You are on page 1of 5

BIULETYN INSTYTUTU ZACHODNIEGO

Gabriel zrezygnowa.
Martin Schulz kandydatem SPD
na kanclerza?
Piotr Kubiak

24 stycznia 2017 r. wicekanclerz i przewodniczcy SPD Sigmar


Gabriel ogosi w wywiadzie dla tygodnika Stern sw decyzj
o rezygnacji z ubiegania si o partyjn nominacj kanclersk oraz
zapowiedzia swe ustpienie ze stanowiska przewodniczcego
partii. Jednoczenie rekomendowa Martina Schulza jako kandy-
data socjaldemokratw na kanclerza i przyszego przewodnicz-
Redakcja:
Radosaw Grodzki cego SPD. Ewentualny wybr Schulza oznacza prb nadania
Jacek Kubera nowego impulsu bdcej w kryzysie SPD, a take zapowied
(redaktor naczelny) agresywnej kampanii wyborczej nowego lidera socjaldemokra-
Piotr Kubiak tw. W sprawie partyjnej nominacji kanclerskiej rozstrzygnie
Krzysztof Malinowski
niedzielne posiedzenie zarzdu SPD, ale z wypowiedzi czoowych
Korekta: politykw tej partii wynika, e popieraj kandydatur Schulza.
Hanna Ranek

Sigmar Gabriel jednoczenie zapowiedzia swe pozosta-


nie w rzdzie federalnym. Obejmie resort spraw zagranicznych
Nr 289/2017 po (niemal pewnym) wyborze Franka-Waltera Steinmeiera na urzd
25.01.17
prezydenta RFN (12 lutego 2017 r.) i zachowa stanowisko wice-
ISSN 2450-5080 kanclerza. Opuszczony przez S. Gabriela resort gospodarki i energii
obejmie Brigitte Zypries, ktra w latach 2002-2009 staa na czele
resortu sprawiedliwoci, a obecnie jest sekretarzem stanu przy
Ministerstwie Gospodarki i Energii.

Biuletyny dostpne Przyczyny rezygnacji Gabriela


take dziki:
NEWSLETTER IZ
FACEBOOK Sigmar Gabriel stoi na czele SPD od listopada 2009 r.
SCRIBD
LINKEDIN Wwczas po deprymujcej klsce wyborczej skconej i pogr-
TWITTER onej w kryzysie SPD (23% poparcia w wyborach z 27 wrzenia
2009 r.) w partii doszo do powanych przetasowa. S. Gabriel
jako nowy przewodniczcy i lider opozycji zdoa ponownie
zewrze szeregi partyjne, a SPD stopniowo odzyskiwaa utracone

1z5
w nastpstwie sporw wok programu Agenda 2010 pozycje. Jednak S. Gabriel,
cho ceniony jako dobry organizator i administrator partyjny, nie cieszy si szerszym
poparciem spoecznym i autorytetem w partii. Dlatego przed wyborami w 2013 r. nie
zdecydowa si przyj partyjnej nominacji kanclerskiej i pozwoli, aby to Peer Stein-
brck by liderem SPD w trakcie kampanii. Po rozczarowujcym wyniku wyborw
w 2013 r. (25,7% poparcia), Gabriel zaangaowa si na rzecz zawarcia wielkiej koalicji
z chadekami. W nowym rzdzie obj stanowisko wicekanclerza oraz tek Ministra
Gospodarki i Energii, co dawao mu siln pozycj w rzdzie. W latach 2014-2016 SPD
udao si zrealizowa kilka kluczowych elementw programu wyborczego (paca mini-
malna, czciowe obnienie wieku emerytalnego), jednak notowania partii spaday.
S. Gabriel by mocno krytykowany przez lewe skrzydo partii gwnie za swe kontakty
z krgami gospodarczymi i porzucenie socjaldemokratycznych ideaw. Jako polityk
blisko zwizany z tzw. berlisk Sieci grup partyjnych reformatorw i technokra-
tw przychylnych wobec programu reform kanclerza Gerharda Schrdera nie cieszy
si zaufaniem partyjnej lewicy. W grudniu 2015 r. na zjedzie partii otrzyma depry-
mujco niskie poparcie 74% delegatw podczas wyborw na stanowisko przewodni-
czcego partii. Po serii niepowodze w wyborach do parlamentw krajowych (marzec
2016 r.) w partii pojawiy si gosy domagajce si od S. Gabriela ustpienia ze stanowi-
ska przewodniczcego partii (miaby go zastpi Olaf Scholz, nadburmistrz Hamburga).
Gabriel zdoa ten trudny okres przetrzyma, ale notowania sondaowe partii nadal
byy ze utrzymyway si na poziomie nieco przekraczajcym 20%. Sondae nie da-
way rwnie szans S. Gabrielowi w rywalizacji z A. Merkel o urzd kanclerski.
Trudno byo zatem oczekiwa, eby S. Gabriel poprowadzi SPD do sukcesu
w zbliajcych si wyborach do Bundestagu. Nie cieszy si wielk popularnoci w spoe-
czestwie, ma wielu przeciwnikw w partii, a partyjne doy nie widz go w roli lidera,
ktry zdoaby przekona do SPD rzesze wyborcw. Nie spodziewano si po nim pro-
wadzenia agresywnej kampanii wymierzonej przeciwko innym partiom, a zwaszcza
chadecji, m.in. ze wzgldu na dobre relacje z kanclerz Angel Merkel. Niemniej
S. Gabriel pozostawa nadal gwnym faworytem w walce o partyjn nominacj kanc-
lersk. Alternatyw byo podobne rozwizanie do tego sprzed wyborw w 2013 r.,
zwaszcza e S. Gabriela i Martina Schulza cz yczliwe relacje. Tymczasem S. Gabriel
deklarujc sw rezygnacj z ubiegania si o partyjn nominacj kanclersk, a przede
wszystkim ustpujc ze stanowiska przewodniczcego partii, zaskoczy niemal wszyst-
kich. By moe o takiej decyzji zadecydoway wzgldy osobiste (jego ona oczekuje
dziecka), a moe S. Gabriel chce odbudowa sw pozycj, penic obowizki Ministra
Spraw Zagranicznych.

Martin Schulz kandydatem SPD na kanclerza

Na razie nieoficjalnie (o tym zadecyduje w najblisz niedziel zarzd partii)


mona powiedzie, e Martin Schulz bdzie kandydatem SPD na kanclerza w zaplano-
wanych na 24 wrzenia 2017 r. wyborach do Bundestagu. Kariera Martina Schulza jest
jak na warunki niemieckie do nietypowa. Zbudowa on sw pozycj w SPD repre-
zentujc przez ponad 20 lat niemieckich socjaldemokratw w Parlamencie Europej-
skim. A przecie w przeszoci Parlament Europejski stanowi miejsce, dokd zsyano

2z5
politykw niepopularnych bd tych, ktrzy przechodzili na polityczn emerytur.
Std znane oglnie w latach 70. powiedzenie: Masz dziadka, wylij go do Europy
(Hast du einen Opa, schick ihn nach Europa). Jednake wraz z postpem integracji
europejskiej i wzrostem roli Parlamentu Europejskiego (do ktrego od 1979 r. co pi
lat odbywaj si wybory powszechne) do unijnego parlamentu coraz czciej trafiali
politycy duego formatu. A Schulz przez dwie kadencje stojcy na czele PE stopniowo
zyskiwa coraz wiksze uznanie w szeregach SPD. Jego notowania wzrosy po 2014 r.,
gdy jako lider socjaldemokratw poprowadzi SPD do cakiem przyzwoitego wyniku
w wyborach do Parlamentu Europejskiego 27,3% gosw. Odtd coraz czciej poka-
zywa si w gronie liderw SPD i by przez wielu w partii (zwaszcza wrd partyjnych
dow) postrzegany jako nadzieja SPD. Pierwsze powane gosy mwice o moliwoci
ubiegania si Schulza o nominacj kanclersk SPD pojawiy si w marcu 2016 r., gdy
po serii niepowodze w wyborach krajowych pozycja S. Gabriela ulega osabieniu,
a w gronie socjaldemokratw zaczto rozglda si za nowym liderem. Niemniej
sprawa ucicha na kilka miesicy, a sam Schulz liczy na kolejn dwuipletni kaden-
cj na czele PE. Gdy nadzieje Schulza staway si wtpliwe, a jednoczenie szef MSZ
Frank-Walter Steinmeier zosta wysunity jako kandydat SPD na urzd prezydenta
RFN, nazwisko przewodniczcego PE wymieniane byo w kontekcie objcia stanowiska
szefa niemieckiej dyplomacji bd te jako potencjalnego kandydata SPD na kanclerza
obok S. Gabriela. Jednak to Gabriel wydawa si faworytem dziennikarzy, a Schulz
by postrzegany jako nastpca Steinmeiera na czele niemieckiego MSZ. Tymczasem
stao si odwrotnie.
Martin Schulz zamieniajc Strasburg i Bruksel na Berlin, nie kry swych ogrom-
nych politycznych ambicji, ktre sigay znacznie wyej ni objcie opuszczonego na p
roku stanowiska ministra spraw zagranicznych. Wydaje si zatem, e rola lidera SPD
stanowi spenienie jego oczekiwa. Schulz o ile uzyska partyjn nominacj kancler-
sk moe wprowadzi sporo oywienia do kampanii wyborczej socjaldemokratw.
W przeciwiestwie do bezbarwnego Gabriela moe sta si wikszym zagroeniem
dla kanclerz A. Merkel. Dziki swojej prostolinijnoci i bezkompromisowoci bdzie
w trakcie kampanii wyborczej trudnym rywalem dla urzdujcej kanclerz. Jego wy-
powiedzi mog nada nowy wymiar kampanii, ktra dziki temu nabierze dynamiki
i stanie si ostrzejsza. Na pewno bdzie ostro atakowa politycznych konkurentw,
w tym A. Merkel. W obozie socjaldemokratw wizane s z nim wielkie nadzieje.
Bo jeli nie on, to kto pocignie pogron od 2005 r. w kryzysie parti i nada jej
nowy impuls? Od tego bowiem czasu SPD znajduje si pod silnym naciskiem ze strony
CDU w walce o polityczne centrum oraz Die Linke (od 2007 r.) na swym lewym skrzy-
dle, a dodatkowo cz dawnego elektoratu SPD (gwnie osb wyksztaconych,
zwaszcza kobiet) przeja partia Zielonych. Starzejca si SPD, lawirujca w kierun-
ku politycznego centrum, utracia sw tosamo, odchodzc od swych korzeni (ro-
dowiska zwizkowe), stajc si parti bez konkretnej wizji, zbdn, stanowic
w latach 2005-2009 i 2013-2017 uzupenienie dla koalicji z chadekami. Nominacja
Schulza postrzegana jest w wielu krgach partii jako prba odrodzenia tradycyjnych
ideaw socjaldemokratw, zwizanych z takimi hasami, jak sprawiedliwo spo-
eczna, rwnouprawnienie pci czy demokratyczny socjalizm. Wielu partyjnych towa-
rzyszy liczy zatem, e Schulz pchnie SPD bardziej w lewo. Dlatego cieszy si on sil-
nym poparciem partyjnych dow, zwaszcza w Nadrenii Pnocnej-Westfalii. Jego

3z5
nominacja kanclerska moe stanowi atut dla SPD jeszcze z jednego powodu. 14 maja
2017 r. odbd si wybory w najludniejszym kraju federacji, czyli wanie w Nadrenii
Pnocnej-Westfalii, skd wywodzi si Schulz i gdzie ma najwicej zwolennikw.
Nadrenia Pnocna-Westfalia postrzegana jest od lat jako matecznik SPD i ewentual-
na klska (jak w 2005 r.) w tym kraju zwizkowym stanowiaby plam na honorze
partii. Nominacja Schulza moe dodatkowo zmobilizowa tamtejszych zwolennikw
SPD i zapewni partii sukces w wyborach. A wynik tamtejszych wyborw moe mie
duy wpyw na wrzeniowe decyzje wyborcze Niemcw.
Niewykluczone, e nominacja Schulza przyniesie ze sob rwnie napit sytu-
acj w rzdzie federalnym, gdy moliwy zwrot w lewo SPD pogorszy relacje socjal-
demokratw z partiami chadeckimi. Jednak taki obrt sprawy moe te zachci
socjaldemokratyczny elektorat o orientacji centrowej do porzucenia SPD, na czym
mog zyska Zieloni, FDP, a nawet CDU. Prawdopodobny zwrot w lewo SPD w kampa-
nii wyborczej moe oznacza zaostrzenie rywalizacja o lewicowy elektorat midzy
SPD i Die Linke. To wszystko w poczeniu ze specyficznym charakterem M. Schulza
(ktry nie omieszka w kampanii atakowa AfD) zapowiada niezwykle ostr kampani
wyborcz przed wyborami do Bundestagu XIX kadencji.
Wybr Schulza ujawnia zniechcenie w obozie socjaldemokratw do wsppracy
z partiami chadeckimi. Takie odczucie jest bardzo silne w SPD. Dla socjaldemokratw
optymaln opcj wydaje si koalicja lewicowa z Zielonymi i ewentualnie Die Linke.
Jednak w obliczu sabych notowa SPD rozwizanie takie wydaje si mao prawdopo-
dobne. Na razie trudno wyrokowa, czy M. Schulz poprowadzi SPD do sukcesu wy-
borczego. Niemniej ewentualna koalicja lewicowa z Martinem Schulzem jako kancle-
rzem bdzie niekorzystnym rozwizaniem z perspektywy Polski.

Wnioski

1. Sigmar Gabriel ogaszajc sw rezygnacj z przewodniczenia SPD i ubiegania si


o partyjn nominacj kanclersk, wywoa spore zamieszanie na niemieckiej scenie
politycznej. Jednoczenie rekomendowa na te stanowiska Martina Schulza.
2. Nominacja Martina Schulza wpynie na zaostrzenie kampanii wyborczej przed wybo-
rami do Bundestagu.
3. Pod kierunkiem nowego lidera SPD zaostrzy kurs wobec koalicjantw z CDU/CSU.
4. Cz zwolennikw SPD wie ogromne nadzieje na odrodzenie partii pod kierunkiem
M. Schulza.
5. Schulz bdzie prowadzi bezkompromisow kampani wyborcz. Sam te moe si
spodziewa ostrych atakw ze strony rywali (jak przed wyborami do PE w 2014 r.,
gdy M. Faber z CSU przedstawia go jako herszta band przemytnikw w zwizku
z jego wypowiedziami yczliwymi dla imigrantw).
6. Mona oczekiwa, e w trakcie kampanii wyborczej SPD mocniej bdzie akcento-
waa kurs lewicowy i uwypukli tradycyjne socjaldemokratyczne ideay. Mog pojawi
si denia do powoania koalicji lewicowej z Zielonymi i Die Linke.

4z5
7. W razie niepowodzenia SPD w wyborach do Bundestagu nominacja Schulza moe
oznacza wiksze trudnoci przy ewentualnych prbach ponownego sformowania
wielkiej koalicji.
8. Naley oczekiwa, e w obecnym gabinecie Sigmar Gabriel jako minister spraw
zagranicznych bdzie kontynuowa kurs wyznaczony przez Franka-Waltera Steinmeiera.
By moe wrzeniowa wizyta Gabriela w Moskwie stanowia prb generaln przed
objciem kierownictwa niemieckiego MSZ.

Tezy zawarte w tekcie wyraaj jedynie opinie autora.

Piotr Kubiak historyk, adiunkt w Instytucie Zachodnim, zainteresowania badawcze: dzieje


Niemiec w XIX i XX w., ewolucja niemieckiego systemu partyjnego.

Instytut Zachodni tel. +48 61 852 76 91, fax. +48 61 852 49 05


im. Zygmunta Wojciechowskiego email: izpozpl@iz.poznan.pl
ul. Mostowa 27A, 61-854 Pozna www.iz.poznan.pl
5z5

You might also like