W skad ukadu pokarmowego wchodzi przewd pokarmowy z gruczoami i narzdy pomocnicze

jzyk i zby.
Przewd pokarmowy skada si z : jamy ustnej, garda, przeyku, odka, jelita cienkiego i grubego.
ciany przewodu pokarmowego zbudowane s przewanie z 3 warstw.

JAMA USTNA : wejcie do jamy ustnej, czyli szpara ust ograniczone jest wargami. Obie wargi (grna i
dolna) cz si po bokach w ktach ust. Od podstawy przegrody nosa biegnie na wardze grnej w linii
porodkowej rynienka podnosowa zakoczona u dou guzkiem wargi grnej. Boczne ograniczenia
wargi grnej stanowi bruzdy nosowo-wargowe cignce si od skrzyde nosa rozbienie ku doowi.
Doln granic wargi dolnej oddzielajca warg od brdki stanowi bruzda brdkowo-wargowa.
Na wargach odrnia si cz skrn i cz pokryt bon luzow oraz odcinek przejciowy o
zabarwieniu rowym, w ktrym obie czci wargi przechodz jedna w drug. W czci wargi pokrytej
bon luzow i zwrconej do przedsionka jamy ustnej znajduje si na kadej wardze pksiycowaty
fad czcy warg z dzisem wdzideko wargi grnej i dolnej.

PRZEDSIONEK JAMY USTNEJ : przedni cian przedsionka stanowi obie wargi a boczne ciany
policzki. Grne i dolne ograniczenia przedsionka stanowi tzw sklepienia przedsionka (wklse
wygicia bony luzowej przechodzcej z wargi policzkw w dzisa)
Na wysokoci drugiego grnego zba trzonowego przebija bon luzow policzka przewd linianki
przyusznej, jego ujcie znajduje si na szczycie tzw brodawki przyuszniczej.
Bona luzowa warg i policzkw nie ma blaszki miniowej. Zawiera ona surowiczo-luzowe gruczoy
wargowe i policzkowe oraz gruczoy trzonowe (wyst nielicznie na wysokoci zbw trzonowych). Zrb
warg i policzkw stanowi minie prkowane nalece do grupy mini wyrazowych twarzy.

ZBY : zb zbudowany jest z zbiny i skada si z korony zba, ktra tzw szyjk zba przechodzi w
korze zba. Zewntrzna powierzchnia korony pokryta jest szkliwem (najtwardsza cz skadowa
zba). Warstwa szkliwa, najgrubsza na szczycie korony, koczy si na granicy szyjki. Szyjka i korze
zba pokryte s kostniwem. Wewntrz zba znajduje si jama zwana komor zba wypeniona miazg
zba. Komora zba znajduje si na przejciu szyjki w koron jej dolny odcinek zwany kanaem
korzenia zba cignie si wzdu korzenia zba i koczy si na jego szczycie otworem szczytowym
zba.
Mamy 4 rodzaje zbw: siekacze, ky, przedtrzonowe, trzonowe. Jest to uzbienie rnozbne
(heterodontyczne). W drugiej poowie pierwszego roku ycia wykuwaj si pierwsze zby, ktrych do
30 miesica wyrasta po 10 grnych i 10 dolnych <- s to zby mleczne.
Midzy 7 a 12 rokiem ycia wypadaj zby mleczne a od 6 roku ycia zaczynaj wyrasta zby stae. W
kadej szczce wyrasta ich po 16. Zby stae pojawiaj si do 13 roku ycia, ostatni zb stay czyli
trzonowy trzeci wyrasta dopiero po 18 roku ycia.
Zby umocowane s korzeniami w zbodoach szczki i uchwy. Poczenie powierzchni korzeni ze
cianami zbodou okrela si jako wklinowanie (wizozrost). Tkanka czna, ktra czy korze zba z
koci nosi nazw ozbnej. Bona luzowa pokrywajca zbodoy i szyjki zbw tworzy dzisa tu
odrniamy powierzchni wargowe, policzkowe i jzykowe. Zby uchwy ustawione s bardziej
pionowo, zby szczeki lekko skonie na zewntrz.

JAMA USTNA WACIWA przechodzi z tyu w cz ustn garda otworem zwanym cieni gardzieli.
Przednie i boczne ciany jamy ustnej waciwej stanowi ukowate szeregi zbw i dzisa. cian
grn tworzy podniebienie. Dno parzysty misie uchwowo-gnykowy. Oba minie uchwowo-
gynkowe tworz tzw przepon jamy ustnej, na ktrej ley jzyk i linianka podjzykowa.
Podniebienie tworzy sklepienie jamy istnej i oddziela j od jamy nosowej. Skada si z 2 czci :
przedniej (podniebienie twarde) i tylnej (podniebienie mikkie).
W czci przedniej podniebienia twardego znajduje si w linii porodkowej brodawka przysieczna i od
niej cignie si ku tyowi poduny szew podniebienia.
Podniebienie mikkie to przeduenie podniebienia twardego fad miniowy pokrmyty bon
luzow. Na tylnym brzegu podniebienia mikkiego znajduje si w paszczynie porodkowej
waeczkowaty wyrostek zwany jzyczkiem. Bocznie od jzyczka zbiegaj si z podniebienia mikkiego
ku doowi 2 fady bony luzowej. Przedni z nich (uk podniebienno-jzykowy) koczy si na brzegu
jzyka mniej wicej na pograniczu midzy jego nasad a trzonem. Natomiast fad tylny (uk
podniebienno-gardowy) schodzi nieco niej i biegnie do bocznej ciany garda. Midzy tymi ukami
znajduje si zagbienie, w ktrym ley migdaek podniebienny. Doek znajdujcy si midzy grnym
kocem migdaka a ukami podniebiennymi nazywa si doem nadmigdakowym.

Minie podniebienia mikkiego:

-misie napinacz podniebienia : ley pomidzy miniem dwigaczem podniebienia a miniem

skrzydowym przyrodkowym. Unosi i napina podniebienie.

-misie dwigacz podniebienia : ley po stronie bocznej minia napinacza podniebienia. Ma tak
sam czynno

-misie podniebienno jzykowy : ley w uku podniebienno-jzykowym. Zwiera cie gardzieli,

obnia podniebienie.

-misie podniebienno gardowy : ley w uku podniebienno-gardowym, czynno jak wyej.

-misie jzyczka : ley wzdu linii porodkowej na tylnej powierzchni podniebienia mikkiego. Unosi
i skraca podniebienie mikkie.

JZYK fad miniowy pokryty bon luzow. Odrniamy trzon jzyka przechodzcy ku tyowi w
nasad jzyka a ku przodowi w koniec jzyka, powierzchni grn (grzbiet jzyka), powierzchni doln
i brzegi jzyka.
Grna powierzchnia trzonu jzyka, podzielona podun bruzd porodkow na 2 symetryczne czci,
pokryta jest drobnymi wyniosociami, zwanymi brodawkami jzykowymi. Wyrniamy 4 rodzaje
brodawek. Brodawki nitkowate, grzybowate, liciaste, okolone.
Na dolnej powierzchni jzyka wida nieparzysty fad bony luzowej wdzideko jzyka.
Przestrze w ksztacie podkowiastej rynienki midzy doln powierzchni jzyka a uchw nosi nazw
okolicy podjzykowej. Na bonie luzowej tej okolicy wystpuj 2 fady bony luzowej zwanej fadami
podjzykowymi, ktre biegnc z prawej i lewej strony do przodu pokrywaj linianki podjzykowe.
Bona luzowa jzyka pokryta jest nabonkiem wielowarstwowym paskim.

MINIE JZYKA :

1. ZEWNTRZNE :

-misie brdkowo-jzykowy : pociga do przodu ko gnykow i nagoni (wkna dolne), przyciska

jzyk do dna jamy ustnej (wkna przednie), wysuwa do przodu nasad jzyka (wkna tylne)

-misie gnykowo-jzykowy : przykryty prawie w caoci miniem uchowo-gnykowym. Na jego

bocznej powierzchni przebiega n. jzykowy, a na powierzchni przyrodkowej n. jzykowo-gardowy i
ttnica jzykowa. Pociga ku doowi i cofa jzyk. Skurcz jednostronny powoduje obrt jzyka dookoa
jego dugiej osi.

-misie rylcowo-jzykowy : ley przyrodkowo od uchwy midzy ttnic szyjn zewntrzn i

wewntrzn.
2. WEWNTRZNE :
-misie poduny grny : pokrywa grn powierzchni jzyka. Skraca, poszerza jzyk, unosi koniec
jzyka.

-misie poduny dolny : wystpuje na dolnej powierzchni jzyka. Skraca jzyk, opuszcza koniec
jzyka.

-misie pionowy jzyka : rozpity midzy grzbietem a doln powierzchni jzyka. Wystpuje
najsilniej na brzegach i na kocu jzyka. Poszerza i spaszcza jzyk.

-misie poprzeczny jzyka : stanowi gwn mas miniow jzyka i powoduje we wsppracy z
miniem pionowym wyduenie jzyka. Jest nieparzysty. Jego wkna krzyuj si z wknami
minia pionowego jzyka i minia brdkowo-jzykowego. Na brzegach jzyka przechodz we
wkna minia podniebienno-jzykowego.

UNERWIENIE JZYKA : wszystkie minie jzyka s unerwione przez nerw podjzykowy. Trzon i koniec
jzyka unerwione s przez nerw jzykowy.

UNACZYNIENIE JZYKA : ttnica jzykowa.

Cie gardzieli : jest to otwr, ktry czy jam ustn z gardem i ograniczony jest od grny
podniebieniem mikkim, od dou nasad jzyka, z bokw ukami podniebiennymi i zagbieniami, w
ktrych le migdaki podniebienne.

Gruczoy jamy ustnej linianki :

-linianka przyuszna : to gruczo surowiczy. Wyrniamy w niej cz gbok lec w dole

zauchwowym i cz powierzchown pokrywajc tylny odcinek zewntrznej powierzchni mini
wacza. Cay gruczo objty jest torebk powiziow.

-linianka poduchwowa : objta blaszk powierzchown powizi szyjnej. Jest gruczoem surowiczo-
luzowym i ley pomidzy krawdzi trzonu uchwy a obu brzucami minia dwubrzucowego pod
miniem uchwowo-gnykowym. Z powierzchni wewntrznej tylnej czci linianki wychodzi jej
przewd czyli przewd linianki poduchwowej. Przewd poduchwowy otacza kilka dodatkowych
zrazikw linianki, ktre mog siga do tylnego koca linianki podjzykowej.

-linianka podjzykowa : jest gruczoem surowiczo-luzowym i ley pod bon luzow okolicy
podjzykowej, tworzc fad podjzykowy. Zraziki tej linianki tworz szereg oddzielnych gruczow,
ktre maj osobne przewody wyprowadzajce zwane przewodami podjzykowymi mniejszymi.
Przedni cz linianki stanowi gruczo gwny, ktrej przewd zwany przewodem podjzykowym
wikszym uchodzi albo samodzielnie na misku podjzykowym albo wpada do kocowego odcinka
przewodu poduchwowego.

Pobudzenie wkien przywspczulnych powoduje wydzielanie niewielkiej iloci gstej liny,

pobudzenie wkien wspczulnych powoduje wydzielanie wielkiej iloci wodnistej liny.

GARDO : cignie si od podstawy czaszki do VI krgu szyjnego : na tej wysokoci przechodzi

bezporednio w przeyk. Do grnego odcinka garda otwiera si z przodu jama nosowa nozdrzami
tylnymi i std grna cz garda nosi nazw czci nosowej garda. Do rodkowej czci garda
otwiera si z przodu jama ustna. Ten odcinek garda nosi nazw czci ustnej garda i siga prawie do
poziomu koci gnykowej, gdzie przechodzi w najnisz cz garda otwierajca si z przodu do krtani i
zwanej dlatego czci krtaniow garda.
W gardle krzyuje si droga oddechowa z pokarmow.
Sklepienie garda rodkowy odcinek zewntrznej powierzchni podstawy czaszki, przechodzi
ukowato w cian tyln. Na przejciu ciany grnej w tyln znajduje si skupienie tkanki chonnej,
zwane migdakiem gardowym. Na bocznej cianie czci nosowej garda, na wysokoci tylnego koca
maowiny nosowej dolnej, znajduje si ujcie gardowe trbki suchowej ograniczone dwoma fadami
bony luzowej. Oba te fady schodz si ze sob ponad ujciem trbki: przeduenie fadu przedniego
zbiegajce ku doowi w kierunki grnej powierzchni podniebienia nosi nazw fadu trbkowo-
podniebiennego, a fad tylny znacznie silniejszy stanowi tzw wa trbkowy, a jego przeduenie
zdajce ku doowi po bocznej cianie garda okrela si jako fad trbkowo-gardowy. Na wale
trbkowym znajduje si niewielkie skupienie tkanki chonnej zwane migdakiem trbkowym.
W przedniej cianie czci krtaniowej garda znajduje si wejcie do krtani a bocznie od niego
zagbienie zwane zachykiem gruszkowatym. Zachyek ten znajduje si pomidzy fadem nalewkowo-
nagoniowym a pytk chrzstki tarczowatej.
Jama gardowa najszersza w czci ustnej, zwa si ku grze i ku doowi.
Blaszka waciwa bony luzowej w czci nosowej garda pokryta jest nabonkiem wielorzdowym, a
w czci ustnej i krtaniowej nabonkiem wielowarstwowym paskim. Tkanka podluzowa jest silnie
rozwinita zwaszcza w grnym odcinku garda gdzie w czci nie pokrytej miniami tworzy powi
gardowo-podstawn przyczepiajc si do podstawy czaszki. W czci nosowej garda wystpuj
gruczoy surowiczo-luzowe. Rusztowanie cian garda stanowi minie prkowane.

MINIE GARDA :

Zwieracze :
-misie zwieracz garda grny
-misie zwieracz garda rodkowy
-misie zwieracz garda dolny

Dwigacze: misie rylcowo-gardowy, podniebienno-gardowy.

PRZEYK : zaczyna si jako przeduenie garda na wysokoci VI krgu szyjnego i uchodzi do wpustu
odka na poziomie midzy X a XI krgiem piersiowym. Dugo przeyku ok 25 cm.
W przeyku wyrniamy cz szyjn, cz piersiow (najdusz) i cz brzuszn (najkrtsz).
Cz szyjna wynosi okoo 5 cm, poczona jest luno tkank czn.
Cz piersiowa oddala si stopniowo od krgosupa przy czym aorta piersiowa, ktra biegnie
pocztkowo wzdu lewego brzegu przeyku, ukada si ku doowi pomidzy przeykiem a
krgosupem.
Z przodu, poniej tchawicy przeyk styka si z osierdziem i w tym miejscu dochodz do przeyku oba
nerwy bdne, z ktrych prawy biegnie po jego cianie tylnej a lewy po przedniej.
Pocztek przeyku jest zwony.
Bona luzowa przeyku pokryta jest nabonkiem wielowarstwowym paskim i zawiera niewielkie
skupienia tkanki chonnej oraz ukada si w podune fady, w ktrych le podunie przebiegajce
pczki wkien miniowych gadkich tworzcych blaszk miniow bony luzowej. W zagbieniach
pomidzy tymi fadami znajduj si ujcia gruczow przeykowych (s gruczoami luzowymi).
Bona miniowa grnej czci przeyku utworzona jest z mini prkowanych i ku doowi przechodzi
stopniowo we wkna miniowe gadkie jest ona silnie rozwinita i zbudowana z 2 warstw wkien
miniowych, z ktrych warstw zewntrzn stanowi wkna przebiegajce podunie, wewntrzn
za wkna o przebiegu okrnym. Obie te warstwy przechodz ku doowi w bon miniow
odka, ku grze warstwa wkien okrnych czy si z miniami garda, wkna podune
przyczepiaj si dwoma pasmami do chrzstki piercieniowatej krtani.
Bon zewntrzn stanowi w czci szyjnej przeyku luna tkanka czna, przechodzca w tkank
czn rodkowej przestrzeni powiziowej szyi i rdpiersia tylnego. W czci piersiowej bon
zewntrzn tworzy czciowo opucna. Cz brzuszna przeyku z wyjtkiem powierzchni tylnej
pokrywa jest otrzewn.

ODEK ley w okolicy nadppkowej jamy brzusznej. Pooenie odka zmienia si zalenie od
stanu wypenienia odka i pooenia ssiednich narzdw oraz od wieku i pozycji ciaa badanego.
Badany na zwokach odek ma ksztat worka, ktry wypukla si ku grze i ku stronie lewej, a w
kierunku ku doowi zwa si i zakrzywia na prawo.
U osoby ywej na zdjciach rentgenowskich wykonanych w pozycji stojcej badanego odek ma
ksztat baka o ramieniu lewym zstpujcym duszym i prawym, wstpujcym krtszym.
Wyrniamy cian przedni i tyln odka, ktre przechodz w siebie po stronie prawej bregiem
ukowato wklsym, zwanym krzywizn mniejsz odka oraz po stronie lewej brzegiem wypukym,
zwanym krzywizn wiksz odka.
Na lewym grnym kocu krzywizny mniejszej znajduje si ujcie wpustowe albo wpust, ktre
stanowi miejsce poczenia przeyku z odkiem, a lejkowato rozszerzajcy si od tego miejsca
odcinek odka nosi nazw czci wpustowej.
Odcinek odka lecy na lewo od wpustu i wypuklajcy sii ku grze tworzy tzw dno odka.
Pomidzy dnem odka a ujciem przeyku wystpuje gbokie wcicie wpustowe.
rodkowa cz odkowa czyli trzon odka przechodzi w zaginajc si ku stronie prawej i ku grze
cz odwiernikow, ktra ma ksztat krtkiej cewy, znacznie wszej od trzonu. Cewa ta uchodzi do
dalszego odcinka przewodu pokarmowego czyli dwunastnicy otworem zwanym odwiernikiem albo
ujciem odwiernikowym.
Bona luzowa odka wycielona jest nabonkiem wielowarstwowym waeczkowatym. Bona
luzowa ukada si w fady bony luzowej, ktre biegn wzdu osi dugiej odka i wygadzaj si w
odku wypenionym. Na fadach i pomidzy nimi wystpuj brodawkowate pola odkowe
pooddzielane od siebie wskimi rowkami. Powierzchnia pola odkowego pokryta jest drobnymi
listewkami nabonka, ktre okrela si jako fady kosmkowate.
Bona luzowa zawiera liczne gruczoy, w ktrych rozrnia si gruczoy odkowe waciwe
pojedyncze gruczoy cewkowe znajdujce si w okolicy dna i trzonu odka oraz gruczoy
odwiernikowe, rozgazione gruczoy cewkowe wystpujce od odwiernika wzdu krzywizny
mniejszej i mniej licznie wzdu krzywizny wikszej. Oprcz tych gruczow w bonie luzowej okolicy
wpustu odka wystpuj pojedyncze, rozgazione gruczoy cewkowe (gruczoy wpustowe odka)
Ujcia gruczow odka znajduj si na dnie doeczkw odkowych, w ktrych niewielkie otworki
le gsto obok siebie pomidzy fadami kosmkowatymi.
Oprcz gruczow blaszka waciwa bony luzowej odka zawiera nieliczne grudki chonne samotne
oraz naczynia i nerwy.
Tkanka podluzowa zbudowana z lunej tkanki cznej zawiera naczynia krwionone i chonne oraz
sploty i zwoje ukadu nerwowego autonomicznego.
Bon miniow tworz 3 warstwy wkien miniowych gadkich.
Warstwa zewntrzna utworzona z wkien przebiegajcych podunie warstwa poduna jest
przedueniem wkien podunych bony miniowej przeyku i wystpuje na krzywinie mniejszej
oraz w czci odwiernikowej odka. Wkna tej warstwy kurczc si powoduj skracanie odka i
wypychanie jego treci.
Warstwa rodkowa utworzona z wkien przebiegajcych okrnie warstwa okrna, najsilniej
rozwinita warstwa bony miniowej odka jest przedueniem wkien okrnych bony
miniowej przeyku i grubieje znacznie w okolicy odwiernika gdzie tworzy misie zwieracz
odwiernika. Wkna warstwy okrnej kurczc si powoduj powstawanie ruchw perystaltycznych.
Wkna warstwy wewntrznej o przebiegu skonym wkna skone biegn od wpustu w tylnej i
przedniej cianie odka oraz w obrbie dna, nie wystpujc zupenie w czci odwiernikowej.
Wkna warstw utrzymuj napicie bony miniowej ciany odka.
Bon zewntrzn stanowi otrzewna.
JELITO CIENKIE : dugo stwierdzona na zwokach wynosi 6-8 m, wyrniamy 3 odcinki: dwunastnic,
jelito czcze i krte.
DWUNASTNICA ma okoo 30 cm dugoci. Odrnia si w niej cz grn, zstpujca i doln.
Cz grna dwunastnicy, zwana opuszk zaczyna si przy odwierniku odka na wysokoci I krgu
ldwiowego i biegnc ku stronie prawej i ku tyowi dochodzi do szyjki pcherzyka ciowego. W tym
miejscu cz grna przechodzi zgiciem grnym dwunastnicy w cz zstpujca dwunastnicy, ktra
poza okrnic poprzeczn zbiega pionowo ku doowi. Cz zstpujca na wysokoci III krgu
ldwiowego przechodzi zgiciem dolnym dwunastnicy w cz doln. Cz dolna biegnie
pocztkowo poziomo ku stronie lewej cz pozioma, a potem zaginajc si skonie ku grze
przechodzi przed y gwn doln i aort brzuszn a do lewego minia ldwiowo-udowego gdzie
ostrym zgiciem dwunastniczo-czczym przechodzi w jelito czcze. Zgicie to wypada na wysokoci II
krgu ldwiowego. W przyrodkowym odcinku tylnej ciany zstpujcej czci dwunastnicy
wystpuje fad poduny bony luzowej dwunastnicy, na ktrego dolnym kocu tworzcym tzw
brodawk wiksz dwunastnicy znajduje si wsplne ujcie przewodu ciowego wsplnego i
przewodu trzustkowego.

JELITO CZCZE zaczyna si przy zgiciu dwunastniczo-czczym i w dalszym cigu przechodzi w jelito
krte. 2/5 to jelito czcze, 3/5 jelito krte.
JELITO CZCZE I KRTE LE W CAOCI WEWNTRZOTRZEWNOWO!!
Dziki krezce jelito ukada si w tzw ptle jelitowe, zajmujce przestrze midzy poszczeglnymi
odcinkami jelita grubego, sigajc u dou a do miednicy mniejszej. Ukad i pooenie ptli jelita
cienkiego s osobniczo zmienne i zale od wielu czynnikw takich jak: pozycja ciaa, fazy oddechu,

JELITO GRUBE dzieli si na 3 odcinki : jelito lepe albo ktnice, okrnic i odbytnic.
W okrnicy wyrniamy: okrnic wstpujca, poprzeczn, zstpujc i esowat.
Dugo jelita grubego stwierdzona na zwokach wynosi okoo 150 cm.
Charakterystyczn cech budowy cian jelita grubego s tzw TAMY. Tamami okrnicy nazywa si 3
silnie rozwinite pasma podunych wkien bony miniowej jelita, ktre cign si od podstawy
wychodzcego z jelita lepego wyrostka robaczkowego, wzdu caego jelita grubego a do pocztku
odbytnicy. Tamy maj w rnych odcinkach rozmaite pooenie: w okrnicy wstpujcej i
zstpujcej jedna tama znajduje si na powierzchni przedniej jelita, jako tzw tama SWOBODNA,
dwie pozostae le z tyu. Boczna z tych dwu tama staje si na okrnicy poprzecznej grno-przedni
i z ni zrasta si sie wielka tama SIECIOWA, przyrodkowa za staje si tyln i stanowi miejsce
przyczepu krezki okrnicy poprzecznej tama KREZKOWA. Tama przednia pozostaje na okrnicy
poprzecznej tam swobodn, zwraca si jednak ku doowi. Na okrnicy esowatej do tamy tylno-
przyrodkowej przyczepia si krezka okrnicy esowatej. cignite tamami ciany jelita tworz fady
wystajce do jego wiata fady pksiycowate okrnicy.

Jelito lepe czyli ktnica, jest wypukleniem dugoci ok 7 cm, lecym w prawym dole biodrowym
przy tylnej cianie jamy brzusznej. Pooenie jelita lepego zwykle w caoci pokrytego otrzewn i
std ruchomego bywa do zmienne. Grn jego granic stanowi paszczyzna ujcia jelita krtego,
ktre wnika do przyrodkowej ciany jelita lepego. Ujcie to ograniczone jest na wewntrznej
powierzchni ciany jelita lepego zastawk krtniczno-ktnicz, ktra przedstawia si w postaci dwch
fadw ujmujcych poprzecznie lecy szczelinowaty otwr jelita krtego. Na obu kocach fady cz
si wdzidekiem zastawki krtniczo-ktniczej przednim i tylnym. Poniej ujcia jelita znajduje si
okrge ujcie wyrostka robaczkowego.
Wyrostek robaczkowy dugo ok 8 cm, jest cewkowatym wypukleniem jelita lepego o bardzo
zmiennych wymiarach. Jelito lepe ma w yciu podowym ksztat lejka, ktrego zwony odcinek
przechodzi bezporednio w wyrostek robaczkowy. W przewaajcej liczbie przypadkw boczna i dolna
ciana jelita lepego powiksza si w toku rozwoju, a wskutek tego podstawa wyrostka robaczkowego
przesuwa si w kierunku przyrodkowym i ku tyowi. Przy prawidowym pooeniu jelita wyrostek
robaczkowy moe zwisa ku doowi w kierunku miednicy mniejszej lub zajmuje rne pooenia w
kcie midzy jelitem lepym a kocowym odcinkiem jelita krtego, lub te ley po prawej stronie bd
poza jelitem lepym.

Okrnica wstpujca dugo ok 18 cm, biegnie od talerza koci biodrowej prawego ku grze a
pod wtrob, gdzie zgiciem okrnicy prawym przechodzi w okrnice poprzeczn. Okrnica
przebiega przewanie w linii prostej.

Okrnica poprzeczna dugo ok 55 cm, biegnie ukiem wypukym ku przodowi i doowi ku stronie
lewej, gdzie poniej ledziony przechodzi zgiciem okrnicy lewym w okrnic zstpujc. Okrnica
poprzeczna czy si z tyln cian jamy brzusznej krezk okrnicy poprzecznej oraz wizadem
odkowo-okrniczym z krzywizn wiksz odka.

Okrnica zstpujca dugo ok 20 cm, zbiega prawie w linii prostej w d od lewego zgicia
okrnicy i koczy si na wysokoci grzebienia koci biodrowej lewej, przechodzc w okrnic
esowat.

Okrnica esowata - umocowana krezk do ciany jamy brzusznej, ma pooenie i ksztat zmienny
zalenie od dugoci, ktra waha si w granicach 15-90 cm.

Odbytnica zaczyna si na wysokoci grnej krawdzi III krgu krzyowego jako bezporednie
przeduenie okrnicy esowatej, a koczy si otworem zwanym odbytem.
Grny odcinek odbytnicy, zwany czci miednicz biegnie wzdu przedniej powierzchni koci
krzyowej i guzicznej i zgodnie z krzywizn tych czci krgosupa wpukla si ku tyowi zgicie
krzyowe.
Odcinek dolny odbytnicy, znacznie krtszy od odcinka grnego i zwany kanaem odbytowym
przechodzi przez krocze tworzc zgicie kroczowe, wypukle ku przodowi. Ponadto grna cz
odbytnicy tworzy kilka wygi w paszczynie czoowej, a jej dolny rozdty odcinek stanowi tzw bak
odbytnicy. Granic pomidzy czci grn odbytnicy a kanaem odbytowym stanowi miejsce, w
ktrym odbytnica przebija przepon miednicy tzn przechodzi midzy wknami minia dwigacza
odbytu, tworzcego przepon. Odbyt jest podun szczelin, pooon gboko pomidzy
poladkami.