TRX SSB KACPER z VXO na 80m

Jaki czas temu zaczem opis prostej konstrukcji pod nazw KACPER.
Poniej par sw dla tych, ktrzy pierwszy raz stykaj si z tym urzdzeniem:

... Trx Kacper to prba odwieenia Bartka - prostej konstrukcji z przed lat, oparata niemal
na tym samym korpusie czyli bloku czstotliwoci poredniej wraz z modulatorem i
detektorem zbudownym na dwch popularnych kiedy i dostpnych do tej pory
ukadach scalonych TBA 120S czyli UL1242.
Jednoczenie to ch przetestowania zmian konstrukcyjnych pozostaych blokw jak :
VFO, wzm. m.cz. , przeczanie N/O i sygnaw z generatorw za pomoc innego
rodzaju przekanikw, inne filtry pasmowe ze wzm. w.cz. i prostym ukadem ARW
czy te wzm. nadajnika zbudowanym na atwo dostpnym tranzystorze MOS-FET.
Przy testowaniu rnych wersji poszczeglnych blokw trxa, czsto towarzyszy
mj malutki wwczas synek Kacperek ...
Wanie dlatego, ten may trx, ktry zapocztkowa przed wieloma laty Andrzej
SP5AHT, zosta po tych wszystkich modyfikacjach nazwany imieniem mojego synka ...

Aktualna pcb ma jeszcze mniejsze wymiary (tylko15 x 15cm) i wbrew powszechnym trendom

nie jest przystosowana do montau elementw SMD!

Do radia nie trzeba wykonywa dodatkowych pytek drukowanych: skali F, VFO, S-metra

czy ARW, a jednostronne pcb z otworowaniem i opisem elementw oraz

zastosowanie duego wywietlacza w skali cyfrowej to ogromna zaleta szczeglnie dla wielu
starszych radioamatorw. Trx Kacper moe te znale si w obszarze zainteresowa modszych
kolegw, ktrzy chcieliby szybko i tanio zbudowa swoje pierwsze radio foniczne jak i bardziej

dowiadczonych krtkofalowcw jako dodatkowy trx do pracy z terenowego QTH.

Aktualne schematy skadaj si z dwch czci:

Trx Kacper 2011 - wersja z VXO - schemat rev1.4a (Part 1)

TRX SSB QRP "KACPER" skala + S-meter - skala do kacpra 1.4a (Part 2)
BUDUJEMY TRX SSB KACPER rev.1.4a

Przed przystpieniem do budowy urzdzenia kompletujemy elementy w/g spisu oraz

wyposaenie naszej pracowni w podstawowe przyrzdy i dodatki. Bd to:

- miernik uniwersalny (Voltomierz, Amperomierz, Omomierz)

- sonda w.cz. ( mona wykona samemu)
- miernik czstotliwoci (jeli nie mamy dobranych kwarcy)
- inne narzdzia typu: szczypce, lutownica, penseta, wiertarka, lupa itp.
- rubki i nakrtki M3, kawaek laminatu, obudowa Z1W, przewody, cyna i kalafonia

Ze wzgldu na to, e w TRX Kacper mona stosowa rne tranzystory

npn - nie naley sugerowa si rysunkami tranzystorw na pcb tylko patrze
na oznaczenie wyprowadze tranzystorw (ebc) na schemacie oraz w danych
katalogowych danego tranzystora (dotyczy wszystkich tranzystorw na pcb).

Cz elektronicz rozpoczynamy od dokadnego sprawdzenia samej pytki pcb.

Jeli wszytko jest OK, nie ma widocznych zwar pomidzy ciekami, wwczas
przystpujemy do wlutowania zwor oraz podstawek pod ukady scalone. Nastpnie
lutujemy dwa przekaniki miniaturowe cewkami do zewntrz pcb.

Po kadym lutowaniu dowolnego elementu dobrze jest sprawdzi wizualnie i elektrycznie

czy nie powstay mikrozwarcia od drobinek cyny. Do tego przyda nam si dowolna lupa i
omomierz naszego multimetru cyfrowego.
Dalsz budow trxa zalecam etapami czyli skadamy i wstpnie
uruchamiamy poszczeglne bloki trxa.

WZMACNIACZ M.CZ. + KLUCZ TRANZYSTOROWY

Zaczynamy od wlutowania rezystorw i kondensatorw.

W przypadku zastosowania w filtrze kwarcowym rezonatorw w maych obudowach
typu HC49s zamiast kondensatora 47uF z 5 nogi US3 (sygna wychodzi na gonik)
moemy wlutowa kondensator o wartoci 470uF.
Przy wlutowywaniu kondensatorw elektrolitycznych zwracamy uwag na ich
biegunowo (plus i minus).

Wlutowujemy te elementy klucza tranzystorowego znajdujcego si obok LM386

czyli dwa rezystory 10 k, rezystor 33 k, kondensator elektrolityczny 4,7 uF
(mona jego warto zwikszy do 10uF), dowolny tranzystor npn np. BC547
oraz diod 1n4148.
W przypadku tranzystora zwracamy uwag na waciwe rozmieszczenie
wyprowadze ebc na PCB.
Teraz na punkt +12V(O) przy LM386 podajemy zasilanie +12V (minus na mas)
i sprawdzamy czy na podstawce US3 (noga nr 6) pojawia si napicie zblione do
podanego napicia zasilania. Jeli jest OK to moemy po odczeniu zasilania
woy ukad w podstawk i podczy chwilowo gonik czy suchawki w
odpowiednio oznaczone na PCB miejsce.
Na wejcie LM386 (noga 3) wlutowujemy przewd ekranowany i dajemy go na
potencjometr obrotowy 10k w/g schematu ideowego (part 1).
Po ponownym wczeniu zasilacza i dotkniciu wolnego wyprowadzenia
potencjometru w goniku powinnimy usysze warkot, ktrego sia (gono)
da si regulowa potencjometrem obrotowym.
Jeli ukad pracuje poprawnie to moemy odczy zasilanie i gonik oraz dalej
kontynuowa budow naszego Kacperka.

Obok przekanika PK1 wlutowujemy diod 1n4148 oraz z drugiej strony kondensator
elektrolityczny 470uF/25V (moe by nawet 1000uF jeli si zmieci).
Zwracamy uwag na waciwe wlutowanie diody (anoda/katoda) oraz plus i minus
kondensatora. Przy przekaniku PK2 dajemy diod 1n4148 oraz kondensator 47nF
(ten przy potencjometrze montaowym 1k w generatorze BFO).

Od przekanika PK2 robimy poczenie przewodem ekranowanym w kierunku

ukadu US1 UL1242 (na pcb s to punkty BFO i BFO") oraz to samo robimy z
punktami VFO i VFO" (od PK2 do generatora VXO). Wlutowujemy te
rezystory 47 Ohm i kondensatory 1nF przy US1/US2.

Tu wana uwaga!

Dla lepszego zobrazowania, atwiejszego uruchomienia i ewentualnego serwisowania

w przyszoci - poczenia przewodami pomidzy punktami + 12V, +12V(O),
+ 12V(N) na pcb najlepiej wykona trzema rnymi kolorami. Na przykad:

- wszystkie punkty + 12V - czymy przewodem czerwonym (zasilanie urzdzenia)

- wszystkie punkty +12V (O) - czymu np. przewodem biaym (zasilanie blokw RX-a)
- wszystkie punkty + 12V (N) - czymy np. przewodem tym (zasilanie blokw TX-a)

Kolory oczywicie mog by inne, ale wana jest zasada.

Teraz od punktu +12V(N) przy przekaniku PK1 do punktu +12V(N) przy

diodzie 1n4148 (bdc elementem klucza blokujcego we LM386) i dalej
na cewk PK2 dajemy przewody (te) ukadajc je od razu wzdu pytki.
Bd to przewody podajcy napicie + 12V(N) z przekanika PK1 (podczas
wczenia przycisku PTT przy mikrofonie) na przekanik PK2 co spowoduje
zaczenie PK2 i zmian podawania napi w.cz. z generatorw BFO/VXO na
ukady US1/US2 czyli przy nadawaniu napicie w.cz. BFO poprzez styki
przekanika PK2 i elementy 47 Ohm oraz 1nF trafia na ukad US1
(wyprow.14 US1), a napicie w.cz. VXO poprzez styki przekanika PK2
oraz elementy 47 Ohm i 1nF trafia na ukad US2 (wyprow. 14 US2).
Przy odbiorze z cewki przekanika PK2 zostaje zabrane napicie +12V(N)
przez co sygnay BFO i VXO wracaj do pooenia pocztkowego
czyli VXO na US1 a BFO na US2. Przy okazji zasilanie +12V(N) zostanie te
podawane na w/w klucz blokujcy we LM386 przy nadawaniu.

Generatory BFO i VXO maj na stae (zarwno przy nadawaniu jak i odbiorze)
podane zasilanie +5V ze stabilizatora przy PK1. Mona teraz go wlutowa wraz
z kondensatorami elektrolitycznymi 47uF/25V i 100u/10V oraz 100nF (ten przy
100uF). Z punktu +12V przy stabilizatorze BFO przeprowadzamy przewd
(czerwony) do punktu +12V przy PK1.

Teraz mona poczy przewodem (w naszym przypadku biaym) punkty +12V(O)

od US3 (LM386) do + 12V(O) przy PK1.

PROGRAMOWALNA SKALA CZSTOTLIWOCI

Znajdujca si na pcb skala czstotliwoci zostaa wykonana w oparciu

o materiay zgromadzone na stronie DL4YHF.

http://www.qsl.net/dl4yhf/freq_counter/freq_counter.html

Oczywicie, sam ukad cieek na pcb Kacpra jest dostosowany do wymiarw i

rozmieszczenia elementw na naszej pytce. Na wejciu skala ma ukad wzmacniacza
na pojedyczym tranzystorze npn. Ja stosowaem 2sc2053, ale szkoda tego
tranzystora w tym miejscu i wystarczy zastosowa BC547.
Trzeba tylko dobra rezystor 56k* na poow napicia zasilania skali
(pamitajmy, e skala jet zasilana poprzez stabilizator 5V) czyli ok.2.5V na kolektorze
tranzystora. Przy BC547 bdzie to rezystor ok. 240k.

Budow skali zacznijcie od wlutowania stabilizatora napicia, kondensatorw

47uF i 100nF po obu stronach stabilizatora oraz dawika 100uH.
Teraz do punktu +12V przy stabilizatorze 7805 doprowadzamy napicie
(przewodem czerwonym) z najbliszego innego punktu +12V.
Podczamy zasilanie i sprawdzamy czy za stabilizatorem skali jest napiecie
ok. +5V. To samo napicie powinno pojawi si na nodze 14 podstawki pod
ukad US5 czyli nasz PIC 16f628.
Na innych nogach nie powinno by teraz adnego napicia!
Wyczamy zasilanie i wlutowujemy elementy wzmacniacza skali:
1,2k, 10nF, 100nF, BC547 (lub inny npn) i rezystor oznaczony
gwiazdk czyli 240k (przy zastosowaniu BC547). Wczamy ponownie zasilanie
i sprawdzamy czy na kolektorze jest napicie ok. 2.5V (patrz schemat Part2).
Jednoczenie nie moe by tego napicia na 3 nodze podstawki US5.
Jeli napicie rni si ponad 10% naley dobra rezystor z gwiazdk.
Gdy wszystko jest OK, lutujemy pozostae elementy skali. Jako SW stosujemy
switch, ktry normalnie ma styk rozwarty (patrz schemat Part2).
Jeli w naszej skali zastosujemy wywietlacz zegarowy, wwczas nie lutujemy
rezystora 1k idcego od 7 nogi ukadu PIC16F628 do wejcia dp
naszego wywietlacza.
PCB przystosowano zarwno do wywietlacza z 12-stoma wyprowadzeniami
w jednym rzdzie np.TOF-5461, ktry mona wlutowa bezporednio w
pytk jak i do wszystkich innych wywietlaczy z dwoma rzdami wyprowadze.
Wwczas taki wywietlacz czymy odcinkami przewodw z naszym pcb.
Naley zna wyprowadzenia czyli kart katalogow naszego wywietlacza
aby wiedzie na ktrych nogach s wejcia: e,d,dp,c,g, dip1, itd. ...
Jeli wszystko jest OK to wkadamy wczeniej zaprogramowany pod
dany typ wywietlacza (WA lub WK) PIC16F628 w podstawk i wczamy
zasilanie. Na wywietlaczu po krtkiej chwili powinna wieci si ostatnia cyfra
zero. ( punkt FRQ" na pcb jest aktualnie nigdzie nie podczony).

GENERATOR BFO (GFN)

Generator fali nonej zbudowany jest na tranzystorze npn typu BC 547.

Czstotliwo naszego generatora powinna by wysza od czstotliwoci
poredniej o ok. 2 khz czyli wynosi ok. 8.666Mhz (jeli filtr jest 8664MHz).
Osigniemy to poprzez dodanie w szereg za rezonatorem kwarcowym
trymera (do masy).
Napicie w.cz. generatora BFO jest pobierane z dzielnika w emiterze
tranzystora BC547. Dzielnik ten w naszym przypadku to rezystor 330 Ohm oraz
potencjometr montaowy 1k, ktrym regulujemy waciwy poziom napicia w.cz.
Napicie to, mierzone sond w.cz. podczon do multimetru - nie powinno
przekracza 50mV na nce 14 ukadu US2 - UL1242 (TBA120S).
Z reguy naley ustawi minimaln warto napicia przy ktrym RX
pracuje poprawnie, a TX ma najmniejsz non na wyjciu antenowym (regulacja
potencjometrem montaowym w BFO i modulatorze).
Na tym etapie budowy pot. mont. 1k w BFO ustawiamy w pooeniu rodkowym.

czymy przewodem punktu FRQ" naszej skali czstotliwoci z emiterem

BC547 w BFO. Ustawiamy trymer tak aby w skali zacza wskakiwa ostatnia cyfra 6
czyli odczyt 8666

Teraz bezwzgldnie odlutujmy przewd czcy wejcie skali FRQ" z BFO!

GENERATOR VXO

W Kacprze uywamy p.cz. 8.664Mhz i aby uzyska odbir stacji na 80m musimy
zastosowa odpowiedni czstotliwo generatora przestrajanego VXO.
W tym przypadku bdzie to czstotliwo mniejsza od czstotliwoci poredniej o
czstotliwo pasma.

Nasz generator dziki zastosowaniu rezonatora ceramicznego 5Mhz jest do stabilny.

Jeli chcemy jeszcze bardziej poprawi stabilno w czasie zalecam stosowa w dzielniku
dobrej jakoci kondensatory styrofleksowe lub mikowe (kondensatory 220pF w VXO).
Naley pamita aby na pcb od strony druku koniecznie przylutowa rezystor 1k
od Emitera do masy (emiter tranzystora przy rezonatorze ceramicznym).

Teoretycznie napicie w.cz. VXO doprowadzone na 14 nog UL1242 US1 (przy odbiorze)
nie powinno przekroczy 50mV, ale w praktyce naley ustawi takie napicie w.cz.
przy ktrym zauwaymy jak najmniejszy poziom "ptaszkw" w odbiorniku.
Na pocztek wlutujcie 0,15k a ewentualnie pniej przy kocowym uruchamianiu
urzdzenia mona pobawi si w dobranie tego rezystora.

Dziki zastosowaniu rezonatora ceramicznego nasz generator pracuje od razu

w odpowiednim zakresie czstotliwoci. Jego grny zakres (dolny zakres pasma 80m)
jest uzaleniony od danego egzemplarza rezonatora ceramicznego 5Mhz.
W praktyce rezonatory maj czsto nieco nisz czstotliwo rezonansu ok. 4.984Mhz
i dlatego pocztek naszego pasma moe zacz si od ok. 3.680Mhz.
Czasem mona trafi na seri rezonatorw pracujcych ok.20khz wyej od tego co napisano na
ich obudowie czyli rezonans na ok. 5.020Mhz.
Wwczas pasmo przestrajania naszego Kacpra zacznie si poniej 3.650Mhz.

Znacznie lepiej jest w drug stron. Nasz generator a waciwie jego czstotliwo mona
zmienia o ok. 80-120khz dziki przecigniciu czstotliwoci rezonatora ceramicznego
za pomoc kondensatora strojeniowego o wartoci ponad 200pF.
W tym przypadku im wicej pF tym wikszy zakres przestrajania. W praktyce przy
kondensatorze strojeniowym ok. 200-400pF mamy ok.80-110khz przesunicia generatora
w stron niszych czstotliwoci co w rezultacie pozwala przestroi nasz TRX do
ponad 3.760Mhz.

Jeli chcemy aby radio pracowao do ponad 3.800Mhz (koniec pasma 80m) wwczas
pomidzy rezonator ceramiczny a kondensator strojeniowy naley szeregowo wstawi
dawik ok.10-22uH (dobra dowiadczalnie).
Automatycznie trzeba bdzie znacznie zmniejszy pojemno naszego kondensatora
strojeniowego, tak aby pocztek zakresu generatora by w okolicy 4.859Mhz czyli
5khz za kocem pasma 80m - 3.805Mhz.
Wynika to z wyliczenia 8.664Mhz (porednia) minus 3.805Mhz (5khz za kocem pasma)
rwna si 4.859Mhz (VXO).

Chcc sprawdzi zakres generowania VXO naley do punktu oznaczonego na pcb

FRQ - podczy wejcie wczeniej zbudowanej skali cyfrowej.

Punkt FRQ w VXO czymy z punktem FRQ" w skali czstotliwoci.

Krcc kondensatorem strojeniowym wskazania powinny by przyblione jak wyej.

Aby nasza skala zacza pokazywa waciw czstotliwo pasma 80m naley j
zaprogramowa uywajc do tego przycisku SW znajdujcego si obok US5.
Wczeniej w PICu16F628 powinien znale si wsad czyli hex, ale o tym jest na
stronie autora skali czyli DL4YHF jak rwnie na http://www.sp-qrp.pl

PROGRAMOWANIE SKALI F

Jeli wczeniej wgralimy do Pica program (hex) w ktrym jest ju IF 8.664Mhz

to programowanie wykonujemy w nastpujcy sposb:

Wciskamy przez duszy czas switch SW. Na wywietlaczu pojawi si napis

Prog
Puszczamy SW i wywietlacz wskae

quit
Wciskamy 4 x krtko przycisk SW a do uzyskania na wywietlaczu napisu

tabl
Teraz ponownie wciskamy i trzymamy SW przez chwil - cyfry zaczn miga.
Puszczamy SW i na wywietlaczu ukae si napis

4550
Naciskamy 2 x krtko SW i wyswietlacz pokae nam nasz czstotliwo IF czyli

8664
Wciskamy i przytrzymujemy duej SW (cyfry zamigocz).
Puszczamy SW i na wywietlaczu ukae si napis

Add
Wciskamy krtko raz SW i na wywietlaczu pojawi si napis

Sub
Wciskamy i przytrzymujemy duej SW (cyfry zamigocz).

Koniec procedury. Na wywietlaczu naszej skali moemy zaobserwowa

na jakiej czstotliwoci pasma 80m aktualnie si znajdujemy oraz
sprawdzi zakres przestrajania naszego TRX-a.

Gdy w naszym PICu nie ma wpisanej w kodzie hex czstotliwoci 8.664Mhz, wwczas
musimy za pomoc pomiaru naszego generatora BFO i odpowiedniego wciskania
switcha SW sami wprowadzi do skali czstotliwo IF.
Jak to zrobi znajdziecie na stronie ukasza SQ2DYL pod linkiem

http://www.sp-qrp.pl/modules.php?name=Downloads&op=getit&lid=30
DRABINKOWY FILTR KWARCOWY

Pytka przystosowana jest do zastosowania rnych wykona filtru

i rnego dopasowania go do reszty obwodu.

W naszym przypadku bdzie to 6-cio kwarcowy filtr drabinkowy oparty

o kwarce w obudowach HC49s (mae obudowy kwarcy).
.
Naley dobra w miar jednakowe kwarce czyli zblione do siebie czstotliwociami
8.664Mhz. Rnica czstotliwoci pomidzy rezonatorami
nie powinna przekracza 50Hz a najlepiej jak jest jeszcze mniejsza.

Przykad filtru 6 kwarcowego z max. rnic rezonatorw 40Hz:

1.rezonator - 8.663.61
2.rezonator - 8.663.58
3.rezonator - 8.663.59
4.rezonator - 8.663.58
5.rezonator - 8.663.57
6.rezonator - 8.663.60

Do doboru rezonatorw potrzebny jest generator (mona wykorzysta nasze BFO)

oraz czstotliwociomierz pokazujcy 10ki Hz czyli co najmniej 6 cyfr.
Nie nadaje si do tego skala Kacpra umieszczona na naszej PCB.

Wylutowujemy kwarc z BFO i od strony druku wlutujemy 1-szy rezonator (z tym e

pomijamy trymer 50pF w BFO i drug nog rezonatora dajemy bezporednio do
masy. Wczamy zasilanie a do BC547 podczamy miernik czstotliwoci. Czekamy
dusz chwil i zapisujemy na kartce dane 1-wszego rezonatora. Nie wyczajc napicia
zasilania wylutowujemy ostronie rezonator (tak eby nic nie zewrze). Kartk wraz z
kwarcem odkadamy. Wlutowujemy drugi rezonator i powtarzamy cykl. To samo
robimy z pozostaymi kwarcami. Do wybrania kompletu rezonatorw musimy kupi
20-30sztuk, ale czasem i ta ilo moe okaza si za maa.

Gdy wybierzemy rezonatory , ktrych rnica czstotliwoci bdzie nie

wiksza jak 50Hz to wlutowujemy je na pcb. Na we/wy filtru dajemy
kondensatory 8,2pF do masy oraz kondensatory 33pF pomidzy rezonatorami
do masy (patrz schemat i foto filtru na niskich rezonatorach).

Pomijamy 8,2pF a 33pF zastpujemy innymi kondensatorami i lutujemy wszystkie

elementy w filtrze jak na pcb w przypadku zastosowania filtra zbudowanego w oparciu
o kwarce w wysokich obudowach. Wwczas te stosujemy dodatkowo dopasowanie
poprzez tranzystor pnp BC177(to rozwizanie nie jest pokazane na schemacie).

Cay filtr mona zaekranowa lub poczy obudowy rezonatorw wchodzcych w

jego skad do masy za pomoc np. srebrzanki. S na to otwory przy filtrze.
(patrz punkt GND na pcb - przy filtrze kwarcowym - od strony rezonatora X1) .
W zalenoci od zastosowanego rodzaju filtra drabinkowego - zaraz za filtrem (od
strony US2) dajemy rezystor 2,4k do masy (mae kwarce w filtrze) lub 0,51k
(due kwarce w filtrze - nie ma na schemacie).
Do BFO wlutowujemy wczeniej wylutowany rezonator kwarcowy 8.664Mhz.
Jest to tak zwany pilot, ktrego odpowiednie ustawienie trymerem na zboczu filtru
daje nam waciw wstg a co za tym idzie zrozumiao emisji ssb.
Pamitamy, e BFO mamy w tym wypadku odsun od rodkowej czstotliwoci
filtru drabinkowego ok. 2khz czyli ma to by warto ok. 8.666Mhz.
Jeli nie krcilimy trymerem po wczeniejszym strojeniu BFO i nie
zamienilimy na 100% rezonatora podczas dobierania kwarcy do drabinki
to zostawiamy bez dodatkowego pomiaru.

BLOK CZSTOTLIWOCI POREDNIEJ

Naley wlutowa wszystkie elementy przy ukadach US1 i US2 zaczynajc od

rezystorw, kondensatorw, pot. montaowych, dawikw oraz diod.
Na tym etapie nie lutujemy jeszcze elementw wzm.wcz. Rx-a .

Oczywicie zwracamy baczn uwag na poprawno lutowania,

waciw biegunowo kondensatorw elektrolitycznych oraz wyprowadzenia diod.

Na razie nie lutujemy rezystorw oznaczonych gwiazdk na pcb - przy US1 i US2.
Bd to odpowiednio 560k* i 820k*.

Jeli mamy wlutowane wszystkie elementy wchodzce w skad bloku p.cz. to czymy
przewodem (w naszym przypadku czerwonym) punkty + 12V przy US1 i US2 i dalej
do +12V przy stabilizatorze 7805 obok BFO.
Dodatkowo od punktu + 12V(O) znajdujcego sie przy pot. montaowym 4,7kOhm
(obok US1) przeprowadzamy biaym przewodem poczenie do punktu + 12V (O)
przy przekaniku PK-1.

Wyjcie z detektora zbudowanego na US2 (na pcb oznaczone jako wy m.cz)

czymy z potencjometrem obrotowym 10 kOhm, ktry podaje sygna na wzm. mcz.
US3 LM386 (wykonany we wczeniejszej fazie budowy urzdzenia).
Do punktu zas -+12V przy PK-1 podczamy zasilanie i sprawdzamy napicia
na podstawkach US1 i US2. Najwaniejsze z nich to napicia zblione do napicia
zasilania (12V) na nogach nr 11 podstawek ukadw scalonych US1 i US2.
Jeli jest OK to wyczamy zasilanie i wkadamy nasze UL1242 w podstawki
(patrzc na waciwy kierunek i numeracj nek).

Teraz przy US 1 w miejsce rezystora oznaczonego gwiazdk (560k*)

wlutowujemy rezystor ok. 500k.
Ponownie wczamy zasilanie, zwieramy punkt PTT znajdujcy si przy przekaniku
PK-1 do masy (wlutowa na PTT kawaek przewodu i po wczeniu zasilania dotkn
tym przewodem masy - powinno by sycha zadziaanie przekanikw) i
sprawdzamy miernikiem (voltomierzem) napicie na 3 nodze ukadu US1
- powinno by zblione do poowy napicia aktualnego zasilania czyli wynosi ok.6V
przy zaoeniu, e zasilanie to12V. Jeli wskazane na mierniku napicie jest
znaczco mniejsze lub wiksze od 6V to zmieniamy nasz rezystor o ok.100k
i mierzymy ponownie przy zaczonym PTT.
Powtarzajc operacje doprowadzamy do stanu, kiedy nasz Voltomierz wywietli
ok. poow nap. zasilania trx-a.

To samo robimy z rezystorem 820k* przy US2 z tym, e nie zwieramy PTT do masy!
Nie naley sugerowa si podanymi na pcb wartociami rezystorw oznaczonych
gwiazdk, gdy ich warto ulega zmianie w zalenoci od zastosowanych
egzemplarzy ukadw scalonych UL1242(TBA120S). Generalnie maj one mie
tak warto aby na nodze 3 ukadw US1 i US2 wystpowao napicie zblione
do poowy napicia zasilania czyli ok. 6V przy zasilaniu 12V.

Po wlutowaniu rezystorw staych wczamy zasilanie i w goniku powinnimy

usysze szum. Jeli tak nie jest to zobaczmy jak ustawiony jest potencjometr
obrotowy 10k , ktry reguluj si sygnau. Jeli nadal nie syszymy szumu to
znaczy, e mamy le ustawiony potencjometr montaowy 4,7k przy ukadzie US1.
Ustawmy go ze skrajnego pooenia na rodek. Teraz musi szumie, a jeli nie
to znaczy, e popenilimy bd przy lutowaniu elementw lub podczeniu napi
+12V, +12V(O), +12V(N) - w szukaniu bdu pomocne oka si 3 kolory przewodw.
W kadym punkcie oznaczonym na pcb jako + 12V oraz +12 (O) do ktrych ju
doprowadzalimy kolorowe przewody - po podczeniu zasilania
powinnimy mie napicie ok.12V.

Jeli tak nie jest to musimy poszuka przyczyny bdu!

Zakadajc, e wszystko jest OK dotykamy wkrtakiem (trzymanym za metalow cz

doni) nogi nr 7 ukadu US1 (UL1242). Powinno to spowodowa wyran zmian w
goniku a czasem nawet odbir silniejszych stacji amatorskich lub radiofonicznych.

FILTR PASMOWY ODBIORNIKA

Nawijamy na toroidach T37-2 (czerwony Amidon) 2szt. cewek po 44zw drutem

DNE 0,35mm . Rbmy to starannie, ukadajc zwoje na obwodzie rdzenia.
Bd to nasze cewki L2 oraz L3. Jeli nie mamy drutu nawojowego o takiej rednicy
to zastosujmy DNE 0,3 lub inny. Wane aby zwoje zmieciy si na obwodzie rdzenia.
Na cewki L2/L3 nawijamy uzwojenia sprzgajce np. kolorowym drutem w igielicie.
Bd to 4 zwoje na jeden rdze i 4 zwoje na drugi rdze od strony zimnego koca
(masy) uzwojenia gwngo (rezonansowego). Bd to nasze cewki L1 i L4.

Bierzemy w peni nawinity rdze i odizolowujemy kocwki. Cynujemy je.

Teraz wlutowujemy nasz cewk L1 i L2 na pcb. Naley zwrci uwag na poprawny
monta i nie zamieni miejscami uzwojenia L1 z L2. Najlepiej najpierw wlutowa L2,
zmierzy omomierzem czy jest przejcie na ciekach pcb a pniej wlutowa
uzwojenie sprzgajce L1 (te od strony we Rx* i 2x1n4148).
Podobnie robimy z cewkami L3 i L4 z tym, e najpierw wlutowujemy uzwojenie L3,
sprawdzamy omomierzem przejcie, a nastpnie lutujemy L4 i powtarzamy pomiar.

Jeszcze raz zwracam uwag na nie zamienienie miejscami uzwoje

rezonansowych ze sprzgajcymi czyli L1 z L2 i L3 z L4.

Obok lutujemy trymery 50pF i kondensatory oznaczone gwiazdk. Ich warto

powinna wynosi ok.160-180pF oraz kondensator sprzgajcy. Przy cewce L1
wstawiamy diody 1n4148 odwrcone do siebie (patrz schemat ideowy i pcb).
Teraz bierzemy kawaek przewodu w igielicie i czymy gorcy koniec cewki L4
z kondensatorem 150pF przy 7 nodze ukadu US1 (punk K"na pcb).

Wczamy zasilanie a do punktu oznaczonego na pcb jako RX" ( przy cewce L1)
podczamy gorc y fidera anteny np. dipola pfalowego 2 x 19,5m.
Ekran anteny (przewodu koncentrycznego) czymy z mas budowanego TRX-a.

Teraz ustawiamy si na czstotliwoci ok. 3.715Mhz i krcimy trymerami przy

cewkach L2, L3 tak aby uzyska max. si odbieranego sygnau. Jeli obok
pracuje jaka stacja to wstrajamy si w ni i krcc trymerami uzyskujemy
najwiksz si odbieranegosygnau. Najlepiej regulacji dokona na sabo syszalnej stacji.
Jeli stacje s nieczytelne to prawdopodobnie musimy delikatnie przeregulowa BFO.

Jeli odbiornik pracuje prawidowo to gratuluj.

Na razie nie wlutowujemy elementw wzm. w.cz., ARW i S-metra znajdujcych si

na pcb w okolicach przekanika PK-1 (BF256 i inne)

TX CZYLI NADAJNIK

W Kacprze VXO, BFO, p.cz. i filtr kwarcowy pracuj zarwno przy odbiorze
jak i nadawaniu. Dziki temu wiele elementw nadajnika jest ju wlutowane.
Pozostaje nam do zmontowania wzmacniacz wstpny i filtr pasmowy nadajnika,
driwer oraz wzmacniacz kocowy czyli PA.
Na kocu dodamy filtr dolnoprzepustowy, ktry bdzie pracowa zarwno przy
odbiorze jak i nadawaniu oraz dobudujemy ARW odbiornika.

Przy ukadzie scalonym US1 UL1242N znajduj si elementy podajce sygna z

mikrofonu do wzmacniacza mikrofonowego zbudowanego na pojedyczym
tranzystorze npn wchodzcym w skad samego ukadu US1 ( noga 4 - baza,
noga 3 - colektor, noga 12 - emiter). Na nog czwart US1 czyli baz tranzystora
wzmacniacza. mikrofonowego poprzez elementy 100nF, 4,7nF, dawik 1mH,
4,7nF podawany jest sygna m.cz. z mikrofonu dynamicznego.
Jeli nie wlutowalimy jescze w/w elementw podczas skadania bloku poredniej
czstotliwoci - uczymy to teraz.

WZM. WSTPNY i FILTR PASMOWY NADAJNIKA

Wlutowujemy elementy znajdujce si przed cewkami bdcymi obwodem
pasmowym nadajnika. Bd to: rezystory 0,1k, 10K, 1k, 22 ohm, kondensator 10nF,
dawik 22uH oraz tranzystor BC107 bdcy wzmacniaczem wstpnym nadajnika.
Teraz przystpujemy do nawinicia cewek filtru pasmowego Tx-a (L5, L6 i L7).
Wykonujemy to identycznie jak w przypadku obwodw odbiornika, z tym
e na cewce L5 nie dajemy uzwojenia sprzgajcego. Nawijamy 2 cewki
po 44zw. na Amidonie T37-2 i jako L7 dajemy 4zwoje.
Uzwojenie L7 nawijamy od strony zimnego koca (masy) na uzwojeniu L6.
Wlutowujemy w/w cewki oraz trymery 50pF, kondensatory Cx (ok.160-180pF),
kondensator sprzgajcy 18pF (moe by 22pF). Obok L5 wlutowujemy rezystor 2,2k.
Przypominam, aby nie zamieni miejscami cewek L6 i L7 oraz prawidowo
wlutowa elektrody tranzystora BC107.

DRIWER + PA + FDP

Zaczniemy od driwera. Wlutowujemy elementy 6,8k, 10 Ohm, 1k, dawik

zasilajcy driwer (nawin na waeczku ferytowym 10zw.DNE 0.3mm),
kondensatory 4,7nF, 47nF oraz tranzystor driwera czyli 2sc2053.
Nawijamy bifilarnie transformator TR1 dopasowujcy driwer do stopnia kocowego.
Bifilarnie czyli dwoma przewodami jednoczenie na obwodzie rdzenia. Przy rdzeniu z Ferystera
byo 2x6zw (indukcyjno ok. 6uH). Na FT37-43 bdzie prawdopodobnie 2 x 2 do 3zwoi.

Wlutowujemy elementy przy IRF 510/520. Bd to stabilizator 5V, kondensatory 100nF,

pot.monta. 4,7k i rezystory: 1k, 0,75k/0,5W, 10 Ohm, 0,3 Ohma/1Wat.

Teraz lutujemy elementy przy przekaniku PK-2. Bdzie to dawik na prd co najmniej 2A
(ok.10 -15uH). Za dawikiem - w kierunku TR2 - wlutowujemy kondensator 100nF oraz
10nF/250V (przy IRF 520 moe by nawet 68-100nF/250V lub 400V).
Nawijamy szerokopasmowy transformator wyjciowy TR2, dopasowujcy IRFa
do reszty ukadu. Wykonujemy go podobnie jak TR1 z tym, e nawijamy na innym rdzeniu.
Moe to by dwuotworowy rdze stosowany w TV. Nawijamy wwczas bifilarnie 2 x 6 zw
lub 2 x 5/6 zw na rdzeniu FT50-43 przewodami o dwch kolorach. (indukcyjno od ok.
20uH do ok. 60uH). TR2 wlutowujemy zgodnie ze schematem.

Moemy sprawdzi poprawno montau i poczy przewodami punkty +12V(N)

przy wzmacniaczu wstpnym i driwerze do punktu +12V(N) przy przekaniku PK2.

Potencjometr 4,7k przed tranzystorem IRF ustawiamy w rodkowe pooenie.

Wczamy zasilanie i sprawdzamy (po zwarciu punktu PTT do masy) czy na
kolektorach wzm. wstpnego BC107 oraz drivera 2sc2053 wystpuje napicie ok.12V
Sprawdzamy te napicie stae bezporednio za stabilizatorem 5 V ustalajce punkt
pracy tranzystora IRF- musi by zblione do 5V.
Wyczamy zasilanie i wlutowujemy tranzystor IRF przykrcony do radiatora.

Radiator ma by przykrcony do pcb poprzez podkadki izolacyjne wykonane np. z

laminatu pozbawionego miedzi. Naley bezwzgldnie sprawdzi czy metalowa obudowa
tranzystora IRF nie ma bezporedniego poczenia z minusem zasilania czyli mas trx-a.
Dokonujemy tego omomierzem z naszego multimetru.

Wyjcie z PA oznaczone na pcb jako W (za PK-1) czymy przewodem ekranowanym

z wejciem FDP czyli punktem W"przy cewce L8.
Nawijamy cewki L8 i L9 na T44-2 drutem DNE 0,5mm lub w igielicie dajc po ok. 18zw.
Wlutowujemy kondensatory 820pF i 1,5nF (dobrze jak te bd na napicia co najmniej 250V).
Punkt ANTENA przy cewce L9 czymy z gniazdem antenowym.

Tak powsta filtr FDP ktry dziaa zarwno przy nadawaniu jak i odbiorze.

Obciamy wyjcie antenowe rezystorem 50 Ohm/4Waty do masy (mog by dwa

rwnolegle poczone rezystory 100 Ohm/2waty).

Teraz naleaoby sprawdzi prdy spoczynkowe naszego wzmacniacza nadajnika.

Powinny one wynosi ok. 4-6mA we wzmacniaczu wstpnym na BC107
i ok. 40-60mA w driwerze na 2sc2053.
Pomiaru mona dokona bez uycia amperomierza poprzez pomiar spadku napiecia na
rezystorach emiterowych (0,1k przy BC107 i 10 Ohm przy 2sc2053).
Voltomierz powinien pokaza na obu rezystorach napicia ok. 0,4-0,6V przy
wczonym PTT i braku wysterowania z mikrofonu.

Do punktu +12V znajdujcego si przy daw/2A dajemy w miar grubszy przewd

ktry czymy poprzez bezpiecznik 3A i amperomierz naszego multimetru
bezporednio z plusem zasilania Kacpra.

Zaczamy TRX, wczamy PTT czyli przechodzimy na nadawanie i obserwujemy

Amperomierz (uwaga na waciwe podczenie przewodw pomiarowych multimetru).
Delikatnie regulujc pot. monta. 4,7k (obok filtru FDP) ustawiamy prd
spoczynkowy IRFa na ok.0,2A - 0,25A (200-250mA)

Na sztuczn anten czyli nasz rezystor 50 Ohm/4Waty dajemy sond w.cz.

(podczon do voltomierza DC naszego multimetru).

Ponownie zaczamy PTT i bez podczania mikrofonu wstpnie rwnowaymy modulator.

Krcimy delikatnie potencjometrem montaowym 1M przy US1 (UL1242). Staramy uzyska si
jak najmniejsz warto napicia w.cz. na multimetrze wyposaonym w sond w.cz..
Moe zaj potrzeba zmiany zakresu naszego multimetru (wszystko zaley w jakim ustawieniu
s aktualnie trymery w filtrze pasmowym nadajnika.
Jeli zauwaalnie spad sygna po rwnowaeniu modulatora to mamy poow sukcesu.

Zapinamy mikrofon i stroimy filtr pasmowy nadajnika na najwiksze wskazanie w.cz.

na gniedzie antenowym z podpitym sztucznym obcieniem zamiast anteny.
Do strojenia filtra Txa najlepiej uy stroika z tworzywa sztucznego lub maego
wkrtaka z izolowan rkojeci.
Zwikszamy wzmocnienie mikrofonu za pomoc pot. montaowego 4,7k przy US1 i
powtarzamy strojenie. Kilkukrotnie powtarzamy operacj rwnowaenia modulatora za pomoc
pot. mota. 1M na najmniejsz non na wyjciu antenowym oraz strojeniu filtra pasmowego
nadajnika na maksimum sygnau. Generalnie mamy doj do sytuacji gdy na wyjciu
antenowym uzyskamy max. napicie w.cz. przy gwizdaniu do mikrofonu, a podczas ciszy
(mikrofon zasonity) napicie bdzie minimalne.

Teraz naleaoby odsucha sygna na innym odbiorniku. Jeli okae si, e

musimy skorygowa ustawienie trymera w BFO z powodu niewaciwej modulacji
czy braku mocy na wy. antenowym to ca operacj rwnowaenia modulatora,
czuoci mikrofonu i strojenia cewek nadajnika naley bezwgldnie powtrzy!

Na zbudowanych w ten sposb kilku egzemplarzach TRXa Kacper z VXO uzyskaem

moc w okolicach 3,5-4Waty/ 19-20,5V w.cz (IRF510) przy zasilaniu z zasilacza stab.13,5V
oraz duym wysterowaniu mikrofonu.
Na IRF520 ju przy napiciu zasilania 11,8V i mniejszym wysterowaniu mikrofonu
uzyskaem ok.5Wat/ 22-24V w.cz.

Przy pomocy tych bartkopodobnych urzdze z mikrofonem w postaci wkadki telefonicznej

W66 i antenie typu dipol zawieszonej tylko 5m nad gruntem - wykonaem wiele cznoci z
rnymi okrgami SP. Korespondenci pozytywnie wypowiadali si na temat modulacji, a
sia sygnau wielokrotnie wychylaa wskaniki Smetra korespondentw na ponad 9S.
Oczywicie przy sabszych warunkach propagacyjnych lub duym poziomie zakce
byy te gorsze raporty.

Wrcmy jednak do dokoczenia naszego Kacpra

ARW i S-METER/Vant

Chciabym nadmieni, e stosowanie dodatkowego wzmacniacza w.cz. RX-a opartego o

BF256 (BF245B) do tego urzdzenia nie jest koniecznoci. Mona wlutowa tylko elementy
ARW i S-metra, pomijajc wzm.wcz. odbiornika. W tym przypadku zmiecie kondensator
150pF idcy od 7 nogi US1 na 10nF, a drugi 150pF zastpcie zwor. Dokonajcie
poczenia przewodem punktw R i R" oraz doprowadcie sygna z ARW na we LM3914.
Takie rozwizanie czasem moe by lepsze od stosowania dodatkowego wzmocnienia toru Rx-a.
Jeli jednak uznacie, e chcielibycie mie wicej wzmocnienia sygnau w.cz. z anteny to
postpujcie jak poniej.

Odlutowujemy wczeniej podczony przewd czcy punkt K" z cewk L4

(wylutowujemy przewd tylko od strony cewki L4 i dajemy go na punkt K tu obok d.100uH).
Lutujemy wszystkie pozostae elementy znajdujce si przy cewkach odbiornika
a nalece do wzm. w.cz. poczonego z prost automatyczn regulacj wzmocnienia i
sterowaniem S-metra oraz do klucza tranzystorowego blokujcego wejcie US1 przy nadawaniu.
Bd to trzy tranzystory npn np. BC547, jeden fet typu BF256 (BF245B)
oraz dwie diody germanowe z serii AAP i pozostae elementy.
Na pytce dwa tranzystory npn to 2sc2053, ale bez problemu dajemy BC547 pamitajc o
odpowiednim wlutowaniu ebc (nie patrzymy na rysunek tranzystora).
Przy wszystkich tranzystorach npn na pcb s dodatkowe otwory na Emiter co uatwia
stosowanie tranzystorw majcych inne wyprowadzenia.
Prosz si nie zraa jeli wok zostanie wolny otwr na masie.

Jeli wlutowalimy elementy to podczamy do dwch miejsc napicie +12V(O) z najbliszego

wolnego punktu +12V(O). Podajemy te napicie +12V(N) na klucz zwierajcy dodatkowo
wejcie odbiornika do masy przy nadawaniu. Punkt ten +12v(N) znajduje si powyej K" a
poniej R" na pcb. Naley go poczy z najbliszym wolnym punktem +12V(N).
Wykonujemy dodatkowe poczenie przewodem punktu R" (niedaleko dawika d/2A)
z punktem R (przy US2 - obok 820k*) - to poczenie zwizane jest z dziaaniem ARW.

Teraz moemy ponownie poda zasilanie i podczy anten na wejscie odbiornika.

Zauwaymy, e max. gono caego toru audio troch zmalaa, ale silne sygnay nie bd
powodoway tzw. "urywania ucha" jak ma to miejsce bez ARW przy suchaniu sabej stacji i
nagemu wejciu na kana - stacji duo, duo silniejszej.

Przystpujemy do uruchomienia S-metra na LM 3914 i linijce diodowej.

Wlutowujemy rezystor 3,3k oraz kondensator 100nF. czymy przewodem punkt in przy 4
nodze US4 z punktem Smeter-in US4 (niedaleko diod AAP na PCB).

Moemy wlutowa nasz linijk diodow 10-cioma nkami bezporednio w pcb (pozostae 10
czymy przewodami) lub umieci nasz bargraf na przedniej pycie urzdzenia
i cao poczy 11 przewodami. Podobnie wczeniej byo z wywietlaczem skali FRQ.
Pisz 11-stoma, gdy 10 ng bargrafu zewrzemy ze sob i damy na nie +5V.
Wybr umieszczenia linijki diodowej i wywietlacza FRQ pozostawiam Wam.
Jeli wybierzecie wlutowanie linijki i skali bezporednio w pcb - polecam to rozwizanie - to naley
wygi 10 ng o kt 90 stopni (wyginamy nogi od strony napisu na obudowie bargrafu).
Wygite nogi wlutujemy bezporednio w pcb, a pozostae 10 czymy przewodami
na wprost z otworami po drugiej stronie LM3914. Wczeniej podajemy napicie +5V na
9 nog US-4 z punktu +5V do US4 znajdujacego si za stabilizatorem 5V w skali czstotliwoci.
Sprawdcie to napicie miernikiem w podstawce US4. Powinno pojawi si na
wyprowadzeniach 9 oraz 3 ukadu US-4.
Jak OK to wkadamy LM3914 w podstawk i lutujemy pozostae przewody czce bargraf
z wyjciami sterujcyli US-4 jak na schemacie (Part2).

Wczamy zasilanie i podpinamy anten. Widzimy jak pracuje nasz wskanik S-metra.
Teraz obserujc diody LED moemy ponownie sprbowa zestroi filtr pasmowy odbiornika.

Naley jeszcze poczy przewodem punkt: do gniazda anteny (na pcb przy wejciu mikrofonu)
z gniazdem antenowym, a bezporednio od samego gniazda anteny do masy dajemy rezystor 10k
(jest na niego miejsce przy driwerze 2sc2053 na pcb). Poczenia te zwizane s
z dziaaniem bargrafu w trybie wskanika modulacji czy inaczej Vant podczas nadawania.

Pozostaje woenie PCB do obudowy, podczenie zgodnie ze schematem (Part1)

tumika antenowego, dodatkowych gniazd i ewentualnie dodanie diody led sygnalizujcej
przejcie na nadawanie (nie ma jej na schemacie) oraz dodatkowego kondensatora
elektrolitycznego 2200uF/25V bezporednio na gniazdo zasilania (nie ma na schemacie).
Jeszcze raz odsuchanie sygnau na odbiorniku kontrolnym i ewentualna korekta BFO,
wzmocnienia mikrofonu i zrwnowaenia modulatora. Teraz moemy wyj w ETER.
ycz wielu ciekawych cznoci.

VY' 73

Wojtek SP4SKV
wzdm@gazeta.pl

P.s. Dzikuje Wszystkim, dziki ktrym (porednio) narodzi si w mojej gowie pomys
zbudowania trx-a ssb Kacper a szczeglnie:

Kacprowi i Monice za czas, ktry zamiast rodzinie powiciem konstrukcji

SP5AHT (za kultowego Bartka, ktrego modszym bratem jest trx Kacper )
SP2JQR (za artykuy i przekazywan wiedz na temat urzdze home made)
DL4YHF (za projekt niezwykle prostej skali czstotliwoci wykorzystany w Kacprze)
SP5DDJ, SQ7JHM, SP3TYF (za opisy urzdze QRP w sieci)
DL5SWB (za mini RC-Calculator bardzo przydatny przy nawijaniu cewek do Kacpra)
 Dodatkowo dzikuje:

SQ2DYL (za serwis www.sp-qrp.pl)

SP7BYG, SP2IJ i wielu, wielu innym kolegom (za testowe cznoci na 80m)
SQ9ATG (za znalezienie bdu w schemacie)
Marcinowi (za czasowe udostpnienie pomieszczenia na pracowni radiow)
Mateuszowi (za szybki kurs zmiany zapisw w kodzie hex)

Dzikuje wszystkim Radioamatorom, ktrzy kiedykolwiek zainteresowali si

lub by moe w przyszoci zainteresuj tym projektem.

Wojtek SP4SKV

Uwaga!

Nie sugerujcie si czstotliwoci BFO podan w tekcie, gdy Wasze filtry

mog mie zupenie inn czstotliwo rodkow, a dodatkowo moja F-miarka
moe mierzy inaczej:)

Czsto zrobione drabinki maj rodek na ok. 8.662Mhz a nie 8.664Mhz. Wwczas
BFO bdzie miao ok. 8.664MHz, jeli za drabinka miaaby czstotliwo na ok.
8.665Mhz wwczas BFO miaoby ok. 8.667Mhz.

Zasadniczo czstotliwo BFO ma by wysza o ok. 1.5-2.5khz od f poredniej.

Mona j dobra wstpnie przy odbiorze, a pniej skorygowa przy nadawaniu
poprzez odsuch sygnau na dodatkowym odbiorniku.