NR 1(112) Stycze 2017 ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA
Polskie przysowia ludowe na stycze
Stycze pierwszy miesic w roku, wedug ka-
lendarza gregoriaskiego, ma 31 dni. Stycze jest
miesicem zimowym na pkuli pnocnej, a letnim
na poudniowej.
Jego nazwa, podobnie jak i pozostaych miesicy (z
wyjtkiem marca i maja), pochodzi od charaktery-
stycznych cech, zwizanych z towarzyszcymi te-
mu miesicowi zjawiskami przyrodniczymi lub z
rytmem wykonywanych w tym czasie prac na roli.
Nazwa miesica (wedug Brcknera) pochodzi od
sowa tyki, ktre w tym czasie sporzdzali gospo-
darze. Nazwa moe te pochodzi od styku z
uwagi na to, e miesic ten wystpuje na przeomie
roku. W jzyku staropolskim stycze nazywano
rwnie tyczniem, godnikiem i ledniem (por. wsp-
czesna czeska nazwa miesica: leden).
aciska nazwa Ianuarius (zobacz: kalendarz rzym-
ski) zostaa zapoyczona przez wikszo jzykw
europejskich, pochodzi od boga pocztku Janusa.
SZCZEBRZESZYN
1. Stycze rok stary z nowym styka, czasem zim-
nem do koci przenika, czasem w bocie utyka.
2. Kiedy stycze najmroniejszy, wtedy roczek
najpodniejszy.
3. Gdy w styczniu mrozy i niegi, bd stodoy po
brzegi, gdy stycze mrozw nie daje, prowadzi nie-
urodzaje.
4. Jeeli pszczoa w styczniu z ula wylatuje, rzad-
ko pomylny rok nam obiecuje.
5. Gdy stycze zamglony, marzec zanieony.
6. Gdy w styczniu deszcz leje, ze robi nadzieje.
7. Jak stycze zachlapany, to lipiec zapakany.
8. Gdy w styczniu woda huczy, to na wiosn
mrz dokuczy.
9. Kiedy stycze mokry trzyma, zwykle bywa
duga zima.
10. Kiedy w styczniu ronie trawa, licha w lecie
jest potrawa.
CHRZSZCZ NR 1 (12)
Nowy Rok
Skona rok stary; z jego popiow wykwita
Feniks nowy, ju skrzyda roztacza na niebie;
wiat go cay nadziej i yczeniem wita.
Czego w tym nowym roku da mam dla siebie?
Moe chwilek wesoych? - Znam te byskawice;
Kiedy niebo otworz i ziemi ozoc,
Czekamy wniebowzicia: a nasze renice
Grubsz nieli pierwej zaspi si noc.
Moe kochania? - Znam t gorczk modoci;
W platoskie wznosi sfery, przed rajskie obrazy.
A silnych i wesoych strci w bl i mdoci,
Z sidmego nieba w stepy midzy zimne gazy.
Chorowaem, marzyem, lataem i spadam;
Marzyem bosk r, bliski jej zerwania
Zbudziem si, sen znikn, ry nie posiadam,
Kolce w piersiach zostay. - Nie dam kochania.
Moe przyjani? - Kt by nie pragn przyjani!
Z bogi, ktre na ziemi modo umie tworzy,
Wszake t najpikniejsz crk wyobrani
Najpierwsz zwyka rodzi i ostatni morzy.
O! przyjaciele, jake jestecie szczliwi!
Jako w palmie Armidy wszyscy yjc spoem,
Jedna zaklta dusza cae drzewo ywi,
Cho kady listek zda si oddzielnym ywioem:
Ale kiedy po drzewie grad burzliwy chonie
Lub je do owadw jadowitych drani,
Jake kada gazka drczy si nieznonie
Za siebie i za drugie! - Nie dam przyjani.
I czego wic w tym nowym roku bd da?
Samotnego ustronia, dbowej pocieli,
Skd bym ju ani blasku soca nie oglda,
Ni miechu nieprzyjaci, ni ez przyjacieli.
2
Tam do koca, a nawet i po kocu wiata,
Chciabym we nie, z ktrego nic mi nie obudzi.
Marzy, jakem przemarzy moje mode lata:
Kocha wiat, sprzyja wiatu - z daleka od ludzi.
Pisaem w wizieniu r. 1823. ostatniego dnia
Adam Mickiewicxz
Co lubi stycze...?
Stycze jest wyjtkowy,
poniewa egna stary rok
i wita szampanem nowy,
stawiajc pierwszy krok...
Lubi tace, bale, kuligi,
gdy w karnawale zdobywa
nowe dla siebie minuty
patrzc jak roku przybywa...
Sylwestra licznie celebruje,
kaniajc si przy tym nisko,
a pola niegiem posypuje,
by byo biao oraz czysto...
Anielsko gaszcze chmury
lub apie soce w sowach,
nawlekajc przyjani sznury,
by karmi nadziej serca
Baltissen Aleksandra
 CHRZSZCZ NR 1 (12)

Legendy dotyczce Trzech Krli nami.

W Kociele tego dnia wici si zoto i kadzido (od
XV/XVI w.), a take kred (od XVIII w.). Napis "K
(C) + M + B + biecy rok" jest rnie interpretowa-
ny: "Kasper, Melchior, Baltazar", Christus manisio-
nem benedicat ("Niech Chrystus mieszkanie bogo-
sawi") czy Christus multorum benefactor ("Chrystus
dobroczyc wielu"). Zwyczaj niewtpliwie nawi-
zuje do Ksigi Wyjcia kiedy to Izraelici oznaczali
drzwi swoich domostw krwi baranka paschalnego.
Chrzecijanie, znaczc powicon kred odrzwia
swoich mieszka, prosz Chrystusa o bogosawie-
stwo, a take publicznie wyznaj swoj wiar.
Uniwersalny charakter Pokonu Mdrcw zosta
Opisana w Ewangelii wizyta Mdrcw w Betlejem
wzmocniony przekazem dotyczcym wieku Mdr-
obrosa licznymi pobonymi legendami. Ewangelia
cw: jeden z nich mia by starcem, drugi modzie-
nie podaje ich liczby. W przekazach opowiadaj-
cem, a trzeci mczyzn w rednim wieku. Powsta
cych o owej wizycie najczciej mwi si o trzech,
w ten sposb jasny przekaz uwieczniony take w
ale s i takie, w ktrych mowa jest o dwunastu.
sztuce malarskiej i w pieniach e w tym biblijnym
Liczb trzech przyjto ostatecznie ze wzgldu na
wydarzeniu Chrystus objawi si wiatu pogaskiemu
liczb darw wymienionych w Pimie witym.
w jego elitach pochodzcych z rnych krain, ras i
W Ewangelii mowa jest o mdrcach lub
pokole.
magach, czyli o czonkach elity intelektualnej
Jakiekolwiek byyby przekazy czy legendy dotyczce
tamtych czasw, zajmujcych take wysok pozy-
niezwykych goci Dziecitka, jedno jest poza wt-
cj w hierarchii spoecznej swych krajw. Z cza-
pliwociami: Przybyli ze Wschodu przedstawiciele
sem uznano ich za krlw, wadcw swych ziem.
wczesnych elit pogaskich, by zoy pokon Jezu-
Legenda powizaa ich z rnymi obszarami znane-
sowi Chrystusowi i uzna Go za Niezwykego Wad-
go wwczas wiata. Jednego z nich uznano za Eu-
c. Tak gosi Pismo wite. Pasterze skadajcy po-
ropejczyka (zapewne z miast greckich w Azji
kon jako pierwsi z ludzi reprezentuj lud Izraela,
Mniejszej), drugiego za Azjat (zapewne Persa), a
Mdrcy-Magowie - Krlowie narody pogaskie i zie-
trzeciego za Afrykaczyka Etiopczycy uwaaj,
mie spoza kultury i religii Izraela. Silny przekaz, i
i pochodzi od ich wadcw. Wskazywane s r-
Zbawiciel przyby nie tylko do swoich, lecz take
ne miejsca pochodzenia wadcw i rne miejsca
do wszystkich innych.
ich pochwku. Warto wspomnie, i relikwiarz za-
wierajcy ich domniemane szcztki znajduje si w
katedrze w Kolonii. Miay tam trafi z Woch, a
tam z kolei dziki w. Helenie, matce cesarza Kon-
stantyna Wielkiego, ktra przywioza je do Europy
z Ziemi witej. Tradycja nadaa Mdrcom imio-
na: Kacpra, Melchiora i Baltazara. Std zwyczaj
kojarzenia liter pisanych na drzwiach domw
chrzecijaskich 6 stycznia: K+M+B z tymi imio-

3
CHRZSZCZ NR 1 (12)

Zmie prac,
Co dalej? odnajd jakie nowe hobby
Pytasz, lub pasj.
jaki rok teraz nastanie? Nie wiesz na co ci sta,
Czy speni si jeli nie sprbujesz...
noworoczne yczenia? Pielgnuj nadziej,
Stawiasz kolejne, a ona nigdy nie zganie.
zaskakujce pytanie... Wiem, e potrzeb zmian
Co w twoim yciu w sercu czujesz.
si zmienia?
Wizard Oskar
Wszystko, co dzieje si,
jest z twoim udziaem.
Nie zrzucaj
caej odpowiedzialnoci
na los.
Prawda. Ja te
kiedy tak mylaem...
W gszczu zdarze
milkn mj gos.

Chcesz zmian?
Odwagi ycz odrobin!
Od redakcji: my mamy w. Mikoa-
I wyobrani, ja, za dzieci woskie czekaj na Bafan
by wybra realne marzenia... i prezenty, ktre ona przynosi.
Bez tego
ycie zbyt cicho przeminie... Legenda o Befanie
Bo tylko ty
Gdy zblia si Nowy Rok, dzieci w wikszoci wo-
je moesz zmienia.
skich domw ze zniecierpliwieniem oczekuj wizyt
Befany. Ta tajemnicza posta to staruszka z haczyko-
Chcesz kocha,
watym nosem, ubrana w brudne od sadzy achmany,
miosnym szlakiem
w szpiczastym kapeluszu. Pojawia si w nocy z 5 na 6
poda...
stycznia. Wchodzi przez komin i grzecznym dzieciom
Bd blisko wci
wrzuca do skarpet prezenty, niegrzecznym za kawa-
ukochanej osoby.
ek wgla, czosnek bd cebul. Przekupi mona j
Nie przypadkiem,
pozostawionym kieliszkiem wina i cytrusem.
lecz sob
Istnieje wiele legend tumaczcych pochodzenie
moesz uczucie zwiza.
wiedmy. Czsto jej posta interpretowana jest jako
Nie jestemy
stary rok, ktry po okresie wit Boego Narodzenia
w tym yciu
odchodzi i pozostawia prezenty.
tylko dla ozdoby.
W wielu opowieciach o Befanie mieszaj si
wtki folklorystyczne i chrzecijaskie. Bywa nazy-

4

wana on albo siostr witego Mikoaja, ktra Powstanie styczniowe 1863-1864 -
pomaga w uszczliwieniu dzieci. Jednak najwik-
sz popularnoci cieszy si legenda mwica o
zwizku Befany z Trzema Krlami. Gdy mczy-
ni wdrowali do Dziecitka Jezus, poprosili Befa-
n o pomoc w odnalezieniu drogi. Staruszka wska-
zaa tras, jednak mimo prb, nie przyczya si
do nich, tumaczc si domowymi obowizkami.
Gdy zacza aowa swojej decyzji, byo ju za
pno, aby dogoni Kacpra, Melchiora i Baltazara,
a sama nie moga odnale drogi. Od tamtej pory
kry po wiecie, wstpuje do kadego domu,
przynoszc dzieciom prezenty, w nadziei, e kt-
re z nich okae si Jezusem. W innej wersji le-
gendy staruszka miaa udzieli noclegu Trzem
Krlom, a w noc jej wita rozdaje dzieciom pre-
zenty, ktrych nie daa Jezusowi.
Obchody wita Befany na Piazza Navona w Rzy-
mie. Posta Befany jest szczeglnie popularna w
centralnych Woszech. 5 i 6 stycznia urzdzane s
imprezy ku jej czci. Mnstwo osb przebiera si
za czarownice. Zainteresowani legend mog wy-
bra si na najsynniejszy festiwal powicony Be- spieszcych im z pomoc, obdzierali do naga zabi-
fanie, warto jednak wczeniej zarezerwowa bilety
lotnicze do Rzymu z Polski. Festiwal odbywa si
na Piazza Navona w Rzymie. Co roku pojawia si
tam rwnie Baba Jaga, zsuwa si po linie z oko-
licznych okien albo przylatuje helikopterem. Pod-
czas festiwalu rozdaje dzieciom sodycze. Kto zo-
stanie pominity, moe je zakupi na licznych sto-
iskach sprzedajcych rwnie zabawki, postacie
czarownicy ,czy skarpety na sodycze. n.
CHRZSZCZ NR 1 (12)
wspomnienie
Polskie powstanie narodowe przeciwko imperium
rosyjskiemu, ogoszone manifestem 22 stycznia 1863
wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rzd
Narodowy, spowodowane narastajcym rosyjskim
terrorem wobec polskiego biernego oporu. Wybucho
22 stycznia 1863 w Krlestwie Polskim i 1 lutego
1863 na Litwie, trwao do jesieni 1864. Zasigiem
objo tylko ziemie zaboru rosyjskiego: Krlestwo
Polskie oraz ziemie Litwy, Ukrainy i Biaorusi. Byo
najwikszym polskim powstaniem narodowym, spo-
tkao si z poparciem midzynarodowej opinii pu-
blicznej. Miao charakter wojny partyzanckiej, w kt-
rej stoczono 1229 bitew i potyczek (w tym 956 w
Kongreswce, 236 na Litwie, pozostae na Biaorusi i
Ukrainie.) Mimo pocztkowych sukcesw zakoczy-
o si klsk powstacw, z ktrych kilkadziesit ty-
sicy zostao zabitych w walkach, blisko 1 tys. stra-
conych, ok. 38 tys. skazanych na katorg lub zesa-
nych na Syberi, a ok. 10 tys. wyemigrowao. Zda-
rzay si przypadki, e Rosjanie zabijali pojmanych
powstacw, dobijali rannych, mordowali lekarzy
tych. Po bitwach Rosjanie palili miejscowoci, ktre
udzieliy schronienia powstacom, dokonywali rzezi
ludnoci cywilnej.
Po upadku powstania Krlestwo i Litwa pogryy
si w aobie narodowej. W roku 1867 zniesiono au-
tonomi Krlestwa Polskiego, jego nazw (Kraj
Przywilaski) i budet, w 1869 zlikwidowano Szko-
Gwn Warszawsk. W latach 18691870 setkom
miast wspierajcych powstanie odebrano prawa miej-
5
CHRZSZCZ NR 1 (12)

skie, doprowadzajc je tym samym do upadku; w negatywowi mona byo rozpozna kady detal.
1886 zlikwidowano Bank Polski. Skasowano klasz- Szczegy byy tak widoczne, i mona byo rozpo-
tory katolickie w Krlestwie, skonfiskowano ok. zna sylwetk ukrzyowanego mczyzny. Przebite
1600 majtkw ziemskich i rozpoczto intensywn przez gwodzie miejsca na nadgarstkach i stopach
rusyfikacj ziem polskich. Po stumieniu powstania byy bardzo wyrane do rozpoznania. Tak samo mo-
znaczna cz spoeczestwa Krlestwa i Litwy na rozpozna lady bicza na plecach, ktrego to uy-
uznaa dalsz walk zbrojn z zaborc rosyjskim za wali Rzymianie za czasw Jezusa. Ale te wyrane
bezcelow i zwrcia si ku pracy organicznej. s skaleczenia na czole pozostawione najprawdopo-
n. dobniej przez koron cierniow i bok, ktry przebito
Caun Turyski bardzo ostrym narzdziem.
Odbicie sylwetki mczyzny wskazywao na wy-
Kiedy mwimy o Caunie Turyskim, mamy na
myli ptno, ktre ma 4,34 metry dugoci i 1,09 sokiego, szczupego mczyzn, ktry mia zarost na
metra szerokoci. Zarwno na przedniej jak i tylnej twarzy i wiek od 30 do 40 lat. Od tej pory wszyscy
stronie widnieje odcisk, ktry naley do ukrzyo- byli przekonani, e musi si rozchodzi o ptno, w
ktre okryty by Jezus. Ale jak dosta si ten caun do
wanego mczyzny. Przez dugie lata duo ludzi
wierzyo, e to ptno naley do Jezusa Chrystusa i Europy?
widnieje na nim jego odbicie. Badacz Ian Wilson z Oxfordu by przekonania, e
Historia caunu rozpoczy- chodzi tu o tajemnicz relikwi, tak jak chusta w.
na si w 1353 roku. Pierw- Weroniki- may kawaek materiau, na ktrym wid-
szym jego posiadaczem by nieje pikne odbicie twarzy Jezusa. Przypuszczenia
rycerz Geoffrey de Charny I. s takie, i ten kawaek przeby drog z Jerozolimy
przez Odess do Konstantynopola, ale wskutek upie-
Geoffrey da go pniej swo-
jej wnuczce Marguerite, ta stwa krzyowcw w 1204 roku zosta zniszczony.
za podarowaa go hrabiemu Wilson twierdzi jednak, e t chust pomylono z
Ludwikowi von Savoyen. W potrjnie zoonym caunem, na ktrym w grnej
czci widniaa twarz mczyzny. Wilson jest prze-
1532 roku w kaplicy, gdzie
by zoony przez swego konany, e chusta nie zostaa zniszczona, tylko wpa-
waciciela, wybuch poar i da w rce de Charnego. On mia rozpowiada, e
prawie zosta zniszczony. chusta przemienia si w caun. Ta teoria brzmi
interesujco, ale jednak z chusta Weroniki moe by
Dzisiaj widniej na ptnie
lady po tym poarze. W 1578 roku caun zosta inn relikwi.
przekazany katedrze w Turynie. Od tamtego czasu Za pozwoleniem kocioa Katolickiego caun zo-
jest przechowywany w bogato zdobionym siedem- sta w 1988 roku naukowo zbadany i ustalono, e
chusta i caun to osobne relikwie. Rne kawaki
nastowiecznym otarzu.
Kiedy si przyjrzy temu ptnu, mona rozpo- ptna zostay wycite i wysane do trzech laborato-
zna po jego obu stronach odbicie mczyzny. To riw, by zbada jego wiek. Wszystkie laboratoria by-
odbicie nie jest zbyt przejrzyste. Moliwe, e to y zgodne co do czasu powstania ptna: midzy
byo przyczyn braku zainteresowania (a do roku 1260 a 1390r. po Chrystusie. Wic tutaj nie moe
1898) nauki tym materiaem. Pierwsze zdjcia ca- chodzi o ptno pogrzebowe Jezusa Chrystusa. Tak
unu zrobi Secondo Pia. Jego zdjcia wywoay wic ptno pochodzi z okresu redniowiecza i to tu-
due zainteresowanie na caym wiecie. Od tamtej maczy milczenie o nim przed XIII wiekiem. Jedyne,
pory odbicie nie byo ju nieprzejrzyste, ale dziki co wykazay badania, to obraz istniejcy na ptnie.

6

Ju w latach siedemdziesitych XX wieku nau-
kowcy stwierdzili, e odbicie na ptnie byo trj-
wymiarowe, ptno owinite byo wok ciaa. W
przypadku malowania odbicie przebioby si przez
ptno.
Mimo wynikw wielu naukowych bada spo-
ra grupa ludzi wierzy w to, e na ptnie widnieje
odbicie Chrystusa. Niektrzy twierdz, e to musi
by wizerunek Jezusa , a zosta dziki boskiej mo-
cy utworzony w czasie zmartwychwstania. Nawet
fizyk dr Thomas Phillips twierdzi, e badania,
ktre stwierdziy wiek ptna, s niedokadne. Po-
dobno obraz powsta przez energi pulsujc ze
zwok, ktra utrwalia obraz na caunie. Promie-
niowanie miao wpyn na wynik bada co do
wieku caunu. Dzisiaj nawet naukowcy i wierzcy
nie s zgodni co do jego pochodzenia. Dla pewno-
ci s prowadzone kolejne badania nad ptnem.
Ale czy ta zagadka si kiedy rozwie to inne
zagadnienie. n.
Nagromadzio si sporo materiaw dotyczcych
czasw okupacji na naszych ziemiach. Zaczynamy
dzi druk wspomnie nieyjcego Stanisawa Zy-
bay - kronikarza pobliskiej Radecznicy.
Radecznica w czasie okupacji
widziana oczyma dziecka
W codzienne ycie mieszkacw Radecznicy 1
wrzenia 1939 roku wtargna II wojna wiatowa,
ktra zburzya ad spoeczny, przyniosa wiele nie-
bezpieczestw, mierci, cierpienia i niedostatku.
Zmieniaa te model szkoy i nauczania. Posmut-
niay take oblicza dzieci i dorosych. Np. ja pyta-
em:
- Mamo, co teraz z nami bdzie?. A czego ta
wojna jest. A co mymy Niemcom winni, e napa-
dli na Polsk i. t. p .
Ale bya te i ciekawo dziecica. Jak ci Niemcy
wygldaj..., bo jako ludzi ich nie widziaem, a
latajcych w samolotach nie byo wida Przez
wie zaczo si przemieszcza duo ludzi: pieszo,
CHRZSZCZ NR 1 (12)
rowerami, furmankami cae rodziny. Wreszcie nasze
wojsko, pieszo, konno, nawet samochodami, ale te i
onierze pomieszani z cywilami. Zdarzy si nawet
ksidz. Nie pomn, ile to dni trwaa ta wdrwka
"ludw" z zachodu na wschd, i odwrotnie. aosny to
by widok, jak ludzie nawet w mundurach, prosili o
kawaek chleba.
Pewnego popoudnia na mojej abiej Wlce da si
sysze jaki przeraliwy jazgot od strony Gaju i Za-
porza, ale nie by to samolotowy jk, tylko jakby kilka
kieratw sprzgo si z paroma mockarniami i dwor-
sk lokomobil, i coraz goniej zbliao si ku mnie.
Spod chaupy na moim Nawsiu pognaem co si do
szosy koo Sobczaka, aby zobaczy, co to za monstrum
zblia si chyba szos od strony Zaporza. W pewnym
momencie dao si zauway co duego, ruchomego
od Schodw i prujcego w nasz stron. Starsi, jak
pamitam, orzekli e to czog. A ten bardzo szybko
zblia si do nas gapicych i jakby defiladowo z ry-
kiem przejecha przed nami, udajc si na poudnie od
miejsca naszego zgrupowania. Wtedy zobaczyem to
czogowe monstrum, a na nim, jak mwiono, onie-
rzy rosyjskich. Dziwne to byo. Mieli by hitlerowscy
Niemcy, a zobaczyem bolszewickich Rosjan. Mg to
by 25 albo 26, a moe 27 wrzenia 1939 roku.
Niemcw zobaczyem par dni pniej, jak wje-
dali do Radecznicy dwoma samochodami ciarowy-
mi od strony Mokregolipia. Tote spod chaupy przy-
gnaem do szosy koo Ganca Cichockiego, gdy zauwa-
yem, e do wsi zbliaj si samochody. onierze na
samochodach piewali, wjedajc do wsi. Takimi
zmechanizowanymi widokami zacza si w moim
ogldzie okupacja niemiecka pod biczem swastyki, z
krtkim epizodem sierpa i mota, cho na czogu bya
gwiazda. Drugie wkroczenie Niemcw do wsi nastpi-
o 16. 10. 1939 roku .
Mczyni zostali powoani na front. Wydarzenie to
upamitnia zrobiona wwczas przez Jzefa Sow fo-
tografia. Znaleli si na niej:
Katarzyna Hrycuniak, Jzef Krzyszto, Zdzisaw Ma-
cig, Jan Tuzin, Jankiel Aszenberg, Micha apiski,
Marcin Oleszek, Pawe Polski.
7
CHRZSZCZ NR 1 (12)
Fotografia na Tetlakowym Pagrze, jk hitlerow-
skich samolotw na niebie, dzieci Maciga, w-
drwki ludzi na wschd i zachd, jazgot czogu i
hajlowanie wjedajcych do wsi Niemcw wpro-
wadziy mnie w loch Generalnego Gubernatorstwa.
Przysza jesie, szarugi, potem zima. Mj teatr spo-
eczny skoczy si. Osiadem w chaupie. Jako ubo-
gie dziecko u wyrobnikw zostaem skazany na
gniazdowanie w chacie i na piecu. Do szkoy ju
nie poszedem, a to ze wzgldu na obuwie. Tote
chatowaem i piecowaem i suchaem, co starsi m-
wili, zarwno domownicy, jak i odwiedzajcy nas.
A byo co sucha, gdy rzeczywisto bya bardzo
wartka.
Pewnego, do pnego wieczoru, chyba w mar-
cu 1940 roku da si sysze gos syreny straackiej,
dugo i z przerwami. To straacy urzdzili sobie ko-
lejn w swej dziaalnoci Noc Floriask. Tym ra-
zem nie chodzio o aden capstrzyk, ani o honory
kocielne, ale o apank ludzi na przymusowe robo-
ty do Rzeszy. Po pewnym czasie zastukano do na-
szej chaupy. Drzwi otworzy mj ojczym. Przed
wejciem do sieni staa grupka miejscowych straa-
kw, w subowych mundurach, a jeden z nich obja-
ni cel wizyty i zapyta, czy Hanka jest w domu.
Ojczym odpowiedzia, e nie ma jej. Wtedy szefuj-
cy grupie straakw odsun ojczyma na bok, a sam
wszed do sieni, a std do mieszkania. Po rozejrze-
niu si po izbie i kach, zajrza pod st i ka, a
nastpnie na piec. Nie pamitam, czy co powiedzia
i wyszed.
Po tym fakcie mielimy jeszcze par wizyt, ale
ju dziennych, straakw i zakadnikw, i apaczy
w mundurach ze szpicrut z Urzdu Pracy okupanta.
Jeden z nich nazywa si Mazur i pochodzi z Grusz-
ki Zaporskiej. Wedug urzdowego nakazu z naszej
chaupy na wysyk do III Rzeszy byy wyznaczone
dwie osoby. Moja ciotka Anna Sdak i cioteczna
siostra Hela Zych.
Wspomn tu o jednym jeszcze znaku mojej pami-
ci, o dzieciach Jakuba Maciga, pochodzcego z
8
Ucia. By on wtenczas komendantem policji
pastwowej w Kobucku i od swoich przeoo-
nych otrzyma rozkaz wyjazdu na Wschd. By
nie zostawia swojej rodziny w Czstochowie
na pastw nadcigajcej wojny, przywiz j
trjkoowym motocyklem do rodziny w Radecz-
nicy. Byy to: ona Helena, crka Jadwiga i syn
Jerzy. Dla mnie bya to wielka nowo. Tote
jak tylko dowiedziaem si o tej zaszoci, po-
gnaem co si, by zobaczy to stryjeczne rodze-
stwo mojego kolegi z podwrkowych zabaw -
Jzia Maciga na Podgrodziu. Jerzyk nie rzuca
mi si w oczy, ale Jadwiga (Jagdka) to byo
zjawisko dziecicej piknoci. Dugo tam cho-
dziem bawi si, bo widocznie zakochaem si
dziecica mioci w tym czstochowskim zja-
wisku. Po jakim czasie dowiedziaem si, e
tato Jagdki nie wrci z wojny na Wschodzie, a
jeszcze pniej, e jako policjant zgin w
Ostaszkowie.
. C.D.N. Stanisaw Zybaa
Mieszkacy Bonia spotkali si przy
opatku
To ju tradycja: mieszkacy Przedmiecia Bo-
nie po raz szsty spotkali si na spotkaniu opat-
kowym. Zorganizowano je w w niedziel 15
stycznia w budynku OSP o godz. 13.30.
Z zaproszonych goci swoj obecnoci za-
szczyci organizatorw ks. Patryk Obszyski,
wikariusz Parafii p.w. w. Katarzyny Aleksan-
dryjskiej w Szczebrzeszynie . Na spotkanie
przybyo ponad stu mieszkacw Bonia, w
tym maestwa z maymi dziemi, dziadko-
wie, do liczna grupa seniorw, dla ktrych
spotkanie jest naturaln okazj do duszego
przebywania w gronie rwienikw i przyjaci.
Dzieci z Bonia przygotoway na ten dzie
monta sowno-muzyczny zatytuowany
Chrystus jako wiato janiejce w ciemnoci.
Program by inspiracj do refleksji na temat
wspczesnego czowieka oraz jego relacji z Bo-
 CHRZSZCZ NR 1 (12)

nalna ukazuje obejcie i pomieszczenia domowe,

giem, zwraca uwag na potrzeby innych ludzi.
gdzie znajduj si przedmioty ilustrujce obraz wsi
Maych artystw wspiera mski zesp muzyczno-
XIX i pocztku XX w. Wrd zgromadzonej ekspo-
wokalny, wykonujc pikne koldy
zycji mona podziwia gwne pomieszczenia chaty
i pastoraki, ktre w wikszoci piewaa caa sala.
wiejskiej, czyli izb czarn (ktra penia jednocze-
Ks. P. Obszyski zoy przybyym yczenia na
nie rol kuchni i sypialni) oraz izb bia cz
Nowy Rok, po czym nastpio amanie si opatkiem
bardziej reprezentacyjn, suc niegdy tylko ce-
i oglne skadanie sobie ycze. Podczas poczstun-
lom mieszkaniowym. Kade z pomieszcze wyposa-
ku serwowanego przez Panie z Koa Gospody
one jest w urzdzenia, meble oraz rnego rodzaju
Wiejskich w Boniu, w miej witecznej atmosferze
sprzty codziennego uytku.
prowadzono swobodne rozmowy, piewano koldy. I
ju planowano nastpne spotkanie noworoczne. Do
zobaczenia!

Szkolna izba regionalna to niezwyke miejsce, ktre

J.D oprcz niecek, drewnianej studni, tary i malowanej
skrzyni, wypenia cotygodniowy entuzjazm uczniw,
Malowana skrzynia, ktrzy uczestnicz w spotkaniach kka regionalnego
czyli wspczesne powroty do kultury Przyjaciele Chrzszcza. W izbie odbywaj si rw-
ludowej nie lekcje historii, jzyka polskiego, k zaintereso-
Po wielu wsplnych wdrwkach ladem tradycji wa oraz zajcia wietlicowe. Z wielk radoci
naszego regionu dotarlimy do momentu najpikniej- przyjam zaproszenie na zajcia regionalne i z dum
szego w roku obrzdowym okresu boonarodzenio- obserwowaam dzieci, ktre aktywnie uczestniczyy
wego i noworocznego. Jest to doskonay moment, w cyklu warsztatw powiconych obrzdom boo-
aby uwiadomi sobie, jakie miejsce w naszym yciu narodzeniowym.
zajmuje tradycja i kultura ludowa. Doskona inspira- Podczas warsztatw regionalnych mona byo od-
cj do tego typu refleksji bya wizyta w szkolnej nie wraenie, e czas si zatrzyma, gdy zgroma-
izbie regionalnej, gdzie drzemi eksponaty groma- dzone przedmioty, stroje dzieci oraz ich zajcia prze-
dzone przez ludzi zafascynowanych naszym regio- niosy nas do wiejskiej chaty sprzed kilkudziesiciu
nem. lat.
Izba regionalna powstaa w 2000 roku i przez lata ycie dzieci w dawnej Polsce nie byo beztroskie, a
peni w naszej szkole wan funkcj - jest cznikiem najmodsi wczani byli w rne zadania, ktre
modego pokolenia z tradycj przodkw. Izba regio- ksztatoway ich poczucie odpowiedzialnoci i zmys

9
CHRZSZCZ NR 1 (12)

organizacyjny. Pomoc dzieci w codziennych obo-

wizkach bya niegdy regu, ale niewtpliwie
najprzyjemniejszym i najbardziej oczekiwanym
przez nich momentem byy przygotowania do
wit Boego Narodzenia.
Dzieci pochonite atmosfer dawnych
wit z radoci zaangaoway si w przygotowy-
wanie pachncych pierniczkw, uskanie grochu
oraz dekorowanie izby wasnorcznie wykonany-
mi ozdobami. Niebawem przestrze izby regio-
nalnej wypenia si witecznymi zapachami,
melodi pastoraek oraz gwarem uradowanych
uczniw.Po wielu symbolicznych przygotowa-
niach mona byo zasi do penego pachncych
potraw wigilijnego stou. Wsplne biesiadowanie,
piewanie kold i rozmowy zacieniy wizi po-
Wizyta w izbie regionalnej uwiadomia mi po raz
kolejny, e najwaniejsz czci kultywowania tra-
dycji naszego regionu jest przekazywanie ich naj-
modszym, ktrzy dziki takim wskazwkom bez tru-
du odkryj walory swojej Maej Ojczyzny.
Aneta Bartoszczyk - Trochimiuk
Z miasta
Plastyczny Konkurs Boenarodzeniowy
W pitek 16 grudnia 2016 r. nastpio uroczyste roz-
strzygnicie Plastycznego Konkursu Boenarodzenio-
wego. Na konkurs wpyno 152 prace w dwu katego-
riach: stroik i kartka witeczna. W poszczeglnych
kategoriach wiekowych pierwsze miejsca zajli:
Kategoria stroik:
1. przedszkolaki Alan Stropek z Przedszkola Samo-
rzdowego w Bodaczowie,
2. szkoa podstawowa kl. I III Dawid Kuma
Szkoa Podstawowa w Wielczy,
3. szkoa podstawowa kl. IV VI Hanna Toma-
szewska Szkoa Podstawowa w Wielczy,
4. gimnazjalici i starsi Andrzej Piasecki Warszta-
ty Terapii Zajciowej w Rozopach,
Kategoria kartka witeczna:
1. przedszkolaki Martyna Koszel z Koa Plastycz-
nego MDK Szczebrzeszyn,
2. szkoa podstawowa kl. I III Magdalena Waw-
rzyszko Szkoa Podstawowa w Niedzieliskach,
3.szkoa podstawowa kl. IV VI Klaudia Kocon
Szkoa Podstawowa nr 1 w Szczebrzeszynie,

koleniowe, a najmodsi z zainteresowaniem su-

chali opowieci o dawnych zwyczajach, by w
przyszoci kultywowa je w swojej rodzinie..

10

4. gimnazjalici i starsi rodowiskowy Dom Samo-
pomocy w Sochach.
Estradowi koldnicy nagrodzeni
W dniu 5 stycznia 2017 r. w Sali widowiskowej
Miejskiego Domu Kultury przeprowadzony zosta
XVII Konkurs Kold i Pastoraek. Udzia w konkur-
sie wzio 46 uczestnikw w piciu kategoriach wie-
kowych. Pierwsze miejsca w swoich kategoriach za-
jli:
Kat. przedszkolaki Karolina Teter Centrum Kul-
tury i Promocji Gminy Piotrowice,
Kat. szkoa podstawowa kl. I - III Zuzanna Ka-
mirska - Centrum Kultury i Promocji Gminy w Pio-
trowicach,
Kat. szkoa podstawowa kl. IV VI - Pawe Kula-
sza - Szkoa podstawowa nr 1 w Szczebrzeszynie,
Kat. gimnazjum Zesp Wokalny ,,Mode y-
wioy Gimnazjum Polskich Olimpijczykw w
Szczebrzeszynie,
Kat. ponad gimnazjalna Monika Kr zyak Cen-
trum Kultury i Promocji Gminy w Piotrowicach.
CHRZSZCZ NR 1 (12)
SPOTKANIE INFORMACYJNE DOTYCZCE
ZMIAN W SYSTEMIE EDUKACJI
9 grudnia 2016 roku w auli Szkoy Podstawowej nr 1
im. Henryka Sienkiewicza w Szczebrzeszynie odbyo
si spotkanie informacyjne dotyczce zmian w syste-
mie edukacji.
W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Kurato-
rium Owiaty w Lublinie:
Lubelski Wicekurator Owiaty pan Ryszard Go-
lec, Kier ownik Oddziau Zamiejscowego w Zamo-
ciu Kuratorium Owiaty w Lublinie pani Monika
ur or az wizytator zy pani Dorota Kurzyska i
pani Anna Drawdzik. W auli szkolnej zgr omadzili
si rwnie przedstawiciele Urzdu Gminy
w Szczebrzeszynie, dyrektorzy szk, reprezentacje
rad pedagogicznych, rad rodzicw i zwizkw zawo-
dowych.
Podczas spotkania poruszano przede wszystkim kwe-
stie zwizane z tworzeniem nowej sieci placwek,
ktre wynikaj z zakadanych przeksztace dotych-
czasowych 6-klasowych szk podstawowych w
szkoy 8-klasowe oraz wygaszania gimnazjw. Te-
matyka spotkania dotyczya take sytuacji demogra-
ficznej w gminie, subwencji owiatowej i finansowa-
nia zakadanych zmian oraz podstawy programowej i
ramowych planw nauczania.
Spotkanie oprcz aspektu informacyjnego miao cha-
rakter dyskusji, ktrej celem byo umoliwienie wy-
pracowania rozwiza uwzgldniajcych rne sta-
nowiska i punkty widzenia.
11
CHRZSZCZ NR 6 (10)
Na stycze Miejsko - Gminna Biblioteka Publiczna
w Szczebrzeszynie proponuje kolejne nowoci
wydawnicze.
Iwona Banach ,, Czarci krg". Hanka jest detek-
tywem w biurze matrymonialnym. Pewnego dnia od
swojej szefowej otrzymuje zadanie specjalne. Udaje
si wic do maego miasteczka, by tam przeprowa-
dzi ledztwo. Okazuje si, e w Zagubinie nied-
awno odkryto szkielet pogrzebanych w pochwku
wampirycznym. Mieszkacy wykorzystuj to do
zor-
ganizowania Wampiriady.
,,Czarci krg" to zgrabne poczenie kilku gatunkw
literackich. Czarny humor i wartka akcja gwarantuj
czytelnikom dobr zabaw.
Petra Ramsauer ,, Pokolenie Dihadu". Opowie o
tym,dlaczego tysice modych ludzi wyjechao z
Europy do Syrii, aby wczy si do Dihadu.
Co motywuje ich, aby wej w szeregi bar-
barzyskiej milicji terroru tzw. Pastwa Islamskiego
i walczy w krwawej wojnie?
Na czym polega pranie mzgw ochotnikw?
I dlaczego ideologia ISIS jest szczeglnie atrakcyjna
dla Niemcw i Austriakw?
Chrzszcz miesicznik infor macyjny
Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna
Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj
12
Interesuje Ci historia Szczebrzeszyna i
jego wybitni mieszkacy- czytaj stron
internetow www.szczebressyn.pl List
krla Kazimierza, wspomnienia z przed-
wojennego Szczebrzeszyna m.in. dr. Klu-
kowskiego, a take o nim i Tadeuszu
Klukowskim, Szczebrzeszyn- sztetl, cer-
kiew- najstarsza prawosawna witynia
w Polsce. 9ppAK Ziemi Zamojskiej i bi-
twa po Osuchami. I wiele innych opraco-
wa na podstawie najnowszych bada i
zbiorw archiwalnych Biblioteki Naro-
dowej i Instytutu Historii PAN. Jest to
strona redagowana przez Romualda Ko-
odziejczyka
Stycze
Nowy Rok zawita wreszcie,
stary sobie poszed.
Co tam ronie w mrozach stycznia?
Dzie ronie po trosze!
Wrbelkowi serce ronie,
e wiosny doczeka,
chocia jeszcze droga do niej
mrona i daleka.
Rosn w styczniu zaspy niegu,
e wz w nich ugrznie
a na szybach rosn srebrne
licie i gazie.
Wic na inne pory roku,
nie patrzy zazdronie
mrony stycze: bo w nim take
mnstwo rzeczy ronie!
Jerzy Ficowski
www.chrzaszcz.com.pl