Podatek dochodowy

od osb fizycznych
mgr Jan Braun
Katedra Finansw Publicznych
UMCS w Lublinie
 Pojcie oraz cechy podatku
Podatek - publicznoprawne, nieodpatne, przymusowe oraz bezzwrotne
wiadczenie pienine na rzecz Skarbu Pastwa, wojewdztwa, powiatu lub gminy,
wynikajce z ustawy podatkowej. (Art. 6. Ord. Podatk.)

Cechy podatku:
a) Pienina forma podatki nie mog by pobierane np. w naturze,
b) Przymusowy charakter podatek jest wiadczeniem obowizkowym,
a obowizek jego uiszczania wynika z normy prawnej. W przypadku
niewykonania obowizku uiszczenia podatku podmiot uprawniony do
pobierania podatkw moe go egzekwowa w drodze przymusu
administracyjnego,
c) Jednostronno ustalania podatnik nie ma wpywu na wysoko
i rodzaj nakadanych na niego obcie,
d) Bezzwrotno beneficjent wiadczenia podatkowego (pastwo lub jednostka
samorzdu terytorialnego) nie ma obowizku, a nawet prawnych moliwoci
zwrotu rodkw pieninych uzyskanych z podatkw z wyjtkiem przypadkw
niesusznego lub nadmiernego pobrania,
e) Nieodpatno z zapat podatku nie wie si adne bezporednio
z podatkiem powizane wiadczenie wzajemne ze strony pastwa lub
jednostki samorzdu terytorialnego,
f) Oglny charakter podatki ustalane s dla okrelonych kategorii podmiotw.
 Klasyfikacja podatkw
Podatki bezporednie wi si bezporednio ze zdolnoci podatkow podatnika,
sigajc wprost do jego dochodu lub majtku. W przypadku tych podatkw istnieje
precyzyjnie okrelona zaleno midzy paconym podatkiem a podatnikiem. Do
podatkw bezporednich zaliczamy:
1. podatek dochodowy od osb fizycznych (PIT),
2. podatek dochodowy od osb prawnych (CIT),
3. podatek od spadkw i darowizn,
4. podatek od czynnoci cywilnoprawnych,
5. podatek rolny,
6. podatek leny,
7. podatek od nieruchomoci,
8. podatek od rodkw transportowych,
9. podatek tonaowy,
10. podatek od wydobycia niektrych kopalin.

Podatki porednie obciaj podatnika w sposb nie pozostajcy w cisym zwizku

z jego sytuacj dochodow i majtkow. Podatki te s podatkami ukrytymi, a ciary
ponoszone przez podatnikw s bardziej anonimowe. Do podatkw porednich
zaliczamy:
1. podatek od towarw i usug (VAT),
2. podatek akcyzowy,
3. podatek od gier.
 Klasyfikacja podatkw
Ze wzgldu na podmioty, ktrych budet zasila konkretny podatek, wyrnia si:
Podatki pastwowe podatki zasilajce budet pastwa:
a) Podatek od towarw i usug,
b) Podatek akcyzowy,
c) Podatek od gier,
d) Podatek dochodowy od osb fizycznych,
e) Podatek dochodowy od osb prawnych.
Podatki samorzdowe podatki zasilajce budety jednostek samorzdu terytorialnego:
a) Podatek od nieruchomoci,
b) Podatek od spadkw i darowizn,
c) Podatek od rodkw transportowych,
d) Podatek rolny,
e) Podatek leny,
f) Podatek od czynnoci cywilnoprawnych.

Poszczeglne jednostki samorzdu terytorialnego maj okrelone ustawowo procentowe

udziay we wpywach z podatku dochodowego od osb fizycznych oraz z podatku
dochodowego od osb prawnych. Wynosz one:
Gmina Powiat Wojewdztwo
PIT 39,34% 10,25% 1,60%
CIT 6,71% 1,40% 14,75%
 Klasyfikacja podatkw
Ze wzgldu na kryterium przedmiotowe wyrnia si cztery grupy
podatkw:
1. Przychodowe przedmiot podatku stanowi przychd, czyli
wpywy brutto (bez potrcania kosztw ich uzyskania): ryczat od
przychodw ewidencjonowanych, podatek rolny, podatek leny.
2. Dochodowe przedmiotem opodatkowania jest dochd,
traktowany jako nadwyka przychodw nad kosztami ich
uzyskania: podatek dochodowy od osb fizycznych (PIT), podatek
dochodowy od osb prawnych (CIT).
3. Konsumpcyjne obciaj dochd podatnika w momencie jego
wydatkowania (okrelane rwnie podatkami od wydatkw):
podatek od towarw i usug (VAT), podatek akcyzowy, podatek od
gier.
4. Majtkowe obciaj cao majtku podatnika, poszczeglne
jego dobra lub te przyrost tych dbr: podatek od nieruchomoci,
podatek od rodkw transportowych, podatek od spadkw
i darowizn.
 Przedmiot opodatkowania PIT
Przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osb
fizycznych stanowi dochd, stanowicy nadwyk przychodw nad
kosztami jego uzyskania osignit w danym roku podatkowym.

Przychody Koszty = Dochd (Przychody > Koszty)

W przypadku, gdy warto kosztw uzyskania przychodw przewysza

warto przychodw rnica stanowi strat ze rda przychodw.

Przychody Koszty = Strata (Przychody < Koszty)

Strata ze rda przychodw moe zosta rozliczona z dochodami

uzyskanymi z tego rda w najbliszych kolejno po sobie
nastpujcych piciu latach podatkowych, z tym e wysoko
obnienia w ktrymkolwiek z tych lat nie moe przekroczy 50% kwoty
tej straty.
 Przedmiot opodatkowania PIT
Zgodnie z Art. 10. ust. 1. Ustawy o podatku dochodowym od osb fizycznych, rdami
przychodw s:
stosunek subowy, stosunek pracy, w tym spdzielczy stosunek pracy, czonkostwo
w rolniczej spdzielni produkcyjnej lub innej spdzielni zajmujcej si produkcj
roln, praca nakadcza, emerytura lub renta,
dziaalno wykonywana osobicie,
pozarolnicza dziaalno gospodarcza,
dziay specjalne produkcji rolnej,
najem, podnajem, dzierawa, poddzierawa oraz inne umowy o podobnym
charakterze,
kapitay pienine i prawa majtkowe,
odpatne zbycie:
a) nieruchomoci lub ich czci oraz udziau w nieruchomoci,
b) spdzielczego wasnociowego prawa do lokalu mieszkalnego lub uytkowego
oraz prawa do domu jednorodzinnego w spdzielni mieszkaniowej,
c) prawa wieczystego uytkowania gruntw,
d) innych rzeczy,
dziaalno prowadzona przez zagraniczne spki kontrolowane,
inne rda.
 Przychody wyczone
z opodatkowania PIT
Niektre kategorie przychodw zostay wyczone z opodatkowania tym
podatkiem. Do kategorii tych przychodw nale:
1. przychody z dziaalnoci rolniczej, z wyjtkiem przychodw z dziaw
specjalnych produkcji rolnej;
2. przychody z gospodarki lenej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy
o przeznaczeniu gruntw rolnych do zalesienia;
3. przychody podlegajce przepisom o podatku od spadkw i darowizn;
4. przychody wynikajce z czynnoci, ktre nie mog by przedmiotem
prawnie skutecznej umowy;
5. przychody z tytuu podziau wsplnego majtku maonkw w wyniku
ustania lub ograniczenia maeskiej wsplnoci majtkowej oraz
przychodw z tytuu wyrwnania dorobkw po ustaniu rozdzielnoci
majtkowej maonkw lub mierci jednego z nich;
6. przychody (dochody) armatora opodatkowanych na zasadach
wynikajcych z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonaowym;
7. wiadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny, o ktrych mowa w art. 27
Kodeksu rodzinnego i opiekuczego, objtych wsplnoci majtkow
maesk.
 Koszty uzyskania przychodw
Zgodnie z Art. 22. ust. 1. Ustawy o podatku dochodowym od osb fizycznych,
kosztami uzyskania przychodw s koszty poniesione w celu osignicia
przychodw lub zachowania albo zabezpieczenia rda przychodw.
Koszty uzyskania przychodw z tytuu stosunku subowego, stosunku pracy,
spdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakadczej (Art. 22. ust. 2.):

Z jednego stosunku pracy Miesicznie 111 z 25 gr

Rocznie 1335 z

Z kilku stosunkw pracy Nie moe przekroczy 2002 z 05 gr

rocznie
Z jednego stosunku pracy dla Miesicznie 139 z 06 gr
dojedajcych
Rocznie 1668 z 72 gr

Z kilku stosunkw pracy dla Nie moe przekroczy 2502 z 56 gr

dojedajcych rocznie
 Podmiot podatku PIT
Podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, e podatnikiem jest kada osoba fizyczna
osigajca dochd. Zasada ta ma rwnie zastosowanie do maonkw, chyba e wystpi oni
z wnioskiem o czne opodatkowanie ich dochodw.
Na osobach fizycznych majcych miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ciy
nieograniczony obowizek podatkowy. Oznacza to, e osoby te podlegaj obowizkowi podatkowemu
w Polsce od caoci uzyskanych dochodw (przychodw) bez wzgldu na miejsce pooenia rde
przychodw.
Za osob majc miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uwaa si osob fizyczn,
ktra:
1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesw osobistych lub gospodarczych
(orodek interesw yciowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej duej ni 183 dni w roku podatkowym.

Osoby fizyczne, jeeli nie maj na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegaj
obowizkowi podatkowemu tylko od dochodw (przychodw) osiganych na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej (ograniczony obowizek podatkowy).
Za dochody (przychody) osigane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uwaa si w szczeglnoci
dochody (przychody) z:
1. pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku subowego,
stosunku pracy, pracy nakadczej oraz spdzielczego stosunku pracy, bez wzgldu na miejsce
wypaty wynagrodzenia,
2. dziaalnoci wykonywanej osobicie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez wzgldu na
miejsce wypaty wynagrodzenia,
3. dziaalnoci gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
4. pooonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomoci, w tym ze sprzeday takiej
nieruchomoci.
 Wsplne rozliczenie
maonkw
Maonkowie, ktrzy pozostawali w zwizku maeskim przez
cay rok podatkowy i midzy ktrymi istniaa przez cay rok
wsplno majtkowa maeska maj moliwo zoenia
wsplnego zeznania podatkowego.
Moliwe jest take opodatkowanie wsplnie ze zmarym
maonkiem, w sytuacji gdy:
podatnik zawar zwizek maeski przed rozpoczciem roku
podatkowego, a jego wspmaonek zmar w trakcie roku
podatkowego, lub
wspmaonek podatnika zmar po upywie roku
podatkowego, a przed zoeniem zeznania podatkowego
- o ile midzy maonkami istniaa wsplno majtkowa.
Powysze rozliczenia moliwe s po spenieniu przez maonkw
dodatkowych warunkw.
 Wsplne rozliczenie maonkw
Wsplne rozliczenie maonkw moe by zoone jeeli:
1. maonkowie (w tym rwnie zmary maonek) w roku podatkowym, za ktry dokonuj
rozliczenia:
a) podlegali nieograniczonemu obowizkowi podatkowemu, tj. byli rezydentami polskimi lub,
b) mieli miejsce zamieszkania dla celw podatkowych w innym ni Rzeczpospolita Polska pastwie
Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej lub jeeli
jeden z nich podlega nieograniczonemu obowizkowi podatkowemu w Polsce, a drugi mia miejsce
zamieszkania dla celw podatkowych w innym ni Polska pastwie Unii Europejskiej, Europejskiego
Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej jeeli osignli podlegajce
opodatkowaniu na terytorium Polski przychody w wysokoci stanowicej cznie co najmniej 75%
cakowitego przychodu osignitego przez oboje maonkw w danym roku podatkowym
i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celw podatkowych;
2. aden z maonkw w roku podatkowym nie by opodatkowany:
a) 19% podatkiem liniowym,
b) zryczatowanymi formami opodatkowania z tytuu prowadzonej dziaalnoci gospodarczej,
c) podatkiem tonaowym;
3. wniosek o wsplne opodatkowanie dochodw maonkw, wyraony w zeznaniu podatkowym,
zostanie zoony nie pniej ni w terminie okrelonym dla zoenia zeznania za rok podatkowy, tj.
do 30 kwietnia nastpnego roku; jeeli maonkowie, w terminie zoenia zeznania rocznego, tj. do
30 kwietnia, nie zo wsplnego zeznania podatkowego, to po tej dacie nie bdzie ju moliwe
zoenie wniosku o wsplne opodatkowania maonkw.
Wsplne rozliczenie
maonkw - wzr
 PIT na zasadach oglnych
Przychd Koszt uzyskania przychodu = Dochd (strata)
(w przypadku straty w cigu kolejnych 5 lat istnieje moliwo
odliczenia od dochodu maksymalnie 50% straty;
Warunek: dochd i strata pochodz z tego samego rda)
- Odliczenia od dochodu
= PODSTAWA OPODATKOWANIA
(zaokrglona do penych zotych)
X Stawka podatkowa
= PODATEK OBLICZONY
- Odliczenia od podatku
= PODATEK NALENY
(zaokrglony do penych zotych)
 Skala podatkowa

Podstawa obliczenia Podatek wynosi

podatku w PLN
Ponad Do
85 528 18% minus kwota zmniejszajca podatek 556 z 02 gr
85 528 14 839 z 02 gr + 32% kwoty nadwyki ponad 85 528 z
 Odliczenia od dochodu
Rodzaj odliczenia
Skadki ZUS
IKZE (konto emerytalne)
Zwrot nienalenych wiadcze
Ulga na leki
Ulga na sprzt rehabilitacyjny
Uywanie samochodu osobowego,
stanowicego wasno
(wspwasno) osoby
niepenosprawnej
Opacenie przewodnikw osb
niewidomych
Limit odliczenia i dodatkowe warunki
Brak limitu odliczenie w wysokoci
zapaconych lub pobranych skadek;
Warto rwna podstawie
opodatkowania, nie wicej ni 4 866 z
rocznie;
Kwota zwrotu cznie z podatkiem;
wiadczenia te nie byy potrcone,
wczeniej byy opodatkowane;
Koszt lekw pomniejszony o 100 z
miesicznie;
Odliczenie w wysokoci poniesionych
wydatkw;
Do 2.280 z limit roczny;
Do 2.280 z limit roczny;
 Odliczenia od dochodu
Rodzaj odliczenia
Utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika
Darowizny na cele poytku publicznego
Darowizny na cele kultu religijnego
Darowizny na cele krwiodawstwa realizowanego
przez honorowych dawcw krwi
Darowizny na kocieln dziaalno charytatywno-
opiekucz
Ulga internetowa
Wydatki na nabycie nowych technologii
Ulga odsetkowa
Limit odliczenia i dodatkowe warunki
Do 2.280 z limit roczny;
Wysoko dokonanej darowizny, nie wicej ni 6%
dochodu podatnika;
Wysoko dokonanej darowizny, nie wicej ni 6%
dochodu podatnika;
Wysoko darowizny w postaci oddanej krwi ustala si
w wysokoci ekwiwalentu pieninego za pobran krew
okrelonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11
ust. 2 ustawy o publicznej subie krwi.
Aktualnie ekwiwalent za 1 litr pobranej krwi wynosi
130 z.
Odliczenie w wysokoci dokonanej darowizny (nie ma
limitu kwotowego);
Do wysokoci 760 z rocznie;
Odliczenie do 50% wydatkw na nabycie nowych
technologii;
Odliczeniu podlegaj odsetki od tej czci kredytu, ktra
nie przekracza kwoty:
325.990 z (dotyczy rozliczenia za 2016, 2015, a take za
2014 r. , 2013, 2012 i za 2011 rok);
243.460 z (dotyczy rozliczenia za 2009 rok);
264.810 z (dotyczy rozliczenia za 2010 rok);
 Odliczenia od podatku
Rodzaj odliczenia Limit odliczenia i dodatkowe warunki
Ulga na dzieci (prorodzinna) Wysoko odliczenia za kady miesic kalendarzowy roku
podatkowego wynosi:
- 92,67 z (1/6 kwoty 556.02 z) na pierwsze dziecko,
- 92,67 z na drugie dziecko,
- 166,67 z na trzecie dziecko,
- 225,00 z na czwarte i odrbnie tak sam kwot na kade
kolejne dziecko.
Skadka na ubezpieczenie W wysokoci 7,75% podstawy obliczenia (wynagrodzenia
zdrowotne zasadniczego);
Ulga abolicyjna Przysuguje podatnikom podlegajcym nieograniczonemu
obowizkowi podatkowemu i uzyskujcym poza terytorium
RP okrelone ustawowo dochody. Odliczeniu podlega kwota
stanowica rnic midzy podatkiem obliczonym przy
zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego, a kwot
podatku obliczonego za ten rok podatkowy przy
zastosowaniu do dochodw wymienionych w art. 27g ust. 1
ustawy, metody wyczenia z progresj.
1% podatku dla organizacji poytku Przekazujc 1% z wasnego PIT, podatnik rozdysponowuje
publicznego kwot, ktr i tak musiaby przekaza na rzecz Skarbu
Pastwa.