BEZPATNA GAZETA TORUSKA | NR 82 | 17 LUTEGO 20171 | ISSN 4008-3456 | NAKAD 25 000 EGZ.

www.tylkotorun.pl

Nieludzka ziemia Wspomnie czar

Do tej pory na toruskich Glinkach ekshumowano Legendarni cyklici z naszego regionu spotkali si
szcztki 1803 osb. po latach. Piszemy o tym w specjalnym dodatku.
Taki jest Tylko Toru

Zawie troch ciepa

Spontaniczny pomys Stowarzyszenia Wdka okaza si strzaem w dziesitk.
Wieszaki przy ulicy Jczmiennej w ramach akcji Wymiana ciepa uginaj si
od ubra, ktre mieszkacy Torunia przekazuj potrzebujcym

Tylko Toru . 17 lutego 20171

2 FELIETONY
W ydawca T ylko T oru korzysta i poleca usugi kancelarii prawnej P aza i W splnicy
Ostatni wiadek
MARCIN
CZYNIEWSKI
Co czytacie Pastwo do snu?
Powie Davida Wallesa albo Olgi
Tokarczuk? Biografi Trumana
Capote? Histori owcw nazi-
stw? Mrony islandzki krymi-
na Arnaldura Indridasona czy
teksty Wojciecha Mynarskiego,
ktre w kocu zebrano w ksi-
k? A gdybycie mogli poczyta
listy Jana III Sobieskiego? Ale nie
w wydaniu ksikowym, orygi-
nalne, gdzie lepiej nie y, nieli
nie caowa milion milionw ra-
zw to, co jest najliczniejszego,
pisane jest wasn rk samego
hetmana! Wspominam Profeso-
stopka redakcyjna
ra Andrzeja Tomczaka, ktry tu A by to niemal wiadek koronny, Redakcja Tylko Toru
po wojnie, jako student historii, ucze i wsppracownik pierw-
Toru, ul. Curie-Skodowskiej 41
pomaga w ratowaniu resztek pol- szego rektora Ludwika Kolankow- redakcja@tylkotorun.pl
skich archiww. Opowiada nam skiego. Nie ma ju ani jednej oso-
Wydawca
jak dano mu legowisko ktem by, ktra pamitaaby tamte czasy.
tam, gdzie zwoono nadpalone, Profesor by ostatni. Piknie m- Fudancja MEDIUM
zdziesitkowane zbiory. Zim- wi na pogrzebie Profesora rektor Redaktor naczelny
no byo i godno, ale czytanie do UMK, e teraz uniwersytecka spo- Radosaw Rzeszotek
snu oryginalnych listw do Ma- eczno bdzie musiaa i przed
Sekretarz redakcji
rysieki, lecych na stosie tu siebie sama, bo nikt ju nie opowie
przy ku, na wycignicie rki, o przeszoci i nikt nie przypomni ukasz Piecyk (GSM 733 842 795)
wynagradzao wszystko. Pan Pro- wartoci i cnt akademickich. Redaktor wydania
fesor zmar przed kilkoma dnia- Dziki Bogu, e pozwoli temu Kinga Baranowska
mi, majc 94 lata, do koca ycia ostatniemu wiadkowi y tak du-
zachowa wietn pami i dzieli go i zachowa mu jasno umysu,
Dzia reportau i publicystyki
si z nami opowieciami o swoim by mg jak najduej opowiada Jacek Kiepiski, Robert Kamiski
yciu i o pocztkach toruskiego swoj histori. Szczliwi ci, ktrzy Dzia informacyjny
uniwersytetu, ktry wsptworzy. mogli posucha. Micha Ciechowski,
Katarzyna Ochocka
Kultura
Micha Ciechowski
wie, e rozprawy w wikszoci s nii pomgby wpyw obywateli na
Zdjcia

Dzieci do sdu
mec. UKASZ
PAZA
Ostatnio wci sysz, e sdy
to siedlisko wszelkiego za poza
jakkolwiek kontrol. Uywanie
trudnych sw tylko ma podkre-
li jak straszna panuje tam sytu-
acja. A, e oligarchia, e skostniay
system, e niesprawiedliwy (sic!).
Na kad z tych bolczek nasze
wadze przedstawiaj prost re-
cept w postaci kolejnej rewolu-
cyjnej reformy.
Ale ilu z Was, drodzy Czytel-
nicy, byo w sdzie wicej ni trzy
razy? Ilu z Was zainteresowao si
jak dziaa tak naprawd wymiar
sprawiedliwoci? Czy ktokolwiek
z Was poszed zobaczy jak wy-
glda przebieg rozprawy? Kto
jawne z miejscami dla publiczno-
ci? Ilu z Was jest przekonanych,
e u nas rwnie prawnicy po-
winni wstawa i krzycze gone
sprzeciw, wysoki sdzie?
Nasz sd to nie telewizja.
A moe problem oceny pra-
cy wymiaru sprawiedliwoci ley
gdzie indziej. Moe troch my,
obywatele, do tak niskiej oceny
pracy sdw si przyoylimy?
Oczywicie, mona byoby upro-
ci niektre procedury i przy-
spieszy dziaania sdw w pew-
nych sprawach. Ale tak naprawd
naszym sdom zarwno w spraw-
noci pracy, jak i w poprawie opi-
wymierzanie sprawiedliwoci. Bo
ukasz Piecyk
nic nie motywuje ludzi do wik-
szej starannoci jak publiczno. Sport
Uwaam, e powinnimy wy- Karol ebrowski
sa nasz dzieci do sdw, eby Korekta
rozumiay zasady dziaania tego Piotr Gajdowski
systemu. Czasami zabijajc czas
wejdmy z ulicy na rozpraw, REKLAMA
zobaczmy jak to wszystko dziaa. Karol Przybylski
Teoretycy prawa mwi o udziale (GSM 665 169 292),
czynnika spoecznego, ale tak na- Jakub Hryniewicki
prawd obecno widowni zawsze (GSM 603 285 530)
poprawia wydajno. Aleksandra Grzegorzewska
Nawet krl zgodnie z obycza-
(GSM 512 202 240),
jem wymierzajc sprawiedliwo
Agnieszka Korzeniewska
robi to na publicznym wiecu.
(GSM 534 206 683),
Magorzata Kramarz
(GSM 607 908 607),
Iwona Zuchniak
(GSM 500 324 572)
reklama@tylkotorun.pl
Skad
Studio Tylko Toru
Druk
Express Media

ISSN 4008-3456
Redakcja nie odpowiada za tre ogosze.
***
Na podstawie art.25 ust. 1 pkt 1b ustawy
z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim
i prawach pokrewnych Fundacja MEDIUM
zastrzega, e dalsze rozpowszechnianie ma-
teriaw opublikowanych w Tylko Toru
jest zabronione bez zgody wydawcy.

Tylko Toru . 17 lutego 20171

 r TO CZYTAJ 3

Okno (nie)wiadomoci
Czy sytuacja z Ostrowa Wielkopolskiego zmieni postrzeganie Okien ycia?
Zdania s podzielone
Micha Ciechowski | fot. ukasz Piecyk
Kobieta oddajca swoje dziecko nikt wic nie powinien dochodziwie Wielkopolskim odnalezienie
do Okna ycia z zaoenia robi tosamoci matki. A jednak. 17-letniej matki tumaczya faktem,
to anonimowo i bez adnych kon- - Nie wiem, dlaczego policja od-
i dziewczyna moga znajdowa
sekwencji. Ostatnie zdarzenie szukaa 17-letni rodzicielk - ko-
si w stanie zagraajcym jej yciu
w Ostrowie Wielkopolskim, kiedy mentuje spraw siostra elbietanka
i zdrowiu.
17-letni matk odnalaza policja, Magorzata Wenzel. - Nikt nie ma - Skd kto wie, e matka mo-
podao w wtpliwo dyskretno prawa tego robi ani dochodzi, co
ga si w takim stanie znajdowa?
takiego miejsca. Sprawdzilimy, ni kierowao. W Oknie ycia nic- pyta elbietanka. - Jeeli nawet, to
jak sprawa komentowana jest zego si dziecku nie stanie. Lep-
jako dorosa osoba sama moga si

Okno ycia w Toruniu znajduje si przy ulicy Rabiaskiej.
w Toruniu, mie- zgosi do lekarza. Jedyne dzia-
cie, w ktrym ania, ktre s podejmowane po
siostry elbie- znalezieniu w oknie dziecka, to pracy socjalnej w zespole interwen- dzicw.
tanki odnalazy rutynowe zawiadomienie sub cji kryzysowej toruskiego MOPR- - W Oknie ycia pozostawia-
w Oknie ju dwoje medycznych, ktre zbadaj jego -u. - Jeeli zdecyduje si wychowa ne s dzieci, ktrych matki nie
noworodkw. stan zdrowia i policji, ktra dziecko, za kadym razem jej dzia- maj penej wiadomoci tego, co

Kiedy Okno y- W O knie -

sprawdza, czy dziecko nie stao
ycia pozosta si ofiar przestpstwa.
ania bd przez nas wspierane,
m.in. objciem rodziny pomoc
si pniej z noworodkiem stanie
- podsumowuje przedstawicielka
cia zostaje otwarte, Opniony o dwie minuty asystenta. Gdy bdzie pewna tego, MOPR-u. - Obojtnie jednak, jak
,
matka ma jeszcze wiane s dzieci ktrych matki nie alarm jest szans dla matki na e chce malestwo odda, rwnie decyzj podejmie, najwaniejsze
dwie minuty, aby rezygnacj z zamiaru oddania dooymy wszelkich stara, aby jest to niewinne dziecko.

waniejszych decy-
,
podj jedn z naj- maj penej wiadomoci tego co niemowlaka. Mode kobiety ju
w ciy wysyaj pierwsze sy-
byy to czynnoci bezpieczne za-
rwno dla niej, jak i potomka.
Czy sytuacja z Ostrowa Wiel-
kopolskiego zaway na funkcjono-
zji w jej yciu. Po si pniej z noworodkiem stanie
upywie tego cza-
.
gnay o swoich planach. To wa-
nie im Miejski Orodek Pomo-
Jak zaznacza jednak Dorota
Nowicka, jeeli matka podejmuje
waniu Okien ycia? Jedni stanow-
czo mwi nie, inni sugeruj, e
su uruchamia si cy Rodzinie w Toruniu udziela decyzj o pozostawieniu malucha, zapewnienie anonimowoci stao
dyskretny alarm, ktry informuje szym rozwizaniem jest oddanie wsparcia psychologiczno-prawne- lepiej dla dziecka, aby zostao ono si dla modych matek niczym
o sytuacji siostry elbietanki. Gdy go w ten sposb ni podobnie jak go i prowadzi specjalny azyl. oddane w szpitalu ni w Oknie y- niepopartym sowem. Czy jedno
rodzicielka decyduje si pozostawi kilka lat temu, kiedy noworodka - W zalenoci jak decyzj po- cia. Wie si to z mniej skompli- zdarzenie bdzie miao swoje kon-
malestwo, rozpoczyna si duga znaleziono pod drzwiami jednego dejmie przysza mama, pomagamy kowanym procesem adopcyjnym sekwencje w przyszoci i przesdzi
i skomplikowana procedura adop- z toruskich kociow. jej w rozwizaniu tej kwestii - infor- i sprawami go poprzedzajcymi. o bezpieczestwie niechcianych
cyjna. Przy oknie nie ma kamer, Prokuratura Okrgowa w Ostro- muje Dorota Nowicka, specjalista Szybciej wic znajdzie nowych ro- maluchw?
REKLAMA

Tylko Toru . 17 lutego 20171

 4 TEMAT NUMERU
Historia pewnego nawrcenia
si niepotrzebne nam rzeczy, by kto inny mg si nimi cieszy. Postawili go ludzie niezwykli
10 lat temu na toruskiej starw-
ce by sklep z rcznie robion bi-
uteri U la la. Przychodzio tam
duo dzieci. Czasem co kupi,
czciej jednak co ukra. Woj-
tek Przybysz, waciciel i sprze-
dawca, nie goni ich, nie wzywa
policji... Dzieciaki wracay, od-
daway skradzione rzeczy. A to
pomogy zamie przed sklepem,
a to sprztn. Kto przynis
pik, zaproponowa wspln gr
w nog. Tak nawizaa si ni po-
rozumienia midzy Wojtkiem
a zbuntowanym, modym poko-
leniem.
- By to czas mojego nawraca-
nia si na Boga. Moje serce sta-
wao si cieplejsze. Zaczem czy-
ta Pismo wite, byem bardziej
otwarty zwierza si. - Zaczem
organizowa akcje, np. wito ulicy
Podmurnej. Dzieci czuy si tu jak
u siebie, nawet pomagay w orga-
nizacji. Byo mnstwo atrakcji, wy-
stawcw, kramw...
Integracja nabieraa tempa
i przycigaa coraz wicej zaintere-
sowanych. Tak powstao Stowarzy-
szenie Dzieciom i Modziey Wd-
ka im. kadego Czowieka. Dziki
staraniom zarzdu stowarzyszenie
ma swoj siedzib przy ul. Jcz-
miennej 10 i utrzymuje je z datkw
darczycw.
- U nas dzieje si wszystko... Od
zabaw po pomoc w nauce opo-
wiada. - Przychodzi tu nawet kil-
kadziesit osb dziennie, w tym
wolontariusze i liczni gocie - sym-
patycy. Cho dajemy dzieciom luz,
ustalilimy zasady, ktrych nie
REKLAMA
Drugiego takiego Wieszaka w Toruniu nie ma. Ten jest dla wszystkich. Mona na nim zawie-
Pani Sofia bez wahania przyniosa nienoszone paszcze.
mog ama. Jedn z nich jest zo-
twka za przeklestwo. Czasem
chtnie popracowabym od 7 do 15
i koniec. Ale pewnie tygodnia bym
tak nie wytrzyma. Wszyscy jeste-
my stworzeni po to, by realizowa
swoje marzenia, by si spenia. I ja
tu tego dowiadczam. Dziki Bogu,
ktry jest moim napdem, kt-
ry otworzy mi serce. Bo co mnie
powinny obchodzi jakie obce
dzieci? Ale... ja si tu realizuj jako
Katarzyna Ochocka | fot. ukasz Piecyk
mechanik, wujek, brat, majsterko-
wicz, murarz, kierowca, uwany
suchacz... Czasem dzieci mwi
mi o tak cikich sytuacjach z ich
ycia, e mam ciarki z przeraenia.
I jak pomyl, e dziki Wdce za-
pominaj na chwil o tym, co ze,
to wanie to mnie napdza jeszcze
bardziej do tworzenia tego miejsca.
Jednym z wolontariuszy jest
Marcin. Wczeniej by podopiecz-
nym Wdki.
Tylko Toru . 17 lutego 20171
- To jest miejsce, ktre zajmuje
mj czas w dobry sposb. Odciga
od zego towarzystwa, narkotykw,
wrd ktrych dorastaem przy-
znaje. - Wojtek spotka mnie wiele
lat temu na ulicy i wcign tutaj.
Poznaem go, bo przyszedem do
jego sklepu zapyta, czy nie kupiby
kradzionego telefonu. Tak to si za-
czo. A teraz? Teraz to jest historia
mojego... naszego nawrcenia.
Jedn z gonych akcji Stowa-
rzyszenia jest Wieszak wymia-
na ciepa. Zaczo si od tego, e
do Wdki trafiao mnstwo ubra.
Te, ktre nie zostay wzite przez
dzieci, byy oddawane do Caritasu.
Wojtek wpad jednak na inny po-
mys, zaczerpnity z internetu.
- Wzilimy deski, zbilimy wie-
szak, pomalowalimy go po swoje-
mu, wystawilimy na chodnik i tak
sobie to funkcjonuje od 8 lutego.
Jak nikomu nie bdzie przeszka-
dza, to postoi jeszcze dugo. On
ciga ludzi, staje si rozpoznawal-
ny mieje si Wojtek. - Kilka dni
temu pn noc porzdkowaem
rzeczy na wieszaku. Nagle zza rogu
wypada kobieta, w wakach, w gru-
bym futrze, w kapciach, z papiero-
sem w lufce. Wiesza rzeczy i mwi
do mnie fajny wieszak, bdziemy
tu rzeczy przynosi.
Jedn z osb, ktre odwiedziy
Wieszak, jest te pani Sofia.
- O Wieszaku dowiedziaam si
z Facebooka. Sama przyniosam
dwa paszcze umiecha si. - Zro-
bi pewnie dodatkowy porzdek
w szafie, eby co jeszcze mogo si
tutaj pojawi. Serce ronie, gdy wi-
dz takie inicjatywy.
Wojtek wraz z przyjacimi
pracuje teraz nad kolejn akcj
- Uczusiem. Ma to by bus je-
dcy po osiedlach, wsiach, szko-
ach, w ktrym bdzie mnstwo
zabawek, ale i osb chtnych, by
pomaga dzieciom w lekcjach.
Wojtek i jego przyjaciele chc wyj
do tych, ktrym czasem szkoa nie
wystarczy. Jednak na razie brakuje
funduszy, przede wszystkim na za-
kup busa.

Spdzasz cae godziny przed kon-
sol? W wolnej chwili wycigasz
komrk i nabijasz levele? Praw-
dopodobnie zetkne si ju
z owocami dziaalnoci Univer-
sity of Games, czyli Uniwersytetu
Gier. Ta firma nauczy ci sztuki
projektowania wirtualnych gier,
a take przekona, e nawet Toru
sta si moe dobrym miejscem
dla biznesu nowych technologii.
Zaoycielem University of
Games jest prezes zarzdu (CEO)
Leszek Krl. Przygod z grami
i komputerami zaczyna od pro-
jektowania map do gier z bran
zwizany jest ju od 13 lat. Uni-
wersytet zajmuje si produkcj
aplikacji oraz gier na urzdzenia
mobilne i konsole, a take zgod-
nie z nazw doradztwem i pro-
wadzeniem szkole.
- Pocztkami naszej dziaal-
noci byo prowadzenie szkole
zwizanych z tworzeniem gier mo-
bilnych dla modziey i studentw
dodaje prezes firmy. - W ostat-
nich trzech latach wyszkolilimy
ponad 300 osb, wikszo z nich
pracuje ju w brany.
W cigu ostatnich dwch lat
University of Games stworzy po-
nad 120 aplikacji mobilnych i we-
bowych m.in. dla takich marek jak
Coca-Cola czy McDonald's.
Biznes w kilkadziesit godzin
Czy da si zbudowa biznes w trzy dni? Podczas Startup Weekend Toru przekonasz si, e tak
W dniach 24-26 lutego inkuba-
tor Exea Smart Space organizuje
trzeci ju edycj Startup Week-
end Toru wspieranego przez
Google wydarzenia, podczas kt-
rego torunianie (i nie tylko) maj
okazj w niecae trzy dni zbudo-
wa internetow firm (startup).
Poprzednie edycje Startup Week-
end Toru odbyy si w 2014 i 2015
i zgromadziy blisko 250 uczestni-
kw. Tegoroczny ma szans pobi
ten wynik.
W tym roku tematem przewod-
nim bdzie Internet of Things, czyli
trend technologiczny, w ramach
ktrego tworzone s i rozwijane
wszelkiego rodzaju sensory, inte-
ligentne zabawki, elementy smart
city czy urzdzenia medyczne
wszystko to, co moe gromadzi
i przekazywa rozmaite dane za
pomoc poczenia internetowego.
Startup Weekend Toru trwa 3
dni bez przerwy cae 54 godziny.
Jeeli masz pomys na internetowy
biznes, to impreza dla ciebie. Znaj-
dziesz tu zesp, ktry pomoe ci
wcieli go w ycie i stworzy pierw-
sz wersj startupu internetowej
usugi, narzdzia czy serwisu.
Toruscy krlowie gier
Firma z siedzib w naszym miecie tworzy ekscytujce aplikacje,
z ktrych korzystaj uytkownicy z caego wiata. A nawet... koty
Nintendo zaprosio twrcow University of Games do wsppracy.
- Aktualnie firma skupia si
na realizacji minigier dla brany
eventowej czy na promocji marek
naszych klientw wyjania Joan-
na Hajczewska, community mana-
ger i czonek zarzdu. - Mwimy
tutaj o aplikacjach, ktre spotyka-
my w wikszych galeriach handlo-
wych czy butikach. Wykorzystuj
one sensory Kinect do wykrywa-
nia ruchu. Dziki temu jestemy
w stanie przenie uytkownika do
wirtualnej rzeczywistoci i zapre-
zentowa mu produkt lub mark
w nowoczesny sposb.
Najbardziej spektakularnym
Informacja prasowa
To okazja, by nawiza kontakty
z ekspertami i inwestorami, zebra
informacje zwrotne na temat wa-
snych pomysw czy pozna innych
ludzi, z ktrymi mona wsppra-
cowa przy rnych projektach.
Uczestnikami Startup Week-
endw s zarwno osoby na co
dzie pracujce w brany nowych
technologii (programici, graficy),
jak i ludzie niemajcy z ni nic
wsplnego, ktrzy maj pomys startupu wspieraj ich mentorzy
na biznes, potrafi kierowa prac
zespou lub zajmuj si promocj
i reklam.
W Startup Weekendzie zasadni-
czo bior udzia dwa typy uczest-
nikw. Pierwszy to ludzie, ktrzy
maj pomys na biznes i szukaj
sposobu, by go zrealizowa, ale nie
maj umiejtnoci graficznych czy
programistycznych. Tutaj znajd
chtnych, ktrzy wcz si w reali- otrzymuj nagrody od sponsorw.
zacj projektu.
Chtni do wsppracy to wa-
nie drugi typ uczestnikw. Nie
kady uczestnik Startup Weekendu
musi przyj na imprez z gotowym
pomysem na biznes. Wystarczy, e
chce doczy do jednego z zespo-
w. Dla kadego zawsze znajdzie
si zajcie przy pracach nad kt-
Maciej Koprowicz | fot. ukasz Piecyk
produktem toruskiej firmy pozo-
staj jednak gry. Gr World Never
End zainteresowa si nawet wiel-
ki koncern Nintendo, ktry zapro-
si torunian do wsppracy nad
platform Nintendo Switch.
- Obecnie tworzenie gry mona
porwna do realizacji produkcji
kinowych, zarwno pod wzgldem
nakadw pracy, jak i pienidzy
mwi Leszek Krl. - Twrcy d
do jak najwikszego realizmu,
dziki ktremu gracze zostaj
wcignici w niesamowit przygo-
d na kilka godzin.
Proces tworzenia kadej aplika-
rym z projektw.
Startup Weekend rozpoczyna
si w pitek po poudniu. Chtni
prezentuj swoje pomysy przed
uczestnikami, a nastpnie odbywa
si gosowanie. Kilka, kilkanacie
pomysw zbiera wok siebie go-
towe do ich realizacji zespoy, ktre
nastpnie przystpuj do pracy.
Zespoy nie s zdane tylko na
siebie. W ekspresowej budowie
i eksperci, ktrzy specjalnie na
Startup Weekend przyjad do To-
runia. S to specjalici w branach
IT, zarzdzania czy marketingu
z kraju, ale take z zagranicy, ktrzy
odnieli sukces ze swoimi firmami.
Ostatniego dnia zespoy prezen-
tuj wyniki swojej pracy przed s-
dziami ekspertami od budowania
biznesu i inwestorami. Zwycizcy
Bilety na wydarzenie, w cenie
ktrych znajduje si wyywienie na
cay weekend oraz rozmaite gade-
ty, mona kupi na stronie www.
swtorun.com.
Startup Weekend Toru po
raz trzeci organizuje zesp Exea
Smart Space inkubatora nowych
technologii oraz inne osoby, ktre
Tylko Toru . 17 lutego 20171
r NOWE TECHNOLOGIE 5
cji zaczyna si od pomysu i szcze- W swoim portfolio posiadamy
gowej koncepcji. Nastpnie rwnie pasjansa King of Solita-
twrcy musz zdecydowa o wy- ire, ktry ubrany w nowoczesny
borze silnika gry. styl rozgrywki zdoby wielk po-
To najwaniejszy krok mwi pularno w Wielkiej Brytanii i Ir-
Leszek Krl. - Silnik jest podstaw landii.
caej aplikacji. Tak jak silnik do Nic dziwnego, e firma z To-
samochodu, napdza on dziaanie runia dziaa z midzynarodowym
gry i odpowiada za wywietlanie rozmachem. Jeszcze kilka lat temu
grafiki czy obliczanie fizyki. caa ekipa odpowiedzialna za pro-
Nieodcznym elementem pro- dukcj gry miecia si w jednym
jektowania s szkice koncepcyjne, pokoju. Teraz zespow jest kilka,
czyli wykonane przez artystw pracuj najczciej w wielu stu-
rysunki wstpnych pomysw na diach i rnych lokalizacjach.
postacie i lokacje, na podstawie - Aktualnie firma zatrudnia
ktrych graficy tworz pierwsze ponad 21 osb, z czego cz ulo-
elementy 3D umieszczane w wie- kowana jest w naszym toruskim
cie wirtualnym. W midzyczasie biurze wyjania Hajczewska. -
zesp programistw skada gr Graficy czy dwikowcy rozloko-
z utworzonych elementw, takich wani s w rnych czciach Pol-
jak scenariusz, grafika i dwiki. ski, a nawet i Europy. Od pewnego
cznie to kilkanacie etapw od czasu posiadamy rwnie biura
prototypu do release'u (wydania). w Szwajcarii i Kuwejcie, dziki
Na kadym z nich wprowadza si ktrym pozostajemy w bliszym
niezbdne poprawki. Wreszcie kontakcie z naszymi klientami i in-
ukoczona gra moe trafi na skle- westorami.
powe pki bd do wirtualnych Leszek Krl za klucz do sukce-
sklepw, gdzie czeka bdzie na su uwaa wietnie dobran kadr
uytkownikw. Gry University of i dziaanie z prawdziw pasj, kt-
Games zdobyy wielk rzesz fa- ra towarzyszy mu od nastoletnich
nw na caym wiecie. lat.
- Staramy si dostarcza inno- - Pasja i zaangaowanie po-
wacyjne pomysy na rynek mwi zwoliy uplasowa nas w czow-
Joanna Hajczewska - Jednym ce europejskich firm wydajcych
z nich jest gra mobilna dedykowa- interaktywne aplikacje mobilne
na dla kotw, Kitty Champion. podsumowuje prezes.
poczya pasja do nowo-
czesnych technologii. Wyda-
rzenie jest rwnie wspierane
przez Centrum Wsparcia Biznesu
w Toruniu. To kolejna okazja, by
po raz kolejny zaznaczy Toru na
technologicznej mapie Polski.
 6 MIASTO

Trzynacie rozmw
Reforma edukacji i program Mieszkanie+ to niektre z wielu podejmowanych
w tym roku tematw spotka z prezydentem miasta
Micha Ciechowski | fot. ukasz Piecyk
Ju po raz pitnasty prezydent
Torunia Micha Zaleski spotka
si z mieszkacami, by omwi
najwaniejsze kwestie dotyczce
dziaalnoci dzielnic i realiza-
cji inwestycji oglnomiejskich.
Pierwsze zebranie odbdzie si
21 lutego na Stawkach. Przez
sze tygodni przedstawiciele
miejskich instytucji porozma-
wiaj z mieszkacami Torunia
trzynacie razy.
- Tradycyjnie spotykamy si
z torunianami w pierwszym
kwartale roku, aby przedstawi im
najwaniejsze plany budetowe
oraz opowiedzie o szczegach
zwizanych z realizacj inwesty-
cji remontowych na poszczegl-
nych osiedlach - mwi prezydent
Micha Zaleski. - W ostatnich
latach zebrania podzielone zo-
stay na dwie czci - od godz.
17 do 18 odbywaj si spotkania
stolikowe, czyli rozmowy z przed-
stawicielami miejskich instytu-
cji i zakadw, z ktrymi mona
skonsultowa tematy indywidual-
ne. Pniej za nastpuje gwna ktra pochonie spor cz ze-
prezentacja dziaa i zamierze
miasta, a po niej dalsze rozmowy.
O czym bdzie wic mowa?
Podczas spotka poruszona zo-
stanie kwestia inwestycji i naj-
bliszych modernizacji we wska-
zanych dzielnicach oraz temat
budetu partycypacyjnego. Jak
twierdzi wodarz Torunia, wane,
aby wysucha informacji ze stro-
ny mieszkacw, co ich zdaniem
naleaoby zawrze w budecie
miasta ju na nastpny, 2018 rok.
Wrd tematw oglnomiejskich
znajd si take dwa gwne za-
gadnienia: oglnopolski projekt
Mieszkanie+, realizowany rw-
nie w Toruniu, oraz reforma
edukacji.
- Chcemy pokaza miesz-
kacom, w ktrych miejscach
powstan inwestycje w ramach
projektu Mieszkanie+ - informu-
je prezydent. - Ju moemy zdra-
dzi, e w pierwszej kolejnoci
zbudujemy je przy ulicy Andersa
i Drzymay. Kolejnym niebaga-
telnym tematem bdzie sprawa,
spow pracowniczych Urzdu
Miasta - mianowicie zbliajca si
reforma owiaty. Oba tematy s
bardzo wane przede wszystkim
dla modych mieszkacw miasta
i rodzin z dziemi.
Pierwsze ze spotka w okr-
gach odbdzie si 21 lutego na
toruskich Stawkach w Zespole
Szk nr 14 przy ul. Hallera. Kolej-
ne, skierowane do mieszkacw
Podgrza, dzie pniej w Zespo-
le Szk nr 15 przy ul. Paderew-
skiego. Dla uczestnikw zostan
przygotowane materiay informa-
cyjne, w tym broszura budetowa,
informator urzdowy oraz krtki
przewodnik po toruskim bude-
cie partycypacyjnym.
Podczas spotka funkcjono-
wa bdzie rwnie kcik dla naj-
modszych, w ktrym funkcjona-
Spotkanie na Stawkach bdzie pierwsze na licie.
riusze Stray Miejskiej prowadzi ki podlegaj corocznej analizie,
bd zajcia edukacyjne zwizane a wnioski pozwalaj na dostoso-
z bezpieczestwem dzieci. Malu- wywanie tej formy komunikacji
chy dowiedz si tam m.in., na z mieszkacami do ich oczeki-
co zwraca uwag podczas poru- wa.
szania si chodnikiem i ulic, jak - Zachcam do udziau w spo-
nie by naraonym na niebezpie- tkaniach, na ktrych przez sze
czestwo w szkole oraz podczas tygodni moi wsppracownicy i ja
kontaktw z osobami dorosymi. bdziemy z mieszkacami podej-
Podobnie jak w latach ubiegych, mowa wane dla nich tematy -
uczestnicy spotka bd mogli zaprasza Micha Zaleski. - Dziki
wypeni krtk, anonimow an- tym zebraniom kady ma realny
kiet na temat organizacji i tema- wpyw na dziaania realizowane
tyki miejskich dyskusji. Ich wyni- przez magistrat w jego okolicy.

Winnica przed sdem

Podczas rozprawy obecni byli mieszkacy osiedla Winnica.

Pierwsze zeznania skada dziadek powoda.
W rod przed Sdem Rejono-
wym w Toruniu rozpocza si
rozprawa przeciwko Gminie Mia-
sta Toru z powdztwa Marcina
Kowalskiego, ktremu magistrat
jako pierwszemu wypowiedzia
dzieraw gruntw na osiedlu
Winnica. W procesie uczestni-
czyli take sami zainteresowani
mieszkacy.
- Nie wiemy, czego si spodzie-
wa - mwi przed pierwsz roz-
praw Kowalski. - A czego bymy
oczekiwali? Aby miasto pozwolio
nam wykupi dziaki, na ktrych
dzi yjemy. O ziemie te walczymy
z pokolenia na pokolenie. To jest
nasz dom i tam chcielibymy nadal
mieszka.
Jzef Nowak, jeden ze wiadkw
na procesie, na Winnicy mieszka
od 1971 roku. Jak zaznacza, chcia-
by, aby prezydent Micha Zaleski
spotka si z mieszkacami i rze-
czowo z nimi porozmawia.
- Oczekujemy przede wszyst-
kim prawdy i tego, aby prezydent
Torunia nas szanowa - komento-
wa spraw Jzef Nowak. - Czyta-
jc nadsyane przez Urzd Miasta
pisma, czujemy, e s nam odbiera-
ne kolejne prawa. To, co przez lata
wypracowalimy, magistrat nam
wkrtce zabierze. Wtedy trafimy
do mieszka socjalnych, a wiele
starszych osb juz tam sobie nie da
rady. Albo zabior nas do szpitala,
albo prosto na Grudzidzk.
Mieszkacy Winnicy chc roz-
mw i poszanowania prawa. W ro-
d walk o to rozpoczli w sdzie.
Marcina Kowalskiego reprezentuje
mec. ukasz Paza z Kancelarii Pa-
za i Wsplnicy.
(MC)
Tylko Toru . 17 lutego 20171

Sprawy infrastrukturalne, strategiczne czy prawne tematw do omwienia w tym roku z mieszkacami miasta na pewno nie zabraknie
Ponad siedem tysicy osb wzio
udzia w zeszorocznych konsulta-
cjach spoecznych. Urzd Miasta
liczy, e i tym razem mieszkacy
nie zawiod. Na ten rok zapowie-
dziano bowiem 16 tematw do
dyskusji.
Lokalizacje stacji roweru miej-
skiego, zagospodarowanie Strugi
Toruskiej i jej otoczenia czy prze-
budowa mostu im. J. Pisudskiego
wraz z drogami dojazdowymi to
tylko cz z planowanych spraw,
ktre maj zosta omwione w tym
roku z mieszkacami Torunia. Ka-
talog ten moe by jeszcze posze-
rzony, a pierwsze efekty rozmw
mamy ju za sob.
- Podczas ju zakoczonej lo-
kalnej konsultacji na niewielkim
osiedlu wok ul. Czarnieckiego
pytalimy mieszkacw, jak chcie-
liby urzdzi tereny midzy swoimi
blokami, gdzie zorganizowa par-
kingi, plac zabaw, postawi awki,
posia traw wymienia Pawe
Piotrowicz, dyrektor Wydziau Ko-
munikacji Spoecznej i Informacji
w toruskim magistracie. - Siedze-
nie nad mapami i wrysowywanie
REKLAMA
Obywatelu, masz gos
W zeszym roku konsultowano m.in. zagospodarowanie Bulwaru
Filadelfijskiego.
poszczeglnych funkcji byo dla
wszystkich bardzo twrcz czynno-
ci. Z kolei podczas ankiety rowe-
rowej zadalimy kilkadziesit pyta
zwizanych zarwno z ocen jako-
ci toruskich drg rowerowych, znamy bliej ogoszenia terminw
jak i propozycjami rozbudowy ju
istniejcej sieci. Szukalimy odpo-
wiedzi na pytania, co dla rowerzy-
stw jest najwaniejsze w porusza-
ukasz Piecyk | fot. autor
niu si po miecie, co sprawia im
trudnoci, jakie elementy naley
wykonywa w pierwszej kolejnoci.
Szczegowe informacje doty-
czce poszczeglnych tematw po-
konsultacji. Urzd Miasta take
podsumowa zeszy rok. Liczba
uczestnikw konsultacji wzrosa
o 30% w stosunku do 2015 roku,
Tylko Toru . 17 lutego 20171
MIASTO 7
a na warsztat magistrat wzi wtedy ktra ma wspiera proces pro-
blisko 20 tematw. wadzenia konsultacji. System ten
- Tematyka bya rna od przygotuj socjologowie z Uniwer-
spraw lokalnych, np. takich jak sytetu Warszawskiego.
zagospodarowanie terenu midzy - Uczestnicy konsultacji wspie-
blokami przy ul. Broniewskiego czy raj proces podejmowania decyzji,
budowa ul. Dugiej, do zagadnie wskazuj preferowane rozwiza-
strategicznych, jak np. rozpoczte nia. Natomiast nie do nich naley
w zeszym roku konsultacje nowe- zatwierdzanie, o czym nie wszyscy
go Programu Rewitalizacji Torunia wiedz, mylc czasem konsultacje
dodaje Pawe Piotrowicz. Dla spoeczne z referendum czy plebi-
mnie najwaniejszym elementem scytem wyjania nasz rozmwca.
nie jest liczba uczestnikw konsul- O czym jeszcze porozmawiamy
tacji, lecz jako tego, co udaje si w tym roku? Z kwestii strategicz-
wypracowa. Dlatego te rwnie nych mowa jest na pewno o progra-
mocno ceni spotkania, w ktrych mie ochrony rodowiska w Toruniu
wzio udzia pi osb, jak np. na lata 2017-2020 z uwzgldnie-
w spacerze badawczym na Bydgo- niem perspektywy do 2024 roku
skim Przedmieciu, kiedy szukali- czy koncepcji rozwoju systemu
my dobrej lokalizacji dla basenu gospodarowania odpadami komu-
letniego, jak i te, w ktrych jedno- nalnymi do 2030 roku. W najbli-
czenie przy omiu stolikach pra- szych miesicach magistrat bdzie
cowao ponad stu przedstawicieli kontynuowa te rozpoczte w 2016
toruskich pozarzdwek, tworzc roku rozmowy o projekcie Progra-
program wsppracy z miastem na mu Rewitalizacji Torunia do 2023
kolejny rok. roku, a take koncepcji rozwoju ko-
Jak dodaje przedstawiciel ma- munikacji rowerowej. Na licie s
gistratu, w zeszym roku udao rwnie sprawy aktualizacji strate-
si uwzgldni setki propozycji. gii miasta, zmiana nazwy JAR-u czy
W tym roku Urzd Miasta bdzie aktualizacja regulaminu konsultacji
testowa internetow platform, spoecznych.
 8 KALENDARIUM
MUZYKA
fot. ukasz Piecyk
ki an
Lizard King
godz. 20:00, 16.03, bilety: 40/50 z
Lizard King ma dla Was kolejny smakowity ksek z muzyczne-
go wiata. Zesp ki an synie z niesamowicie energetycz-
nych koncertw. Muzycy wypracowali sobie swoje niepo-
wtarzalne, sowiaskie brzmienie, ktre cay czas ewoluuje
i zaskakuje.
SoundnGrace
CKK Jordanki
godz. 19:00, 8.03, bilety: 35/45/60/70/80 z
Grupa liczy obecnie ponad 15 wokalistw, ktrzy zasynli
dziki udziaowi w show Mam Talent. Cho wywodz si
z muzyki gospel, z atwoci wplataj w swoj twrczo
elementy funku, jazzu czy rnb. Ich utwr Na pewno sta si
hitem polskiej sceny muzycznej.
Enej
ACKiS Od Nowa
godz. 19:00, 12.03, bilety: 30/40 z
Olsztyska grupa uzdolnionych (rwnie wokalnie) instru-
mentalistw rozpocza oglnopolsk karier dziki udziaowi
w Must Be The Music. To otworzyo im drog na szczyt. Ich
utwory Radio Hello, Zbudujemy dom czy Nie chc spa
niejednokrotnie wybrzmieway w naszych radiach.
Major Lazer
NRD Klub
godz. 21:00, 25.02, bilety: 10/15 z
Ta impreza zaspokoi wszystkich mionikw jamajskich ryt-
mw, gbokich bassw, twerku czy dancehallu. Usyszymy po-
czenie niezwykej ezoteryki pyncej z twrczoci Diplo czy
DJ-a Snakea. W klubie krlowa bd rwnie tancerki prezen-
tujce swoje taneczne umiejtnoci.
REKLAMA
TEATR
fot. materiay prasowe
Bar pod zdechym psem
Kujawsko-Pomorski Impresaryjny Teatr Muzyczny
godz. 19:00, 25.02, bilety: 20/25/30 z
Spektakl w reyserii Emiliana Kamiskiego to rzecz o mocy
i niemocy twrczej, zawieszeniu midzy mioci i jej brakiem,
biesach popychajcych bohatera do samobjstwa. Jest opowie-
ci o walce bohatera poety z wasnymi sabociami, w tym
z niszczc go chorob alkoholow.
Poskromienie zonicy
Teatr im. Wilama Horzycy
godz. 18:00, 12.03, bilety: 30/40 z
Pikna i otoczona wielbicielami Bianka nie wyjdzie za m, do-
pki jej siostra Katarzyna, okrelana mianem pieka wcielone-
go, nie stanie na lubnym kobiercu. Z tego powodu podstarzali
konkurenci do serca Bianki wymylaj szereg intryg i doprowa-
dzaj do coraz bardziej groteskowych sytuacji.
Teatr Piasku Tetiany Galitsyny
Aula UMK
godz. 10:00 i 18:30, 16.03, bilety: 35/45/55/70 z
Zwyciczyni programu Mam Talent Tetiana Galitsyna i naj-
szybszy malarz na wiecie Vlodyr oraz grupa artystw przy-
gotowali unikalne widowisko histori Maego Ksicia wg
Antoinea de Saint-Exupryego. Stworz j, bawic si m.in.
piaskiem, wiatem i wod.
Pi r dla Jennifer
Teatr im. Wilama Horzycy
godz. 19:00, 16.03, bilety: 25/35 z
Akcja sztuki rozgrywa si w mieszkaniu transwestytki Jennifer,
ktra od trzech miesicy czeka na telefon od Franca, ktrego
poznaa w nocnym lokalu. Codziennie przygotowuje kola-
cj na jego przyjazd. Telefony na osiedlu ulegy jednak awarii
i wszystkie poczenia kierowane s do Jennifer.
Tylko Toru . 17 lutego 20171
WYSTAWY
fot. Tomasz Gudzowaty
Tomasz Gudzowaty. Closer
Kamienica pod Gwiazd
godz. 10:00-16:00, 18.02-2.04, bilety: 8/12 z
Wystawa Closer skada si z 39 wielkoformatowych, niemal
wycznie czarno-biaych fotografii autorstwa Tomasza Gudzo-
watego. Jego dziea zachowuj charakter dokumentu i s wierne
tradycji klasycznego fotoreportau, wyrniaj si ekspresyjn,
wyrafinowan form plastyczn.
Droga w obraz z sosn i bambusem
Kamienica pod Gwiazd
wernisa: godz. 17:00, 24.02, bilety: 8/12 z
Tematy prac Emilii Fujigaki to gwnie pejzae, kwiaty, bam-
busy i postacie. Jej stosunek do tworzenia naznaczony jest
japoskim podejciem do sztuki. Sam siebie uwaa bardziej
za rzemielnika ni artyst. Samoksztacenie uwaa za proces,
ktry trwa nadal.
This is jazz
ACKiS Od Nowa
22.02-6.03, wstp wolny
Wystawa fotografii oraz okadek pyt winylowych Marka Kare-
wicza This is jazz towarzyszy XVII JAZZ Od Nowa Festival.
Jest to polski artysta fotografik specjalizujcy si w zdjciach
muzykw jazzowych i rockowych. To rwnie prezenter muzy-
ki jazzowej i animator jazzu.
Fale
Wozownia
otwarcie godz. 18:00, 3.03, wstp wolny
Wystaw tworzy wsplnie pracujca grupa ludzi w rnym
wieku i z rnym dowiadczeniem, a tytuowe Fale to rw-
nie pokolenia i pogldy. Kady z artystw wykorzysta swoj
wasn soczewk do pokazania swoich dowiadcze, rne s
te rodki wyrazu, ktrych uyli.

KINO
Upir w operze z muzyk na ywo
Kino Centrum (CSW Znaki Czasu)
godz. 18:00, 3.03, bilety: 20 z
Bdzie to seans filmu niemego Upir w operze (1925 r.) z mu-
zyk na ywo. Opraw muzyczn zajm si znakomici wyko-
nawcy: Marcin Mynarczyk i Grzegorz Kosowski, m.in. z ze-
spow The Fuse i Tajny.
John Wick: Chapter 2
Cinema City Toru
szczegy: www.cinema-city.pl
Keanu Reeves powraca jako byy zawodowy zabjca, ktry nie
chce, ale musi Legendarny superzabjca John Wick znw
musi porzuci spokojn emerytur. Jego dawny wsplnik po-
trzebuje pomocy w walce z podziemn organizacj woskich
zabjcw.
Powidoki
Kino Studenckie Niebieski Kocyk (Od Nowa)
godz. 19:00, 27.02, bilety: 10/12 z
Jeden z najwybitniejszych twrcw w historii kina, zdobywca
wielu nagrd filmowych, w tym Oscara za caoksztat twrczo-
ci Andrzej Wajda przedstawia histori czowieka niezom-
nego Wadysawa Strzemiskiego pioniera polskiej awan-
gardy.
Na duym ekranie, czyli Kino w Teatrze
Kujawsko-Pomorski Impresaryjny Teatr Muzyczny
godz. 19:00, czwartek, szczegy: nr tel. (56) 652 15 62
W wybrany czwartek kadego miesica K-PITM zaprasza na
kolejne seanse synnych amerykaskich musicali. Filmy bd
wywietlane o godz. 19:00. Znane twarze, muzyka i humor na
najwyszym poziomie to idealna recepta na zimowe wieczory!
Wstp wolny.
IMPREZA
fot. ukasz Piecyk
Parkrun
ul. Olimpijska, Toru
godz. 9:00, kada sobota, wstp wolny
Jest to bieg organizowany w ramach oglnopolskiej akcji Par-
krun. Jej celem jest aktywne spdzanie czasu w gronie znajo-
mych i nowo poznanych lekkoatletw. Trasa biegu ma 5 km
i rozpoczyna si na ul. Olimpijskiej. Jedynym warunkiem
uczestnictwa jest dokonanie rejestracji w systemie Parkrun.
Reszta Pokolenia
Hipiswka
godz. 21:00, 25.02, wstp wolny
Kwartet, ktry z grania pocztkowo ostrego, szybkiego punka
ewoluowa w bardziej rytmiczne, punkrockowe klimaty. Zesp
Reszta Pokolenia mia okazj wystpowa na wielu festiwalach.
W Ostrdzie na Ost-Rock UndergroundFest 2012 po goso-
waniu publicznoci zaj drugie miejsce.
Narodowy Cyrk Chiski
Arena Toru
godz. 19:00, 8.03, bilety: 90-170 z
Ju od przeszo 25 lat najwspanialsi chiscy akrobaci przyblia-
j magiczn kultur Azji w zapierajcy dech w piersiach sposb
w show The Grand Hongkong Hotel! To w tym hotelu ludzie
ze wszystkich stron wiata spotkaj si, aby odkry siebie sa-
mych, handlowa lub znale szczcie.
Liga Fifa17
Cybermachina
godz. 15:00-20:00, 19.03, koszt: 5 z
Penoletni gracze z Torunia i okolic mog czu si zaproszeni
na turniej w gr Fifa 17 na Xboxie One. 19 marca odbdzie si
trzecie z szeciu spotka. Wrd osb, ktre zjawi si na naj-
wikszej liczbie turniejw, bd losowane dodatkowe nagrody!
Tylko Toru . 17 lutego 20171
KALENDARIUM 9
ROZMAITOCI
fot. pixabay
Wieczr Iluzji
Klub Dwa wiaty
godz. 18:00, 26.02, wstp wolny
Na torusk scen wyjd iluzjonici z caej Polski. Jedyne, co
bdzie potrzebne widzom, to dobry humor. Po zakoczeniu
wystpw iluzjonici zaskocz goci magi z bliska. Wieczr
bdzie take okazj do rozmowy z iluzjonistami.
TyJaMy czyli Fragmenty Listw Niewykorzy-
stanych
Kujawsko-Pomorski Impresaryjny Teatr Muzyczny
godz. 19:00, 24.02, bilety: 30 z
Liderk zespou Ba jest Beata Banasik. Od trzech lat pisze
i komponuje. TyJaMy- czyli Fragmenty Listw Niewykorzy-
stanych jest jej autorskim debiutem. Materia traktuje o zma-
ganiach dzisiejszej modoci z rzeczywistoci.
Wieczr Podrnika
ACKiS Od Nowa
godz. 20:00, 15.03, wstp wolny
Bartek Jerzak jest biologiem morza i spdzi rok na Polskiej Sta-
cji Antarktycznej. Przez ten czas nie widzia ani jednego drze-
wa, samochodu, psa, kota i ani jednego dziecka... Nie uywa
pienidzy! Jakie byo jego ycie na stacji? O tym dowiemy si
podczas spotkania z biologiem.
9. CoCArt Music Festival
Centrum Sztuki Wspczesnej
30.03-1.04, bilety: 5/30/50 z
To bdzie uczta dla fanw sztuki audiowizualnej, muzyki elek-
tronicznej i eksperymentalnej. Co roku ciga setki suchaczy,
cieszc si wietnym przyjciem publicznoci. Na festiwalu wy-
stpio kilkuset muzykw, artystw wizualnych i performerw
z Europy, Ameryki, Australii i Japonii.
REKLAMA
10 HISTORIA
Prace archeologiczne na Glinkach maj potrwa do koca marca.
Apelujemy o zaprzestanie budo-
wy kolejnych domw Toruskie-
go Towarzystwa Budownictwa
Spoecznego na terenie Glinek
- owiadczaj radni Czasu Miesz-
kacw. Ich zdanie popieraj w li-
cie otwartym wystosowanym do
mediw m.in. profesorowie szk
wyszych, dyrektorzy instytucji
miejskich oraz historycy. W od-
powiedzi Urzd Miasta zapewnia,
e w bezporednim miejscu znale-
zienia szcztkw niemieckich o-
nierzy domy nie powstan. Tereny
te pozostan obszarem zielonym.
Na toruskich Glinkach arche-
olodzy odkryli ju kilka tysicy
ludzkich szcztkw. Na terenie by-
ego obozu jenieckiego Stalag XXA
dzi powstaj przedsibiorstwa
i budynki mieszkalne. W wyniku
prac ziemnych budowlacy co rusz
odkopuj liczne czaszki lub frag-
REKLAMA
Nieludzka ziemia
Do tej pory na toruskich Glinkach ekshumowano szcztki 1803 osb
menty koci. Ostatnie znaleziska
budz wrd mieszkacw miasta tu Pamici Narodowej - zaznacza
i lokalnych dziaaczy wiele emocji.
- W takich sprawach emocje nie
powinny mie miejsca - zaznacza
Micha Zaleski, prezydent Torunia.
- Wszelkie podjte dziaania in-
westycyjne prowadzone na terenie
Glinek wynikaj z prawomocnych
decyzji administracyjnych o po-
zwoleniu na budow. Tereny te za-
gospodarowywane s od dziesitek
lat. W procedurze planistycznej nie
odnotowano adnych informacji
o znajdujcych si tam zbiorowych
mogiach.
Od sierpnia 2016 roku na tere-
nie budowy osiedla TTBS-u odna-
leziono trzy zbiorowe groby. Dzia-
ania inwestycyjne wstrzymano, na
wskazanym obszarze swoje prace
ekshumacyjne rozpoczli archeolo-
dzy.
- Ekshumacji podjlimy si
Micha Ciechowski | fot. ukasz Piecyk
w oparciu o pozwolenie Instytu-
Maciej Milak z fundacji Pami.
- Przystpilimy do dziaa 21 listo-
pada 2016 roku, odsaniajc mogi
numer jeden. Jest to jeden z wik-
szych grobw, liczcy sobie okoo
stu metrw dugoci. Dziki inwe-
stycji TTBS-u udao si odnale te
mogiy, o ktrych nie mielimy po-
jcia. W oparciu o rda niemiec-
kie wiemy, e gdzie w tym rejonie
znajduje si rwnie rw pancerny,
w ktrym prawdopodobnie znaj-
dziemy kolejne koci.
Wedug relacji archeologw
strona niemiecka nie jest zaintere-
sowana pozostawieniem szcztkw
na toruskich Glinkach.
- Obecnie dua cz terenu
inwestycji zostaa przesondowana
- zaznacza archeolog Adam Gola-
ski. - Do tej pory w trzech grobach
odnaleziono szcztki 1803 osb.
Tylko Toru . 17 lutego 20171
prezydent Micha Zaleski, miejsca,
w ktrych znaleziono koci, pozo-
stan terenami zielonymi.
- Miejsca spoczynku ludzkich
szcztkw zamierzamy chroni
jako tereny zielone - zaznacza wo-
darz miasta. - Nie sposb jednak
nie zainwestowa obszaru dwuna-
stu hektarw tylko dlatego, e na te-
renie p tysica metrw kwadrato-
wych znajduj si ludzkie szcztki.
Ciaa te za kadym razem powinny
trafia w miejsca wiecznego spo-
czynku. Nie powinny lee na tej
nieludzkiej ziemi.
Jak przyznaje Iza Gruszka, pre-
zes Fundacji Pami, nie ma
praktyki upamietniania kadego
miejsca, gdzie znajdujemy szcztki.
- Trafiaj one na cmentarze
Zgodnie z umow polsko-nie- zbiorowe lub do wydzielonych
mieck koci zostan pochowane kwater. Jednak z chwil dokonania
na jednym z trzynastu cmentarzy pochwku nasza dziaalno si nie
niemieckich. Te z toruskiego le- koczy. Nasza organizacja, kiedy
wobrzea trafi do miejscowoci ustali tosamo zmarego, powia-
Bartosze pod Ekiem. Finalnie jed- damia o tym jego rodzin, ktra
nak przewidujemy odnale ciaa nierzadko odwiedza potem cmen-
okoo dwch tysicy osb. Jeste- tarz.
my w posiadaniu dokumentw Prace inwestycyjne na toru-
niemieckich, okrelajcych miejsca skich Glinkach nie zostan wstrzy-
spoczynku onierzy. Wedug rela- mane, tak jak chcieliby tego radni
cji jednego ze wiadkw nieopo- Czasu Mieszkacw. Warto si tu
dal dzisiejszych prac znajduje si zastanowi, czy codzienne ycie na
jeszcze jedna mogia. Nie wiemy byym cmentarzysku bdzie rado-
jednak, ile moe skrywa ona cia. sne?
Bezspornie mog powiedzie, e - Inwestycja TTBS-u nie zmieni
s to koci onierzy niemieckich, charakteru - zaznacza prezydent.
o czym wiadcz znalezione przy - My jednak ze swojej strony doo-
nich niemiertelniki. ymy wszelkich stara, aby miejsce,
Prace ekshumacyjne na Glin- w ktrym znajdowa si obz, nie
kach potrwaj prawdopodobnie zostao zapomniane. Ju mylimy
do koca marca. Po tym czasie nad form upamitnienia tego te-
inwestycje budowlane bd na- renu tak, aby podtrzyma t trudn
dal prowadzone, ale jak podkreli dla miasta histori.

Na ile mona zagci rzeczywi-
sto? Gdzie jest granica, ktrej
nie wolno przekroczy? Czego
nie wolno pokaza w filmie do-
kumentalnym? O to pytano rey-
sera. Spotkanie poprzedzi pokaz
filmu oziskiego Ojciec i syn
w podry oraz trzech krtkich
amatorskich etiud filmowych
zainspirowanych scen wanie
z tego filmu.
- Chodzi o scen soneczniko-
w - tumaczy prowadzcy spo-
tkanie Pawe Kamiski z Fundacji
Pionowy Wymiar Kultury, orga-
nizujcej konkurs Mae rzeczy
w wielkim wiecie, ktrego nagro-
dzone prace zaprezentowano przed
mistrzem. - Chcielimy pokaza, e
modzi ludzie potrafi opowiada
o tym, co w dzisiejszym wiecie
niedostrzegalne i ulotne. Przea-
ma stereotyp, e modzie to tylko
komputery i brak wartoci.
W scenie sonecznikowej Mar-
cel oziski zdradza swe marzenie
o nakrceniu filmu, ktry zrobi
si prawie sam. Wystarczy ustawi
kamer obok pola sonecznikw
i rejestrowa powolny wzrost jednej
z rolin, jej wicie si zgodne z ru-
chem soca, a do... cicia przez ogldajcy filmy, ale i prbujcy je
Mistrz zdradza warsztat
Marcel oziski, nominowany do Oscara, znakomity polski dokumentalista, oczarowa
widowni toruskiego Kina Centrum w Centrum Sztuki Wspczesnej. Realnie dzieli si sob
Reyser nie narzeka na brak pyta od widzw.
kombajn i ukazania si nieba. Niby
szczeg, a w nim cae ycie.
I wanie etiuda wykorzystujca
doskonale niby nieistotne szczeg-
y, jak tykanie zegara i przypadkowe
gosy dobiegajce z ulicy, konkurs
ten wygraa. Film Cisza Karoliny
Biesiackiej z Bydgoszczy wywar
ogromne wraenie na widzach.
W takiej atmosferze, gdy wi-
downi stanowi ludzie nie tylko
giem, gdzie biaoruscy kolejarze
Jacek Kiepiski | fot. ukasz Piecyk
samemu robi, rozmowa od razu
wesza na poziom warsztatu.
Reyser przyzna, e jest zwo-
lennikiem sensownego zagszcza-
nia rzeczywistoci.
- Chodzi o sprawienie, e wy-
darzy si w okrelonym momencie
co, co moe si zdarzy tuma-
czy, zdradzajc, jak skoni kota
bez jednej apy, staego mieszkaca
hali kolejowej w Brzeciu nad Bu-
Tylko Toru . 17 lutego 20171
KULTURA 11
zmieniaj koa wagonw jadcych przez dziennikarki. Na ile wolno im
do Moskwy, by podszed do kame- wej w ycie gwnej bohaterki,
ry. gdzie s granice intymnoci, jakich
- Powiedziaem, e jutro o dwu- szkd moe narobi upublicznienie
nastej ma tu by, pac tyle i tyle - w mediach szczegw czyjego y-
wspomina oziski. - I nastpnego cia? Reyser zdradzi, e przymie-
dnia kot by. Tajemnic bya ryba, rza si do trzeciej czci tej serii.
koci przysmak, ktra w odpowied- Jeszcze raz chce wrci z kamer
nim miejscu i czasie si znalaza. do Urszuli Flis.
Podczas krcenia wanie tego, Pytano te o relacje z synem,
nominowanego do Oscara filmu znanym reyserem Pawem o-
89 mm od Europy reyser mia ziskim, pomysodawc i jednym
te wagon statystw, ktrym da z dwch bohaterw filmu Ojciec
jedno zadanie - macie nic nie robi. i syn w podry. Jak wiadomo,
Kilkuletni syn reysera Tomek by ostatecznie syn zrobi wasny film
po prostu sob, a koleance ozi-
ze wsplnej wyprawy. Spojrzenia
skiego mia w hali uciec pies.
obu reyserw byy na tyle rne, e
- Kontakt tych dwch wiatw:
robotnikw i podrnych mu- nie dogadaliby si w montaowni.
sia nastpi - przyzna reyser. - - Gdy ruszaem z Pawem w t
A ucieczka psa jest przecie praw- podr, ktr rejestrowalimy, my-
dopodobna... laem, e byem wietnym ojcem.
Poza granicami ingerowania Jak wrciem, to ju wiedziaem,
w rzeczywisto w trakcie realizacji e tak nie byo - przyzna reyser,
filmu dokumentalnego interesowa- zdradzajc najdrobniejsze niuanse
no si granicami intymnoci, czyli zaprezentowanego filmu, bdcego
tematem, ktry oziski podejmu- bodaj najwyszym przejawem pro-
je szczeglnie ciekawie w eby nie cesu odwracania kamery, to znaczy
bolao, filmie nawizujcym do doprowadzania do sytuacji, w kt-
synnej, nakrconej 23 lata wcze- rej reyser sam staje si obiektem
niej, Wizyty. Gwna bohater- wasnej wiwisekcji i dowiadcza
ka, Urszula Flis, intelektualistka skutkw przekraczania granic in-
mieszkajca na wsi, jest maglowana tymnoci.
REKLAMA
12 KOCIE SPRAWY
upinka, Pola, Maniu
W Midzynarodowy Dzie Kota pomylmy o tych zwierzakach,
ktre szukaj wasnego dachu nad gow
Robert Kamiski | fot. ukasz Piecyk
Miejskie Schronisko dla Zwie-
rzt mieci si przy ulicy Przy-
byszewskiego 3, na skraju Parku
Bydgoskiego. Kadego roku przez
to miejsce przewija si ponad
700 kotw. Jakkolwiek jednora-
zowo placwka moe zapewni
miejsce tylko 70 zwierzakom, to
w zeszym roku pad rekord: la-
tem w schronisku gocio a 150
mruczkw jednoczenie.
- Trzeba przyzna, e obecnie
REKLAMA
MIDZYNARODOWY DZIE KOTA
w spoeczestwie obserwujemy
ogromny wzrost wiadomoci
mwi Hortensja Saj, pielgniarz
zwierzt z toruskiego schroniska.
- Kiedy kot trzscy si z zimna
na mrozie nikogo nie obchodzi.
Teraz niemal natychmiast jestemy
o takim zwierzaku informowani.
Odnosz wraenie, e Polacy o wie-
le bardziej troszcz si o koty ni
kiedy. Podobnie jak i o inne zwie-
rzta.
Niepokojcym zjawiskiem, z ja-
kim musi si na co dzie zmaga
Towarzystwo Opieki nad Zwierz-
tami, jest nadpopulacja. Przecitna
kotka jest w stanie wyda na wiat
okoo 12 kocit rocznie. Placwki
takie jak schroniska nawouj do
wiadomej opieki nad kotami: do
sterylizacji i kastracji.
- Jest to dziaanie majce na celu
przede wszystkim dobro gatunku.
Nadprodukcja skutkuje cigym
wzrostem liczby kotw bezdom-
nych oraz pkajcymi w szwach
Tylko Toru . 17 lutego 20171
schroniskami komentuje Horten-
sja Saj. Sterylizacja jest bezpiecz-
na i suy zdrowiu samego kota.
rednia ycia zwierzcia poddane-
go sterylizacji wzrasta niemal dwu-
krotnie.
Rwnie wspczesny wzrost
techniki nie omin kociakw.
Obecnie porzdny, zadbany kot
domowy jest wyposaony w chip ze
specjalnym kodem, ktry w razie
zagubienia atwo pozwala odnale
waciciela.
- Trafiaj do nas koty bardzo
rne. Bezdomne albo czyje. Czy-
ste lub zaniedbane. Pamitam, jak
kiedy pewna pani przyprowadzi-
a dwa dziewicioletnie persy. Nie
byy sterylizowane, sier miay
pozlepian w ohydne dredy, pazury
powrastane. Kady krok sprawia
im bl. Do tego byy zawszone.
Doprowadzenie ich do adu zajo
troch czasu. W kocu jednak zna-
lazy nowych wacicieli, ktrzy za-
opiekowali si nimi jak naley. kie serce.
Do schroniska trafiaj jednak
gwnie koty zdrowe, tyle e bez-
domne. Zwierzaki majce nadziej
na swj prawdziwy dom.
- Dwa tygodnie czekaj na
ewentualnego waciciela. Jeli ten
si nie pojawi, dany kot zostaje za-
szczepiony, odrobaczony i poddany
kastracji/sterylizacji. Nastpnie,
kiedy ju wyglda na szanujcego
si kota, zostaje zgoszony do ad-
opcji. Robimy specjalne dossier ta-
kiego osobnika i wraz ze zdjciem
umieszczamy na naszej stronie albo
na Facebooku. Cena tak zadbanego
zwierzaka to 80 zotych.
Kadego roku okoo 80% kotw,
ktre trafiaj do schronisk, znajdu-
je swj nowy dom. S jednak i ta-
kie, ktre nie znajduj go nigdy.
- Koty nie s specjalnie wyma-
gajce. Wystarczy im kuweta ze
wieym wirem, woda do picia
i sucha karma. Oczywicie naley
pamita, e nie jest wskazane, by
koty piy zwyke mleko umie-
cha si Hortensja Saj. Pij je tylko
w bajkach. W rzeczywistoci maj
od niego rozwolnienie.
Osoba, ktra zdecyduje si na
wzicie pod swj dach kota, musi
spenia jedynie kilka podstawo-
wych wymogw: mie ukoczone
18 lat, posiada dobre dla zwierza-
ka warunki oraz wyrazi zgod na
ewentualn pniejsz kontrol
warunkw po adopcji.
- Wskazany jest jeszcze jeden
czynnik, ktrego nie ma w regula-
minach, a ktry jest wedug mnie
najwaniejszy: serce. Zwyke, ludz-
Uwaga konkurs!
Ju w pitek 17
lutego Midzy-
narodowy Dzie
Kota. Z tej
okazji, wraz ze
sklepem Nerro,
przygotowalimy konkurs
dla naszych czytelnikw.
Szczegy na facebook.com/
tylkotorun

Gwiezdni naukowcy
Julia, Kajetan, Filip, ukasz, Stefan, Marcel i Maciej przyjaciele
z toruskich szk buduj sond wielkoci puszki po napoju
Katarzyna Ochocka | fot. nadesane
Siedmioosobowa grupa modych pasjo-
natw od kilku miesicy amie gowy nad
niezwykym projektem. Ich zadaniem jest
zbudowanie maej sondy, ktra ma wyko-
nywa pomiary temperatury i cinienia
oraz nawizywa czno ze stacj na- Julia Sochacka. - Decydujc si na prac
ziemn za pomoc komunikacji radiowej.
Brzmi skomplikowanie? Dla naszych bo-
haterw wcale nie!
Jak zbudowa sond wielkoci puszki
po napoju? Odpowied na to pytanie znaj
Julia Sochacka z IV LO, Kajetan Rachwa,
Filip Szykua, ukasz Komoszyski, Ste-
fan Rucki, Marcel Korpal i Maciej Procyk
z Gimnazjum i Liceum Akademickiego
z Torunia. Oni z czystym sumieniem mog
okreli si mianem dzieci Kopernika.
Grupa sformowaa druyn o nazwie CAN-
pernicus i wystartowaa w konkursie Can-
Sat zainicjowanym przez ESERO - projekt
edukacyjny finansowany przez Europejsk
Agencj Kosmiczn. Satelita, ktr maj
wykona, ma w swoim finaowym stadium
dokona pomiarw temperatury i cinie-
nia, a take nawiza czno ze stacj na-
ziemn za pomoc komunikacji radiowej.
Toruska druyna podja si dodatkowo
rwnie nieco bardziej skomplikowanych
misji, m.in. nawigacji puszk za pomoc
GPS, zbadania trajektorii lotu, ldowania
w wyznaczonym miejscu. Za dowodzenie
MODE TALENTY ZDOBYWAJ KOSMOS EDUKACJA 13
grup odpowiedzialny jest Kajetan - to on
namwi przyjaci do powoania CANper-
nicusa do ycia.
- Prywatnie jestemy dobrymi kolega-
mi, znamy si nie tylko ze szkoy mwi
w takim zespole, wiedzielimy, e wybiera-
my ludzi najlepszych z najlepszych. Znamy
si dobrze i wiemy, na co nas sta. Lubimy
si i szanujemy. Wiemy, e bez zgranego ze-
spou nic nie osigniemy - a przecie i tak
najwaniejsze s mie wspomnienia i dobra Ta garstka modych ludzi moe z dum reprezentowa grd Kopernika.
zabawa.
Prac nad sond rozpoczli we wrzeniu ich w praktyce. A take to, e budowanie - Wwczas wszystkie konkursowe satelity
po zgoszeniu do konkursu. Sporzdzili list maej sondy to raczej niespotykane, chocia zostan wzniesione na wysoko ok. 2 km
potrzebnych materiaw (czujnikw, serwo- cakiem fajne zajcie czasu wolnego. przez rakiet lub balon meteorologiczny or-
mechanizmw, materiau na spadochron), Od czasu do czasu organizuj spotka- ganizatora. Sonda bdzie realizowaa swoje
podzielili midzy sob zadania i zakasali nie, by zaprezentowa dotychczas wykona- zadania, spadajc - dziki nabraniu odpo-
rkawy... Ponadto organizatorzy przysali n prac, rozwiza ewentualne problemy wiedniej prdkoci poprzez spadochron
im pakiet startowy, w ktrym znajdowao i omwi dalsze dziaania. Kade z nich nad bdzie w stanie uruchomi swoje czujniki
si kilka niezbdnych urzdze. Pomocni s sond spdza okoo 5-10 godzin tygodnio-
i przesya zebrane dane w czasie rzeczywi-
te patroni honorowi projektu - Wydzia Fi- wo. Jej budow planuj zakoczy przed
poow marca. Wwczas oddadz ostatni stym do stacji naziemnej.
zyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Opiekunem grupy jest fizyk pracuj-
UMK oraz Towarzystwo Naukowe w Toru- raport. Potem bdzie czas na naniesienie
ostatnich poprawek. cy w Gimnazjum i Liceum Akademickim
niu i toruskie Planetarium. Mariusz Kamiski. W oglnowiatowym
- Jestemy pasjonatami techniki, uwiel- - Jeli zakwalifikujemy si do udziau
w kampanii startowej, czyli finau, bdzie- konkursie wystartowao 19 druyn z Polski,
biamy konstruowa i programowa. Zbudo-
my mieli okazj przetestowa sond w poo- jednak tylko 10 zostanie zaproszonych do
wanie minisatelity to dla nas te wyzwanie,
ktrego od dawna poszukiwalimy opo- wie kwietnia informuj modzi naukowcy. finau. Trzymamy kciuki za naszych!
wiadaj zgodnie. - Do udziau w konkursie
skonia nas ch sprawdzenia siebie, na-
uczenia si nowych rzeczy i wykorzystania
Tylko Toru . 17 lutego 20171
14 ROWEROWO DLA MIONIKW JEDNOLADW

Wspomnie czar
Legendarni cyklici z naszego regionu spotkali si po latach
Karol ebrowski | fot.archiwum
Reprezentowali nasz kraj podczas najwa- Grski, uczestnik zlotu, ktry w latach 60. wikszoci z nich stoi obecny tu trener Kry- rad, zawsze pomocny i niebojcy si cikiej
niejszych wydarze kolarskich na caym i 70. nalea do czoowych polskich kola- stian Jarzczka opowiada Waldemar Fliege. pracy. Nigdy nie zapomn, jak sam pra rze-
wiecie. Zdobywali medale i trofea, cho rzy. Po tylu latach nie wszystkie kontakty W tym szczeglnym dniu chcemy w imie- czy swoich zawodnikw, aby oni tego nie mu-
nie zawsze podobao si to wczesnej wa- udao si utrzyma, zazwyczaj spotykamy niu wychowankw pana Krystiana wrczy sieli robi. Niesamowita osobowo.
dzy. 4 lutego przyjechali do Torunia z caej si w mniejszym gronie, m.in. z Bogdanem mu puchar dla najlepszego trenera w Polsce. Po czci oficjalnej przyszed czas na
Polski, aby wsplnie powspomina wietlne [Kondejem przyp.red.]. Dzisiejszy dzie Po tych sowach na sali rozlegy si wsplny obiad, a take rozmowy o dawnych
czasy. jest wietn okazj do podsumowania tego, ogromne brawa, ktre po chwili zmieniy czasach. Wspominano sukcesy, ale nie tylko.
co byo kiedy, ale porozmawiania te o tym, si w gromkie sto lat. Gos postanowi tak- Los polskiego sportowca nie nalea wtedy do
Spotkanie odbyo si w restauracji na te- jak to wyglda dzi. e zabra sam bohater, ktry przypomnia najatwiejszych.
renie Centrum Targowego Park przy Szosie Na pocztku gos zabrali organizatorzy o czasach powstania najpierw LZS-u Maej - Na kady zagraniczny wyjazd bya
Bydgoskiej. Gwnymi pomysodawcami wy- zlotu. Przywitali wszystkich przybyych goci, Nieszawki, a pniej LKK Kopernik i LKK potrzebna zgoda wadz - wspominano.
darzenia byli Bogdan Kondej, Zbigniew Bar- jednak jeden z nich zosta wyrniony szcze- Agromel Toru. Wnioski byy szczegowo rozpatrywane,
cikowski i Waldemar Fliege. glnie - Pan Krystian by nie tylko dobrym trene- a zawodnik po powrocie musia dokadnie
- Inicjatywa od razu przypada mi do gu- - Jest z nami wielu medalistw mistrzostw rem, ale przede wszystkim wietnym czowie- opowiedzie, co robi w danym dniu, i przede
stu mwi podczas spotkania Zbigniew Polski. Sukcesy nie przyszy jednak same, a za kiem - mwi Zbigniew Barcikowski. Suy wszystkim odda paszport. Ze wzgldw po-
REKLAMA

Tylko Toru . 17 lutego 20171

 DLA MIONIKW JEDNOLADW ROWEROWO 15

litycznych najbardziej ekscytujce byo ciga-
nie si z zawodnikami ze Zwizku Radziec-
kiego. Szczeglnie wany by Wycig Pokoju,
ktry mia due znaczenie dla wczenie rz-
dzcych.
Spotkanie byych kolarzy trwao do p-
nych godzin nocnych. Przed odjazdem wszy-
scy obecni wpisali si do pamitkowej ksigi,
ktra zostaa ustawiona przez organizatorw
tu przy wyjciu.
- Bardzo cieszymy si, e udao nam si
spotka w tak licznym gronie podsumowa
Bogdan Kondej. W rozmowach wspomina-
limy jednak take tych, ktrych ju z nami
nie ma. Szczeglnie mam tutaj na myli Le-
ona Piaseckiego prezesa klubu, ktry zmar
tragicznie w katastrofie lotniczej na Okciu
w 1980 roku. Pamitamy te o Ryszardzie Ko-
walskim, ktry z oddaniem peni funkcj se-
kretarza klubu. Mam nadziej, e przy okazji
kolejnego spotkania, o ktrym ju mylimy,
nikogo z nas dzi obecnych nie zabraknie.
Czonkowie druynowego Mistrza Polski
z 1970 roku. Niedawne spotkanie kola-
rzy LKK Kopernik i LKK Agromel Toru
byo okazj do wspomnienia o wielu
innych sukcesach.
REKLAMA

Rowery z najwyszej pki

W salonie Rowery Kwiatkowski o powierzchni ponad 400 metrw kw. znajdziecie najodpowiedniejszy dla siebie rower, zgodnie z ocze
kiwaniami i... zasobnoci portfela. Dla najbardziej wymagajcych pena oferta czoowych wiatowych fi rm. W sklepie znajduj si rowery
od 600 z, do 30 tys. z. Co maj te najdrosze modele? Najwyszej klasy ramy z wkna wglowego, powietrzne amortyzatory, oyska
ceramiczne, specjalne obrcze, metaliczne klocki hamulcowe lub hamulce tarczowe wykonane z dwch rnych materiaw, eby szybciej
odprowadzay ciepo - informuje Pawe Kwiatkowski. Przy produkcji takich rowerw wykorzystywane s kosmiczne technologie i kosmiczne
materiay.
Szosa Chemiska 137
www.rowerytorun.pl

Tylko Toru . 17 lutego 20171