You are on page 1of 22

ZNACZENIE SOWA

DOBRY
Model wypowiedzi wartociujcych
Moore'a :

Ten kwiat jest ty


Ta pia jest dobra

Schemat ten nie respektuje wielorakiego zastosowania


sowa dobry
ycie jest czym dobrym
To jest dobra pia
UYCIE ORZECZNIKOWE
SOWA DOBRY
Peter Geach wedug niego naley rozrni
midzy przymiotnikiem jako przydawk i
orzecznikiem.
Przydawka cz zdania okrelajca rzeczownik.
Orzecznik cz orzeczenia imiennego stanowica
dopenienie zdaniowe cznika i orzekajca o
podmiocie.
DOBRY W FUNKCJI PRZYDAWKI
To jest brzowy pulpit - da si t wypowied
przedstawi jako koniunkcj dwu tez :
To jest pulpit
To jest brzowe
Za pomoc przesanki: pulpit jest meblem
moemy wnioskowa ze zdania To jest brzowy
pulpit, e To jest brzowy mebel
UWAGA !! W PRZYDAWKOWYM UYCIU
PRZYMIOTNIKA NIE MA TAKICH
MOLIWOCI.
DOBRY w uyciu przydawkowym wypowiada
stosunek (relacj) midzy dwoma punktami
odniesienia (terminami) . Jeden z terminw jest
konkretnym przedmiotem, czy kategori
przedmiotw, drugi to fiat.
FIAT wyraone zostaje poprzez zdanie
zleceniowe. Fiat da, czy pragnie by zici si
pewien stan rzeczy. W pojciu fiat mieszcz si:
yczenia
Potrzeby
dania
Proby
Cele
Zamiary
Wypowiedzi deontyczne ( wynikajce z obowizku
lub powinnoci)
CO JEST DOBRE = ODPOWIADA ONO
PEWNEMU FIAT LUB NADAJE SI DO TEGO
BY PEWNE FIAT URZECZYWISTNI
RNICA MIDZY ZDANIEM
ZLECENIOWYM A OPISUJCYM:
* Stan rzeczy, do ktrego odnosi si zdanie, nie
zosta urzeczywistniony

a) obwiniamy zdanie i mwimy,e nie odpowiada


ono rzeczywistoci, tzn. jest faszywe, trzeba wic
zmieni zdanie (zdanie opisujce)

b) obwiniamy rzeczywisto i mwimy, e nie


odpowiada ona zdaniu, trzeba wic zmieni
rzeczywisto (zdanie zleceniowe)
WYPOWIEDZI WARTOCIUJCE Z
FUNKCJONALNYMI ORZECZENIAMI
FUNKCJONALNE ORZECZENIA to takie, ktre zawieraj
cel, dla jakiego obecne s mieszczce si w tych orzeczeniach
przedmioty lub osoby. Kady przedmiot, co do ktrego
prawdziwe bdzie orzeczenie funkcjonalne, ma pewne
zadanie, np. zawody, narzdzia, sztuczne przedmioty itp.
np. To jest dobry n
To = oznacza jeden z terminw relacji; odnosi si do
ocenianego przedmiotu, pojedynczego noa.
N = jest to orzecznik funkcjonalny n wyprodukowano
po to, by ci.
dobry = orzecznik; wypowiada, e oceniany przedmiot jest
taki, e moe peni funkcj wymienion w orzeczniku n.
WARTO - jest to fakt, bycia dobrym, co
polega na waciwociach, ktre czyni dan rzecz
funkcjonaln. Na pytanie o warto jakiego
przedmiotu uytkowego odpowiadamy orzeczeniami
opisujcymi.
Wedug Hare'a podstawow funkcj sowa dobry
jest funkcja rekomendacyjna.
Rekomendacje su do kierowania aktami
wyboru.
Sdy wartociujce uzasadniane s przez sdy
opisujce, w ktrych mwicy wymienia
waciwoci i stosownie do nich przyznaje
przedmiotowi orzecznik dobry.
Z orzecze funkcjonalnych wynika pewien
zasb kryteriw osdzania :
Lekarz, ktry mimo wielokrotnych wezwa nie przychodzi
do ciko chorych i zapisuje ze lekarstwa, nikt nie okreli
jako dobrego lekarza. (ale gosi zarzut)

Dla jednego przy ocenie lekarza bd gra rol :


Uprzejmo
Mie obejcie z pacjentem
Okrelony temperament
dla innych waniejsza bdzie higiena leczenia, czy
umiarkowanie w przepisywaniu lekw.
Klauzula CETERIS PARIBUS (z ac. przy
pozostaych warunkach rwnych; przy tych samych
okolicznociach) naley ni opatrzy funkcjonalne
sdy wartociujce, zwaszcza w formie
porwnawczej. e to X jest lepsze ni tamto X,
stwierdzamy po zaoeniu pewnych punktw
widzenia. Jeli powstan nowe punkty widzenia,
osd podlega weryfikacji.
DOBRY JAKO ATRYBUT
NIEFUNKCJONALNYCH ORZECZNIKW
np.. dobre wino; dobra powie ; dobra
pogoda
Okrelone kategorie przedmiotw mona w
takich osdach ocenia pod rnymi
wzgldami, np. X jest dobr powieci moe
odnosi si do wartoci stylistycznej,
psychologicznej czy moralnej. Nie mona
poda jako uzasadnienia X jest dobr
powieci koloru okadki.
UYCIE RZECZOWNIKOWE
Rzeczownikowo uywamy sowa dobro w
osdach takich jak ycie jest dobrem; zdrowie
jest dobrem; przyjemno jest dobrem. Jednak co
to sowo znaczy w takim zastosowaniu?
By zdrowym by chorym
Mc widzie by niewidomym
Mc sysze by guchym
Mc realizowa swoje fiaty nie mc tego
Ktra z tych dwu moliwoci wybierzemy ceteris
paribus ?

Czy taka decyzja opiera si wycznie na


skonnoci, popdzie, przyzwyczajeniu, konwencji,
czy te na uznaniu, e tylko pierwsza moliwo
zasuguje na przyjcie i tylko taka decyzja jest
suszna ?
Sowo dobro , rzeczownik dobro suy do
zakwalifikowania dokonanego w okrelonych
warunkach wyboru jako waciwy bd
usprawiedliwiony .
TYPY REALIZMU MORALNEGO
Intuicjonistyczny nonnaturalizm Moore'a
Naturalizm definiujcy dobro poprzez
waciwoci opisujce

Obie teorie zakadaj, e dobro ma za zadanie co


scharakteryzowa. Oznacza to waciwo : w
naturalizmie naturaln, w intuicjonizmie
niedefiniowan nienaturaln. Dobrem jest to, co
zasuguje na wybr, co naley wybra.
PIERWSZY PRZEDMIOT OCENY MORALNEJ.
DEONTYCZNE SDY I DEONTYCZNE OSDY
WARTOCIUJCE:
Oceniamy w sensie moralnym, np. :
Osoby
Cechy charakteru
Uczucia
Postpowanie
Motywy
Zamiary
Jak autor zakada: pierwszym przedmiotem oceny moralnej
s dziaania, a wszystkie dalsze osdy pozostaj w pewnym
stosunku do moralnych osdw dziaa.
TEORIA NORMATYWNA
Zakada ona pojcie dziaania. Dla oceny dziaa,
motywy wi si z kwesti stosunku orzecznikw
deontycznych lub wartociujcych. Osdzamy, e
powinnimy co zrobi, e wolno nam lub nie wolno
czego zrobi, mwimy o dobrych lub zych
cechach charakteru, motywach, ludziach, uczuciach,
zamiarach.
Podstawowym orzecznikiem etyki normatywnej jest
moralnie waciwy Dziaanie X moe dokadnie
wtedy by usprawiedliwione bd odpowiedzialne,
jeli tez, e X jest suszne, mona uzasadni.
ORZECZENIA DEONTYCZNE
Moralnie moliwe (dozwolone; wolno tak dziaa)- Dziaanie
jest moralnie moliwe, jeli moralnie waciwe jest zarwno jego
dokonanie jak jego niedokonanie.
Moralnie konieczne (nakazane; trzeba tak dziaa; nie wolno
takiego dziaania zaniecha; takie dziaanie jest obowizkiem)
dziaanie jest moralnie konieczne, czyli jest obowizkiem, jeli
moralnie waciwe jest jego niedokonanie, natomiast moralnie
niewaciwe jego dokonanie.
Moralnie niemoliwe (zabronione; nie wolno tak dziaa)
Te trzy orzeczniki dadz si sprowadzi do orzecznika moralnie
waciwy i przeciwstawnego mu orzecznika moralnie
niewaciwy.
NORMA OBYCZAJOWA
Uycie zwrotu norma obyczajowa to osd
goszcy tez, wedle ktrej orzecznik deontyczny
zostaje wypowiedziany o pewnym sposobie
dziaania.
DZIKUJ ZA UWAG !

Agata Janicka

You might also like