Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejtnoci z dziau

Rolnictwo wiata

Zakres podstawowy. Grupa A

Maks.
Nr
Przewidywana odpowied Kryteria zaliczenia liczba
zad.
punktw

Zaleno: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju

gospodarczego kraju maleje udzia rolnictwa w tworze-
niu PKB. Za sformuowanie zalenoci ...... 1 p.
Wyjanienie zalenoci: Wraz ze wzrostem poziomu
1. gospodarczego kraju ronie udzia innych dziaw Za podanie w wyjanieniu przynaj-
2
gospodarki w tworzeniu PKB, poniewa wytwarzaj mniej 1 argumentu .................... 1 p.
one produkty o wyszych cenach i w wikszym stopniu
uczestnicz w wymianie towarowej na wiecie.

A B C

+ + +
Za 1 poprawnie wypenion
2. kolumn..................................... 1 p.
3
+

Przykadowe argumenty:
dopaty dla rolnictwa,
preferencyjne kredyty, Za podanie:
3. tworzenie zaplecza dla rozwoju rolnictwa, np.: 2 argumentw ......................... 1 p. 2
punktw skupu i zakadw przetwrczych, budowa 3 argumentw ......................... 2 p.
drg, elektrykacja,
polityka celna.

Przykadowe rnice i wyjanienia:

Rnica Kanada ma duo mniejszy udzia uytkw
rolnych ni Ukraina.
Wyjanienie Ukraina ma duy udzia yznych gleb,
ciepy klimat oraz dogodne uksztatowanie po-
wierzchni o przewadze nizin i wyyn; w Kanadzie
uytki rolne mog wystpowa jedynie na poudniu,
bo w pozostaej czci kraju jest zbyt niska tempera-
Za podanie 2 rnic .................... 1 p.
tura powietrza dla rozwoju rolnictwa i mao yzne
gleby.
4. Za wyjanienie: 3
Rnica Ukraina ma mniej lasw ni Kanada.
1 rnicy ................................. 1 p.
Wyjanienie Ukraina pooona jest w klimacie
2 rnic ................................... 2 p.
umiarkowanym ciepym kontynentalnym, dla ktrego
typow formacj rolinn s stepy, natomiast w Ka-
nadzie du powierzchni zajmuj lasy iglaste (tajga).
Rnica Kanada ma duo wicej komunikacyjnych
i osadniczych terenw oraz nieuytkw.
Wyjanienie W Kanadzie du powierzchni
zajmuj niezagospodarowane obszary pooone
w zimnym klimacie oraz gry na zachodzie kraju.

5. a), b) Za poprawny wybr 2 typw...... 1 p. 1

61
 Przykadowe podobiestwa:
due nakady kapitau,
wysoki poziom mechanizacji,
wysoki poziom kultury rolnej,
specjalizacja produkcji rolnej, Za podanie:
wysoki poziom towarowoci. 2 podobiestw ........................ 1 p.
6. Przykadowe rnice: 2 rnic ................................... 1 p.
2
wysze plony w rolnictwie intensywnym, 1 podobiestwa i 1 rnicy ...... 1 p.
wiksze nawoenie chemiczne w rolnictwie intensyw-
nym,
wiksze powierzchnie gospodarstw rolnych w rolnic-
twie ekstensywnym.

Przykadowe konsekwencje:
zmniejszanie si powierzchni naturalnych formacji
rolinnych (lasw, sawann), Za wymienienie:
7 jaowienie gleb, 1 konsekwencji ........................ 1 p. 2
wzmoona erozja gleb, 2 konsekwencji ........................ 2 p.
ginicie zwierzt podczas poarw i kurczenie si ich
siedlisk.

Za 2 przyporzdkowania ............ 1 p.
8. a) 2; b) 3; c) 4; d) 1 2
Za 4 przyporzdkowania ............ 2 p.

Przykadowe przyczyny:
Ocean Indyjski ma najmniejsz powierzchni,
nad tym oceanem pooone s kraje sabo rozwinite
9. gospodarczo,
Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p. 2
wiksza cz wd tego oceanu ma wysok tempera-
tur i charakteryzuje si mniejsz zasobnoci owisk.

Za wybr:
10. b), c), e) 2 zda prawidowych............... 1 p. 2
3 zda prawidowych............... 2 p.

Przykadowe przyczyny:
dua efektywno rolnictwa (wysokie plony i zbiory),
niewielki przyrost naturalny,
Za podanie:
intensywne nawoenie zwikszajce plony,
11. modykacje gatunkw upraw i zwierzt hodowlanych
2 przyczyn .............................. 1 p. 2
3 przyczyn .............................. 2 p.
sprzyjajce zwikszaniu produktywnoci rolnictwa,
due nakady kapitau pozwalaj na zwalczanie szkodni-
kw i przeciwdziaanie skutkom anomalii pogodowych.

Wyjanienie: Gd jawny polega na niedoborze kalorii

i biaka w spoywanym przez czowieka poywieniu.
Jest to gd ilociowy. Natomiast gd utajony to Za wyjanienie rnicy................ 1 p.
przyswajanie kalorii w poywieniu w iloci wystarczaj-
12. cej, ale wystpuje niedobr biaka, soli mineralnych Za wymienienie 2 obszarw (mog to
2
i witamin. Jest to gd jakociowy. by rwnie przykady krajw).... 1 p.
Obszary godu utajonego: Azja Poudniowo-Wschodnia,
Ameryka Poudniowa.

Przykadowe przyczyny:
przeludnienie,
niewielkie nakady kapitau na rozwj rolnictwa,
Za podanie:
wojny i konikty plemienne,
13. brak stabilnych rzdw, ktre mogyby prowadzi
2 przyczyn .............................. 1 p. 2
4 przyczyn .............................. 2 p.
dugofalow polityk roln,
duy udzia nieuytkw,
niski poziom wyksztacenia rolnikw.

62
 Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejtnoci z dziau
Rolnictwo wiata

Zakres podstawowy. Grupa B

Maks.
Nr
Przewidywana odpowied Kryteria zaliczenia liczba
zad.
punktw

Zaleno: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju

gospodarczego kraju maleje poziom zatrudnienia
Za sformuowanie zalenoci....... 1 p.
w rolnictwie.
1. Wyjanienie zalenoci: Wraz ze wzrostem poziomu
Za podanie w wyjanieniu przynaj-
2
gospodarczego kraju ronie efektywno rolnictwa
mniej 1 argumentu ..................... 1 p.
z powodu chemizacji i wysokiego poziomu kultury
rolnej oraz wyszego poziomu mechanizacji.

A B C

+ + +
Za 1 poprawnie wypenion
2. kolumn..................................... 1 p.
3
+

Przykadowe argumenty:
wiksze inwestycje na modykacje warunkw
przyrodniczych dla potrzeb rolnictwa,
rozwj bada nad udoskonaleniem technik, mody- Za podanie:
3. kacj gatunkw upraw i zwierzt hodowlanych, 2 argumentw ......................... 1 p. 2
wytwarzanie rodkw produkcji dla rolnictwa przez 3 argumentw ......................... 2 p.
przemys,
wiksze zasoby kapitau na wspieranie rozwoju
rolnictwa (kredyty, dopaty, ceny gwarantowane).

Przykadowe rnice i wyjanienia:

Rnica Japonia ma duo mniejszy udzia uytkw
rolnych ni Australia.
Wyjanienie Japonia jest krajem o przewadze obsza-
rw grskich, a w Australii dominuj wyyny i niziny.
Rnica Australia ma mniej lasw ni Japonia.
Wyjanienie Australia pooona jest w klimacie
zwrotnikowym suchym; lasy mog wystpowa jedynie
Za podanie 2 rnic .................... 1 p.
na wschodnim wybrzeu, natomiast w Japonii lasy
porastaj obszary grskie, ktre dominuj w tym kraju.
4. Za wyjanienie: 3
Rnica Australia ma duo wicej k i pastwisk,
1 rnicy ................................. 1 p.
a mao gruntw ornych.
2 rnic ................................... 2 p.
Wyjanienie w suchym klimacie Australii du
powierzchni zajmuj ppustynie i suche sawanny,
ktre wykorzystywane s jako ki i pastwiska,
natomiast mao yzne gleby uniemoliwiaj zagospo-
darowanie obszarw pod grunty orne. W Japonii
niewielkie powierzchnie uytkw rolnych wystpuj-
ce na nizinach nadmorskich i w dolinach grskich
wykorzystywane s jako grunty orne.

5. b), d) Za poprawny wybr 2 typw...... 1 p. 1

63
 Przykadowe podobiestwa:
mae nakady kapitau,
niewielka mechanizacja,
Za podanie:
due zasoby pracy,
2 podobiestw ........................ 1 p.
6. niewielka towarowo rolnictwa. 2
2 rnic ................................... 1 p.
Przykadowe rnice:
1 podobiestwa i 1 rnicy ...... 1 p.
wysze plony w rolnictwie intensywnym,
wyszy poziom kultury rolnej w rolnictwie intensyw-
nym.

Przykadowe konsekwencje:
zmniejszanie si powierzchni naturalnych formacji
rolinnych (lasw, sawann), Za wymienienie:
7 jaowienie gleb, 1 konsekwencji ........................ 1 p. 2
wzmoona erozja gleb, 2 konsekwencji ........................ 2 p.
pustynnienie obszarw,
obnianie si zwierciada wd podziemnych.

Za 2 przyporzdkowania ............ 1 p.
8. a) 1; b) 3; c) 4; d) 2 2
Za 4 przyporzdkowania ............ 2 p.

Przykadowe przyczyny:
Ocean Spokojny ma najwiksz powierzchni,
nad tym oceanem pooone s kraje wysoko rozwi-
nite gospodarczo i o duej liczbie ludnoci,
9. najzasobniejsze owiska znajduj si w wodach
Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p. 2
o niszej temperaturze, w szerokociach umiarkowa-
nych, w ktrych pooona jest dua cz tego
oceanu (na pkuli pnocnej i poudniowej).

Za wybr:
10. b), c), e) 2 zda prawidowych............... 1 p. 2
3 zda prawidowych............... 2 p.

Przykadowe przyczyny:
niska efektywno rolnictwa (niewielki plony i zbiory),
duy przyrost naturalny,
Za podanie:
niedobr rodkw intensykacji rolnictwa (niska
11. mechanizacja i poziom nawoenia),
2 przyczyn .............................. 1 p. 2
3 przyczyn .............................. 2 p.
klski ywioowe zmniejszajce plony (susze, powodzie,
inwazje szkodnikw),
niewielka powierzchnia uytkw rolnych.

Wyjanienie: Gd jawny polega na niedoborze kalorii

i biaka w spoywanym przez czowieka poywieniu.
Jest to gd ilociowy. Natomiast gd utajony to Za wyjanienie rnicy................ 1 p.
przyswajanie kalorii w poywieniu w iloci wystarczaj-
12. cej, ale wystpuje niedobr biaka, soli mineralnych Za wymienienie 2 obszarw (mog to
2
i witamin. Jest to gd jakociowy. by rwnie przykady krajw).... 1 p.
Obszary godu jawnego: Afryka rodkowa, Ameryka
rodkowa, wyspy Oceanii.

Przykadowe przyczyny:
pomoc materialna,
edukacja spoeczestwa,
zwikszanie powierzchni uytkw rolnych poprzez Za podanie:
13. rozbudow systemw irygacyjnych i osuszanie 2 przyczyn .............................. 1 p. 2
bagien, 4 przyczyn .............................. 2 p.
zahamowanie rozwoju rolnictwa plantacyjnego,
rozwj rybowstwa,
zwikszenie nakadw na inwestycje w rolnictwie.

64
 Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejtnoci z dziau
Rolnictwo wiata

Zakres rozszerzony. Grupa A

Maks.
Nr
Przewidywana odpowied Kryteria zaliczenia liczba
zad.
punktw

1. b), d) Za wybr 2 prawidowych zda .. 1 p. 1

Przykadowe odpowiedzi:
Obszar A: sprzyjajce uksztatowanie terenu; jest to
Za omwienie czynnikw
kotlina otoczona wyynami, niekorzystny, zbyt suchy
1 obszaru ................................... 1 p.
zwrotnikowy klimat, mao yzne gleby ppusty
2. (najczciej szaroziemy i buroziemy). 2
(ucze powinien odnie si do
Obszar B: rwninne uksztatowanie powierzchni,
przynajmniej dwch cech rodowiska
kontynentalny klimat o przewadze opadw letnich,
przyrodniczego, aby otrzyma 1 p.)
w czasie nasilenia wegetacji, duy udzia yznych
czarnoziemnych gleb prerii.

Obszar B
Za poprawny wybr obszaru ...... 1 p.
Uzasadnienie:
znajduje si w kraju wysoko rozwinitym o duych
3. zasobach kapitau,
Za podanie: 3
2 argumentw ......................... 1 p.
ma yniejsze gleby,
3 argumentw ......................... 2 p.
wystpuje wilgotniejszy klimat.

A. Kolejno od gry: Francja, Stany Zjednoczone, Ukraina.

B. Przykadowe przyczyny: zrnicowany poziom Za poprawne wykonanie polecenia:
4. rozwoju gospodarczego; rna yzno gleb, zrni- A ............................................ 1 p. 3
cowane typy gospodarki rolnej, rny udzia po- B ............................................ 2 p.
wierzchni uytkw rolnych.

5. b), c) Za poprawny wybr 2 cech ........ 1 p. 1

Przykadowe korzyci:
dua produkcja podw rolnych i zyski z ich sprzeday,
sezonowe zatrudnienie dla rolnikw indywidualnych,
rozbudowa infrastruktury, np. drg, linii energetycznych.
Za wymienienie:
Przykadowe zagroenia:
2 korzyci ................................ 1 p.
6. zmniejszanie si powierzchni wystpowania natural- 2
2 zagroe .............................. 1 p.
nych formacji rolinnych,
1 korzyci i 1 zagroenia .......... 1 p.
upadek maych, indywidualnych gospodarstw
rolnych,
monokultura stosowana na plantacjach prowadzi do
wyjaowienia gleb.

Ocena: Wyszym poziomem rozwoju gospodarczego

charakteryzuje si kraj A.
Uzasadnienie: Za sformuowanie oceny ............. 1 p.
7. rolnictwo ma niewielki udzia w tworzeniu PKB, 3
poniewa ceny podw rolnych s niskie, Za podanie 1 argumentu ............ 1 p.
niewielkie jest zatrudnienie w rolnictwie, poniewa
w tym kraju jest wysoka mechanizacja.

Indie 23 dt/1 ha
Za dokonanie:
Argentyna 40 dt/1 ha
8. 2 oblicze ............................... 1 p. 2
Wielka Brytania 72 dt/1 ha
3 oblicze ............................... 2 p.
(+/ 1 dt)

65
 Przykadowe przyczyny:
zrnicowanie yznoci gleb,
wystpowanie rnych typw gospodarki rolnej,
9. zrnicowany poziom intensykacji rolnictwa (nawo- Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p. 2
enie, mechanizacja),
zrnicowanie poziomu gospodarczego krajw,
rna wielko powierzchni uytkw rolnych.

Wymagania klimatyczne: klimat gorcy i wilgotny, Za scharakteryzowanie:

Wymagania glebowe: gleby o redniej yznoci (np.: wymaga klimatycznych .......... 1 p.
10. czerwonoziemy, toziemy, czerwone i te gleby wymaga glebowych ............... 1 p. 3
ferralitowe), zasobne w wod.
Uprawa: trzcina cukrowa Za podanie nazwy roliny ........... 1 p.

Przykadowe przyczyny:
osabienie organizmu czowieka w wyniku niedoy-
wienia,
Za podanie:
brak dostpu do rodkw higieny,
11. niewielki dostp do czystej wody,
2 przyczyn .............................. 1 p. 2
4 przyczyn .............................. 2 p.
saby rozwj medycyny (brak lekarzy, szpitali),
trudnoci w upowszechnianiu szczepie ochronnych,
przeludnienie.

Przykadowe czynniki:
duga linia brzegowa, dostp do morza,
12. wystpowanie u wybrzey zasobnych owisk ryb,
Za podanie 1 czynnika ............... 1 p. 2
dua liczba ludnoci.

Region Region
Zachodnioeuropejski Poudniowoazjatycki

intensywne intensywne

wysoki niski
Za 1 poprawnie wypeniony
13. pszenica, buraki cukro- ry, trzcina cukrowa, wiersz ........................................ 1 p.
5
we, sonecznik soja, bawena, herbata

hodowla byda i trzody

hodowla byda
chlewnej

wysoki niski

Przykadowe korzyci dla rodowiska przyrodniczego:

nie ubywa powierzchni lasw,
nie wzrasta zagroenie powodziowe,
zachowane zostaj siedliska zwierzt,
Za wymienienie 2 korzyci:
poprawia si stan zdrowotny lasw,
dla rodowiska przyrodniczego 1 p.
14. Przykadowe korzyci dla gospodarki kraju:
dla gospodarki......................... 1 p.
2
wzrasta pozyskiwanie drewna dla przemysu,
z rnych podpunktw............. 1 p.
nie ubywa zasobw runa lenego pozyskiwanego
w lasach,
na terenach lenych moe rozwija si rekreacja
i turystyka.

66
 Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejtnoci z dziau
Rolnictwo wiata

Zakres rozszerzony. Grupa B

Maks.
Nr
Przewidywana odpowied Kryteria zaliczenia liczba
zad.
punktw

1. c), d) Za wybr 2 prawidowych zda .. 1 p. 1

Przykadowe odpowiedzi:
Obszar A: sprzyjajce uksztatowanie terenu; jest to
obszar nizinny, niekorzystny, zbyt wilgotny, wybitnie Za omwienie czynnikw
rwnikowy klimat, intensywne opady powoduj 1 obszaru ................................... 1 p.
jaowienie gleb, mao yzne czerwone i te gleby
2. ferralitowe. (ucze powinien odnie si do
2
Obszar B: nizinne uksztatowanie powierzchni, monsu- przynajmniej dwch cech rodowiska
nowa odmiana klimatu, w proczu letnim wystpuje przyrodniczego, aby otrzyma 1 p.)
dua ilo opadw, duy udzia yznych gleb aluwial-
nych i wytworzonych na lessach.

Obszar B
Uzasadnienie:
Za poprawny wybr obszaru ...... 1 p.
due zasoby pracy,
wyszy poziom kultury rolnej,
3. ma yniejsze gleby,
Za podanie: 3
2 argumentw ......................... 1 p.
wystpuje korzystny klimat monsunowy, w ktrym
3 argumentw ......................... 2 p.
rwnoczenie wystpuj wysokie temperatury i due
opady.

A. Kolejno od gry: Niemcy, Rosja, Kanada.

B. Przykadowe przyczyny: zrnicowany poziom Za poprawne wykonanie polecenia:
4. rozwoju gospodarczego; rna yzno gleb, zrni- A ............................................ 1 p. 3
cowane typy gospodarki rolnej, rny udzia po- B ............................................ 2 p.
wierzchni uytkw rolnych.

5. a), b) Za poprawny wybr 2 cech ........ 1 p. 1

Przykadowe korzyci:
dua produkcja podw rolnych i zyski z ich sprzeday,
rozwj przemysu wytwarzajcego rodki produkcji dla
rolnictwa (maszyny, nawozy mineralne, rodki ochrony
rolin), Za wymienienie:
rozbudowa infrastruktury, np. drg, linii energetycznych. 2 korzyci ................................ 1 p.
6. Przykadowe zagroenia: 2 zagroe .............................. 1 p.
2
degradacja gleb, 1 korzyci i 1 zagroenia .......... 1 p.
nadprodukcja podw rolnych, co moe prowadzi do
spadku ich cen i zmniejszenia zyskw rolnikw,
spadek zatrudnienia w rolnictwie i moliwy wzrost
bezrobocia.

Ocena: Wyszym poziomem rozwoju gospodarczego

charakteryzuje si kraj A.
Uzasadnienie: Za sformuowanie oceny ............. 1 p.
7. rolnictwo ma niewielki udzia w tworzeniu PKB, 3
poniewa ceny podw rolnych s niskie, Za podanie 1 argumentu ............ 1 p.
niewielkie jest zatrudnienie w rolnictwie, poniewa
w tym kraju jest wysoka mechanizacja.

67
 Nigeria 10,5 dt/1 ha
Za dokonanie:
Australia 20,3 dt/1 ha
8. 2 oblicze ............................... 1 p. 2
Niemcy 67 dt/1 ha
3 oblicze ............................... 2 p.
(+/ 1 dt)

Przykadowe przyczyny:
zrnicowanie yznoci gleb,
wystpowanie rnych typw gospodarki rolnej,
9. zrnicowany poziom intensykacji rolnictwa (nawo- Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p. 2
enie, mechanizacja),
zrnicowanie poziomu gospodarczego krajw,
rna wielko powierzchni uytkw rolnych.

Wymagania klimatyczne: klimat umiarkowany ciepy

Za scharakteryzowanie:
(morski, przejciowy i kontynentalny) i podzwrotniko-
wymaga klimatycznych .......... 1 p.
wy.
10. wymaga glebowych ............... 1 p. 3
Wymagania glebowe: gleby o duej yznoci (np.:
czarnoziemy, brunatne, cynamonowe).
Za podanie nazwy roliny ........... 1 p.
Uprawa: burak cukrowy

Przykadowe przyczyny:
saby rozwj medycyny (brak lekarzy, szpitali),
niski poziom wyksztacenia i brak wiedzy na temat Za podanie:
11. drg przenoszenia si wirusa, 2 przyczyn .............................. 1 p. 2
brak dostpu do rodkw antykoncepcyjnych, 4 przyczyn .............................. 2 p.
przeludnienie,
obyczaje i obrzdy.

Przykadowe czynniki:
duga linia brzegowa, dostp do morza,
12. wystpowanie u wybrzey zasobnych owisk ryb,
Za podanie 1 czynnika................ 1 p. 2
dua liczba ludnoci.

Region
Region
Pnocnoafrykasko-
Pnocnoamerykaski
-zachodnioazjatycki

ekstensywne ekstensywne

wysoki niski
Za 1 poprawnie wypeniony
13. pszenica, bawena, proso wiersz ........................................ 1 p.
5
pszenica, kukurydza,
i sorgo, roliny strczko-
soja, buraki cukrowe
we, ry

hodowla byda i trzody

hodowla owiec
chlewnej

wysoki niski

Przykadowe skutki dla rodowiska przyrodniczego:

ubywa powierzchni lasw,
wzrasta zagroenie powodziowe,
zniszczone zostaj siedliska zwierzt, Za wymienienie 2 skutkw:
zmniejsza si zawarto tlenu w powietrzu, dla rodowiska przyrodniczego 1 p.
14. Przykadowe skutki dla gospodarki kraju: dla gospodarki......................... 1 p.
2
wzrasta pozyskiwanie drewna dla przemysu, z rnych podpunktw............. 1 p.
wzrost dochodw z eksportu drewna,
obszary wylesione przeksztacane s na uytki rolne,
tereny osadnicze i przemysowe.

68