Coaching

w szkole artystycznej

Beata Moryto
Coaching w szkole artystycznej
Autor: Beata Moryto

Wydanie I, Warszawa 2015

2015 CENSA Wszelkie prawa zastrzeone
Projekt i opracowanie graficzne Kimba Kerner

ISBN 978-83-61271-38-3

Druk i oprawa: OMIKRON sp. o.o.

Spis treci
Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Co to jest coaching? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Kto to jest coach? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Rodzaje coachingu, kontrakt, umowa . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Modele sesji coachingowych, formy i miejsce pracy coachingowej . . 27

Kiedy warto skorzysta z coachingu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Coaching w praktyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Rozwj w coachingu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Coaching w szkole artystycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Zakoczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Coaching moe by jak skuteczny reset naszego osobistego systemu. Moe by
rwnie doskona prewencj i systemem antywirusowym. To od nas zaley
jak, i w ktrym momencie ycia bdziemy siga po to skuteczne i regenerujce
narzdzie.

Coaching jest dla mnie spojrzeniem na siebie z perspektywy czasu, przestrzeni

irodowiska. Pozwala zrozumie mechanizmy i przewidzie skutki podejmowania
okrelonych decyzji, a przede wszystkim poprzez wniknicie w siebie rozumie
innych.

Coaching da mi moliwo zdystansowania si, przepuszczenia swoich osobistych

zmaga przez odpowiedni filtr. Uczy zachowywania wewntrznej rwnowagi
ikonstruktywnego mylenia.

Coaching to dla mnie bodziec do cigego rozwoju i upewnienie si, i podam

waciw ciek. Coaching to jak wdrwka grska, im wyej si wspinam, tym
poszerzam horyzont i perspektyw patrzenia na wiat.

Coaching to wskazywanie drogi.

Dla mnie coaching to przede wszystkim moliwo rozmowy z osob bardzo

przyjazn, z pozytywna energi. Cenne i inspirujce s pytania, ktre osoba
prowadzca zadaje, a na ktre ja sama znajduj odpowied.

Coaching to dla mnie sposb na odnalezienie i zrozumienie siebie wasnych

pragnie, celw, de i sposobw ich osigania. To cieka rozwoju i autorealizacji,
ktra poprzez coraz gbsz wiadomo siebie, swoich moliwoci i ogranicze,
pozwala usuwa przeszkody i rozwizywa istniejce i pojawiajce si problemy.
cieka, ktra wiedzie do penego, satysfakcjonujcego i szczliwszego ycia.

Coaching to aktywowanie potencjau tkwicego w kadym czowieku, to rwnie

spotkanie z drugim czowiekiem coachem, ktry popycha do dziaania ipozwala
uwierzy, e mamy skrzyda, ktre w kadej chwili moemy przypi i wznie si
wgr.

Wypowiedzi uczestnikw coachingu w CENSA.

Jeli sdzisz, e potrafisz to masz racj.
Jeli sdzisz, e nie potrafisz rwnie masz racj. Henry Ford

Wstp

Drodzy Pastwo,

poradnik CENSA Coaching w szkole artystycznej, jest wskazwk na temat

coachingu. Jest wskazwk, poniewa coaching to przede wszystkim dowiad-
czanie, praktyka.

Coaching wprowadzony w szkole artystycznej moe nam suy jako jedno

z narzdzi rozwoju kadej osoby indywidualnie, a take grupowo lub zespo-
owo.

Mam nadziej, e poradnik Coaching w szkole artystycznej, bdzie czym

wicej ni tylko informacj na temat coachingu czy moliwoci wprowadzenia
coachingu w szkole artystycznej. W moim zamyle poradnik ten moe by
potraktowany jako inspiracja do obserwacji wasnego ycia osobistego i zawo-
dowego. Moe by chwil zastanowienia nad wasnym yciem, momentem
wyraenia wiadomej akceptacji ycia w tu i teraz lub zgody na przeprowa-
dzenie zmian w swoim yciu. Moe by rwnie inicjacj akceptacji czy tolero-
wania sposobu mylenia innych ludzi (bez wyraania negacji), momentem do
podjcia wyzwa w pracy nad wasnym rozwojem. Na pewno rni si od pozo-
staych poradnikw CENSA, poniewa tre coachingu to w szerokim zakresie:
komunikacja, wyraanie siebie, wyraziste kierunki zmian rozwojowych zwi-
zane z etyk i ekologi, poszerzanie samowiadomoci czy jani, odkrywanie
wasnych pasji i talentw, gruntowanie radoci i szczcia w swoim yciu.
Dlatego poradnik jest wiadomie skierowany do kadego personalnie, odwo-
uje si do przey, emocji, odczuwania, wraliwoci, wiadomoci, chci do
rozwoju.

5
Coaching akceptuje kady wybr, kad z decyzji, nawet fakt, e mona adnej
decyzji czy adnego dziaania w danym czasie nie podj. W zwizku z tym,
to zaley tylko od Ciebie, Drogi Czytelniku, do czego moe ci si przyda ten
poradnik.

Zadajesz sobie pytania: jak przeywam swoje ycie? Co jest celem mojego
ycia? Czego chciabym dla siebie w swoim yciu zawodowym i osobistym?
A gdyby nie byo adnych ogranicze, to czego bym chcia? O czym marz?
Czy moje obecne ycie jest szczliwe, spenione, czy jestem zadowolony na co
dzie? Czego oczekuj dla siebie dzi, jutro, za rok? A za 5, 10, 20 lat? Jak sobie
wyobraam: gdzie wtedy bd? Gdzie chciabym by z dzisiejszej perspek-
tywy?
A teraz, czy twoje myli dotycz refleksji: co zrobi z odpowiedziami na
powysze pytania? Jakie dziaania podejm? Jakich zmian dokonam? A moe
nie potrzebuj nic zmienia, jestem szczliwy i peen satysfakcji ze swojego
ycia? A moe nie jestem w peni usatysfakcjonowany, ale nie podejm adnych
dziaa. Dlaczego?

Jeli zadajesz sobie podobne pytania i szczerze, prawdziwie na nie odpowiadasz

masz szans pracowa z pozytywnym rezultatem dla siebie samego, awkonse-
kwencji z pozytywnym efektem dla caego otoczenia. Jeli nie zadajesz sobie
takich pyta, to namawiam ci do zatrzymania si, do refleksji. Moe czas
zacz?

Maym, ale cennym miernikiem tego, w jak sposb yj i czego oczekuj, bd

wiadome, szczere i szybko podane odpowiedzi na ponisze pytania (celowo
wwikszoci zamknite), zadane z perspektywy dnia dzisiejszego:
Czy moje ycie osobiste i zawodowe mnie satysfakcjonuje? Czy mam
wanie tak, jak marzyem i jak chc obecnie, dzisiaj? Czy stan obecny mnie
satysfakcjonuje?
Czy rzeczy, ktre robi na co dzie w tym moja praca mnie ciesz, s
moj pasj i lekko mi przychodz?
Co najbardziej lubi w swojej pracy?
Jak myl o swojej pracy? lubi to co robi, ale to taka trudna, cika,
mozolna praca. Jestem ni zmczony czy tak myl lub czuj, wiadomie
lub podwiadomie?
Ile razy w cigu dnia jestem zadowolony?
Jak czsto umiecham si do ludzi?
Czy ludzie odbieraj mnie jako osob zadowolon z ycia, jestem im
obojtny, nie lubi mnie?
6
 Jak cz dnia jestem niezadowolony? Smutny? Czy tak jest codziennie?
IIe dobrych, ile zych sw wypowiadam kadego dnia do ludzi w moim
otoczeniu? (przykadowo do: partnera, wsppracownikw, uczniw,
studentw)
Komu dzi pomogem? Komu pomogem wczoraj?
Jakie mam intencje, jestem radosny czy zy, rozmawiajc: w rodzinie,
z bliskimi, z partnerem, uczniami, wsppracownikami, zwierzchnikami
czy pracownikami? Od czego lub od kogo zale moje intencje?
Czy daj wolno wyboru, wolno mylenia, wolno dziaania ludziom
wmoim otoczeniu? A dzieciom i modziey?
Czy mam przyzwolenie na popenianie bdw przez siebie i przez innych?
Czy zachowuj dystans do siebie, swoich dziaa, do innych osb?
Czy moje ycie zaley ode mnie?

Co chcesz, Drogi Czytelniku, zrobi z uzyskanymi wanie odpowiedziami?

Z radoci namawiam ci do przeczytania caego poradnika i odpowiedzi na

pytania, take po jego przeczytaniu. Zapraszam ci do zastanowienia si nad
sob. Zachcam do fascynujcej podry w poszerzaniu swojej wyobrani,
wiadomoci, jani. Zapraszam do obserwacji swojego codziennego ycia, ale
te do podejmowania wyzwa, do dziaa w zmianie i potraktowania ich jako
prowokacji, prby wasnych si, mierzenia si z przeciwnociami dla wasnej
satysfakcji i szczcia.

Zacznijmy.
To czas pracy nad twoim holistycznym rozwojem.

7
8
Jeli nie ustalasz celw dla siebie, jeste skazany na pracowanie
przy osiganiu celw kogo innego. Brian Tracy

Co to jest coaching?

Coaching jako stosunkowo nowe narzdzie rozwoju osobistego i zawodowego

na wiecie, a w Polsce od okoo 10 lat rozwija si w bardzo szybkim tempie.
Zapotrzebowanie rynku na:
coaching indywidualny w relacji klient coach, w rozwoju osobistym
izawodowym, indywidualnie i w parach, oraz
coaching grupowy lub zespoowy, w korporacjach, w firmach, w biznesie,
w placwkach doskonalenia jest obecnie bardzo due.

Coaching to miejsce, w ktrym spotykaj si osoby zmotywowane. Motywacja

jest tu sowem-kluczem. W pracy coachingowej zmotywowany jest coach
iklient. Tu nikt nikogo nie namawia, nie zachca, nie przekonuje. Klient, przy-
chodzi na coaching, poniewa chce co polepszy w swoim yciu osobistym lub
zawodowym, co mu przeszkadza, chce dziaa. Czasem nie wie jak lub nie ma
pewnoci w jakim zakresie miaby pracowa. Czasem po prostu nie wie, jak
drog wybra. I tu w odrnieniu od pracy wykadowcy, edukatora czy nauczy-
ciela, coach nie udziela odpowiedzi, nie wskazuje, nie naprawia, nie wytycza
jednego susznego kierunku.

To w takim razie, po co jest coach? O tym w dalszej czci poradnika.

9
Czym jest coaching?
Na temat coachingu jest obecnie dostpnych wiele publikacji, materiaw,
kursw i studiw podyplomowych. Kady kto bdzie chcia poszerzy swoj
wiedz teoretyczn w tym zakresie, na pewno znajdzie rda. Nie ma jednej
definicji, kada instytucja, szkoa coachingu i kady coach poda inn definicj
zwizan z wasnym rozumieniem i realizowaniem coachingu. Jednak s pewne
wyznaczniki, rnice coaching na przykad od terapii, spotkania z psycholo-
giem, mentorem, ekspertem, czy doradc.

DEFINICJE
Przykadowe definicje w instytucjach zwizanych bezporednio z coachingiem:
International Coach Federation (ICF)
Coaching jest interaktywnym procesem, ktry pomaga indywidualnym osobom
lub organizacjom w przyspieszeniu tempa rozwoju i polepszeniu efektw dzia-
ania. Istot coachingu jest zaoenie, e osoba coachowana (klient, coachee)
jest znatury kreatywna i pena pomysw, a zadaniem coacha jest wydobycie
tych umiejtnoci, zasobw oraz uatwienie dochodzenia do rozwiza istra-
tegii dziaania.
ICF Polska jest oddziaem International Coach Federation, najwikszej oglnowiatowej organizacji
coachingowej reprezentujcej rodowisko profesjonalnych coachw. ICF zostao zaoone w 1995 roku,
obecnie liczy ponad 25 000 czonkw zrzeszonych w ponad 100 krajach.

Podobn definicj kieruje si Midzynarodowa Spoeczno Coachw:

Internatinal Coaching Community (ICC)
Coaching to proces, ktrego gwnym celem jest wzmocnienie klienta
oraz wspieranie go w samodzielnym dokonywaniu zamierzonych zmian
(napodstawie wasnych odkry, wnioskw, zasobw).
http://www.swiatcoachingu.pl

S te inne definicje np.:

Jest to profesjonalna i partnerska relacja midzy wykwalifikowanym coachem
a osob lub zespoem, ktra wspiera osiganie ponadprzecitnych rezultatw,
woparciu o cele ustalone przez dan osob lub zesp. Proces coachingu koncen-
truje si na tym, gdzie klient jest obecnie i gdzie chce si znale wprzyszoci.
Wynik za zaley od intencji, wyborw i dziaa klienta wspieranych dziaa-
niami coacha, jego umiejtnociami, podejciem i metod. Dziki coachingowi
klienci ustalaj konkretniejsze cele, optymalizuj swoje dziaania, podejmuj
trafniejsze decyzje i peniej korzystaj ze swoich naturalnych umiejtnoci.
Edyta Ponarad ALK

10
Odblokowanie potencjau osoby w celu maksymalizacji jej dokona i dziaa.
Jest raczej pomaganiem w uczeniu si ni nauczaniem.
John Whitmore

Coaching jest wspaniaym procesem wzmacniajcym indywidualny, stay

i kompleksowy rozwj kompetencji czowieka. Coaching inspiruje i pomaga
budowa wartociowe postawy, rozwija nowe strategie zachowa oraz osiga
zamierzone cele i rezultaty. Sprawia, e osoba lepiej wykorzystuje swoje umiejt-
noci i naturalne zdolnoci, staje si bardziej kreatywna i zyskuje wiksz moty-
wacj.
Moc coachingu 2013 r. wyd. II rozszerzone.

Na potrzeby dalszych rozwaa przyjmijmy bliskie mi podejcie, e coaching

jest uwanym towarzyszeniem i wsparciem klienta w drodze jego rozwoju. Jest
towarzyszeniem klientowi w jego tempie, logice, sposobie mylenia, chciach,
dynamice procesu i sprawczoci. Jest wspieraniem ukierunkowanym na zacho-
wanie zasad etyki, ekologii oraz radoci w zmianie jako priorytetw procesu.

Relacja coach klient.

Najwaniejsze w coachingu jest nawizanie relacji coach klient. Bez zaufania,
w pracy jeden na jeden, nie ma moliwoci uzyskania pozytywnych, wyszych
od spodziewanych rezultatw. Jest to bardzo przydatna i konieczna umiejtno,
ktr naley zyska i emanowa ni w pracy 1:1, dokadnie tak jak w pracy
nauczyciela czy wykadowcy/profesora z uczniem lub studentem. Zbudowanie
zaufania zaley od dwch stron. Coach tworzy atmosfer do pracy, w tym
atmosfer suc budowaniu dobrej relacji i penej poufnoci. Uwano
iczujna obserwacja, aktywne suchanie doprowadzaj zwykle do zbudowania
ju na pierwszej sesji poczucia zaufania osb wsppracujcych. Jeli midzy
osob klienta i coachem nie powstanie atmosfera zaufania, nie ma moliwoci
wsppracy, sesje si nie odbywaj, co coach wyranie podkreli i wypowie.

Na sesje coachingowe przychodz osoby, ktre z reguy wiedz nad czym chc
pracowa, ale nie wiedz jak. Czasem wiedz jedynie czego w swoim yciu
nie chc i to te jest moliwo, pierwszy krok do rozpoczcia pracy. Coach
nigdy nie wskazuje jednej drogi czy konkretnego rozwizania, wskazuje na
spektrum moliwoci, moliwie szeroko, a klient sam wybiera najbardziej znim
zgodny kierunek, ktry moe przynie mu satysfakcj, zadowolenie imoliwie
szybki, trway, spodziewany efekt.

11
Na sesje przychodz take osoby, ktre dopiero chc znale cel, odszuka
i uwiadomi sobie swoje potrzeby w rozwoju. Zdarza si, e niektre osoby
przychodz z czystej ciekawoci, co to takiego ten coaching? Kada z osb, ktre
pojawi si na sesji otrzymuje wsparcie. To od niej zaley czy z tego wsparcia
skorzysta, w jakim zakresie i w jaki sposb.

Kiedy coaching?

Coaching to zwrcenie uwagi i wpyw na kad ze sfer ycia czowieka:

osobist:
- czowieka jako jednostki,
- jego roli w rodzinie,
- roli w partnerstwie (ona/m/partner, kolega/koleanka,
przyjaciel/przyjacika),
- roli jako rodzica, w relacji z dziemi (maoletnimi i dorosymi),
zawodow:
- jako pracownika, klienta,
- czonka zespou lub grupy,
- pracodawcy,
- kierownika,
- kolegi/koleanki w pracy.

Zaoenia coachingu.
Coaching zakada wolno kadego czowieka, w kadym zakresie. Wolno
ycia, myli, dziaa, przy zachowaniu zasad etyki i ekologii. Podstawowe
zaoenia: nikomu nie wolno szkodzi, nie wolno odbiera wolnoci innym
ludziom, zarwno dorosym jak i dzieciom.

Zgodnie z tymi zaoeniami klienta si motywuje, zachca, wskazuje, kieruje,

jest si wsparciem. Nie mona nikomu nic kaza, nakaza, zabroni, niczego si
nie wymusza.
Nic nie trzeba. Sowo musz nie istnieje w sownictwie coacha. Wolno
wyboru zawsze zostawia si klientowi. A wic klient nic nie musi, ale wszystko
moe.
Zgodnie z t zasad, coach nigdy nie wie, co klient wybierze, to moment intry-
gujcy i pouczajcy. Coach z kadym rozwizaniem si zgadza. wiadoma
akceptacja stanu rzeczywistego (jest jak jest) jest oznak dojrzaoci kadej
osoby. Coach moe jedynie uwiadamia klienta, co przynosi kade z propo-
nowanych przez niego (klienta) rozwiza. Klient wie najlepiej, czy teraz co
moe, czy nie, wybiera dla siebie najlepsze z moliwych rozwiza w danym
czasie.
12
Ludzie borykaj si z problemami rnej natury:
od wydawaoby si bahych:
- jak wygldam, czyli jakie mam wg siebie wady, np. wady urody,
- nie umiem czego tak dobrze jak inni, inni s ode mnie lepsi,
poprzez z komunikacj i niepoprawne relacje interpersonalne:
- konflikty w relacjach,
- postaw klienta nikt mnie nie rozumie, nie doceniaj mnie (zarwno
wpracy i w domu),
poprzez rne braki w yciu klienta, np.:
- brak pienidzy, domu, samochodu, partnera, dzieci, itp.
do tych najpowaniejszych nieuleczalnych chorb wasnych lub osb
wnajbliszym otoczeniu, wcznie ze mierci bliskich.

Nieumiejtno radzenia sobie m.in. z tymi problemami, powoduje samot-

no, zgorzknienie, poczucie niesprawiedliwoci, cierpienie, czasem celowe
izolowanie si. Niektrzy znajduj sobie w tym cel ycia, nie chcc, nie umiejc
mierzy si z odpowiedzialnoci, ktr naleaoby wzi za kreowanie
wasnego losu. Karmi si wasnym cierpieniem (rola ofiary), lubi uala
si nad sob i wskazywa innym jak cierpi. Karmi te wewntrzne zranione
dziecko, co rwnie przynosi im korzyci w otoczeniu. Nie czuj i nie widz,
e s to cechy wrcz uniemoliwiajce im rozwj wasny.

Bez wzgldu na rodzaj problemu, klient podejmie prac nad zmian lub nie.
Jego determinacja, uwieranie problemu, jego skala, wydaj si mie znaczenie,
ktre przeway szal na korzy pracy. Czasem jednak pozostawi problem
nierozwizany, a w konsekwencji oczywicie wibrujcy nadal, mczcy go.
Czasem bdzie on zaakceptowany przez klienta na zasadzie przypudrowania,
czyli wyraenie zgody na mczenie i uwieranie. Jednak niezalenie od iloci
tego pudru, zawsze przy jakiej okazji stan ten ujawni si bolenie, jako nieroz-
wizany. Powinien by poddany analizie i przepracowany, ale tu decyzja zaley
wycznie od klienta.

Praca w coachingu nie jest prac w potocznym rozumieniu. Coaching w duej

mierze oparty jest na kreatywnej i twrczej zabawie, na pracy poprzez zabaw,
co oznacza, e ta praca jest fascynujca, pena pasji, wywoujca zaciekawienie,
mimo ewentualnych napotykanych trudnoci jest pouczajco motywujca. Jej
przesaniem jest rado. Rado z osigania celu, rado z drogi, ktra do niego
prowadzi, rado z rezultatu osignitego samodzielnie i zgodnie ze swoimi
zaoeniami.

13
Kady wynalazek, kade odkrycie przychodzi przez zabaw. Einstein, Archi-
medes, Newton i inni, wszyscy si bawili. Wiele rzeczy dzieje si, kiedy nie jeste
powany, skoncentrowany, a twj umys jest w stanie poddania si biegowi
zdarze. Newton siedzia pod jaboni. Spado jabko i co si stao. Archi-
medes lea w wannie i co si wydarzyo. Wyskoczy z wanny krzyczc: Eureka!
Eureka! Znalazem! Znalazem! Einstein bardzo lubi bawi si bbelkami z wody
mydlanej. Koncepcja rozszerzajcego si wszechwiata przysza do niego wanie
w trakcie tej zabawy, gdy ujrza, jak bbelki mydlane rozszerzaj si i znikaj.
OSHO, Wielkie wyzwanie, Wydawnictwo KOS, Katowice 2007

Zachcam do studiowania dostpnej na rynku literatury powiconej coachin-

gowi. W poradniku nie podam wszystkich informacji na ten temat. Polecam
ksiki dotyczce coachingu zawarte w bibliografii.

14
Coach jest jak uwane i zarazem magiczne lustro, ktre pozwala
w procesie coachingu dostrzec siebie po to, aby mc wyj poza
ramy biecej rzeczywistoci. Lidia D. Czarkowska

Kto to jest coach?

Coach jest jak bardzo dobry nauczyciel, ten najlepszy nauczyciel, ktry:
nie naucza poniewa kady ucze uczy si sam,
nie egzekwuje,
nie ocenia czowieka, ocenia tylko skuteczno dziaa, aby waciwie
wskaza kierunek rozwoju,
nie zmusza,
nie wymaga,
nie wypowiada negatywnych myli, wasnych przekona i skojarze,

a jest:
w peni akceptujcy w kadych okolicznociach, zarwno przy zaangao-
wanej pracy klienta jak i przy jej braku,
przyjmujcy z pozytywnym nastawieniem stan wiadomoci, plany i dzia-
ania klienta za moliwe do realizacji w danym, konkretnym czasie,
wspierajcy,
uwany,
15
 obserwujcy,
szanujcy innych ludzi i ich dziaania,
etyczny,
ekologiczny,
towarzyszcy,
chronicy przed zagroeniami,
wskazujcy waciwie zadanymi pytaniami najlepsze rozwizania dla
konkretnej osoby, wskazujcy kierunki rozwoju,
motywujcy do:
- mylenia,
- refleksji,
- odczuwania,
- dziaania,
- rozwijania kreatywnoci,
- pracy z przeciwnociami ograniczeniami, przekonaniami,
- podejmowania wyzwa,
wskazujcy klientowi na cakowicie czasem niewidoczny dla niego jego
wasny potencja,
wpywajcy na pozytywne przekraczanie wasnych granic, ogranicze
wynikajcych z przekona,
w efekcie: przyczynia si do radoci, szczcia i spenienia w yciu klienta.

Coach wspomaga klienta w szybszym, efektywnym i moliwie penym osi-

gniciu zaoonego celu i spodziewanego rezultatu. Coach jest odpowiedzialny
za proces. Za efekt tego procesu czyli rezultat, zawsze jest odpowiedzialny sam
klient. Przejcie odpowiedzialnoci za realizacj planw, celw, i osiganie
zamierzonego efektu przez klienta rni coaching od innych form wsparcia,
terapii czy pomocy. Zaoeniem coacha s dziaania wspierajce i w peni
akceptujce klienta, jakim jest tu i teraz, a take przy zaoeniu jego moli-
wych zmian w przyszoci. Wspieranie w kadej sytuacji, z zachowaniem zasad
etyki i ekologii, to dawanie poczucia bezpieczestwa, przyzwolenie do pope-
niania bdw (ale minimalizowanie ich w procesie) i zgoda na wolno we
wasnym, klienta dowiadczaniu.

Coach akceptuje kadego klienta, z kad jego wizj czy kreatywnym pomy-
sem.

16
W praktyce w naszym rodowisku coachem czyli klientem moe by profesor,
wykadowca, wizytator, dyrektor, kierownik sekcji, nauczyciel, pracownik
placwki doskonalenia lub organu nadzoru, ale take: rodzic/rodzice ucznia,
awTutoringu take sami uczniowie. Klientem, osob, ktra chce si rozwija
wrodowisku artystycznym moe by kady.

Coach nigdy nie ocenia osoby klienta, ocenia moliwo realizacji zadania,
ktre on sobie stawia, ze zwrceniem szczeglnej uwagi na zachowanie przez
niego zasad etyki i ekologii. Wspomaga rozwj klienta w sposb najbardziej dla
niego efektywny, szybki, prosty, zgodny z jego predyspozycjami. Ta zgodno
to warunek najwikszego zadowolenia z dziaania, ktre klient sobie zaplanuje
do realizacji.

Dziaanie z pasj, z zadowoleniem, z umiechem na twarzy, powoduje wiksz

efektywno i sprawczo. Co nie oznacza, e ten proces jest atwy, prosty
i w kadym czasie klienta moliwy. Zanim osoba osignie wiadomo sytu-
acji, czasem ten proces przebiega z niedowierzaniem, czasem bolenie (w sferze
emocji i uczu). Osoby uczestniczce w coachingu potrzebuj swojego czasu
na realizacj postawionych celw, otrzymuj go tyle, ile potrzebuj. Coach
dba o to, by klient nie stawia sobie celw niemoliwych dla niego do zreali-
zowania, zawsze z uwag na to, aby cel by ustawiony nie za nisko ale te nie
za wysoko. To klient decyduje, jak, kiedy, z kim, nad jakim celem i zakresem
tego celu bdzie pracowa. Dostaje na to czas. Dlatego praca nad jednym celem
trwa zwykle do p roku. Duszy czas oznacza zwykle brak efektywnoci lub
brak waciwej motywacji klienta. Krtszy czas rwnie zaley od coachee, od
szybkoci planowania, chci i odwagi realizacji dziaa, czasem zaley od jego
osobowoci. Jeli klient nie realizuje zadania, ktre sobie zaplanowa, to moe
oznacza, e nie jest to jego czas, e ma znikom motywacj, by moe niewa-
ciwie postawi cel i dlatego nie moe w tym czasie, teraz, go wykona. Moe
mu rwnie przeszkadza otoczenie (w partnerstwie, rodzinie lub zawodowo
w pracy), co oznacza, e klient ma priorytety rozoone, np. z ukierunkowa-
niem na dawanie pierwszestwa wszystkim osobom, przed nim samym (tzw.
brak zdrowego egoizmu, brak asertywnoci, brak adekwatnej samooceny).

Coach, przyjmuje, e kada osoba klient, ma pene zasoby, ktre pozwol jej
na realizacj obranego celu. Dlatego nikt na sesji nie ma poczucia zmarnowa-
nego czasu. Czas kadej sesji jest wykorzystany w taki sposb, w jaki klient
chce dziaa. Na sesje nie przychodzi nikt, kto nie chce pracowa, nie chce
si rozwija, nie poszukuje (nowych) rozwiza. Dlatego sesje s korzyci
obustronn/wielostronn zalenie od rodzaju sesji. W trakcie sesji mona
obserwowa rodzaj synergii, ktra motywuje obydwie/wiele stron procesu.

17
Due cele daj due rezultaty. Brak celu to aden rezultat, albo
osignicie kogo innego. Mark Victor Hansen
Klient przedstawia cel, z ktrym przychodzi na sesj, otrzymuje od coacha
pytania suce dalszej, efektywnej pracy. To pocztek procesu.

Klientowi w trakcie sesji coach zada indywidualne, spersonalizowane

pytania.

W poradniku mog jedynie przedstawi przykadow prac, wskaza od czego

ewentualnie mona rozpocz.

Ponisze cele tematy do pracy s najbardziej popularnymi, klasycznymi, od

ktrych zaczyna si cay proces, zwykle u osb, ktre nie wiedz nad czym chc
pracowa, nie wiedz od czego zacz. W dalszej kolejnoci pojawiaj si cele,
ktre naley przepracowa aby ruszy z miejsca w rozwoju wasnym.

Przykadowe cele klienta i pytania coacha:

Klient i jego cel:

1. Chc wicej pienidzy (z dookreleniem np. nie jestem chciwy).
Coach:
Pienidze s tylko rodkiem Jak chcesz realizowa swoje potrzeby dziki
pienidzom? Jakie to s potrzeby? O jakich pienidzach mwisz jaka jest
skala? Co dla Ciebie znaczy majtek, ile dla Ciebie to jest duo? Duo na
co dzie, na tydzie, na miesic, na rok ile to? Chciaby by bogaty jak
kto imi i nazwisko? Co ten czowiek robi eby mie pienidze?

Klient i jego cel:

2. Chc schudn.
Coach:
Czy ju kiedy nad tym pracowae, udao ci si co wtedy zrobie? Co
robie przed, a co robie pniej? Z czego, z jakich przekona moesz
zrezygnowa? Jakie metody ci interesuj i dlaczego? Od czego chcesz
zacz? Co i kto Ci pomoe w tej drodze? Jaki bdzie Twj pierwszy krok?

Klient i jego cel:

3. Chc mie czas na odpoczynek za duo pracuj.
Coach:
Z czego na co dzie moesz zrezygnowa? Co chcesz w zamian? Jaki bdzie
Twj pierwszy krok? Kiedy to zrobisz? Jak odpoczywasz? Co Ci daje odpo-
czynek i prawdziwy relaks? Umiesz odpoczywa jak to robisz?

18
Klient i jego cel:
4. Chc mie lepsz prac.
Coach:
Co dla Ciebie oznacza sformuowanie lepsza praca? Wyjanij w jaki
sposb bdziesz jej szuka? Jakie masz zasoby? Jaka jest Twoja motywacja
do znalezienia pracy? Moesz pracowa w innym zakresie, w jakim? Jaka
praca dla Ciebie jest lepsz, co si stanie jak nie bdziesz mia lepszej pracy,
a co si stanie jak j zdobdziesz? Jaka jest Twoja motywacja w skali 110?

Klient i jego cel:

5. Chc eby mnie w kocu ludzie (szef, ona/m) doceniali.
Coach:
Jaki (ty) masz stosunek do ludzi? Czy szanujesz ludzi podaj przykady.
Co robisz w chwili obecnej aby ci ludzie szanowali/doceniali? Czego nie
robisz? Kiedy kogo jeste w stanie doceni? W jakiej sytuacji czujesz brak
docenienia? Dlaczego to jest dla Ciebie wane? Co sobie uwiadamiasz
wtej sytuacji?

Klient i jego cel:

6. Chc harmonii w yciu.
Coach:
Co dla ciebie oznacza harmonia w yciu? Co chcesz zmieni? Co moe
da Ci efekt, ktrego oczekujesz? Po czym poznasz, e j osigne? Kiedy
zaczniesz prac nad tym celem, a kiedy planujesz osign efekt?

Klient i jego cel:

7. Nie chc nic zmienia, ale chciabym eby
Coach:
Czy to moliwe eby bez zmiany osiga inne efekty? Podaj przykad
jak, kiedy udao Ci si osign taki cel? Jak oceniasz tak sytuacj, czy
to gromadzenie, chciwo, nieumiejtno poegnania starego, komfort
i bezpieczestwo jest u Ciebie najwaniejsze ktra z tych rzeczy? Jaki
inny powd? Co moesz zrobi? Jaki masz stosunek do zmian, co zmiana
dla ciebie znaczy? Jakie bd zyski, a jakie straty kiedy nic nie zmienisz?
Jakie bd zyski a jakie straty kiedy zmienisz CO? Czy ta maa zmiana
(tu propozycja zmiany) jest dla Ciebie do zaakceptowania i co wnosi do
Twojego ycia?

19
Klient i jego cel:
8. Chc zmiany, chc nowego w swoim yciu, ale nie umiem
Coach:
Po co ci potrzebna zmiana, czego oczekujesz? Co Ci obecnie przeszkadza
dokona zmian w twoim yciu? Gdzie widzisz miejsce do zmiany, w jakiej
sferze ycia? Czego oczekujesz jak dokonasz tej zmiany? Po czym poznasz,
e osigne cel? Twj stan satysfakcji na dzi? Co ma by rezultatem?

Klient i jego cel:

9. Chc poprawy w relacjach.
Coach:
Jakiej grupy ludzi dotycz Twoje relacje, ktre wg Twojej opinii naley
poprawi? Z czego jeste niezadowolony? Co robisz dobrze, kiedy ci si
udaje mie dobre relacje? Opisz. Co robisz, kiedy twoje relacje wg twojej
opinii s ze? Opisz. Czego oczekujesz w relacji? Jaki chcesz mie efekt?
Jakiej zmiany oczekujesz?

Klient i jego cel:

10. Chc eby partner, dyrektor, koleanka, mj ucze, moje dziecko (i in.)
Coach:
Co jeste w stanie zmieni w swoim zachowaniu/dziaaniu aby nastpia
(na pocztek minimalna) zmiana? Co mylisz o przekonaniach zawar-
tych w przykadowych zdaniach: to on robi to le, jakby to zmieni,
to, on tak zawsze reaguje/mwi/dziaa i nie chce tego zmieni.

Czytelniku, jak wiadomo zyskujesz po przemyleniu przedstawionych

pyta i odpowiedzi, przekona?

Te przykadowe stawiane przez klienta cele (na pojedyncz sesj lub na cay
proces) i pytania zadawane przez coacha do przepracowania ju wiadcz otym,
jaka to czasem poszerzajca wiadomo droga w procesie. Jak wyglda sesja
icay proces, tego mona dowiadczy osobicie w kontakcie indywidualnym
z coachem. Dlatego podane wyej przykady nie dotycz adnej konkretnej
osoby, dotycz przykadowych celw i wycznie moliwych do zadania pyta
przez coacha. Cele podane na pierwszej sesji zwykle ewaluuj na 23 sesji
winnym kierunku tematycznym, czasem z profilu zawodowego zamieniaj si
w osobisty, zalenie od poziomu wiadomoci klienta, nad czym tak naprawd
chce pracowa. Dla kadego klienta, w indywidualnym kontekcie bd to inne
pytania, zadane w okrelonej sytuacji, nastawione na rezultat dla tej wanie
osoby.

20
Coaching pobudza do mylenia, do refleksji, pobudza wiadomo w tu iteraz.

Coach nie ocenia osoby coachowanej, to chyba najwiksze zaskoczenie

izmiana jaka moe si przydarzy osobie coachowanej, znajcej i realizujcej
prac zawodow w systemie szk artystycznych. Coaching dla tych osb to
mia odmiana, natychmiastowo motywujca do pracy nad swoim rozwojem.
Jest to przykad ewaluacji motywujcej do rozwoju. Oceniania nie naley tu
myli z zadawanymi pytaniami poszerzajcymi wiadomo klienta.

Nasza ludzka wspaniao nie ley tak bardzo w moliwoci zmie-

nienia wiata, jak bardzo w byciu zdolnym do zmienienia samych
siebie. Mahatma Gandhi

Coach zaprasza klienta do odkrywania siebie, zaprasza do przemyle i podej-

mowania decyzji, sam o niczym nie decyduje. Czasem zaprasza klienta do
zmiany. Czasem to wiadoma sytuacja, z ktr klient nie chce nic zrobi lub
uwaa, e z jakich wzgldw nie moe. Przekonania w tym zakresie zwi-
zane s zwykle ze rodowiskiem lokalnym, tradycj, rodzin, religi, otocze-
niem, spoecznoci. Zaproszenie coacha dotyczy nie tylko postawionych
pyta iudzielenia przez klienta odpowiedzi na nie, nie tylko obecnej wiado-
moci umysu. Postp dokonuje si wtedy, gdy klient rozumie sytuacj i co
z ni robi, gdy dowiadcza w swoim yciu zmiany, ma odwag co w swoim
yciu zmienia. To jest moliwe wycznie przy penej akceptacji przez klienta
procesu zmiany jaki sobie planuje. Nie mona dokonywa zmiany, ktra bdzie
w sprzecznoci z nami, z nasz natur. Osoby dokonujce zmiany, kiedy zmiany
wynikaj z braku asertywnoci, trac emocjonalnie, duchowo, a w efekcie
czasem nawet zdrowotnie na obraniu nie swojego celu i dziaaniu w nieakcep-
towanym przez siebie wewntrznie kierunku.

Wszystko zaley od klienta, jego odwagi yciowej, chci do zmian, ciekawoci

innych ludzi i ich zachowa oraz efektw ich dziaa. Zaley od elastycznoci
w myleniu i podejmowaniu wasnych dziaa, yciowej kreatywnoci wbrew
rutynie, czasem wbrew logice i praktycznej stronie ycia. Pytanie co odkry-
wasz dla siebie? jest jednym z waniejszych pyta w coachingu. Dla mnie
jeszcze waniejsze jest pytanie: co odkrywasz dla siebie i co z tym (z)robisz?

21
22
Sposobem na zaczcie jest skoczenie mwienia i podjcie dziaania.
Walt Disney

Rodzaje coachingu,
kontrakt, umowa

Najwaniejszy podzia w rodzajach coachingu to podzia ze wzgldu na prac

indywidualn i grupow czy zespoow.

Coaching indywidualny to praca 1:1 czyli praca coach: klient.

Klient zgasza si indywidualnie lub w korporacji/firmie pracownika zgasza

pracodawca, wtedy jest on zwykle jednoczenie sponsorem procesu, czasem
rwnoczenie jest stron 1:2, gdzie praca przebiega na pierwszej i ostatniej sesji
dla wszystkich razem, a sesje w rodku procesu przebiegaj osobno z kadym:
z pracownikiem i szefem.

W szkole taka sytuacja moe mie miejsce, gdy dyrektor umawia coacha na
prac rozwojow z nauczycielem, sam uczestniczy w procesie na osobnych
sesjach, gdzie pierwsza i ostatnia sesja procesu jest wsplna dla wszystkich
zainteresowanych stron (coach, dyrektor, nauczyciel). Wtedy dyrektor jest
take sponsorem doskonalenia dla nauczyciela i siebie (jako nauczyciela lub
jako osoby z nadzoru). Kontrakt i umowa s ustalane szczegowo ze wszyst-
kimi stronami procesu na pierwszej sesji.

23
Coaching: grupowy lub zespoowy
grupa zwykle to grupa ludzi w jednostce, firmie, grupa niezwizanych czyn-
nociami, pracujcymi indywidualnie w firmie, np. grupa kierownikw dziaw,
w naszym rodowisku moe to by grupa kierownikw sekcji, grupa dziekanw
na uczelni, itp.;

zesp to zesp ludzi wsppracujcych np. przy wsplnym projekcie

wfirmie, powoanym przez pracodawc do wykonania konkretnej pracy w tym
powoanym zespole ludzi, np. wszyscy nauczyciele jednej sekcji, czy nauczy-
ciele jednej specjalnoci.

W takim rodzaju coachingu, coach wsppracuje i wspiera grup lub zesp.

I tu podobnie, dyrektor jest sponsorem procesu, tu take na pierwszej sesji
ustala si wsplnie dla wszystkich stron kontrakt i zasady przebiegu procesu.
Tu dyrektor take moe by, a w praktyce jest stron procesu, take pracuje
rozwojowo na rezultat grupy lub zespou.

W coachingu moemy si spotka take z prac coachingow w parach, gdzie

coach wspiera par klientw partnerw biznesowych w business coachingu
lub partnerw yciowych w life coachingu.

W naszym rodowisku s to pary biznesowe, czyli np. dyrektor + wicedyrektor

lub dwch wicedyrektorw; wicedyrektor + kierownik sekcji lub jeszcze w innej
kombinacji zarzdczej. Jeli pracuje si nad relacjami, moe to by take np.
dyrektor + nauczyciel; kierownik sekcji + nauczyciel, a take nauczyciel +rodzic.

Rodzaje coachingu
Tu mona spotka oferty z rnych dziedzin ycia. Coaching moe dotyczy
np. poprawy zdrowia, diet coaching zdrowego ywienia, kondycji fizycznej,
rozwoju biznesowego, rozwoju kariery, rozwoju duchowego, pobudzania
kreatywnoci, pasji i rozwj talentw, poprawy relacji, wizji i planw ycio-
wych, eby wyliczy niektre z nich. Coaching zawsze dotyczy rozwoju, wic
moe by wybrany pod ktem konkretnego klienta dotyczcy rozwoju w
jakiej konkretnej dyscyplinie czy specjalnoci. Na pierwszym spotkaniu
z coachem zwykle omawia si szczegowo zasady majcego rozpocz si
procesu coachingowego, zakoczone podpisan umow, dwch lub kilku stron
uczestniczcych w procesie. Umowa z klientem jest zawsze konsekwencj
zawartego kontraktu.

24
Kontrakt zakada podstawowe zaoenia wsppracy.

Dotycz one m.in. :

liczby sesji w procesie (standardowo 3-6 sesji, w czasie do p roku),
etyki pracy coach jest zobowizany do absolutnej poufnoci wobec
klienta, szczeglnie zwraca si na to uwag w kontrakcie, kiedy jest sponsor
procesu np. szef instytucji i wystpuj rne racje stron, coach zawsze
zachowuje poufno w sprawach dotyczcych dobra swojego klienta,
uprzedzajc o tym sponsora; do operowania jzykiem i dziaaniem zasad
etyki oglnej, zasad moralnych, szacunku dla innego czowieka, zasad
zachowania wolnoci itp.
ekologii celu wybrany przez klienta cel nie moe nikomu przynie
szkody,
zasad wsppracy omwienie pracy klienta w procesie, w tym np. zgoda
klienta na zadania domowe, miejsca w ktrych bd si odbywa sesje, itp.
zasad punktualnoci nie przedua si sesji w razie spnienia klienta
(poszanowanie osoby i czasu coacha),
zasad rezygnacji z sesji lub procesu przez klienta w kadym momencie
procesu,
zasad regulowania patnoci.

Umowa jest efektem zawartego kontraktu. Zarwno coach jak i klient s zobo-
wizani do przestrzegania kadego z punktw umowy. Odstpienie od umowy
nastpuje w drodze uzgodnie obydwu/wszystkich stron. Kady coach ma wzr
swojej umowy.

25
26
Wybierz prac, ktr kochasz, a nie bdziesz musia pracowa
nawet przez jeden dzie w swoim yciu. Konfucjusz

Modele sesji coachingowych,

formy i miejsce
pracy coachingowej

Przedstawiam standardowe, najczciej wybierane modele coachingu, to m. in.:

model Grow zgodnie z zasad smart, to ustanawianie celu, badanie rzeczywi-

stoci (wyzwania i zasoby klienta), poszukiwanie moliwoci, motywacja iplan
dziaania.
model Clear Petera Howkinsa ustalenie celu i zasad wsppracy, aktywne
suchanie, klient uzyskuje wiadomo wasnego wpywu i poszukuje rozwiza,
nowych opcji, moliwoci; klient wybiera rozwizanie i planuje pierwsze kroki
w dziaaniu; wsplnie z coachem dokonuje przegldu rezultatw i podjtych
decyzji, uzyskuje feedback.
model Oskar opracowany przez Paula Z. Jacksona ustalenie celu i poda-
nego efektu, ocena na skali pomidzy stanem obecnym a podanym, poszu-
kiwanie metod dziaania i zasobw klienta, oparcie na mocnych stronach
istworzenie planu dziaa, ustalenie zakresu zmian i wycignicie wnioskw
na przyszo.

27
Inne modele m.in.: Achieve, Coaching Arrow. Coaching menederski,
Leadership Coaching. Points of you.

Jest ich o wiele wicej. Coach proponuje prac klientowi dopasowujc model
sesji do konkretnego klienta i postawionego przez niego celu.

Formy pracy:
Najczstsz form pracy jest praca 1:1, face to face, uwaana za najefektyw-
niejsz. Przykadowe pozostae formy przedstawiam poniej z zastrzeeniem,
e moliwoci s nieograniczone, tu liczy si kreatywno coacha i klienta:

Rozmowa przez komunikatory: mail, skype, telefon.

Praca z obrazem zdjcia lub karty coachingowe uwiadamiajce stan obecny

lub zwizany z przeszoci, m.in. praca nad wymarzonym stanem przyszoci
gdyby nie byo adnych ogranicze to co by chcia? Ale take np. co ci
hamuje w pracy nad celem? Take mapa marze wyklejanie swojej wersji
mapy marze w czasie teraniejszym i z odniesieniem do konkretnej (np. za
miesic, za rok, za pi lat) przyszoci.

Praca z filmem odniesienia do sytuacji i celu klienta, propozycja obejrzenia

konkretnego filmu lub jego fragmentu dla poszerzenia wiadomoci.

Metafory praca z tekstem, historiami, bajkami, wierszami coachingowymi

odniesienie si do rzeczywistoci klienta (w poinst of you praca z kartami
coachingowymi, zdjciami wasnymi, cytatami wasnymi i ulubionymi zapoy-
czonymi, z metaforami).

Eseje forma pracy nad refleksj wasn na dany temat, klient przedstawia
wersj realistyczn lub fantastyczn/nierealn (rozbudzanie kreatywnoci),
zalenie od celu sesji, zalenie od polecenia coacha. Eseje wykorzystuje si
take w pracy w Tutoringu z modzie.

Miejsce pracy coachingowej

W pracy coachingowej uywa si wszystkich dostpnych miejsc, standardo-
wych i czasem bardzo niestandardowych. Czsto dla uzyskania pozytywnego
efektu sesji miejsce coachingu to miejsce inne ni to, w ktrym mieci si firma,
dom czy mieszkanie klienta lub coacha.

28
W wikszoci pozyskuje si miejsce prowokujce do pracy, prowokujce
domylenia irefleksji. Miejsce wynajte na sesje/cykl sesji nie powinno koja-
rzy si zcodziennoci pracy i ycia. To miejsce czasem zaskakujce, miejsce
do refleksji i kreatywnej pracy, np. dworzec kolejowy, park, kawiarnia, parking
samochodowy, spa i inne.

W wikszoci przypadkw miejsce spotkania proponuje coach, cho zdarza si

take, e proponuje klient mwic, gdzie mu si dobrze myli. Miejsce dobie-
rane jest zalenie od tematu sesji, czasem prowokatywnie, zawsze w dbaoci
oatmosfer, ktra bdzie suya myleniu, odczuwaniu a take podejmowaniu
efektywnych decyzji.

29
30
Sukces to maksymalne wykorzystanie moliwoci jakie masz.
ZigZiglar

Kiedy warto skorzysta

z coachingu?

ICF Kiedy warto skorzysta z coachingu?

Kiedy zaley nam na osigniciu jakiego celu, istnieje wyzwanie, sposobno
osignicia czego wanego.
Gdy nasza wiedza, umiejtno, zaufanie do siebie jest niewystarczajce do
osignicia celu.
Jeli przejawiamy podejcie lub zachowania, nie sprzyjajce realizacji celw.
Kiedy nie zdajemy sobie sprawy ze swoich silnych stron i z tego, jak je rozwija.
Jeli brakuje jasnej oceny sytuacji podczas, gdy trzeba podj decyzje.
W sytuacji, gdy potrzebny jest duy wysiek w ograniczonym czasie.
Kiedy odczuwamy brak rwnowagi pomidzy prac zawodow a yciem
osobistym.
Gdy istnieje potrzeba lepszego zorganizowania i samodzielnego kierowania
wasnym yciem.
To przykady podane przez ICF. Cel podany ostatecznie do pracy na sesji
(w procesie) jest zwykle wynikiem wyboru na zasadzie najwaniejszego celu
dla klienta w danym momencie.

31
Dla kogo jest coaching?
Znw przykadowo dla osb, ktre maj wiadomo:
e utkny, nie wiedz co dalej, nie satysfakcjonuje ich stan obecny
wyciu osobistym lub zawodowym,
komunikacji z otoczeniem stawiajcej wiele znakw zapytania, koniecznoci
poprawy relacji partnerskich, zawodowych, z dziemi czy modzie itp.
chci polepszenia ktrej ze sfer swego ycia umysu, ciaa, ducha,
zdrowia, kondycji fizycznej, psychicznej, itp.
porzdkowania swojego ycia, potrzeby osigania harmonii,
braku kreatywnoci w swoim yciu, osoby maj poczucie rutyny lub chc
rozwija swoj kreatywno,
potrzeby asertywnoci maj poczucie ulegoci w rodzinie, w relacjach
zdziemi, ze wsppracownikami, z szefem,
potrzeby przepracowania swoich przekona ograniczajcych wszyscy
mamy jakie przekonania, yjemy tzw. nasz prawd, te osoby chc zasta-
nowi si dlaczego tak myl i co mog z tym zrobi?
potrzeby zmierzenia si ze swoj odwag we wszystkich rolach jakie
peni w yciu nie odpowiada im ju stan staego konformizmu w domu,
w pracy, w sytuacjach spoecznych,
chci do pracy nad zmian w swoim yciu, aby uzyska inny poziom ycia,
inne relacje, inn komunikacj z dziemi i modzie jako nauczyciel,
zdorosymi np. z szefem, wsppracownikami,
wypalenia zawodowego wiadomo rutyny w pracy, poziomu gdy nie
chce mi si przekracza norm.

Osoby, ktre nie maj wiadomoci siebie, w przedstawionych wyej zakre-

sach (a take w wielu innych), nie zgaszaj si na coaching. Nie maj potrzeby
niczego zmienia, nie oczekuj, nie poszukuj, nie doskonal si. Na sesje nie
zgaszaj si osoby niewiadome, takim osobom, w ich rozumieniu, coaching
nie jest potrzebny, gdy osigny ju wszystko.

Coaching, inaczej ni szkolenie, kurs czy studia, jest miejscem, w ktrym

spotykaj si wycznie osoby zmotywowane do dziaania. Brzmi to by moe
dziwnie, e osoby studiujce, uczestnicy kursw czy szkole nie s zmotywo-
wani, lub e nie wszyscy s zmotywowani. Pytanie dlaczego bior udzia
wdoskonaleniu? W rzeczywistoci, zdarza si, e powodem udziau w szkole-
niach jest jedynie awans zawodowy w szkole czy na uczelni, zdarza si rwnie,

32
e jest to potrzeba dyrektora szkoy, ktry wysyajc jednego nauczyciela ocze-
kuje przekazania informacji ze szkolenia innym nauczycielom, no i w kocu
bardzo prozaicznie wyrwanie si z miejsca pracy. Nie wyklucza to oczywicie
wikszoci, ogromnej grupy osb, ktre uczestnicz w doskonaleniu, bo pragn
nowych informacji, nowego spojrzenia na problem, utrwalenia posiadanych
wiadomoci, doskonalenia wasnego a w rezultacie oczekuj jeszcze lepszych
efektw swojej pracy dla innych, np. dla uczniw.

Na coaching zgaszaj si osoby chtne, zaciekawione, zmotywowane do

podjcia krokw w procesie wzrostu kompetencji i umiejtnoci w wybranym
przez siebie zakresie.

Czy coaching jest dla mnie?

Co si stanie, co si moe sta, jak zrezygnuj w swoim yciu z:
perfekcjonizmu (w kadej dziedzinie i w kadym czasie),
kontroli nad innymi (np. m/ona, partner, dzieci, pracownicy, koledzy
w pracy),
lku i strachu przed innymi,
lku przed odpowiedzialnoci,
oporu przed zmian (np. zmiany w prawie),
ze znanego na korzy nieznanego, ze stanu bezpieczestwa
oceniania innych ludzi,
planowania innym ycia (syndrom: wiem lepiej),
wymuszania na innych uznania moich racji.

Co si stanie, co moe si sta jak zaczn prac coachingow:

Co moe mi da praca nad sob?
Mam zmienia siebie czy prbowa zmienia otoczenie?
Jak zmiana w moim myleniu, dziaaniu moe wpyn na otoczenie,
wktrym przebywam?
Kiedy zmiana jest pewna, staa?
Co spowoduje, e zmiana bdzie mnie satysfakcjonowaa?
Perfekcjonizm co si z tym dla mnie wie?
Systematyczno, cierpliwo, konsekwencja czy to moje mocne strony?
33
 Kreatywno, elastyczno, spontaniczno, pasja czy to moje mocne,
czysabe strony?
Co oznacza dla mnie sukces?
Czy ocenianie moe wiza si z rozwojem?
Czy lubi ocenia?
Czy powinienem ocenia?
Ocenia kogo, kiedy, pod jakim ktem, w jakiej formie?
Jak dokona satysfakcjonujcej ewaluacji, zmiany, rozwoju wasnego?
Odpowiedzialno za siebie, swoje ycie za sowa i dziaania jak si sam
oceniam pod tym ktem, a jak oceniaj mnie inni?
Co powoduje wychowanie w posuszestwie?
Czy praktykuj takie wychowanie swoich dzieci, swoich uczniw,
studentw?

Formuowanie odpowiedzi na powysze pytania wymaga procesu kilku sesji.

Zbyt wielu ludzi myli o bezpieczestwie zamiast o szansie.

Wydaj si by bardziej przestraszeni yciem ni mierci.
JamesF. Bymes

34
Nasz najwiksz saboci jest poddawanie si.
Najpewniejsz drog do sukcesu jest zawsze prbowanie po prostu
jeden, nastpny raz. Thomas Edison

Coaching w praktyce

Coaching zatrzymuje osob klienta (coachee) w czasie obecnym lub przywouje

j do tego stanu. Coaching nastpuje w tu i teraz z projekcj na przyszo. Nie
odwouje si do przeszoci, to nie terapia. Uwiadamia, jak wane jest teraz
w projekcji i planowaniu wasnej przyszoci. Nie jest doradztwem, nie jest
mentoringiem, nie jest terapi. Coaching nikogo nie uzdrawia, nie naprawia.
Coaching moe powodowa rozwj, zmian ma lub du, moe wspomaga
holistyczny proces rozwoju czowieka (ciao, umys, dusza). Moe.
Jednak to zawsze zaley od jasno i konkretnie sprecyzowanego celu i goto-
woci do pracy klienta. Do opisu coachingu w poradniku, w kolejnych
rozdziaach wybraam dwa zagadnienia, z nieskoczonej liczby przykadw
tematw, ktrych przepracowanie na sesjach przynosi ogromne korzyci
wnaszym zawodowym i prywatnym yciu. Wszystko zaley od poziomu naszej
wiadomoci, stanu w jakim jestemy teraz, co o sobie i wiecie nas otaczajcym
mylimy wtej chwili. Zdarza si sytuacja upienia osoby czyli stan niewiado-
moci: nie wiem, e nie wiem. Klasycznie istniej cztery stany wiadomoci
kompetencji:

35
 niewiadoma niekompetencja (nie wiem, e nie wiem/potrafi/mog),
wiadoma niekompetencja (wiem, e nie wiem),
niewiadoma kompetencja (nie wiem, e wiem),
wiadoma kompetencja, pene owiecenie (wiem, e wiem).

Midzy innymi od tego, na ktrym etapie wiadomoci swoich kompetencji

jestemy, zaley czy wybierzemy coaching jako narzdzie swojego rozwoju.

Zagadnienie I.
Przekonania ograniczajce.

Czsto nasze zdanie na jaki temat, nie jest wcale naszym zdaniem, chocia cay
czas tak wanie mylimy. Jak signiemy pamici, od jakiego czasu mamy takie
przekonanie, gdzie je usyszelimy, kto je wypowiedzia, kto nas przekona, e to
prawda? wtedy okae si, e to przekonanie jest tylko przyswojonym przez
nas zdaniem kogo nam bliskiego, kogo kto mia na nas duy wpyw i e ta
prawda wcale nie musi by jedyn prawd w yciu naszym czy kogokol-
wiek. Otworzenie si i myl, e ta prawda wcale nie jest moj tylko przyswo-
jon od kogo pod czyim wpywem, powoduje uelastycznienie si na rne
aspekty ycia, np. na to, e nic nie musz. Zbir takich myli, prawd i prze-
kona utwierdza nas czsto w kolejnych przekonaniach, przykadowo: twardy
charakter, moje silne przekonania, zgodnie z ktrymi dziaam i yj tylko one
sprawiaj, e mam autorytet i to one tworz mj krgosup moralny

Jedne z najwaniejszych pyta uwiadamiajcych w tym zakresie to:

W jaki sposb przenosisz swoje przekonania (przekonania ograniczajce) zprze-
szoci w swoj przyszo? Jakie przekonania z przeszoci wnosisz w swoj
teraniejszo i przyszo? Z ktrymi z nich si nie rozstajesz? Dlaczego to
dla Ciebie wane? Dlaczego nie rozstajesz si z nimi? Z jakim bagaem wcho-
dzisz w przyszo baga obcie, przekona, zalenoci, myli, poczucia
nie/bezpieczestwa.

Co moesz zrobi, kiedy uwiadamiasz sobie ich hamujc si? Co z tym robisz
dla siebie?

Ograniczajce przekonania powstrzymuj, a czasem wrcz nie daj moliwoci,

eby w yciu pojawiay si rzeczy odwane, nowe, fascynujce.

Przykadowe przekonania:
Wiele przekona ograniczajcych wie si z prac. Z reguy praca jest
mozolna, cika, nudna, trudna, musz pracowa bo nie bd mie na utrzy-
manie.

36
A gdybym mia przekonanie, e tylko praca z pasj jest moj drog? Bd
pracowa jedynie w miejscach, ktre mnie fascynuj. Co wtedy? Co teraz o tym
myl? Co zrobi?
Przekonanie o chorobie, np. gdy nie mamy czapki i szalika, chodzimy
wkauach zimnej wody lub jak mamy otwarte okno i wpada do pokoju
zimne powietrze, jak mae dziecko nie jest grubo ubrane jestemy
wtedy uwarunkowani; nie wyjdziemy na dwr bez czapki i szalika
a jak wyjdziemy, to na pewno si przezibimy i bdziemy chorzy
Gdybymy si postarali pozby w dowiadczaniu tego przekonania, to jest
due prawdopodobiestwo, e nie zachorujemy. Jednak zwykle zachoru-
jemy majc takie przekonanie. Nasz wybr czy je zachowamy.
Przekonania pienidze szczcia nie daj, due pienidze mona mie
tylko poprzez nieuczciw prac mog uniemoliwia nam przepyw a take
przypyw pienidzy. Moe to oznacza, e mamy przekonanie pienidze
nam si nie nale, nie zasugujemy na wiksze pienidze.
Jedno z najbardziej utrudniajcych ycie przekona: musz mie zawsze
racj w domu, w pracy, wszdzie gdzie si znajd.
Warto si zastanowi: co si stanie, co bdzie w przyszoci, jak nie bd mie
racji w jakiej konkretnej sytuacji? Dlaczego musz mie racj za wszelk
cen? Jakie moje przekonanie za tym stoi?
Przekonanie musz powoduje, e nie robi czego z przyjemnoci,
z pasj, z satysfakcjonujcym rezultatem. Musz, wic jest to np. trudna,
cika praca.

Przedstawi teraz przykadowe przekonania ograniczajce osoby z sesji

wprocesie coachingowym:
sukces naley wypracowa cik prac,
po 30 latach pracy nadal nie jest ekspertem w dziedzinie nauczania dzieci,
nie mog si rwna z pedagogami akademickimi,
mae miasto ogranicza moliwoci rozwoju,
kobieta/mczyzna w wieku 50+ nie ma perspektyw rozwojowych,
nie ma ciekawych ludzi wok to mae miasteczko,
pracujc zawodowo nie ma czasu na rozwj wasny,
rozwj zaley od okolicznoci zewntrznych,
brak moliwoci finansowych uniemoliwia rozwj.

37
Praca domowa do przerobienia na kolejn sesj w procesie to polecenie napi-
sania minimum 10 przykadw do kadego z punktw, z udowodnieniem, e to
co jest napisane to nieprawda.

Co Ty na to Czytelniku?
Wzorce, schematy naszych zachowa, w momencie, gdy czujemy potrzeb
zmian powoduj frustracj, czasem poczucie krzywdy lub wrcz nieuwiado-
mion agresj.
Gdy deklarujemy zmian, sobie lub innym osobom, zwykle posugujemy si
obietnicami, a nawet przysigami. Wierzymy w to gboko, e zmiana dokona
si sama, bo my tak w tym momencie zakadamy. Niestety, eby zmiana si
dokonaa, nie wystarczy o niej mwi, naley dziaa, a tu motywacje i nasze
przekonania bior gr, s najwaniejsze.
Dlaczego nie wszystkie marzenia potrafimy zrealizowa? Jaki okrelamy cel
naszych pragnie, a jaki rezultat osigamy? Po czym poznasz, e rezultat, efekt
jest zgodny z celem, ktry zaoye na pocztku?
Dlatego odrnienie celu z jakim przychodz na sesj, od tego co ma by jego
efektem, rezultatem mojej pracy w tym zakresie jest bardzo istotne, jest wrcz
kluczowe. Deklaracje sowne nie wystarczaj. Dlatego sesja z dobrym coachem
jest wana, bo z jego wsparciem jestemy w stanie pracowa nad celem i satys-
fakcjonujcym nas rezultatem.

Nie wspczuj tym, ktrzy cierpi. Pomagaj im, ale nie wspczuj. Nie pozwl im
myle, e smutek jest opacalny.
OSHO Apteka dla duszy, zbir medytacji i wicze relaksacyjnych Wydawnictwo Czarna Owca.

Zagadnienie II.
Bezpieczestwo a rola ofiary.

Wiele osb wybiera w swoim yciu to, co jest dla niej znane, czyli bezpieczne.
Nie lubi stawia czoa nowym wyzwaniom, woli stare. Wie jak si w nich
porusza, wie jak dziaa, rozmawia aby np. w roli ofiary osiga swoje cele.
Wikszo ludzi stosuje w swoim yciu rol ofiary niewiadomie, pozostali,
widzc efekty stosuj j wiadomie, manipulujc innymi i sytuacj. wiadomie
uywaj tego narzdzia a jednak niewiadomie yj w stanie kamstwa i oszu-
stwa. Skutek takich zachowa kada z tych osb uzyskuje poprzez manipulacje,
zawsze znajdzie si te kto komu pasuje rola wybawcy. Pocieszajce jest to,
e coraz wicej osb rezygnuje ju wiadomie z roli ofiary, wiedzc jak jest ona
destrukcyjna i e nie przynosi na dusz met adnych pozytywnych rezul-
tatw, adnej z zaangaowanych stron, ani tej osobie, ktra wybiera rol ofiary,
ani tej ktra jest jej wybawc.

38
Rola ofiary jest zwizana z rnymi elementami ycia, ale standardowo, najcz-
ciej w praktyce zwizana jest z chorob:
jak bd chory to wszyscy dadz mi spokj, bd mg spokojnie zaj si
swoimi sprawami ucieczka od odpowiedzialnoci,
nic nie bd musia gdy bd chory, nie wypada niczego wymaga od
chorego,
bd w centrum uwagi wszyscy bd mi wspczu, bd si mn
zajmowa, bardzo czsto wybierane niewiadomie przez dzieci i dorasta-
jc modzie, czasem take przez niedojrzaych dorosych,
wybawca opiekuj si chorym, zobaczcie jaki jestem dobry, zobaczcie jak
mam ciko i daj rad, nie mog robi nic innego przecie opiekuje si
chorym, ucieczka od odpowiedzialnoci za siebie samego dotyczy zarwno
roli ofiary jak i roli wybawcy.

Moe co zyskam wchodzc w rol ofiary/wybawcy? To uwiadomione lub

nieuwiadomione dziaanie. Wybawca wcale nie jest dobry, jest osob, ktra
musi czu si potrzebna, jej dobre samopoczucie jest uzalenione od sw
idziaa ofiary. Tu mamy cienk granic coaching czy terapia? Wszystko zaley
od tego jak silne jest uzalenienie od przyjcia w swoim yciu ktrej z tych
rl. Coach wie, kiedy zaproponowa klientowi terapi zamiast coachingu i na
pewno to zrobi, jest do tego obligowany kodeksem etyki.

39
40
Sztuka ycia polega mniej na eliminowaniu naszych problemw,
abardziej na rozwijaniu si dziki nim. Bernard Baruch

Rozwj w coachingu

Zgodnie z zasadami coachingu, klient ma wszelkie potrzebne zasoby, sam wie co

dla niego najlepsze i jak moe to osign. Pozostaje mu kwestia poszerzenia
wiadomoci, dokonanie wyboru, podjcie decyzji w ktr stron bdzie zmie-
rza, w jakim kierunku, kiedy, gdzie bdzie si rozwija lub te czy si na to nie
zdecyduje.

Coaching sprzyja holistycznemu rozwojowi czowieka. Holistyczny cao-

ciowy rozwj czowieka, to rozwj dotyczcy ciaa, umysu i ducha, wszystkich
sfer jednoczenie lub osobno. Rozwj lub brak rozwoju kadej ze sfer wpywa
na pozostae, wpywa w zwizku z tym pozytywnie lub negatywnie. Dlatego
np. wygldamy tak, jak si czujemy. Napisano na ten temat mnstwo ksiek,
wypowiedziao si na ten temat wielu przywdcw duchowych, psychologw
ifilozofw, wiele autorytetw. Nie bd tu wnika w sedno problemu, poniewa
kada zainteresowana osoba znajdzie swoje rdo w tym temacie. Jednak kiedy
jestem nauczycielem, pedagogiem, mam kontakt z emocjami, ze zmaganiem
si zograniczeniami, z pokonywaniem ich, nie zajmuje si jedynie naucza-

41
niem w specjalnoci. Wpywam i wszyscy jako nauczyciele wpywamy na
wychowanie, na ksztatowanie charakteru i zachowa modego czowieka. Pora
ebymy powanie wzili pod uwag, e kade nasze zachowanie, przyjazne lub
nieprzyjazne, kada wygoszona uwaga, a take kady umiech, kada aprobata,
kady zachwyt, zostaje w drugim czowieku na dugo, czasem zostaje w nim
na cae ycie, ksztatujc jego postawy by moe na przykad jako przyszego
artysty, a moe nauczyciela.

Powinnimy sobie uwiadomi sposb, w jaki kadego dnia reagujemy na drug

osob, poniewa za kadym razem zostawiamy w niej lad np. jako pedagog,
czasem nawet jako autorytet rzeczywisty lub nierzeczywisty. I tu pojawiaj si
pytania: czego chcemy nauczy, co ma wynika z naszego spotkania zmodym
czowiekiem, co chcemy dla niego uzyska, co moe dla niego wynika
zkontaktu z nami?

Rozwj jest rzecz niezbdn w pracy i yciu kadego pedagoga i kadego czo-
wieka. Wikszo nauczycieli/pedagogw/wykadowcw wie o tym doskonale
itak wanie spdza swoje ycie, na staym doskonaleniu, znajdujc sobie przy-
jemno w staym doksztacaniu i doskonaleniu w specjalnoci, czasem posze-
rzajc spektrum wiedzy o now, kolejn specjalno. Wiedzc, e moje, peda-
goga doskonalenie i doksztacanie wpynie na efektywniejszy rozwj ucznia/
studenta, robi to z wiecznym zaciekawieniem, wielkimi chciami, umiechem
i autentyczn pasj. Widz jak si przekada na codzienn prac z uczniem/
studentem, odczuwam rado ze staego swojego doskonalenia si.

Poszerzanie kompetencji i umiejtnoci, stae poszukiwanie, co mog zrobi

jeszcze lepiej, to motor, ktry wyzwala si i chci. Podtrzymuje energi czo-
wieka na wysokim poziomie. Mimo zmczenia wynikajcego z bardzo inten-
sywnej pracy, czasem przecie wielogodzinnej i wiele dni w tygodniu, nie znika
poczucie zadowolenia, gdy widzi si efekty, ktre dotycz osoby, ktr si opie-
kuj jako pedagog. Poczucie zadowolenia z widocznych efektw jest rwnie
wyznacznikiem pracy coacha.

Gdy wida proces maych kroczkw w dziaaniu klienta, ich stay progres
albo due, a nawet zasadnicze zmiany w jego dziaaniach, zachowaniu, yciu,
ktre wpywaj na polepszenie jego stanu zalenie od postawionego sobie
celu to coaching spenia swoj rol.

Oczekiwanie szczcia bez porzucenia negatywnych zachowa

jest niczym wkadanie rki do ognia z nadziej, e nie zostanie
poparzona. Dilgo Khjentse Rinpocze

42
Przy:
staym, a zarazem szybkim wzrocie wprowadzania zaawansowanych tech-
nologii,
stale zwikszanych wymaganiach pracodawcw w stosunku do pracow-
nikw we wszystkich rodzajach firm,
w kreowanym przymusie kariery i osigania sukcesw, przymusie
picia si po kolejnych stopniach awansu,
zwikszanych wymaganiach szkoy i rodzicw w stosunku do dzieci
imodziey,
staym wzrocie tempa ycia,
znacznym oddaleniu od natury,
staym zanieczyszczaniu i degradacji rodowiska,
utracie bliskoci midzy ludmi,
zagubieniu w rzeczywistoci np. ekonomicznej,

coraz bardziej wrd ludzi narasta potrzeba refleksji, zatrzymania si w czasie.

Czasami w zwizku z t refleksj, pojawia si take potrzeba zmiany. W tym

zmiany stylu ycia, zmiany rodzaju pracy przekwalifikowaniu si, zmiany
otoczenia, czasem take cakowitej zmiany ycia. Zanim powstanie w gowie
myl o zmianie, zanim nastpi podjcie decyzji, jest czas niezdecydowania,
czas lku co bdzie, jak..? To take czas fascynacji przykadowo z podjcia si
realizacji przyszych projektw, ewentualnie podjtych dziaa, ale take czas
niewiedzy w jakim kierunku pody eby osign sukces, zamierzony efekt.
Tu rozwizaniem jest coaching, spotkanie z profesjonalnym coachem.

Rozwojowo, zgodnie z psychologi zmiany czowieka dorosego, przychodzi

czas, w ktrym pojawia si potrzeba zadbania przede wszystkim o siebie.
Nie naley uoglnia, ale obecnie obserwuje si dwa kierunki. W wikszoci
przypadkw to potrzeba zadbania o czowieka troch zagubionego w wiecie
(gwnie ekonomicznie), a z drugiej strony bardzo dobrze sobie radzcego
materialnie, ale niezadowolonego ze swojego ycia. Ujawnia si rwnie
potrzeba czowieka nieradzcego sobie z emocjami w pracy zawodowej czy
w otoczeniu ludzi najbliszych, z partnerem, w rodzinie. To brak poczucia
satysfakcji w zakresie relacji. Obserwuje si take stan niezadowolenia zwi-
zanego z brakiem zabezpieczenia finansowego lub okazywanych wikszych
ambicji osoby w tym wzgldzie. Potrzeba mie jest oznak naszych czasw,
dla wikszoci ludzi jest podstaw egzystencji i ukierunkowania myli i dziaa
na co dzie. Wydaje si, e stan posiadania: partnera, dzieci, pracy, mieszkania,

43
samochodu, daje poczucie komfortu, szczcia, e jest wszystkim, i e jako
ludzie nic wicej nie potrzebujemy. To okazuje si by nieprawd. Odczuwamy
cigy brak spokoju i bogoci w naszym yciu, bo mie to nie wszystko.
W wielu przypadkach okazuje si rwnie, e (w czowieku) ambicje i potrzeba
wczenia si w nurt kariery istniej nie tylko u osb modych, podczenia
si do obowizujcego tempa ycia z wasn kreatywnoci i osigniciami,
uzyskania znacznych korzyci materialnych, rzeczowych, prestiowych, stano-
wisk, wadzy. U innych osb, z wyraanymi potrzebami niematerialnymi obser-
wuje si wzmoon potrzeb troski o kogo, o co, o najbliszych. Wystpuje
tu potrzeba altruizmu, pracy charytatywnej, wspierania osb sabszych, mod-
szych lub starszych, nawizanie bliszego kontaktu z natur.
wiadome wycofanie si z ycia zmierzajcego po szczeblach kariery i wybr
przykadowo pomocy humanitarnej, pracy charytatywnej, przeprowadzenia si
na stae na wie, wyjazdu zagranic. Pojawiaj si take osoby, ktre chc czy
te nurty, zarwno w swoim yciu osobistym jak i zawodowym. I tu pojawia
si problem przemczenia, wielogodzinnej pracy codziennie, nieumiejtnoci
odpoczywania, zadowalanie wszystkich wok, zaniedbanie wasnej osoby
wrnych zakresach, czasem prowadzcych do powanych chorb.
Te wszystkie myli, priorytety, oczekiwania, wybory, ujawniane i nieujawniane
problemy, powoduj dysharmoni w naszym yciu, dyskomfort, ktry nam
stopniowo, wrcz narastajco nie odpowiada. Czy wystpuj wszystkie jedno-
czenie, czy indywidualnie, zawsze powinny by przyczynkiem do pracy nad
sob, powinny wpywa na decyzj o podjciu ZMIANY.
Niezalenie od motyww i kierunkw rozwoju, ludzie indywidualnie czy
wgrupie (lub zespole) potrzebuj wsparcia, a tego wsparcia dostarcza niewt-
pliwie coaching.
Najwiksz nagrod dla coacha jak i dla dobrego nauczyciela jest osignicie
sukcesu przez dan osob, z ktr wsppracujemy, osignicie przez ni
wymarzonego efektu, zdobycie zaplanowanego celu, jego umiech i rozpiera-
jca rado, e mg, e dokona rzeczy, ktr wczeniej uwaa za nieosigaln,
niemoliw do wykonania, pozostajc poza jego zasigiem. Rzeczy niemo-
liwe w sprzyjajcych okolicznociach staj si nagle proste i moliwe. Brzmi
troch jak tworzenie cudw. Ale przypomnijmy sobie, kto nam powiedzia, e
nam si dana rzecz na pewno nie uda, e to nie dla nas, kto to powiedzia, amy
w to uwierzylimy?

Wszyscy od dziecistwa wiedz, e to czy tamto jest niemoliwe.

Ale zawsze znajdzie si jaki ignorant, ktry o tym nie wie.
Wanie on dokonuje odkrycia. Albert Einstein

44
Pokonujc wasne saboci, wasne przekonania ograniczajce, w wikszoci
nasze lki, brak odwagi, jestemy w stanie uzyska co, co jeszcze przed
momentem byo dla nas niemoliwe.
W tym tkwi sedno, kady z nas moe osign wszystko, co mu przyjdzie do
gowy lub nie moe tego osign, zgodnie z pocztkowym cytatem w porad-
niku.
Obserwujemy, e inni to osigaj, wic czy jest jaki sposb dla mnie? Inni s
np. bogaci materialnie, maj prac bdc marzeniem pozostaych, osigaj
swoje sukcesy, a ja z jakiego powodu nie mog? Z jakiego powodu? Czy si
na to godz? Co mog zrobi? Co robi? Zwykle z pomoc coacha znajduje si
rozwizanie.
To wymaga pracy, uwierzenia w siebie i wiary w osignicie celu, a take pozy-
tywnego nastawienia do siebie, do innych, do caego wiata. Praca z coachem
moe te wpyn na uwiadomienie sobie, jakie mam obecnie poczucie wasnej
wartoci? Co mog z tym zrobi?
Nasze dziaania w peni etyczne, dziaania powodujce korzyci dla wszystkich
stron, konstruktywne, zgodne z ekologi, suce nam, ale i innym, nie szko-
dzce nikomu, s dostpne dla kadego.
Czasem opanowuj nas ze emocje, ze myli, a w efekcie i ze dziaania, i to one
uniemoliwiaj nam osignicie tego, co inni maj wedug nas darowane od
losu, wydaje nam si, e oni dostaj tak prosto, atwo, bez stara. Osoby wia-
dome, absolutnie wiadomie przepracowuj w swoim yciu lk, agresj, zo
iwszelkie ze emocje, zamieniajc je w swoim yciu na pozytyw. Potrafi radzi
sobie z t zamian w moliwie jak najszybszy sposb, czsto niezauwaalny
w ogle dla otoczenia. Wydaj si cay czas pogodni, zadowoleni, pozytywnie
nastawieni, w rezultacie taki stan wanie osigaj.

Praca coachingowa jest bardzo rozlega, klient pracuje wtedy gdy jest na to
gotowy, kiedy przychodzi jego czas na zmian. Coach powoduje otwarcie
klienta na rzeczy, ktre dotychczas klientowi nie przychodziy do gowy. By
zamknity w swoich przekonaniach, e to nie dla niego, jemu nie moe si
uda. Rado z pomysu jaki przyjdzie do gowy w trakcie sesji jest dla coacha
nie do przecenienia. Klient, zupenie jak ucze czy student, odkrywa w sobie
rozwizanie. Ju wie. Takie rozwizanie jest najbardziej efektywne, jest
odkryte przez osob, ktrej ma suy, to oznacza, e jest dla niej w danym
momencie najlepszym rozwizaniem.
Wierzc w niekoczce si moliwoci, w potencja klienta czasem szukamy
dalej, mimo znalezionego jednego rozwizania, szukamy jeszcze innych, prost-
szych i efektywniejszych rozwiza i dopiero z caego spektrum wybieramy to
najbardziej optymalne, najwaciwsze w danej chwili.

45
46
Jeeli istnieje jaki jeden sekret sukcesu, to jest to umiejtno
przyjmowania cudzego punktu widzenia i patrzenia z tej perspek-
tywy z rwn atwoci jak z wasnej. Henry Ford

Coaching w szkole artystycznej

W rodowisku artystycznym rozwj pojmowany jest w innym aspekcie ni

wcoachingu.

Artysta plastyk, tancerz, muzyk to osoba wyksztacona w systemie 2 lub 3-stop-

niowym, z kwalifikacjami okrelonymi w danym rozporzdzeniu. Perfekcjo-
nizm w danej specjalnoci jest jednym z najwaniejszych wyznacznikw miejsca
w hierarchii w szkoach, na uczelniach, a docelowo na scenie. Konieczno
oceniania innych, wycig w uzyskiwaniu miejsc laureata na konkursach, prze-
suchaniach i egzaminach (s to take niezbdne wymagania np. do uzyskania
wszelkiego typu stypendiw), wycig zwizany z koniecznoci uzyskiwania
najwyszych ocen i to od moliwie najszerszego i najwyszego gremium
jurorw, stae porwnywanie si z innymi to wszystko, wedug najnowszej
psychologii oraz nauki o moliwociach (dziaania) mzgu czowieka, czynniki
niesprzyjajce naturalnemu rozwojowi. W rodowisku artystycznym rozwj
oznacza rozwj specjalistyczny. Solistyczny czy grupowy, spoeczny w propo-
nowanym obecnie muzykowaniu zespoowym zawsze pozostaje wycznie
progresem w naszej specjalnoci, a wic postpem zawodowym obowizu-
jcym nas w zakresie wiedzy, umiejtnoci i kompetencji.

47
Dla nas artystw i pedagogw jest tym najwaniejszym rozwojem, majcym
absolutnie najwyszy priorytet. Rzadko zastanawiamy si nad prostym faktem,
e nasze osignicia w tym zakresie s moliwe poprzez selekcj negatywn,
przez porwnywanie si z kim innym. Kto musi by gorszy ebymy my mogli
by lepsi. Czasem wrcz nas to cieszy.

Rozwj jednostki w coachingu, w szerokim zakresie, jest zwizany z pokony-

waniem wasnych ogranicze, z uwanym obserwowaniem i przyjmowaniem
nowego w swoim myleniu i dziaaniu, z pokonywaniem wasnych lub narzu-
conych nam przekona, poszerzaniem swojej wiadomoci: co mog, co jeszcze
bym mg, co dalej, wicej, szerzej, szybciej? Jest on zwizany z przekraczaniem
wasnych granic, ale nie na podstawie porwnania z kim innym, to niemo-
liwe. Jest to proces wycznie porwna z samym sob, sob z okrelonej prze-
szoci. To proces rozwoju jednej osoby. Nie rozwijamy si poprzez ocenianie,
porwnywanie, selekcj wyznaczajc granice kto jest lepszy, kto jest gorszy.
Ocenianie w coachingu uwaa si za proces hamujcy rozwj. Dlatego tu nikt
nie ocenia. Coaching to jak szacowanie szans, nastawienie na jak najefektyw-
niejszy proces dla danej osoby, grupy czy zespou. Przy czym t najwiksz
efektywno okrela sama osoba biorca udzia w coachingu.
Na pewnym etapie niektrzy z nas uwiadamiaj sobie moliwo szerszego,
holistycznego rozwoju. Jako artysta, pedagog, urzdnik w szkole artystycznej nie
mamy obowizku dowiadcza zawodowo rozwoju caoci naszej istoty: umysu,
ciaa, ducha, harmonizowa tych poziomw. Wrd wymaga w rodowisku
zawodowym rozwj w specjalnoci wydaje si peni uzyskiwanych przez nas
moliwoci rozwojowych. Ale tak nie jest. To ograniczony do jednego kierunku
progres.
Dlatego Drogi Czytelniku, nie negujc rozwoju w specjalnoci, tak potrzeb-
nego do wykonywania zawodu artysty, pragn ci zachci do jeszcze innych
warunkw rozwoju wasnego. Niektre z tych aspektw pomijamy w swoim
codziennym yciu, wiadomie lub niewiadomie. Wszystko zaley od pracy,
ktr chcemy (lub nie chcemy) wykona we wasnym rozwoju. Mona by
rozpocz taki holistyczny rozwj, drog zblion do rozwoju nam znanego
wspecjalnoci. Przykadowo kto z Was zastanawia si nad pytaniami:
Jakie cechy mam wzmacnia w sobie jako nauczyciel?
Czy to te same cechy, ktre s mi niezbdne jako czynnemu artycie?
Ktre z tych cech s zbiene w obydwu zakresach?
Jak widz rnic w rozwoju artysty i nauczyciela/wykadowcy/wizyta-
tora?
Nad rozwijaniem jakich cech powinienem pracowa wykonujc prac
nauczyciela/wykadowcy/wizytatora?

48
 W jaki sposb chc uczy moich podopiecznych? (a nie, standardowo:
czego chc ich nauczy?)
W jaki sposb (nowe techniki zarzdcze) chc kierowa zespoem ludzi
jako kierownik sekcji/dyrektor?

Jeeli zastanawiacie si nad tymi pytaniami na co dzie i znajdujecie odpo-

wiedzi, to ju przebywacie w procesie coachingowym. Tu osoba coacha moe
przyspieszy osignicie pozytywnych rezultatw.

Jest te inna sfera rozwoju, bardzo preferowana w coachingu. Jest to mylenie

osobie w kategorii: ja, jako osoba prywatna. Czego chc dowiadcza wswoim
yciu? Jak i czym chc je wzbogaca? Jakie dziaania czy zachowania s mi
bliskie, co potrzebuj zmieni? Co mi w tym moe pomc? Co (s)powoduje, e
bd szczliwy i speniony? Jakie mam przekonania od czego lub od kogo jest
zalene moje szczcie? To life coaching.
W coachingu rozwj osoby traktowany jest caociowo, holistycznie. Jest to
rozwj w czasie zgodnym z predyspozycjami i motywacj danej osoby.
Coaching zawsze jest powizany z uwan obserwacj i pen akceptacj.
Dotycz one stanu obecnego i progresu w rozwoju jaki osoba jest w stanie osi-
gn. Osign tu i teraz, a take w przyszoci. Rozwj nie jest traktowany
jako przymus osigania. W coachingu nikogo nie obliguje si do rozwoju.
To sam klient potrzebuje, oczekuje, uwiadamia sobie, dziaa i osiga efekt,
czyli spodziewany rezultat. Pomoc coacha jest wspieraniem, motywowaniem
poprzez odkrywanie spektrum moliwoci, najlepszych i najefektywniejszych
dla danej osoby. Kady wybr, wybr drogi, dziaanie, czas osigania, rezultat,
zawsze zaley od coachee, klienta.

W szkoach artystycznych rozwj jest czym absolutnie koniecznym, oczywi-

stym. Rozwijamy si jako nauczyciele, kierownicy, dyrektorzy, doskonalc si
nieustannie metodycznie, merytorycznie, psychologicznie, w zakresie prawa
iwkadym innym aspekcie naszego ycia zawodowego. Rozwijamy, ksztacimy
w specjalnoci oraz uczymy w szerokim zakresie muzyki, plastyki, baletu,
sztuki cyrkowej, ale rwnie wychowujemy i opiekujemy si naszymi uczniami,
studentami, i to ju od pierwszych zaj czerpic ze wzorw naszych peda-
gogw, tych, ktrzy nas prowadzili. Jestemy w efekcie nawet przyjacimi,
powiernikami naszych uczniw i absolwentw. W zakresie szk I i II stopnia
zalenie od moliwoci ucznia, nastawienia jego i jego rodzicw prowadzimy,
kierujemy jego losami w zakresie wybranej specjalnoci. Sami przeszlimy t
drog ksztacenia na wszystkich poziomach, wiemy z dowiadczenia jak ona
wyglda, my j testowalimy, dla nas prawdopodobnie z pozytywnym skut-
kiem. wiadomie uywam tu sowa prawdopodobnie, poniewa z praktyki
coachingowej wynika, e nie zawsze pozostanie dla kadego z nas w tym zawo-
dzie, w swojej specjalnoci to dla niego dobrze. Czy w takiej sytuacji mamy
49
pewno, e dla naszych podopiecznych bdzie ona rwnie pozytywna? Mwi
si potocznie, e nauczyciel, rodzic moe by doskonaym coachem. Ale czy
nim jest? To jest pytanie do kadego z nas. Mona to sprawdzi weryfikujc sw
wiedz i umiejtnoci w trakcie studiw podyplomowych lub kursw kwalifi-
kacyjnych w tym zakresie, w trakcie superwizji.

To co wybieramy? Czy bdziemy ksztacili naszych podopiecznych tak samo

jak my bylimy ksztaceni, czy modyfikujc metodyk? Czy wybieramy drog
dowiadczenia i wsparcia metodami dobrze nam znanymi, tradycyjnymi czy
poszukujemy nowych metod pracy, nowego podejcia do czowieka ucznia?
To jest nasz wybr wiadomy lub nieuwiadomiony. Jak bardzo wybiegamy
myl wprzd jako nauczyciele, czy widzimy kogo moemy wyksztaci, kim
bdzie ta osoba w przyszoci? Kim bdzie nasz ucze jako absolwent szkoy?
Czy nadal bdzie kocha muzyk i instrument/balet/plastyk? Czy zaley mi na
tym jako pedagogowi, eby mj ucze by szczliwy? Czy kiedykolwiek zadaj
sobie jako nauczycielowi, takie pytanie?
Czy zaley mi na sukcesie mojego ucznia, czy na moim wasnym? Co jest dla
mnie sukcesem? Co jest sukcesem dla ucznia i jego rodzicw? Czy mj ucze
jest rwnie utalentowany w innych dziedzinach? Pomagam mu si w nich
rozwija, przeszkadzam? Czy to jest zbiene z moim myleniem o sukcesie?
Czy zawsze jest zbiene?
Nie zastanawiamy si nad tym codziennie. Czasem rutynowo mylc, uwaamy,
e wiemy. Nie pytamy zainteresowanego, bo my ju wiemy. Wiele lat kszta-
cenia i pracy w zawodzie daje nam poczucie ogromnej wiedzy i umiejtnoci,
zudnej czasem pewnoci, e to co robimy zawsze, w kadych okolicznociach
i z kadym uczniem, bdzie dla niego dobre, adekwatne.
Nie zawsze pozostajemy obserwatorami, czasem moemy straci czujno lub
j po prostu tracimy, nie zauwaamy w ogromie zdarze dnia codziennego
iwtym pdzcym wiecie, jak wyglda obecna rzeczywisto naszego ucznia/
studenta, jak wygldaj obecne realia, chci i moliwoci naszego podopiecz-
nego.
Co dla niego jest jego prawd o chwili obecnej i w zwizku z tym jego
zamierzenia na przyszo jak np. kontynuowa ksztacenie w szkole
wyszego stopnia?
Dochodzimy tu do momentu, w ktrym naley sobie uwiadomi:
Czy przedstawiam uczniowi/studentowi jego realn sytuacj, moliwoci
ijego realn na t chwil ocen?
Czy oceny ucznia s moimi ocenami? Jeli tak, to taka ocena cakowicie
zmienia optyk ocenianego.

50
 Czy posuguj si w swoich opiniach i ocenach obiektywn prawd
wkontekcie oceniania ucznia? Czy yczeniowoci? W jaki sposb powia-
damiam ucznia/studenta o jego faktycznej ocenie, wypracowanej (wkad
pracy) i osiganej w procesie ksztacenia? W jaki sposb powiadamiam
ucznia i jego rodzicw o ocenie dopuszczajcej, niedostatecznej? Czy boj
si o tym rozmawia i unikam tego tematu? Jakie s konsekwencje mojego
zachowania dla mnie oraz dla ucznia i jego rodzicw?

Kolejna seria pyta bardzo wanych w procesie edukacji. Czasem decyduj-

cych o tym jak traktuj drugiego czowieka, jaka jest moja forma komunikacji
z modym czowiekiem, czy taka jakiej sam dowiadczyem? Oto te pytania:
Czy wspieram ucznia ocenianego obiektywnie na dostateczny? to wane
pytanie w szkolnictwie artystycznym.
Czy wspieranie takiego ucznia nadal rwna si akceptacji ucznia w szkole,
na uczelni?

Takich pyta jest wiele. Czasem wydaje si, e s to pytania tzw. systemowe.
To nie ja to system. Czy to jest prawda czy fasz? Kady powinien sam sobie
odpowiedzie.

Na czym polega moja umiejtno lub nieumiejtno komunikacji z uczniem

ijego rodzicami? Jak ja si komunikuj, a jak to robi inni, e im si komuni-
kacja interpersonalna udaje? W jakiej sytuacji ucze/student koczy niszy
stopie edukacji z umiechem na ustach? Kiedy ucze ma zanion samo-
ocen, zwizan z koniecznoci zakoczenia kariery np. w I stopniu szkoy
muzycznej? Jakie poczucie wasnej wartoci ma mj ucze, oceniany na dosta-
teczny? Na co to wpywa w jego zachowaniu i dziaaniach, w komunikacji?

Wana w naszym XXI-wiecznym spoeczestwie kariera staa si celem ycia,

tak wyraaj cel niektre osoby przychodzce na sesj chc by czowiekiem
kariery, a sukces w tym zakresie jest wyznacznikiem wartoci czowieka i jego
statusu spoecznego. Takie nastawienie, a nawet przymus dziaania w tym
kierunku, rodzi stae niedowartociowanie, stae porwnywanie si z innymi,
frustracje dochodzce w niektrych przypadkach do depresji, w poszukiwaniu
okazji do osignicia sukcesu, a w rezultacie kariery. Kiedy kariera jest/moe
by pozytywna? Kiedy czowiek umie wykorzysta wasny potencja, kiedy
moliwoci, predyspozycje s adekwatne do ogarniajcych nas ambicji.

Paradoksalnie w naszym rodowisku, jak ju wspomniaam wczeniej, brak

doskonalenia w holistycznym rozwoju. Zdarza si, e nauczyciele, dyrektorzy,
wykadowcy, profesorowie uwaaj, e ksztaceni artystycznie w systemie przez
17 lat, wykonujcy zawd 10, 20, 30 lat, s ju w peni wyksztaconymi, dosko-
51
naymi jednostkami. Nie zauwaaj, e s wyksztaceni specjalistycznie co
oznacza, e potrafi jedno. Pracuj czasem w kilku miejscach pracy, ale jedno-
rodnie np. w kilku szkoach artystycznych, wykonujc jedn t sam prac,
czyli s nauczycielami w jednej specjalnoci. Ten problem bolenie pojawia si
w wieku emerytalnym.

Na podstawie analizy zachowa klientw ze rodowiska artystycznego bdcych

w coachingu zauwaa si, e nauczyciele nieustannie sprzeciwiaj si wprowa-
dzaniu nowego. Nie myl konstruktywnie o zmianie, nie zastanawiaj si,
co i dla kogo dobrze byoby zmieni, kto i w jaki sposb mgby skorzysta
na zmianie. Mwi, e zmiany s niepotrzebne. Zarwno zmiany systemowe
budz ich sprzeciw, jak i ewentualne zmiany w ich yciu. Nie zauwaaj, e
ycie przynosi zmiany, czy tego chcemy, czy nie, jest to od nas niezalene. Na tej
samej zasadzie nie chc uzna nowo wprowadzanego prawa, prawa nas obowi-
zujcego, kwestionuj je nieustannie, wierzc, e jak bd kwestionowali to nie
bdzie ich dotyczyo.

Niektrzy na tej samej zasadzie nie chc i nie korzystaj z coachingu. Unikaj
go, gdy wybieraj inne priorytety yciowe ni wasny rozwj. Powodem jest
czsto konformizm, unikanie prawdy, strach i lk przed zmian np. zmian
warunkw pracy, strach przed zmian w relacjach i komunikacji midzyludz-
kiej. Dystans do problemw yciowych, osobistych, zawodowych a profe-
sjonalizm, tu rwnie wystpuj lki dotyczce ewentualnych zmian. Strach
oakceptacj rodowiska w stosunku do naszej osoby jest czsto wyznacznikiem
naszego postpowania na co dzie, a postpowanie to bardzo czsto nam nie
suy, nie jest dla nas rozwojowe.

Nauczyciele pozostaj w wielu przypadkach w jednorodnym zatrudnieniu

wycznie w swojej specjalnoci, nie chc uczy si niczego nowego (po
30 latach w tym zawodzie mam si jeszcze uczy?). Uznaj, e poszerzanie
zakresu wiedzy i umiejtnoci w jednym zakresie da im poczucie bezpiecze-
stwa w pracy. A czsto okazuje si to zym rozwizaniem, przekonaniem, ktre
utrwala stan niezadowolenia. Ale te nie wszyscy tak myl i dziaaj.

Holistyczne podejcie do rozwoju i np. do zdrowia, a w tym powizania istnie-

jce w naszym organizmie to m.in. relacje rodzinne, spoeczne, nasze nasta-
wienie do ycia: pozytywne czy negatywne, dieta, rodowisko domowe i zawo-
dowe, klimat i geografia regionu to temat interesujcy coraz wiksz liczb
ludzi w ogle, powoli take nauczycieli w naszym rodowisku.

To co przyspiesza rozwj jednostki, to poszerzanie wasnej wiadomoci,

wiedza na temat jaki jestem, co umiem, jak si zachowuj, co wiem.

52
Drogi Czytelniku, zastanw si co odczuwasz dzisiaj i zaznacz na poniszej
licie liczb punktw w skali od 0 do 10, ktre postawisz sobie za:

Dojrzao 0 5 10
Uwano, obserwacj 0 5 10
Odwag (wypowiedzi, dziaania) 0 5 10
Rzetelno 0 5 10
Mwienie prawdy 0 5 10
Partnerstwo 0 5 10
Zaufanie 0 5 10
Szacunek (dla siebie i dla innych) 0 5 10
Autentyczno, naturalno 0 5 10
Samowiadomo wasnych
0 5 10
zachowa
Wolno wyboru 0 5 10
Lojalno 0 5 10
Powicenie dla innych (np.
0 5 10
swojego czasu, pienidzy)
Zrozumienie, empatia 0 5 10
Opieszao w dziaaniu 0 5 10
Pobaanie sobie 0 5 10
Apodyktyczno 0 5 10
Autorytet 0 5 10
Transparentno w dziaaniu 0 5 10
Unikanie trudnych sytuacji 0 5 10
Czuo wobec kogo, w dzia-
0 5 10
aniu
Wiar w suszno 0 5 10
Kamstwo 0 5 10
Materializm 0 5 10
Entuzjazm, pasj 0 5 10

53
Odkadanie spraw na jutro 0 5 10
Kreatywno 0 5 10
Rado na co dzie 0 5 10
Arogancj 0 5 10
Charyzm 0 5 10
Wstrzemiliwo 0 5 10
Sprawiedliwo 0 5 10
Popiech (stae pieszenie si) 0 5 10
Niezauwaanie (np. celowe niezau-
waanie dziaa innych osb, brak 0 5 10
komentarza tych dziaa)
Poczucie wewntrznej wolnoci 0 5 10
Mdro 0 5 10
Pomoc (innym) 0 5 10
Wspczucie 0 5 10
Szczodro 0 5 10
Wdziczno 0 5 10
Wizjonerstwo 0 5 10
Urok 0 5 10
Wyrafinowanie 0 5 10
Mio 0 5 10
Dyrektywno 0 5 10
Denie do celu za wszelk cen 0 5 10
Dystans 0 5 10
Profesjonalizm 0 5 10
Odpuszczenie sobie i innym 0 5 10
Nastawienie na zadanie, cel, efekt 0 5 10
Oddanie 0 5 10
Ideowo (praca w myl idei) 0 5 10
Odporno psychiczn 0 5 10

54
Celowo rne cechy zostay pomieszane na tej licie. Oczywicie kade
z wymienionych hase, to moliwo interpretacji. Wynik tej, pozostawiam
Tobie, Drogi Czytelniku. Kada z tych cech (jej wysoki lub niski zakres, albo
jej brak) zalenie od okolicznoci moe by postrzegana jako dobra lub jako
za. Moe suy Tobie i ludziom, lub moe ich lub/i ciebie hamowa, ewen-
tualnie nawet szkodzi. Moge rwnie celowo lub niewiadomie zaznacza
zupenie inny zakres ni zaznaczyliby o tobie np. twoi uczniowie, twoi bliscy,
wsppracownicy, szef. To zaley od twojego punktu widzenia, poziomu wia-
domoci iodwagi w ocenie siebie i swoich zachowa.

W pracy coachingowej przychodzi taki moment, e nie chcemy wicej, czego-

kolwiek wicej. Chcemy rozwija si gbiej, szerzej, horyzontalnie. Taka praca
nad sob nie tylko nas zmienia, zmienia cae nasze yciowe rodowisko.

Kady temat jest indywidualn prac klienta. Kady czowiek jest inny kady
temat bdzie wymaga pracy pod innym ktem. A gdy dodamy do tego wasn
kombinacj cech z przedstawionej wyej listy pracy jest naprawd duo. Tylko
czy mam odwag nad tym pracowa? Czy chc ponie taki wysiek? Czy
korzyci bd adekwatne do woonej pracy? Czy to mi si opaca? Czy ma si
opaca, czy s inne priorytety tego wkadu pracy? Czy to mi przyniesie satys-
fakcj osobist, zawodow? Czy licz si ja czy mj ucze? Czy obydwoje
si liczymy tak samo?

Efekt aureoli
Jako uczniowie i studenci wzrastamy rednio przez 17 lat w przekonaniu
nieomylnoci i bezwzgldnoci autorytetu naszego pedagoga. Nasz pedagog
jest dla nas wyroczni, prawie bogiem, a dla niektrych samym bogiem. Efekt
aureoli, niestety jest zauwaalny nie tylko w trakcie konkursw czy prze-
sucha, jest obecny w szkoach i na uczelniach na co dzie. Niezalenie od
rzeczywistej wielkoci naszego nauczyciela/wykadowcy/profesora, jest to
element tuszowania i przemilczania widzianej, odczuwanej przez nas praw-
dziwej rzeczywistoci. To stanowczo zakca proces rozwoju, zaciemnia obraz,
z ktrym dopiero mona byoby co zrobi w rozwoju wasnym. Zgoda na taki
stan to nic innego jak zakamanie. Zgoda na brak wasnego zdania poprzez
przyjmowanie do dziaania i co gorsze bezkrytycznie toku mylenia innej
osoby, zgoda na brak wasnej kreatywnoci, twrczoci, wolnoci wyraania
siebie, jest nierozwojowa. W takim stanie rzeczywistoci jestemy skazani na
mylenie o sobie przez pryzmat tego co i w jaki sposb zawyrokuje o nas
nasz pedagog i grono pedagogw. To bardzo przykry stan, obserwowany jednak
na kadym etapie szkolnictwa artystycznego. Autorytet jest potrzebny a nawet
niezbdny w procesie ksztacenia w szkoach artystycznych. Na rzeczywisty
wzr wszyscy zawsze oczekuj. Gdzie i jak mona znale rwnowag midzy
55
tym rzeczywistym co wiem, a jak o sobie myl e wiem jako pedagog?
Tu wracamy do pytania o to, kto to jest dobry nauczyciel? Jak si zachowuje?
Czy iczego wymaga? W jaki sposb? Etyka czy taktyka? Co stosuj w swojej
pracy w relacji z uczniem czy studentem? Czy przyczyniam si do prawdzi-
wego rozwoju mojego podopiecznego? Czy wymuszam na nim wasne zdanie
iprowadz go pod ktem swoich korzyci? Czy wpywam na nieetyczne zacho-
wania komisji na egzaminach/konkursach poprzez wadz jak mi przydzie-
lono (roszczeniowy: nauczyciel, kierownicy sekcji, dyrektorzy, profesorowie)?
Jaki mam stosunek do uczniw swoich i uczniw moich kolegw, czy oceniam
ich tak samo?

Czy moi uczniowie, niezalenie od stanu faktycznego, s lepsi od pozosta-

ych? Jak podchodz do sukcesw i poraek moich uczniw i uczniw moich
kolegw? Co jest sukcesem, a co porak w moim rozumieniu? Jakie wycigam
wnioski z sukcesu czy poraki?

Czy zezwalam na osignicia moich uczniw, ktre nastpuj w drodze

porwna z innymi?

Na szkoleniach syszy si wci o psychologicznych puapkach oceniania,

o efekcie aureoli. Doskonalenie w tym kierunku jest jednak wci aktualne,
konieczne, niezbdne.

Kontrola zarzdcza wprowadzia do wszystkich jednostek budetowych

konieczno stosowania si do regulaminu etyki kadej grupy zawodowej.
Wwikszoci jednak jest to dokument zalegajcy na pkach z innymi regula-
minami, wci mamy w sobie due przyzwolenie na odstpstwa od norm etyki
oglnej, pobaamy sobie i innym w tym zakresie.

W szkolnictwie artystycznym, muzycznym I i II stopnia, w szkoach baleto-

wych, plastycznych i szkole cyrkowej, tak jak obecnie wszdzie, w kadej firmie
i korporacji w Polsce i na wiecie, stan uwiadomienia jak coaching moe
wspomc pracownika lub pracownikw w rozwoju wasnym irozwoju firmy,
zmienia si w ostatnich latach i ronie w szybkim tempie. Coraz wicej osb
zarzdzajcych widzi potrzeb wspierania w rozwoju i wspomagania w dosko-
naleniu swoich pracownikw dla dobra placwki. Potrzeby w tym zakresie
wydaj si by ogromne. Skutki coachingu w postaci zharmonizowanych, zdro-
wych ludzi, spenionych i szczliwych, efektywnych pracownikw w firmach,
szkoach, orkiestrach, na uczelniach, s nie do przecenienia. Poniewa w szkole
najwaniejszy jest ucze, a na uczelni student, to osobom z nimi pracujcym
nauczycielom, wykadowcom, profesorom naley si pene wsparcie.

56
Zakoczenie
Odpowiedzi na pytania konfrontujce nas z nasz rzeczywistoci w chwili
obecnej:
Ile razy w cigu dnia si umiecham, a moe cay czas jestem zmartwiony?
Obserwowaem to kiedy? Dlaczego nie obserwowaem?
Ile dobrych sw wypowiadam danego dnia do ludzi w otoczeniu, a ile
zorzecz jak mi co nie wychodzi?
Czy rzeczy, ktre robi (moja praca zawodowa, moje ycie prywatne) ciesz
mnie, s moj pasj i lekko mi przychodz, jestem speniony?
Czy lubi to co robi, ale to taka trudna, cika, mozolna praca?
Jak o niej myl i mwi codziennie?
Czy moja praca daje mi satysfakcj, czy jej pewne aspekty mi nie pasuj, np.
za mao zarabiam? Jeli tak, to dlaczego nic z tym nie robi? Jakie s moje
przekonania?
Czy wypowiadam si zgodnie z prawd? Czy jestem odwany i trans-
parentny w wypowiedziach, dziaaniach kadego dnia i w stosunku do
kadego czowieka (partner, m/ona, dzieci, rodzice, szef, wsppracow-
nicy, ludzie w otoczeniu)?
Czy co ukrywam, czego si wstydz, zawsze znajduj wymwk? Dlaczego
to robi?
Czy daj przyzwolenie sobie i innym na kamstwo? A na drobne
nieprawdy? Dlaczego daj lub nie daj takiego przyzwolenia?

Nie dam Ci Czytelniku adnej instrukcji, nie pomog. Odpowiedz sobie sam.
Sam zdecyduj, czy widzisz elementy do pracy nad sob i chciaby sprbowa?
Odwaysz si? Czy potrzebny ci coaching?

Kada odpowied jest dobra.

Tych, ktrzy co dla siebie znaleli, w ktrych co drgno i wywoao emocj

zapraszam do piknej, radosnej pracy nad sob w trakcie procesu coachin-
gowego.

Kreatywno to wymylanie, eksperymentowanie, wzrastanie,

ryzykowanie, amanie zasad, popenianie bdw i dobra zabawa.
Mary Lou Cook

57
Bibliografia
1. Ken Robinson (Lou Aronica) Uchwyci ywio, o tym jak znalezienie
pasji zmienia wszystko, Element, Krakw 2012
2. Marzena yliska Neurodydaktyka, nauczanie i uczenie si przyjazne
mzgowi, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikoaja Kopernika,
Toru 2013
3. Joel S. Goldsmith Grzmot ciszy, Biblioteka nowej ziemi, Krakw 2010
4. Joel S. Goldsmith Przerwa w wiecznoci tom I, II i III, Biblioteka nowej
ziemi, Krakw 2011
5. Joseph Murphy Pieni Boga, Wydawnictwo KOS, Katowice 2013
6. Joseph Murphy Miaga wiary, Ravi d 2013
7. Joseph Murphy Wykorzystaj potg podwiadomoci w pracy, Rebis
Pozna 2012
8. Antony de Mello Odkry ycie na nowo, przebudzenie na rzeczywisto,
Wydawnictwo ZYSK i S-KA, 2013
9. Antony de Mello piew ptaka, Wydawnictwo ZYSK i S-KA, 1982
10. Antony de Mello Modlitwa aby, ksiga opowiada medytacyjnych,
Wydawnictwo ZYSK i S-KA, Krakw 1998
11. Antony de Mello Wezwanie do mioci, Wydawnictwo ZYSK i S-KA,
Pozna
12. OSHO Zdrowie emocjonalne przemie lk, zo i zazdro w twrcz
energi, Wyd. Czarna Owca, Warszawa 2009
13. OSHO Mio, wolno, samotno nowe spojrzenie na zwizki midzy
ludmi, Wyd. Czarna Owca, Warszawa 2013
14. OSHO Mdro piaskw komentarze do przypowieci sufickich,
WydKOS, Katowice 2009
15. OSHO A trawa sama ronie komentarze do przypowieci ZEN, Wyd.KOS
Katowice 2009
16. OSHO Ukryte tajemnice, Wyd. KOS, Katowice 2004
17. OSHO Rwnowaga ciaa i umysu, Ravi 2005
18. OSHO Ewangelia Tomasza komentarze, Wyd. KOS, Katowice 2013
19. OSHO Apteka dla duszy, Wydawnictwo Czarna Owca 2014
20. Steven Cardoza Chiskie wiczenia uzdrawiajce klucz do witalnoci
idugowiecznoci, Wydawnictwo Vital 2014
21. Depak Chopra Ajurweda tajemnice medycyny holistycznej, Wydaw-
nictwo Charyzma 2009,2014

58
22. Eckhart Tolle Nie jeste samotn wysp. Poczuj jedno ze wszystkim, co
istnieje, Wyd. medium 2012
23. Eckhart Tolle Potga teraniejszoci, Wyd. Galaktyka 2011
24. Eckhart Tolle Praktykowanie teraniejszoci
25. Eckhart Tolle Mowa ciszy. Twoje codzienne wsparcie, Studio astropsy-
chologii 2009
26. Micha Tombak Droga do zdrowia, firma ksigarska SERWIS Sp. Z o.o.,
d 2013
27. Micha Tombak Jak y dugo i zdrowo, firma ksigarska SERWIS
Sp.zo.o., d 2013
28. Gienadij Maachow Oczyszczanie organizmu, Wydawnictwo ABA 2004
29. Helen Foster Detoks, jak oczyci organizm 14 skutecznych strategii,
Buchmann 2004
30. Penney Pierce Intuicja jak sucha wskazwek wewntrznego gosu,
Wyd.Medium 2001
31. Stanley H. Block, Carolyn Bryant Block Powrt do zmysw, Wyd.Czarna
Owca 2011
32. Olga Jelisejewa Metody oczyszczania i regeneracji organizmu,
12 wariantw rwnie dla schorowanych, zabieganych i dzieci, Harti-
grama, Warszawa 2008
33. Maciej Bennewicz Coaching. Restauracja osobowoci
34. Maciej Bennewicz Coaching i mentoring w praktyce
35. Maciej Bennewicz Coaching Tao
36. Neal Donald Walsch Co powiedzia Bg
37. T. Lobsang Rampa Ty na zawsze, Wyd. SZA 2007
38. Dilgo Khjenste Rinpocze Skarb serca Buddw, Opole 2013
39. Christophe Andre Medytacja dzie po dniu, 25 lekcji uwanego ycia,
Warszawa 2013
40. Bruce H. Lipton i Steve Bhaerman Przeskok ewolucyjny od kryzysu do
ycia w harmonii, Medium 2012
41. Joseph Murphy Pokonaj swj lk i obawy wykorzystaj swj potencja
przez potg podwiadomoci, 2012
42. Joseph Murphy Zdobd pewno siebie i poczucie wasnej wartoci
wykorzystaj swj potencja przez potg podwiadomoci
43. Joseph Murphy Zdobd bogactwo i odnie sukces wykorzystaj swj
potencja przez potg podwiadomoci
44. Joseph Murphy Dar Intuicji, wyd. KOS 2007

59
45. Joseph Murphy Prawa umysu
46. Joseph Murphy Ukryta moc
47. Joseph Murphy Terapia modlitw
48. Joseph Murphy Cuda umysu, wyd. KOS 2009
49. Joseph Murphy Uwierz w siebie, wyd. KOS 2009
50. Doreen Virtue Oczyszczanie czakr, 2010
51. David Clutterbuck Kady potrzebuje mentora jak kierowa talentami,
2002
52. Tomek Michniewicz Swoj drog opowie o trzech podrach po inne
ycie, Krakw 2014
53. Ryszard Krupiski Rozwj osobisty, Medytacje terapeutyczne Wydaw-
nictwo Przeskok 2011
54. M. Williams, D. Penman Mindfulness, trening uwanoci. Wyd. Samo-
-sedno 2014
55. Jacek Santorski Mio i praca, proste reguy sukcesu w biznesie i yciu
osobistym. 2007
56. Henryka Bochniarz, Jacek Santorski Bd sob i wygraj. Warszawa 2011
57. Vitaliy Gibert Modelowanie przyszoci. Wyd. Hartigrama 2013

60