Professional Documents
Culture Documents
Powoano szko krakowsk (ASP), dyrektorem jej Faat obok Uniwersytetu Jagielloskiego
druga uczelnia Krakowa. Reforma szkolnictwa: sprowadzenie nowych profesor m.in.
Wyczkowskiego, Aksentowicza, panuje tu wolno i autonomia akademicka, bezporednie
zainteresowanie natur, prace w plenerze pod kierunkiem Jana Stanisawskiego ( Polska szkoa
pejzau). Z dziaalnoci szkoy wie si artystyczne ugrupowanie SZTUKA- twoarzystwo
artystw polskich, zawizane z inicjatywy Chemoskiego i Stanisawskiego, skupiao
profesorw ASP Wyspiaski, Wyczkowski i Malczewski. Cele krakowskiej ASP- sztuka ma
by na wskro Polska nie moe utraci rodzimowoci bo straci wtedy na sile i wartoci, pwinna
by moda; pwrt do romantycznej apoteozy jednostki oraz romantycznego pojcia narodu.
Zabieganie o udzia w wystawach krajowych i midzynarodowych, utrzymywanie kontaktw z
zagranic np. Wiedniem; czonkowie brali intensywny udzia w yciu artystycznym Krakowa
( wystawy, salony, kabarety); wsppraca z czasopismem YCIE przybyszewskiego
powiconym wycznie sztuce (w warszawie w tym czase czasopismo Chimera); czono
materia literacki z ilustracjami.
Mecenasem artystw Modej Polski by Feliks Jasieski kolekcjoner i zbieracz
drzeworytw i eksponatw z dalekiego wschodu, sztuki wspczesnej, grafiki, malarstwa,
rzeby artystw Modej Polski, ktre udostpnia poblcznoci.
Artyci modopolscy uzupeniali studia artystyczne za granic : Monachium ( Aksentowicz,
Boznaska, krzyanowski, Malczewski, Tetmajer, Wyczkowski, Oku), Pary ( Mechoffer,
Malczewski, Wyspiaski, Stanisawski, lewiski, Podkowiski, Pankiewicz)
Moda na folklor- chopomania ( barwno strojw, ywioowo obyczajw)
Moda na orient- m.in. dzieki mecenasowi Jasiskiemu; fascynacja sztuk japosk oraz
moda na orientaln sztuk wntrz (np. Olga Boznaska- Japonka)
1
Integracja sztuk, wzajemne przenikanie si wszystkich dziedzin.
Moda Polska- moda- otwarta na nowe prdy artystyczne, polska- walka o zachowanie
odrbnoci narodowej sztuki
2
-ekspresjonizm- ekspresjonistyczna forma wyrazu, protest przeciw naturalizmowi i
impresjonizmowi (kopiowaniu rzeczywistoci), take tendencjom konstruktywistycznym sztuki
Cezanne'a w imi skrajnego subiektywizmu w odczuciach i sposobach ich artystycznego
wyrazu, odzwierciedlanie gbokiej jani artysty, uwolnienie od wszystkiego, co narzuca
zewntrzna rzeczywisto i zrekonstruowanie jej, nawizania do filozofii Nietzschego
(indywidualizm), Schopenhauera (pesymizm), Bergsona (dua rola intuicji), tosowanie
sugestywnego koloru, czsto w kontrastowych (dysonansowych) zestawieniach, uycie
aktywnych faktur, eksponowanie graficznego szkieletu kompozycji, lapidarno formy,
deformacja uwypuklajca brzydot (antyestetyzm), niekiedy waniejsza forma ni tre
obrazu. Wojtkiewicz, Ludwik de Laveaux, Jabczyski Feliks, Podkowiski,
Wawrzyniecki, franciszek Siedlecki, Krzyanowski, Przybyszewski, Wojciech Weiss-
nurt cmentarny, satanizm, japonistyka, wpywy Przybyszewskiego i Muncha czasami stosuje te
sam ujcia;
3
-dekoracyjno- secesyjny- falista himeryczna, elegancka linia, wyrany kontur okalajcy plamy
barwne, fascynacja wiatem organicznym, asymetria. S.Wyspiaski- projekty
monumentalnych witray, tworzy polichromie, inspiracja jest dal niego przyroda, ma zielnik,
w ktrym rysuje gatunki rolin, pozniej je przeobraza w typy ornamentalne. Nurt chopomani,
nurt florystyczn- rozpoczyna, syntetyzm- od nabistw francuskich
3. GRUPA PREASENS/FORMICI/BUNT
4
rozwiaza konstrukcyjnych oraz metod przemysowych w architekturze przy jednoczesnym
postpowym programie spoecznym.
Cechy:
-prymat architektury . Zgodnie z ich programem awangardowa architektura miaa by w peni
zintegrowana z otaczajc przestrzeni i jednoczenie harmonijnie scalona z dekorujcym j
malarstwem i rzeb.
-celem stworzenie sztuki nowoczesnej
-bez opowiadania si za konkretnym kierunkiem
-chcieli scali rne rodzaje sztuk pastycznych
-chcieli ingerowa w ycie spoeczne na wzr bauhausu
-stawiali na funkcjonalizm
-stosuj prefabrykanty
-wydawali swoje pismo preasens. Kwartalnik modernistw ktry propagowa sztuk
uytkow z architektur na czele
-architektura skrajnie funkcjonalna wykoystujca frefabrykanty ( typizm )
Cechy:
-gwny cel to propagowanie nowych kierunkw w sztuce koystajc ze zdobyczy
wspczesnej sztuki europejskiej przetwaajc na indywidualny styl wypowiedzi
-jak nazwa wskazuje nacisk na form
-kubizacja, uproszczenie, geometryczne jej ksztaty
-brya umieszczona w spaszczonej, pozornej gbi
-zainteresowanie czyst form pozbawion treci i anegdoty ( dlatego sztuka Witkacego jest
najblisza ich programowi)
-inspiracje ekspresjonizmem, kubizmem i futuryzmem ale take polsk sztuk ludow,
drzeworytem
Artyci:
-ANDRZEJ (ucieczka do egiptu) i ZBIGNIEW PRONASZKO ( zaoyciel grupy) (otarz dla kocioa
misjonarzy w Krakowie, Akt- obraz, popiersie Tytusa Czyewskiego- rzeba, projekt pomnika Adama
Mickiewicza dla Wilna )
5
-LEON CHWISTEK (Salamandry, Miasto Fabryczne, Motyle, Szermierka)
-JAN HRYNKOWSKI
-KONRAD WINKLER
-TYTUS CZYEWSKI ( Salome, Zbjnik, Akt z kotem, Madonna)
-TYMON NIESIOOWSKI (Sielanka, Toaleta, Wkpieli)
-WADYSAW SKOCZYLAS
-EUGENIUSZ AK
-WITKACY
-ROMUALD WITKOWSKI
-JACEK MIERZEJEWSKI ( Portret ony, Umarlak, Pogrzeb)
-AUGUST ZAMOYSKI (rzeby: Gowa Pana Lovy, Ich dwoje)
Artyci:
-STANISAW I MAGORZATA KUBICCY
-STEFAN SZMAJ
-JAN JERZY WORONIECKI
-AUGUST ZAMOYSKI
Schyek XIX wieku w rzebie polskiej, podobnie jak w architekturze, przynis nowe formy
wyrazu. Zaznaczyy si w niej due wpywy twrczoci francuskiego rzebiarza Augusta
Rodina (1840-1917). Akademick statyk zastpiono form ekspresyjn, a dotychczas
uywana alegoria odchodzia na rzecz nie do koca jasnego symbolu. Mikki finezyjny
modelunek, kontrastowanie szorstkich i nie obrobionych paszczyzn z gadkimi i
wykoczonymi - to powszechny wwczas jzyk rzeby.
7
schodach"), dziewi gipsowych gw-karykatur wykonanych dla kabaretu Zielony Balonik
oraz rzeby tematyczne: "Macierzystwo", "Nad przepaci" i "Dziewki.
8
Bdny ognik, Demon, W nieskoczono. By on take twrc portretw, syncych z
doskonaego wykonawstwa i subtelnoci przedstawienia.
6.UNIZM ( od aciskiego sowa unus= jeden) skrajny wraz czystej formy, wyzbycie si
wszystkiego, ujednoliczenie rodkow plastycznych, jedno, cakowity minimalizm, brak
zrncowania w zakresie obrau, ociera si o antysztuk
Witkacy - wykona seri rysunkw, w ktrych posta ludzk podda groteskowej deformacji,
kreujc demoniczne istoty uczestniczce w irrealnych epizodach (KOMPOZYCJA FIGURALNA,
1914). Rodowd swych na poy imaginacyjnych kompozycji wywid z fantasmagorii Goi,
Ropsa i Beardsleya - czoowych, jego zdaniem, "demonologw" XIX wieku. Gwnymi
bohaterami tych pozbawionych klarownej narracji scen s kobieta demoniczna i jej
ofiara - bezwolny, zrozpaczony i skazany na zagad mczyzna. Kompozycje te nosiy
enigmatyczne, niekiedy ironiczne tytuy, ktre miay pobudza wielorakie skojarzenia i
kreowa zoon metaforyk. W swych rysunkach Witkacy dokona trawestacji motyww
zaczerpnitych z ekspresjonistycznego malarstwa Edvarda Muncha odzwierciedlajcego
gwne tezy "metafizyki pci" goszonej przez Stanisawa Przybyszewskiego.
W wykonanych przed 1914 wizerunkach zwanych "psychologicznymi" tytu peni
funkcj ironicznego komentarza okrelajcego osobowo modela. W czasie pobytu
artysty w Rosji powsta cykl rysowanych pastelami kompozycji astronomicznych
Pynny kontur i zgrzytliwe zestawienia paskich plam koloru budoway obsesyjne,
eschatologiczne wizje o onirycznym nastroju (RBANIE LASU. WALKA, 1921-22).
Bohaterami fantasmagorycznych scen w malarstwie Witkacego byy na poy ludzkie, na
poy zwierzce istoty kbice si w przestrzeni artystycznej wizji
W 1924 Witkacy zadeklarowa rezygnacj z twrczoci artystycznej na rzecz wykonywania na
zamwienie portretw - Koncepcja Firmy Portretowej.Robi portrety w typie A, B,( realistyczne
odwzorowanie fizjonomii) C, D lub E. Z umowy kupna-sprzeday zosta wykluczony typ C
traktowany jako obszar dalszego eksperymentowania z Czyst Form. W ramach
regulaminowej klasyfikacji zosta on okrelony jako: "Charakterystyka modela subiektywna -
spotgowania karykaturalne tak formalne jak psychologiczne nie wykluczone. W granicy
kompozycja abstrakcyjna, czyli tzw. 'Czysta Forma'." (AUTOPORTRET, 1930).
10.KAPICI- KP (koloryci)
11
Prace wszystkich kolorystw odznaczaj si pewnym podobiestwem pod wzgldem wyboru
tematw i rozwizywania zagadnie formalnych oraz priorytetowej barwy w obrazie.
Przykdy prac: J. Cybis ( Martw natura czerwona, Bukiet i waza, Kobieta przy stole z
kwiatami), Piotr Potworowski ( Owalna konstrukcja plastyczna, Zdarzenie- kornwalia), Artur
Nacht- Samborski ( Martwa natura ze storczykiem), Wacaw Taranczewski (Maa malarka,
Pracownia, Koncert w atelier), Zygmunt Waliszewski (Matwa natura z melonem, Malarz i
modelka, Uczta, Wyspa mioci, Wenus z lustrem)
13