Professional Documents
Culture Documents
oczami Polakw
jak patrz i co widz w memach?
Wykonanie raportu:
Zesp Laboratorium Bada Medioznawczych UW pod kierownictwem dr. Tomasza Gackowskiego i dr
Karoliny Brylskiej
Autorzy raportu:
Karolina Brylska, Tomasz Gackowski, Mateusz Patera, Dagmara Sidyk, Amanda Siwek
Wsparcie techniczne:
Adam Balcerzak
ISBN 978-83-944298-0-5
Na okadce wykorzystano grafik autorstwa alvaro_cabrera pochodzc ze strony www.freepik.com (CC 3.0 BY).
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
SPIS TRECI
SPIS TRECI ........................................................................................................................... 3
BIBLIOGRAFIA ...................................................................................................................... 34
| SPIS TRECI |
-3-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
STRESZCZENIE RAPORTU
Raport przedstawia wyniki badania okulograficznego zwizanego z memami internetowymi1.
Celem raportu byo przyjrzenie si sposobowi odbioru memw internetowych dotyczcych
sytuacji na Krymie zarwno przez studentw, jak i osoby po czterdziestym roku ycia. Raport
stanowi prb przyblienia stosunkowo nowego sposobu prowadzenia bada medioznawczych
oparcia prac o nowoczesne narzdzia badawcze, ktre umoliwiaj przeprowadzenie bada
behawioralnych (w tym przypadku bada za pomoc okulografu), a na dalszym etapie czenie
rnych metod analizy. Tekst w dalszej czci skupia si na analizie semiotycznej materiau
rdowego oraz przyblieniu gwnych tematw (ang. top lines) badania fokusowego, ktre
dotyczyo materiaw wizualnych badanych poprzez eyetracker. Kolejne wtki stanowi opis
przeprowadzonego badania okulograficznego oraz prezentacja jego wynikw. Warto zaznaczy,
e czenie tego typu metod i technik badawczych nie jest jeszcze powszechn praktyk w
ramach dziedziny nauk o mediach2.
Z powodu zoonoci materiau oraz mnogoci tematw, niniejszy tekst prezentuje jedynie
wybran cz wynikw i wnioskw zwizanych z projektem. Naley zaznaczy, e wskazane
jest dalsze opracowanie materiau z uyciem tych samych metod oraz narzdzi. Warto take
podkreli, e artyku stanowi kontynuacj gwnych zaoe autorskiej pracy konceptualnej dra
Tomasza Gackowskiego i dr Karoliny Brylskiej, ktr badacze postulowali rozwija w dalszej
praktyce badawczej w dziedzinie medioznawstwa3.
1
Przy konstruowaniu badania korzystano z definicji A. Walkiewicza: memem internetowym moemy zatem nazwa
| STRESZCZENIE RAPORTU |
zdigitalizowan jednostk informacji (tekst, obraz, film, dwik), rozpowszechnion w internecie, ktra zostaje
skopiowana, przetworzona i w tej przetworzonej formie opublikowana (A. Walkiewicz, Czym s memy internetowe?
Rozwaania z perspektywy memetycznej, Teksty z Ulicy nr 14, Katowice 2012).
2
Wyjtek moe stanowi analiza bajki My Little Pony autorstwa K. Brylskiej i T. Gackowskiego zob. T. Gackowski,
K. Brylska, My Little Pony in adults' eyes. How do men and women watch cartoons? An eye-tracking experiment,
Proceedings IEEE - 2016 9th International Conference on Human System Interactions (HSI) (5-6 July 2016,
Portsmouth, UK), IEEE, DOI: 10.1109/HSI.2016.7529672 s. 444 - 450.
3
T. Gackowski, K. Brylska, Badania behawioralne w naukach o mediach. Analiza okulograficzna w badaniach nad
bajkami dla dzieci na przykadzie My Little Pony eksperyment okulograficzny. Fragmenty artykuu dostpne online:
http://www.lbm.uw.edu.pl/8-aktualnosci/41-o-badaniach-behawioralnych-w-naukach-o-mediach [dostp:
10.02.2017].
-4-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
W dalszej czci badania prowadzcy uzupenia komputerowo metryczk osoby badanej (pe i
wiek osoby badanej), a take zadawa badanemu dwa oglne pytania. Pierwsze dotyczyo
znajomoci stron internetowych, na ktrych publikowane s memy (Czy korzysta Pan/Pani ze
stron internetowych, na ktrych publikowane s memy, np. demotywatory.pl, kwejk.pl?). Drugie
4
Laboratorium Bada Medioznawczych jest pracowni naukowo-badawcz dziaajc w ramach struktur Wydziau
Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dodatkowe informacje na temat infrastruktury
LBM UW dostpne s na stronie http://www.lbm.uw.edu.pl/o-nas.
5
Stanowisko badania okulograficznego zostao zorganizowane zgodnie z praktyk tego typu bada, opisan midzy
innymi w publikacji The eyetracking methodology. Theory and Practice autorstwa A. Duchowskiego.
6
Wizualizacja stanowiska okulograficznego kabiny badawczej do bada okulograficznych wyposaonej w Eye-
Tracker oraz Mobile Device Solution dostpna jest na stronie LBM UW (zob. Funkcjonalno Laboratorium Bada
Medioznawczych. II Kabina badawcza do bada okulograficznych wyposaona w Eye Tracker oraz Mobile Device
Solution, http://www.lbm.uw.edu.pl/o-nas/funkcjonalnosc-lbm-uw, [dostp: 12.01.2017]) .
-5-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Ostatni czci badania by zogniskowany wywiad grupowy (fokus, ang. FGI focus group
interview), ktry zosta przeprowadzony przez dwoje badaczy moderatora oraz osob
aktywizujc uczestnikw wedug uoonego wczeniej scenariusza. W pierwszej, oglnej
czci zakada on poruszenie nastpujcych wtkw: istoty memw, analizy tematyki
badanych memw, okrelenia sytuacji politycznej, ktrej dotyczyy oraz ich bohatera lub
bohaterw. Drug, szczegow cz rozmowy stanowia dyskusja na temat poszczeglnych
memw, ktre zostay wybrane w drodze ankiety przez uczestnikw badania jako
| BADANIE OKULOGRAFICZNE PROCEDURA BADAWCZA |
ocenie. Analizowany mem zosta przez nich uznany zarwno za najmieszniejszy (1 osoba), jak
i wywoujcy poczucie grozy/strachu (1 osoba). Ponadto, jedna osoba uznaa go za mem
najbardziej oddajcy istot konfliktu na Ukrainie.
| BADANIE OKULOGRAFICZNE PROCEDURA BADAWCZA |
-7-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Na pierwszym planie, w centralnej czci mema, wida wyobraenie kosmity lidera Marsjan.
W miejsce jego twarzy zostaa wklejona podobizna Wadimira Putina. Autor nie ograniczy si
do prostego zastpienia gowy kosmity wizerunkiem prezydenta Rosji zastosowa
| ANALIZA SEMIOTYCZNA MEMA MARSJANIE |
8
W podrozdziale wykorzystane zostay rwnie cytaty i wnioski z przeprowadzonego przez LBM UW badania
fokusowego (ang. focus group interview, FGI), ktre dotyczyo odbioru badanych wczeniej za pomoc okulografu
wybranych memw internetowych, odnoszcych si do sytuacji na Krymie.
9
rdo: http://img7.demotywatoryfb.pl//uploads/201403/1395366946_r5qnfe_600.jpg, dostpny na stronie Ukraina
drugi pomaraczowy bunt modych!, http://www.ungern.fora.pl/aktualnosci-dzunglowe,3/ukraina-drugi-
pomaranczowy-bunt-mlodych,5221-1155.html [dostp: 2.11.2016].
10
Analiza semiotyczna mema zostaa oparta o publikacj m.in. G. Rose, Interpretacja materiaw wizualnych.
Krytyczna metodologia bada nad wizualnoci, przek. E. Klekot, 2010.
11
Kadr zosta zaczerpnity z filmu Tima Burtona Marsjanie atakuj! z 1996 r. Fragment filmu, z ktrego pochodzi
ujcie: JaneQRepublican Mars Attacks: We Come In Peace, https://www.youtube.com/watch?v=rMdC45S79uQ,
[dostp: 2.11.2016].
-8-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Z drugiej strony, przedstawienie W. Putina jako kosmity moe budzi rwnie pewne ironiczne
skojarzenia. Mona wnioskowa, e dziki takiej kreacji Putin zosta oderwany od
rzeczywistoci, e buja w obokach, a jego marzenia o podboju s nie z tej ziemi, czyli s
irracjonalne.
Za Putinem, z lewej i prawej strony, stoj inni kosmici. Maj zielone stroje, grone miny oraz
czujny wzrok, w rkach natomiast trzymaj bro. Wszystko to sprawia, e wygldaj jak armia.
Dodatkowo, Marsjanie rozgldaj si na boki. Prawdopodobnie jako armia pilnuj tego, co
dzieje si wok lidera, dokonuj rekonesansu otaczajcego ich terenu. Wydaj si by take
mniej zdecydowani ni ich przywdca moliwe, e bez jego obecnoci straciliby si i
determinacj, co jest skdind znanym motywem w historii i kulturze13. Badani skojarzyli te
postaci z ochraniajcymi przywdc oficerami BOR-u (Pani4: Tak, ja bym powiedziaa, e oni go
chroni. Pan1: Oni wszystko zrobi dla niego). Porwnali rwnie Wadimira Putina do krlowej
pszcz, a pozostaych Marsjan do trutni.
| ANALIZA SEMIOTYCZNA MEMA MARSJANIE |
Zielony kolor ich kombinezonw przywodzi na myl synne zielone ludziki, czyli onierzy w
mundurach armii rosyjskiej, ale bez adnych dystynkcji14. Take uczestnicy badania
fokusowego zdecydowanie opowiedzieli si za tak interpretacj armii Marsjan (Pan3: To
bardziej jako zielone ludziki. [] no name, jak najbardziej. Weszli do sklepu, kupili ubrania i s.
Pan1: W sklepie z militariami sobie kupili chopcy).
12
W celu zachowania anonimowoci uczestnikw, przy przytaczaniu ich wypowiedzi z badania fokusowego
stosowane bd nastpujce oznaczenia: dla grupy osb dorosych Pan albo Pani oraz cyfra wyrniajca
kolejno badanych; dla grupy studentw: Student albo Studentka oraz cyfra wyrniajca kolejno badanych.
13
Tytuem przykadu mona wskaza wadcw historycznych (Aleksander Wielki, Hannibal i Napoleon Bonaparte)
oraz literackich - bohaterw takich dzie kultury, jak chociaby Wadca Piercieni autorstwa J. R. R. Tolkiena.
14
Na Ukrainie pojawiy si zielone ludziki. Rosjanie kontynuuj ostrza, http://wyborcza.pl/1,76842,16340882,
Na_Ukrainie_pojawily_sie_zielone_ludziki__Rosjanie.html#ixzz4Oy2M1EDA [dostp: 3.11.2016].
-9-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Karabiny dzierone w doniach przez Marsjan mog budzi obawy. W filmie Burtona jest
bowiem mowa o broni jdrowej, by moe mem nawizuje wic do broni atomowej, ktra jest w
posiadaniu Rosjan i ktrej uycia obawiaj si inni wiatowi przywdcy15.
Zarwno lider Putin, jak i pozostali Marsjanie maj na gowach szklane hemy. Kule te mog
symbolizowa, na co wskazali badani, e Putin i jego poddani s we wasnym, odrbnym
wiecie. Pan1: On jest w swoim wiecie, to jest mj wiat, oddycham swoim powietrzem, swj
tlen mam, wszystko swoje. Pani2: On ju nie naley do wiata. Pani3: Dokadnie, jestem ponad
wszystkim, [ta twarz] si upodabnia do tych naszych przybyszy z kosmosu. Ona nie jest tak
znieksztacona, jak ich, ale przynaley.
Znajdujcy si u gry obrazka napis We come in peace (pol. Przychodzimy w pokoju) jest
ironiczny, gdy Marsjanie nie wygldaj na nastawionych pokojowo. Wrcz przeciwnie sposb
przedstawienia postaci i zestawienie obrazka z takim wanie napisem ma przywodzi na myl
ukryty cel Rosjan, jakim jest zawadnicie wiatem. Nawet odbiorcy nieznajcy fabuy filmu
dostrzeg zawarty tu sarkazm. Putin i jego wojska s przedstawieni jako bezczelni kamcy,
nastawieni na brutalny podbj wiata. Na obrazku wprost wida bowiem, e Marsjanie s
przygotowani do bezporedniej walki.
W tym kontekcie warto rwnie zauway, e taki odrealniony wizerunek prezydenta Rosji
przedstawionego jako kosmity poczony z wypowiadan przez niego fraz jest nielogiczny.
W memie zastosowano bowiem podwjne zaprzeczenia Wadimir Putin nie jest przecie
15
T. Baliszewski, Rosja ma najwicej gowic atomowych. Ile maj pozostae pastwa, posiadajce bro nuklearn?,
http://natemat.pl/63575,rosja-ma-najwiecej-glowic-atomowych-nikt-nie-chce-zrezygnowac-z-broni-nuklearnej
[dostp: 7.11.2016].
-10-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Marsjaninem, a jego wojska rwnie nie przychodz w pokoju. Takie ujcie skania przekonaniu,
e analizowany obraz jest w rzeczywistoci kolaem, ktry skrywa w sobie wiele
interpretacyjnych wymiarw.
Rosja poprzez posta prezydenta jest porwnana do przybysza z innej planety, a inwazja
Marsjan na Ziemi jest zestawiona z inwazj Rosjan na Krym. Filmowa Ziemia jest wic
zmetaforyzowanym Krymem, naraonym na atak obcych, wrogich si. Rosjanie, pomimo
zapewnie o pokojowych zamiarach, wtargnli na Ukrain tak samo, jak filmowi Marsjanie
zaatakowali Ziemi tumaczc swoje racje pozornym referendum i zapewnieniami, e na
Krymie nie ma rosyjskich wojsk.
Podobnie postrzegaj kwesti odczytywania memw studenci. Wskazuj oni, e mem jest
traktowany jako element uatwiajcy poznanie danego zjawiska. Podkrelaj take jego
emocjonalno. Twierdz rwnie, e tworzenie memw jest sposobem na odreagowanie danej
sytuacji Studentka9: Mi si wydaje, e ludzie tak reaguj na t sytuacj, czy j rozumiej czy jej
| ANALIZA SEMIOTYCZNA MEMA MARSJANIE |
16
B. Piotrowska, Historia czerwonego dywanu. Od greckich bogw po bstwa Hollywood,
http://wyborcza.pl/10,145133,19660849,historia-czerwonego-dywanu-od-greckich-bogow-po-bostwa-hollywood.html
[dostp: 3.11.2016].
17
W. Stewart, D. Harding, Caviar, champagne and 5,000 bottles of champagne: Vladimir Putin sworn in as president as
Russians riot on the streets, http://www.dailymail.co.uk/news/article-2140684/Vladimir-Putin-inaugurated-Russian-
president-THIRD-6-year-term.html [dostp: 3.11.2016].
18
W trakcie referendum w miejscach gosowania nie byo adnych obserwatorw z ramienia OBWE, ONZ, Unii
Europejskiej czy WNP. Zgromadzenie Oglne Organizacji Narodw Zjednoczonych, na mocy swojej rezolucji nr
68/262, przyjo niewic rezolucj potpiajc referendum na Krymie i aneksj pwyspu przez Rosj tekst
rezolucji: 68/262. Territorial integrity of Ukraine, http://www.un.org/en/ga/search/
view_doc.asp?symbol=A/RES/68/262 [dostp: 24.11.2016].
19
Wyniki referendum: 96,8 proc. za przyczeniem Krymu do Rosji, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-
swiata,2/wyniki-referendum-96-8-proc-za-przylaczeniem-krymu-do-rosji,408431.html [dostp: 24.11.2016].
-11-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
| ANALIZA SEMIOTYCZNA MEMA MARSJANIE |
-12-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
WYNIKI BADANIA
Podczas analizy statystycznej wynikw badania okulograficznego wykorzystywano rnorakie
miary (ang. metrics), jakie proponuje narzdzie TOBI Studio 3.2. Za pomoc okulografu
przebadano 19 osb stosunek kobiet do mczyzn wynis 9:10. W trakcie badania
okulograficznego osigny one zadowalajce prbkowanie (ang. samples) wynosio ono
rednio 82 proc., a w niektrych przypadkach sigao nawet 95 proc. Naley zauway, e
wyszy procent prbkowania przekada si na dokadniejszy pomiar okulograficzny.
Wrd dziewitnastu przebadanych znalazo si 11 osb w wieku 18-26 lat (grupa studentw)
oraz 8 osb w grupie dorosych, po czterdziestym roku ycia. Uznano, e s to grupy rozczne,
niezalene od siebie. Zaoenie to suyo zbadaniu, czy wiek zmienna, ktra wystpuje
niezwykle czsto w rnego typu badaniach, zarwno behawioralnych, jak i spoecznych
istotnie wpywa na rednie wyniki pomiarw okulograficznych. Innymi sowy: czy kolejne
pokolenia rnie patrz na te same treci. W przypadku potwierdzenia tej hipotezy, chciano
stwierdzi, w jaki sposb, w jakim stopniu i dlaczego wiek mgby wpywa na sam odbir
memw.
Warto podkreli, e na koniec analizy danych przeprowadzono take dwa testy statystyczne
test t-Studenta20 oraz test ANOVA21. Suyy one ustaleniu, czy rednie wyniki wybranych
pomiarw badania okulograficznego s istotne statystycznie: czy nie s przypadkowe. Przyjto
jednakowy poziom istotnoci dla pomiarw czyli maksymalne ryzyko bdu, akceptowalne
przez badacza (oznaczane symbolem ). Zgodnie z obowizujc praktyk przyjto poziom
=0,05 (zarwno dla testu ANOVA, jak i dla testu t-Studenta).
Wyrniono kilka najistotniejszych pomiarw, typowych dla bada za pomoc okulografu TOBI
Studio. Pierwszy pomiar czas do pierwszej fiksacji (ang. Time To First Fixation) dotyczy
czasu od zaprezentowania bodca do pierwszej fiksacji na dany obszar zainteresowania
badacza (tzw. AOI)22. Recepcja odbywa si wic w schemacie: bodziec start fiksacja AOI.
Nastpn wan miar, ktr wzito pod uwag przy analizie wynikw bya liczba fiksacji
poprzedzajcych spojrzenie badanego pierwszy raz na okrelony AOI (ang. Fixations Before).
Miara ta wskazuje, ile ruchw oka nastpio, zanim badany skierowa swj wzrok na dany
obszar zainteresowania. Kolejn poddan analizie miar by czas pierwszej fiksacji na wybrany
obszar zainteresowania (ang. First Fixation Duration). Innymi sowy ile trwaa pierwsza
fiksacja badanego na dany AOI. Nastpnie chciano sprawdzi redni czas wszystkich fiksacji
badanego na konkretny obszar zainteresowania (ang. Fixation Duration). Kolejna miara, ktra
zostaa wzita pod uwag to czny czas wszystkich fiksacji na okrelony obszar
zainteresowania w czasie trwania caego badania (ang. Total Fixation Duration), czyli jak dugo
w czasie w tym przypadku piciosekundowej ekspozycji danego mema internetowego
20
Test t-Studenta jest metod statystyczn, ktra suy do porwnania dwch rednich midzy sob, jeli znane s:
wyniki n pomiarw (tj. liczba badanych osb), rednia arytmetyczna oraz warto odchylenia standardowego lub
wariancji. W metodzie tej nie jest konieczna znajomo odchylenia standardowego w populacji. Zob. Z. Baraska,
Podstawy metod statystycznych dla psychologw, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2000.
21
ANOVA, czyli analiza wariancji, jest metod statystyczn, ktra sprawdza, czy dane zale od jednego lub wielu
| WYNIKI BADANIA |
badany fiksowa cznie na dany AOI. Zwrcono take uwag na liczb fiksacji na dany AOI
(ang. Fixation Count) a wic liczb spojrze badanego na ten sam obszar zainteresowania w
trakcie ekspozycji, liczb powrotw jego wzroku do danego elementu. Skupiono si take na
mierze wskazujcej okres (czny czas) kadej indywidualnej fiksacji na wybrany obszar
zainteresowania (ang. Visit Duration). Podobn miar jest czny czas wszystkich fiksacji na
dany AOI (ang. Total Visit Duration), czyli czas patrzenia na dany obszar przez cay czas
eskpozycji. Zwrcono take uwag na miar wskazujc liczb fiksacji badanego na dany AOI
(ang. Visit Count).
W dalszej czci tekstu przedstawiono wykresy prezentujce rednie wartoci dla omwionych
pomiarw zarwno w przypadku osb modszych (studentw), jak i osb starszych, po
czterdziestym roku ycia dla wybranych obszarw zainteresowania (AOI), wraz z okreleniem
wyniku testw statystycznych (t-Studenta i ANOVA). W przypadku miar, w ktrych jeden z
testw statystycznych wskaza na istotno statystyczn pomiaru, mona przyj, e
zalenoci nie byy przypadkowe, a wic wiek badanych jest zmienn warunkujc sposb
patrzenia i odbierania memw internetowych.
| WYNIKI BADANIA |
-14-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
0
napis "We come in peace" napis "Putin" gowa Putina
rednia: 0,94 rednia: 2,25 rednia: 3,73 rednia: 1,45 rednia: 0,65 rednia: 0,77
(doroli) (studenci) (doroli) (studenci) (doroli) (studenci)
-15-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
15,00
11,71
10,00 7,90
6,12
5,00 3,57 2,75 2,55
0,00
napis "We come in peace" napis "Putin" gowa Putina
rednia:
rednia: 3,57 rednia: 7,90 rednia: 6,13 rednia: 2,75 rednia: 2,55
11,71
(doroli) (studenci) (studenci) (doroli) (studenci)
(doroli)
-16-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
2,00 1,78
1,50 1,29
1,06
1,00
0,51
0,50 0,25 0,23
0,00
napis "We come in peace" napis "Putin" gowa Putina
rednia: 1,06 rednia: 0,51 rednia: 0,25 rednia: 0,23 rednia: 1,29 rednia: 1,78
(doroli) (studenci) (doroli) (studenci) (doroli) (studenci)
-17-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Liczba fiksacji
(ang. Fixation Count)
Doroli Studenci
10,00 8,73
8,00 6,14 6,50
6,00
3,60
4,00 2,00
1,25
2,00
0,00
napis "We come in Peace" napis "Putin" gowa Putina
rednia: 6,14 rednia: 3,6 rednia: 2 rednia: 1,25 rednia: 6,5 rednia: 8,73
(doroli) (studenci) (doroli) (studenci) (doroli) (studenci)
Przy analizie liczby fiksacji (ang. Fixation Count) stwierdzono, e w przypadku napisu We come
in peace rednia liczba fiksacji dla studentw bya nisza o 2,54 w porwnaniu ze redni
liczb fiksacji dla starszych badanych (wynik ten jest nieprzypadkowy wedug testu T-
studenta statystycznie istotny), a w przypadku napisu Putin rnica ta wyniosa 0,75 rezultat
ten okaza si jednak nieistotny statystycznie. Warta uwagi jest jednak rnica w liczbie fiksacji
w odniesieniu do twarzy W. Putina (AOI oznaczony jako gowa Putina) w tym przypadku
rednia liczba fiksacji dla studentw bya wysza o 2,23 w porwnaniu ze redni liczb fiksacji
dla dorosych, a wynik ten (zgodnie z testem t-Studenta) jest statystycznie istotny.
| WYNIKI BADANIA |
-18-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
2,50
1,96
2,00
1,50
1,50 1,26
1,00 0,70
0,50 0,29 0,25
0,00
napis "We come in peace" napis "Putin" gowa Putina
rednia: 1,26 rednia: 0,70 rednia: 0,29 rednia: 0,25 rednia: 1,50 rednia: 1,96
(doroli) (studenci) (doroli) (studenci) (doroli) (studenci)
Interesujcy wniosek pynie z analizy cakowitego czasu trwania spojrzenia (ang. Total Visit
Duration) na wybrane obszary zainteresowania, szczeglnie w kontekcie napisu We come in
peace. Okazuje si bowiem, e przy uwzgldnieniu wczeniejszych obserwacji doroli
zarwno szybciej, jak i duej fiksowali na ten fragment mema, a take patrzyli na niego duej
ni studenci. Rnica w cakowitym czasie trwania spojrzenia dla napisu We come in peace
pomidzy dorosymi a studentami wyniosa 0,56 ms, a przeprowadzony test t-Studenta wykaza,
e wynik ten jest nieprzypadkowy.
| WYNIKI BADANIA |
-19-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
0,25
0,19 0,20
0,20 0,17 0,18
0,10
0,05
0,00
napis "We come in peace" napis "Putin" gowa Putina
rednia: 0,17 rednia: 0,13 rednia: 0,13 rednia: 0,18 rednia: 0,19 rednia: 0,20
(doroli) (studenci) (doroli) (studenci) (doroli) (studenci)
W kontekcie napisu We come in peace warto przywoa rwnie wyniki pomiaru, ktre
uwzgldniaj czas trwania fiksacji na wybrany AOI (ang. Fixation Duration). Rnica w czasie
trwania fiksacji dla tego obszaru zainteresowania pomidzy dorosymi a studentami wyniosa
0,04 ms, a zarwno test ANOVA, jak i t-Studenta wykazay, e rezultat ten jest nieprzypadkowy.
Wiksz rnic w czasie trwania fiksacji odnotowano dla napisu Putin, cho w tym
przypadku to studenci rednio o 0,5 ms duej fiksowali na ten AOI. Po przeprowadzeniu testw
statystycznych okazao si jednak, e rezultat ten moe by przypadkowy.
| WYNIKI BADANIA |
-20-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
0,80 0,71
rednia: 0,71 rednia: 0,44 rednia: 0,26 rednia: 0,22 rednia: 0,42 rednia: 0,39
(doroli) (studenci) (doroli) (studenci) (doroli) (studenci)
Podobn tendencj w odbiorze badanego mema wida take w odniesieniu do miary dotyczcej
czasu trwania spojrzenia (ang. Visit Duration). Grupa osb starszych rednio duej ni grupa
studentw spogldaa na wszystkie analizowane obszary zainteresowania najwiksz rnic
(0,27 ms) odnotowano w przypadku napisu We come in peace. Wyniki te nie s jednak istotne
statystycznie.
| WYNIKI BADANIA |
-21-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
rednia: 0,12 rednia: 0,10 rednia: 0,13 rednia: 0,17 rednia: 0,19 rednia: 0,15
(doroli) (studenci) (doroli) (studenci) (doroli) (studenci)
W odniesieniu do miary wskazujcej na czas trwania pierwszej fiksacji (ang. First Fixation
Duration) mona zauway, e w przypadku napisu We come in peace oraz twarzy W. Putina
(oznaczonej jako gowa Putina) pierwsze fiksacje grupy osb starszych byy dusze (o
odpowiednio 0,02 ms i 0,04 ms) ni pierwsze fiksacje studentw na te obszary zainteresowania.
Odwrotnie byo z kolei w przypadku napisu Putin, dla ktrego czas pierwszej fiksacji na ten
AOI u osb modszych by o 0,04 ms duszy ni u badanych dorosych. Przeprowadzone testy
statystyczne wykazay jednak, e rezultaty te s statystycznie nieistotne.
| WYNIKI BADANIA |
-22-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Liczba wizyt
(ang. Visit Count)
Doroli Studenci
6 4,91
4
4
2 1,8
2 1,14 1,13
0
napis "We come in peace" napis "Putin" gowa Putina
rednia: 2 rednia: 1,8 rednia: 1,14 rednia: 1,13 rednia: 4 rednia: 4,91
(doroli) (studenci) (doroli) (studenci) (doroli) (studenci)
Na kocu warto przytoczy take wyniki pomiaru obrazujcego czn liczb odwiedzin (liczba
wizyt, ang. Visit Count). W przypadku obu napisw zarwno We come in peace, jak i Putin
rnice w liczbie wizyt osb starszych i studentw s stosunkowo niewielkie i wynosz
odpowiednio 0,2 oraz 0,01, jednak w odniesieniu do obszaru dotyczcego twarzy W. Putina
(oznaczonego jako gowa Putina) pokoleniowa rnica w liczbie wizyt wynosi 0,91. aden z tych
rezultatw nie jest jednak statystycznie istotny.
-23-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Czas do pierwszej fiksacji ang. rednio dwukrotnie pniej fiksuj rednio dwukrotnie szybciej
Time to First Fixation, czyli czas na napisie Putin ni studenci. fiksuj na napisie Putin ni
wyraony w sekundach, mierzcy doroli.
okres od zaprezentowania bodca
(stimulusa) do pierwszej fiksacji
na wybrany obszar
zainteresowania badacza (AOI)
(schemat: bodziec start
fiksacja AOI)
Liczba fiksacji przed ang. Doroli wykonywali rednio Studenci wykonywali rednio
Fixations Before, czyli liczba znacznie wicej fiksacji, zanim ich znacznie mniej fiksacji, zanim ich
fiksacji poprzedzajcych wzrok pad na zarwno gow wzrok pad na zarwno gow
sfiksowanie badanego na Marsjanina po prawej stronie, jak i Marsjanina po prawej stronie, jak i
okrelony AOI po raz pierwszy napis Putin. napis Putin.
Cakowity czas trwania fiksacji czny redni czas trwania fiksacji czny redni czas trwania fiksacji
ang. Total Fixation Duration, czyli na napisie We come in peace by na napisie We come in peace by
czny czas wszystkich fiksacji na rednio niemal dwukrotnie duszy rednio niemal dwukrotnie krtszy
okrelony AOI w trakcie caego ni u studentw. ni u dorosych.
badania
Cakowity czas trwania fiksacji (z czny, redni czas trwania czny, redni czas trwania
uwzgldnieniem zer) ang. Total fiksacji (z uwzgldnieniem zer) by fiksacji (z uwzgldnieniem zer) by
Fixation Duration (Include Zeros) rednio duszy, zarwno w rednio krtszy, zarwno w
przypadku napisu Putin, jak i przypadku napisu Putin, jak i
napisu We come in peace. napisu We come in peace.
Liczba fiksacji ang. Fixation rednia liczba fiksacji na gow rednia liczba fiksacji na gow
Count, czyli liczba fiksacji na Putina bya nisza, jednak w Putina bya wysza, jednak w
okrelony AOI przypadku napisu We come in przypadku napisu We come in
peace liczba ta bya niemal peace liczba ta bya niemal
dwukrotnie wysza ni u dwukrotnie nisza ni u dorosych.
studentw.
Liczba fiksacji (z uwzgldnieniem rednia liczba fiksacji na napis rednia liczba fiksacji na napis
zer) ang. Fixation Count (Include We come in peace bya wysza. We come in peace bya nisza.
Zeros)
Cakowity czas trwania spojrzenia redni czas trwania spojrze na redni czas trwania spojrze na
- ang. Total Visit Duration, czyli napis We come in peace by napis We come in peace by
czny czas wszystkich fiksacji na niemal dwukrotnie duszy ni niemal dwukrotnie krtszy ni
dany AOI (wyraony w sekundach) studentw. dorosych.
Cakowity czas trwania spojrzenia redni czas trwania spojrze na redni czas trwania spojrze na
(z uwzgldnieniem zer) ang. napis We come in peace (z napis We come in peace (z
Total Visit Duration (Include Zeros) uwzgldnieniem zer) by niemal uwzgldnieniem zer) by niemal
dwukrotnie duszy ni studentw. dwukrotnie krtszy ni dorosych.
Czas trwania fiksacji ang. redni czas trwania fiksacji na redni czas trwania fiksacji na
Fixation Duration, czyli czas i napisie Putin by krtszy, za to w napisie Putin by duszy, za to w
liczba kadej fiksacji na wybrany przypadku napisu We come in przypadku napisu We come in
AOI peace by duszy. peace by krtszy.
Kompleksowa analiza miar okulograficznych pozwolia wysnu kilka spostrzee, ktre mog
| WYNIKI BADANIA |
-24-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Czynnikiem wyjaniajcym rnice w czasie trwania fiksacji oraz w czasie trwania spojrzenia
pomidzy badanymi grupami w kontekcie napisu We come in peace moe by
znajomo jzyka angielskiego. Po zestawieniu obu tych miar wyranie wida, e czas fiksacji
oraz czas spojrzenia osb dorosych na ten obszar zainteresowania jest niemale dwukrotnie
wikszy ni w przypadku osb modszych. Oznacza to, e doroli potrzebowali dwa razy wicej
czasu ni studenci na odczytanie, zrozumienie i interpretacj anglojzycznego napisu, a rezultat
ten zgodnie z przeprowadzonymi testami statystycznymi nie jest przypadkowy. Powysze
wnioski potwierdza take analiza liczby fiksacji, ktra dla napisu We come in peace w
przypadku osb starszych jest prawie dwukrotnie wiksza ni w przypadku osb modszych.
Innymi sowy wzrok dorosych dwukrotnie czciej ni wzrok studentw pozostawa
nieruchomy na analizowanym obszarze zainteresowania, przez co informacje przekazywane
przez napis We come in peace byy przez nich przetwarzane dogbniej.
| WYNIKI BADANIA |
23
Demotywatorem nazywa si graficzne poczenie wymownego (czsto ironicznego lub cynicznego) obrazka z
komentujcym jego zawarto podpisem.
-25-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
fabuy filmu Marsjanie atakuj! w reyserii Tima Burtona. Komedia ta jest motywem przewodnim
licznych internetowych aktywnoci (takich jak memy internetowe czy filmy wideo umieszczane
na platformach spoecznociowych), ktre znane s bardziej osobom modszym. Napis We
come in peace, stanowicy cytat z tego filmu, bdzie wic szybciej identyfikowany przez osoby
znajce (bd kojarzce) jego fabu, w konsekwencji wic czas trwania ich spojrze i fiksacji
bdzie krtszy. Znaczenie tego czynnika potwierdzaj take miary czasu i liczby fiksacji oraz
czasu spojrzenia dla obszaru zainteresowania obejmujcego centraln cz mema, a wic
kola twarzy W. Putina i gowy lidera Marsjan. W kadej z tych trzech miar grupa studentw
duej ni grupa dorosych spogldaa i fiksowaa na ten AOI, co moe oznacza, e
rozpoznawali oni posta Marsjanina (bohatera filmu Marsjanie atakuj!), przez co dogbniej
przetwarzali znaczenie zabiegu graficznego polegajcego na poczeniu postaci lidera Marsjan
i W. Putina.
24
Klastrami nazywamy obszary z najwiksz koncentracj zatrzyma ruchu oka. To elementy, ktre najbardziej
przycigny uwag badanych. Klastry powstaj w wyniku grupowania fiksacji.
-26-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Klastry wizualizuj gwne rnice midzy sposobem patrzenia na mem internetowy przez dwie
heterogeniczne grupy, wskazuj one bowiem obszary, ktre przycigay wzrok patrzcych.
Przede wszystkim mona zauway, e wrd modszych badanych (por. Rysunek 4)
dominowao skupione, centralne patrzenie prawie wszyscy (96 proc. badanych)
skoncentrowali wzrok na trzech gwnych elementach materiau wizualnego: napisie We come
in peace, gowie W. Putina oraz napisie Putin. Grupa studentw zdecydowanie mniej uwagi
powicia fragmentom ta Marsjanom znajdujcym si po obu stronach Putina. W przypadku
dorosych (por. Rysunek 5) mona zaobserwowa, e ich sposb patrzenia jest bardziej
rozproszony. Obok elementw centralnych, na ktrych wszyscy skupili swj wzrok, osoby
starsze w duej mierze patrzyy take na to mema w porwnaniu ze studentami, skupienie
wzroku dorosych na Marsjanach znajdujcych si po obu stronach Putina byo wiksze nawet o
15 punktw proc.
| WYNIKI BADANIA |
-27-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Grafiki oznaczone jako Rysunek 6, 7 i 8 prezentuj mapy cieplne (ang. heatmaps)25 oraz
odwrcone mapy cieplne (ang. reverse heatmaps). Mapy cieplne prezentuj uredniony obraz
tego, ile uwagi osoby badane powicay poszczeglnym elementom badanego bodca, a wic
mema internetowego. Odwrcone mapy cieplne prezentuj z kolei to, na co w szczeglnoci
zwracali uwag badani podczas patrzenia na mem.
25
Mapy cieplne (ang. heatmaps) i odwrcone mapy cieplne (ang. reverse heatmaps) s jednym ze sposobw
wizualizacji danych otrzymanych podczas badania okulograficznego, ktry prezentuje rozkad cieplny uwagi
kierowanej na badany element, wyodrbniajc jednoczenie elementy zauwaone i pominite podczas skanowania
wzrokiem.
-28-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Grafiki prezentujce mapy cieplne oraz odwrcone mapy cieplne potwierdzaj wnioski pynce
z analizy klastrw oraz analizy statystycznej, dotyczce odmiennego sposobu patrzenia na
mem internetowy przez grup starszych badanych oraz studentw. Starsi badani w wikszym
stopniu skupiali wzrok na kilku elementach mema, przy czym przede wszystkim na jego
centralnej czci (por. Rysunek 7). wiadczy o tym intensywno i czerwone zabarwienie plam
cieplnych na nastpujcych obszarach: napisie We come in peace, twarzy W. Putina oraz
napisie Putin. Co wicej, odwrcona mapa cieplna pozwala z du dokadnoci odczyta
zamieszczone na memie napisy, a take w caoci zobaczy twarz W. Putina. Z kolei mapa
cieplna oraz odwrcona mapa cieplna prezentujce wyniki badania studentw pozwalaj
wnioskowa o wikszej centralizacji patrzenia tej grupy (por. Rysunek 6). Mona bowiem
zauway, e modsi badani dokadnie ogldali tylko cile centralny obszar mema, poniewa
na odwrconej mapie cieplnej gowa W. Putina jest elementem najbardziej wyranym. Studenci
spogldali rwnie na elementy ta, ale patrzyli na nie znacznie krcej i bardziej chaotycznie
(omiatali je wzrokiem), a take w mniejszym stopniu skupiali si na napisach. O takim
sposobie ogldania mema przez grup modszych badanych wiadczy mniejsza ni w
przypadku grupy starszych badanych intensywno plam cieplnych (czerwonych) na tych
obszarach. Jest to take wyranie widoczne na odwrconej mapie cieplnej, na ktrej utrudnione
jest zarwno odczytanie napisw, jak i identyfikacja postaci z ta mema.
i obrazkowej. Rnice kulturowe mog wpywa na sposb odbierania treci wizualnych take
w perspektywie behawioralnej. Osoby, ktre niemal od urodzenia funkcjonuj w kulturze obrazu,
spotykaj si z treciami o takim charakterze w swoim codziennym yciu mog wic inaczej
nawigowa po memach anieli osoby spotykajce si z nimi rzadko. Co wicej, na odbir
przekazw tego typu wrd osb starszych ma wpyw nie tylko czstotliwo obcowania z
-29-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
memami, ale take przeszo kulturowa tak bardzo rna dla pokole, do ktrych przynale
grupy respondentw.
-30-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
WNIOSKI I DYSKUSJA
Raport stanowi prb przyjrzenia si sposobowi odbioru memw przez dwie rozczne,
zrnicowane pod wzgldem wieku grupy badawcze. Z uwagi na zoono materiau
badawczego, kompleksowo zanalizowany zosta jeden (mem Marsjanie) z dziesiciu
zakwalifikowanych do badania memw internetowych, dotyczcych sytuacji na Krymie od 2014
roku. W ramach badania wykorzystano rnorodne metody i techniki badawcze, takie jak
analiza semiotyczna, wywiady grupowe, a take wci w maym stopniu powszechny w
ramach dziedziny nauk o mediach badanie przeprowadzone za pomoc okulografu.
Millennials, http://cdn2.hubspot.net/hub/304927/file-2475521514-pdf/Reports/Millennials_Summary
_Q1_2015.pdf [dostp 10.02.2017]; Gemius/PBI, Analiza korzystania z materiaw audio i wideo przez internautw w
sieci dla Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Warszawa 2013; PEW Research Center, Teens, Social Media &
Technology Overview 2015, http://www.pewinternet.org/2015/04/09/teens-social-media-technology-2015/ [dostp:
10.02.2017]; PEW Research Center, Social Media Usage: 2005-2015, http://www.pewinternet.org/2015/10/08/social-
networking-usage-2005-2015/ [dostp: 10.02.2017]; Sensis, Sensis Social Media Report 2016. How Australian people
and businesses are using social media,
https://www.sensis.com.au/asset/PDFdirectory/Sensis_Social_Media_Report_2016.PDF [dostp: 10.02.2017].
-31-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Jak wynika z przeprowadzonego badania okulograficznego, osoby starsze potrzebuj dwa razy
wicej czasu ni modsi badani na proces dekodowania napisu We come in peace. Powodem
takich rezultatw moe by wspominana ju nieznajomo jzyka obcego, w tym przypadku
angielskiego, wrd osb po 40. roku ycia. Bardzo dobrze uwidaczniaj to odwrcone mapy
cieplne dla poszczeglnych grup respondentw: w przypadku osb modszych w zasadzie nie
mona odczyta napisu (ze wzgldu na bardzo krtkie fiksacje studentw), natomiast obraz
pokazujcy odwrcon map ciepln w przypadku osb starszych umoliwia odczytanie
napisu.Mwic o rnicach pomidzy odbiorem treci wizualnych przez osoby modsze
i starsze, naley rwnie spojrze na zmiany zachodzce samych odbiorcw mediw. Dwa
najwaniejsze aspekty dorastanie modych pokole w epoce cyfryzacji oraz w czasie, kiedy
jzyk angielski sta si uniwersalny i powszechny zostay ju omwione. Naley jednak
podkreli, e przyczyny te nie wyczerpuj katalogu czynnikw mogcych determinowa
sposoby odbierania treci przez zrnicowane wiekowo grupy odbiorcw. Niezwykle wane
wydaje si rwnie zaplecze kulturowe, ktrym dysponuj poszczeglne zbiorowoci, a take
ich zrnicowane dowiadczenie yciowe. Uczestniczce w badaniu osoby starsze byy
naocznymi wiadkami przemian spoecznych, gospodarczych, politycznych i kulturowych, ktre
zaszy na przeomie lat 80. i 90. w Polsce oraz na wiecie. Natomiast uczestniczcy w badaniu
studenci wspomniane zjawiska (m. in. wpyw ZSRR na procesy pastwotwrcze w bloku
wschodnim) znaj jedynie z czsto zabarwionych humorystycznie opowieci.
Przekazywane modemu pokoleniu historie s ponadto niejednokrotnie spycane, rwnie przez
wytwory kultury (m. in. seriale, filmy) i przekazy medialne. Tak ksztatowany kulturowo obraz
Rosji, spadkobierczyni ZSRR, moe porednio oddziaywa na zrnicowany sposb odbierania
treci dotyczcych sytuacji na Krymie przez badane pokolenia.
| WNIOSKI I DYSKUSJA |
29
Zob. J. Nowak, O badaniu kultur popularnych online, [w:] Nowe media. Wyzwania i ograniczenia, red. T. Gackowski,
ASPRA-JR, Warszawa 2013, s. 13-33.
30
M. Patera, W jaki sposb ogldamy treci audiowizualne? Porwnanie metody okulograficznej i FGI na przykadzie
My Little Pony, praca magisterska napisana pod kierunkiem dra hab. T. Kononiuka, Wydzia Dziennikarstwa i Nauk
Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015, s. 10-11.
31
G. Sartori, Homo videns: telewizja i post-mylenie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007, s.
21.
32
P. Sztompka, Socjologia wizualna: fotografia jako metoda badawcza, PWN, Warszawa 2012, s. 8.
-32-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
Podsumowujc wyniki badania okulograficznego warto rwnie zwrci uwag na detale, ktre
w sposobie odbierania memw internetowych cz dwie zrnicowane pod wzgldem wieku
grupy badanych. Przede wszystkim jest to sposb rozumienia memw internetowych.
Przedstawiciele zarwno jednej, jak i drugiej grupy byli zgodni, e prezentowane im obrazy
maj charakter objaniajcy stanowi komentarz do wydarze na Krymie. Obie badane grupy
uznay take, e najistotniejszym elementem mema Marsjanie jest twarz Putina dowodz
tego wszelkie dane empiryczne, wypowiedzi respondentw oraz przeprowadzona analiza
semiotyczna.
Z uwagi na fakt, e pogbionej analizie zosta poddany jeden mem internetowy, nieuprawnione
wydaje si jednak wnioskowanie o oglnych tendencjach zwizanych ze sposobem percepcji
konfliktu krymskiego w memach przez zrnicowane wiekowo grupy odbiorcze. Postuluje si
przeprowadzenie kolejnych bada w zakresie odbioru memw internetowych, a take ich
wpywu na ksztatowanie opinii na dany temat, szczeglnie dotyczcy konfliktw rnego typu.
Kolejni badacze powinni podj prb zbadania innych memw internetowych dotyczcych
konfliktu na Ukrainie, aby mc ekstrapolowa wyniki i wnioski na szersz grup odbiorcw.
Wydaje si, e wiele odkrywczych wnioskw przyniosaby analiza narracji memw
internetowych, a wic wskazanie charakterw bohaterw, wzajemnych zalenoci midzy nimi
oraz celw, ktrymi si kieruj. Interesujce byoby rwnie zbadanie relacji memw
internetowych z innymi tekstami kultury w kontekcie odbioru tyche przekazw. Przede
wszystkim jednak postuluje si konfrontowanie wynikw, ich triangulowanie rwnie z
wnioskami pyncymi z dokonanych analiz, bdcych przedmiotem niniejszego opracowania
w celu precyzyjnego wskazania rnic w sposobie ogldania, odbierania i rozumienia memw
internetowych przez osoby w rnym wieku, przynalecych do innych generacji.
| WNIOSKI I DYSKUSJA |
-33-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
BIBLIOGRAFIA
1. Baliszewski Tomasz, Rosja ma najwicej gowic atomowych. Ile maj pozostae pastwa,
posiadajce bro nuklearn?, http://natemat.pl/63575,rosja-ma-najwiecej-glowic-
atomowych-nikt-nie-chce-zrezygnowac-z-broni-nuklearnej, [dostp: 7.11.2016].
2. Baraska Zygmunta, Podstawy metod statystycznych dla psychologw, Wydawnictwo
Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2000.
3. Biblioteka Narodowa, Stan czytelnictwa w Polsce w 2015 roku,
http://www.bn.org.pl/download/document/1459845698.pdf [dostp: 14.01.2017]
4. Brzeziski Jerzy, Stachowski Ryszard, Zastosowanie analizy wariancji w eksperymentalnych
badaniach psychologicznych, PWN, Warszawa 1981.
5. Duchowski Andrew, The eyetracking methodology. Theory and Practice, Londyn 2007.
6. Filiciak Mieczysaw et al., Modzi i media. Nowe media a uczestnictwo w kulturze, Raport
Centrum Bada nad Kultur Popularn SWPS, Warszawa 2010
7. Francuz Piotr, Imagia. W kierunku neurokognitywnej teorii obrazu, Lublin 2013.
8. Gackowski Tomasz, Brylska Karolina, Badania behawioralne w naukach o mediach. Analiza
okulograficzna w badaniach nad bajkami dla dzieci na przykadzie My Little Pony
eksperyment okulograficzny. Fragmenty artykuu dostpne online:
http://www.lbm.uw.edu.pl/8-aktualnosci/41-o-badaniach-behawioralnych-w-naukach-o-
mediach [dostp: 10.02.2017].
9. Gackowski Tomasz, Brylska Karolina, My Little Pony in adults' eyes. How do men and
women watch cartoons? An eye-tracking experiment, Proceedings IEEE - 2016 9th
International Conference on Human System Interactions (HSI) (5-6 July 2016, Portsmouth,
UK), IEEE, DOI: 10.1109/HSI.2016.7529672 s. 444 - 450.
10. Gemius/PBI, Analiza korzystania z materiaw audio i wideo przez internautw w sieci dla
Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Warszawa 2013.
11. Global Web Index, Millennials. Summary. Profiling the demographics, attitudes and digital
behaviors of Millennials, http://cdn2.hubspot.net/hub/304927/file-2475521514-
pdf/Reports/Millennials_Summary_Q1_2015.pdf [dostp 10.02.2017].
12. JaneQRepublican, Mars Attacks: We Come In Peace,
https://www.youtube.com/watch?v=rMdC45S79uQ, [dostp: 2.11.2016].
13. Na Ukrainie pojawiy si zielone ludziki. Rosjanie kontynuuj ostrza,
http://wyborcza.pl/1,76842,16340882,Na_Ukrainie_pojawily_sie_zielone_ludziki__Rosjanie.h
tml#ixzz4Oy2M1EDA [dostp: 3.11.2016].
14. Nowak Jakub, O badaniu kultur popularnych online, [w:] Nowe media. Wyzwania i
ograniczenia, red. T. Gackowski, ASPRA-JR, Warszawa 2013.
15. Patera Mateusz, W jaki sposb ogldamy treci audiowizualne? Porwnanie metody
okulograficznej i FGI na przykadzie My Little Pony, praca magisterska napisana pod
kierunkiem dra hab. T. Kononiuka, Wydzia Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2015.
16. PEW Research Center, Social Media Usage: 2005-2015,
http://www.pewinternet.org/2015/10/08/social-networking-usage-2005-2015/
[dostp: 10.02.2017].
17. PEW Research Center, Teens, Social Media & Technology Overview 2015,
| BIBLIOGRAFIA |
http://www.pewinternet.org/2015/04/09/teens-social-media-technology-2015/
[dostp: 10.02.2017].
-34-
Konflikt na Ukrainie oczami Polakw Laboratorium Bada Medioznawczych UW
-35-
Celem badania byo ustalenie, czy sposoby odbierania memw internetowych rni si ze wzgldu
na wiek obserwujcego dane memy (porwnano osoby mode studentw oraz osoby po 40 r.
ycia przy zaoeniu, e wiek jest zmienn wpywajc na postrzeganie treci)? Jak wygldaj
podobiestwa i rnice w odbieraniu treci wizualnych? Same memy dotyczyy sytuacji na Krymie
pytano o odczucia, jakie treci memw wywoyway u patrzcego: rozbawienie, strach, realny opis
sytuacji, skrzywienie (pro-zachodnie, pro-rosyjskie). Uzupenieniem badania byo przeprowadzenie z
badanymi zogniskowanego wywiadu grupowego. Interesujco ksztatuj si wnioski z badania
(szczegowej analizie poddano w raporcie mem Marsjanie): osoby starsze koncentruj si silniej
na napisach, modzi koncentruj si niemal wycznie na treciach ikonograficznych. Jest to
zaskakujcy wniosek, lecz ma on wytumaczenie w kontekcie przyswojonej przez modych
kulturze internetu, ktra ikonografi stawia na pierwszym miejscu (zdjcia, filmiki, grafiki). Uwaam,
e warto przeprowadzi w tym kontekcie dalsze badania, zwizane z percepcj treci wizualnych
jak zreszt sami Autorzy raportu zauwayli, jest to wniosek na tyle interesujcy, e warto i tym
tropem.
Raport niesie przykady, jakie s podobiestwa i rnice w odbiorze memw przez starsze i
modsze pokolenie. Otrzymujemy poczone dane z eye-trackingu, z wywiadw indywidualnych i
grupowych. Czy zatem wiek jest istotn zmienn przy odbiorze memw internetowych zwaszcza
tych komentujcych wydarzenia polityczne? Na jakie elementy memw patrz modsi, a na jakie
starsi? Jak te elementy skadaj w cao? Jak potencja kulturowy wpywa na to, e pojawiaj si
rnice w ogldaniu memw? W raporcie czytelnik znajdzie te zagadnienia, a take ogln
charakterystyk memw jako oddolnego komentarza konfliktu na Ukrainie.