Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI Z BIOLOGII POZIOM ROZSZERZONY

CZERWIEC 2010
Zasady oceniania
Za rozwizanie zada z arkusza z poziomu rozszerzonego mona uzyska maksymalnie 60 punktw.
Model odpowiedzi uwzgldnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest cisym wzorcem sformuowania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi
i do zada zamknitych).
Za odpowiedzi do poszczeglnych zada przyznaje si wycznie pene punkty.
Za zadania zamknite, w ktrych udzielono wicej odpowiedzi ni wynika to z polecenia naley przyzna zero punktw.
Za zadania otwarte, za ktre mona przyzna tylko jeden punkt, przyznaje si punkt wycznie za odpowied w peni poprawn.
Za zadania otwarte, za ktre mona przyzna wicej ni jeden punkt, przyznaje si tyle punktw, ile prawidowych elementw odpowiedzi,
zgodnie z wyszczeglnieniem w modelu, przedstawi zdajcy.
Jeeli podano wicej odpowiedzi (argumentw, cech itp.) ni wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi
(liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.
Jeeli podane w odpowiedzi informacje wiadcz o braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawidowej
odpowiedzi lub zawieraj bd merytoryczny, odpowied tak naley oceni na zero punktw.
Uwagi do zapisu modelu:
Odpowiedzi alternatywne (tylko jedna z nich podlega ocenie) oddzielone s od siebie ukonikami ( /), np.: ruch koczyn /ruch i w ocenie s
rwnowane.
Sformuowanie zapisane w nawiasach nie jest wymagane w odpowiedzi. Jego umieszczenie w odpowiedzi nie ma wpywu na ocen.
Maksymalna
Numer
Oczekiwana odpowied i sposb jej oceny liczba punktw UWAGI
zadania
za zadanie
Za prawidowe rozpoznanie komrki grzyba, bakterii i komrki zwierzcej wraz z uzasadnieniem,
ktre zawiera waciwe elementy budowy po 1 pkt.
Przykady odpowiedzi:
komrka grzyba: IV, uzasadnienie: ma cian komrkow i jdro, ale nie zawiera chloroplastw
(1 pkt),
1. 3
komrka bakterii: I, uzasadnienie: nie zawiera jdra (komrkowego)/ zamiast jdra (komrkowego)
zawiera nukleoid / materia genetyczny nie jest ograniczony bon/otoczk jdrow/ nie zawiera
mitochondriw/ zawiera mezosom /nie zawiera siateczki wewntrzplazmatycznej (1 pkt).
komrka zwierzca: III, uzasadnienie: nie posiada ciany komrkowej / i plastydw.

Strona 1 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

2. Za prawidowe przyporzdkowanie do funkcji kadych dwch z czterech elementw budowy

komrki po 1 pkt.
Poprawne odpowiedzi: A. 5, B. 6, C. 2, D. 3

Element budowy
Funkcje
komrki
5
A. Trawienie wewntrzkomrkowe.
6 2
B. Wymiana substancji midzy komrk i jej otoczeniem.
C. Tworzenie ATP w czasie utleniania substratw 2
organicznych w warunkach tlenowych.
D. Umoliwienie jednoczesnego odbywania si obok siebie
rnych, czsto wykluczajcych si procesw 3
metabolicznych

3. a) Za wyjanienie celowoci wprowadzenia II grupy ameb 1 pkt

Przykad odpowiedzi: I Uznaje si
II grupa ameb stanowia prb kontroln w tym dowiadczeniu / w celu porwnania wynikw poprawny
z prb I. wniosek
b) Za wniosek dotyczcy roli jdra w komrce 1 pkt. odniesiony do
Przykady wnioskw: 2 komrki ameby.
jdro (komrkowe) jest niezbdne do prawidowego funkcjonowania komrki / do ycia komrki,
jdro (komrkowe) koordynuje procesy yciowe komrki / jdro (komrkowe) decyduje o
waciwym funkcjonowaniu komrki.

4. Za kade dwa poprawnie wstawione okrelenia po 1 pkt.

Przykady odpowiedzi: 2

Strona 2 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

5. Za zaznaczenie kadego z dwch poprawnych stwierdze po 1 pkt.

Poprawne odpowiedzi:
B (1 pkt), 2
C (1 pkt).

6. a) Za podanie poprawnych nazw obydwu rodzajw energii 1 pkt.

Poprawne odpowiedzi:
rodzaje energii przy fotosyntezie: wiato / energia wietlna, przy oddychaniu: energia chemiczna /
energia ATP / ATP / ciepo (1 pkt). Do uznania
b)Za poprawne uzasadnienie 1 pkt. foton zamiast
2
Przykad odpowiedzi: wiato.
W fotosyntezie energia soneczna jest kumulowana / gromadzona w wizaniach zwizkw
organicznych natomiast w oddychaniu wskutek utleniania zwizkw organicznych energia jest
uwalniana (w postaci ATP i czciowo w postaci ciepa).

7. Za prawidowe uporzdkowanie kolejnoci opisw apoptozy 1 pkt.

Poprawna odpowied: D, B, A, C. 1

8. Za kady poprawnie sformuowany problem i poprawn hipotez dotyczc transpiracji po 1 pkt.

a) Przykady problemw:
wpyw temperatury na intensywno / (szybko) transpiracji (1 pkt), 2
jaki jest wpyw /jak wpywa temperatura na szybko /intensywno transpiracji (1 pkt).

Strona 3 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

b) Przykady hipotez:
im wysza temperatura, tym szybsza /intensywniejsza transpiracja/ tym wicej wody wyparowuje
rolina (1 pkt),
ze wzrostem temperatury zwiksza si ilo wyparowywanej wody przez licie (1 pkt),
temperatura ma wpyw na intensywno transpiracji (1 pkt).

9. Za kade dwa poprawne przyporzdkowania po 1 pkt.

Poprawne odpowiedzi:
2
1.D, 2.A, 3.E, 4.C

10. Za podkrelenie cechy naczy B lub D wraz z uzasadnieniem wartoci przystosowawczej tej cechy Za zaznaczenie
po 1 pkt. tylko dwch
Przykady odpowiedzi: cech (bez
B. (czciowy lub cakowity zanik cian poprzecznych midzy czonami naczy) uatwia / uzasadnienia)
usprawnia przewodzenie/ transport / (swobodny) przepyw wody midzy czonami naczy , 1 pkt.
B. ciany poprzeczne spowalniayby przewodzenie /transport / swobodny) przepyw wody midzy 2
czonami naczy,
D. martwe komrki bez protoplastu / cecha ta uatwia transport / przewodzenie / swobodny)
przepyw wody w komrkach / protoplast w komrce utrudniaby przewodzenie /transport /
swobodny) przepyw wody.

11. a) Za poprawnie sformuowany problem badawczy 1 pkt

Przykady odpowiedzi:
Wpyw auksyn na rozwj pkw bocznych u rolin
Wpyw auksyn na wystpowanie dominacji wierzchokowej u rolin
Czy po usuniciu pku gwnego rolina bdzie si krzewi.
2
b) Za poprawnie sformuowany wniosek 1 pkt
Przykady odpowiedzi:
auksyny wytwarzane w stoku pdu gwnego decyduj o jego dominacji wierzchokowej
auksyny wytwarzane w stoku pdu gwnego hamuj rozwj pkw bocznych.

Strona 4 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

12. Za poprawnie opisane kolumny i wiersze tabeli (w sumie cztery cechy, polip, meduza) 1 pkt. Cecha ciana
Przykad odpowiedzi: ciaa moe
kolumny (lub wiersze): (cechy/ cechy budowy), (posta) polip, meduza, uwzgldnia
- wiersze (lub kolumny): rodzaj symetrii/symetria (ciaa), ksztat (ciaa), ciana ciaa /grubo tylko rnic
/warstwa (niekomrkowej) mezoglei, pooenie otworu gbowego. dotyczc
gruboci
Za poprawne wyselekcjonowanie informacji wpisanych do tabeli zgodnie z opisem wierszy i kolumn mezoglei.
pod warunkiem, e wpisano cztery cechy, w tym trzy rnice polipa i meduz 1 pkt.
Przykad odpowiedzi (moe by ukad odwrotny, tzn. trzy wiersze tabeli i pi kolumn):

(Cechy /cechy budowy) Polip Meduza 2

Rodzaj symetrii/symetria (ciaa) promienista promienista
Ksztat (ciaa) cylindryczny dzwonowaty
ciana ciaa dwie warstwy (epiderma i Dwie warstwy (epiderma i
gastroderma) oddzielone gastroderma)oddzielone
cienk warstw mezoglei grub warstw mezoglei
Pooenie otworu gbowego na grze od spodu / na dole

* Jeeli w tabeli umieszczono dodatkow (pit) cech poprawn merytorycznie, to nie ma to

wpywu na punktacj.

13. Za zaznaczenie sformuowania, ktre jest poprawnym uoglnieniem informacji 1 pkt.

Poprawna odpowied: D 1

14. a) Za poprawne zaznaczenie opisu bon podowych 1 pkt.

Poprawna odpowied: C
b) Za uwzgldnienie w odpowiedzi przystosowania w rozwoju do rodowiska ldowego, gwnie
deficytu wody 1 pkt. 2
Przykady odpowiedzi:
zapewniaj zarodkowi rodowisko wodne lub/i wymian gazow lub/i wydalanie zbdnych
produktw przemiany materii w czasie rozwoju (na ldzie),

Strona 5 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

uniezaleniaj rozwj gadw /rozwj jaja gadw od wodnego rodowiska ycia / umoliwiaj
rozwj zarodka /rozwj jaja poza wodnym rodowiskiem ycia.
15. Za podanie waciwych numerw kadych dwch cech ssakw lub zaznaczenie ich w tekcie
po 1 pkt.
2
Poprawne odpowiedzi: 2, 5, 6, 8.

16. a) Za podanie dwch cech budowy jamy nosowej 1 pkt

Przykady odpowiedzi:
nabonek urzsiony (migawkowy) nosa
ukrwienie luzwki
wilgotno luzwki

b) Za waciwy przykad cechy budowy jamy nosowej wraz z uzasadnieniem uwzgldniajcym rol
ochronn, zdrowotn tej cechy dla organizmu czowieka 1 pkt.
Przykady odpowiedzi:
2
rzski / nabonek migawkowy / nabonek pokryty rzskami (czego nie ma w jamie ustnej) oczyszcza
wdychane powietrze z zanieczyszcze pyowych/ pyw /zatrzymuje zanieczyszczenia pyowe (co
chroni przed schorzeniami),
dobre ukrwienie bony luzowej umoliwia ogrzanie wdychanego powietrza (co chroni przed
przezibieniem),
luz/ komrki luzowe /bona pokryta luzem uatwia nawilanie wdychanego powietrza (co chroni
przed wysychaniem bony luzowej) i/lub luz/ komki luzowe /bona pokryta luzem uatwia
zatrzymywanie zanieczyszcze (co chroni przed schorzeniami / infekcjami).

17. Za uzasadnienie zawierajce odniesienie do aktywnoci enzymw w rodowisku o rnym pH i do

faktu, e w tym samym odcinku przewodu pokarmowego nie wystpuje zrnicowanie pH po 1 pkt.
Przykady uzasadnienia:
nie mog, poniewa maj rne optima dziaania
nie mog, poniewa s aktywne w rnym pH, a w tym samym odcinku (przewodu pokarmowego) 1
jest okrelone pH /nie ma zrnicowanego pH,
nie mog, gdy brak jest odcinka (przewodu pokarmowego), w ktrym rwnoczenie byoby
rodowisko kwane i zasadowe, a podane enzymy s najaktywniejsze: I w rodowisku o pH 2/
kwanym, II w rodowisku o pH 8/ zasadowym.

Strona 6 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

18. a) Za prawidowe wskazanie rodzaju pynu wraz z uzasadnieniem odniesionym do braku lub Uznaje si
obecnoci waciwej substancji 1pkt. rwnie
Przykady odpowiedzi: odpowied
pyn A, poniewa w moczu zdrowego czowieka nie ma /nie powinno by glukozy /cukru (i biaka), dotyczc
pyn A, gdy jest wiksza zawarto mocznika / soli nieorganicznych (w porwnaniu z moczem sekrecji
pierwotnym /osoczem krwi). 2 kanalikowej.
b) Za poprawn nazw procesu i okrelenie na czym polega 1 pkt.
Przykady odpowiedzi:
- wchanianie zwrotne/ resorpcja, ktra polega na wchanianiu z moczu pierwotnego skadnikw
potrzebnych / przydatnych organizmowi,

19. Za podanie poprawnego argumentu 1 pkt.

Przykady odpowiedzi:
Naduywanie rodkw przeciwblowych jest niekorzystne, poniewa:
pacjent odwleka wizyt u lekarza umierzajc bl, ktry moe oznacza sytuacj wymagajc
szybkiej interwencji lekarza. 1
wymienione leki dziaaj objawowo i nie usuwaj przyczyny blu
wymienione leki przyjmowane w sposb niekontrolowany i w nadmiernych ilociach mog
niekorzystnie wpywa na organizm.
moe powodowa uzalenienie si od lekw przeciwblowych.
20. Za kady poprawnie podany przykad sposobu zwalczania wirusw po 1 pkt. Uznaje si odp.
Interferon/interferony nie wykazuj swoistoci wirusowej, wic kady wirus wnikajcy do Interferony
organizmu moe by zaatakowany / zniszczony. aktywuj
Interferony hamuj namnaanie si wirusw, gdy mog hamowa syntez biaek wirusowych procesy
2
/translacj biaek wirusowych / replikacj wirusw. doprowadzajce
Interferony uaktywniaj rne grupy komrek ukadu odpornociowego, ktre rozpoznaj komrki do degradacji
zakaone wirusem i niszcz je wirusowego
RNA.
21. Za podanie poprawnych kadych dwch nazw zwizkw po 1 pkt.
Poprawne odpowiedzi:
1. aminokwas, 2
2. mRNA / informacyjny RNA / matrycowy RNA,
3. tRNA / transportujcy RNA,

Strona 7 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

4. peptyd / oligopeptyd / acuch polipeptydowy / fragment acucha polipeptydowego /acuch

aminokwasw / biako.

22. a) Za zaznaczenie sformuowania poprawnie opisujcego znaczenie alternatywnego splicingu 1pkt.

Poprawna odpowied: B
b) Za poprawne podanie rnicy pomidzy produktami alternatywnego splicingu 1 pkt.
2
Poprawna odpowied:
w mRNA eksony s uoone w rnej kolejnoci / rny ukad eksonw

23. a) Za poprawne podanie grup krwi obu osb (1 i 2) 1 pkt. Uznaje si

Poprawne odpowiedzi: symbol allelu
AB, 0 / 0, AB / osoba 1 AB, osoba 2 0 / osoba 1 0, osoba 2 AB. recesywnego
i.
b) Za poprawne podanie genotypw osoby 1. i 3. 1 pkt. 2
Poprawna odpowied:
osoba 1. IAi0, IBi0,
osoba 3 IA IB.

24. a) Za podanie liczby chromosomw w monosomii 1 pkt

Poprawna odpowied: 7
b) Za podanie liczby chromosomw triploida 1 pkt 2
Poprawna odpowied: 21
25. Za podanie poprawnej nazwy procesu i nazwy zmiennoci po 1 pkt.
Poprawne odpowiedzi:
2
a) nazwa procesu crossing-over (1 pkt),
b) nazwa zmiennoci (zmienno) rekombinacyjna (1 pkt).
26. Za podanie mechanizmu ewolucji 1 pkt.
Poprawna odpowied: 1
Dobr naturalny.
27. Za kady z dwch argumentw trafnych do polecenia po 1 pkt.
Przykady odpowiedzi: 2
Prowadzone prace mog umoliwi:

Strona 8 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

a) wprowadzenie alternatywnej /nowej metody leczenia ran / metody przyspieszajcej leczenie ran /
wykorzystanie w leczeniu opatrunkw przyspieszajcych gojenie si ran (1 pkt),
b) (poprzez produkcj biodegradowalnych opakowa) zredukowanie iloci mieci / zmniejszenie
zanieczyszczenia rodowiska odpadami (1 pkt).
28. Za waciwy wybr kadej z cech po 1 pkt.
Poprawne odpowiedzi:
2
- producenci B (1 pkt),
- destruenci H (1 pkt).
29. a) Za podanie waciwego oznaczenia kadego z dwch organizmw wraz z nazw waciwego
czynnika po 1 pkt.
Poprawne odpowiedzi:
gatunek I, czynnik rodowiska zasolenie (1 pkt),
gatunek IV, czynnik rodowiska temperatura (1 pkt).
3
b) Za podanie gatunku, ktry nie moe by wykorzystany do oceny stanu rodowiska i uzasadnienie
1pkt.
Przykad odpowiedzi:
gatunek II, gdy ma bardzo szeroki zakres tolerancji w stosunku do obydwu czynnikw rodowiska
(zasolenia i temperatury).
30. Za sformuowanie wniosku uwzgldniajcego badan zaleno 1 pkt.
Przykad odpowiedzi:
tempo wzrostu kijanek maleje ze wzrostem /ronie ze spadkiem zagszczenia populacji,
1
im mniejsze zagszczenie kijanek tym szybszy przyrost / im wiksze zagszczenie kijanek tym
wolniejszy przyrost masy ciaa kijanek.
31. Za poprawn nazw oddziaywania 1 pkt.
Poprawna odpowied: 1
konkurencja (wewntrzgatunkowa).
32. Za podanie waciwej nazwy krainy wraz z uzasadnieniem uwzgldniajcym obecno endemitw
1 pkt.
1
Przykad odpowiedzi:
kraina neotropikalna, poniewa wystpuje w niej najwicej rodzin endemicznych.

Strona 9 z 10
 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

33. Za poprawne zaznaczenie zdania: 1 pkt.

Poprawna odpowied:
2
zdanie: C,

34. Za uzasadnienie korzystniejszego sposobu ochrony rolin metod modyfikacji Bt 1 pkt

Przykady uzasadnienia:
sposb ten nie zabija wszystkich owadw / gin tylko szkodniki roliny uprawnej, a inne gatunki
1
owadw przeywaj / pozwala unikn skaenia insektycydem rodowiska zajmowanego przez
biocenoz.

Strona 10 z 10