Patryk Stelmachowski

Spoeczna Akademia Nauk w odzi

Psychologia semestr I
Nr Albumu :83059

Biologiczne podstawy zachowania

Wpyw rodowiska na inteligencje i

osobowo.
 Spis treci
I. Wstp
II. Osobowo
1. Definicja osobowoci
2. Determinanty rodowiskowe osobowoci
2.1 Kultura
2.2 Klasa spoeczna
2.3 Rodzina
2.4 Rwienicy
2.5 Wpyw Internetu na osobowo
III. Inteligencja
1. Definicja Inteligencji
2. Determinanty rodowiskowe inteligencji
IV. Bibliografia

I. Wstp
Wpyw rodowiska, na rozwj osobowoci jak i inteligencji, ma ogromne znaczenie, z
tym e psychologowie uwaaj, i w przypadku osobowoci to wanie oddziaywania
rodowiskowe maj wikszy wpyw na to jakim czowiekiem finalnie si staniemy, natomiast
w wypadku inteligencji, geny niejako odgrnie narzucaj do jakiego stopnia moemy si
rozwija. Oczywicie sprzyjajce rodowisko wpywa dodatnio na to, co mierz testy
inteligencji, czyli inteligencje. W owej pracy postaram si w jak najlepszy sposb wyjani
czym jest osobowo oraz inteligencja oraz szczegowo opisa jaki wpyw na ich rozwj ma
wczeniej wspomniane rodowisko. Bazowa bd na wiedzy przekazywanej przez takich
uczonych jak Lawrence A. Pervin, Jan Strelau czy te Sigmund Freud, ktrzy niewtpliwie s
autorytetami w krgach psychologicznych.

II. Osobowo
 1. Definicja osobowoci.
Tak naprawd nie ma jednej definicji osobowoci. Poszczeglni badacze tworz coraz
to nowsze definicje, a rnice midzy nimi wynikaj z odmiennego podejcia do terminu oraz
dziedziny bada osobowoci. I tak na przykad Zimbardo mwi, e osobowo to zoony zbir
wasnoci psychicznych, ktre wpywaj na charakterystyczne wzorce zachowania jednostki,
niezmienne czasowo i sytuacyjnie(1999r.) , Eysenck uwaa, i osobowo to wzgldnie staa
i trwaa organizacja charakteru, temperamentu, intelektu oraz konstytucji fizycznej osoby,
determinujc specyficzny sposb przystosowania si jednostki do otoczenia., a w ksice
Lawrence A. Pervina oraz Oilvera P.Johna mona znale jako osobowo okrelana jest
charakterystyk osoby, ktra wyjania spjny wzorzec uczu, myli i zachowania. Wyej
wymienione s jedynie kropl w morzu definicji osobowoci i mimo wyranych odmiennoci
treci kadej z nich, nie mona powiedzie, e ktra jest dobra lub za, mog one by tylko
bardziej lub mniej uyteczne w kierowaniu nas ku wanym obszarom badawczym.

2. Determinanty rodowiskowe osobowoci.

rodowisko oddziauj na nas dwojako moe sprzyja osiganiu sukcesw przez co
wpywa pozytywnie na postrzeganie przez czowieka samego siebie lub te moe rzuca kody
pod nogi i stawia swoiste bariery na naszej drodze co prowadzi do spadku pewnoci siebie i
poczucia bezradnoci. W obu przypadkach taki wpyw rodowiska niejako modeluje
osobowo czowieka. Rwnie przez kontakty z innymi ludmi jestemy w stanie naby nowe
preferencje, normy, wartoci. To jakich ludzi spotkamy ludzi na swojej drodze bezporednio
wpywa na to w jakim kierunku rozwinie si nasza osobowo.

2.1 Kultura
Bardzo wanym rodowiskowym determinantem osobowoci jest kultura do jakiej
przynaleymy. Kada kultura ma swoje specyficzne wzorce zachowa, rytuay czy przekonania,
przez ktre wikszo osb nalecych do danego rodowiska bdzie miao wsplne niektre
charakterystyki osobowoci. I tak na przykad w kulturze Japonii wystpuje kult pracy, przez
ktry nard Japoczykw uchodzi za pracoholikw, ludzi majcych wrcz obsesje na punkcie
honoru co prowadzi do zjawiska ujtego jako kult wstydu. Z drugiej strony, mimo
autorytarnego podejcia rodzicw do dzieci, Japoczycy cechuj si okazywaniem
bezwarunkowego szacunku swoim rodzicielom. Przytoczona ilustracja pokazuje, e kultura
moe mie wpyw zarwno pozytywny, rozwijajcy osobowo i wpywajcy na moralno
czowieka, jak i negatywny, ktry moe po prostu ogranicza. Przez to, e ju od najmodszych
lat choniemy normy i zasady zachowania obowizujce w danej kulturze moemy by
niewiadomi jaki wpyw ma ona na nasze zachowanie i dopiero po zderzeniu z innymi
rodowiskami, w ktrych ludzie odbieraj wiat w rny nam sposb ora kieruj si innymi
wartociami, jestemy w stanie uwiadomi sobie jak duy wpyw ma na nas kultura w jakiej
si wychowalimy. Spoeczno w jakiej si wychowalimy moe rwnie determinowa
poczucie humoru, sposb ekspresji emocji czy te podejcie do tego co nieuchronne, czyli
mierci.

2.2 Klasa spoeczna

Wiele wzorcw zachowania jest wynikiem przynalenoci do danej klasy spoecznej.
Due znaczenie w rozwoju osobowoci ma to czy naleymy , do tzw. niszej lub wyszej klasy.
To do jakiej grupy spoecznej naley podmiot determinuje role ktre odgrywa w
spoeczestwie, stosunek do siebie oraz innych ludzi, rwnie tych nalecy do innych grup
spoecznych, czy te sposb w jaki zarabia i wydaje pienidze. Wszystko to wpywa na sposb
w jaki czowiek identyfikuje rnego typu sytuacje oraz sposb reakcji na nie.

2.3 Rodzina
Jak wiadomo jednym z najwaniejszych czynnikw rodowiskowych w rozwoju
osobowoci jest wpyw rodziny. To tutaj czowiek ju od najmodszych lat kreuje wasne JA.
Uwiadamia sobie swoje potrzeby i uczy si jak je zaspokaja. Rola rodziny jest wana
szczeglnie w okresie dziecicym, kiedy to podmiot za pomoc naladowania, identyfikacji czy
te pod wpywem modelowania chonie wszelkie zachowania oraz wartoci od swoich
rodzicw lub rodzestwa , jeli to wanie w nim widzi pewnego rodzaju autorytet. Na tym te
etapie czowiek nabywa zdolno empatii. Poprzez identyfikacje uczu innych osb uczy si jak
je rozumie, co finalnie prowadzi do odczuwania subiektywnych stanw emocjonalnych,
wywoanych odczuwaniem cudzych emocji. W procesie naladowania przejmujemy schematy
zachowa od osb dla nas znaczcych. Taki proces zachodzi tylko wtedy gdy jestemy w
sytuacji podobnej do tej, w ktrej by nasz wzr. Naladujc zachowanie naszego wzoru nie
zwracamy uwagi na to czy jest to zachowanie moralnie suszne. Podczas modelowania
podmiot idzie o krok w przd i przejmuje nie tylko sposoby zachowania modelu, jak to byo w
naladownictwie, ale rwnie tendencje emocjonalno-motywacyjne. Taki proces moe
kreowa podejcie pozytywne lub negatywne do innych ludzi. Rwnie sami rodzice poprzez
tworzenie sytuacji stresowych mog wywoa frustracje u dzieci, co moe prowadzi nawet do
zachowa agresywnych. Na osobowo moe rwnie wpywa wybircze nagradzanie
zachowa dzieci, a w przypadku rodzin wielodzietnych, faworyzowanie lub dyskryminowanie
jednego z dzieci wchodzcych w skad rodzestwa. Prowadzi to do wniosku, i rodowisko
specyficzne moe mie wiksze znaczenie dla rozwoju osobowoci ni wsplne dowiadczenia
czonkw tej samej rodziny.

2.4 Rwienicy
rodowisko specyficzne jakim jest grupa rwienicza rwnie odgrywa bardzo wan
rol w procesie rozwoju osobowoci czowieka. Niektrzy badacze uwaaj, e ma ono nawet
wikszy wpyw ni rodowisko rodzinne. To wanie rodowisko rwienicze wpywa na tak
du rnice w zachowaniu dzieci wywodzcych si z tej samej rodziny. Oznaczao by to, e
system wartoci i zachowa, ktrego uczymy si w krgu rodzinnym ogranicza si tylko do
wiata domowego. Grupa rwienicza zwizana jest z procesem socjalizacji jednostki,
dostarcza regu zachowania oraz dowiadcze, ktre bd miay trway wpyw na zachowanie
czowieka. W zwizku z taki podejciem mona doj do wniosku, e w okresie dziecicym, dla
rozwoju osobowoci, jest oddziaywanie rodziny, natomiast w pniejszym etapie naszego
ycia to wanie rodowisko rwienicze ma decydujcy wpyw.

2.5 Wpyw Internetu na osobowo

Internet daje nam sposobno do spotykania w wirtualnym wiecie mnstwa osb w
czasie rzeczywistym. Podobnie jak w yciu realnym w Internecie moemy czy si w grupy
spoeczne, ktre s swoistymi odpowiednikami grup rwieniczych i podobnie jak w relacji
rodowisko rodzinne a rodowisko rwienicze, nasze zachowanie moe si rni, z tym e w
danym przypadku owa relacja zachodzi na poziomie ycie realne a ycie wirtualne. Czsto
ludzie kuszeni wizj pozornej anonimowoci w Internecie pozwalaj sobie odstpi od swojego
schematu zachowania, ktrego trzymaj si w yciu. Przykady takich osb mona znale
praktycznie w caej Sieci. Czsto jest tak, e zachowania ktre s w Internecie akceptowalne,
w wiecie realnym s niedopuszczalne, a osoby ktre mocno identyfikuj si ze swoim
internetowym JA mog przenosi schematy zachowa z Sieci do realu, co wpywa na
wzgldnie trwa zmian w osobowoci czowieka. Rwnie natok informacji, z ktrym na co
dzie mona spotka si w Internecie moe mie wpyw na osobowo. Naley mie na
uwadze, e nie wszystkie te informacje s prawdziwe, wiele z nich moe by
niedopowiedzeniami czy te zwyk propagand. Wiele takich faszywych informacji moemy
spotka chociaby na portalach spoecznociowych jak Facebook. Niestety nie kady
uytkownik Internetu zdaje sobie z tego spraw i ,np. na bazie faszywej informacji na temat
danej grupy spoecznej moe wyrobi sobie bdnie negatywne lub pozytywne podejcie do
ludzi wchodzcych w skad owego rodowiska.

III. Inteligencja

1. Definicja inteligencji.
Inteligencja, tak jak osobowo, nie ma jednej definicji, ku ktrej skaniali by si
wszyscy badacze. Istnieje wiele definicji, ktre rzucaj rne wiato na termin inteligencji, tj.
Zdolno oglna do spostrzegania zalenoci i wycigania wnioskw ( Spearman) lub
Zdolno przystosowywania si do nowych wymaga przez odpowiednie wykorzystanie
rodkw mylenia (Stern). Wyej przytoczone definicje skaniaj si raczej ku poznawczemu
nurtowi w zakresie bada nad inteligencj. Wedug owego podejcia inteligencja przejawia si
gwnie w procesach poznawczych jak, np. rozumowanie czy pami. Po drugiej stronie jest
nurt psychometryczny, ktry gwnie zajmuje si rnicami indywidualnymi w inteligencji a
sama inteligencja ma status cechy, i tak na przykad Hilgard mwi, i inteligencja jest Tym,
co mierz testy inteligencji. Definicje, ktra wedug mnie najlepiej wyjania termin
inteligencji skonstruowaa Linda Gottfredson, mianowicie Inteligencja jest bardzo ogln
zdolnoci umysow, ktra m.in. obejmuje zdolno rozumowania, planowania,
rozwizywania problemw, mylenie abstrakcyjne, rozumienie zoonych idei, szybko
uczenia si i korzystania z dowiadcze.

2. Determinanty rodowiskowe inteligencji.

 Tak jak ju wczeniej wspomniaem inteligencja jest determinowana gwnie przez
genotyp, lecz w adnym razie nie mona wykluczy oddziaywa rodowiskowych. Rnice s
raczej wynikiem interakcji midzy genotypem a rodowiskiem. Iloraz inteligencji jak podmiot
moe osign, jest zawarty w pewnego rodzaju widekach, a to czy osignity zostanie
punkt maksymalny, czy te minimalny, owych wideek jest determinowany wanie przez
wpywy rodowiskowe. I tak, na przykad udowodniono, e negatywny wpyw na poziom
inteligencji moe mie chociaby dugotrwae niedoywienie. Rwnie status ekonomiczno-
spoeczny rodzicw bezporednio przekada si na iloraz inteligencji dzieci. Dzieci
wychowujce si w rodzinach o wyszym statusie ekonomiczno-spoecznym, statystycznie
posiadaj wyszy iloraz inteligencji ni ich rwienicy z rodzin o niszym statusie ekonomiczno-
spoecznym. Prawdopodobnie jednym z najwaniejszych czynnikw determinujcych poziom
inteligencji jest ksztacenie. Oczywicie, eby przynioso ono wymierne skutki musz zosta
spenione pewne warunki, jak na przykad trwao oddziaywania ksztacenia. Mianowicie im
duej podmiot jest poddawany procesowi ksztacenia, tym wiksze prawdopodobiestwo, e
zmiany w ilorazie inteligencji powstae w jego wyniku zostan na stae. Najlepsze wyniki s
obserwowane gdy ksztacenie jest dostosowane do dziecka, tzn. gdy program ksztacenia,
wedug ktrego ma rozwija si dziecko, uwzgldnia moliwoci oraz cechy takie jak
temperament czy te osobowo ucznia. Takie indywidualne podejcie sprawdza si
szczeglnie w przypadku dzieci zaniedbanych, ktre pod wpywem rozmaitych sytuacji
losowych nie otrzymay niezbdnej im opieki. Wedug bada przeprowadzonych przez L.E.
Tyler, osoby o wyszym wyksztaceniu osigaj wysze wyniki w testach inteligencji, co moe
potwierdza tez, i im duej podmiot poddawany jest procesowi ksztacenia tym wyszy
poziom inteligencji osiga, nie jest to jednak uznawane jako pewnik, poniewa w tym
przypadku ciko stwierdzi czy ilo lat pobieranej nauki podwysza poziom inteligencji, czy
te wrodzony poziom inteligencji powoduje, e dana osoba osiga okrelony poziom
inteligencji.

IV. Bibliografia
Lawrence A. Pervin, Oliver P. John Osobowo- teoria I badania Wydanie I,
Krakw 2002
Lawrence A. Pervin Psychologia osobowoci Gdask 2002
Jan Strelau, Dariusz Doliski Psychologia podrcznik akademicki T. 1 Gdask 2008
Jan Strelau Inteligencja czowieka Warszawa 1997