Podrczniki socjologii

2012 (2002)

2008 (2003)

Koinnia - pierwszy oglny termin socjologiczny w pierwszym jzyku nauki

Pocztek Polityki Arystotelesa (384322 pne)

Pierwsze polskie tumaczenie (Petrycy, 1605)

(
), ,

.
.

Poniewasz wszelkie Miasto iest nieiakiem towarzystwem:

a wszelkie towarzystwo dla czego dobrego w kup si cinie:
(Bo wszelkie rzeczy wzgldem dobra iakiego, abo co si zda
byd dobrem, czyni), ztd zna, i wszelkie towarzystwa
dobro iakie, iakoby cel, przedsi stawiaj, y bior. Wszake
to ktore iest nawitsze midzy wszytkiemi, y naprzednieysze,
ktore wszystkie towarzystwa w sobie zamyka, nawitsze
dobro przedi bierze, y nalepsze. Bo ieli towarzystwo,
iakiekolwiek iest, wzgldem iakiego dobra spolnie si
zgromadza: przystoyna rzecz iest, aby nalepsze towarzystwo
dla nalepszego dobra spolnie si kupio. A to iest, co
Miastem, Rzeczpospolit, Politi, abo Koronnem
Zgromadzeniem zowiemy.

We see that every CITY-STATE (polis) is a

COMMUNITY (koinnia) of some sort, and
that every community is established for
the sake of some GOOD (for everyone
performs every ACTION for the sake of what
he takes to be good). Clearly then, while
every community aims at some good, the
community that has the most AUTHORITY
of all and encompasses all the others aims
highest, that is to say, at the good that has
the most authority of all. This community is
the one called a city-state, the community
that is political (h koinnia h politik).
Najnowsze tumaczenie angielskie (Reeve, 1998)

Poniewa widzimy, e kade PASTWO OBYWATELSKIE

jest pewn WSPLNOT (Epeid psan plin hormen
koinnan tin osan), a kada wsplnota powstaje dla
jakiego DOBRA wszyscy bowiem CZYNI wszystko
z myl o tym, co im si dobrem wydaje przeto oczywiste
jest, e skoro wszystkim [wsplnotom] waciwe jest
denie do pewnych dbr, to o dobro grujce nad
wszelkimi innymi najbardziej zabiega ta, ktra spord
nich wszystkich najwysz posiada WADZ i wszystkie
inne obejmuje, czyli ta, ktr nazywamy pastwem i
wsplnot obywatelsk (h koinna h politik).
Moje wasne tego fragmentu

Nauki przyrodnicze i humanistyczne. Osobliwoci socjologii

Socjologia jest nauk empiryczn, aspiruje do nomotetycznoci, lecz nie oddzielia si
jeszcze cakowicie od nauk hermeneutycznych.
Socjologia naley do nauk humanistycznych. Ich przedmiotem jest wiat ludzi:
istot zdolnych do komunikowania si ze sob za pomoc kodw, take takich,
ktre ludzie sami arbitralnie tworz.
Jest nauk wieloparadygmatyczn, uprawian na rne sposoby. Podejcie naturalistyczne
(socjologia jako behavioral science) konkuruje tu z humanistycznym konstrukcjonizmem
Socjologia buduje obraz wiata bdcego przedmiotem jej bada z uyciem
kategorii, ktrych transkulturowy, uniwersalny charakter bywa problematyczny
Moliwo, a z reguy konieczno komunikowania si badacza ze swoim przedmiotem
(fizyk nie moe, ale i nie musi pyta czstki o motywy jej dziwnego zachowania)
decyduje tak o szansach jak i ograniczeniach poznania wiata spoecznego

Inne (ni w naukach przyrodniczych) s tu moliwoci praktycznego zastosowania

wiedzy naukowej (samospeniajce si proroctwa)

1979

6.02.1929 25.10.2016

Z alem egnam p. profesora Jerzego Szackiego, socjologa,

historyka, myliciela i teoretyka nauki, wykadowc UW i
czonka PAN odznaczonego () medalem Sprawiedliwy
wrd Narodw wiata. Pozostanie w naszej pamici jako
byskotliwy intelektualista i erudyta, o wyranych wasnych
przekonaniach i sympatiach, a jednoczenie otwarty na dialog
i uczciwy wzgldem odmiennych pogldw
(prezydent Andrzej Duda o zmarym socjologu)

Barbara Szacka (1930-)

Badaczka pamici historycznej

Trzy koncepcje pocztku nauki o wiecie spoecznym

Staroytna Grecja
I poowa XIXw
Auguste Comte
(1798-1857)

Koniec XIXw
Emile Durkheim
Le Suicide (1897)
Efekt Ringelmanna
(lata 1880. publ. 1913)
Eksperyment Tripletta
(1898)
Cours de philosophie positive,
tome IV, Paris 1839, p. 252

Myl spoeczna staroytnych Grekw

odkrycie odrbnoci wiata przyrody i wiata ludzi, autonomii jednostki
przeciwiestwo physei - thesei (z natury z umowy/ustanowienia).
Kryzys adu uznanego za naturalny rdem refleksji . Relatywizm
i jego przewycianie. Zwycistwo podejcia normatywnego
w okresie klasycznym
Polis jako przedmiot refleksji . Brak rozrnienia pastwo - spoeczestwo

Okres klasyczny: Platon i Arystoteles

Platon (+ 347 p.n.e.)
Polis jako system . Absolutyzacja jednoci . Komunizm.
Rzdy filozofw
Popper: Platon pierwszym teoretykiem totalitaryzmu

1945

Arystoteles (+ 322 p.n.e.) autor Polityki

i Etyki nikomachejskiej
Czowiek jako zoon politikon, teleologiczne
rozumienie natury.
Krytyka platoskiego komunizmu (W ogle
wspycie przy wsplnoci wszelkich dbr
ludzkich jest trudne).
Cechy polis: samowystarczalno , wi
moralna (realizacja dobra wsplnego),
zrnicowanie i komplementarno.
Zainteresowanie podziaami spoecznymi
pochwaa klasy redniej.
Klasyfikacja ustrojw, formy waciwe
i zwyrodniae: monarchia (tyrania),
arystokracja (oligarchia), politeja
(demokracja).

1605

Poniewa widzimy, e kade PASTWO OBYWATELSKIE

jest pewn WSPLNOT, a kada wsplnota powstaje
dla jakiego DOBRA wszyscy bowiem CZYNI
wszystko z myl o tym, co im si dobrem wydaje
przeto oczywiste jest, e skoro wszystkim [wsplnotom]
waciwe jest denie do pewnych dbr, to o dobro
grujce nad wszelkimi innymi najbardziej zabiega ta,
ktra spord nich wszystkich najwysz posiada
WADZ i wszystkie inne obejmuje, czyli ta, ktr
nazywamy pastwem i wsplnot obywatelsk

Pawe Rybicki (1902-1988)

Arystoteles. Pocztki
i podstawy nauki o
spoeczestwie (1963)

Myl spoeczna w okresie hellenistycznym i w staroytnym Rzymie

Wi prawna w cywilizacji Rzymu

Ubi societas, ibi ius

De re publica (dzieo odkryte w I po. XIX w. obecnie

najczciej cytowane . Iuris et utilitatis communio
z coetus multitudinis (zgromadzenie wielu) czyni
populus=societas civium (lud = spoeczno obywateli).

Quid est civitas nisi iuris societas civium

(czym jest pastwo jak nie zwizkiem obywateli
poczonych prawem )

De officiis (O powinnociach).
Powinnoci (officia), ktre wywodz si ze wsplnoty
(ex communitate ducantur), s bardziej zgodne z
natur i silniej wi ludzi ni te, ktre wywodz si
z poznania (ex cognitione).

Marcus Tullius Cicero (+43 p.n.e.)

Cyceron o wymianie

Wybitna posta
koca republiki
rzymskiej, pisarz,
mwca, ceniony
w okresie Odrodzenia,
take w Polsce
autor De re publica
i De officiiis

Potna jest i ta wsplnota, ktra si bierze z

dobrodziejstw jeden drugiemu wiadczonych, a
gdy s one odwzajemniane i z wdzicznoci
przyjmowane, midzy dwiema stronami
zawizuje si mocny i trway stosunek spoeczny
Magna etiam illa communitas est, quae conficitur ex
beneficiis ultro et citro datis acceptis, quae et mutua
et grata dum sunt, inter quos ea sunt, firma devinciuntur
societate

Marek Aureliusz - socjolog

Autor Rozmyla (Meditationes t. ac. XVI w.) Eis heautn ( Do siebie
samego), dziea napisanego po grecku,
Niezwyky cesarz i niezwyky czowiek, dwujzyczny i dwukulturowy,
ale natione Romanus
Moim pastwem (polis) i ojczyzn (patris) jako Antonina jest Rzym,
jako czowieka wiat (ho kosmos). Wszystko co poyteczne dla obu
tych pastw (poleis) to jedyne moje dobra. (6.44)
Jego definicja czowieka to logikon kai koinnikon zon
Relacyjna, wsplnotowa wizja wiata ludzkiego
Umys wszechwiata jest wsplnotowy (ho tou hlou nous koinniks ). Stworzy
(dalej t. Reitera) istoty nisze dla wyszych [] wszystko uoy pod- i wsprzdnie
i wydzieli kademu, co mu si naley, a istoty najwysze sprzg w harmoni wzajemn
(homonoia, jednomylno) (5.30).
Czowiek za sam siebie odcina od bliniego (plsios), kiedy go nienawidzi
i odwraca si od niego. Nie wie jednak, e tym samym odcina siebie
od caego grona obywateli (politeuma). Darem Dzeusa, ktry poczy
wsplnot (koinnia), jest mono zronicia si na nowo z kim, kto jest
obok nas, i stania si na nowo dopenieniem caoci. Gdy jednak czsto
zdarza si taki podzia, ponowne zjednoczenie i powrt s trudne.
To co nas podzielio - to si ju nie sklei, Nie mona odda Polski w
rce jej zodziei, J.M. Rymkiewicz

Marcus Aurelius Antoninus

* 121 180 AD
Czym s w jednostkach czonki ciaa,
(ta mel tou smatos) w takim te
stosunku wewntrznym pozostaj
do siebie stworzenia obdarzone rozumem,
Jakkolwiek przedstawiaj caoci odrbne,
stworzone do jednego jakiego wspdziaania.
Uwiadomienie tej prawdy tym atwiej ci
przyjdzie, jeeli czsto bdziesz mwi:
jestem czonkiem caoci zoonej z istot
rozumnych. A jeeli powiesz sobie
(zmieniajc liter na r, - )
e jeste jej czci, to mio twa ku
ludziom nie pynie z serca, a wiadczenie
dobra jeszcze nie przenika radonie
twej wiadomoci. Czynisz to jeszcze
tylko jako rzecz przystojn, a nie, e
sobie samemu wiadczysz dobro
(7.13, t. M. Reiter, 1913)

Stoicyzm - filozofia okresu hellenistycznego i rzymskiego, uniwersalistyczna koncepcja

czowieka (za naturalne uwaa si szukanie towarzystwa, raczej ni bycie obywatelem),
idea prawa naturalnego , oddzielenie porzdku moralnego od porzdku polityczno-prawnego.
Pocztki chrzecijaskiej myli spoecznej
List do Diogneta (apologia z II wieku)
Chrzecijanie nie rni si od innych ludzi ani miejscem zamieszkania, ani jzykiem, ani strojem. Nie maj
bowiem wasnych miast, nie posuguj si jakim niezwykym dialektem, ich sposb ycia nie odznacza si
niczym szczeglnym. Nie zawdziczaj swej nauki jakim pomysom czy marzeniom niespokojnych umysw,
nie wystpuj, jak tylu innych, w obronie pogldw ludzkich. . Mieszkaj w miastach helleskich i barbarzyskich,
jak komu wypado, stosujc si do miejscowych zwyczajw w ubraniu, jedzeniu, sposobie ycia, a przecie samym
swoim postpowaniem uzewntrzniaj owe przedziwne i wrcz paradoksalne prawa, jakimi si rzdz.
Mieszkaj kady we wasnej ojczynie, lecz niby obcy przybysze. Podejmuj wszystkie obowizki jak obywatele i
znosz wszystkie ciary jak cudzoziemcy. Kada ziemia obca jest im ojczyzn i kada ojczyzna ziemi obc.
eni si jak wszyscy i maj dzieci, lecz nie porzucaj nowo narodzonych. Wszyscy dziel jeden st, lecz
nie jedno oe. S w ciele, lecz yj nie wedug ciaa. Przebywaj na ziemi, lecz s obywatelami nieba.
Suchaj ustalonych praw, z wasnym yciem zwyciaj prawa. Kochaj wszystkich ludzi, a wszyscy ich
przeladuj

w. Augustyn (+430), De civitate Dei (O pastwie Boym)

Dwie mioci powoay do ycia dwa pastwa: mio wasna, posunita a do pogardy Boga, powoaa
pastwo ziemskie; mio Boga za, posunita a do pogardzania sob, powoaa pastwo niebieskie.

Dwa pastwa (civitas Dei - civitas terrena) rozdzielone moralnie, lecz nie fizycznie ).
Postawa wobec pastwa ziemskiego ambiwalentna. Koniec imperium rzymskiego.

3 czy 4 filary chrzecijastwa?

Didach tn apostoln

Vulgata

(nauka apostow)

Vulgata Clementina, 1598

Koinnia

communicatio fractionis panis

(wsplnota)

(wsplnota amania chleba)

Klasis tou artou

(amanie chleba)

Proseuchs
(modlitwy)

Nova Vulgata, 1979

communicatio
fractio panis
(wsplnota
amanie chleba)

Ci, ktrzy uwierzyli

Praxeis, 2, 42-44
Codex Sinaiticus, IV w

san epi to auto kai eichon hapanta koina

erant pariter et habebant omnia communia

byli ze sob i mieli wszystko wsplne

Rnice kulturowe midzy Wschodem i Zachodem w pojmowaniu wizi spoecznej.
Indywidualizm kolektywizm. Religia a myl spoeczna

redniowiecze
Tomasz z Akwinu (XIII w).
redniowieczny ad spoeczny,: spoeczestwo jako wsplnota wsplnot (klasztor, cech, uniwersytet, stany),
wizi pionowe i poziome , hierarchiczno , stanowo, korporacyjno, organiczno
Tomasz: trzy prawa: wieczyste, prawo naturalne (odzwierciedlone w rozumie), prawo ludzkie (konkretyzacja
prawa naturalnego). Realizm, obrona wasnoci prywatnej.

Odrodzenie
Odejcie od wsplnotowoci (societas jako nowe tumaczenie koinnia). Nowe rozumienie polityki

Niccolo Machiavelli (przeom XV/XVI w)

Idea a realia wadzy. Amoralizm analizy i krytyka w imi powrotu do cnt staroytnych. Skupienie uwagi
na walce o wadz oznacza zawenie horyzontu socjologicznego. Jedyn wizi podleganie wadcy. Pastwo
nie jest wsplnot naturaln, lecz tworem wadcy, ktry posiad sztuk narzucania innych swojej woli.

Jean Bodin (XVI w)

Pojcie suwerennoci (wadza zwierzchnia, stanowica prawo i wyposaona w rodki przymusu).
Arystotelizm (uznanie roli wsplnot czstkowych e, rodziny, korporacji), obrona wasnoci prywatnej
(ograniczenie suwerennoci wadcy). yczliwo jako podstawa wizi.

Utopie (Bacon, More, Campanella)

Znaczenie dla rozwoju myli socjologicznej: nie samo prawo i wadza jest wane, problem adu
spoecznego to nie kwestia prawa, ale systemu spoeczno-gospodarczego, szczeglnie wasnoci.

Przedsocjologiczna myl spoeczna XVII w.

Nowoytna doktryna prawa naturalnego jako porzdku poznawalnego rozumowego. Podejcie normatywne
(krok wstecz w stosunku do realizmu Machiavellego). rdem prawa naturalnego nie jest arbitralna wola Boga.
Czowiek rozumem swym poznaje prawa i powinnoci. Indywidualizm, zasady prawa naturalnego odnosz si
do stosunkw midzy jednostkami nie za do organizacji pastwa..
Koncepcje stanu naturalnego jako adu przedinstytucjonalnego. Stan naturalny nie jest historycznym
pocztkiem, lecz konstrukcj logiczn, stale aktualn moliwoci (co by byo gdyby nie byo rzdu).

Thomas Hobbes i John Locke (XVIIw).

Hobbes: Stan naturalny to brak wizi, aspoeczno czowieka, bellum omnium contra omnes . Rozum
dyktuje ludziom zgod na ustanowienia wadzy zwierzchniej gwarantujcej bezpieczestwo ycia i wasnoci.
Powoanie suwerena, wyrzeczenie si wolnoci jest nieodwoywalne .
Locke: Stan naturalny ma charakter spoeczny, ludzie te kieruj si indywidualnym interesem, ale
nastawieni s na kooperacj, w razie zakce sami wymierzaj sobie sprawiedliwo. Pojawienie sie
dbr atwych do odebrania przemoc (pienidze) rodzi potrzeb powoania civil society, wprowadzenia
prawa i wadzy, powoanej do zada, z ktrymi sami swobodnie zrzeszeni ludzie nie mog sobie poradzi

Umowa spoeczna a umowa rzdowa (midzy rzdzcymi a rzdzonymi )

Owiecenie (XVIII w)
Oglna charakterystyka epoki

Mickiewicz (1798-1855) na zebraniu

filomatw 23 XII 1817

Kant : wyjcie z niepenoletnoci spowodowanej brakiem

odwagi posugiwania si swoim rozumem). Odrzucenie
autorytetu religii objawionej, Kocioa i tradycji. Spekulatywne
rozumienie natury przy rwnoczesnym kulcie nauk
empirycznych (fizyk Newtona). Desakralizacja wadzy,
projektowanie ustrojw, idea postpu. Pojawienie si
zbiorowoci intelektualistw. Rnice midzy krajami
(Francja, W.Brytania, Niemcy).

Przynajmniej to jest rzecz pewn, e chcc

mie wyobraenie honoru, trzeba y w stanie
towarzyskim i e czowiek dziki, tego wyobraenia
nie majc, wtenczas dopiero poczyna zna, co to
jest honor, kiedy w spoeczestwo wnijdzie.
A zatem honor nie jest uczuciem przyrodzonym;
rodzi si z ycia towarzyskiego i zaley, jak mwiem,
na dowolnym ludzi mniemaniu

Charles Montesquieu (+ 1755)

Autor O duchu praw, znany w historii doktryn
politycznych z koncepcji podziau wadz. Prekursor
socjologii. Rnorodno ustrojw, znaczenie
rodowiska geograficznego dla ustroju.

Jean-Jacques Rousseau (+1778)

Autor Rozprawy o pochodzeniu i podstawach nierwnoci
midzy ludmi i Umowy spolecznej. Czowiek natury:
wolno, rwno, braterstwo. Natura a kultura .
Zepsutemu spoeczestwu przeciwstawia nie natur,
lecz spoeczestwo opartego na podlegoci samemu
prawu nie ludziom, prawu wyraajcemu wol powszechn,
(nie jest to wola wikszoci)

Pan Tadeusz, I wydanie (1834)

Paradoks Condorceta

I II III
x y z
y z x
z x y

Jean Antoine markiz de Condorcet (+1794)

Autor Esquisse d'un tableau historique des progrs de l'esprit
humain (Szkic obrazu postpu ducha ludzkiego poprzez dzieje)
Pionier zastosowania matematyki w naukach spolecznych. Ofiara
terroru jakobinw

Owiecenie brytyjskie

wikszo (I, III) woli x od y

wikszo (I,I I) woli y od z
wikszo (II, III) woli z od x

David Hume (+1776), Adam Smith (+1790)

Hume: autor Traktatu o naturze ludzkiej. Empiryzm: natura to prawidowoci poznawane empirycznie, nie
za norma suca do oceny. Pierwszestwo uczu i woli przed rozumem. Krytyka umowy spoecznej
jako adu wyrozumowanego a przeciwstawnego naturalnym skonnociom. Pierwotno popdu seksualnego,
powstanie rodziny, pokrewiestwa, ochrona wasnoci prywatnej.
Smith: autor Bada nad natur i przyczynami bogactwa narodw i Teorii uczu moralnych. Moralno,
inni ludzie zwierciadem, oceniaj nasze postpowanie. Rynek ocena uytecznoci naszych dziaa.
Zasada wzajemnoci. Samorzutny ad spoeczny .

Owiecenie niemieckie
Johann Gottfried Herder (+1803)
Nard (Volk) rozumiany historycznie i kulturowo (jzyk) najwaniejsz wsplnot.

Systemy ideologiczne od XVIII wieku do dzi

Pojcie ideologii. Filozofia (ontologia, epistemologia, aksjologia) spoeczna.
Wizje podanego adu spoecznego wyprowadzone z pewnych wartoci.
Marksistowskie rozumienie ideologii. Faszywa wiadomo . Ideologia
jako wyraz partykularnego interesu grupowego (klasowego)
Ideologie jako reakcja na rewolucj francusk (kryzys legitymizacji wadzy)
i rewolucj przemysow (kwestia socjalna).

Konserwatyzm Edmund Burke (+1797). Rozwaania o rewolucji we Francji.

Krytyka owieceniowego racjonalizmu, indywidualizmu, utopii. Romantyzm.
Afirmacja adu organicznego, wizi wsplnotowej, opartej na wierze, zwyczajach,
tradycji. Lojalno (powinnoci) jednostki w stosunku do zbiorowoci ponad nieogranoczon.
wolnoci

Liberalizm

John Stuart Mill (+1873), On Liberty (1859), poprzednicy: Locke, Smith.

Alexis de Tocqueville (+1859), De la dmocratie en Amrique (1835-1840).

We hold these truths to be

self-evident, that all men are
created equal, that they are
endowed by their Creator
with certain unalienable
Rights, that among these
are Life, Liberty and
he pursuit of Happiness.

Afirmacja wolnoci jednostki, ograniczona rola pastwa, samorzutny ad spoeczny

Liberalizm a demokracja
. that this nation, under God, shall have a new birth of freedomand that government of the
people, by the people, for the people, shall not perish from the earth.
A. Lincoln, Gettysburg address, 19 XI 1863 (ostatnie sowa)

Socjalizm

Claude Henri de Saint-Simon (+1825). Kryzys postfeudalny to brak

jednoczcej idei; rola nauki i wytwrczoci, klasa industrialistw, technokracja.

Napicie midzy wolnoci a rwnoci. Rne odmiany ideologii socjalistycznej.

Nacjonalizm
1. Ludzko dzieli si na narody majce wasn tosamo (histori, kultur, tradycj)
2. Po rodzinie nard jest dla jednostki najsilniej wic wsplnot
3. Przynaleno do narodu nie jest spraw wyboru
4. Wsplnota narodowa dy do jednoci; podziay jej szkodz i z reguy pochodz od obcych"

5. Nard powinien broni swej tosamoci, wystrzega si przejmowania obcych wzorw

6. Nard osiga peni samorealizacji w pastwie narodowym

Powstanie socjologii
August Comte (1798-1857)
1822 physique sociale.
Plan de travaux scientifiques pour reorganiser la socit;

1839 sociologie
Cours de philosophie positive, t. IV
Pozytywizm. Nauka a metafizyka.
Hierarchia nauk.
Trzy stadia rozwoju wiedzy.
Statyka i dynamika. Consensus

VI 1993

Najwiksi nastpcy
Emil Durkheim (+1917)

Max Weber (+1920)

De la division du travail social (1893),

Les Rgles de la mthode sociologique (1895),
Le Suicide (1897)

Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus

(1905); Wirtschaft und Gesellschaft (1922)

Fakt spoeczny: sposb robienia zdolny

do wywierania zewntrznego przymusu,
powszechno i istnienie niezalene od
jednostkowych manifestacji).

Dziaanie, sens subiektywny, typy dziaa, dziaania spoeczne

(orientacja na innych ludzi), rozumienie, typy idealne.
Florian Znaniecki (1882-1958), kulturalizm, postawy i wartoci.

Socjologia wspczesna

Perspektywa systemowa. Funkcjonalizm, Parsons (+1979, The Structure of

Social Action, 1937, The Social System, 1951), Merton (+2003, Social Theory
and Social Structure, 1949, pol. 1982). Kontynuacja: Niklas Luhmann
(+1998, Systemy spoeczne, 1984, pol. 2007). Systemy autopojetyczne
Sprawczo (agency) a struktura (Giddens, *1938, strukturacja)

Teoria konfliktu. Marksizm

Ralph Dahrendorf (+2009)
Klasy i konflikt klasowy w spoeczestwie
przemysowym).

Teoria wymiany. Teoria racjonalnego

wyboru

2004

George Homans (+1989)

Social Behavior. Its Elementary Forms (1961);
Peter Blau (+2002)
Exchange and Power in Social Life (1964)
James Coleman (+1995)
Foundations of Social Theory (1990)

Socjologia interpretatywna (socjplogia (fenomenologiczna, interakcjonizm

symboliczny, etnometodologia, podejcie dramaturgiczne, Goffman)
Neopozytywistyczna socjologia empiryczna
Paul Lazarsfeld (+1976)

Socjologia polska

Elementarne pojcia socjologii

Osobnik nalecy do
interakcja

gatunku homo sapiens

Czowiek

Aktor (podmiot dziaania)

Osoba

zachowanie
dziaanie

cao spoeczna
system spoeczny
grupa spoeczna

pozycja i rola
spoeczna

Kultura
Og wzorw zachowania (dziaania, take mylenia i odczuwania) przekazywany na
drodze pozagenetycznej w procesie komunikowania interpersonalnego, a take poprzez
odczytywanie zapisw, waciwy pewnej wsplnocie komunikacyjnej .

(1) wzory te obejmuj wszystkie sfery ycia ludzkiego

Antonina Koskowska
(1919-2001)

(2) zbiorowe tworzenie (twrczo indywidualna, wczanie do obiegu)

(3) ponadpokoleniowe trwanie (mechanizm socjalizacji);
(4) arbitralno, autonomia (niezdeterminowanie przez natur);
(5) systemowo (systemy semiotyczne i powizania midzy nimi);
(6) zawarto: wzory, klasyfikacje i wartociowania, techniki, kompleksy,
kulturowe, normy , klasyfikacje proste (dychotomia : dozwolone-zakazane)
i rozbudowane (nakazane-zalecane-opcjonalne-zakazane)

Ksiki: Kultura masowa

Socjologia kultury

Dziedziny kultury: kultura bytu, spoeczna, symboliczna

Pochodzenie sowa kultura (cultura agri , cultura animi Cicero)

Odniesienie czowieka do wartoci :

uznawanie
odczuwanie
realizowanie

Wielo kultur i zrnicowanie wewntrzne jednej kultury

Stosunek do wasnej kultury

Rne rozumienia
relatywizmu

Etnocentryzm
Relatywizm kulturowy

relatywizm metodologiczny (zasada nieoceniania przy

obserwacji, przyjcie perspektywy wewntrznej uczestnika)
relatywizm aksjolpgiczny (przekonanie o rwnoci
wszystkich kultur)

Kultura a cywilizacja, rnice midzy jzykami (niem. Kultur , fr. civilisation)

Cywilizacja jako kultura o szerokim
zasigu i caociowym charakterze

Zderzenie cywilizacji
Samuel Huntington (+2008)
The Clash of Civilizations and the
Remaking of World Order (1996)

Cywilizacja euroatlantycka czyli nasza

Inne znaczenia sowa cywilizacja

- kultura materialna
- schykowa faza w dziejach kultury

John F. Nash Jr pikny umys

My beginning as a legally recognized individual
occurred on June 13, 1928 in Bluefield, West Virginia

+ 23.05.2015

1950 Doktorat z matematyki, Princeton

1994 Wsplaureat nagrody Nobla z ekonomii

Najwaniejsze prace
1950 Equilibrium Points in N-person Games;
The Bargaining Problem; 1951 Non-cooperative
Games; 1953 Two-person Cooperative Games.

Wkad do teorii gier

2006
Twierdzenie o istnieniu dla kadej gry
n-osobowej w postaci normalnej
ukadu strategii mieszanych w rwnowadze
Sformuowanie problemu targu
i jego aksjomatyczne rozwizanie

Gra jako model interakcji w diadzie

Interakcja jako komunikowanie si

prowadzce do zmiany postaw

trzy
moliwe
przejcia
do
ukadu
w
rwnowadze

+ +

B
Niezrwnowaony
ukad A-B-X (Newcomb)

Model interakcji
Goffmana

Wielopoziomowa rzeczywisto spoeczna

Poziom dziaajcych jednostek

grupy spoeczne (poziom mikrostruktur)
Interakcja w diadzie
sieci spoeczne

Poziom makrostruktur

Cechy grup pierwotnych

1. S pierwszymi w yciu, do ktrych naley czowiek;
2. S wzgldnie trwae;
3. S mae;
4. W nich dokonuje si socjalizacja pierwotna;
5 . I ksztatowanie si osobowoci (w tym jani odzwierciedlonej);
6. Bezporednie interakcje twarz w twarz
7. Intymno (niedostpno ycia grupowego dla osb spoza grupy)
8. Wi afektywna, nieinstrumentalna, rdem nagrd druga osoba;
9. Podzia rl, lecz brak dystansu midzy osob a rol (uczestnictwo ca osob);
10. Solidarno (jeden za wszystkich, wszyscy za jednego)