dotyczcych
przeprowadzania kontroli. Kontrole byy przeprowadzane na podstawie przepisw ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa41. Celem kontroli byo sprawdzenie
czy kontrolowani wywizuj si z obowizkw wynikajcych z przepisw prawa
podatkowego (art. 281 2 Ordynacji podatkowej). Czynnoci sprawdzajce miay rwnie
na celu sprawdzenie prawidowoci poboru i terminowoci wpacania zainkasowanych kwot,
formalnej poprawnoci dokumentw oraz ustalenia stanu faktycznego w zakresie
37

38

39
40

41

Stawka opaty uzdrowiskowej nie moga przekroczy: 4,30 z w 2014 r. (obwieszczenie Ministra Finansw z dnia 7 sierpnia
2013 r. w sprawie grnych granic stawek kwotowych podatkw i opat lokalnych w 2014 r., M.P. poz. 724), 4,32 z w 2015 r.
(obwieszczenie Ministra Finansw z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie grnych granic stawek kwotowych podatkw i opat
lokalnych w 2015 r., M.P. poz. 718), 4,27 z w 2016 r. (obwieszczenie Ministra Finansw z dnia 5 sierpnia 2015 r. w sprawie
grnych granic stawek kwotowych podatkw i opat lokalnych w 2016 r., M.P. poz. 735).
Spord 16 zakadw lecznictwa uzdrowiskowego, wykazanych w statucie Uzdrowiska, jeden (NZOZ Sanatorium
Rzymianka) zosta sprzedany w 2012 r.
Dz. U. z 2016 r. poz. 716.
W dwch zbadanych sprawach stwierdzono, e nie naliczono odsetek na podstawie art. 54 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej
kwota odsetek wyniosa odpowiednio: 0,18 z i 1,57 z, tj. nie przekroczya wysokoci 8,70 z.
Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm., zwana dalej Ordynacj podatkow.
16

niezbdnym do stwierdzenia zgodnoci z przedstawionymi dokumentami. Jeeli w trakcie


kontroli inkasenta ujawniono nieprawidowoci w poborze lub rozliczeniu opaty
uzdrowiskowej, do protokou wpisywane byy zalecenia w celu ich usunicia.
Burmistrz wskazaa rwnie, e w przypadku nieterminowych wpat zainkasowanej opaty
uzdrowiskowej naliczane byy inkasentowi odsetki za zwok w wysokoci odpowiadajcej
odsetkom od zalegoci podatkowej. Jeeli kwota odsetek nie przekraczaa kwoty 8,70 z,
na podstawie art. 54 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej nie pobierano odsetek.
(dowd: akta kontroli str. 113-138, 887, 888, 889-891, 906-911)
3.4. Dochody z tytuu opaty uzdrowiskowej ujmowano w rozdziale 75618 Wpywy z innych
opat stanowicych dochody jednostek samorzdu terytorialnego na podstawie ustaw,
0390 Wpywy z opaty uzdrowiskowej. W paragrafie 0390 nie ujmowano innych dochodw
poza opat uzdrowiskow, z tytuu ktrej dochody wyniosy odpowiednio: 697,5 tys. z
w 2014 r., 682,4 tys. z w 2015 r. oraz 109,3 tys. z w I kwartale 2016 r. W sprawozdaniu
Rb-27S Sprawozdanie z wykonania planu dochodw budetowych jednostki samorzdu
terytorialnego za rok 2014 i 2015 oraz na dzie 31 marca 2016 r. wykazano dochody
z tytuu opaty uzdrowiskowej w wysokoci odpowiadajcej danym wynikajcym z ewidencji
ksigowej (konto 130 Rachunek biecy jednostki).
(dowd: akta kontroli str. 39-53)
3.5. Dotacje uzdrowiskowe
W latach 2012-2016 Gmina wystpowaa do Wojewody Maopolskiego z wnioskami
o dotacj z budetu pastwa dla gminy uzdrowiskowej (dotacja uzdrowiskowa)42
na poszczeglne lata. Na podstawie wnioskw skadanych w latach 2014-2016 ustalono,
e Gmina zachowaa obowizujce terminy oraz wnioskowaa o nalen kwot dotacji
uzdrowiskowej (w wysokoci rwnej wpywom z tytuu opaty uzdrowiskowej pobranej w roku
poprzedzajcym rok bazowy), tj. zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Finansw z 9 czerwca
2006 r. w sprawie trybu i terminw ustalenia oraz przekazania dotacji z budetu pastwa
gminie uzdrowiskowej43.
We wnioskach o dotacj na 2014, 2015 i 2016 r. podano liczb osobodni, ktra wynosia
odpowiednio: 179 044, 206 893 i 206 013. Skarbnik Rabki-Zdroju wskazaa,
e we wnioskach tych liczb osobodni ustalono przez podzielenie kwoty wpyww z tytuu
opaty uzdrowiskowej, pobranej w roku poprzedzajcym rok bazowy przez ustalon stawk
opaty, obowizujc w roku poprzedzajcym rok bazowy. Wyjania, e liczb osobodni
ustalono w ten sposb, z uwagi na fakt, e w latach 2012-2014 obowizywaa jedna stawka
opaty wynoszca 3 z, oraz e ze wzgldu na du liczb inkasentw nie byo moliwe
rozliczenie ich pod wzgldem osobodni. Wskazaa rwnie, e w zwizku z tym,
e od 2015 r. ustalono dwie stawki opaty uzdrowiskowej, planuje si w najbliszym okresie
zobowiza inkasentw do przedkadania danych w zakresie liczby osobodni.
(dowd: akta kontroli str. 31-42, 56-90, 111, 112, 773-775)
W 2014 i 2015 r. Gmina otrzymaa dotacj uzdrowiskow w kwocie wnioskowanej,
tj. odpowiednio 618 tys. z i 636 tys. z., przekazan przez Maopolski Urzd Wojewdzki
w Krakowie (MUW) 17 lipca 2014 r. i 3 sierpnia 2015 r. Dochody z tytuu opaty
uzdrowiskowej wprowadzono do budetu Gminy w trakcie roku, po otrzymaniu pism
Wojewody Maopolskiego informujcych o przyznanych kwotach dotacji44. Otrzymanie
dotacji poprzedziy umowy zawarte pomidzy Wojewod Maopolskim, a Gmin 1 lipca
2014 r. (z terminem realizacji zadania od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 r.) oraz 24 lipca
2015 r. (z terminem realizacji zadania od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 r.).
Wedug tych umw dotacja bya przeznaczona na sfinansowanie zada wasnych
zwizanych z zachowaniem funkcji leczniczych Uzdrowiska w zakresie i na zasadach
okrelonych w ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym, tj.:
a) w 2014 r. z przeznaczeniem na: oprnianie koszy ulicznych z terenu miasta i Parku
Zdrojowego; utrzymanie czystoci na terenie Uzdrowiska; zakup solanki na potrzeby
42

43
44

Wnioski o dotacje uzdrowiskowe: na 2014 r. z 20 marca 2014 r. (wysany tego samego dnia), na 2015 r. z 20 marca 2015 r.,
na 2016 r. z 24 marca 2016 r. (wysany elektronicznie 30 marca 2016 r.).
Dz. U. nr 103, poz. 705.
W latach 2014-2016 dotacje uzdrowiskowe wprowadzono do budetu Gminy uchwaami Rady Miejskiej w Rabce-Zdroju:
z 19 marca 2014 r. w oparciu o pismo Wojewody Maopolskiego z 20 lutego 2014 r., z 25 marca 2015 r. w oparciu o pismo
z 12 lutego 2015 r. oraz z 27 kwietnia 2016 r. w oparciu o pismo z 24 marca 2016 r.
17

Tni Solankowej; wykonanie ci pielgnacyjnych i formujcych drzew i krzeww,


wycink pielgnacyjn drzew; utrzymanie zieleni w Parku Zdrojowym oraz na terenie
miasta; utrzymanie i nadzr techniczny nad prawidowym funkcjonowaniem sadzawki
Nerka, fontanny muzycznej przed kawiarni Zdrojowa oraz Trzy Re;
b) w 2015 r. z przeznaczeniem na wydatki inwestycyjne (zakup urzdze sportowych do Parku
Zdrojowego) oraz wydatki biece, w tym: utrzymanie czystoci na terenie Uzdrowiska;
zakup solanki na potrzeby Tni Solankowej; utrzymanie zieleni w Parku Zdrojowym
oraz na terenie miasta; utrzymanie i nadzr techniczny nad prawidowym funkcjonowaniem
sadzawki Nerka, fontanny muzycznej przed kawiarni Zdrojowa i Trzy Re.
W zakresie wykorzystania i rozliczenia dotacji ww. umowami okrelono m.in., e:
wykorzystanie dotacji nastpuje przez zapat za zrealizowane zadanie, na ktre
dotacja zostaa udzielona,
Gmina w terminie do 15 stycznia 2015 r. i 2016 r. przedoy do MUW rozliczenie
z wykorzystania rodkw przyznanej dotacji.
(dowd: akta kontroli str. 59-64, 73-77, 111, 112, 472, 473, 867-886)
Gmina rozliczya si z wykorzystania dotacji w 2014 i 2015 r. w terminie umownym,
przekazujc do MUW rozliczenie w dniach odpowiednio 13 stycznia 2015 r. i 12 stycznia
2016 r. W rozliczeniach tych wskazano: nr i dat faktury/rachunku, kwot faktury/rachunku,
klasyfikacj budetow (dzia, rozdzia, paragraf), kwot wydatkw opacon ze rodkw
dotacji oraz przeznaczenie dotacji (wyszczeglnienie prac, robt, dostaw, usug).
(dowd: akta kontroli str. 65-68, 79-85)
W 2014 r. wydatki z dotacji uzdrowiskowej realizowano w 4300 Zakup usug pozostaych
oraz 4210 Zakup materiaw i wyposaenia, w kwotach odpowiednio 600,3 tys. z
i 17,7 tys. z (razem 618,0 tys. z). Wydatki te ponoszono z rozdziaw: 70005 Gospodarka
gruntami i nieruchomociami (17,7 tys. z), 90003 Oczyszczanie miast i wsi (298,9 tys. z),
90004 Utrzymanie zieleni w miastach i gminach (301,4 tys. z).
W 2015 r. wydatki z dotacji uzdrowiskowej realizowano w 6060 Wydatki na zakupy
inwestycyjne jednostek budetowych oraz w 4300 i 4210 w kwotach odpowiednio:
38,8 tys. z, 572,4 tys. z 24,8 tys. z (razem 636 tys. z). Wydatki te ponoszono w ww. trzech
rozdziaach w wysokoci : 24,8 tys. z, 254,8 tys. z i 300,1 tys. z oraz w rozdziale 90095
Pozostaa dziaalno (17,5 tys. z) i w rozdziale 92605 Zadania w zakresie kultury fizycznej
(38,8 tys. z).
Do wydatkw tych UM prowadzi wyodrbnion ewidencj ksigow, w sposb
umoliwiajcy identyfikacj poszczeglnych operacji ksigowych zwizanych z realizacj
zadania wskazanego umowami.
(dowd: akta kontroli str. 66-68, 81-85, 91-112)
3.5.1. Na zadania zwizane z zachowaniem funkcji leczniczych Uzdrowiska Gmina
przeznaczya 100% otrzymanej dotacji uzdrowiskowej oraz 100% rwnowartoci dochodw
uzyskanych z opaty uzdrowiskowej, tj. 1.315.542 z w 2014 r. (618.039 z dotacja
i 697.503 z dochody z opaty uzdrowiskowej) oraz 1.318.383 z w 2015 r. (635.955 z
dotacja i 682.427 z dochody z opaty uzdrowiskowej). rodki te przeznaczono na zadania
okrelone w art. 46 pkt 3 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym. Nie prowadzono
wyodrbnionej ewidencji wydatkw ze rodkw wasnych na zadania zwizane
z zachowaniem funkcji leczniczych Uzdrowiska, stanowicych rwnowarto dochodw
uzyskanych z tytuu opaty uzdrowiskowej.
Burmistrz wyjania, e nie byo potrzeby prowadzenia wyodrbnionej ewidencji ksigowej
w tym zakresie, poniewa wydatki ponoszone przez Gmin na zadania zwizane
z zachowaniem funkcji leczniczych uzdrowiska byy znacznie wysze ni pobrana opata
uzdrowiskowa. Wskazaa rwnie, e wiksz cz obszaru Gminy zajmuje Uzdrowisko
i w zwizku z tym wydatki ponoszone byy gwnie na cele okrelone w art. 46 ustawy
o lecznictwie uzdrowiskowym.
(dowd: akta kontroli str. 66-68, 81-85, 111, 112, 888, 889-891)
3.5.2. W zakresie wykorzystania dotacji uzdrowiskowej otrzymanej w 2015 r. na zadania
zwizane z zachowaniem funkcji leczniczych, kontrol objto 18 faktur (spord 66
wystawionych za usugi realizowane z tej dotacji) na kwot 325.508 z, tj. 51,2% cznej
kwoty dotacji otrzymanej i rozliczonej (635.955 z). Wrd tych faktur 16 wystawiono
18

za usug realizowan wycznie na terenie Uzdrowiska, a dwie na 34.200 z, za usug


zwizan z oprnianiem koszy ulicznych na terenie miasta i gminy Rabka-Zdrj, zgodnie
z umowami zawartymi z wykonawc usugi. Warto tych faktur stanowia 100% kwoty
okrelonej umow z 2 stycznia 2015 r.(na usug w styczniu) oraz umow z 2 lutego 2015 r.
(na usug w lutym), ktrych przedmiotem byo oprnianie koszy ulicznych z terenu miasta
i gminy Rabka-Zdrj. Zacznikiem do tych umw by wykaz koszy ulicznych, okrelonych
w liczbie 340 sztuk, zlokalizowanych na terenie miasta Rabka-Zdrj w liczbie 305 sztuk oraz
w soectwach Chabwka, Ponice, Rdzawka w liczbie sztuk odpowiednio: 12, 9 i 14 razem
35 sztuk, tj., 10,29%. Objte kontrol dwie faktury, wystawione na kwot 34.200 z,
w caoci zapacono ze rodkw otrzymanej dotacji. Skarbnik Rabki-Zdroju wyjania,
e jakkolwiek ww. faktury, wystawione za oprnianie koszy ulicznych w styczniu i lutym
2016 r., uwzgldniay oprnianie koszy take poza terenem Uzdrowiska, to jednak dotacje
wykorzystane zostay zgodnie z przeznaczeniem. Wynika to z faktu, e koszt oprniania
ww. koszy po okresie ujtym w rozliczeniu dotacji, wynis 40 003 z, a faktury za t usug
zapacono ze rodkw wasnych Gminy.
(dowd: akta kontroli str. 474, 475, 488-500, 528-535, 536-544, 636-639, 640-645, 773-778)
Najwysza Izba Kontroli zwraca uwag, e rozliczenie dotacji winno obejmowa faktury
za wydatki ponoszone na realizacj zada na obszarze Uzdrowiska. Dowody ksigowe
powinny by opisywane precyzyjnie, w sposb niebudzcy wtpliwoci z jakich rodkw
nastpia zaplata.
3.5.3. Wykorzystanie przez Gmin dotacji uzdrowiskowej przyznanej na 2014 r. byo
przedmiotem kontroli przeprowadzonej w 2015 r. przez pracownikw MUW. Dziaalno
Gminy w zakresie objtym kontrol oceniono pozytywnie z uchybieniami (uchybienia
dotyczyy nieprzestrzegania przepisw ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie
publicznych przy wydatkowaniu dotacji uzdrowiskowej).
(dowd: akta kontroli str. 640-645)
Ustalone
nieprawidowoci

W dziaalnoci Gminy stwierdzono nieprawidowo dotyczc ujcia dochodw z tytuu


opaty uzdrowiskowej w niewaciwym rozdziale klasyfikacji budetowej.
Dochody z tytuu opaty uzdrowiskowej45 ujmowano w rozdziale 75618 Wpywy z innych
opat stanowicych dochody jednostek samorzdu terytorialnego na podstawie ustaw,
zamiast w rozdziale 75616 Wpywy z podatku rolnego, podatku lenego, podatku
od spadkw i darowizn, podatku od czynnoci cywilnoprawnych oraz podatkw i opat
lokalnych od osb fizycznych.
Opata uzdrowiskowa jest opat lokaln uregulowan w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r.
o podatkach i opatach lokalnych. Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia
2009 r. o finansach publicznych46 dochody publiczne klasyfikuje si wedug dziaw
i rozdziaw okrelajcych rodzaj dziaalnoci, ktre zostay wskazane w rozporzdzeniu
Ministra Finansw z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegowej klasyfikacji dochodw,
wydatkw, przychodw i rozchodw oraz rodkw pochodzcych ze rde zagranicznych.47
Skarbnik Rabki-Zdroju wyjania, e wpywy z opaty uzdrowiskowej ujmowano w rozdziale
75618 z uwagi na wejcie w ycie ustawy z 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym.
(dowd: akta kontroli str. 11, 112)

IV. Wnioski
Wnioski pokontrolne

Przedstawiajc powysze oceny i uwagi wynikajce z ustale kontroli, Najwysza Izba


Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyszej
Izbie Kontroli48, wnosi o:
1) uzupenienie statutu Uzdrowiska o brakujce dane wymagane ustaw o lecznictwie
uzdrowiskowym,
45

46
47
48

Dochody z tytuu opaty uzdrowiskowej wyniosy: 697 503 z w 2014 r., 682 427 z w 2015 r. i 109 281 z wedug stanu
na 31 marca 2016 r.
Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.
Dz. U. z 2014 r., poz. 1053, ze zm.
Dz. U. z 2015 r., poz. 1096 oraz z 2016 r. poz. 677.
19

2) ewidencjonowanie dochodw z tytuu opaty uzdrowiskowej w rozdziale 75616 Wpywy


z podatku rolnego, podatku lenego, podatku od spadkw i darowizn, podatku
od czynnoci cywilnoprawnych oraz podatkw i opat lokalnych od osb fizycznych.

V. Pozostae informacje i pouczenia


Prawo zgoszenia
zastrzee

Obowizek
poinformowania
NIK o sposobie
wykorzystania uwag
i wykonania wnioskw

Wystpienie pokontrolne zostao sporzdzone w dwch egzemplarzach; jeden dla


kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli.
Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysuguje prawo
zgoszenia na pimie umotywowanych zastrzee do wystpienia pokontrolnego, w terminie
21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeenia zgasza si do dyrektora Delegatury NIK
w Krakowie.
Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK prosz o poinformowanie Najwyszej Izby Kontroli,
w terminie 21 dni od otrzymania wystpienia pokontrolnego, o sposobie wykonania
wnioskw pokontrolnych oraz o podjtych dziaaniach lub przyczynach niepodjcia tych
dziaa.
W przypadku wniesienia zastrzee do wystpienia pokontrolnego, termin przedstawienia
informacji liczy si od dnia otrzymania uchway o oddaleniu zastrzee w caoci lub
zmienionego wystpienia pokontrolnego.
Krakw, 08 lipca 2016 r.

Najwysza Izba Kontroli


Delegatura w Krakowie

Kontroler

z up.
Marcin Kope
Wicedyrektor

Antoni Radzita
Gwny specjalista kontroli pastwowej

20

You might also like