You are on page 1of 50

Ta lektura, podobnie jak tysice innych, jest dostpna on-line na stronie

wolnelektury.pl.
Utwr opracowany zosta w ramach projektu Wolne Lektury przez fundacj Nowoczesna Polska.

OWIDIUSZ

Sztuka kochania
.

I
Jeeli kto z was, Rzymianie,
nie wie, co mioci sztuka
dokaza jest isiaj w stanie,
niech w tej ksice wiey szuka.
Niechaj uwanie odczyta
utworu tego stronice,
a potem niechaj stosuje
przepisy moje w praktyce.
Sztuk jest kierowa okrt
przez oceanu otchanie.
Sztuk jazda na rydwanie.
Sztuk jest te miowanie
Nie Ty sztuki tej tajemnic
nauczye mnie, Febusie.
Nie zdraiy ich swym piewem
lene ptaszyny milusie
Nie zjawia mi si Klio
ani jej siostry-boginie,
jak Hezjodowi, gdy stado
pas ongi w Askry dolinie.
Dowiadczenie jest mi isiaj
przewodnikiem mym jedynie

II
Mody onierzu, co pragniesz
suy i okry si chlub
pod znakiem sodkiej Wenery
najpierw znale twoj lub.
u a.
(mit. gr.) przydomek Apolla, boga soca.
io (mit. gr.) muza historii.
z o gr. poeta epicki, ur. miy a p.n.e., autor m. in. poematu
k a miasto w rodkowej Grecji, w pobliu gr Helikonu.
n a a.
nu (mit. rzym.) bogini mioci.

ac i ni .

Nastpnie zdobd jej mio.


Zdobywszy umiej zachowa.
Cae iaania zaczepne
wedug moich rad przeprowad.
Jestem pewien, przyjacielu,
nie biesz tego aowa

III
Gdy od wizw jeste wolny,
korzystaj z pomylnej chwili,
wybierajc t, czar ktrej
cae ycie twe umili.
Wie, e owa pikno sodka
nie zstpi ku tobie z nieba
na lekkich wiaterku skrzydach
Znale j na ziemi trzeba.
Myliwiec wie, kdy w sida
szybkiego jelenia zowi,
wie, gie moe stawi czoo
okrutnemu odycowi.
Ptasznik za w jakich zarolach
zastawi ma lep na ptaki.
Rybak w jakiej woie chwyta
karpie, liny i szczupaki.
Ty, co kobiecej piknoci
szukasz wrd ziemskich padow,
naucz si znajdowa miejsca,
gie obty bie pow
Nie potrzebujesz w tym celu
podrowa po mrz fali
nie potrzebujesz twej lubej
szuka w lazurowej dali.
Perseusz niech Andromed
sprowaa z Indii spalonej
pasterz ygski niech w Grecji
szuka kochanki i ony.
Sam Rzym tyle piknych kobiet
w swoich starych murach mieci
i rzec mona bez przesady
jest to w wiecie raj niewieci.
Ile jagd ma Methymna,
morze ryb, Gargara kosw,
k (daw.) gie.

u z (mit. gr.) heros, syn Zeusa i Danae.


a (mit. gr.) crka krla Etiopii, Cefeusza (syna Zeusa) i Kasjopei, oddana na poarcie smokowi
n o
morskiemu, wielorybowi (pustoszcemu kraj za blunierstwo Kasjopei, ktra twieria, e jest pikniejsza od
Nereid). Ocali Andromed Perseusz, ktry polubi j zabiwszy potwora.
th na miasto na wyspie Lesbos, w staroytnoci znane z doskonaych win.
a a a miasto na poudnie od Troi, w staroytnoci znane z obtych zbiorw.

Sztuka kochania

ile ptaszt w gbi lasw,


ile gwiazd jest wrd niebiosw,
Tak s liczne w naszym miecie
mode a cudne iewice.
Nie darmo w nim sodka Wenus
obraa swoj stolic.

IV
Nieporwnane piknoci
znajd Rzymianie szczliwi
pod portykiem Pompejusza,
na Forum, w galeriach Liwii.
Na Adonisowych witach
sposobnoci nie s rzadsze
lecz najskuteczniej swe sida
zastawia mona w teatrze.
Znajiesz kobiet cudnych krocie:
t oszuka biesz w stanie,
tamta zajmie ci przelotnie,
innej dasz swe miowanie.
Jako mrwki niosc ziarno
tworz nieraz szyki dugie
i jak gdyby oszalay,
lataj jedne przez drugie
Jako pszczoy, ktre tumnie
un w jasne dni pogodne
z kp pachncej macierzanki
zbiera sodkie skarby miodne
Tak kobiety do teatru
piesz rzesz nieprzebran.
Kada wiie chce lecz kada
pragnie zwaszcza by wiian.
Romulus pierwszy z teatrem
zczy mio. Przez porwanie
Sabinek zdobyli sobie
ony rycerscy Rzymianie.
Odtd, wierny swej tradycji
uwiconej z bogw aski,
teatr zastawia na cnot
puapki i samotrzaski.

o t k o
u za ogrd publiczny, cz kompleksu teatralnego, jaki Pompejusz Wielki zbudowa
w poudniowej czci Pola Marsowego.
o u
o anu najstarszy plac w staro. Rzymie, religny, polityczny i towarzyski orodek miasta.
a i i ii portyk Liwii, powstay w latach p.n.e.
oni (mit. gr.) moieniec, ulubieniec Aodyty.
o u u (mit. rzym.) zaoyciel Rzymu, zabjca brata-bliniaka Remusa.
o ani Sa in k legenda z pocztkw Rzymu, wg ktrej Rzymianie mieli porwa kobiety z plemienia
Sabinw i poj je za ony.

Sztuka kochania

V
Cyrk jest rwnie dobrym gruntem
do robienia znajomoci.
Sid przy lubej jak najbliej.
Ujie to rd toku goci.
Ciasnota ci zmusi wkrtce
przycisn si jeszcze bariej.
iewcz zniesie to cierpliwie
Rozmow tw te nie wzgari.
Wic konie na arenie
chwal te, ktre ona chwali.
Wic bstwa pochwal Wenus,
co twe serce arem pali
Flirt

Kiedy kurz z areny padnie


na pier bia twojej miej,
drc ze wzruszenia rk
strzepn lekko owe pyy.
A jeeli kurz nie padnie
strzepn rwnie, nic nie szkoi.
Niechaj wii tw troskliwo,
niech si na tw tkliwo zgoi

VI
Przyjie chwila, gdy w triume,
lnic od zota i purpury,
cigniony przez konie niene
wjeie Cezar w nasze mury.
Przed nim bd i w kajdanach
pokonanych Partw woe.
Tum moiecw, roje iewczt
zgroma si na ich droe.
Gdy o krlw, gr, rzek miano
zapyta ci twoja luba
mw, objaniaj bo inaczej
pewn bie twoja zguba.
Powiniene zaspokoi
ciekawo twego iewczcia
mwic o tym, o czym nie masz
nawet sabego pojcia.
Tu Tygrys bkitnowosy
uielaj objanie a tu
z wiecem trzcinowym na czole
zacna posta Euatu

a to i nard tworzcy pastwo na terenie isiejszego Iranu od ok. p.n.e. do n.e., uwikany
w liczne wojny z Rzymem.
o i popr. forma M.lm: woowie.

Sztuka kochania

Ci jecy to s woowie.
Cho ich nie znasz swoj drog,
syp nazwiska pierwsze lepsze,
co do nich pasowa mog.

VII
Uczty uatwiaj rwnie
dostp do iewic, a wino
(trzeba wyzna to otwarcie)
nie jest ich kras jedyn.

Wino

Wino czyni serce tkliwym.


Mio dusz opromienia
Wino i mio to pomie
rozpalony rd pomienia.
Aby si o piknoci,
bezpieczniej poczeka do dnia.
Noc i wino li doradcy.
Zwodniczy ma blask pochodnia.
Dniem zobaczy ongi Parys
trzy boginie Kto dniem si
klejnot, iewcz i purpur,
ten na pewno nie pobi.
Noc zaciera moc usterek
(zgoicie si chyba ze mn).
Noc nie ma brzydkich kobiet
(zwaszcza gdy jest baro ciemno).

VIII
Czy wylicza wszystkie miejsca,
gie urza mona owy
na kochanki? Mj poemat
byby wwczas stutomowy
Byoby to niepotrzebne
jak mi si susznie wydaje
nie sposb jednak pomin
kpielowe mie Baje
Gdy si o mioci baje,
na myl musz przyj nam Baje,
gie kpiel kady dostaje,
i z ran w sercu zostaje.
Tam wre ycie namitnoci
na sonecznej play modnej.
Tam na cnot iewic dybie
rzymski Esikus pogodny.

a Baiae, miasto nad Zatok Neapolitask,w staroytnoci funkcjonujce jako kurort i uzdrowisko.

Sztuka kochania

IX
Dotd wyliczaem miejsca,
gie zastawia trzeba sieci,
w ktre nasza ukochana
mimo woli swojej wleci.
Teraz opowieie pragn,
jak zdoby jej mio trzeba.
Kochankowie wszystkich krajw!
Gos mj bie gosem nieba.
Zdobiesz kad kobiet
na jak uczujesz chrapk,
tylko umiej, gie naley,
zrcznie zastawi puapk.
Ta, co ci si podda nie chce,
rcz, e by si poddaa,
rcz, e mioci paa,
tylko nie jest dosy miaa.
Mio zakazana nci
rwnie mw, jak iewice.
M ukrywa swoje e,
lecz iewice zdraa lice.
Jelibymy pierwsze kroki
czyni zaprzestali, to by
u stp naszych niewiast roje
znalazy si teje doby
Na mikkich kach buhaja
wic, ryczy jaowica.
Ry klacz na widok ogiera.
Blednie od y iewica.
Id do walki ufny w siebie,
a wwczas mog ci przysic,
oprze ci si z piknych kobiet
zaledwie jedna na tysic

X
Najpierwszym twoim staraniem
winno by wejcie w zayo
z subretk sodkiej piknoci,
ku ktrej uczuwasz mio.
Jeeli subretka owa
ma swej pani zaufanie,
nie oszczaj adnych darw,
a co zechcesz to si stanie
W jej mocy ley pochwyci
chwil, kiedy pani tkliwa
u

tka (daw.) pokojwka.

Sztuka kochania

ley w sodkim pomdleniu


i Amora ask przyzywa
Jak zote kosy, tak cudnie
promieniej jej oczta.
W najtajniejsze gbie duszy
wnika Wenus umiechnita
Dokd Ilion by w aobie,
nie zdoby go szturm junakw.
W ie wesela przyj konia,
co w swym wntrzu kry wojakw.
Wybierz chwil, gdy tw pikn
o rywalk zazdro pali.
Wystpisz w roli mciciela.
Wszystko atwo pjie dalej.
Wykorzystaj dobry moment,
pki wiatr dmie, pki agle
wzdte Bdnym jest przysowie,
e po diable to, co nagle
Pytasz, czy przezornie posi
wzgldy subreteczki miej?
Odpowied jest na to trudna.
Problemat baro zawiy
Czasem w sucej-kochance
pomocnic uzyskamy,
inna bie chciaa ciebie
zatrzyma dla siebie samej.
Suga

Ra wstrzyma si do czasu
od amorw ze suc,
bowiem komplikacje rne
spokj ci potem zamc.
Nie chwytaj dwch srok za ogon.
Najpierw skocz romans z jej pani,
a gdy wszystko si powieie,
wwczas przyjie kolej na ni

XI
Zbadaj grunt przez sodki licik.
Donie o twej duszy stanie.
Niech tysice komplementw
wypiewa jej twe kochanie.
Najunieszymi proby
baga si wybran goi.
Nie wstyd si prosi, gdy proba
nawet gniew bogw agoi.

ion Troja.

Sztuka kochania

Udawaj, e chcesz dar zoy


u stp najmilszej kochanki,
lecz w ostatniej chwili nie daj
Obiecanki to cacanki
Najwiksza sztuka polega
na tym, aby nic nie dawszy
otrzyma od ukochanej
dowd aski najjaskrawszy.
Z lku, by nie straci zysku,
co z tego dowodu pynie,
niczego ci nie odmwi
Szczyt pragnie ci nie ominie
Studiujcie sztuki nadobne,
ra wam, moi Rzymianie,
albowiem piknymi sowy
atwo jest zdoby kochanie.
Niechaj prost, niechaj szczer
bie waszych serc wymowa
omajcie wszystkie sztuczne
i nienaturalne sowa.
Jeeli ci list odele,
nie czytany, nie otwarty,
nie tra zbyt wczenie naiei.
Bd ufny i bd uparty.
C jest mikszego od wody
i c twardszego od skay?
A jednak najtwardsze skay
mikkie wody wydray
Jeeli twe listy czyta,
lecz nie odpowiada na nie,
wkrtce zacznie odpowiada,
gdy ciekawi j czytanie
Jeli odmownie odpowie,
niech ci to zbyt nie rozali.
Piszc, by nie pisa, pragnie,
aeby pisywa dalej

XII
Prostota to mw cnota
i ozdoba Wic nie yzuj
wosw ani ich pomad,
jak to mwi nie ulizuj.
Nieuczesany Tezeusz
Ariadn poi zachwytem,
z u z (mit. gr.) heros ateski, zabjca Minotaura.
ia na (mit. gr.) krlewna kreteska, jej ni pomoga wydosta si Tezeuszowi z labiryntu Minotaura.

Sztuka kochania

Fedra szalaa z mioci


za prostakiem Hipolitem.
Adonis, mieszkaniec lasw,
sta si kochankiem Wenery.
Bd czystym, lecz nie unikaj
niadej, opalonej cery.
Niech twoja toga nie tworzy
bezadnie zgniecionych kbw.
Nie miej poplamionej szaty.
Nie zapomn puka zbw!
Nie no za duych sandaw.
Czub twj niechaj si nie jey.
Niech tw brod oraz wosy
strzye najlepszy z balwierzy.
Pamitaj czyci paznokcie.
Oddech musi pachnie mile.
Inaczej kochanka twoja
ucieka bie o mil.
Wiksze zabiegi niech czyni
przy toalecie kokoty
lub mowie, ktrych nc
mw haniebne pieszczoty.

XIII
P w miar, by rwnowag
umysu i ng zachowa.
Popisz si, z czym tylko moesz.
Gdy zgrabny taniec poprowad.

Alkohol

Jeli gos masz pikny piewaj


(najlepiej miosne zwrotki).
Musisz uwie twoj lub,
wyzyskujc wszelkie rodki.

XIV
Moesz wkra si do jej serca
prawic zrczne komplementy.
Najskromniejsza jest wraliw
na czar pochlebstw niepojty.
Przysiga

Nie auj obietnic, bowiem


lubi je baro pe gadka.
Przysigajc wierno, moesz
Jupitera bra na wiadka.

a (mit. gr.) ona Tezeusza, crka Minosa i Pasifae.


i o it (mit. gr.) heros, syn Tezeusza, oskarony o gwat przez Fedr.
oni (mit. gr.) moieniec, ulubieniec Aodyty.
a i z (daw.) yzjer.
kokota (daw.) prostytutka.
u it a. o i z (mit. rzym.) najwaniejszy bg rzymskiego panteonu, odpowiednik gr. Zeusa.

Sztuka kochania

Syszc zaklcia kochankw


zamiewa si Jowisz stary
i on nieraz na Styks kl si
onie dochowywa wiary
Kochankowie, omieleni
krla niebiosw przykadem,
przysigajcie ile wlezie,
dotrzymujcie jego ladem

XV
Czasem mog ci si przyda
zy gorce i lamenty.
Jak wiadomo, za rozmikcza
najtwardsze nawet diamenty.
A czar boski pocaunkw
kt bezkarnie z nas pominie?
Sodkim zaklciom mioci
one daj moc jedynie
Pocaunek

Cauj jeli ci iewczyna


nie zabrania caowania
Cauj rwnie wtedy, jeli
caowania ci zabrania.
Moe zacznie stawia opr
i przybierze gron posta.
Lecz si nie daj na to nabra.
Pragnie pokonan zosta.
Ale warg jej delikatnych
nie zra brutaln pieszczot.
Jeeliby by prostakiem
moe si obrazi o to.
Kto po wziciu pocaunku
i po dalszy cig nie siga
goien straci to, co zyska,
stary, gupi niedoga
Mwisz, e to gwat? Lecz gdyby
dusz kobiet dobrze zna ty,
wieiaby, e nic milszego
nie ma dla nich nad te gwaty
Gdy mogc by szturmem wzit,
pikna twoja wyjie caa,
to ci w setnym pokoleniu
bie jeszcze pamitaa
le udana, gorzka rado
na jej twarzy wwczas goci
Ale w serca tajnej gbi
a si bie trz ze zoci
St k (mit. gr.) rzeka w poiemnej krainie zmarych.

Sztuka kochania

XVI
Kobieta przenigdy pierwsza
kochankw swoich nie owi.
Lecz lubi by zaczepion
i podda si kochankowi.
Proba

Bagajcie aby otrzyma.


Suchajcie mdrej maksymy:
iewice lubi nad wszystko,
kiedy je o co prosimy.
Nawet Jowisz u stp iewic
najkorniejsze proby skada.
adna do nie przysza pierwsza,
cho gur by nie lada!
Jeli jednak wzgarda jeno
odpowiada na twe e
nie nastawaj. Zarzd odwrt.
Najlepsza to rzecz, jak s.
Kto uchoi przed kobiet,
ten j kusi, ten j nci,
kto si jej narzuca zwykle
bywa przedmiotem niechci.

XVII
Kobiety, tak jak i ryby,
rnym si sposobem owi.
Jedne z nich wpadaj w sieci
przemylnemu rybakowi.
Inne api si harpunem,
jeszcze inne zwyk wdk
owienie jednych trwa dugo,
a za drugich baro prdko.
Zmieniaj sida zgodnie z wiekiem
osb, z ktrymi masz schak.
Stare sarny s czujniejsze
i dalej wi zasak.
Skoro iewcz oniemielisz
zbyt ryzykownym fortelem,
tra na otra, uchoc
przed zacnym uwoicielem
Okrcie mj, rzu kotwic!
O miowania pote,
odpoczwszy chwil jedn,
piewa bd w drugiej ksie.

no (daw.) tylko.

Sztuka kochania

I
piewajmy hymn triumfalny!
Oto zdobycz z bogw aski
wpada w zastawione przez nas
umiejtnie samotrzaski.
Niechaj szczliwy kochanek
wawrzyn zoy na mej skroni,
imi me sawic nad starca
z Askry i lepca z Meonii.
Ale nie do, e me wiersze
day ci lub w objcia.
Naucz ci, jak zachowa
na stae mio iewczcia.
Minos nie zdoa przeszkoi
miertelnemu uy skrzyde.
Ja chc skrzydlatego bstwa
nie wypuci z moich side.

II
Nie mog zroi uczucia
tesalskich wrek zaklcia,
uczone czary Medei
ni talizman ze rebicia.
Gdyby bowiem moc t miaa
czarnoksiska sztuka caa,
Medea Jazona, Cyrce
Ulissa by zatrzymaa.
Na bok wic magiczne pyny,
na bok trujce odwary!
Do szalestwa doprowa
najzdrowszego takie czary.

III
Bd miym, biesz kochanym.
cz ciaa i duszy pikno,

Pikno, Staro

a ot za k puapka.
ta z c z k Hezjod.
i c z onii Homer.
ino (mit. gr.) wadca Krety, pniej sia w krainie zmarych; wg mitu uwizi Dedala, ale ten
odlecia z wyspy na wasnorcznie wykonanych skrzydach.
t o Amor.
k z at
t a kich
k zak cia Tesalia, region w pnocnej Grecji, w staroytnoci bya uznawana za sieib
czarownic.
a (mit. gr.) czaroiejka, ona Jazona.

azon (mit. gr.) heros z Tesalii, przywdca wyprawy po zote runo.


c a. i k (mit. gr.) czaroiejka, crka Heliosa, przypisuje si jej zmienienie towarzyszy Odyseusza
w winie.
i Odyseusz, bohater poematu Homera.

Sztuka kochania

albowiem zalety ducha


nawet czasu si nie zlkn.
Pyn lata, pyn, pyn
Pikno ciaa szybko ma.
Z r zostaj jeno ciernie.
Widnie oek i lila.
I tobie, moiecze cudny,
niezadugo wos zbieleje.
Zmarszczki lica twe pokryj,
wiatr rozwieje twe naieje
Studiuj sztuki i nauki.
Pikno ducha nie przeminie.
Ulisses iki wymowie
zawojowa dwie boginie.

IV
Grzeczno, serdeczno, uprzejmo
przenika do serca lui.
A zgryliwo i ktliwo
powszechn nienawi bui.

Grzeczno

Nikt nie ma chyba sympatii


do wilka albo jastrzbia.
Natomiast wszyscy kochamy
i jaskk, i gobia.
Zostaw na stronie zoliwo,
Niechaj umiech zawsze goci
na twych ustach. Mie sowo
bywa pokarmem mioci.
Przez ktliwo ona ma
tam, gie pieprz ronie, wygania.
Na pewno by sieia w domu
majc sodycz jej kochania.
Przez ktliwo m swej onie
zaazi potem za skr.
Si, e skwitowa dugi,
zrobiwszy jej awantur.
Mio, Prawo

Im wolno Maestw posgiem


s zawsze ktnie dwch osb.
Ale kochance nie mona
nawymyla w aden sposb.
Do spania w jednej onicy
nie zmusza was sia prawa.
Waszym prawem sodka mio,
co serca szczciem napawa.

Sztuka kochania

V
Nie mam zamiaru bogaczom
wykada sztuki kochania.
Nie potrzebuje mych nauk
ten, ktry ma co do dania.

Mio, Bogactwo

Zawsze, gdy zajie konieczno,


moe da rzecz jak drog,
obtsze, ni ja, posiada
rodki, ktre uwie mog.
Jestem poet ubogich,
poniewa bdc ubogim
kochaem, ach, i gorzaem
ogniem namitnoci srogim.
Nie majc innych funduszw,
za kochanek moich wiki
dawaem jako zapat
me najpikniejsze piosenki.
Niezamony ograniczy
musi swoje postulaty.
Cierpi wiele rzeczy, ktrych
nie zna kochanek bogaty.
Gdy raz w gniewie potargaem
mojej lubej wosy pomn,
jakie z tego miaem smutki
i jakie koszty ogromne.
Utrzymywaa bezczelna,
e strj jej zosta rozdarty
Nili si kci z kobiet
atwiej zwalcza ikie Party.

VI
Jeli twoja luba bie
surow i niedostpn,
bd cierpliwy, odpiwszy
na bok wszelk myl pospn.
Jeli wolno zegniesz ga,
to si zgina jak spryna.
Lecz pknie na dwoje wwczas,
gdy j si gwatownie zgina.
Pync powoli, z uporem,
pywak nurt rzeki przepynie.
Ale pragnc z prdem walczy
rd wezbranych nurtw zginie.
Cierpliwo odnosi triumf
nad tygrysami ikimi
i nad lwami okrutnymi
z pusty numidyjskiej ziemi.

Sztuka kochania

Gdy kochanka si opiera


ustp a twj triumf pewny.
Czy co ci uczyni kae.
Pacze? Pacz udawaj rzewny.
mieje si? Pkaj ze miechu.
Co powie powtarzaj za ni.
Przecz czemu jej usta przecz.
Chwal co chwal, ga co gani
Trzymaj nad ni parasolk.
W cibie toruj lubej drog.
Pod stopy jej z kobierzec.
Obuj lub rozzuj jej nog
Nie po si ze wstydu, jeli
ponienie ci przypado
trzyma twoj woln rk
(rzecz to habica) zwierciado.
Pomn, e i sam Herkules
takie rzeczy spenia ongi,
a niemniej czcimy i wszyscy
pboga tego posgi.

VII
Jeeli twoja kochanka
na Forum da ci spotkanie
przed umwion goin
pierwszy musisz przyby na nie.
Skoro zawoa na ciebie
pd, le ile tylko siy.
Bacz, by najliczniejsze tumy
biegu twego nie zwolniy.
Jeste na wsi? Gdy ci wezwie,
piesz si, jak si wszyscy piesz,
co kochaj Gdy powozu
brak ci musisz ruszy pieszo.
Nic ci wstrzyma nie powinno,
jeli jest naprawd czuy.
Ani deszcze, ani niegi,
ani skwary kanikuy.

VIII
Mio jest obrazem wojny.
Tchrze opuszcz jej znaki.
W sodkich obozach kochania
musisz znosi trud wszelaki.

Mio, Wojna

ku heros, odpowiednik gr. Heraklesa, znany z wykonania dwunastu prac.


kaniku a (daw.) wakacje.

Sztuka kochania

Gdy miujemy znosimy


najstraszniejsze niewygody:
dugie marsze, ostre zimy,
cikie noce, srogie chody.
Nieraz znajiesz si pod deszczu
strugami lodowatemi.
Nieraz biesz przezibnity
spoczywa na twardej ziemi.
Znocie to wszystko! Apollo
zamieszkiwa chatk nisk,
kiedy Admetowe stado
wyprowaa na pastwisko.
Kto by z nas mg si rumieni
idc ladem Apollina?
Niechaj zrzuci pych z serca,
kto mioci y poczyna!

IX
Gdy nie moesz do kochanki
dosta si zwyczajn drog,
gdy napotkasz drzwi zamknite,
nie popadaj w rozpacz srog.
Wle na dach Po trudnej droe
poprowai ci kochanie.
Lub wlizgn si grnym oknem
zdraiecko a niespoianie.
Bie zachwycon wiec,
jak si narazie dla niej,
i bezczelnej twej miaoci,
jestem pewien, e nie zgani.

X
Do sucej, do lokaja
przemawiajcie ze sodycz.
Nie wstyd si, kochanku pyszny,
cisn ich do niewolnicz.
Nie szczd podarkw! Nie pomi
stra, co bram zamyka,
ani te u drzwi sypialni
stojcego niewolnika.

XI
Nie ka ci obsypywa
darami twej ukochanej.
o o (mit. gr.) przewodnik iewiciu muz, bg sztuki, wrbiarstwa i gwatownej mierci.

t (mit. gr.) krl Feraj w Tesalii, na ktrego dworze Apollo przez lat by za kar pasterzem.

Sztuka kochania

Przyl upominek drobny,


ale ze smakiem wybrany.
Gdy si w saie bujne drzewa
pod owocu gn ciarem
kosz najpikniejszych owocw
odpowiednim bie darem.
Mw, e pocho z twej wioski
(wie masz w pobliu stolicy),
cho kupie je na targu
u przekupki na ulicy.
Pol lubej twej najlepiej
kasztany lub winogrona.
Kasztany to Amarylis
sodycz bya ulubiona.
Lecz ty na widok kasztanw,
nowoczesna Amarylko,
woasz niezadowolona:
Jak to? Da kasztany tylko?
Prcz owocw posa moesz
kwiczoy albo gobie.
W ten sposb dasz lubej pozna
wiernych uczu twoich gbie.
Zali ci mam rai przesa
twej kochance tkliwe rymy?
Chcemy solidniejszych darw,
chocia poezje chwalimy.
Nawet iki barbarzyca,
nieogaony, nieczuy,
moe by pewien tryumfu,
jeli ma pene szkatuy.
yjemy i w zotym wieku.
Wszystko otrzymasz za zoto.
Ta, co nawet synie cnot,
nagraa zoto pieszczot.
Gdyby sam Homer si zjawi
w towarzystwie Muz iewiciu,
ale z pustymi rkoma,
wyznajc mio iewczciu,
Cho nad jego utworami
wszie syszymy zachwyty
sam Homer, mimo swej sawy,
wyleciaby na eb zbity.

a i pasterka wspominana przez Wergiliusza w uko ikach; informacja podana przez Owidiusza
pochoi z uko iki II, .
za i (daw.) czy.

Sztuka kochania

XII
Jeeli pragniesz zachowa
na dugo mio twej pani,
chwal to wszystko, co w niej wiisz,
chwal i to, co wiisz na niej.
Stroi si w szkaraty z Tyru?
Pochwal tyryjskie szkaraty.
Z wyspy Kos ma strj? Z zachwytem
wielb tego roaju szaty.
wieci zotem? Mw, e zoto
mniej soneczne ni jej lica.
Jest w futrze zimowym? Futro
niech ci nad wszystko zachwyca.
Palisz mnie arem mioci
powie, jeeli woya
zbyt lekk tunik ale
czy si nie zazibisz, mia?
Poiwiaj jej uczesanie,
czy yzuje si elazkiem,
czy na poy ieli wosy
boskim janiejce blaskiem.
Pochwal w tacu jej ramiona,
chwal jej gos gdy pieni nuci,
a skoro je skoczy piewa,
niech ci to serdecznie smuci

XIII
Mio, saba na pocztku,
gdy przechoi w nawyknienie,
coraz bariej potnieje,
zmienia si w ywe pomienie.
Byk, ktrego i si lkasz,
by kiedy mlecznym cielaczkiem.
Wielkie drzewo rozoyste
dawniej byo maym krzaczkiem.
Maym rdem si poczyna
rzeka ku morzu pynca.
Nieskoczon ilo wody
czerpie z dopyww tysica.
Przyzwyczaj do siebie lub.
Znaczy to ogromnie duo,
zno wszelakie jej kaprysy,
cho ci mcz, cho ci nu.

zka at z
u tkaniny pochoce z fenickiego miasta Tyr, barwione drog substancj uzyskiwan ze
limakw morskich.
o a t gr. wyspa Kos bya znana z wyrobu delikatnych tkanin.
z

Sztuka kochania

Niech ci wii bezustannie.


Niech nic prcz ciebie nie syszy.
Niech twj obraz dniem i noc
ukochanej towarzyszy.
Lecz gdy jest pewien, e tskni
do tkliwej mioci twojej,
oddal si Twe oddalenie
niechaj j zaniepokoi.
Niech odpocznie Wypoczta
ziemia sutsze daje plony.
Chciwiej deszczu zimne strugi
pochania grunt wysuszony
Lecz niech twoja nieobecno
nie duy si nieopatrznie.
Luba o tobie zapomni
i o innym myle zacznie.
Czas leczy wszelkie tsknoty.
Nieobecny Menelausie,
ty by winien, e z Helen
Trojaczyk w amory wda si.
Jak mona byo odjeda,
gdy zostaa ona moda
pod jednym dachem z Parysem!
Wszyscy wiemy krew nie woda.

M, ona, Zdrada

Szalecze, dae gobk


na poarcie krogulcowi.
Jagnitko wilkowi, ktry
tysice owieczek owi
Helena bya niewinn.
Parys by rwnie niewinien.
Kady z nas na jego miejscu
to samo zrobi powinien.
M da im lokal do grzechu
i zostawi czasu mnstwo.
M powieie mona cae
sprowokowa cuostwo.

XIV
Nie tak straszny jest odyniec,
gdy ky toczy rozszalae,
ani ma nadepnita,
ni lwica, gdy karmi mae
n ao syn Atreusa, krl Sparty; jego ona Helena zostaa porwana przez Parysa, co doprowaio do
wojny trojaskiej.
na najpikniejsza kobieta na ziemi, ona Menelaosa, krla Sparty. Z jej powodu toczya si wojna

trojaska. Zostaa porwana przez Parysa, ktry rozsi miy Her, Aten i Aodyt na korzy tej ostatniej,
ogaszajc j najpikniejsz z bogi. Rka Heleny miaa by jego nagrod.
a syn Priama i Hekabe, krlewicz trojaski; porwa Helen, on wadcy Myken Menelaosa, co
byo bezporednim powodem rozpoczcia wojny trojaskiej.

Sztuka kochania

Jako zdraona kobieta.


Wcieko ponie na jej twarzy.
Jest jak szalona bachantka.
Na wszystko si wwczas way.
Ostrony kochanek winien
zazdroci lubej nie bui.
Jest to baro niebezpieczne,
(tutaj nie ma co si ui).
Nie znaczy to jednak wcale,
bym broni mie, cenzor srogi,
wicej ponad jedn mio
Chrocie mnie od tego, bogi!
Baw si Lecz skromnym woalem
przyso twe zdrone tkliwoci.
Zwaszcza strze si chepliwoci,
ktra w tylu sercach goci.
Nie dawaj lubej podarku,
ktry inna pozna moe.
Nie naznacz sobie dwch schaek
w jednym miejscu, w jednej porze.
Jeli ukrywana mio
wyda si jednak przypadkiem,
przecz bezczelnie (Stary Jowisz
moe znowu by twym wiadkiem.)
Ani nie bd bariej czuy,
ani te bariej poddany.
Mona by za dowd winy
poczytywa takie zmiany.
Lecz nie auj gorliwoci
w zapasach miosnych, aby
uj podejrzenia, i jeste
wyczerpany ju i saby
Niektrzy uywa ra
miosnych zi rj szkodliwy.
Czber albo pieprz zmieszany
z ostrym nasieniem pokrzywy.
ty zbownik wsypany
w stare wino Straszne jady!
Wenus nie lubi tych rodkw.
I bez nich da sobie rady.
Uywa jedynie mona
czosnek z Megary, na poy
pomieszany z pachncymi
podniecajcymi zioy.

achantka (mit. rzym.) kobieta z orszaku boga wina Bachusa.


zio i popr. forma N.lm: zioami.

Sztuka kochania

Do tego doda naley


jaj, miodu i szyszek sosny.
Bie z tego poyteczny
i smaczny napj miosny.
Ale dosy ju przepisw
Eskulapa. Wr, Erato,
do toku opowiadania.
Najwysza ju pora na to.

XV
Raiem ci jak najbariej
tai niewiernoci twoje.
Obecnie porzu t drog
i rozgaszaj twe podboje.
Nie ga mej niekonsekwencji:
W lekki okrt wiatrem gnany
Notus, Zer i Eurus
dm zazwyczaj na przemiany.
Wonica swoim rumakom
raz musi popuszcza woe,
to znw je gwatownie ciga,
gdy si rozbrykaj sroe.
Niektrzy z kochankw mog
le wyj, do ustpstw przywykszy.
Mio bez wspzawodniczki
niektrym si z iewic przykrzy.
Niewielka szczypta zazdroci
dla gnunych nie jest szkodliwa.
Niech wic od czasu do czasu
twa luba zazdrosn bywa.
zy

Pytasz, jak dugo j mona


pozostawi w tej boleci?
Odpowiem ci: niezbyt dugo.
Zacitym jest gniew niewieci.
Spiesz si! Cudn, nien szyj
otocz mionie ramiony.
Sp ez krople diamentowe
z jej twarzyczki zasmuconej.
Pacz jej osd caowaniem
i czarem pieszczoty sodkiej.
Uspokoi si Wszak nie ma
nic lepszego nad te rodki.

ku a (mit. gr.) bg medycyny.


ato (mit. gr.) muza poezji miosnej.
otu wiatr poudniowy i jego uosobienie; inna nazwa: Auster.
(mit. gr.) wiatr zachodni i jego uosobienie.
u u (mit. gr.) wiatr poudniowo-wschodni i jego uosobienie.
nu n (daw.) leniwy.

Sztuka kochania

A jeeli j ogarnia
gniew zacieky, gniew pomienny,
jeeli pomiy wami
zapanuje stan wojenny
Uagoisz jej zawzito
po onym okrutnym boju,
byleby umia na ou
podpisa traktat pokoju
Tam mieszka spokojna zgoda,
tam przebaczenie si roi,
tam kochanek wszelkie dsy
baro atwo uagoi.
Po uspokojonym gniewie
i po zakoczeniu sprzeczki
tym tkliwiej cz swe ibki
pogoone gobeczki.
wiat by z pocztku chaosem.
Niebo, morze z ziemi pust
wszystko byo pomieszane
ze sob jak groch z kapust.
Niebo wznioso si nad ziemi
i powstay wd odmty,
a pusta ziemia zroia
najrniejsze elementy.
Leny zwierz zapeni bory,
ptactwo powietrzne przestworza,
a za ryby si ukryy
w lazurowej gbi morza
[]
Caa trudno mieszkaniowa
nie istniaa w owe czasy,
gdy si zway, e mieszkaniem
lui owych byy lasy.
Poywieniem zwyka trawa.
A gazie listne oem.
Nikt nie zna bliniego swego
Ach, i tak ju y nie moem.
Sodka rozkosz daa mikko
tym obyczajom surowym.
Ma z niewiast zczya
tkliwa a w czasie owym.
I nie byo im potrzeba
sucha przepisu adnego.
Kady wieia baro dobrze,
jak si trzeba wzi do tego.

azu o

i o za nastpna strofa zostaa pominita w rdle jako zbyt odlega od oryginau.


Sztuka kochania

Czar mioci wszie goci,


wszystko na wiecie zwycia.
Ptaszyna kocha ptaszyn,
ryba ryb, a w wa.
Jaowica kocha byka,
rogacza sarenka ika.
Za koza koza ma w cenie,
cho go czu jak utrapienie.
Klacz miosnym szaem gnana,
mknc przed siebie w wiat daleki,
aby zobaczy kochanka,
przepywa najszersze rzeki.
Odwagi wic! Moc mioci
to potny rodek, ktry
rany goi, troski koi
lepiej nad wszelkie mikstury.

XVI
Kiedy tak piewaem nagle
zobaczyem Apollona
w wiecu laurw Sodko brzmiaa
zotej har pie natchniona.
I powieia wieszczo Febus:
Owidiuszu, piewco drogi,
mistrzu w sztuce miowania,
wnd w wityni mojej progi.
Na jej wrotach ujrzysz napis:
Znaj sam siebie niechaj rzesza
uczniw twoich i wyznawcw
do wityni tej pospiesza.
Albowiem jedynie tego,
ktry zna siebie samego,
rozumne przewidywania
w mioci od zgryzot strzeg.
Mierzy zamiary na siy,
nie za siy na zamiary.
Wyzyskuje wszelkie rodki
do usidlenia oary.
Niech z tego mdrze skorzysta,
jeeli ma pikne lica.
Niechaj piewa jak najwicej,
jeli piewem swym zachwyca.
Niech pe jeli jest z niego
sympatyczny panica
Jeeli ma adn skr,
Niech swe ramiona obnay.
n

i popr. forma . os. trybu rozk.: wejd.


Sztuka kochania

W ogle powinien robi


wszystko to, z czym mu do twarzy.
Ale nieznony gadua
lub wierszopis naogowy
niech si nigdy nie omieli
przerwa w poowie rozmowy
By zanua otoczenie
proz lub w wizanej mowie
Tak przemawia boski Febus.
Suchajcie go, kochankowie.

XVII
Mao szczcia, smutkw wiele
zakochanych jest uiaem.
Niejeden dozna przykroci
tyle, ile ja doznaem.
Moc owocu ma oliwka,
Hybla pszcz, Atos zajcy,
a morskie pobrzee muszel,
lecz Mio ma smutkw wicej.
Kobiety miewaj czsto
kaprysy niezmiernie gupie.
Gdy ci ka zrobi gupstwo,
podwczas ze wstydem zrb je

XVIII
piewa bd wielkie czyny.
Kochankowie, z caej duszy
ra wam uwag skupi
i wyty bacznie uszy.
Znie rywala bez szemrania,
a ujiesz niechybnej klski,
do wityni Jupitera
wjeiesz w triume zwyciski.
Przepis ten jest mdrszy stokro
ni wszelkie inne recepty.
Zdraa ci kochanka twoja?
Nie zape si na ten lep ty
Nie wzbraniaj jej do rywala
robi perskie oko ani
nie wa si nigdy dotyka
miosnych listw twej pani.
Jej wyjcie ani jej przyjcie
niechaj ci nic nie obchoi.
Jeli ci zdraa przelotnie,
mw sobie: C to mi szkoi?

Sztuka kochania

Co do mnie, przyznam si szczerze,


nie jestem na wysokoci
mojej teorii kochania.
Zdrada kochanki mnie zoci.
Chobym si stara na wszystko
pozwala lubej iewczynie
nie mog, trudno, nie mog,
cho dobrze wiem, e le czyni

XIX
Wenus, bogini mioci,
najskrytsze wiki przesania.
Zwierz spenia za na widoku
tajne obrzdki kochania
Na widok ten zawstyone
oczy odwraca iewica
Dla lukich sprawek miosnych
konieczn jest tajemnica.
Zbyt jasne, nazbyt jaskrawe
bywaj soca promienie.
Jeeli ju nie ciemnoci
to wybieramy pcienie
Nawet podwczas, gdy luie
piko pili ycie,
kiedy im dby daway
jeenie oraz ukrycie
Nawet podwczas rd luki
miosne obrzdy czyni
nie na widoku publicznym,
lecz w lesie albo jaskini.
Tak wstydliwoci przestrzega
przed laty czowiek pierwotny.
A isiaj i co wiimy?
Wszie upadek sromotny.
Kady o swoich podbojach,
proszony czy nie proszony,
gada i gada, i gada
najprzerniejsze androny.
le robi, co swym triumfem
nazbyt rozgonie si szczyc.
Tajemne sprawy mioci
powinny by tajemnic.

XX
Nie wytykaj swojej lubej
nigdy nigie adnej wady.

Sztuka kochania

Biesz mi niezmiernie wiczny,


jeli posuchasz tej rady.
Na ciemn pe Andromedy
Perseusz patrza przez szpary.
Hektor we wzrocie swej ony
nie wiia adnej przywary.
Dla rozlicznych wad kobiecych
miano cnt znale nietrudno.
Czarniejsz od smoy nazwiesz
swoj czarnuszk przecudn.
Z Minerw porwnasz rud,
za t, co yje rozpust
z Wener Pulchniutka powiesz
o kobiecie, co jest tust.
Wyrazisz si w uniesieniu,
e powiewna i anielska,
o innej kobiecie, ktra
chuda jest jak mier angielska.
W ten sposb kaiutkiej waie
bliskiej cnoty nadaj miano,
a od razu wstpnym bojem
zawojujesz ukochan.
Staro, Kobieta

Nie pytaj jej nigdy jeno:


Cudna, yjesz od ilu lat?
Jaki naroiny twoje
mia zaszczyt wiie konsulat?
Zostaw trosk t cenzorom.
Zwaszcza jeli pikna pani
nie jest ju pierwszej modoci,
niezrczno j twoja zrani.

XXI
W sztuce kochania uczesze
bywaj dojrzalsze damy.
Jak wiadomo, przez wiczenia
talent udoskonalamy.
Wiadome im s tajniki
mioci, innym nie znane
n o
a (mit. gr.) crka krla Etiopii, Cefeusza (syna Zeusa) i Kasjopei, oddana na poarcie smokowi
morskiemu, wielorybowi (pustoszcemu kraj za blunierstwo Kasjopei, ktra twieria, e jest pikniejsza od
Nereid). Ocali Andromed Perseusz, ktry polubi j zabiwszy potwora.
u z (mit. gr.) heros, syn Zeusa i Danae.

kto jeden z gwnych bohaterw ia Homera, brat Parysa, syn Priama i Hekabe. Najielniejszy
wojownik trojaski.
in a (mit. rzym.) bogini sztuki i rzemiosa, jak rwnie mdroci, nauki i literatury; jej gr. odpowiednikiem jest Atena.
no (daw.) tylko.
kon u at roczna kadencja konsula, najwyszego urzdnika rzymskiego, suya do okrelania daty.
c nzo wyszy urzdnik rzymski, odpowieialny m. in. za przeprowaanie spisw obywateli.

Sztuka kochania

Przykuwaj nas do siebie


zwaszcza przez pieszczot odmian.
adne malowido nie zna
tak bezmiernej lubienoci,
jaka w sercach, jaka w ciaach
tych namitnych istot goci.
Najsodsza jest rozkosz, jeli
rwnie jej sodycze poj,
rwnie jej powaby nc
i mnie, i kochank moj.
Nienawi wszelkich uczu
niewzajemnych Nigdy przeto
nie pragn pieci si z chopcem
ani z przekupn kobiet.
Nie jest mi rozkosz rozkosz,
co j z obowizku dano.
Raz na zawsze z obowizkw
zwalniam moj ukochan.
Modo, Seks

Sodko mi jest sysze gos jej,


drcy szczciem, pomdlay,
gdy mnie prosi, ebym zwolni
namitnoci mej zapay.
Wzrok olepy od szalestwa,
oczy od mioci mrce
zwraca ku mnie rozkochana,
pieszczot dajc mi tysice
Ale najpierwszej modoci
obce s owe zalety.
Maj je jedynie tylko
dojrzalsze nieco kobiety
Niechaj inni mode wino
zapaj do stu katw.
Ja pi pragn stare trunki
z czasu dawnych konsulatw

XXII
Ale oto ju kochankw
ukryo puszyste oe.
Muza moja do sypialni
w aden sposb wej nie moe.
Zreszt i bez jej wskazwek
rad sobie wietnie da
i nie zostan bezczynni
pod Amora sodk wa
Co naley wwczas mwi,
baro dobrze wie sami.

Sztuka kochania

Nie bd rwnie w kopocie,


co trzeba robi z rkami.
Powoli dcie do celu,
moi kochankowie mili
Opniajcie szczyt rozkoszy
jeeli was nic nie pili.
Przerywajcie sodk prac,
aby trwaa jak najduej.
Przed najmielszymi pomysy
niechaj adne z was nie stchrzy.
Drc wiatoci zawiec
twej iewczyny sodkie oczy,
jako zoty soca promie
dry odbity w wd przeroczy
Wyrazy dyszce
Szepty namitne i skargi
na zbielaych wargach mrce
Palce jak ogie wargi
Uniesiony namitnoci,
nie wyprzeaj twojej pani.
Najmilej, gdy jednoczenie
przybecie do przystani

XXIII
Kocz Niechaj wiczna moie
ozdobi me czoo mirtem.
Niechaj wielbi imi moje
i niechaj si zajmie irtem.
Jak Wulkan Achillesowi
ongi da zwyciskie bronie,
tak ja daj i kochankom
najprzedniejszy or w donie.
Niechaj walcz w moje imi,
a gdy zwalcz iewic wstyd ju,
niechaj gosz triumfalnie:
Mistrzem naszym by Owidiusz

I
Uzbroiem Grekw przeciw
Amazonkom i z kolei
u kan (mit. rzym.) bg ognia i kowalstwa, odpowiednik gr. Hefajstosa.
chi legendarny bohater grecki, syn Peleusa, krla Ftyi, i Tetydy, boginki morskiej, gwny bohater
ia Homera.
azonki (mit. gr.) plemi wojowniczych kobiet.

Sztuka kochania

wypada mi bro da w donie


walecznej Pentezylei.
Moe mi tu kto zarzuci,
e mom chc przyda jadu,
e jagnitka na er daj
rozszalaych wilczyc stadu
Nie mona wymawia przecie
(sami chyba rozumiecie)
zbrodni kilku niecnych kobiet
wszystkim kobietom na wiecie.
Wiecie o niewiastach, ktre
siay zgorszenie i przestrach.
Wiecie dobrze o Helenach,
Erylach, Klitemnestrach.
Lecz jeli sprawiedliwymi
dla pci nadobnej jestecie,
wiecie i o Penelopie,
Laodamii lub Alcecie.
Cnota jest przecie kobiet
ze stroju oraz imienia.
Nic iwnego, e kobiety
blaskiem swoim opromienia.

II
Nie dla najcnotliwszych iewic
prowa moje wykady.
Niech zwolenniczkom miostek
su te praktyczne rady.
Pe pikna miosne sprawy
zwykle bierze bariej serio
od pci brzydkiej Wszelki zawd
koczy si u niej histeri.
Tezeusz rzuci Ariadn.
Jazon poj ony dwie a.

nt z a a. nt i a legendarna krlowa Amazonek, mitycznego plemienia wojowniczych kobiet.

na najpikniejsza kobieta na ziemi, ona Menelaosa, krla Sparty. Z jej powodu toczya si wojna
trojaska. Zostaa porwana przez Parysa, ktry rozsi miy Her, Aten i Aodyt na korzy tej ostatniej,
ogaszajc j najpikniejsz z bogi. Rka Heleny miaa by jego nagrod.

a (mit. gr.) matka Alkmeona, ona Amaraosa; przekonaa tego ostatniego do uiau w wyprawie
wojennej przeciw Tebom, mimo e on jako wrbita wieia, e skoczy si to jego mierci.
it n t a a. ita t a (mit. gr.) krlewna spartaska, ona Agamemnona, ktrego zabia w zemcie
za oarowanie crki Igenii za pomylno wyprawy trojaskiej.
n o a (mit. gr.) wierna ona Odyseusza, czekajca na niego lat.
ao a ia (mit. gr.) ona Protesilaosa; gdy ten poleg pod Troj, popenia samobjstwo, nie chcc y
bez niego.
c ti (mit. gr.) crka Peliasa, ktra zgoia si umrze, by przeduy ycie mowi.
z u z (mit. gr.) heros ateski, zabjca Minotaura.
ia na (mit. gr.) krlewna kreteska, jej ni pomoga wydosta si Tezeuszowi z labiryntu Minotaura.
azon (mit. gr.) heros z Tesalii, przywdca wyprawy po zote runo.
on
i Medea i Kreuza, crka krla Koryntu.

Sztuka kochania

Powodem mierci Dydony


sta si pobony Eneasz.
Nieszczsne! Chc wam odsoni
przyczyny waszej zagady.
Obce, nieznane wam byy
sztuki miosnej zasady.
Kres waszym wszelkim nieszczciom
poo moje wykady.
Sodka Wenus mi wydaa
w tym wzglie wane rozkazy.
Nieche wam one janiej
w yciu jako drogowskazy.
Wenus rzeka: C ci biedne
biaogowy zawiniy,
e oddajesz na up mw
bezbronny ich roaj miy.
Powi im pie trzeci, skoro
dwie pierwsze mom pieway.
Homer wpierw gani Helen.
Potem piewa jej pochway.
Nie pragnc kobiet obrazi,
nie biesz si, s, wzdraga
wiesz dobrze, e maj prawo
od ciebie tego wymaga.
Skoczya. Do mojej doni
daa gazk mirtow.
Zaczem piewa w natchnieniu.
Wieszczym byo kade sowo.

III
Pikne! Pomnc o staroci,
wyzyskujcie kad chwil.
Czeka was, gdy zapragniecie,
szczcia i upoje tyle!
Pyn lata jako fale
Woda nie wraca do rda.
Kobiety, co i s pikne,
jutro bd stare puda.
i odtrcaj kochankw
nieprzejednanie a hardo.
Kiedy same opuszczone,
obdarzone bd wzgard.

ona posta z n i Wergiliusza, zaoycielka i krlowa Kartaginy. Gwny bohater poematu, Eneasz, zakocha si w niej, po czym j porzuci, by speni swoje przeznaczenie, jakim byo zaoenie Rzymu.
Dydona z rozpaczy popenia samobjstwo na stosie.
n a z gwny bohater n i Wergiliusza; syn krla Anchizesa i bogini Wenus, uciek z Troi i po
dugiej wdrwce doprowai swoj druyn do Lacjum; jego potomkowie zaoyli Rzym.

Sztuka kochania

Wspomn wwczas, jak si noc


do ich domw dobano.
Jak na progu znajdoway
kwiaty wonnych r co rano.
iewice! Dopki pora,
yjcie szczciem i rozkosz.
Kochankom si nie odmawia
tego, o co grzecznie prosz.
Czy pochodnia traci wiato,
gdy si ni inn zapali?
Czy kto lka si wyczerpa
wod z oceanw fali?
Czy moe danie mioci
wyczerpa czu kochank?
Czy wyczerpuje Ocean,
gdy wzi z niego wody szklank?
Nie doraam wam rozpusty,
lecz podkrelam z ca si,
i szafowanie mioci
nikogo nie zuboyo.

IV
Pikno nie wszystkim jest dana
z aski Niebios, z bogw rki.
Wiele kobiet musi sztucznie
potgowa swoje wiki.
Najpikniejsza z kobiet ganie,
jeli zabiegw nie czyni
dokoa swej toalety,
choby miaa czar bogini.
Jeeli niejedno uszo
staroytnej piknej pani,
to dlatego, e mczyni
byli rwnie zaniedbani.
mieszn byaby niewiasta,
ubrana w bogate stroje,
z mem, co siedem skr byczych
mia za ozdob i zbroj.
Niechaj inni przeszo chwal,
w moim sercu rado goci,
em przyszed na ten wiat miy
w wykwintnej teraniejszoci.
A kocham j nie za zoto,
nie za tyryjskie purpury,
nie za okrty aglowne,
ani kosztowne marmury

Sztuka kochania

Kocham teraniejszo za to,


e nam isiaj jest nieznana
naszych przodkw le ubranych
prostacko nieokrzesana.
Nie wnioskujcie ze sw moich,
e kada si stroi musi
w pery, ktre owi w gbi
szmaragdowych wd Indusi.
Zbyt jest ciki dla kobiety
strj obcie zotem tkany.
le wyglda posta w szacie
bogactwem przeadowanej.

V
Wykwint, smak i elegancja
najpikniej niewiast zdobi.
Niech zawsze staranna rka
uczesanie wasze robi.
Tysic jest rnych sposobw
kobiecego uczesania.
Wybierzcie co wam do twarzy.
Zwierciado prawd odsania.
Twarz poduna jest wskazwk
kadej eleganckiej damie,
by roziela wos na dwoje
naladujc Laodami.
Inna z dam pozwoli wosom
spada na oba ramiona.
Tak grajcego na hare
poiwiamy Apollona.
Jeszcze inna wznosi wosy
na podobiestwo Diany,
gdy ta gna za ikim zwierzem
przez zarola i polany.
Ta zachwyca nas lokami.
Tamta uczesaniem paskim.
Inna falami kiorw.
Inna za muszelek blaskiem.
atwiej stokro zliczy bie
stuletnich dbw oie,
pszcz hyblejskich roje mnogie
gr alpejskich bestie srogie
Nili ilo nieskoczon
uczesa Wszak s mi znane
ao a ia (mit. gr.) ona Protesilaosa; gdy ten poleg pod Troj, popenia samobjstwo, nie chcc y
bez niego.
iana (mit. rzym.) iewicza bogini oww, odpowiednik gr. Artemidy.

Sztuka kochania

twarze, ktrym jest najpikniej,


gdy cakiem nie uczesane.
Ariadn od innych kobiet
rozkochany Bachus woli.
Herkules wiata nie wii
oprcz potarganej Joli.

VI
Kobiety! O, jake liczne
daje wam natura rodki,
abycie na czas niepomne
urok zachoway sodki.
M ysiejc jest bezradny,
traci wosy zrozpaczony,
tak jak drzewa trac licie,
gdy dm mrone Akwilony.
Skoro pierwsze siwe wosy
zauway pikna pani,
bierze, by je ufarbowa,
sok z leczniczych traw Germanii.
Gdy jej wasnych zbraknie wosw
iie sobie kupi nowe
i nie wstyi si publicznie
woy je na swoj gow.

VII
C powieie mam o sukniach?
Piknoci rozkoszne moje,
po c z tyryjskiej purpury
uywa najdrosze stroje?
Po co na sobie obnosi
dochody swe caoroczne?
Tyle jest taszych kolorw.
Od nich opowie rozpoczn.
S bkity lazurowe,
barwy niebiosw pogodnych.
Jest ziele koloru fali
jako strj rusaek wodnych.
S tkaniny, ktre maj
zotego runa kolory.
S inne takie promienne
jak zroszony paszcz Aurory.

achu (mit. rzym.) bg wina, odpowiednik gr. Dionizosa.


k i on (mit. rzym.) wiatr pnocny i jego uosobienie.
u o a (mit. rzym.) bogini poranku.

Sztuka kochania

Pikny kolor mirtu z Pafos


i ametystw purpura.
Cudn barw popielat
lni urawi trackich pira.
Strj

Gdy przeminie gnuna zima


i podmuchy ciepe wiosny
zazieleni winnic pdy,
ze snu buc wiat radosny,
Mniej barw w sobie bd miay
wszystkie rnobarwne kwiaty,
nieli maj kolorw
naszych niewiast cudne szaty.
Wybiera trzeba ze smakiem.
Nie wszystkim bowiem przypada
jedna barwa Niech blondynka
czarne stroje na si wkada.
Brunetce w biaym do twarzy.
Bryzeis si ubieraa
czarno Wiki Andromedy
podnosia szata biaa.

VIII
Niewiasta jak kamienica,
i od tyu, i od ontu
jeeli ju jest zniszczona,
dopomina si remontu
Jak dokona tego trzeba?
Niechaj ciekawe iewice
zajrz do mojej ksieczki
mwicej o kosmetyce.
ieko to jest baro wane,
cho niewielkie Kada dama
poznawszy je wypiknieje,
jak tylko zapragnie sama

IX
Zapamitajcie m rad,
dbae o wygld kobiety:
Nigdy w obecnoci mczyzn
nie rbcie swej toalety.
Niechaj bd niewiialne
dla nich kosmetykw puda.

a o miasto na poudniowo-zachodnim wybrzeu Cypru, wg mitu gr. miejsce naroin Aodyty,


bogini mioci.
z i a posta z ia Homera, ulubiona branka Achillesa, zabrana mu przez Agamemnona,
z i a.
kiedy ten musia zwrci wolno swojej niewolnicy. Zagniewany Achilles zaprzesta wtedy uiau w wojnie.

Sztuka kochania

Inaczej w ich sercach mio


baro prdko by wychda.
Sprawcie, abymy sili,
e jeszcze sodko drzemiecie
wwczas, gdy ju pracujecie
przy porannej toalecie.
Czemu mamy wieie, z czego
pochoi pci waszej biao?
Zamykajcie drzwi przy pracy.
Pokacie skoczon cao.
Wiele jest rzeczy, o ktrych
mczyznom mwi nie mona.
O tym dobrze wieie musi
kada niewiasta ostrona.
Nie broni wam jednak wcale,
abycie przy nas czesay
bujny wos Widok ten bui
w sercach miosne zapay
Lecz ta, co ma wosy marne,
niechaje si czesa kae
w wityni Dobrej Bogini,
u drzwi postawiwszy strae
Raz me iewcz zaskoczyem,
nagle a niespoiewanie
luba woya z popiechu
na odwrt swe uczesanie
Niech takiego wstydu dozna
jedynie nasz wrg zaarty
Niech taka sromota spotka
jeno barbarzyskie Party.
Szpetne jest zwierz bez czonkw.
Szpetne jest pole bez kosw.
Szpetne drzewo bez gazi.
Szpetna jest gowa bez wosw.
Heleno, Ledo, Semele!
Nie dla was s te nauki.
Wy macie przywilej boski
piknoci, co nie zna sztuki.
Ale wrd rzeszy kobiecej
iewic jest takich niewiele,
co maj urod rwn
Helenie, Leie, Semele

o a o ini ac. Bona Dea, czczona w wityni na Awentynie; w jej kulcie mogy uczestniczy wycznie kobiety.
a (mit. gr.) krlowa Sparty, uwieiona przez Zeusa, ktry przybra posta abia. Krlowa uroia potem Polideukesa, Helen i Klitajmestr (wedug jednej z wersji mitu wylgli si oni z jaj).
(mit. gr.) krlewna tebaska, matka Dionizosa (jego ojcem by Zeus).
S

Sztuka kochania

Kada ma jak usterk.


Tak ju na tym wiecie bywa
Kada niech swoj usterk
jak najstaranniej ukrywa.
A zatem ra ci siadaj,
jeeli jest baro maa,
aby ci wic stojc
nie myla nikt, e sieiaa.
Jeeli jeste karlic,
po si zgrabnie na oe.
Przykryjesz nogi Nikt wwczas
zmierzy ci wzrokiem nie moe.
Jeste zbyt szczup? W na si
jak mona najszersze stroje.
Jeste zbyt blada? Uruj
wyblade policzki twoje.
Gdy nk masz niezbyt zgrabn,
no biae buciki Gdyby
pe twoja bya zbyt ciemn
pomog ci z Pharos ryby.
Maa poduszeczka zrcznie
nierwno ramion ukryje.
Jeli szyj masz szerok,
otocz szarf twoj szyj.
Nie rb gestw, gdy ci nieba
zrcznych rczek odmwiy.
Nie mw na czczo, nieszczliwa,
jeli oddech masz niemiy!
Jeli masz nieadne zbki,
byoby miertelnym grzechem
rozjani urocz buzi
zbyt niedyskretnym umiechem.

XI
Nawet i nauka miechu
w kompetencji jest iewczcej.
Przyda moe do twych wikw
o jeden wik jeszcze wicej.

miech

Nie otwieraj zbyt szeroko


ustek swoich, moja maa.
Chciabym, aby na policzkach
dwa doeczki cudne miaa.
miech twj nie moe by czsty
ani te nazbyt przesadny.
Musi by kobieco-mikki,
elegancki, miy, adny.

Sztuka kochania

Niech nigdy grymas przy miechu


nie szpeci twojego lica.
le, gdy miejesz si podobnie,
jak ryczy ika olica.

XII
Sztuka paczu te jest trudna.
Musisz wieie, biaogowo,
kiedy paka i jak paka.
Przestudiuj to szczegowo.

XIII
Uczcie si piknego chodu,
jaki przystoi kobiecie.
Wicznie choc, serca mczyzn
od razu zawojujecie.
Jedna z wielkim majestatem
stpa kunsztownie po ziemi.
Inna jak umbryjska chopka
sai kroki olbrzymiemi.
mieszn jest nienaturalno.
Posuchajcie mojej rady:
Choc trzeba stpa mikko,
ale unika przesady.

XIV
Raibym ci lewe rami
odkry, jeli pe twa niena.
Pocaowa owo miejsce
bierze nas chtka bezbrzena

XV
piew jest rzecz czarujc.
Niejednej natchnione ody
mog z atwoci zastpi
brak przyroonej urody.
Raz nucie pieni z teatru
(suchamy tam piewek tylu)
to znowu lekkie piosenki
na nut znad brzegw Nilu
Niech was ucz pieni swoich:
piewca z Kos, Kallimach boski

i ca z o (IV/III w. p.n.e.) Filetas z Kos, prekursor szkoy aleksandryjskiej w poezji greckiej.


n (ok. p.n.e. ok. p.n.e.) poeta epoki aleksandryjskiej, autor drobnych form
a i ach z
literackich oraz pierwszej historii literatury.

Sztuka kochania

i przyjaciel win wystaych,


wiczny staruszek teoski.
Na pami musicie umie
miosne stro Safony.
C bowiem namitniejszego
od piosenki jej natchnionej?
Niech wam bie znany Gallus,
Tybul i Propercjusz tkliwy
Warron, co o zotym runie
opowiada istne iwy.
Lecz czytajcie zwaszcza pilnie
o podrach Eneasza.
Jemu winna swe powstanie
ukochana Roma nasza.
Wergili rd wieszczw rzymskich
pierwszy bez wtpienia iie.
Nie znam arcyiea, co by
dorwnao n i i .
Czy mi bie tutaj wolno
do poetw sawnych w Rzymie,
do ich imion niemiertelnych
doczy i moje imi?
Czy mi wolno mie naiej,
e okrutna woda Lety
nie pochonie wszystkich pieni
zapomnianego poety?
Moe kto z mych uczniw powie:
Czytajcie Sztuk kochania,
w ktrej mistrz nasz pciom obojgu
mioci tajnie odsania.
Bogosawiony kto do tej
ksieczki czsto zaglda
A moe kiedy po polsku
wyjd w przekaie Ejsmonda?
Czytajcie mikko a sodko
i o ci czue agmenty.
Deklamujcie
oi
(roaj przeze mnie poczty).
ta u z k t o ki Anakreont z Teos (ok. p.n.e. ok. p.n.e.), gr. poeta liryczny, czsto piszcy
o winie, piewie i mioci.
Sa ona gr. poetka liryczna z przeomu VII i VI wieku p.n.e., autorka gwnie poezji miosnej, czsto
sugerujcej jej mio do kobiet.
u Albius Tibullus (ok. p.n.e. p.n.e.) poeta rzymski, autor elegii miosnych.
o c u z Sextus Propertius (ur. p.n.e.) poeta rzymski, autor trenw i elegii miosnych.
a on ( p.n.e p.n.e) rzymski poeta uroony w Galii, autor poematu o wyprawie Argonautw.
i i Publius Vergilius Maro ( p.n.e. p.n.e.) rzymski poeta z czasw Oktawiana Augusta, autor

n i (poematu epickiego o wedrwkach Eneasza i zaoeniu rzymu), o ik i uko ik (sielanek).


ta (mit. gr.) jedna z piciu rzek w Hadesie, krainie umarych.
oi kcyjne wierszowane listy miosne, pisane przez Owidiusza; wypowiaday si w nich bohaterki
mitologiczne.

Sztuka kochania

O Febie, Bachusie, Muzy!


do was wznosz swe woanie,
do was, piewcw protektorzy,
sprawcie, niechaj tak si stanie

XVI
Pikna winna umie taczy,
gra w szachy i rzuca koci.
Niech zna tysic gier Zabawa
bywa pocztkiem mioci.

XVII
W Pompejaskiego portyku
idcie si przechaa cienie,
kiedy soce w znaku Panny
gore jak ywe pomienie.
Odwiedcie zdobnego laurem
Febusa pyszn wityni,
ktry pod Actium pogry
egipsk ot w gbinie.
Otarze krowy memskiej,
pomniki naszego Pana,
trzy teatry i aren,
co stygnc krwi zbryzgana.
O czego istnieniu nie wiesz,
tego nie moesz poda.
C po piknej twarzy, jeli
nikt jej nie bie oglda?
Gdyby Apelles Wenery
nie wymalowa wspaniale,
do i dnia pikn bogini
ukrywayby wd fale.
Zestarzaaby si w wiey
biedna Danae zamknita
Ra wam, nie siedcie w domu.
Idcie w tum, lube iewczta

u a.
(mit. gr.) przydomek Apolla, boga soca.
achu (mit. rzym.) bg wina, odpowiednik gr. Dionizosa.
o t k o
u za ogrd publiczny, cz kompleksu teatralnego, jaki Pompejusz Wielki zbudowa
w poudniowej czci Pola Marsowego.
ctiu Akcjum, miejsce bitwy morskiej z wrzenia p.n.e, w ktrej ota Oktawiana Augusta pokonaa siy Antoniusza i Kleopatry.
an (mit. gr.) bg pasterzy, przedstawiany z kolimi nogami i rogami; jego rzymski odpowiednik to
Faun.

(ok. p.n.e. ok. p.n.e.) wybitny staroytny malarz grecki.


ana (mit. gr.) matka Perseusza; jego ojcem by Zeus, ktry zapodni Danae pod postaci zotego
deszczu.

Sztuka kochania

XVIII
Wilk czyha na wiele owiec,
nim pochwyci wreszcie jedn.
Ptak Jowisza goni w chmurach
niejedn ptaszyn biedn.
Tak samo pikna kobieta
winna pord tumu choi,
przez wszystkich by ogldana,
aby wybranych uwoi
Niech si stara, by zachwyty
buia w krg jej uroda.
Niech na wszystko bacznie patrzy,
co piknoci wiku doda.
Haczyk niechaj bie gotw.
Przypadek wszystko rozstrzyga.
Przynt miej apetyczn:
ryba ci si nie wymiga.

XIX
Gdy wam luby licik przyle,
by zbada wasze kochanie,
gdy ten licik przez subretk
przyniesiony wam zostanie
Kade sowo, kade swko
trzeba wybada troskliwie
zali udaje uczucie?
Zali was miuje tkliwie?
Nie pieszcie si z odpowiei.
Bie to rodek najprostszy,
iki ktremu czekanie
mio kochanka zaostrzy.
Nie okazuj si zbyt atw
dla modego konkurenta.
Ale te nie bd dla niego
zbyt surowa i zacita.
Twj kochanek wci y winien
miy lkiem a naiej.
Po odmowie niech naieje
rosn, lki za malej
Niechaj wasze odpowiei
bd pisane starannie.
Prosty, pikny styl dodaje
wiku uroiwej pannie.

tak o i za orze.
u tka (daw.) pokojwka.
za i (daw.) czy.

Sztuka kochania

Nieraz listem w sercu mczyzn


ar mioci rozpalamy
nieraz jzyk barbarzyski
przymi urok piknej damy.

XX
Najpikniejsz twarz znieksztaca
gniewu zajado przeklta.
Sodycz cechuje czowieka,
a za gniew ikie zwierzta.
W gniewie czarna krew nabiega
do twej twarzy zeszpeconej.
W oczach ci si zapalaj
wszystkie pomienie Gorgony.
Niech z was ktra we zwierciado
spojrze si podwczas way
jestem pewien, e nie pozna
rysw swojej wasnej twarzy.

XXI
Pycha rwnie jest szkodliwa.
Niech twe oczy opromienia
sodycz Duma bui wzgard.
Powiadam to z dowiadczenia.

Pycha

Spjrz askawie gdy do ciebie


luby robi czule oczy.
Niechaj mu bie nagrod
za umiech umiech uroczy.
Na znak odpowiadaj znakiem
C jest gorszego na wiecie
od smutku? Pogodna rado
nci mnie w kadej kobiecie.
W mioci nie mog sobie
wyobrazi wikszej biedy
jak by kochankiem Tekmessy
lub ponurej Andromedy
Gdyby nie to, moje zote,
ecie takie podne byy,
zwtpibym, e was z mami
czy w moment tak miy

o ona (mit. gr.) potwr, ktrego spojrzenie zmieniao przeciwnikw w kamie.


a crka ygskiego krla Teleutasa, wzita w niewol przez Ajasa Wielkiego, bohatera ia
k
Homera.
n o
a (mit. gr.) crka krla Etiopii, Cefeusza (syna Zeusa) i Kasjopei, oddana na poarcie smokowi
morskiemu, wielorybowi (pustoszcemu kraj za blunierstwo Kasjopei, ktra twieria, e jest pikniejsza od
Nereid). Ocali Andromed Perseusz, ktry polubi j zabiwszy potwora.

Sztuka kochania

Jake sobie wyobrazi,


e do lubego Ajaksa
mwia czue wyrazy
jego ona, smutna paksa.

XXII
Porwna pragn uczucie,
co rozpala w sercu ar mi,
a dusz radoci karmi,
do manewrw wielkiej armii
Jeden prowai piechot,
a drugi jazdy szwadrony.
Trzeci wreszcie przeznaczony
jest do sztandarw obrony.
Tak mdry w ieli prac
pomiy swoich podwadnych.
Takie rozkazy niech wyda
kada z naszych kobiet adnych.
Niechaj jej kochanek speni
to, co jest w jego zakresie.
Niech bogaty amant hojnie
dary sute wam przyniesie.
Niech adwokat broni sprawy,
jeli jak spraw macie.
Niech poeta was uwielbia
w piosence lub poemacie.
Kochamy mocniej ni inni.
Poza tym wieczn jest chwaa
owej szczliwej piknoci,
ktra nam si spodobaa.
Poeta, Mio

Sam luby fach poetycki


osaa nam obyczaje.
Mode piknoci! Niech kada
poetom swe aski daje.
Z bkitw sodkie natchnienie
spywa na nas Jest w nas Bstwo
Mona by na to twierenie
dowodw przytoczy mnstwo.
Jak dobrze pjie, to z niebem
prowaimy konwersacj.
Jeli ktry z nas co powie,
to ju na pewno ma racj.

ak a. a wojownik grecki, jeden z bohaterw ia

Sztuka kochania

Homera.

XXIII
aska przyznana niezwocznie
krtko ar mioci ywi
Niechaj si czasem pomartwi
kochankowie zbyt szczliwi.
Niechaj luby twj tragicznie
przeklina zamknit bram.
Niech probami i grobami
przekonywa gniewn dam
Zamykaj drzwi na trzy spusty,
spostponuj mnie sroe Tuie
niech mi twj odwierny powie
okrutnym gosem: A piesz!

XXIV
Do rk daj wam bro pewn:
niezawodne rady moje.
Moe nieopatrznie wroga
sam przeciwko sobie zbroj?
Niechaj wasz kochanek najpierw
cieszy si brakiem rywala.
Niech stopniowo w jego sercu
ar mioci si zapala.
Mio, Zazdro

Nigdy wycigowy rumak


nie jest w biegu szybki taki,
jak wwczas, kiedy zapragnie
wyprzei inne rumaki.
Mio nasza potnieje,
skoro nas kochanka zrani.
Ja sam tym gorcej kocham,
im srosz jest moja pani.
Ale niechaj wasz kochanek
zanadto si nie rozali.
Niech zazdrosne widmo ma
uczucie jego rozpali.

XXV
Rado bez niebezpieczestwa
traci swe najwiksze wiki.
Cho woln jeste jak Tais,
twrz nieistniejce lki.
Mio, Strach

Luby mgby wchoi drzwiami?


Ka, niechaj przez okno wazi.
Niechaj na ciebie spojrzawszy
strachem twoim si przerazi.
o t ono a (daw.) potraktowa w sposb nacechowany pogard.
ai a. hai kurtyzana z czasw Aleksandra Wielkiego.

Sztuka kochania

Z krzykiem: Jestecie zgubieni!


niech wpadnie sprytna suca.
Wwczas bladego moieca
ukryj w szae, caa drca
Ale po tych niepokojach
otwrz mu sodkie ramiona
Niech odurzy go, upoi
rozkosz niczym nie zmcona

XXVI
Musz par sw nadmieni
o sztuce oszukiwania.
Kobietom zamnym prawo
niewiernoci wszelkiej wzbrania.
Lecz wszystkie wolne niewiasty
z woli cypryjskiego bstwa
niechaj przyjd do mnie, aby
sucha wykadw oszustwa.
Chobycie miay stranikw
wicej od oczu Argusa
oszukacie wszystkich, jeli
przyjie wam na to pokusa.
List

Jaki wam baczny odwierny


przeszkoi, bycie w kpieli
napisay list miosny
do ktrego z wielbicieli?
Gdy suca-powiernica
list ten pod szarf szerok
lub pod sandakiem przeniesie
czyje go wykryje oko?
Jeli j stranik przyapie
obmylajcie podstp nowy.
Niech ramiona powiernicy
su za papier listowy.
Niechaj ciao waszej modszej
bie ywym, wielkim listem,
na ktrym wyznacie mio
sowem jak pomie ognistym.
Pisa na niszych stronicach
odraam wam, liczne panie.
Gdy subretka pikna dugim
byoby jej odczytanie
wieo wydojonym mlekiem
listy takie pisa ra.
c
ki
t o Wenus, wg mitu zroona z piany morskiej na wybrzeu Cypru.
u (mit. gr.) stuoki, zawsze czuwajcy olbrzym.

Sztuka kochania

Aeby odczyta pismo,


wystarczy jest uy sa.
Akrysios strzeg swojej cry.
A jednak, iwnym przypadkiem,
zamknita w wiey Danae
zrobia go przecie iadkiem.

XXVII
C stranik piknej kobiety
w olbrzymim Rzymie uczyni,
gdy ta moe do wityni
schroni si Dobrej Bogini?
Lub do ktrego z teatrw
albo te wreszcie do ani
Stranik u wrt czeka woe
popuciwszy wyobrani
Pikna znajie przyjacik,
co udajc ciko chor,
poyczy jej swego oa
ienn albo nocn por
Sp stra hiszpaskim winem
albo tajemn mikstur,
ktra ma t iwn wasno,
e zamiewa oczy chmur.
Zrczna powiernica w sobie
rozkocha moe Cerbera.
Pani ma swobod Cerber
do subretki si dobiera.

XXVIII
Podarunki robi cuda:
zbdne s inne wskazwki.
Dar nci lui i bogw,
Sam Jowisz bierze apwki.
Cakiem wystarczy stranika
raz jeden przekupi na to,
aeby odtd ju zawsze
oglda si za zapat.
le mie zbyt adne subretki
(Amor szybko serce rani),
niejedna z nich w sercu moim
zaja miejsce swej pani.

k io (mit. gr.) m Eurydyki, ojciec Danae.

(mit. gr.) trzygowy pies, pilnujcy wejcia do krainy zmarych; tu przen.: grony stranik.

Sztuka kochania

XXIX
Nieszczliwy! W jakim celu
sam nadstawiam oszalay
swoj wasn pier bezbronn
pod srogiego wroga strzay?
Czemu zdraa si samemu?
Wszak aden ptak ptasznikowi
nie wykada tych sposobw,
jakimi si ptactwo owi.
Ani te nie przyjie na myl
jako tako mdrej sarnie,
aeby sztuki gonienia
zapragna uczy psiarni.
Wszystko jedno Rai bd,
gdy korzy daj me rady
chobym mia przeciwko sobie
uzbroi nowe Lemniady
atwowierno pci nadobnej
nie zawsze na zdrowie iie.
Nie powinnycie, niewiasty,
zapomina o Prokryie.

XXX
Na uczt ra wam zawsze
przychoi por spnion
i nie janie peni wikw,
nim pochodnie nie zapon.
Czekanie (mie Wenerze)
podniesie twj czar, iewczyno.
Wydasz si stokro pikniejsza
oczom zamglonym przez wino.
Choby zbyt adn nie bya
wik pozyskasz niepojty.
Noc rzuci dyskretny woal
na wszelkie twe mankamenty.
Jeenie, Grzeczno

Nie je apczywie By musisz


estetyczn przy jeeniu
Niedobrze, gdy na twej broie
znajduje si cae menu.
Nie jecie przed uczt w domu.
Przy uczcie za je naley
z umiarkowaniem i taktem.
Nie wylizujcie talerzy!

nia (mit. gr.) wojownicze kobiety z wyspy Limnos, ktre w zemcie za zdrad wymordoway
wszystkich mczyzn.
ok i wg poematu Owidiusza ona Kefalosa, ktry podstpem nakoni j do zdrady.

Sztuka kochania

Jeeliby Parys ujrza,


jak si Helena obera,
nigdy by jej nie porywa.
Nie byoby ie Homera.
Jeeli chcecie co robi
bez umiarkowania, to ju
lepiej pi, ile si zmieci.
Wenus z Bakchem czy sojusz.
Lecz i tutaj s granice
nie do przekroczenia Ra,
aby rozum oraz nogi
byy w pewnej rwnowae.

XXXI
Wstyd mi pisa dalej. Chciabym
przerwa pieni me natchnione.
Lecz dodaje mi odwagi
tymi sowy cudna Dione:
Na moj odpowieialno,
o wszystkim mw bez obawy
Wi, e mia niecny zamiar
pomin niektre sprawy.
Niechaj kada z piknych kobiet
pozna siebie sama, aby
wieie, w jakiej ma postawie
prezentowa swe powaby.
Le na wznak, jeeli nieba
day ci urocz buzi.
Jeli masz plecy przecudne,
kad si na brzuszku, obuzie.
Wysoka winna opiera
na ku kolana swoje
i z lekko schylon gow
toczy swe miosne boje.
Jeli boski blask mioci
maj twoje niene uda,
jeeli czaruj oczy
twej abiej szyjki cuda
Niech kochanek zachwycony
zobaczy ci, boska, ca,
niechaje go do szalestwa
doprowai twoje ciao.
Nie wstyd si rozpuci wosy
jako bachantka z Tesalii.
Niech spadaj na ramiona,
podobne do ikiej fali.
ion (mit. gr.) matka Aodyty.

Sztuka kochania

Jeeli prace Lucyny


lady jakie zostawiy,
walcz jak srogi Part, co w boju
nadstawia wrogowi tyy.
Wenus zna tysic sposobw.
Wszystkie miejcie na widoku.
Najprociej p nachylona
zostawa na prawym boku.

XXXII
Przenigdy trjng Febusa
ani wyrocznia Ammona
nie objawia prawd mdrszych
nili moja pie natchniona.
Jeeli moje wywody
bu wasze zaufanie,
nie zawiod was w praktyce,
wierzajcie mi, drogie panie
Niechaj rozkosz wam przenika
do samego szpiku koci.
Niech was i waszych kochankw
rwnie pali ar mioci.
Uywajcie tkliwych zwrotw
(suchajcie mojej recepty).
Niech namitno potguj
czue sowa, sodkie szepty
A tym, ktrym odmwia
natura lubej sensacji,
tym pozwalam si ucieka
do najsodszej malwersacji.
Wasze ruchy i spojrzenia
niech nas utwieraj w bie.
Gos wasz i oddech namitny
niechaj przerywanym bie.

XXXIII
W swej sypialni miejcie pmrok
Musicie przed swym amantem
ukry moc rzeczy Inaczej
puciby was zaraz kantem.

ac uc n pord (od imienia rzymskiej bogini naroin).


u a trjng, na ktrym wrc siadaa Pytia z wyroczni Apolla w Delfach.
t n

on egipski bg wiatru, uroaju i podnoci.

Sztuka kochania

XXXIV
Skoczyem moj opowie.
Niech wam poyteczna bie.
Pora ju z mego rydwanu
wyprzga biae abie.
Niech na miosnych trofeach
wypisze kada kobieta:
Nauczy mnie miowania
Owidiusz, rzymski poeta.

Ten utwr nie jest objty majtkowym prawem autorskim i znajduje si w domenie publicznej, co oznacza e
moesz go swobodnie wykorzystywa, publikowa i rozpowszechnia. Jeli utwr opatrzony jest dodatkowymi
materiaami (przypisy, motywy literackie etc.), ktre podlegaj prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiay
udostpnione s na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa Na Tych Samych Warunkach . PL.
rdo: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/sztuka-kochania
Tekst opracowany na podstawie: Owidiusz, Sztuka kochania, tum. Julian Ejsmond, Wydawnictwo Polskiego
Towarzystwa Wydawcw Ksiek, [b.m., b.r.].
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyowa
wykonana przez fundacj Nowoczesna Polska z egzemplarza pochocego ze zbiorw Marty Nieiakowskiej.
Donansowano ze rodkw Ministra Kultury i ieictwa Narodowego.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromaska, Pawe Kozio, Wojciech Kotwica.
Okadka na podstawie: openuser@Flickr, CC BY-SA .
z
on
ktu
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska organizacji poytku publicznego iaajcej na rzecz
wolnoci korzystania z dbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechoi twrczo kolejnych autorw. iki Twojemu wsparciu biemy
je mogli udostpni wszystkim bezpatnie.
ak o z o c
Przeka % podatku na rozwj Wolnych Lektur: Fundacja Nowoczesna Polska, KRS .
Pom uwolni konkretn ksik, wspierajc zbirk na stronie wolnelektury.pl.
Przeka darowizn na konto: szczegy na stronie Fundacji.

Sztuka kochania

You might also like