BIULETYN INSTYTUTU ZACHODNIEGO

Wzmocnienie obecnoci
militarnej USA w Niemczech
Kamil Szubart

Decyzja szczytu NATO w Warszawie o wzmocnieniu wschodniej

flanki NATO przez cztery batalionowe grupy bojowe (NATO Bat-
talion Groups) bdzie miaa implikacje rwnie dla Niemiec.
Wynika to z faktu, e terytorium Niemiec ma bardzo due zna-
czenie dla przerzutu do Europy si amerykaskich bezporednio
z USA, jak rwnie stanowi kluczowe zaplecze logistyczne dla
prowadzenia dziaa bojowych przez Amerykanw na Bliskim
Redakcja: Wchodzie i w Afryce Pnocnej oraz w przypadku potencjalnego
Radosaw Grodzki konfliktu z Rosj. W zwizku z tym decyzje podjte w Warsza-
Jacek Kubera wie dotycz rwnie porednio obecnoci si amerykaskich,
(redaktor naczelny)
ktre w sile 38 tys. stacjonuj na obszarze czterech niemieckich
Piotr Kubiak
Krzysztof Malinowski krajw zwizkowych: Nadrenii-Palatynatu, Hesji, Badenii-Wirtem-
bergii i Bawarii. Amerykaski kontyngent w Niemczech jest ele-
Korekta:
mentem militarnej obecnoci USA obejmujcej w wymiarze glo-
Hanna Ranek
balnym 70 pastw i kosztujcej amerykaskiego podatnika rocznie
100 mld dolarw. Jednoczenie siy USA w Niemczech s jednym
z trzech najwikszych garnizonw na wiecie, po Japonii (49 tys.)
Nr 294/2017
28.02.17
i przed Kore Poudniow (28 tys.).

ISSN 2450-5080 *
Obecno si amerykaskich w Niemczech trwa nieprzerwa-
nie od zakoczenia II wojny wiatowej i swoje apogeum osign-
a w okresie zimnej wojny (450 tys. w 1952 r.). Rozpad systemu
bipolarnego, wraz z decyzj o zawarciu traktatw rozbrojenio-
Biuletyny dostpne wych w odniesieniu do si konwencjonalnych (Traktat CFE), ktry-
take dziki:
NEWSLETTER IZ
mi dysponoway oba bloki (NATO i Ukad Warszawski), doprowa-
FACEBOOK dzi do zmniejszenia amerykaskiej obecnoci na Starym Konty-
SCRIBD
LINKEDIN nencie z 213 tys. pod koniec lat 80. do poziomu 122 tys. w latach
TWITTER 1990-1993. W latach 90. zainteresowanie Waszyngtonu Europ
(ze wzgldu na ewentualne zagroenie ze strony Rosji) zmniejszy-
o si na rzecz obszarw, na ktrych trway albo mogy wystpi
w najbliszej przyszoci konflikty zbrojne lub mogaby zosta
zachwiana amerykaska dominacja.

1z5
 Zamachy z 11 wrzenia 2001 r. i wojna z terroryzmem jeszcze bardziej pogbi-
y wspomnian tendencj. Obecno amerykaska w Niemczech skoncentrowana bya
przede wszystkim na logistyce i rotacji si amerykaskich walczcych w Iraku i Afgani-
stanie, w czym kluczow rol odegraa baza w Ramstein najwiksza baza Si Powietrz-
nych USA w Europie.
Ogoszony we wrzeniu 2009 r. przez administracj B. Obamy reset w stosun-
kach z Rosj, poczony ze zwrotem w stron Dalekiego Wschodu i Azji Poudniowo-
-Wschodniej, przyczyni si do dalszego ograniczenia amerykaskiej obecnoci
w Niemczech, kiedy liczba onierzy spada do 56,5 tys., bdc o prawie 16 tys.
mniejsza w porwnaniu z 2006 r. (72,5 tys.).
Symboliczny moment w redukowaniu si militarnych USA w Niemczech nastpi
na pocztku kwietnia 2013 r., kiedy terytorium Niemiec opuciy ostatnie 22 czogi
M-1A2 Abrams nalece do 3. Batalionu 172. Brygady Piechoty stacjonujcej w bawar-
skim Grafenwhr. Tym samym zakoczya si 69-letnia historia obecnoci pancernej
USA na Starym Kontynencie. Rwnolegle z wycofaniem komponentu pancernego
zmniejszano stan osobowy si amerykaskich (na pocztku 2014 r. wynosi on 42,5 tys.
onierzy). Proces ten zbieg si w czasie z pocztkiem aneksji Krymu i wybuchem
walk na wschodniej Ukrainie.
Rosyjskie dziaania na Ukrainie wymusiy konieczno przedefiniowania ame-
rykaskiego spojrzenia na architektur bezpieczestwa w Europie, uznawan do tej
pory za najbardziej stabiln w jakiej uczestniczyy USA. W pierwszej kolejnoci admi-
nistracja B. Obamy stana przed dylematem, ktry zakada kontynuowanie dialogu
bezpieczestwa z Rosj, przy jednoczesnej koniecznoci odnowienia amerykaskich
gwarancji sojuszniczych w ramach NATO, postulowanych przez czonkw Sojuszu
pooonych na wschodniej flance.
W zwizku z tym Waszyngton zdecydowa si na symboliczny gest, a wic na po-
nowne przerzucenie do Niemiec pod koniec stycznia 2014 r. 29 Abramsw i 33 bojowych
wozw piechoty 33 M2A3 Bradley, ktre trafiy do orodka szkoleniowego ameryka-
skich si zbrojnych (Joint Multinational Readiness Center) w Grafenwhr. W zwizku
z rozformowaniem 170. i 172. Brygady Piechoty (odpowiednio 9 padziernika 2012 r.
i 31 maja 2013 r.) pojazdy te miay by uytkowane przez kolejne amerykaskie
zwizki taktyczno-operacyjne wiczce na poligonie w Grafenwhr.
W drugiej poowie 2014 r. proces reasekuracji amerykaskich sojusznikw
w Europie wszed w now faz w zwizku z decyzj o implementacji przez stron
amerykask inicjatywy European Reassurance Initiative (ERI), ogoszonej przez pre-
zydenta B. Obam podczas jego wizyty w Polsce i Estonii w czerwcu 2014 r. Na rzecz
ERI ustanowiono specjalny fundusz w budecie Departamentu Obrony na wydatki
zwizane z aktywnoci USA w Europie, przede wszystkim we wschodniej czci konty-
nentu. Nowe fundusze miay zosta przeznaczone na zwikszenie obecnoci wojskowej,
inwestycje w infrastruktur militarn pastw sojuszniczych, a take na zwikszenie
zapasw amerykaskiego sprztu wojskowego magazynowanego w Europie. Dofinan-
sowano rwnie zwikszenie liczby i czstotliwoci wicze z sojusznikami oraz po-
moc dla pastw partnerskich z obszaru b. ZSRR, przede wszystkim dla Gruzji. rodki

2z5
przeznaczane na ERI miay by planowane z rocznym wyprzedzeniem, uwzgldniajc
ich stopniowy wzrost: 985 mln w 2015 r., 789 mln w 2016 r. i 3,4 mld dolarw w 2017 r.
Rwnolegle z ERI Waszyngton zdecydowa si na implementacj dziaa w ra-
mach Atlantic Resolve, polegajcych na zwikszonej aktywnoci si USA w Europie,
jak rwnie rotacyjnym przerzucaniu do Europy zwizkw taktyczno-operacyjnych
bezporednio z USA. Od kwietnia 2014 r. do koca 2016 r. w ramach operacji Atlantic
Resolve na terytorium pastw wschodniej flanki NATO, przede wszystkim w pa-
stwach batyckich, Polsce i Rumunii wiczyy 4 kompanie si amerykaskich, ktre
na miejsce wicze dotary w wikszoci tranzytem przez Niemcy, nie liczc onie-
rzy ze 173. Brygady Powietrznodesantowej stacjonujcych na co dzie we woskiej
Vincenzy.
*
Pod koniec 2016 r. obecno si amerykaskich w Niemczech skupiona bya
w 19 garnizonach ulokowanych w czterech krajach zwizkowych: Bawaria, Badenia-
-Wirtembergia, Nadrenia-Palatynat i Hesja. Amerykascy onierze suyli rwnie
w bazie NATO w Geilenkirchen w Nadrenii Pnocnej-Westfalii, w ktrej na co dzie
stacjonuj samoloty zwiadu elektronicznego AWACS.
Kluczowym zwizkami taktyczno-operacyjnymi w Niemczech s stacjonujce
w Bawarii: 2. Puk Kawalerii z Vilseck liczcy 5 tys. onierzy i wyposaony w koowe
transportery opancerzone Stryker i haubice M777 oraz 12. Brygada Kawalerii Powietrz-
nej z dowdztwem w Katterbach i podlegymi zwizkami taktycznymi w Ansbach,
Illesheim i Wiesbaden. Si Brygady jest mobilno, dziki wykorzystaniu migowcw
UH-60 Blackhawk i CH-47 Chinook wspieranych przez migowce uderzeniowe AH-64
Apache. W dniu 27 stycznia 2017 r. w sieci pojawiy si zdjcia kilkudziesiciu mi-
gowcw Uh-60 Blackhawk i CH-47 Chinook przygotowanych do wysania droga morsk
z Fort Drum w stanie Nowy Jork do Europy, ktrych punktem docelowym miaa by
10. Brygada Lotnictwa Bojowego w Illesheim, ktra zapewnia bezporedni transport
powietrzny onierzom z 12. Brygady Kawalerii Powietrznej.
Obie Brygady obok 173. Brygady Powietrznodesantowej we Woszech s trzonem
ldowych si uderzeniowych USA w Europie. Zademonstroway rwnie swoj obec-
no w Polsce i pastwach batyckich poprzez udzia w ubiegorocznych wiczeniach
Anakonda-16 i Saber Strike, jak rwnie poprzez dwukrotny przemarsz taktyczny
przez terytorium pastw sojuszniczych w ramach tzw. Marszu Dragonw (Dragon Ride),
ktre miay miejsce w marcu i czerwcu 2016 r. Celem kilkunastodniowego przejazdu
transporterw Stryker i pojazdw Humvee wraz z zapleczem logistycznym byo
w pierwszej kolejnoci przetestowanie moliwych wariantw i szybkoci przerzutu si
amerykaskich z Niemiec do Polski i pastw batyckich w przypadku potencjalnego
konfliktu. Drugim elementem byy dziaania z zakresu walki o serca i umysy miejsco-
wej ludnoci na trasie przejazdu, o czym wiadcz liczne postoje i udzia w zorgani-
zowanych ad hoc festynach militarnych, na ktrych amerykascy onierze ekspono-
wali swj sprzt i uzbrojenie. 2. Puk Kawalerii wydeleguje rwnie cz si (2. Szwa-
dron) do skadu batalionowej grupy bojowej pod amerykaskim dowdztwem, ktra
od kwietnia 2017 r. bdzie stacjonowa w garnizonach w pnocno-wschodniej w Polsce.

3z5
 Zorganizowanie tak zaawansowanej operacji logistycznej jak by Marsz Dra-
gonw wymagao uzyskania przez stron amerykask wielu zezwole natury admini-
stracyjnej, przede wszystkim na przejazd drogami publicznymi w Niemczech, ktre
wedug dowdcy si USA w Europie gen. Bena Hodghesa trway okoo 6 tygodni i s nie-
dostosowane do natychmiastowego przerzutu si w rejon walk w przypadku ewentual-
nego konfliktu na wschodniej flance NATO. Czas ten moe rwnie ulec wydueniu
poprzez brak konsensusu wrd wszystkich 28 pastw czonkowskich Sojuszu. W zwizku
z tym gwnodowodzcy amerykaskimi siami zaapelowa o implementowanie mili-
tarnej strefy Schengen, ktra umoliwiaby szybki i efektywny przerzut wojsk i uzbro-
jenia pomidzy pastwami sojuszniczymi w ramach NATO.
Siy ldowe USA w Europie s wspierane przez komponent lotniczy w ramach
3 gwnych Skrzyde Myliwskich: 31. Skrzyda Myliwskiego we woskim Aviano,
48. Skrzyda Myliwskiego w Lakenheath w Wielkiej Brytanii i 52. Skrzyda Myliwskiego
stacjonujce na co dzie w Spangdahlem w Nadrenii-Palatynacie, ktre na wyposae-
niu posiada 24 myliwce wielozadaniowe F-16D. Baza w Spangdahlem w sierpniu 2015 r.
gocia rwnie cztery myliwce 5. generacji F-22 Raptor, dla ktrych bya to pierw-
sza w historii ich suby w Siach Powietrznych USA wizyta w Europie.
*
Wsparcie Europy w ramach misji Atlantic Resolve i inicjatywy ERI dotyczy
przede wszystkim wzmocnienia amerykaskiego potencjau si konwencjonalnych.
W cieniu tych dziaa Amerykanie dokonuj modernizacji swojego arsenau taktycz-
nej broni jdrowej w Europie Zachodniej. Dotyczy to bomb lotniczych B61, ktre
do 2020 r. maj by zmodernizowane do standardu B61-12 i w przypadku potencjal-
nego konfliktu maj by przenoszone przez amerykaskie i sojusznicze myliwce,
w tym niemieckie myliwce Tornado. Obecnie amerykaska taktyczna bro jdrowa
na terytorium Niemiec jest skadowana w bazie si powietrznych w Bchel w Nadrenii-
-Palatynacie i wedug rnych szacunkw wynosi 10-20 bomb lotniczych B61.
Od kilku lat jest te elementem krytyki ze strony SPD, Zielonych i postkomuni-
stw z Die Linke, jak rwnie staa si elementem umowy koalicyjnej pomidzy
CDU/CSU i FDP w padzierniku 2009 r. Kanclerz A. Merkel pod wpywem koalicjanta
zdecydowaa si wprowadzi do umowy koalicyjnej postulat o koniecznoci cakowi-
tego wycofania z terytorium Niemiec amerykaskiej taktycznej broni jdrowej.
Szczeglnie zabiega o to wczesny szef niemieckiej dyplomacji i lider FDP G. Wester-
welle, dla ktrego punkt ten sta si wanym elementem niemieckiej polityki zagra-
nicznej w pierwszych kilku miesicach urzdowania na stanowisku ministra spraw
zagranicznych. Niemieckie postulaty zostay poruszone na szczycie bezpieczestwa
nuklearnego w Waszyngtonie 13 kwietnia 2010 r. oraz w ramach otwartego listu
ministrw spraw zagranicznych krajw Beneluksu, Norwegii i Niemiec skierowanych
do Sekretarza Generalnego NATO A.F. Rasmussena i Sekretarz Stanu USA H. Clinton
25 lutego 2010 r.
Niemiecka aktywno na tym polu ulega stopniowemu osabieniu, na co wpyw
miay inne, traktowane bardziej priorytetowo wyzwania bezpieczestwa midzynaro-
dowego. Rwnie administracja B. Obamy z czasem zacza odchodzi od swoich
postulatw maksymalnego ograniczenia roli broni jdrowej jako elementu odstraszania,

4z5
 czego efektem bya decyzja z pocztku 2016 r. o koniecznoci modernizacji skado-
wanych w Europie Zachodniej bomb lotniczych B61 do standardu B61-12.
Strona niemiecka podejmujc kroki na rzecz modernizacji swoich si powietrz-
nych, w zwizku z koniecznoci zastpienia wyeksploatowanych myliwcw Tornado,
bdzie wymaga, w specyfikacji technicznej nowego myliwca uwzgldnia moliwoci
technicznych do przenoszenia taktycznych adunkw jdrowych.
*
Militarna obecno USA w Niemczech pomimo postulatw rodowisk lewico-
wych, jak rwnie sporadycznie powtarzajcych si protestw spoecznych na trasie
przejazdu amerykaskich konwojw, w najbliszych latach pozostanie kluczowym
elementem amerykaskiej strategii bezpieczestwa narodowego. Jest ona rwnie
wana z punktu widzenia interesw strategicznych Polski, ktra w przypadku poten-
cjalnego konfliktu na wschodniej flance NATO bdzie odpowiedzialna za przyjcie
na swoje terytorium si amerykaskich z Niemiec majcych wzi udzia w wyprowa-
dzeniu kontruderzenia.
Rwnie Waszyngton dostrzega korzyci ze swojej obecnoci w Niemczech,
ze wzgldu na znakomicie rozwinit miejscow infrastruktur, ktra umoliwia
szybkie przyjcie bezporednio z USA znacznych si, m.in. port w Bremerhaven i baza
w Ramstein, jak i moliwo prowadzenia zakrojonych na szerok skal wicze
w ramach wsppracy z sojusznikami np. w Grafenwhr. O duym zaufaniu do swojej
obecnoci w Niemczech wiadczy rwnie decyzja o pozostawieniu za nasz zachod-
ni granic Dowdztwa Si Amerykaskich w Europie (USAREUR), ktre kilka lat temu
zostao przeniesione z Heidelbergu do Wiesbaden, jak rwnie ulokowanie w Stuttgarcie
Dowdztwa Regionalnego dla Afryki (U.S. AFRICOM), obejmujcego swoim zasigiem
dziaania na caym kontynencie afrykaskim z wyczeniem Egiptu.

Tezy zawarte w tekcie wyraaj jedynie opinie autora.

Kamil Szubart pracownik naukowy Instytutu Zachodniego, zajmuje si problematyk bezpie-

czestwa w stosunkach transatlantyckich oraz polityk zagraniczn i bezpieczestwa RFN.

Instytut Zachodni tel. +48 61 852 76 91, fax. +48 61 852 49 05

im. Zygmunta Wojciechowskiego email: izpozpl@iz.poznan.pl
ul. Mostowa 27A, 61-854 Pozna www.iz.poznan.pl
5z5