You are on page 1of 32

Skd mog wiedzie,

czy

Jezus

naprawd istnia?

Skd mog wiedzie,


czy Jezus
naprawd istnia?

W XIX i XX wieku zrodzio si wiele sensacyjnych


teorii kwestionujcych historyczno Jezusa. Ich autorzy gosili, e istnienie Jezusa moe by przedmiotem wiary, ale nie da si go udowodni w oparciu o
rda historyczne.
Wikszo tych teorii przebrzmiaa i zostaa zapomniana. W ich miejsce pojawiaj si jednak kolejne. Wci na nowo syszymy wic tezy goszce, e
chrzecijastwo opiera si na wielkiej mistyfikacji,
a Chrystus jest postaci fikcyjn. Teorie te zwykle
wywouj poruszenie i na chwil przycigaj uwag
mediw. Syszc je, wielu ludzi zadaje pytanie: Czy
rzeczywicie moemy by pewni tego, e Jezus istnia?

Jak wygldaj fakty? Czy mwic o Jezusie jestemy zdani tylko na


wiar? Czy analizujc rda historyczne moemy doj do wniosku,
e Jezus z Nazaretu jest wielkim nieobecnym?
Kady obiektywny badacz historii przyzna, e rzeczywisto wyglda zupenie inaczej i ma niewiele wsplnego z owymi sensacyjnymi
teoriami. Historyczno Jezusa jest bardzo dobrze udokumentowana
i nie kwestionuj jej waciwie adne powane rda.
Interesujce nas dokumenty historyczne mona podzieli na dwie
kategorie. Pierwsz stanowi relacje spisane przez chrzecijan. Drug
za pisma autorw niechrzecijaskich, czsto zdecydowanie nieprzychylnych wobec chrzecijastwa.
Cofnijmy si w czasie i przyjrzyjmy si staroytnym dokumentom...

Pisma Nowego Testamentu


Cztery Ewangelie (Mateusza, Marka, ukasza i Jana) to pochodzce
z pierwszego wieku naszej ery biografie Jezusa, bdce czci Nowego Testamentu. Relacje te mimo e opisuj ycie Jezusa z rnej
perspektywy i podkrelaj rne aspekty Jego dziaalnoci przedstawiaj spjny obraz. Jest on wiarygodny i zgodny z odkryciami
archeologicznymi oraz niezalenymi rdami historycznymi.
Autorzy Ewangelii podawali czas i miejsce opisywanych przez siebie
wydarze. Wymieniali rwnie w sposb umoliwiajcy identyfikacj osoby biorce w nich udzia. Podawali take wiele szczegw oraz okolicznoci pozwalajcych zweryfikowa rzetelno ich
opisu. Ich relacji nie zdoali podway wczeni przeciwnicy chrzecijastwa. Mimo wielu prb, nie udao si to take nikomu innemu.

ukasz autor jednej z Ewangelii napisa: Wielu usiowao ju opowiedzie


o wydarzeniach, ktre wrd nas si dokonay, zgodnie ztym, jak nam je przekazali ci, ktrzy od pocztku byli naocznymi
wiadkami isugami sowa. Postanowiem
te ija zbada dokadnie wszystko od pocztku ipo kolei opisa ci, dostojny Teofilu,
aby przekona si o prawdziwoci otrzymanego pouczenia1. Nie s to sowa marzyciela, ktry zamierza spisa wymylone
opowieci i legendy. Dzi skrupulatno
ikronikarska rzetelno ukasza budzi podziw wielu badaczy ihistorykw zajmujcych si pismami ztamtego okresu.

Justyn Mczennik
Prcz czterech Ewangelii oraz innych ksig Nowego Testamentu podajcych wiele faktw dotyczcych Jezusa, istniej take inne pisma
wczesnych autorw chrzecijaskich. Wiele z nich, mwic o historycznoci Jezusa, odwouje si do dostpnych wwczas rde, umoliwiajcych weryfikacj przedstawianych przez nich faktw.
Przykadem takiego dokumentu jest Pierwsza Apologia Justyna Mczennika (spisana ok. 155 roku dziesi lat pniej zosta city za
wiar). Czytamy w niej midzy innymi: Jest osada w ziemi ydw,
pooona 35 stadiw od Jerozolimy, w ktrej urodzi si Jezus Chrystus,
o czym mona si upewni z rejestrw podatkowych sporzdzonych
za Cyreniusza, waszego pierwszego prokuratora Judei2.

Kwadrat z Aten
Do weryfikowalnych rde (w tym przypadku do wiadkw cudw Jezusa) odwoywa si take Kwadrat z Aten bdcy uczniem apostow (zmar w 129 roku). Do naszych czasw
przetrwa nastpujcy fragment3 jego Apologii powiconej
obronie wiary: Czyny naszego Zbawiciela zawsze byy przed
wami, gdy byy prawdziwymi cudami. Oto ci, ktrzy zostali
uzdrowieni, ci, ktrzy zostali wzbudzeni z martwych, ktrzy
byli widziani nie tylko w chwili uzdrawiania czy wzbudzania
z martwych, lecz zawsze byli obecni. yli oni jeszcze dugi czas,
nie tylko gdy Pan nasz by na ziemi, ale gdy opuci ziemi. Tak
i niektrzy z nich doyli nawet naszych czasw4.

Wczeni autorzy chrzecijascy piszc oyciu, mierci i zmartwychwstaniu Jezusa


odnosili si do tych wydarze jako do powszechnie znanych i weryfikowalnych faktw. Ich postawa bya zbliona do stanowiska
apostoa Pawa, ktry zwracajc si do krla Agryppy powiedzia: Krl Agryppa wie
otym wszystkim idlatego miao mwi do
niego. Jestem przekonany, e nic ztych spraw
nie uszo jego uwagi. Nie dziao si to przecie
wukryciu5.

Korneliusz Tacyt
Korneliusz Tacyt (ok. 55-120) jeden z najsynniejszych historykw rzymskich
pisze wswoich Rocznikach, e Neron zrzuci win za poar Rzymu na tych, ktrych
lud nazywa chrzecijanami. Wyjania te: Nazwa ta pochodzi od Chrystusa, ktry za panowania Tyberiusza zosta skazany na najwysz kar przez prokuratora
Poncjusza Piata; aprzytumiony na razie zgubny zabobon znw wybuch, nie tylko
wJudei, bdcej rdem tego za, lecz take wRzymie, gdzie wszystko co ohydne
iniegodziwe gromadzi si izdobywa popularno6.
Tacyt nie tylko powiadcza historyczno Jezusa, ale take mwic o Poncjuszu
Piacie potwierdza relacj zawart w Ewangeliach. Wspomina take o tym, e
zgubny zabobon po pocztkowym przytumieniu znw wybuch. Czyby opisywa ekspansj chrzecijastwa po zmartwychwstaniu Jezusa?

Swetoniusz
Swetoniusz (69-130) wybitny historyk i autor ywotw Cezarw odnotowuje ciekawe wydarzenie. W ywocie Klaudiusza czytamy: [Klaudiusz] wyrzuci z Rzymu
wszystkich ydw, ktrzy cigle wywoywali rozruchy, podburzeni przez niejakiego
Chrestosa 7. Zamieszki te to zapewne spory midzy chrzecijanami i ydami, podobne do
rozruchw opisanych w Dziejach Apostolskich. Chrestos oraz Christos to greckie odpowiedniki hebrajskiego sowa Mesjasz. Powodem tych zamieszek by Jezus Chrystus.
Tamtejsi chrzecijanie twierdzili, e Jezus yje, i oddawali Mu cze. Swetoniusz prawdopodobnie zakada wic, e Chrystus przebywa obecnie w Rzymie i osobicie wywouje
rozruchy.
Warto zauway, e piszc o wyrzuceniu ydw z Rzymu, Swetoniusz dostarcza kolejnego dowodu na historyczn rzetelno Nowego Testamentu. Wypdzenie ydw zostao
bowiem odnotowane rwnie w ksidze Dziejw Apostolskich. Czytamy w niej, e apo-

Pliniusz Modszy
sto Pawe, bdc w Koryncie, spo-

Ciekawych informacji dostarcza list rzym-

tka tam yda pochodzcego z Pontu,

skiego urzdnika i polityka Pliniusza

imieniem Akwila, ktry razem z on

Modszego (61-ok.112). Zwraca si w nim

Pryscyll przyby niedawno z Italii.

do cesarza Trajana z pytaniem, jak po-

Klaudiusz nakaza bowiem opuci

winien

Rzym wszystkim ydom .

stusa. Wyjania, e dotychczas skazywa

O wyznawcach Chrystusa Swetoniusz ponownie wspomina w ywocie Nerona, piszc, e Neron wymierzy rwnie kar chrzecijanom
ludziom wyznajcym nowy i bezbony zabobon9.

traktowa

wyznawcw

Chry-

na mier tych, ktrzy nie chcieli powtrzy inwokacji do bogw, zoy ofiary
z wina i kadzida przed posgiem cezara
iprzekl imienia Chrystusa10. Dodaje, e
nie sposb nakoni do tego prawdziwych
chrzecijan11.

Wlicie swym pisze ochrzecijanach jako ludziach oddajcych cze Chrystusowi: Zapewniali, e ca ich win
lub bdem byo to, e w okrelonym dniu regularnie
spotykali si przed wschodem soca ina przemian piewali pieni oddajc cze Chrystusowi jako bogu. Zwizali si te przysig, ale nie bya to zmowa dotyczca
jakich przestpstw, ale przyrzeczenie, e nie bd oszukiwa, napada na innych, popenia cudzostwa, wykorzystywa zaufania innych ludzi iprzywaszcza sobie
tego, co poyczyli. Koczc te gupstwa, mieli w zwyczaju rozchodzi si, a pniej ponownie gromadzi si
na wsplnym posiku, zwyczajnym inieszkodliwym12.
List ten jest jednym z ocalaych urzdowych pism,
wzmiankujcych Jezusa oraz rzucajcych wiato na ycie pierwszych wsplnot chrzecijaskich.

Lukian z Samosaty
Lukian z Samosaty rzymski retoryk i satyryk (ok.120-ok.190) w dziele
mier Peregrinosa napisa: Chrzecijanie jak wiadomo do dzi czcz
t wybitn osobisto, ktra wprowadzia nowe zwyczaje i zostaa za to
ukrzyowana []. Te zagubione stworzenia zakadaj, e bd y wiecznie. To tumaczy ich pogard dla mierci oraz tak powszechne wrd
nich dobrowolne powicenie. Ich pierwszy prawodawca zaszczepi im
przekonanie, e wszyscy nawzajem s brami od chwili gdy si nawrc, wypr greckich bogw, oddadz cze temu ukrzyowanemu mdrcowi i bd y zgodnie z jego prawami13.
Lukian zdecydowanie nie podziela wiary chrzecijan, ale nie kwestionowa historycznoci Jezusa, ktrego nazwa wybitn osobistoci, prawodawc i mdrcem.

Mara Bar Serapion


Kolejny interesujcy dokument to napi-

chwili kraj ich zosta zasypany piaskiem. Jak

sany po 73 roku naszej ery (przed III w.)

korzy osignli ydzi z tego, e skazali swe-

i znajdujcy si w Muzeum Brytyjskim r-

go mdrego krla? Przecie wkrtce potem

kopis zawierajcy list, ktrego autorem jest

zniko ich krlestwo. Sprawiedliwie Bg po-

syryjski filozof Mara Bar Serapion.

mci tych trzech mdrcw. Ateczycy pogi-

Bdc w wizieniu, zachca on syna do


wytrwaego poszukiwania mdroci. Pisze: Jak korzy wynieli Ateczycy ze
skazania Sokratesa na mier? Przyszed
na nich gd i zaraza jako pomsta za ich
zbrodni. Jak korzy wynieli mieszkacy Samos ze spalenia Pitagorasa? W jednej

nli z godu, tych z Samos pochono morze,


ydzi zrujnowani i wypdzeni z wasnego
kraju yj w cakowitym rozproszeniu. Lecz
Sokrates nie umar cakowicie nadal y w
naukach Platona; Pitagoras nie umar cakowicie y nadal w posgu Hery; nie umar
take cakowicie mdry krl y nadal w
swojej nauce14.

Z treci listu wynika, e Serapion


nie by chrzecijaninem. Historyczno Jezusa bya jednak dla niego
spraw oczywist. Uwaa Go
podobnie jak Sokratesa i Pitagorasa
za jednego z wielkich filozofw.

Jzef Flawiusz
Wanym rdem historycznym wzmiankujcym Jezusa s rwnie Dawne dzieje Izraela
spisane przez Jzefa Flawiusza, historyka ydowskiego urodzonego w37 roku naszej ery
(zmar po roku 94). Po upadku Jerozolimy Jzef odda si wrce Rzymian iosiedli si wstolicy imperium, gdzie znalaz posad ucesarza Wespazjana.
W ostatniej ksidze Dawnych dziejw Izraela czytamy: Annasz zwoa sanhedryn i stawi przed sdem Jakuba, brata Jezusa zwanego Chrystusem oraz kilku innych. Oskary
ich onaruszenie Prawa iskaza na ukamienowanie15. Aby przybliy posta Jakuba, Jzef
odwouje si do osoby bardziej znanej do Jezusa Chrystusa. Mona odnie wraenie,
e wymieniajc Jezusa, Jzef nawizuje do czego, o czym pisa wczeniej. Rzeczywicie,
wosiemnastej ksidze tego samego dziea znajdujemy duszy fragment mwicy oJezusie. Jego oryginalne brzmienie jest trudne do ustalenia. Wikszo badaczy uznaje jednak,
e spod pira Jzefa wyszy sowa opisujce Jezusa jako czowieka mdrego, ktry czyni
rzeczy niezwyke iby nauczycielem ludzi16.

Poza wspomnianymi wyej fragmentami, dzieo Flawiusza zawiera wiele odniesie do wydarze i osb majcych
zwizek z Jezusem lub opisywanych
w Ewangeliach. Obecni s w nim: Jan
Chrzciciel, Herod, rzymscy imperatorzy,
Kwiryniusz namiestnik Syrii, namiestnicy Judei (wtym Piat) oraz arcykapani.
Znajdziemy wnim rwnie znane czytelnikom Nowego Testamentu gwne
ydowskie stronnictwa religijne: faryzeuszy isaduceuszy.

Tallus i Flegon
Kolejna relacja dotyczca wydarze zwizanych z Jezusem to informacja o ciemnoci, ktra
(jak to opisano w Ewangeliach) zapada po Jego
mierci. Mwi o niej Tallus (I w. n.e.), autor dziea
przedstawiajcego histori Grecji, ktrego fragmenty zachoway si dziki cytatom w dzieach
innych autorw, midzy innymi Juliusza Afrykaczyka17, oraz Flegon z Tralles (II w. n.e.), grecki historyk, autor kronik, ktrych fragmenty
znamy dziki cytatom u Juliusza Afrykaczyka,
Orygenesa i Filipona18.

Talmud
Na zakoczenie, warto wspomnie o Talmudzie babiloskim
(powstawa stopniowo, jego redakcja zakoczya si na przeomie
V i VI wieku n.e.). Czytamy w nim m.in. o Jeszu, ktry zosta
powieszony wwigili Paschy za to, e uprawia czary izwodzi,
iodciga Izrael od Boga19.
Nieprzychylno ydowskich przywdcw religijnych wobec
Jezusa nie jest zaskoczeniem (opodobnych zarzutach czytamy na
kartach Ewangelii). Co ciekawe jednak, nawet bardzo krytyczni wobec chrzecijastwa redaktorzy Talmudu oskarali Jezusa
ozwodzenie ludzi, ale nie byli wstanie zaprzeczy Jego istnieniu.

Wyej wymienione dokumenty nie zamykaj listy staroytnych


ksig, pism idokumentw dostarczajcych dowodw na istnienie
Jezusa, stanowi jednak przegld najciekawszych materiaw.
Zdumiewajce jest to, e istnienie osoby, ktra nie piastowaa adnego urzdu, nie bya politycznym lub wojskowym przywdc
inie napisaa adnej ksiki, zostao tak dobrze udokumentowane
wstaroytnych rdach, mimo zniszczenia Jerozolimy w70 roku
naszej ery imimo wielu prb wymazania chrzecijastwa zkart
historii (podejmowanych ju na samym pocztku jego istnienia
przez ydowskie wadze religijne oraz rzymsk administracj).
Znaczcy jest rwnie fakt, e spora cz cytowanych materiaw pochodzi od przeciwnikw Jezusa oraz zagorzaych wrogw
rodzcego si nowego ruchu. Niechrzecijaskie dokumenty mwice oJezusie stanowi spor cz materiau dowodowego.

Gdyby dzi, zjakiego powodu, znikny zpowierzchni ziemi wszystkie egzemplarze Nowego Testamentu oraz wszelkie dokumenty ipublikacje chrzecijaskie (napisane od I wieku do dnia dzisiejszego), nadal znalibymy wszystkie
gwne fakty dotyczce Jezusa!
Profesor Edwin Yamauchi, amerykansko-japoski historyk i wykadowca
Uniwersytetu Miami napisa: Nawet gdybymy nie posiadali chrzecijaskich
ksig Nowego Testamentu, to na podstawie takich pozachrzecijaskich pism,
jak Jzefa Flawiusza, Tacyta czy Pliniusza Modszego, moglibymy ustali, e
(1) Jezus by ydowskim nauczycielem; (2) wielu wierzyo, e dokonuje uzdrowie i egzorcyzmw; (3) zosta odrzucony przez przywdcw ydowskich;
(4) zosta ukrzyowany za Poncjusza Piata w czasie panowania Tyberiusza;
(5) pomimo tak haniebnej mierci jego zwolennicy, wierzcy, e On wci
yje, rozproszyli si poza Palestyn, tak e do 64 roku wielu znich znalazo si
wRzymie; (6) na pocztku II wieku cze jako Bogu oddawali Mu ludzie znajrozmaitszych warstw, zmiast iwsi mczyni ikobiety, niewolnicy iwolni20.

Czy moemy zatem by pewni tego, e Jezus istnia?


Nawet pobiena analiza staroytnych rde pokazuje,
e historyczno Jezusa nie budzi adnych wtpliwoci
ijest doskonale udokumentowana!
Odstawiajc jednak na bok ca staroytn bibliotek,
warto zada jeszcze jedno wane pytanie, mianowicie:
Czy Jezus by tym, za kogo si podawa? wiadkowie
z I wieku twierdzili, e znaj odpowied. Mimo grocych im niebezpieczestw (przeladowa, wizienia,
anawet mierci) wyznawali, e Jezus jest Synem Boga,
e zmieni ich ycie i zbawi od potpienia. W kolejnych wiekach, wich lady poszy miliony. Take dzi,
kadego dnia, tysice ludzi odkrywaj odpowied na
to pytanie istaj si uczniami Jezusa. Czy ty rwnie
j znajdziesz?

W Nowym Testamencie znajdujemy nastpujce sowa Jezusa:


Moja nauka nie jest moja, lecz pochodzi od Tego, ktry mnie posa. Jeli kto chce spenia
Jego wol, przekona si, czy ta nauka pochodzi od Boga, czy te nauczam sam od siebie21.
Oto stoj przed drzwiami i pukam. Jeli kto usyszy mj gos i otworzy mi drzwi, wejd
do niego i spoyjemy wieczerz: Ja z nim, a on ze mn22.
Ja jestem zmartwychwstaniem i yciem. Kto wierzy we mnie, nawet jeliby umar, bdzie
y. Kady, kto yje i wierzy we mnie, nie umrze na wieki. Czy wierzysz w to? .
Niezwyke obietnice! Czy zechcesz osobicie sprawdzi, czy ich Autor dotrzymuje sowa?

Ewangelia w. ukasza 1:1-4 [w:] Pismo wite Starego i Nowego Testamentu, Czstochowa, Edycja witego Pawa, 2009.
1

Justin Martyr, First Apology, rozdz. XXXIV,


earlychristanwritings.com, dostp: 14.12.2010, tum. z ang.
wasne.
2

Fragment ten zachowa si jako cytat w Historia Ecclesiae


dziele napisanym przez Euzebiusza z Cezarei (w czasach
Euzebiusza dzieo Kwadrata byo jeszcze w rkach wielu
braci, czyli oglnie dostpne).
3

Euzebiusz z Cezarei, Historia Kocielna. O mczennikach


palestyskich, tum. A. Lisiecki, Pozna: Fiszer i Majewski
Ksigarnia Uniwersytecka, 1924, rozdz. IV, 3.
4

Dzieje Apostolskie 26:26 [w:] Pismo wite Starego i Nowego


Testamentu, dz. cyt.
5

Cornelius Tacitus, The Annals, red. A.J. Church, W.J. Brodribb,


S. Bryant, perseus.tufts.edu, rozdz. XV, 44, dostp: 14.12.2010,
tum. z ang. wasne.
6

Suetonius: The Lives of the Twelve Caesars, An English Translation, red. J.E. Reed, A. Thomson. Philadelphia: Gebbie & Co,
1889, Claudius, rozdz. XXV, 4, tum. z ang. wasne.
7

Dzieje Apostolskie 18:2 [w:] Pismo wite Starego i Nowego


Testamentu, dz. cyt.
8

Suetonius: The Lives of the Twelve Caesars, dz. cyt., Nero,


rozdz. XVI, 2, tum. z ang. wasne.
9

Pliniusz Modszy, Listy X, 96, cyt. za: Pliny/Trajan Correspondence, red. K.C. Hanson, kchanson.com, dostp: 14.12.2010,
tum. z ang. wasne.
10

11

Tame.

12

Tame.

The Death of Peregrine, 1113 [w:] The Works of Lucian of


Samosata, tom. 4, tum. H. W. Fowler, Oxford: Clarendon, 1949, tum.
z ang. wasne.
13

Cyt. za: F.F. Bruce, Wiarygodno pism Nowego Testamentu,


Katowice: Areopag, 1991, s. 139-140.
14

Jzef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, Pozna: Ksigarnia w.


Wojciecha, 1979, ksiga XX, IX, 1.
15

16

Tame, ksiga XVIII, III, 3.

Zob. Chronography XVIII, 1, [za:] F.F. Bruce, Wiarygodno Pism


Nowego Testamentu, Katowice: Areopag, 1991, s. 138-139.
17

Zob. np. Origen, Contra Celsus, ksiga II, 33 i 59,


earlychristanwritings.com, dostp: 14.12.2010.
18

Babilonian Talmud, tum. i red. I. Epstein, Tractate Sanhedrin 43,


halakhah.com, dostp: 14.12.2010, tum. z ang. wasne.
19

Cyt. za: Josh McDowell, Przewodnik Apologetyczny, Warszawa:


Vacatio, 2002, s. 134.
20

Ewangelia w. Jana 7:16-17 [w:] Pismo wite Starego i Nowego


Testamentu, dz. cyt.
21

Apokalipsa w. Jana 3:20 [w:] Pismo wite Starego i Nowego


Testamentu, dz. cyt.
22

23
Ewangelia w. Jana 11:25-26 [w:] Pismo wite Starego i Nowego
Testamentu, dz. cyt.

LOGOS MEDIA

ISBN 978-83-63837-06-8
LOGOS MEDIA 2012

Czy mwic o Jezusie jestemy zdani tylko na wiar?


Czy analizujc rda historyczne moemy doj do
wniosku, e Jezus z Nazaretu jest wielkim nieobecnym?

Jak wygldaj fakty?

ISBN: 978-83-63837-06-8

Zamw wersj drukowan: Jezus.pl

You might also like