Centralna Komisja Egzaminacyjna

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu.

Ukad graficzny CKE 2011

UZUPENIA UCZE

miejsce
KOD UCZNIA PESEL na naklejk
z kodem

EGZAMIN UZUPENIA ZESP

W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM NADZORUJCY
CZ MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA
dysleksja
PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawd, czy zestaw zada zawiera 13 stron (zadania 124).
Ewentualny brak stron lub inne usterki zgo nauczycielowi.
2. Na tej stronie wpisz swj kod, numer PESEL i naklej naklejk z kodem.
3. Na karcie odpowiedzi wpisz swj kod i numer PESEL, wypenij matryc
znakw oraz naklej naklejk z kodem. KWIECIE 2012
4. Czytaj uwanie wszystkie teksty i zadania. Wykonuj zadania zgodnie
z poleceniami.
5. Rozwizania zada zapisuj dugopisem lub pirem z czarnym
tuszem/atramentem. Nie uywaj korektora.
6. W arkuszu znajduj si rne typy zada. Ich rozwizania zaznaczaj na
karcie odpowiedzi w nastpujcy sposb:
wybierz jedn z podanych odpowiedzi i zamaluj kratk
z odpowiadajc jej liter, np. gdy wybrae odpowied A:
Czas pracy:
60 minut

wybierz waciw odpowied i zamaluj kratk z odpowiednimi

literami, np. gdy wybrae odpowied FP lub NT:

lub

do informacji oznaczonych waciw liter dobierz informacje

oznaczone liczb lub liter i zamaluj odpowiedni kratk, np. gdy
wybrae liter B i liczb 1 lub litery NB:

lub

7. Staraj si nie popenia bdw przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeli si

pomylisz, bdne zaznaczenie otocz kkiem i zaznacz inn odpowied, np.

8. Rozwizujc zadania, moesz wykorzysta miejsce opatrzone napisem

Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie bd sprawdzane i oceniane.

Powodzenia!

GM-P1-122
Informacje do zadania 1.
Jednokomrkowe glony yjce w wodzie stawu rybnego wykorzystuj promieniowanie
soneczne w procesie fotosyntezy. Od iloci glonw i od intensywnoci wiata zaley ilo
wydzielonego przez nie tlenu. Na wykresie przedstawiono badane (w tych samych dniach)
wczesn wiosn dobowe zmiany iloci tlenu rozpuszczonego w powierzchniowej (00,5 m)
warstwie wody w trzech ssiednich stawach (o podobnej iloci glonw): A, B i C.

Na podstawie: K. Bieniarz, A. Kownacki, P. Epler, Biologia staww rybnych, Olsztyn 2003.

Zadanie 1.
Czy analiza tekstu i wykresu potwierdza prawdziwo poniszych stwierdze? Wybierz
T (tak), jeli stwierdzenie jest uzasadnione, lub N (nie) jeli jest nieuzasadnione.

Najwiksze wytwarzanie dobowe tlenu jest w stawie C. T N

Najwicej rozpuszczonego tlenu zawiera woda staww pod koniec dnia. T N

Zadanie 2.
Wybierz spord podanych zestaw, w ktrym poprawnie przyporzdkowano choroby do
odpowiednich kategorii.

Nowotworowe Genetyczne
A. malaria hemofilia
B. rak skry mukowiscydoza
C. AIDS rak skry
D. rak puc opryszczka

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 2 z 13
Informacje do zada 3.5.
W futrze maej rolinoernej myszy, yjcej w lasach Kostaryki, przebywa stale kilkanacie
chrzszczy. Owady wczepiaj si swymi silnymi uwaczkami w jej uszy i kark. Chrzszcze te
tylko bardzo rzadko mona spotka gdzie indziej ni w futrze myszy. Gryzo podrujcy
stale z gromad pasaerw nie wykazuje bynajmniej oznak osabienia ani niedokrwistoci.
Przeciwnie, tryska zdrowiem. Chrzszcze zaczynaj erowa dopiero w cigu dnia, gdy ich
gospodarz przebywa w norze. Opuszczaj wtedy jego futro i poluj na krwiopijne pchy, od
ktrych a roi si mysie gniazdo.
Na podstawie: D. Attenborough, Na ciekach ycia, Warszawa 1993.

Zadanie 3.
Poniszy schemat odpowiada acuchowi pokarmowemu opisanemu w tekcie.

I II III IV

Dokocz zdanie tak, aby otrzyma zdanie prawdziwe.

Na schemacie acucha pokarmowego mysz i chrzszcz zostay oznaczone odpowiednio

numerami

A. II i IV
B. I i II
C. III i IV
D. III i II

Zadanie 4.
Wybierz T (tak), jeli informacja jest prawdziwa, lub N (nie) jeli jest nieprawdziwa.

Pcha, w zalenociach opisanych w tekcie, jest

pasoytem. T N
ofiar. T N

Zadanie 5.
Dokocz zdanie tak, aby otrzyma zdanie prawdziwe.

Opisan zaleno midzy mysz a chrzszczami mona nazwa

A. symbioz.
B. pasoytnictwem.
C. konkurencj.
D. drapienictwem.

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 3 z 13
Zadanie 6.
Barwa oczu u ludzi dziedziczy si jednogenowo. Barwa oczu niebieska jest cech recesywn (a)
w stosunku do barwy brzowej (A). Matka ma oczy brzowe i jest homozygot dominujc,
a ojciec ma oczy niebieskie.
Jaki kolor oczu bd miay ich dzieci? Wybierz odpowied spord podanych.

A. Wszystkie dzieci tych rodzicw bd miay oczy niebieskie.

B. Wszystkie dzieci tych rodzicw bd miay oczy brzowe.
C. 50% dzieci bdzie miao oczy niebieskie i 50% dzieci bdzie miao oczy brzowe.
D. 75% dzieci bdzie miao oczy brzowe, a 25% dzieci bdzie miao oczy niebieskie.

Zadanie 7.
Na rysunku przedstawiono fragment ukadu okresowego pierwiastkw.

liczba atomowa symbol pierwiastka

11Na
Sd nazwa pierwiastka
1 23 18
masa atomowa (u)
1H 2He
1 Wodr Hel
1 2 13 14 15 16 17 4
3Li 4Be 5B 6C 7N 8O 9F 10Ne
2 Lit Beryl Bor Wgiel Azot Tlen Fluor Neon
7 9 11 12 14 16 19 20
11 Na 12 Mg 13 Al 14 Si 15 P 16 S 17 Cl 18Ar
3 Sd Magnez Glin Krzem Fosfor Siarka Chlor Argon
23 24 27 28 31 32 35,5 40

W poniszych zdaniach podano informacje o pierwiastkach i ich tlenkach.

Ktre to tlenki? Wybierz je spord podanych AE.

A. NO B. NO2 C. MgO D. SO2 E. SO3

W tym tlenku pierwiastek poczony z tlenem ma

7.1. wartociowo rwn II. W skad jdra atomu tego A B C D E
pierwiastka wchodzi 7 protonw.
Pierwiastki tworzce ten zwizek le w tej samej grupie
7.2. ukadu okresowego. Masa czsteczkowa tlenku tego A B C D E
pierwiastka jest mniejsza od 70 u.

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 4 z 13
Informacje do zada 8.9.
Jacek zaplanowa eksperyment z uyciem jednakowych gwodzi stalowych. Jego przebieg
zilustrowa rysunkiem.

Po kilku dniach obserwacji Jacek zapisa nastpujce wyniki.

Probwka Wynik
1. brak rdzy
2. rdza
3. brak rdzy
4. brak rdzy
5. bardzo duo rdzy

Zadanie 8.
Zaznacz T (tak), jeli uzasadnienie jest trafne, lub N (nie) jeli jest nietrafne
w odniesieniu do wykonanego eksperymentu.

Jacek wla do probwki 4. wod przegotowan, poniewa

gotowanie niszczy bakterie i inne drobnoustroje. T N

gotowanie usuwa powietrze rozpuszczone w wodzie. T N

Zadanie 9.
Ktre zdanie nie jest wnioskiem z eksperymentu Jacka? Wybierz odpowied spord
podanych.

A. Stal rdzewieje szybciej, jeli w wodzie jest sl.

B. Stal nierdzewna jest bardziej odporna na korozj ni stal zwyka.
C. Woda i powietrze to zasadnicze czynniki powodujce rdzewienie stali.
D. Brak wody lub powietrza sprawia, e korozja nie zachodzi.

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 5 z 13
Zadanie 10.
Ucze przeprowadzi dowiadczenie, ktrego przebieg przedstawiono na rysunku.

fenoloftaleina

Na

H2O H2O H2O H2O

Fe Ca Cu
1. 2. 3. 4.

Fenoloftaleina zabarwia si na malinowo w probwce 1. i 3.

Ktry wniosek z przeprowadzonego dowiadczenia jest poprawny? Wybierz odpowied

spord podanych.

A. W wyniku reakcji kadego metalu z wod powstaj zasady.

B. W wyniku reakcji sodu i wapnia z wod powstaj kwasy.
C. W wyniku reakcji sodu i wapnia z wod powstaj zasady.
D. W wyniku reakcji elaza i miedzi z wod powstaj kwasy.

Zadanie 11.
Na opakowaniu rodka do udroniania rur kanalizacyjnych zawierajcego stay wodorotlenek
sodu znajduj si nastpujce zdania: Uwaga! W adnym wypadku nie wlewa wody do
pojemnika z preparatem. W przypadku nieprzestrzegania tego ostrzeenia zachodzi moliwo
oparzenia wypryskujc ciecz!

Wybierz najlepsze wyjanienie tego ostrzeenia spord podanych.

A. Wodorotlenek sodu ulega gwatownemu rozkadowi, gdy si go ogrzewa, i dlatego ciecz

pryska.
B. Wodorotlenek sodu jest substancj rc i nie naley go rozpuszcza w wodzie, bo wtedy
pryska.
C. Podczas rozpuszczania wodorotlenku sodu w wodzie wydzielaj si znaczne iloci ciepa,
wskutek czego ciecz wrze i pryska.
D. Wodorotlenek sodu szybko wchania wod i dlatego ciecz pryska.

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 6 z 13
Zadanie 12.
W ktrym wierszu tabeli poprawnie scharakteryzowano wymienione wglowodory?
Wybierz odpowied spord podanych.

Metan Eten Etyn

A. jest gazem jest gazem jest ciecz
B. w jego czsteczce odbarwia wod bromow nie odbarwia wody
wystpuje wizanie bromowej
podwjne
C. odbarwia wod bromow ulega polimeryzacji jest gazem

D. jest zwizkiem nasyconym jest zwizkiem w jego czsteczce

nienasyconym wystpuje wizanie
potrjne

Zadanie 13.
Wzdu drg krajowych umieszczone s w rwnych odstpach (co 100 m) biao-czerwone
supki. Tomek, jadc z tat samochodem, zauway, e od pewnego czasu mijaj je rwno co
5 sekund. W pewnej chwili prdko samochodu zacza stopniowo male. Tomek,
kontynuujc w tym czasie swoje obserwacje, otrzyma dwa kolejne wyniki.
Ktre spord podanych niej wynikw (zapisanych w kolejnoci ich otrzymania) mg
uzyska Tomek?

A. 4 s i 3 s B. 3 s i 4 s C. 6 s i 7 s D. 7 s i 6 s

Zadanie 14.
Na rysunku pokazano przecinanie sznurka w punkcie S za pomoc noyczek.

Oce prawdziwo poniszych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub F jeli
jest faszywe.

Aby zwikszy warto siy tncej, naley sznurek przysun bliej

P F
punktu O.
Praca wykonana przez si tnc jest wiksza od pracy wykonanej
P F
przez si nacisku rki.

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 7 z 13
Informacje do zada 15. i 16.
Uczniowie, podzieleni na cztery grupy (IIV), otrzymali zadanie wyznaczenia mocy arwki.
W tym celu zbudowali obwody elektryczne, ktre przedstawili na schematach.

Zadanie 15.
Ktra grupa uczniw poprawnie zbudowaa obwd potrzebny do przeprowadzenia
pomiaru? Wybierz odpowied spord podanych.

A. I B. II C. III D. IV

Zadanie 16.
Grupa, ktra poprawnie zbudowaa obwd elektryczny, odczytaa, e napicie
i natenie prdu s rwne odpowiednio: 4,5 V i 0,3 A. Za pomoc ktrego dziaania
uczniowie oblicz moc arwki? Wybierz odpowied spord podanych.

4,5 V 0,3 A
A. B. 4,5 V 0,3 A C. D. 4,5 V + 0,3 A
0,3 A 4,5 V

Zadanie 17.
Uczennica wyznaczya objto zabawki o masie 20 g po zanurzeniu jej w menzurce z wod
za pomoc sztywnego, cienkiego drutu (patrz rysunek).

Nastpnie zdja zabawk z drutu i wrzucia j do miski wypenionej wod (przyjmij gsto
g
wody rwn 1 3 ).
cm
PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 8 z 13
Czy zabawka bdzie w misce pywa, czy zatonie? Wybierz odpowied A albo B i jej
uzasadnienie 1. albo 2.

Zabawka bdzie warto siy wyporu dziaajcej na zabawk

A. 1.
pywa, jest mniejsza od ciaru zabawki.
poniewa gsto zabawki jest mniejsza od gstoci
B. Zabawka zatonie, 2.
wody.

Zadanie 18.
Janek ma wad wzroku. Poniej na uproszczonym rysunku przedstawiono bieg dwch
promieni wietlnych od przedmiotu do wntrza jego oka.

siatkwka

obraz
przedmiotu
soczewka
oka

Dokocz ponisze zdania: wybierz waciwe odpowiedzi spord podanych.

Janek jest A / B.
W celu skorygowania wady wzroku powinien otrzyma soczewki okularowe
o ksztacie C / D.

A. dalekowidzem B. krtkowidzem
C. D.

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 9 z 13
Zadanie 19.
Na rysunku przedstawiono fragment mapy poziomicowej.

Ktra informacja jest prawdziwa?

A. Punkt B ley na szczycie pagrka.

B. Wysoko bezwzgldna punktu C wynosi 100 m n.p.m.
C. Wysoko wzgldna punktu A wzgldem punktu C wynosi wicej ni 80 m.
D. Odlego pomidzy punktami A i C wynosi 120 km.

Informacje do zada 20. i 21.

Trzsacz to maa nadmorska miejscowo znana przede wszystkim z pooonych na wysokim
brzegu morza ruin gotyckiego kocika. Koci zbudowano na przeomie XIV i XV wieku
1800 m od brzegu morza. W 1750 r. koci by odlegy od brzegu morza ju tylko o 58 m,
a w 1850 r. o 5 metrw. W 1901 roku zawalia si pierwsza jego cz. Dzi pozosta jedynie
fragment ciany. Obecnie trwaj intensywne prace nad ochron ruin przed sztormami.

Zdjcie z 1870 r.

Zdjcie z 2007 r.

Zadanie 20.
Dokocz zdanie tak, aby otrzyma zdanie prawdziwe.
Po zwiedzeniu Trzsacza pojedziesz do Rewala. Rewal w stosunku do Trzsacza jest
pooony w kierunku
A. poudniowo-wschodnim.
B. wschodnim.
C. pnocno-zachodnim.
D. zachodnim.

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 10 z 13
Zadanie 21.
Oce prawdziwo poniszych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub F jeli
jest faszywe.

Od koca XIV w. do dzi Batyk zabiera rednio ok. 300 m ldu na sto lat. P F
Midzy poow XVIII w. a poow XIX w. rednie tempo erozji wynioso
P F
okoo 0,5 m na rok.

Informacje do zada 22. i 23.

Na tej samej dugoci geograficznej co Trzsacz (54N, 15E) pooone s: Gmnd
(49N, 15E), Motala (59N, 15E) i Katania (37N, 15E) odpowiednio w Austrii,
Szwecji i Woszech.

Zadanie 22.
Na ktrym rysunku prawidowo dobrano do zaznaczonych punktw nazwy krajw
i miast? Wybierz odpowied spord podanych.

A. B.

C. D.

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 11 z 13
Zadanie 23.
Oce prawdziwo poniszych zda. Wybierz P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub F jeli
jest faszywe.

W Trzsaczu i Gmnd Soce gruje w tym samym momencie, poniewa

P F
maj one t sam dugo geograficzn.
W Trzsaczu w czerwcu dzie trwa krcej ni w Gmnd, poniewa Trzsacz
P F
pooony jest na wyszej szerokoci geograficznej.

Informacje do zadania 24.

W tabeli przedstawiono informacje dotyczce urodze i zgonw w 2009 r. oraz struktury
zatrudnienia ludnoci w 2007 r. w Polsce i wybranych krajach ssiadujcych z Polsk.

Urodzenia Zgony Struktura zatrudnienia w %

Kraj
na 1000 osb rolnictwo przemys usugi
A 10,9 10,0 15,8 30,0 54,2
B 11,5 10,1 3,7 40,0 56,3
C 11,1 16,4 17,6 24,2 58,2
D 8,3 10,2 2,2 30,0 67,8
Na podstawie: wiat w liczbach 2010, Warszawa 2010.

Zadanie 24.
Uzupenij ponisze zdania. Zaznacz przy kadym z nich liter (A, B, C lub D), ktr
oznaczono w tabeli wybrany kraj.

Najwikszy przyrost naturalny na 1000 osb zanotowano

24.1. A B C D
w kraju

24.2. Najbardziej rozwinity gospodarczo jest kraj A B C D

PRZENIE ROZWIZANIA NA KART ODPOWIEDZI!

Strona 12 z 13
 Brudnopis

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 13 z 13