World

Energy
Outlook

2016
STRESZCZENIE
Polish translation

MIDZYNARODOWA AGENCJA ENERGETYCZNA

Midzynarodowa Agencja Energetyczna (MAE) zostaa utworzona jako niezaleny podmiot
w listopadzie 1974 roku. Od pocztku jej istnienia podstawowe zadania MAE skupiaj si na dwch
obszarach, a mianowicie na wspieraniu bezpieczestwa energetycznego wrd pastw czonkowskich
poprzez wspln odpowied na faktyczne zakcenia w dostawach ropy naftowej oraz na dostarczaniu
wysokiej wartoci analiz dotyczcych sposobw zapewnienia nieprzerwanych dostaw czystej energii
na przystpnych warunkach dla 29 pastw czonkowskich oraz innych krajw. MAE prowadzi kompleksowy
program wsppracy energetycznej midzy pastwami czonkowskimi, z ktrych kady jest zobowizany
do utrzymywania zapasw ropy naftowej odpowiadajcych 90 dniom importu netto danego kraju.
Cele MAE obejmuj midzy innymi:
n zabezpieczenie dostpu pastw czonkowskich do nieprzerwanych i dostatecznych dostaw energii w kadej

postaci, w szczeglnoci poprzez zachowanie zdolnoci do skutecznej reakcji w razie przerw w dostawach
ropy naftowej;

n promowanie zrwnowaonych strategii energetycznych, ktre bd wspiera wzrost gospodarczy

i ochron rodowiska w kontekcie globalnym, szczeglnie poprzez redukcj emisji gazw cieplarnianych
przyczyniajcych si do zmian klimatu;

n popraw przejrzystoci rynkw midzynarodowych poprzez zbieranie i analiz danych dotyczcych

sektora energetycznego;

n wspieranie globalnej wsppracy w zakresie technologii energetycznych w celu

zabezpieczenia dostaw energii w przyszoci oraz ograniczenia ich wpywu

na rodowisko naturalne, w tym poprzez zwikszon efektywno energetyczn
oraz rozwj i upowszechnienie technologii niskoemisyjnych;
n znajdowanie rozwiza globalnych wyzwa energetycznych

poprzez dialog z pastwami nie bdcymi czonkami MAE,

Pastwa czonkowskie MAE:
przemysem, organizacjami midzynarodowymi
i innymi zainteresowanymi stronami.
Australia

Austria
Belgia
Czechy
Dania
Estonia
Finlandia
Francja
Grecja
Secure
Hiszpania
Sustainable
Holandia
Together
Irlandia
Japonia
Kanada
Korea
Luksemburg
Niemcy
Norwegia
Nowa Zelandia
Polska
Portugalia
Sowacja
Stany Zjednoczone
Szwajcaria
OCDE/IEA, 2016
Szwecja
International Energy Agency (IEA)
9 rue de la Fdration
Turcja
75739 Paris Cedex 15, France
Wgry
Wielka Brytania
Niniejsza publikacja jest zastrzeona prawami
autorskimi i podlega szczeglnym rygorom
Wochy
wykorzystywania i rozpowszechniania. Szczegowe
Komisja Europejska rwnie
warunki s dostpne pod adresem internetowym:
uczestniczy w pracach MAE.
www.iea.org/t&c/

Streszczenie

Paryskie Porozumienie klimatyczne, ktre weszo w ycie w listopadzie 2016 r. jest

w istocie porozumieniem energetycznym. Zmiana transformacyjna w sektorze energii,
ktry jest rdem co najmniej 2/3 emisji gazw cieplarnianych, jest kluczowa dla
osignicia celw Porozumienia. Zmiany nastpujce obecnie w sektorze energetycznym,
dajce nadziej i pokazujce potencja energetyki niskoemisyjnej, uwiarygadniaj take
znaczce dziaania w zakresie zmian klimatycznych. Wzrost emisji CO2 zwizanych
z sektorem energii zatrzyma si zupenie w 2015 r. Byo to gwnie zwizane
ze zmniejszeniem si energochonnoci wiatowej gospodarki o 1,8%, co byo moliwe
dziki zyskom w zakresie efektywnoci energetycznej oraz zwikszonego wykorzystania
czystszych rde energii na caym wiecie, gwnie odnawialnych rde energii (OZE).
W czasie kiedy inwestycje w wydobycie ropy i gazu mocno spady ostatnio, coraz wiksze
inwestycje na poziomie okoo 1,8 bln USD rocznie s przycigane przez sektor czystych
energii. Warto subsydiw przeznaczonych na konsumpcj paliw kopalnych spada
w 2015 r. do poziomu 325 mld USD z prawie 500 mld rok wczeniej, odzwierciedlajc
nisze ceny paliw kopalnych, ale take przeprowadzone w wielu krajach reformy systemw
subsydiowania paliw.
Dokonujca si gwnie dziki OZE transformacja sektora elektroenergetycznego skupia
uwag na nowej debacie wok architektury i bezpieczestwa rynkw energii
elektrycznej, podczas gdy tradycyjne obawy co do bezpieczestwa energetycznego
s nadal obecne. Jeli dodamy do tego kwestie dostpu do energii i jej ceny, zmian
klimatycznych i powodowanych przez sektor energii zanieczyszcze powietrza oraz
akceptacji spoecznej dla rnych projektw energetycznych, to wyranie wida, e jest
wiele kompromisw do osignicia, wsplnych interesw i konkurujcych priorytetw,
ktrym trzeba sprosta w sektorze energetycznym. To jest zadanie, ktre World Energy
Outlook (WEO) podejmuje w rnych scenariuszach i studiach przypadkw. W 2016 r.
moglimy dodatkowo dokona pierwszej caociowej analizy nowej ery otwartej przez
Paryskie Porozumienie. Wszystkie paryskie zobowizania klimatyczne, obejmujce okoo
190 pastw, zostay szczegowo przeanalizowane i wczone w nasz gwny scenariusz.
Bardziej rygorystyczne opcje dekarbonizacyjne przedstawione w WEO-2016 zawieraj nie
tylko Scenariusz 450 (zgodny z 50% szans ograniczenia wzrostu globalnej temperatury
do 2 oC), ale take pierwsz analiz rozwiza, ktre mogyby jeszcze bardziej ograniczy
ocieplanie si klimatu.

OECD/IEA, 2016

wiatowe potrzeby energetyczne rosn, ale dla wielu milionw energia jest wci
niedostpna
W naszym gwnym scenariuszu 30 procentowy wzrost wiatowego popytu na energi
do 2040 r. oznacza wzrost zuycia wszystkich nowoczesnych paliw, ale ten oglny wynik
maskuje cay szereg rnych trendw i znaczcego zastpowania si paliw. Co wicej,
setki milionw ludzi wci nie bd miay dostpu do podstawowych usug
Streszczenie

energetycznych w 2040 r. Globalnie OZE temat szczeglnego zainteresowania

tegorocznego WEO odnotowuj zdecydowanie najszybszy wzrost. Gaz ziemny ma si
najlepiej spord paliw kopalnych ze wzrostem zuycia na poziomie 50% do 2040 r. Wzrost
zuycia ropy spowalnia podczas okresu objtego prognoz, mimo tego przekracza poziom
103 mln baryek dziennego zuycia (mb/d) do 2040 r. Zuycie wgla bdzie mocno
dotknite ograniczeniami rodowiskowymi i po ostatnich latach szybkiej ekspansji, wzrost
powoli si zatrzymuje. Prognozowany wzrost produkcji energii jdrowej jest napdzany
gwnie nowymi inwestycjami w Chinach. Przy cakowitym popycie w pastwach OECD
na ciece spadkowej, geografia wiatowej konsumpcji energii w sposb cigy przesuwa si
w kierunku uprzemysawiajcej si i przeywajcej boom urbanizacyjny Indii, Azji Pd.Wsch. i Chin oraz czci Afryki, Ameryki aciskiej i Bliskiego Wschodu. Chiny i Indie bd
polem najwikszej ekspansji energii sonecznej pochodzcej z paneli fotowoltaicznych;
a do poowy lat 2030 zuycie ropy w rozwijajcych si pastwach Azji bdzie wiksze ni
w caym OECD. Jednak pomimo zintensyfikowanych wysikw w wielu krajach, due grupy
populacji pozostaj bez nowoczesnej energii. Przeszo p miliarda osb, coraz bardziej
skoncentrowanych na wiejskich obszarach Afryki Subsaharyjskiej, nie bdzie miao dostpu
do prdu w 2040 r. (spadek z 1,2 mld osb obecnie). Kolejne 1,8 mld osb bdzie musiao
nadal polega na biomasie twardej jako paliwie do przygotowywania posikw (spadek
o 1/3 z dzisiejszych 2,7 mld); co oznacza dalsz ekspozycj tych osb na zadymione
pomieszczenia mieszkalne, odpowiedzialne obecnie za 3,5 mln przedwczesnych zgonw
rocznie.

OECD/IEA, 2016

Nowy podzia kapitau

Nasz gwny scenariusz zakada potrzeb cznych nakadw inwestycyjnych
w zapewnienie poday energii do 2040 r. na poziomie 44 bln USD, z czego 60% zostanie
przeznaczone na wydobycie ropy, gazu i wgla, wczajc elektrownie uywajce
te paliwa, oraz prawie 20% na OZE. Dodatkowe 23 mld USD potrzeba na popraw
efektywnoci energetycznej. W porwnaniu z okresem 2000-2015 kiedy blisko 70%
inwestycji byo przeznaczane na paliwa kopalne, oznacza to znaczc realokacj kapitau,
zwaszcza zakadajc dalszy przewidywany spadek kosztw kluczowych technologii OZE.
Gwnym czynnikiem inwestycyjnym w sektorze wydobycia ropy i gazu jest spadek
produkcji z obecnych pl. W przypadku ropy oznacza to utrat ekwiwalentu caego
dzisiejszego wydobycia Iraku raz na dwa lata. W sektorze elektroenergetycznym zaleno
pomidzy poda a zdolnociami produkcyjnymi instalacji si zmienia. Dua cz
przyszych inwestycji zostanie przeznaczona na instalacje w generacj opart na OZE, ktre
z zaoenia maj niski wspczynnik wykorzystania, dlatego kada dodatkowa jednostka
wyprodukowanego prdu bdzie wymagaa zaoenia 40% wicej zdolnoci wytwrczych
w porwnaniu z okresem 1990-2010. Zwikszone potrzeby inwestycyjne w kapitaochonne
technologie, s rwnowaone w wikszoci przypadkw przez minimalne koszty
operacyjne, np. zerowe koszty paliwa dla instalacji wiatrowych i sonecznych.

World Energy Outlook 2016

Podjte zobowizania klimatyczne a cele klimatyczne

Pastwa znajduj si w zasadzie na dobrej drodze do osignicia, a nawet przekroczenia
w pewnych przypadkach, wielu celw okrelonych w ich zobowizaniach klimatycznych
w ramach Porozumienia Paryskiego. Cele zawarte w tym porozumieniu spowolni wzrost
globalnych emisji CO2 zwizanych z sektorem energii, ale nie wprowadz nas na ciek
ograniczenia wzrostu globalnej temperatury poniej 2 oC. Przejcie Chin na model
gospodarki zorientowanej na konsumpcj wewntrzn i usugi, odgrywa kluczow rol
w ksztatowaniu trendw globalnych. Budowa chiskiej infrastruktury w ostatnich
dekadach bazowaa gwnie na energochonnych sektorach przemysowych, zwaszcza stali
i cemencie. Jednak popyt na energi w tych sektorach przekroczy ju swj najwyszy
poziom i oczekuje si jego dalszych spadkw do 2040 r., co spowoduje obnienie
przemysowego zuycia wgla w Chinach. Niemal cay przyrost produkcji energii
elektrycznej bdzie pochodzi ze rde innych ni wgiel, ktrego udzia w bilansie
elektroenergetycznym Chin spada z 75% dzisiaj do poniej 45% w 2040 r. Chiskie emisje
CO2 zwizane z sektorem energii wyrwnuj si na poziomie tylko nieznacznie wyszym ni
dzisiaj. W Indiach udzia wgla w produkcji energii elektrycznej spada z 75% do 55%
w okresie do 2040 r., co jest znaczcym oczekiwaniem wobec pastwa, ktrego popyt
na prd potraja si w tym samym czasie (podczas gdy w Chinach ronie tylko o 85%).
Pord najbardziej rozwinitych gospodarek wiata, USA, Unia Europejska i Japonia wydaj
si by generalnie na waciwej ciece do wypenienia swoich zobowiza klimatycznych,
chocia kluczowy bdzie dalszy postp w zakresie efektywnoci energetycznej. Przy cigym
skupieniu na penym i terminowym wypenieniu zobowiza z Porozumienia Paryskiego,
s one wystarczajce w ujciu zagregowanym do ograniczenia wzrostu globalnych emisji
CO2 do redniego poziomu 160 mln ton rocznie. To znaczca redukcja w porwnaniu
z corocznym wzrostem o 650 mln ton obserwowanym od 2000 r. Niemniej dalszy wzrost
emisji CO2 zwizanych z sektorem energetycznym do 36 gigaton w 2040 r. jasno pokazuje,
e ten poziom zobowiza nie wypenia postanowie Porozumienia Paryskiego aby
osign szczyt emisji jak najszybciej to tylko moliwe.

OECD/IEA, 2016

Efektywno jest motorem zmiany

Skokowa zmiana w tempie dekarbonizacji i poprawa efektywnoci jest niezbdna
w Scenariuszu 450, podkrelajc wag wbudowanego w Porozumienie Paryskie
mechanizmu podnoszenia ambicji klimatycznych co 5 lat. Podstaw dalszych redukcji
emisji w Scenariuszu 450 jest sektor elektroenergetyczny przy uyciu szybszego
rozmieszczania OZE, energii jdrowej (o ile jest akceptowalna politycznie) i sekwestracji
dwutlenku wgla; mocne wsparcie dla wikszej elektryfikacji i efektywnoci we wszystkich
aspektach zuycia kocowego; oraz zdecydowany i wsplny wysiek sektora bada
i rozwoju czystych energii pod auspicjami rzdw i przedsibiorstw. W zakresie
efektywnoci energetycznej, podkrelamy w WEO-2016 potencja dalszych ulepsze
w wydajnoci automatyki elektrycznej, ktre dzisiaj odpowiadaj za ponad 50% konsumpcji
prdu przez uytkownikw kocowych (m.in. wentylatory, kompresory, pompy, napdy,
zamraarki). W samym tylko sektorze przemysowym dodatkowe skumulowane inwestycje
Streszczenie

w wysokoci 300 mld USD ograniczaj w Scenariuszu 450 globalny popyt na energi
elektryczn w 2040 r. o okoo 5% oszczdzajc 450 mld USD na niezbdne inwestycje
w moce wytwarzania. Uchwycenie tych oszczdnoci wymaga systemowego podejcia,
ktre obejmuje nie tylko rygorystyczne regulacje dla automatyki i urzdze bazujcych
na systemach automatyki, ale take duo wiksze wczenie napdw o zmiennym biegu
i wdroenie przez operatorw innych rozwiza podnoszcych efektywno systemw, jak
np. przegldy prewencyjne.

Samochody elektryczne gotowe do startu

Prd ma jeszcze wikszy udzia w finalnej konsumpcji energii: z nieco ponad 1/4 w cigu
ostatnich 25 lat, energia elektryczna odpowiada za prawie 40% dodatkowej konsumpcji
do 2040 r. w naszym gwnym scenariuszu i za 2/3 w Scenariuszu 450. Pastwa spoza
OECD odpowiadaj za ponad 85% wzrostu zuycia energii elektrycznej w obu scenariuszach,
ale jest ona jednym z nielicznych nonikw energii, ktry zwiksza swj udzia take
w krajach OECD. Chocia to niewielki element wobec caociowego popytu na energi
elektryczn, to spodziewany wzrost konsumpcji prdu w transporcie drogowym jest
zapowiedzi szerszego trendu, wraz z postpujc akceptacj aut elektrycznych przez
konsumentw, coraz wiksz gam dostpnych modeli i malejc rnic w cenie
w porwnaniu do aut konwencjonalnych. wiatowa flota pojazdw elektrycznych osigna
poziom 1,3 mln sztuk w 2015 r., niemal podwajajc stan z 2014 r. W naszym gwnym
scenariuszu poziom ten wzrasta do 30 mln sztuk przed 2025 r. i przekracza 150 mln sztuk
w 2040 r., ograniczajc popyt na rop w 2040 r. o okoo 1,3 mb/d. Chocia koszty baterii
nadal spadaj, polityki wsparcia obecnie wci dalekie od powszechnoci s kluczowe
dla zachcania wikszej iloci klientw do wyboru auta elektrycznego zamiast
konwencjonalnego. Jeeli te polityki, wczajc bardziej restrykcyjne regulacje w zakresie
norm zuycia paliw i emisji oraz zachty finansowe, bd silniejsze i szeroko
upowszechnione tak jak zakadamy w naszym Scenariuszu 450, to mona nawet spodziewa
si 715 mln samochodw elektrycznych na wiecie w 2040 r. (zastpujc wwczas 6 mb/d
zapotrzebowania na rop).

OECD/IEA, 2016

Odnawialne rda energii przoduj

Sektor elektroenergetyczny jest rdzeniem zobowiza paryskich wielu pastw: niemal
60% wszystkich nowych instalacji generacji energii elektrycznej do 2040 r. w naszym
gwnym scenariuszu pochodzi z OZE i, do 2040 r., wikszo z nich jest konkurencyjna
bez adnych form subsydiowania. Szybki rozwj powoduje spadek kosztw: spodziewa si,
e panele fotowoltaiczne bd rednio tasze o kolejne 40-70% do 2040 r. a naziemne
farmy wiatrowe o dalsze 10-25%. Poziom subsydiowania na nowo instalowan jednostk
fotowoltaiczn w Chinach spada o 75% do 2025 r., a projekty soneczne w Indiach stan si
konkurencyjne bez adnego wsparcia pastwa do 2030 r. Subsydia do OZE wynosz dzi
globalnie okoo 150 mld USD, z czego 80% jest przekazywane do sektora
elektroenergetycznego, 18% do sektora transportu, a okoo 1% do systemw ogrzewania.
Wraz ze spadajcymi kosztami i przewidywanymi wzrostami cen energii elektrycznej dla
odbiorcw kocowych, do 2030 r. globalne subsydia znajd si na ciece spadkowej
4

World Energy Outlook 2016

po osigniciu szczytu na poziomie 240 mld USD. OZE zdobywaj take pole w dostarczaniu
ciepa, ktre jest najwikszym komponentem globalnego zapotrzebowania na usugi
energetyczne, pokrywajc poow wzrostw w tym obszarze do 2040 r. Nastpuje
to gwnie w formie bioenergii w cieple przemysowym w tych gospodarkach Azji, ktre
znajduj si we wczesnej fazie rozwoju; oraz wykorzystanie kolektorw sonecznych
do ogrzewania wody, co ju dzisiaj jest znaczcym elementem rynku w wielu krajach, w tym
w Chinach, RPA, Izraelu i Turcji.
W Scenariuszu 450 prawie 60% energii elektrycznej produkowanej w 2040 r. pochodzi
z OZE, z czego poowa z farm wiatrowych i instalacji fotowoltaicznych. Sektor
elektroenergetyczny jest w tym scenariuszu znaczco zdekarbonizowany: rednia
emisyjno generacji energii elektrycznej spada do 80 g CO2 na kWh w 2040 r.,
w porwnaniu z 335 g CO2 /kWh w naszym gwnym scenariuszu i 515 g CO2 /kWh dzisiaj.
Na czterech najwikszych rynkach elektroenergetycznych (Chiny, USA, Unia Europejska
i Indie), technologie OZE z niestaym przepywem prdu staj si najwikszym rdem
wytwarzania, okoo 2030 r. w Unii Europejskiej i okoo 2035 r. w pozostaych trzech krajach.
Wzrost produkcji energii elektrycznej z OZE o 40% w porwnaniu z naszym gwnym
scenariuszem, odbywa si tylko przy 15% wzrocie skumulowanych subsydiw i niewielkim
dodatkowym koszcie dla konsumentw: rachunki gospodarstw domowych za prd
w Scenariuszu 450 s waciwie takie same jak w naszym gwnym scenariuszu, take dziki
bardziej efektywnej konsumpcji.

OECD/IEA, 2016

Wysiek musi pj w kierunku integracji OZE

Sam spadek kosztw w sektorze OZE nie jest wystarczajcy dla zabezpieczenia efektywnej
dekarbonizacji elektroenergetyki. Potrzebne s strukturalne zmiany w architekturze
i funkcjonowaniu systemu elektroenergetycznego, aby zachci do inwestycji
i zintegrowa w systemie due iloci niestaych przepyww prdu z instalacji wiatrowych
i sonecznych. Szybkie rozmieszczanie technologii o niskich kosztach operacyjnych, jak
w przypadku wikszoci OZE, zwiksza prawdopodobiestwo wyduonych okresw bardzo
niskich hurtowych cen energii elektrycznej. Jest potrzeba uwanego przegldu rynkowych
zasad i struktur, aby zapewni wytwrcom moliwo odzyskania ich kosztw oraz
zapewnienia odpowiedniego poziomu elastycznoci operowania systemu. Wzmocnienie
sieci, zachty dla rozmieszczania przyjaznych dla sieci instalacji wiatrowych i sonecznych
oraz zapewnienie dostpnoci elektrowni bazowych, ktre mog uruchomi produkcj
w krtkim czasie, moe efektywnie przystosowa system do przyjcia niestabilnych mocy
wiatrowych i sonecznych do momentu, kiedy osign one poziom okoo 25% w bilansie
elektroenergetycznym. Kiedy to nastpi, rodki zarzdzania popytem i magazynowanie
energii bd kluczowe dla uniknicia koniecznoci ograniczania generacji przez instalacje
wiatrowe i soneczne w momentach nadmiaru mocy. Przy braku tych dodatkowych
rodkw, w okresie do koca prognozy Scenariusza 450 konieczno ograniczania produkcji
z OZE mogaby wynie a 1/3 mocy instalacji w Europie i okoo 20% w USA i Indiach,
potencjalnie doprowadzajc do pozostawienia bezczynie do 30% inwestycji w nowe mocy
wiatrowe i soneczne. Jednak zapewnienie na czas efektywnych kosztowo rodkw
Streszczenie

zarzdzania popytem i magazynowania energii elektrycznej jako zestawu narzdzi

integracji OZE do systemu obnia wspczynnik ograniczania generacji przez instalacje
wiatrowe i soneczne w Scenariuszu 450 do 2,5% i toruje drog gbokiej dekarbonizacji
sektora elektroenergetycznego.

Droga do 2 oC jest bardzo trudna: kierunek 1,5 oC to niezbadane terytorium

Wyzwania zwizane z osigniciem Scenariusza 450 s olbrzymie i wymagaj znaczcej
realokacji kapitau inwestycyjnego w sektorze energii. Podzia 40 bln USD skumulowanych
inwestycji w poda energii w Scenariuszu 450 (okoo 4 bln USD mniej ni w naszym
gwnym scenariuszu), przesuwa si z paliw kopalnych w kierunku OZE i innych
niskoemisyjnych inwestycji w energetyk jdrow i sekwestracj dwutlenku wgla.
Do 2040 r. udzia inwestycji w paliwa kopalne spada do 1/3. Dodatkowo, 35 bln USD jest
niezbdne dla poprawy efektywnoci energetycznej (okoo 12 bln USD wicej ni w naszym
gwnym scenariuszu). Scenariusz 450 prowadzi sektor energetyczny do punktu, w ktrym
przed kocem tego wieku wszystkie emisje rezydualne ze spalania paliw kopalnych
s albo wychwycone i zmagazynowane albo zneutralizowane przez technologie, ktre
usuwaj dwutlenek wgla z atmosfery. Im bardziej ambitny cel ograniczenia globalnego
ocieplenia tym wczeniej musi by osignity punkt zerowych emisji netto. Transformacja
niezbdna dla utrzymania realnej szansy pozostania w ramach celu 1,5 C jest kolosalna.
Wymagaoby to osignicia punktu zerowych emisji netto pomidzy 2040 a 2060 r. (nawet
w przypadku wyskalowania technologii negatywnych emisji), wymagajc tym samym
radykalnych i szybkich redukcji emisji CO2 z sektora energetycznego przy zaprzgniciu
wszystkich znanych technologicznych, ludzkich i regulacyjnych opcji dekarbonizacyjnych.

OECD/IEA, 2016

Paliwa kopalne i ryzyko transformacji niskoemisyjnej

W chwili obecnej kolektywny sygna wysany przez rzdy w ich zobowizaniach
klimatycznych (odzwierciedlony w naszym gwnym scenariuszu) jest taki, e paliwa
kopalne, zwaszcza gaz ziemny i ropa naftowa, bd nadal podstaw wiatowych
systemw energetycznych jeszcze przez wiele dekad, ale sektor paliw kopalnych nie moe
sobie pozwoli na ignorowanie ryzyka, ktre moe narosn w zwizku z moliwoci
szybszej transformacji. Podczas gdy wszystkie paliwa kopalne odnotowuj wzrost
w naszym gwnym scenariuszu, to w Scenariuszu 450 do 2040 r. popyt na rop wraca
do poziomw z pnych lat 90-tych, poniej 75 mb/d; konsumpcja wgla spada
do poziomw ostatnio widzianych w poowie lat 80-tych, poniej 3 mld ton rocznie; i tylko
gaz ziemny odnotowuje wzrost w porwnaniu z dzisiejszymi poziomami zuycia. Pene
wdroenie polityk dekarbonizacyjnych w sektorze energii bdzie miao znaczce
konsekwencje dla przyszych przychodw przedsibiorstw aktywnych w obszarze paliw
kopalnych i pastw eksportujcych, niemniej poziom ryzyka rni si w zalenoci od paliwa
i segmentu acucha wartoci. Dla przykadu, ryzykowny kapita w sektorze wgla jest
skoncentrowany w elektrowniach wglowych (dla ktrych sekwestracja dwutlenku wgla
staje si wan strategi ochrony aktyww); kluczowe ryzyko w sektorze grniczym, ktry
jest duo mniej kapitaochonny, to zatrudnienie. Pastwa eksportujce mog podj kroki
w kierunku ograniczenia podatnoci na te zjawiska, poprzez ograniczanie ich zalenoci
6

World Energy Outlook 2016

od przychodw z paliw kopalnych, tak jak robi to Arabia Saudyjska w ramach swojego
szeroko zakrojonego programu reform Vision 2030. W przypadku ropy nie znajdujemy
powodw dla porzucania aktyww wydobywczych w Scenariuszu 450, o ile rzdy dadz
jasny sygna ich intencji i bd prowadzi spjn polityk w tym zakresie. Inwestycje
w rozwj nowych projektw wydobywczych jest wanym elementem nisko kosztowej
transformacji, jako e spadek produkcji z istniejcych pl jest duo wikszy ni spodziewany
spadek popytu. Ale ryzyka w sektorze ropy mog wzrosn zauwaalnie w przypadku
nagych zmian polityk, ich cykli wstrzymujcych i ponownie uruchamiajcych dziaania
i innych okolicznoci, ktre doprowadz firmy do inwestowania pod spodziewany popyt,
ktry si nie zmaterializuje.

Krte drogi przed rynkami ropy

OECD/IEA, 2016

Krtkookresowe ryzyko dla rynkw ropy moe przyj z zupenie drugiej strony
niedostatku nowych projektw jeeli cicia inwestycji w wydobycie w 2015 i 2016 r.
zostan przeduone na kolejny rok. W 2015 r. wolumen konwencjonalnych zasobw ropy,
ktry uzyska decyzj rozpoczcia rozwoju spad do najniszego poziomu od lat 50-tych
a dane za 2016 r. nie wskazuj na odbicie. Wiele uwagi powica si nadzwyczajnej
odpornoci amerykaskiego sektora wydobycia ropy zacinitej (tight oil), poprzez obecne
zahamowanie i jej potencjaln zdolno, z uwagi na krtki cykl inwestycyjny, do powrotu
do wyszych poziomw wydobycia w cigu zaledwie miesicy przy wzrocie cen. Natomiast
na horyzoncie rysuje si zagroenie dla produkcji bazowej - projektw konwencjonalnych,
ktre operuj w innym rytmie, z okresem 3-6 lat jakie upywaj od decyzji inwestycyjnej
do pierwszego wydobycia ropy. Szacujemy, e jeeli decyzje o rozpoczciu rozwoju
wydobycia dla nowych projektw pozostan na niskim poziomie w 2017 r. przez trzeci rok
z rzdu, wtedy coraz bardziej prawdopodobne staje si, e popyt (w wysokoci zakadanej
w naszym gwnym scenariuszu) i poda nie pokryj si na pocztku lat 2020-tych bez
rozpoczcia nowego cyklu zawirowa na rynku ropy.
W dugim okresie, popyt na rop w naszym gwnym scenariuszu koncentruje si
w sektorach przewozw, lotnictwie i petrochemii, obszarach gdzie alternatywy s ubogie,
podczas gdy poda ropy pomimo duego potencjau ropy zacinitej w USA coraz
bardziej koncentruje si na Bliskim Wschodzie. S tylko nieliczne alternatywy dla
produktw naftowych do napdu ciarwek i samolotw czy jako wsad w przemyle
petrochemicznym; te trzy sektory odpowiadaj za cay wzrost w globalnej konsumpcji ropy.
Cakowity popyt pastw OECD spada do 2040 r. o prawie 12 mb/d, ale ten spadek jest
z nawizk nadrabiany w innych regionach. Indie, najwiksze rdo przyszych wzrostw
popytu, odnotowuje wzrost o 6 mb/d. Po stronie podaowej, przewidywana produkcja ropy
zacinitej w USA zostaa skorygowana w gr, pozostajc wysza przez duszy okres ni
w zeszorocznym World Energy Outlook, ale i tak produkcja poza OPEC znajdzie si
w odwrocie od wczesnych lat 2020-tych. Zakada si, e OPEC powrci do polityki
aktywnego zarzdzania rynkiem, ale mimo wszystko jego udzia w globalnej produkcji
wzrasta do prawie 50% w 2040 r. wiat staje si coraz bardziej uzaleniony od rozwoju
produkcji w Iranie (z wydobyciem na poziomie 6 mb/d w 2040 r.) i Iraku (7 mb/d do 2040 r.)
Streszczenie

dla zbilansowania rynku. Uwaga w zakresie handlu rop skupia si zdecydowanie w Azji,
a USA bd bliskie wyeliminowania importu netto ropy do 2040 r.

Prawdziwie globalny rynek gazu zaczyna si wyania

1,5% roczna stopa wzrostu popytu na gaz ziemny do 2040 r. wydaje si wysoka
w porwnaniu z innymi paliwami kopalnymi, ale rynki, modele biznesowe i formuy
cenowe podlegaj cigym zmianom. Bardziej elastyczny rynek globalny, zwizany
z podwojeniem handlu skroplonym gazem (LNG), wspiera znaczc rol gazu w bilansie
globalnym. Konsumpcja gazu ronie waciwie wszdzie za wyjtkiem Japonii, gdzie ten
poziom spada wraz z powrotem energii jdrowej. Chiny, gdzie konsumpcja ronie o przeszo
400 mld metrw szeciennych (bcm) i Bliski Wschd s najwikszymi obszarami wzrostw.
Ale powraca pytanie o to jak szybko rynek obecnie zalany gazem moe si zbilansowa,
zwaszcza z kolejnymi 130 bcm zdolnoci skraplania gazu obecnie w budowie, gwnie
w USA i Australii. World Energy Outlook zakada zmian modelu rynku z systemu silnej wizi
dostawcy i zdefiniowanej grupy klientw na podstawie staego kontraktu, na rzecz bardziej
konkurencyjnych i elastycznych umw, wczajc wiksze oparcie na cenach ustalanych
na podstawie konkurencji gazu wzgldem siebie (gas-to-gas). Ta zmiana dokonuje si dziki
coraz wikszej dostpnoci lunych transportw LNG z USA na rynku i spodziewanych
nowych eksporterw surowca w latach 2020-tych, zwaszcza w Afryce Wschodniej oraz
rnorodnoci jak daje wiatowej poday postpujca, nawet jeeli nierwno, rewolucja
gazu niekonwencjonalnego. Pywajce jednostki magazynujce i regazyfikujce pomagaj
zdoby nowe i mniejsze rynki dla LNG, ktrych udzia w handlu gazem na dugie dystanse
wzrasta z 42% w 2014 r. do 53% w 2040 r. Jednak niepewno co do kierunkw tej
transformacji handlowej moe opni decyzje w zakresie nowych projektw
wydobywczych i transportowych, stwarzajc ryzyko twardego ldowania rynkw
w momencie kiedy obecna nadpoda zostanie ju zaabsorbowana. Producenci zorientowani
na eksport musz ciko pracowa nad kontrol kosztw w obliczu silnej konkurencji
ze strony innych paliw, zwaszcza w sektorze elektroenergetycznym. W poowie lat
2020-tych w pastwach importujcych gaz w Azji, nowa instalacja gazowa bdzie taszym
wyborem ni nowa elektrownia wglowa jako podstawowa generacja prdu, tylko jeeli
cena wgla przekroczy 150 USD/ton (podwojenie spodziewanej ceny w 2025 r.).
Przestrze dla produkcji energii elektrycznej z gazu jest take ograniczana rosnc liczb
instalacji i spadajcymi kosztami OZE.

OECD/IEA, 2016

Wgiel: skaa na rozdrou

Bez widokw na wzrost popytu na wiecie znalezienie punktu rwnowagi rynku zaley
od cicia mocy wydobywczych, zwaszcza w Chinach i USA. Jest wyrany kontrast
regionalny w zakresie projekcji zuycia wgla. Niektre gospodarki o wyszych przychodach,
czsto ze stabilnymi lub spadajcymi potrzebami energetycznymi, dokonuj duych
wysikw aby zastpi wgiel alternatywami o niszym wspczynniku emisyjnoci. Popyt
na wgiel w Unii Europejskiej i USA (cznie stanowicy 1/6 dzisiejszego zuycia
globalnego), spada odpowiednio o ponad 60% i 40% w okresie do 2040 r. Jednoczenie
kraje o niszych dochodach, gwnie Indie i kraje Azji Pd.-Wsch., musz zmobilizowa rne
8

World Energy Outlook 2016

rda energii aby zaspokoi szybko rosncy popyt, wic nie mog one sobie pozwoli
w chwili obecnej na odrzucanie nisko kosztowych rde energii, nawet jeeli rwnolegle
badaj inne alternatywy. Chiny znajduj si w procesie przechodzenia z tej ostatniej grupy
pastw do pierwszej, co skutkuje spadkiem popytu na wgiel o 15% w okresie prognozy.
Chiny s take kluczowe dla sposobu w jaki rynek wgla znajdzie nowy punkt rwnowagi,
po nagym przerwaniu boomu wglowego lat 2000-tych. Chiny zarzdzaj caym szeregiem
narzdzi cicia wglowych mocy produkcyjnych, co spowodowao ju wzrost cen wgla
w 2016 r. (po czterech latach nieprzerwanych spadkw). Jeeli jednak koszt spoeczny tej
transformacji okae si zbyt wysoki, Chiny mog spowolni tempo zamykania kopal
co moe doprowadzi do sytuacji, w ktrej Chiny stan si eksporterem wgla zamiast
jedynie pozby si nadwyki: to spowodowaoby przeduenie stanu zapaci rynku
midzynarodowego. Wraz z narzdziami zwikszania efektywnoci elektrowni wglowych
i redukcji emisji zanieczyszcze, dugookresowa przyszo wgla jest coraz bardziej
zwizana z komercyjn dostpnoci sekwestracji dwutlenku wgla, jako e tylko
ograniczone zuycie wgla jest kompatybilne z gbok dekarbonizacj.

Energia i woda: jedno nie pynie bez drugiego

OECD/IEA, 2016

Wspzaleno pomidzy energi i wod zwikszy si dalej w najbliszych latach, jako

e zarwno zapotrzebowanie sektora energetycznego na wod i zapotrzebowanie
sektora wody na energi rosn. Woda jest niezbdna na kadym etapie produkcji energii:
sektor energii odpowiada za 10% globalnego poboru wody, gwnie na potrzeby operacyjne
elektrowni i produkcj paliw kopalnych i biopaliw. Te potrzeby rosn w okresie do 2040 r.,
zwaszcza w zakresie wody zuytej (tj. pobieranej ale nie zwracanej do rda). W sektorze
elektroenergetycznym nastpuje przejcie na zaawansowane technologie schadzania,
ktre pobieraj mniej wody, ale wicej jej zuywaj. Wzrost produkcji biopaliw napdza
zuycie wody, a wiksza liczba elektrowni jdrowych podnosi zarwno pobr jaki i zuycie
wody. Po drugiej stronie rwnania wodnego, analizy World Energy Outlook przedstawiaj
pierwszy systemowy szacunek iloci energii niezbdnej do zapewnienia wody
konsumentom. W 2014 r. okoo 4% wiatowej konsumpcji prdu zostao przeznaczone
na wydobycie, dystrybucj i oczyszczanie wody i ciekw wraz z 50 mln ton ekwiwalentu
ropy naftowej w postaci energii cieplnej, gwnie oleju napdowego zuywanego przez
pompy nawadniajce i gaz w instalacjach odsalania. W okresie do 2040 r. zuycie energii
w sektorze wodnym wicej ni si podwoi. Przepustowo instalacji odsalania wody
morskiej znaczco ronie na Bliskim Wschodzie i w Afryce Pnocnej, a popyt na usugi
oczyszczania ciekw (i gbsze oczyszczanie) take ronie, gwnie w gospodarkach
znajdujcych si we wczesnej fazie rozwoju. W 2040 r. 16% cakowitego zuycia prdu
na Bliskim Wschodzie bdzie konsumowane w sektorze dostaw wody.
Zarzdzanie wspzalenociami pomidzy wod i energi jest ywotne dla przyszoci
efektywnej realizacji szeregu celw rozwojowych i klimatycznych. Jest cay zestaw
pocze pomidzy nowymi Celami Zrwnowaonego Rozwoju ONZ (UN Sustainable
Development Goals) dla wody i sanityzacji (SDG 6) a tani i czyst energi (SDG 7), i jeeli
uda si dobrze nimi zarzdza, mog one pomc osign oba zestawy celw. Jest take
Streszczenie

 OECD/IEA, 2016

wiele opacalnych ekonomicznie moliwoci oszczdzania energii i wody, co mogoby

zmniejszy presj w obu systemach, jeeli potraktuje si je w zintegrowany sposb. Wysiki
w kierunki ograniczenia zmian klimatycznych mog zwikszy presj w zakresie wody
w pewnych przypadkach lub mog by ograniczane przez niedostpno wody. Niektre
technologie niskoemisyjne, takie jak wiatr i ogniwa soneczne, wymagaj bardzo niewielkich
iloci wody; ale im bardziej cieka dekarbonizacyjna zaley od biopaliw, koncentrowania
energii sonecznej, sekwestracji dwutlenku wgla i energii jdrowej, tym wicej wody jest
potrzebne. W rezultacie, pomimo niszego popytu na energi, konsumpcja wody w 2040 r.
w Scenariuszu 450 jest nieco wysza ni w naszym gwnym scenariuszu.

10

World Energy Outlook 2016

ab

le

To ge t her

Internationa
l

iea

y Agency
erg
n
E

0% d
i
s
c
o
u
s at 2
nt

E-mai

PD

io n
er s

or

o o ks
b
/
g

Fv

Onl
in
w w.

kshop
o
o
b

l: bo

n
ai
S e c u re S u s t
Secure Sustainable

oks

Together

iea
g
. or
Energy
Technology
Perspectives
series
Energy
Statistics
series
Energy
Policies
Beyond IEA
Countries
series

World
Energy
Outlook
series

Energy
Policies
of IEA
Countries
series

Oil

Coal

MediumTerm Market Renewable

Reports
Energy
series
Gas

Energy
Efficiency
Market
Report

Obecny dokument by oryginalnie opublikowany przez MAE w jzyku angielskim. Pomimo i

ten tekst zosta przetumaczony moliwie najdokadniej dziki wsppracy ze Staym
Przedstawicielstwem Rzeczypospolitej Polskiej przy OECD w Paryu, mog istnie drobne
rnice w przekadzie.
d/^
/d/

 
h
/
d




/K


/W
&W

dand printed /Novem

/
W'K

World
Energy
Outlook

2016
The landmark Paris Agreement on climate change will transform the
global energy system for decades to come.
The latest World Energy Outlook offers the most comprehensive analysis
of what this transformation of the energy sector might look like, thanks
to its energy projections to 2040. It reviews the key opportunities and
challenges ahead for renewable energy, the central pillar of the lowcarbon energy transition, as well as the critical role for energy efficiency.
WEO-2016 examines how a post-Paris world redefines the idea of energy
security, particularly in the power sector, the frontline in the fight against
climate change. The report explores how oil, natural gas and coal are
adjusting to todays market conditions and assesses the risks that lie
ahead, from under-investment in essential supply to stranded assets.
WEO-2016 looks at individual country pledges and examines how close
or far nations are from reaching their goals. It outlines a course that
would limit the rise in global temperature to below 2C and also plots
possible pathways for meeting even more ambitious goals.
This year, WEO-2016 also devotes a special chapter to the critical interplay
between water and energy, with an emphasis on the stress points that
arise as the linkages between these two sectors intensify.

For more information, please visit:

www.worldenergyoutlook.org