Aloszko A., Mincewicz G., Kurowski W. i wsp.

Obecno roztoczy kurzu domowego

w mieszkaniach
chorych . . . 33
ARTYKUY
ORYGINALNE
Alergia Astma Immunologia, 2004, 9(1), 33-38

Obecno roztoczy kurzu domowego w mieszkaniach

chorych na caoroczny alergiczny nieyt nosa
na terenie Trjmiasta
The presence of dust mites in the houses of patients with perennial
allergic rhinitis in Trjmiasto
AGNIESZKA ALOSZKO, GRZEGORZ MINCEWICZ, WOJCIECH KUROWSKI, ELIZA WASILEWSKA
Zakad Alergologii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1, Akademickie Centrum Kliniczne Akademii Medycznej
w Gdasku, ul. Dbinki 7, 80-211 Gdask

Wprowadzenie. Przewleka ekspozycja na roztocze z rodziny

Pyroglyphidae prowadzi u osb uczulonych do rozwoju caorocznego
alergicznego nieytu nosa (CANN).
Cel pracy. Celem pracy bya ocena iloci roztoczy kurzu domowego
i poziomu ich alergenw w mieszkaniach chorych na CANN z terenu
Trjmiasta oraz porwnanie wybranych metod ich oznaczania.
Materia i metody. Badanie przeprowadzono w grupie 53 chorych na
CANN uczulonych na roztocze kurzu domowego (Dermatophagoides
pteronyssinus, Dermatophagoides farinae). Oznaczenie roztoczy
w prbkach kurzu domowego przeprowadzono jesieni i wiosn,
metod bezporedni (metoda flotacyjna z uyciem chlorku metylenu),
okrelajc ich przynaleno taksonomiczn oraz metod poredni
(Acarex Test), okrelajc zawarto guaniny w badanych prbach kurzu.
Wyniki. Stwierdzono dominacj roztoczy z rodziny Pyroglyphidae
D.far i D.pter w mieszkaniach chorych z CANN, z przewag D.far
w kach. Wystpowanie E. maynei na terenie Trjmiasta byo
marginalne i stwierdzane jedynie jesieni. Dodatni wynik testu Acarex
uzyskano wiosn w 72% i jesieni w 63% mieszka. Liczba roztoczy w
metodzie bezporedniej izolacji przekroczya warto 100 osobnikw
na gram kurzu wiosn odpowiednio z dywanu w 7% mieszka i z ka
w 17% mieszka oraz jesieni odpowiednio z dywanu w 28% i z ka
w 31%. D.far przewaa jesieni w kach w nowym budownictwie,
a D.pter w starym budownictwie. rednia liczba D.pter/1 g kurzu wiosn
w kach bya wiksza w starym budownictwie ni w nowym oraz
wiksza w mieszkaniach wyposaonych w ogrzewanie gazowe ni
w mieszkaniach z ogrzewaniem centralnym. Wyniki testu Acarex
czciej wskazyway na zwikszon ekspozycj na alergeny ni wyniki
izolacji bezporedniej.
Wnioski. Wystpowanie w mieszkaniach z terenu Trjmiasta
podobnego poziomu roztoczy D.far i D.pter w tych samych
mieszkaniach wiosn i jesieni sugeruje, e jednorazowy pomiar
w cigu roku jest wystarczajcy do oceny iloci roztoczy kurzu
domowego.
Alergia Astma Immunologia, 2004, 9(1), 33-38
Sowa kluczowe: caoroczny alergiczny nieyt nosa (CANN),
Dermatophagoides farinae (D.far), Dermatophagoides pteronyssinus
(D.pter), Euroglyphus maynei (E.maynei), Pyroglyphidae, Acarex Test
(Acarex)

Introduction. Prolonged exposure to house dust mites (HDM) of the

family Pyroglyphidae leads to the development of perennial allergic
rhinitis (PAR) in sensitized subjects.
Aim of study. The aim of the study was to evaluate the quantity of
HDM and its allergens in houses of PAR patients at Trjmiasto and to
compare selected methods of their evaluation.
Material and methods. The study was performed in 53 patients
with PAR caused by allergy to HDM (Dermatophagoides
pteronyssinus, Dermatophagoides farinae). The HDM quantity was
measured in dust samples collected in spring and autumn. The mites
were extracted by a flotation technique with the use of methylene
chloride (direct method) and the species were identified. The Acarex
test was also used to assess the guanine content in dust samples.
Results. The prevalence of the family Pyroglyphidae D.far and D.pter
was observed in PAR patients houses with the predominance of D.far
in beds. The presence of Euroglyphus maynei in Trjmasto was
marginal and was found only in autumn. The positive Acarex test was
obtained in spring in 72% houses and in autumn in 63%. The number
of mites was higher than 100 specimens/1g of dust in 7% samples
from carpets and 17% samples form beds in spring and respectively in
28% and 31% in autumn. In autumn D.far predominated in beds in
new building, D.pter in old building. The mean number of D.pter/1g of
dust was higher in old building than in new and in houses with gas
heating than with central heating. Acarex test often showed the enhanced
exposure to HDM allergens than the results of the direct method.
Conclusions. The similar HDM levels in the same homes in spring and
autumn suggest that single measurement during the year is adequate for
estimate the amount of HDM.
Alergia Astma Immunologia, 2004, 9(1), 33-38
Key words: perennial allergic rhinitis (PAR), Dermatophagoides
farinae (D.far), Dermatophagoides pteronyssinus (D.pter),
Euroglyphus maynei (E.maynei), Pyroglyphidae, Acarex Test (Acarex)

34

Alergia Astma Immunologia, 2004, 9(1), 33-38

Roztocze kurzu domowego i ich odchody uwaane s

za wany czynnik alergenowy, wywoujcy objawy caorocznego alergicznego nieytu nosa CANN (ang. perennial allergic rhinitis) i astmy oskrzelowej. Gwn rol
w wywoaniu alergii na kurz domowy odgrywaj roztocze z rodziny Pyroglyphidae, ktre stanowi zwykle ok.
60-90% akarofauny w mieszkaniach na obszarach o klimacie umiarkowanym, a wrd nich trzy gatunki stwierdzane najczciej i w najwikszej liczbie: Dermatophagoides pteronyssinus (D.pter), Dermatophagoides farinae (D.far) i Euroglyphus maynei (E.maynei) [1-5]. S
one obecne przez cay rok, ale w wikszoci krajw europejskich obserwuje si sezonowe nasilenie ich namnaania od wiosny do jesieni [2,6]. Roztocze z rodziny
Pyroglyphidae ywi si gwnie zuszczonym naskrkiem ludzkim i zwierzcym, skolonizowanym przez bakterie i grzyby. Najwiksze ich iloci znajdowano w materacach, przecieradach, poduszkach, dywanach, mikkich obiciach mebli, a nawet w pluszowych zabawkach.
Roztocze znajduj korzystne warunki rozwoju w temp.
20-25C przy duej wilgotnoci powietrza (60-80% wilgotnoci wzgldnej) [2,3]. Nisza wilgotno ogranicza
liczb roztoczy, gdy czerpi one wod tyko z pary wodnej, a przy wilgotnoci powietrza poniej 50% wysychaj i gin. D.pter i D.far rni si nieco wymaganiami
rodowiskowymi: pierwszy zwizany jest z wysz wilgotnoci i nisz temperatur i dominuje w domach wilgotnych, zimnych, a drugi przewaa w pomieszczeniach
suchych i cieplejszych (nowe budownictwo). cisa zaleno iloci roztoczy od poziomu wilgotnoci wzgldnej powietrza w mieszkaniu jest rwnie przyczyn sezonowych zmian liczebnoci tych stawonogw w kurzu
domowym, ktra waha si od kilku do kilku tysicy osobnikw w 1 g kurzu [7].
Najwaniejsze alergeny roztoczy kurzu domowego s
enzymami o waciwociach proteolitycznych i nale do
grupy I (proteazy cysteinowe) i III (proteazy serynowe).
Maj one zdolno wyzwalania reakcji IgE-zalenej poprzez bezporedni wpyw na syntez przeciwcia IgE oraz
na wydzielanie cytokin prozapalnych [8]. Wykazano, e
niektre z nich mog odcina czsteczki powierzchniowe
z komrek T, co w przypadku gwnego alergenu kurzu
domowego Der p I, wycinajcego czsteczk CD25 (podjednostka alfa receptora dla IL-2 na komrce T), moe
prowadzi do przesunicia odpowiedzi immunologicznej
w kierunku Th2 [8,9]. Alergeny te peni prawdopodobnie rol enzymw trawiennych roztoczy, gdy wyizolowane zostay z gruczow otaczajcych przewd pokarmowy oraz zawarte s w duym steniu w kulkach fekalnych [8,10]. Alergeny grupy II pochodz z cia roztoczy, nie maj waciwoci enzymatycznych, a ich zawarto w kurzu domowym jest niewielka [6,11]. Przeciwko
tym alergenom gwnym powstaj specyficzne przeciw-

ciaa IgE, stwierdzane u 40-80% pacjentw uczulonych

[10,12]. Ich identyfikacj przeprowadzi mona za pomoc metod immunoenzymatycznych (ELISA), bardzo
czuych, ale jednoczenie kosztownych. W rutynowych
badaniach monitoringowych wykorzystuje si metod bezporedniego wyszukiwania roztoczy w prbkach kurzu
domowego oraz pilociowe testy polegajce na pomiarach guaniny, azotowego produktu wydalania pajczakw,
ktrej wielko cile koreluje ze steniem alergenw
roztoczy grupy I i liczb roztoczy w prbkach kurzu. Wykazano, e ekspozycja na kurz zawierajcy powyej 100
roztoczy/g kurzu, co odpowiada steniu alergenw roztoczy grupy I powyej 2 g/g kurzu oraz steniu guaniny
0.6 mg/g kurzu, zwiksza ryzyko wystpienia uczulenia
oraz rozwoju nadreaktywnoci oskrzeli i objaww astmy
u osb uczulonych [10,13,14].
Celem pracy bya ocena iloci roztoczy kurzu domowego i poziomu ich alergenw w mieszkaniach chorych
na caoroczny alergiczny nieyt nosa (CANN) z terenu Trjmiasta oraz porwnanie wybranych metod ich oznaczania.
PACJENCI I METODY
Pacjenci
Badanie przeprowadzono na terenie Trjmiasta w 53
mieszkaniach chorych z CANN, uczulonych na roztocza
kurzu domowego. CANN rozpoznano na podstawie: wywiadu, badania fizykalnego, w tym rynologicznego, punktowych testw skrnych oraz kolejno wykonanych swoistych prowokacji nosowych z alergenami D.pter i D.far.
Wszyscy pacjenci mieli dodatnie testy skrne i dodatnie
prowokacje nosowe na przynajmniej jeden z powyszych
alergenw. Testy skrne i prowokacje nosowe wykonano w Zakadzie Alergologii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 Akademickiego Centrum
Klinicznego Akademii Medycznej w Gdasku z zastosowaniem roztworw firmy Allergopharma, wystandaryzowanych w jednostkach biologicznych (SBE). Wszyscy pacjenci podpisali formularz uwiadomionej zgody
na badanie.
Zbirka kurzu
Zbirk kurzu przeprowadzono dwukrotnie w roku
2000 wiosn (na przeomie maja i czerwca) i jesieni (na
przeomie wrzenia i padziernika). Kurz rezerwuarowy
zebrano z ek i dywanw sypialni chorych w 53 mieszkaniach na terenie Trjmiasta. Pobierano jednorazowo
2 prbki kurzu jedn z materaca i jedn z dywanu. Materia pozyskano przy pomocy odkurzacza samochodowego Predom Zelmer z jednorazowym filtrem pciennym, umieszczonym w zczu rur, poprzez odkurzanie
1 m2 powierzchni przez 1 minut. Wszystkie prbki przed
analiz przechowywano w temp. 4C.

Aloszko A., Mincewicz G., Kurowski W. i wsp. Obecno roztoczy kurzu domowego w mieszkaniach chorych . . .

Okrelenie liczby roztoczy

Oznaczenie roztoczy w prbkach kurzu domowego
przeprowadzono metod bezporedni (metoda flotacyjna z uyciem chlorku metylenu), okrelajc ich przynaleno taksonomiczn. Kada prbka kurzu (z ka i dywanu) bya waona. Jedna badana prba stanowia od
0.1-0.9 g kurzu, a liczba roztoczy zostaa przeliczona na
1g kurzu. Prbki przesiewano, a roztocze izolowano przy
pomocy metody flotacyjnej z uyciem chlorku metylenu
(CH2Cl2) o ciarze czsteczkowym 84.99. Z wyizolowanych roztoczy sporzdzono preparaty mikroskopowe
w celu oznaczenia ich przynalenoci taksonomicznej,
ktrej dokonywano w oparciu o: Hughes AM. The mites
of stored food and houses. London. Her Majestys Stationery Office 1977.
Test guaninowy
W metodzie poredniej, ktr przebadano prbki zebrane z ek, zastosowano Acarex Test firmy Allergopharma, pozwalajcy na okrelenie zwartoci guaniny,
gwnego produktu wydalania roztoczy, w prbach kurzu. Wyniki oceniono w skali testu Acarex, posiadajcej
cztery stopnie barwne [15]:
- 0 odpowiadajcy zawartoci guaniny poniej
0.6 mg/1g kurzu (poniej 100 roztoczy),
- (+) od 0.6-2.5 mg guaniny/1g kurzu (100-500 roztoczy),
- (++) od 2.5-10 mg guaniny/1g kurzu (500-1500 roztoczy),
- (+++) powyej 10 mg guaniny/1g kurzu (> 1500 roztoczy).
Wykrywanie roztoczy w prbkach kurzu oraz ocena taksonomiczna wykonane byy w Pracowni Akaroentomologii Medycznej Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni.
Analiza statystyczna
W zakresie analizy statystycznej stosowano test t-Studenta, test U Manna-Whitneya oraz test Chi-kwadrat, test
Chi-kwadrat NW i dokadny dwustronny test Fishera. Ze
wzgldu na konieczno oddania miary zjawisk zalenych

zbadano wspczynniki niepewnoci. Wspczynnik niepewnoci rwny zeru wiadczy o niezalenoci, a wspczynnik niepewnoci 1 wiadczy o jednoznacznym zwizku. Jako
decyzyjny poziom graniczny przyjto p=0.05.
WYNIKI
Rodzaj izolowanych roztoczy
W badanych prbkach kurzu Pyroglyphidae stanowiy rednio od 87% do 95% wszystkich wyizolowanych
roztoczy wiosn i od 87% do 93% jesieni. Inne roztocze
ni Pyroglyphidae stanowiy rednio 5-13% wiosn
i 7-13% jesieni. W badanych prbkach kurzu wiosn
D.far stanowi rednio 42% wszystkich roztoczy znalezionych w prbce kurzu z dywanu i 57% z ka, D.pter
43% roztoczy w prbce kurzu z dywanu i 35% z ka.
Jesieni D.far stanowi rednio 45% w prbce kurzu z dywanu i 63% z ka, D.pter 37% z dywanu i 27% z ka.
E.maynei stwierdzono jedynie w jesiennych zbiorach
kurzu (rednio 2% roztoczy w prbce kurzu z dywanu
i 1% z ka). Od 1% do 4% wszystkich wyizolowanych
roztoczy stanowiy roztocze z rodzaju Dermatophagoides, ktrych gatunku nie udao si ustali. redni liczb roztoczy w przeliczeniu na 1 g kurzu przedstawiono
w tabeli I. Stwierdzono rnic w redniej iloci D.far
i D.pter w prbkach kurzu pobranych z ek jesieni
(test t, p<0.003) i wiosn (test t jednostronny, p<0.05).
Porwnanie wynikw wiosn i jesieni
Dodatni wynik testu Acarex (co najmniej na jeden +)
wiosn uzyskano w 72% mieszka, jesieni w 63% mieszka. Dokadn charakterystyk wynikw testu Acarex
przedstawiono w tabeli II. W metodzie bezporedniej izolacji przyjto prg powyej 100 roztoczy/g kurzu za
warto graniczn zwikszonej ekspozycji na roztocze.
Liczba roztoczy w metodzie bezporedniej izolacji przekroczya warto 100 osobnikw/1g kurzu wiosn odpowiednio z dywanu w 7% mieszka i z ka w 17%
mieszka oraz jesieni odpowiednio z dywanu w 28%
i z ka w 31%.
Stwierdzono zaleno pomidzy wynikiem testu Acarex wiosn i jesieni, polegajc na wystpieniu podobnego

Tabela I. rednia liczba roztoczy w przeliczeniu na 1 gram kurzu wiosn i jesieni

Roztocze
D.farinae
D.pteronyssinus
E.maynei
D.species
Inne ni Pyroglyphidae

Dywan wiosna
rednia
SD
19,1
28,9
0,0
0,7
5,2

36,90
83,61
0,0
2,67
14,45

ko wiosna
rednia
SD
82,5
86,4
0,0
7,0
3,5

35

204,83
299,57
0,0
20,19
14,54

Dywan jesie
rednia
SD
34,6
45,2
0,6
7,1
6,9

58,03
78,82
2,42
20,01
11,07

ko jesie
rednia
SD
63,8
55,9
1,3
2,2
4,9

97,7
106,1
6,0
7,5
14,4

Alergia Astma Immunologia, 2004, 9(1), 33-38

36

Tabela II. Wyniki testu Acarex wiosn i jesieni

(-)
(+)
(++)
(+++)

Liczba mieszka wiosn

Liczba mieszka jesieni

n (%)

n (%)

15 (28%)
19 (36%)
12 (23%)
7 (13%)

19 (37%)
15 (29%)
11 (22%)
6 (12%)

poziomu alergenu roztoczy wiosn i jesieni w tych samych mieszkaniach (wspczynnik Tau Kendalla 0,54 oraz
wspczynnik niepewnoci Uc=0,25). W tecie bezporednim dla mieszka, w ktrych stwierdzono powyej 100
roztoczy/g kurzu wiosn, jesieni taki wynik uzyskano
w 100%; dla mieszka, w ktrych stwierdzono poniej 100
roztoczy/g kurzu wiosn, jesieni taki wynik uzyskano
w 66%, co wskazuje na cis zaleno wynikw testu
bezporedniego wiosn i jesieni (wspczynnik Tau Kendalla 0,56 oraz wspczynnik niepewnoci Uc=0,29).
Korelacje pomidzy testem )?=HAN a bezporedni izolacj
Stwierdzono zaleno pomidzy wynikiem testu Acarex a wynikiem bezporedniej izolacji roztoczy z prbki
kurzu z ka wiosn (wspczynnik Tau Kendalla 0.27
oraz wspczynnik niepewnoci Uc=0.13, test Chi-kwadrat NW, p<0.02) i jesieni (wspczynnik Tau Kendalla
0.43 oraz wspczynnik niepewnoci Uc=0.18, dokadny
test Fishera dwustronny, p<0.002). Gdy Acarex wiosn
by ujemny to wynik izolacji roztoczy z prbki kurzu z ka wiosn wynis poniej 100 roztoczy/g kurzu w 100%.
Odpowiednio gdy Acarex jesieni by ujemny to wynik
izolacji roztoczy jesieni wynis poniej 100 roztoczy/g
kurzu w 95% (ryc. 1). Przy dodatnim wyniku testu Acarex wiosn wynik izolacji roztoczy wiosn wynis powyej 100 roztoczy/g kurzu w 24%, a jesieni w 47%
mieszka (ryc. 2).
100
<100 roztoczy/g
kur zu

% mieszka

80
60

>100 roztoczy/g
kur zu

40
20
0
wiosna

jesie

Ryc. 1. Wyniki bezporedniej izolacji roztoczy w mieszkaniach

z ujemnym wynikiem testu Acarex

<100 roztoczy/g
kur zu

80

% mieszka

Acarex

100

>100 roztoczy/ g
kur zu

60
40
20
0
wiosna

jesie

Ryc. 2. Wyniki bezporedniej izolacji roztoczy w mieszkaniach

z dodatnim wynikiem testu Acarex

Zaleno iloci roztoczy od warunkw mieszkaniowych

Na podstawie kwestionariusza wypenianego przez
pacjentw scharakteryzowano mieszkania: 63% stanowiy mieszkania w nowym budownictwie, w 78% mieszka zainstalowane byo centralne ogrzewanie (CO),
w 18% ogrzewanie gazowe i w 4% ogrzewanie wglowe. Ogrzewanie wglowe z powodu maej liczebnoci
(2 mieszkania) nie zostao uwzgldnione w analizach statystycznych.
W nowym budownictwie D.far stanowi rednio wikszy procent roztoczy wyizolowanych z prbek kurzu pobranych jesieni z ek ni w starym budownictwie: 74%
roztoczy vs. 49% (test t, p<0,05). D.pter stanowi w ku jesieni rednio wikszy procent wyizolowanych roztoczy w starym budownictwie (40% roztoczy) ni w nowym budownictwie (18% roztoczy) (test t, p<0,05).
Stwierdzono wiksz redni liczb D.pter/1 g kurzu
wiosn w kach w starym budownictwie (rednia = 199,
SD = 473) ni w nowym (rednia = 20, SD = 54) (test U,
p<0,03) jak rwnie w mieszkaniach wyposaonych
w ogrzewanie gazowe (rednia = 308, SD=597) ni
w mieszkaniach z CO (rednia= 20, SD=51) (test U,
p<0,04). Zaznacza si tendencja do wikszego odsetka
D.pter jesieni w kach w mieszkaniach o ogrzewaniu
gazowym, gdzie D.pter stanowi rednio 48% wyizolowanych roztoczy ni w mieszkaniach z CO (22% wyizolowanych roztoczy) (test t, p<0,08).
Na granicy istotnoci statystycznej stwierdzono czstsze wystpowanie powyej 100 roztoczy/1 gram kurzu
wiosn w mieszkaniach starych (47% mieszka) ni w nowych (19% mieszka) (test Chi-kwadrat, p=0,053).
W mieszkaniach z ogrzewaniem gazowym obserwuje si
tendencj do czstszego wystpowania powyej 100 roztoczy/1 g kurzu wiosn ni w mieszkaniach z CO: 50%
mieszka vs. 19% mieszka (test Chi-kwadrat, p=0,077).

Aloszko A., Mincewicz G., Kurowski W. i wsp. Obecno roztoczy kurzu domowego w mieszkaniach chorych . . .

DYSKUSJA
Odchody roztoczy z rodzaju Dermatophagoides s
najwaniejszym alergizujcym czynnikiem we wdychanych z powietrza drobinach kurzu domowego. U roztoczy z gatunku D.pter wykryto alergeny oznaczone odpowiednio oraz Der p I i Der p II, uwaane dotychczas za
najwaniejszy skadnik alergizujcy. Szacuje si, e swoiste przeciwciaa przeciwko Der p I posiada nawet do
70% chorych na astm oskrzelow [12]. Wobec powyszych danych istotnego znaczenia nabiera pomiar alergenu roztoczowego w rodowisku domowym chorego.
W naszym badaniu uywajc do oceny wystpowania roztoczy metody guaninowej oraz mikroskopowej
stwierdzilimy, e w mieszkaniach pacjentw chorych na
CANN najczciej wystpoway roztocze z rodziny Pyroglyphidae. Stanowiy one od 87 do 95% wszystkich
roztoczy znajdowanych w prbkach kurzu pobranych z
dywanu bd z ka. Dominoway dwa gatunki: D.pter
i D.far. W prbkach kurzu z ek D.far przewaa nad
D.pter, natomiast w prbkach kurzu z dywanw nie
stwierdzilimy zasadniczej rnicy pomidzy tymi dwoma gatunkami roztoczy. Wyniki dotyczce dominacji
dwch wymienionych gatunkw z rodziny Pyroglyphidae s zgodne z wczeniej przeprowadzonymi badaniami na terenie Trjmiasta. W Polsce pnocnej badaniami
akarofauny kurzu zajmowano si w latach 80. i dotyczyy
one obiektw portowych Gdyni [16] oraz pomieszcze statkw dalekomorskich [17]. W latach 1997-1998 przeprowadzono natomiast badania nad wystpowaniem roztoczy
alergogennych w mieszkaniach i pomieszczeniach uytecznoci publicznej Trjmiasta, gdzie w zebranym materiale
faunistycznym 88.7% stanowiy roztocze z rodziny Pyroglyphidae: D.far i D.pter [18].
W Polsce badania nad akarofaun kurzu domowego
zapocztkowano ok. 20 lat temu w Bydgoszczy [19].
Pniej prowadzono badania na Grnym lsku [7,20],
w Warszawie [21] i w Poznaniu [22]. W zebranym materiale faunistycznym z tych bada, pochodzcym z mieszka prywatnych i obiektw uytecznoci publicznej, dominoway 2 gatunki: D.pter i D.far. Samoliski, badajc
wystpowanie roztoczy w mieszkaniach na terenie Warszawy stwierdzi, e do najczciej stwierdzanych gatunkw naley D.pter, nastpnie E.maynei, a dopiero na trzecim miejscu D.far [2]. W uzyskanym przez nas materiale
z terenu Trjmiasta wystpowanie E.maynei byo marginalne; stanowi on 1-2% wszystkich roztoczy wyizolowanych z prbki kurzu. Ponadto zaobserwowalimy przewag D.far nad D.pter w kach, co moe mie zwizek
z charakterystyk badanych mieszka, z ktrych znaczca wikszo to nowe budownictwo wyposaone w centralne ogrzewanie. W dotychczasowych badaniach stwierdzano, e D.pter jest najliczniejszym gatunkiem w mieszkaniach europejskich [6,12]. Kowalski i wsp. badajc
domy z terenu odzi metod immunoenzymatyczn za-

37

obserwowa, podobnie jak Sundell i wsp., zaleno pomidzy typem budynku (dom jednorodzinny, zwikszona
wilgotno) a zwikszon iloci alergenu Der p I [12,23].
W naszym badaniu wikszo mieszka byy to mieszkania usytuowane w blokach, w ktrych zaobserwowalimy przewag D.far w jesiennych prbkach kurzu z ek, natomiast D.pter stanowi wikszy odsetek roztoczy
izolowanych w starym budownictwie. D.pter wystpowa te w wikszej liczbie w starym budownictwie i mieszkaniach wyposaonych w ogrzewanie gazowe. Otrzymane wyniki wskazuj na zwizek starego budownictwa i
ogrzewania gazowego ze zwikszon liczb roztoczy w
kurzu domowym.
Badajc wystpowanie roztoczy w mieszkaniach na
terenie Trjmiasta stwierdzilimy cis zaleno midzy iloci alergenw roztoczy wiosn i jesieni. Zaobserwowano podwyszon ilo roztoczy jesieni w tych
mieszkaniach, w ktrych roztocza byy obecne w podwyszonej iloci wiosn. Prowadzone caoroczne badania roztoczy kurzu domowego wykazay, e s one obecne przez cay rok w kurzu domowym [12,24,25]. Pomimo e roztocze cechuje wraliwo na wahania temperatury i wilgotnoci powietrza oraz e namnaaj si w okresie od wiosny do jesieni to alergen wystpujcy w ich
odchodach znajduje si w kurzu przez cay rok, mogc
wywoywa alergizacj osb podatnych.
Liczba mieszka, w ktrych stwierdzono wystpowanie podwyszonego poziomu roztoczy w naszym badaniu wynosi odpowiednio wiosn i jesieni w tecie
Acarex 72% i 63% oraz w metodzie bezporedniej izolacji 17% i 31%. Fakt, e mimo prb eliminacji stwierdza
si w tak duej iloci mieszka chorych na CANN podwyszone iloci roztoczy alergogennych ma implikacje kliniczne, bowiem podwyszona jesienna ekspozycja w iloci powyej 0.6 mg guaniny/1g kurzu, co odpowiada 100
osobnikom roztoczy/1g, skutkuje zwikszon czstoci
wystpowania nadreaktywnoci oskrzeli u chorych na
CANN, co byo tematem osobnego doniesienia [26].
Przedstawione dane obrazuj, e wyniki obu zastosowanych metod s rwnowane dla poziomu alergenu roztoczowego poniej przyjtego progu 100 roztoczy/1g
kurzu (0,6 mg guaniny/1g kurzu). Natomiast test Acarex
czciej ni metoda bezporedniej izolacji wskazuje na
zwikszon ekspozycj na alergeny roztoczy kurzu domowego. Wynika to moe z pewnych ogranicze metody, w ktrej okrelany jest poziom guaniny wytwarzanej
przez wszystkie roztocza zawarte w kurzu domowym, rwnie te niealergogenne. Jednake metoda guaninowa ze
wzgldu na powszechno, atwy dostp, mae koszty moe
suy jako element kontroli wielkoci wystpowania roztoczy, szczeglnie u osb z ju rozpoznan alergiczn chorob drg oddechowych. Monitorowanie iloci roztoczy
w mieszkaniach u osb uczulonych podczas prby eliminacji ma istotne znaczenie kliniczne, gdy podwyszone

38

Alergia Astma Immunologia, 2004, 9(1), 33-38

stenie roztoczy, szczeglnie w ku chorego, dodatnio

koreluje z nasileniem objaww choroby alergicznej (zaostrzenie astmy, nieytu nosa) [6,10,14].
Podsumowujc w naszym badaniu wykazalimy dominacj roztoczy D. far i D. pter w mieszkaniach na terenie Trjmiasta z przewag D.far w kach oraz wystpowanie E.maynei jedynie jesieni i to w niewielkim
odsetku. cisa zaleno midzy iloci alergenw roztoczy wiosn i jesieni w mieszkaniach pozwala przypusz-

Pimiennictwo

1. Hallas T. The biology of mites. Allergy 1991; 46 (Suppl. 11): 6-9.

2. Samoliski B. Problem alergenu roztoczowego w klinice chorb
alergicznych. Klinika - Alergologia i Immunologia 1994; 4: 17-19.
3. Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma. ARIA Workshop
Report. J Allergy Clin Immunol 2001; 108.
4. Arlian LG, Confer PD, Rapp CM i wsp. Population dynamics
of the house dust mites Dermatophagoides farinae, D.
pteronyssinus and Euroglyphus maynei (Acari: Pyroglyphidae)
at specific relative humidites. J Med Entomol 1998; 35: 167-186.
5. Dusbabek F. Present state of research on house dust mites
(Pyroglyphidae) in the Chech Republic. Wiad Parazytol 1995;
41: 337-342.
6. Cielak M, Szmidt M. Skuteczno kliniczna procedur eliminacji
alergenw inhalacyjnych zawartych w kurzu domowym u
chorych na astm oskrzelow. Alergia Astma Immunologia 1997;
2: 19-24.
7. Solarz K. Fauna alergogennych roztoczy (Acari) kurzu
domowego w wybranych rodowiskach Grnego lska. Praca
doktorska. lska Akademia Medyczna. Katowice1987.
8. Poms A, Smith AM, Grgoire C i wsp. Functional properties
of cloned allergens from dust mite, cockroach and cat are they
relevant to allergenicity? ACI International 2001; 13: 162-169.
9. Ghaemmaghami AM, Shakib F. Human T cell that have been
conditioned by the proteolytic activity of the major dust mite
allergen Der p 1 trigger enhanced immunoglobulin E synthesis
by B cells. Clin Exp Allergy 2002; 32: 728-732.
10. Kowalski M. Uczulenie na roztocze kurzu domowego kliniczne
znaczenie i wspczesne sposoby profilaktyki. Pol Arch Med
Wewn 1992; 87: 365-371.
11. Chazan R. Alergeny i infekcje wirusowe czynniki przyczynowe
objaww astmy. Magazyn Medyczny Alergologia 2003; 1: 35-40.
12. Kowalski M, Majkowska-Wojciechowska B, Grzegorczyk J.
Stenia alergenu roztoczy kurzu domowego DER p I
w mieszkaniach dzkich. Alergia Astma Immunologia 1996; 1:
41-46.
13. Platts-Mills TA, Thomas WR, Aalberse RC i wsp.Dust mite
allergens and asthma: report of a second international workshop.
J Allergy Clin Immunol 1992; 89: 1046-1060.

cza, e jednorazowy pomiar w cigu roku jest wystarczajcy do okrelenia wielkoci ekspozycji na alergeny roztoczy kurzu domowego. W ocenie obu zastosowanych metod badania kurzu domowego zaznaczy naley, e wyniki
testu Acarex czciej wskazuj na zwikszon ekspozycj
na alergeny roztoczy kurzu domowego.
Praca zrealizowana w ramach projektu badawczego Komitetu Bada Naukowych nr 4 P05B 078 18.

14. Platts-Mills TA, Tovey ER, Mitchel EB i wsp. Reduction of

bronchial hyperreactivity during prolonged allergen avoidance.
Lancet 1982; 2: 675-678.
15. Pauli G, Quoix E, Hedelin G i wsp. Mite allergen content in
mattress dust of Dermatophagoides allergic asthmatics/rhinitics
and matched controls. Clin Exp Allergy 1993; 23: 606-611.
16. Wicko E. Acarina znalezione w kurzu obiektw portowych
Gdyni. Wiad Parazytol 1986; 32: 445-447.
17. Wegner Z. Badania nad wystpowaniem roztoczy alergogennych
na statkach dalekomorskich. Szczec Tow Nauk, Mat Sesji Nauk,
Szczecin 16-18 wrzenia 1976; 1980: 193-200.
18. Racewicz M. Roztocze alergogenne (Acari: Pyroglyphidae)
w kurzu mieszka i uytecznoci publicznej Trjmiasta
doniesienie. Materiay I Seminarium Stawonogi pasoytnicze,
alergogenne i jadowite znaczenie medyczne i sanitarne.
Kazimierz Dolny 23-25 kwietnia 1999: 125.
19. Romaski B, Dziedziczko A, Pawlik K i wsp. Alergia na kurz
domowy u chorych na dychawic oskrzelow. Czsto
wystpowania i problem charakteru alergenu kurzu domowego.
Pol Arch Med Wewn 1977; 57: 21-26.
20. Solarz K. Alergogenna akarofauna pyu domowego wybranych
miast Grnego lska. Wiad Parazytol 1986; 32: 431-433.
21. Samoliski B. Epidemiologia uczule grnych drg oddechowych
na roztocze. Rozprawa doktorska. Akademia Medyczna
w Warszawie 1988.
22. Dzicioowski R. Roztocze kurzu domowego Poznania i okolic.
Praca magisterska. Zakad Taksonomii i Ekologii Zwierzt UAM.
Pozna 1994.
23. Sundell J, Wickman M, Pershagen G i wsp. Venilation in homes
infested by house dust mites. Allergy 1995; 50: 106-112.
24. Matsuoka H, Meada N, Atsuta Y i wsp. Seasonal fluctuations of
Dermatophagoides mite population in house dust. Jpn J Med
Sci Biol 1995; 48: 103-115.
25. Rijckaert G, van Bronswijk JEHM, Linskens HF. House-dust
community (fungi, mites) in different climatic regions. Oecologia
1981; 48: 183-185.
26. Mincewicz G, Aloszko A, Racewicz M i wsp. Akarofauna
mieszka chorych na caoroczne atopowe zapalenie bony
luzowej nosa a badania czynnociowe ukadu oddechowego.
Pol Merk Lek 2003; 79: 17-20.