FENOMENY

NIE Z TEGO WIATA

 Polecamy rwnie

Johannes von Buttlar

PLANETA ADAMA

David Hatcher Childress

ARCHEOLOGIA POZAZIEMSKA

TAJEMNICA OLMEKW

Joseph P. Farrell
WOJNA NUKLEARNA SPRZED 5 T Y S I C Y LAT

Patrick Ge ryl
JAK PRZEY KATAKLIZM ROKU 2012

Patrick Ge ryl, Gin o Ratinckx

PROROCTWO O R I O N A NA ROK 2012

Adrian Gilbert
KONIEC WIATA W 2012 ROKU

/. Douglas Kenyon
ZAKAZANA HISTORIA
ZAKAZANE RELIGIE

Edward F. Makowski
PRZED FARAONAMI

Graham Phillips
ZAGADA ZIEMSKIEJ CYWILIZACJI W 2024 ROKU

Laird Scranton
KOSMICZNA TAJEMNICA DOGONW

G.F.L. Stanglmeier
OSZUSTWO W DOLINIE KRLW

w przygotowaniu

James Churchward
MU - Z A G I N I O N Y K O N T Y N E N T
FENOMENY
NIE Z TEGO WIATA

HARTWIG HAUSDORF

Przekad

CEZARY MURAWSKI

skan i korekta
krzyniu13
Redakcja stylistyczna
Barbara Nowak
Korekta
Jolanta Kucharska
Elbieta Szelest

Ilustracja na okadce
DIGITAL ART/CORBIS

Opracowanie graficzne okadki

Wydawnictwo Amber

Skad
Wydawnictwo Amber

Druk
Drukarnia Naukowo-Techniczna
Oddzia Polskiej Agencji Prasowej SA, Warszawa, ul. Miska 65

Tytu oryginau
Nicht von dieser Welt

Copyright 2008 by F.A. Herbig Verlagsbuchhandlung GmbH, Miinchen

Ali rights reserved.
www.hartwighausdorf.de

For the Polish edition

Copyright 2008 by Wydawnictwo Amber Sp. z o.o.

ISBN 978-83-241-3202-7

Warszawa 2008. Wydanie I

Wydawnictwo AMBER Sp. z o.o.

00-060 Warszawa, ul. Krlewska 27
te. 620 40 13,620 81 62

www.wydawnictwoamber.pl
 SPIS TRECI

KILKA SW DO CZYTELNIKW 7

1. NA POCZTKU BY ATOM
ELEKTROWNIA JDROWA SPRZED DWCH MILIARDW LAT 9

2. NIERDZEWNY METAL MAD IN INDIA"

NIEMOLIWE ARTEFAKTY Z NIEMOLIWYCH STOPW 25

3. NICZYM ODRZUTOWY MYLIWIEC W GROBOWCU

TUTANCHAMONA"
TECHNIKA KOMPUTEROWA W STAROYTNOCI 40

4. MEKSYKANIE W KAPSUACH RATUNKOWYCH

O ASTRONAUTACH I INNYCH POSTACIACH W HEMACH 51

5. DRALIWY TEMAT: INYNIERIA GENETYCZNA

DlZAJNERSKA FAUNA" STWORZONA RK BOGW? 63

6. PREHISTORYCZNE WIECE ZAPONOWE

ORAZ KOSMICZNE ODPADY Z EPOKI LODOWCOWEJ
WYSOKO ROZWINITA MIKROTECHNOLOGIA
W STARSZEJ EPOCE KAMIENIA 80

7. ZNIKN W OTCHANI BKITNEGO WIATA

GWIEZDNE WROTA W ANDACH 91

8. RUINY POZOSTAWIONE PRZEZ LUDZI SPOZA ZIEMI"

NIEBYWAE ZNALEZISKA POTWIERDZONE PRZEZ WADZE CHIN . . . . 104
9. LAD PONOWNIE PODJTY
NOWE DONIESIENIA W SPRAWIE ZAGADKI TYSICLECIA
- CHISKIEGO ROSWELL" 113

10. EGIPCJANIE ORAZ ISTOTY POZAZIEMSKIE

AUSTRALIA KRYJE WIELE TAJEMNIC 128

WYKAZ TERMINW M2

PRZYPISY 48

PODZIKOWANIA 52
 KILKA SW DO CZYTELNIKW

Horyzont wielu ludzi jest koem o promieniu rwnym zero.

Nazywaj to punktem widzenia.
Albert Einstein (1879-1955), fizyk i laureat Nagrody Nobla

stniejrzeczy, ktrych lepiej byoby nie odkrywa. I artefakty, ktrych nie powinno
I si wykopa z ziemi czy wydoby z morskich gbin. Siejtylko niezgod i prowa
dz do kontrowersji z tymi, ktrzy polegaj na tak zwanym zdrowym rozsdku.
Jeli przedstawi si im fakty oraz odkrycia, ktre absolutnie nie pasuj do
przyjtego przez nich z gry i utrwalonego ogldu wiata, czsto interesujco re
aguj. S wrd nich tacy, ktrzy nigdy nie trac stoickiego spokoju. Umiechaj
si zagadkowo, krc sceptycznie gow i wyjaniaj" wspczujcym tonem, e
takie rzeczy przecie w ogle nie istniej. Poniewa - co oczywiste - nie powin
no istnie to, co istnie nie moe.
Inni reaguj gwatowniej. Zdjci witym gniewem, okrelaj ludzi, ktrzy po
dejmuj naprawd niezwyke tematy, mianem stuknitych i odsyaj przytaczane
przez nich argumenty do wiata bani, nie kopoczc si zweryfikowaniem ich za
sadnoci. Dyskutowanie z nimi z reguy jest bezcelowe, bo jakiekolwiek rzeczowe
podejcie ustpuje miejsca emocjom, owi oponenci za w ferworze polemik wyob
raaj sobie, e wyruszaj na krucjat przeciwko treciom, ktre - powtrzmy to
jeszcze raz - nie powinny istnie, poniewa po prostu istnie nie mog.
Jak niebezpieczna dla przyjtego wiatopogldu sia musi tkwi w niektrych
rzeczach, skoro cigle wielu nam wspczesnych postrzega je jako mroczne zagro
enie. Ci sami ludzie nie obruszaj si natomiast wcale, kiedy midzynarodowe kon
cerny naftowe uderzaj ich po kieszeni, codziennie, na stacjach benzynowych. Nie
buntuj si, gdy s ustawicznie wyprzedawani za bezcen przez swoich demokratycz
ne wybranych przedstawicieli". Ci sami ludzie potrafi zapala si podziwu godnym
gniewem, gdy kilku niepokornych wolnomylicieli zaprezentuje konkretne fakty, za
spraw ktrych pokan cz naszej z trudem zdobytej szkolnej wiedzy mona by
doprowadzi ad absurdum (do punktu, gdzie jej faszywo staje si oczywista).
Dokd nas zawiedzie zapoznanie si z relacjami na takie tematy, jak:
- prastare posgi w dungli Ameryki rodkowej wyposaone w przyrzdy
przypominajce ramiona robotw", stosowane dzi w nowoczesnych laborato
riach do prowadzenia niebezpiecznych dla ycia czowieka prac;
- Gwiezdne Wrota" w peruwiaskich Andach; wedug indiaskich legend
sprzed tysicy lat w tym miejscu zachodz takie same zjawiska, jakie ukazano
w filmie i serialu telewizyjnym Gwiezdne wrota;
- majstersztyki metalurgii staroytnych Indii - obiekty wytworzone ze sto
pw wrcz niemajcych prawa istnie", ktre s zaprzeczeniem caej naszej wie
dzy o prehistorycznej technice;
- instalacja z zamierzchej przeszoci, ktrej daty powstania nie da si okre
li; oficjalne czynniki Chiskiej Republiki Ludowej naday jej miano ruin po
zostawionych przez ludzi spoza Ziemi".
Zamierzam przedstawi czytelnikom zdumiewajco liczne znaleziska i fakty
majce ze sob wiele wsplnego. Nie pasuj one do odziedziczonego przez nas obra
zu minionych dziejw, wzbudzaj ostre kontrowersje. Ponadto, w opinii wielu, lepiej
byoby nie wyciga ich na wiato dzienne. Rozsdniej byoby zakopa je dwa razy
gbiej. Zamkn wieko puda, by znw zapanowa w nim ad i porzdek.
Jak bardzo bulwersujce musz by niektre spord tych niewygodnych fak
tw, skoroju samo ich istnienie wywouje tak gorce dyskusje. Przyznaj, e ogrom
n rado sprawia mi penetrowanie za ich pomoc paradygmatu, ktry ju dawno
temu odszed cakowicie do lamusa i zosta uznany za konstrukcj pomocnicz",
ju anachroniczn. Z tej wanie przyczyny zjedziem wiat wzdu i wszerz, by
samemu przekona si o istnieniu rzeczy tu opisanych. Postanowiem pozna opi
nie ekspertw, ktrzy szukaj ladw tego, co niewiarygodne, na przykad starych
jak wiat" reaktorw jdrowych z geologicznych pocztkw Ziemi albo wiadectw
niepojtej dla nas wysokorozwinitej metalurgii staroytnych Indii.
Ju nie pora na spekulacje. Przedstawiam tu nowe fakty. Naley wreszcie od
rzuci stary, przekazany nam przez poprzednikw obraz dziejw. Take najbar
dziej konserwatywni naukowcy, zamknici w wiey z koci soniowej, w kocu
uwiadomi sobie, e niewygodne fakty s niczym korzenie rozsadzajce asfalt.
Pewnego dnia, niezbyt ju odlegego, ta potna sia zacznie niepowstrzymanie
torowa sobie z gry wytyczon drog, nie zwaajc na wszystkich, ktrzy naj
chtniej, jak zawsze, skryliby si przed naszymi spojrzeniami. Albowiem, jak
susznie powiedzia Jonathan Swift (1667-1745): Czowiek nigdy nie powinien
wzbrania si przed przyznaniem do pomyki. W ten sposb okazuje, e si roz
wija, e dzisiaj jest mdrzejszy, ni by wczoraj".
 1

NA POCZTKU BY ATOM

ELEKTROWNIA JDROWA
SPRZED DWCH MILIARDW LAT

Prawdopodobiestwo, e w cigu liczcej prawie cztery miliardy lat

historii ycia na naszej planecie odwiedzi nas kto z zewntrz,
jest bardzo due. Nasz powinnoci jest odnale lady
oraz wskazwki potwierdzajce te odwiedziny.
Doktor Johannes Fiebag (1956-1999), geolog i publicysta

ednym z najbardziej skomplikowanych osigni technicznych, jakich doko

J na ludzki umys, s elektrownie jdrowe, nie bez powodu majce jednak
licznych przeciwnikw. Nie wytwarzaj one energii z surowcw kopalnych, jak
wgiel kamienny czy ropa naftowa, ani z jej czystych rde, jak energia wiatru
czy wody. Ich dziaanie opiera si na rozszczepianiu jder pierwiastkw ci
kich, silnie promieniotwrczych, w wyniku kontrolowanej, bez koca spowal
nianej reakcji acuchowej. Jednak, jak dotd, czowiek nie zdoa opanowa
w peni metody wystpujcej od dawien dawna we wszystkich gwiazdach staych
we wszechwiecie - syntezy jdra atomowego - dlatego kolejne pokolenia bd
musiay upora si z wieloma problemami spowodowanymi silnie promieniuj
cymi odpadami powstajcymi w trakcie pracy takich elektrowni. To rezultat na
szej zbyt dugo trwajcej bezkrytycznej wiary w postp techniczny. Jak ogromne
jest zagroenie, wiadczy wielka katastrofa, do jakiej doszo w elektrowni ato
mowej w Czarnobylu na Ukrainie w 1986 roku, i liczne przypadki, kiedy od ka
tastrofy byo o wos, czego przykadem jest zbudowany wedug bezpiecznych"
zachodnich standardw reaktor Forsmark w Szwecji, ktry w 2006 roku omal nie
eksplodowa. Wspominam o tym tylko na marginesie, gdy walk z nuklearn
bomb zegarow prowadz wiatowe organizacje zaangaowane w ochron ro
dowiska.
Zamierzam jednak przedstawi czytelnikom minimum wiedzy o promienio
twrczoci, bowiem temat, ktry tu poruszam, dotyczy tej dziedziny wiedzy. Poza
tym zawiedzie nas ku niewiarygodnie odlegym epokom w historii Ziemi, z zara
nia dziejw naszej planety.
Francuski uczony Antoine Henri Becuerel (1852-1908) ju w 1896 roku od
kry promieniotwrczo naturaln. Wsplnie z maestwem badaczy Piotrem
Curie i Mari Skodowsk-Curie otrzyma w 1903 roku Nagrod Nobla w dzie
dzinie fizyki, jego nazwisko za dao nazw jednostce promieniowania substancji
radioaktywnych. Fizycy kontynuowali badania w tej dziedzinie, a 17 grudnia
1938 roku niemiecki fizykochemik Otto Hann wraz z asystentem Fritzem Strass-
mannem dokonali pierwszego rozszczepienia jdra atomowego izotopu uranu
235 (235U). Przy zastosowaniu najprostszych rodkw Hahn i Strassmann w labo
ratorium Instytutu Cesarza Wilhelma w Berlinie zaobserwowali nieznany dotd
proces rozpadu jdra, ktry nie dawa si zahamowa.
Cztery lata pniej, 2 grudnia 1942 roku, fizyk atomowy i laureat Nagrody
Nobla Woch Enrico Fermi (1901-1954) wraz z asystentami uruchomi w Chica
go pierwszy reaktor jdrowy. Zbudowano go - c za bezgraniczna lekkomyl
no - pod trybun dla widzw na stadionie tamtejszego uniwersytetu.
Potem bya Hiroszima. Technologi, ktra zostaa opracowana zaledwie kilka
lat wczeniej, wykorzystano niegodziwie do unicestwienia ponad 100 000 ludzkich
istnie. Po tej niedajcej si uj w sowa potwornoci dr Jacob Robert Oppenhei
mer (1904-1967), w Stanach Zjednoczonych obdarzony przydomkiem ojca bomby
atomowej, ze wszystkich si i caym sercem przeciwstawia si wszelkiemu wy
korzystaniu energii jdrowej: W gboko pojtym sensie tego sowa (...) my na
ukowcy poznalimy teraz, czym jest grzech"1. Nic nie byo ju takie, jak przedtem.
Otworzono puszk Pandory. I nikt nie zamierza zamkn jej ponownie.
Wrmy jednak do pokojowego" wykorzystania energii jdrowej i do kilku
pyta, jakie wi si z technicznym know-how.

JAK DZIAA...

Co dzieje si za metrowej gruboci elbetowymi cianami reaktora jdrowe

go? Jakie zoone procesy zostaj uruchomione, dziki ktrym elektrownia jdro
wa wytwarza prd elektryczny? Jakie czynniki trzeba do siebie dopasowa, eby
wszystko przebiegao zgodnie z planem?
 W materiale rozszczepialnym - na og jest to uran o liczbie masowej 235 -
jdra atomw ulegaj rozszczepieniu w wyniku bombardowania neutronami
w stanie wolnym, przy czym oprcz czstek jdra po jego rozpadzie powstaj
kolejne wolne neutrony. Przelatuj one z wielk energi w bezporedniej blisko
ci jder atomowych i rozszczepiaj kolejne jdra. Powstaje niekoczcy si cig
rozszczepie: ruszya reakcja acuchowa.
Gdyby jej przebiegu nie wyhamowano, w uamku sekundy doszoby w re
aktorze do siejcej spustoszenie eksplozji w temperaturze wielu milionw stopni
Celsjusza. Reaktor staby si bomb atomow. Z tego powodu niezbdna jest nie
zwykle precyzyjna ingerencja z zewntrz, a wzajemna proporcja zastosowanych
substancji musi by okrelona z absolutn dokadnoci. Naprawd skompliko
wanym procesem w owej technice jest zatem sterowanie reaktorem, czyli spowal
nianie przebiegu rozszczepiania jder. Mwic w duym uproszczeniu, w reakto
rze jdrowym zachodzi eksplozja jdrowa wyduana w nieskoczono. Pieko
w zwolnionym tempie, innymi sowy.
Musz zosta spenione okrelone warunki z bezwzgldn precyzj aby kon
trolowane wytwarzanie energii nie przemienio si w niszczcy wszystko kataklizm.
Prdko reagujcych neutronw trzeba wic wyhamowywa. Su temu tak zwane
moderatory (spowalniacze). S to wprowadzane do reaktora substancje, ktre maj
jdra atomowe o maej masie atomowej - woda, cika woda lub grafit. Wyhamowy
wanie odbywa si poprzez wsuwanie lub wysuwanie prtw regulacyjnych w rdzeniu
reaktora, co pozwala utrzyma przebieg reakcji w kontrolowanym zakresie. W bez
porednim otoczeniu ukadu nie powinien znajdowa si materia pochaniajcy neu
trony, poniewa mgby doprowadzi do wygaszenia reakcji acuchowej. Konieczne
jest zatem zastosowanie rodka chodzcego (chodziwa), ktry transportuje par po
wsta w rezultacie wyzwalania energii cieplnej do konwencjonalnej turbiny2.
Wszystkie te procesy musz by nieustannie i bezbdnie sterowane i kon
trolowane przez personel techniczny. Niczego nie mona pozostawi przypad
kowi, gdy wszystko rozgrywa si w skrajnie ograniczonym zakresie licznych
wspdziaajcych czynnikw. Na przedstawionych wyej podstawach opiera si
funkcjonowanie reaktora jdrowego. Znajc je, atwiej zrozumiemy znaczenie
przedstawionych dalej faktw, wrd ktrych znajduje si fakt wrcz nie do uwie
rzenia - w niewyobraalnie odlegej epoce we wczesnych dziejach naszej planety
istniay sprawnie dziaajce reaktory jdrowe.

TAJEMNICA Z OKLO

Pierrelatte to miejsce lece okoo 160 kilometrw na pnoc od Marsylii,

miasta portowego we Francji. Znajduje si tam laboratorium CEA (Commissariat
a 1'Energie Atomiue), gdzie 7 czerwca 1972 roku dokonano odkrycia, z ktre
go wysnuto sensacyjne wnioski. Chemik Henri Bouzigues wsplnie z kilkoma
kolegami poddawali analizie dostarczon do pracowni prbk gazu o nazwie
szeciofluorek uranu. Ten bezbarwny gaz jest zazwyczaj wykorzystywany do
rozdzielania izotopw uranu o rnej liczbie masowej3. Ze zdumieniem stwier
dzono, e w badanej prbce rozszczepialny izotop 235 U wystpowa w nieco
mniejszej proporcji, ni stwierdzano dotd. Prbka zawieraa tylko" 0,7172%
tego izotopu zamiast 0,7202%. W liczbach bezwzgldnych wyraa si to nast
pujco: na 100 000 atomw uranu byo tylko 717 atomw izotopu 235 U zamiast
720 atomw4-5.
W zasadzie miesznie mae odchylenie, ktre kto inny przypisaby bdowi
pomiaru i wzruszywszy ramionami, przeszedby nad tym do porzdku dziennego.
Lecz nie Henri Bouzigues. By przekonany, e co si nie zgadza, dlatego zacz
dochodzi przyczyny tego osobliwego faktu.
Dalsze analizy prbki pozwoliy stwierdzi, e ta na pierwszy rzut oka nie
znacznie zmniejszona zawarto rozszczepialnego 235 U nie bya wynikiem bdu
pomiaru ani bdu w przerbce naturalnego uranu, dziki ktrej przechodzi on
w posta szeciofluorku uranu. W jeszcze mniejszym stopniu wchodzio w gr
zanieczyszczenie" uranu, ktrego uywa si w nowoczesnej elektrowni jdrowej
jako paliwa. Tajemnicze odchylenie musiao mie inn przyczyn.
Rozpoczto wic skrupulatne poszukiwania owej przyczyny, ktre przez dwa
miesice z zapartym tchem prowadzili Henri Bouzigues i jego koledzy, a take
cignici do laboratorium CEA eksperci. Najpierw przeledzono drog dostawy
uranu, w ktrym procentowy udzia rozszczepialnej frakcji odbiega od normy.
Wszystkie tropy prowadziy do Gabonu, pooonego na rwniku kraju w Afryce
Zachodniej, a tam do kopalni w Oklo zlokalizowanej niedaleko miasta Francevil-
le (fot. 1-3). Francusko-gaboskie konsorcjum COMUF (Compagnie des Mines
d'Uranium de Franceville) wydobywao tam rud uranu metod odkrywkow.
W rezultacie dokadniejszych docieka ujawniono, co nastpuje: COMUF wy
mieszao przerabian przez nich rud uranu ze znaczc iloci materiau pobra
nego z zasobnych w uran soczewek", znajdujcych si na terenie kopalni Oklo.
Firma opniaa si z dostawami, poniewa nie dysponowaa dostateczn iloci
innej rudy. I wanie ten pobrany z soczewek" materia okaza si odpowiedzial
ny za odbiegajcy od normy skad przebadanej prbki szeciofluorku uranu!3 Na
terenie kopalni odkrywkowej przerwano wydobywanie rudy i przeprowadzono
dogbne badania geochemiczne. widry wgryzay si w twarde skay i pobieray
kolejne prbki. Po ich przebadaniu naukowcy stwierdzili obecno pocztkowo
szeciu inkluzji (wrostkw) o soczewkowatym ksztacie, w ktrych zawarto
izotopu 235U bya znaczco mniejsza.
 Nasuwao si tylko jedno wyjanienie. Dziki znanej wartoci okresu poo
wicznego rozpadu radioaktywnego materiau dao si z du dokadnoci ob
liczy, e zawarto izotopu uranu o liczbie masowej 235 wynosia okoo 3%
przed okoo 2 miliardami lat. W owym czasie - wysnuli wniosek fizycy obalajcy
dotychczasowe pogldy - na terenie dzisiejszej kopalni Oklo musiay przebie
ga dokadnie takie same procesy rozszczepienia jdra atomowego, jakie obec
nie przeprowadza si, by wytwarza ciepo suce do produkcji prdu elektrycz
nego. Innymi sowy: przed dwoma miliardami lat - paleontolodzy nazywaj ten
czas erprekambryjsk- w rejonie Oklo pracowaa autentyczna elektrownia j
drowa zoona z oddzielnych blokw z reaktorami!6'7

POCHODZENIE NATURALNE CZY SZTUCZNE?

Kiedy latem 1972 roku zaczto sobie uwiadamia, e przed niewyobraalnie

odlegym czasem przebiegaa tu prawdziwa jdrowa reakcja acuchowa, posta
nowiono prowadzi poszukiwania dalszych ladw. Do dzisiaj w niecce Oklo na
poudniowym wschodzie Gabonu odkryto ogem 14 tego typu kopalnych reak
torw jdrowych. Kolejny znajduje si w Bangombe, w odlegoci okoo 30 kilo
metrw od Oklo. Takiego fenomenu, jak dotd, nie stwierdzono w adnym innym
miejscu wiata. Tylko tutaj, w rwnikowej Afryce, na niewielkiej powierzchni
wystpuje kilkanacie owych reaktorw. Osobliwo? Nie, skoro jest to tak zna
czca liczba. Czysty przypadek? Jeeli nawet, to potrafi niektrym zatru ycie.
Wikszo naukowcw uznaje zagadkowe reaktory z Oklo za nic innego jak
wybryk natury, co prawda niewiarygodnie rzadki. W okresie, w ktrym powstao
ycie na naszej planecie, zaczynajc od prymitywnych jednokomrkowych or
ganizmw yjcych w morzach, koncentracja uranu zwikszaa si wskutek wy
mywania i wzbogacania. Jakie dokadnie procesy - w ujciu konwencjonalnej
fizyki - doprowadziy do tego, e nieoczekiwanie i do pewnego stopnia z ni
czego" powstaa niegdy technologia, nad ktr nadzr wymaga od nas dzisiaj
ogromnego wysiku? Musiay zosta spenione pewne warunki; przyznaj to na
wet przedstawiciele oficjalnej nauki, ktrzy wierz w przypadek. Wedug nich
sama natura zatroszczya si na przykad o dostateczne zwikszenie koncentracji
uranu. Ich zdaniem uran mia si nagromadzi na dnie wczesnego pramorza na
obszarze dzisiejszego Gabonu. Albo te - twierdz- wszystkie osady uranu po
wstay w rezultacie wymywania tego pierwiastka z granitu (ktry jeszcze do dzi
zawiera niewielkie lady uranu) lub s pochodzenia wulkanicznego. Poniewa
dzisiaj fizycy atomowi znaj bardzo dokadnie okres poowicznego rozpadu sub
stancji radioaktywnych, mona byo ustali, e przed okoo 2 miliardami lat za
warto rozszczepialnego izotopu 235U wynosia w tych osadach prawie 3%. Jest
to dokadnie taka sama ilo, o jak dzisiaj musi zosta wzbogacony uran izotopu
235
U, eby nadawa si na paliwo do reaktorw jdrowych. Kolejnymi warunka
mi naturalnymi, jakie musiay zosta spenione, bya wysoka zawarto uranu
w rudzie - od 10 do 20% - oraz dua porowato skay. Ponadto musiaa by do
dyspozycji woda jako spowalniacz. A w bezporednim otoczeniu potrzebna bya
dokadnie okrelona zawarto takich pierwiastkw, jak wanad, chrom lub bor,
ktre pochaniayby czciowo neutrony w celu spowolnienia przebiegu reakcji
acuchowej. W przeciwnym razie doszoby bowiem do wybuchu -jednego, ale
za to o kolosalnej sile.
Nastpnie przyjto zaoenie, e z rozszczepialnego uranu 235 U w trakcie re
akcji acuchowej w rezultacie bombardowania neutronami nie powstaje roz
szczepialny pluton, ktry rozpada si do uranu 2 3 5 U. Pluton sta si znany dopiero
wtedy, gdy czowiek pozna rozszczepienie jdra atomu. Na takiej samej zasa
dzie, na jakiej dzisiaj dziaaj reaktory szybko powielajce, naturalne reaktory"
z Oklo czerpay paliwo jdrowe przez dugi czas. Wszystko to rozgrywao si
gboko pod ziemi kiedy za przebiegaa reakcja acuchowa, soczewkowa
t" inkluzje wzbogacay w 235 U uran naturalny, przykryty potnymi pokada
mi geologicznymi, na gbokoci 3000-4000 metrw pod powierzchni Ziemi.
Cinienie na tej gbokoci wynosi 300-400 barw, odpowiada wic cinieniu,
jakie panuje w trakcie przebiegu reakcji acuchowej w cinieniowych reakto
rach wodnych. W takich warunkach woda, suca za spowalniacz - ogrzana
do okoo 370 Celsjusza, czyli do minimalnej temperatury warunkujcej zajcie
reakcji acuchowej - pozostawaaby w stanie ciekym i hamowaa powstajce
w reakcji acuchowej coraz to nowe neutrony. Dziki temu kolejne jdra ato
mowe mogyby ulega rozszczepieniu, co podtrzymywaoby przebieg reakcji
8
acuchowej .

ZBYT WIELE PRZYPADKW

Przyznaj, powysza argumentacja brzmi ze wszech miar przekonujco,

zwaszcza wtedy, gdy dyskretnie wskae si na fakt, e 2 miliardy lat temu kon
235
centracja uranu U bya znacznie wysza ni dzisiaj. A jednak te argumenty nie
s w stanie przekona mnie do tezy o naturalnym powstaniu owych reaktorw.
Jakie statystyczne nieprawdopodobiestwo chce si przypisa przypadkowi?
Na powierzchni Ziemi uran zosta wymyty i wzbogacony. Przetrwa tam, z ni
czym nie reagujc, by w rezultacie przeobrae geologicznych po kilkuset mi
lionach lat znale si na gbokoci okoo 4000 metrw. Pniej wystpio tam
jednoczenie, znw czystym przypadkiem, kilka czynnikw, ktre spowodo
way naturalne stopienie si rdzenia reaktora. O fakcie, e mamy do czynienia
z procesami zachodzcymi w dwch rnych typach reaktorw, nie wspomina
si celowo.
Reaktor jdrowy powielajcy czy jdrowy reaktor cinieniowy wodny: ktr
opcj naleaoby wybra? Wychodzc z przekonujcego zaoenia, e zgodnie
z prawami statystyki prawdopodobiestwo pojawienia si jednego tylko czynni
ka o waciwych parametrach jest bardzo mae, otrzymujemy proporcj 1:10 000.
Jak miayby si sprawy, gdyby wszystkie warunki musiay by spenione? Gdyby
cho jeden z nich nie zosta speniony, mona zapomnie o reakcji acuchowej.
Prawdopodobiestwa nie sumuj si - jak wiadomo, naley je przemnoy. Ka
dy, kto wypenia cho jeden raz kupon totolotka, wie o tym. Astronomicznie wy
sokie liczby okrelaj prawdopodobiestwo pojawienia si szstki. Ale to jeszcze
nie wszystko, co naley uwzgldni w sprawie reaktorw naturalnych.
W kopalniach w rejonie Oklo odkryto te produkty rozszczepienia uranu,
takie jak pluton. Ten pierwiastek, zaliczany do tak zwanych transuranowcw, po
raz pierwszy wytworzono sztucznie w 1945 roku w rezultacie bombardowania
jder atomw neutronami. Pluton w naturze w zasadzie nie wystpuje. Prbki
z Oklo wykazay ponadto obecno czterech pierwiastkw ladowych, ktrych
izotopy wystpuj tylko podczas prowadzonych wspczenie reakcji rozszcze
piania jder atomowych. Byy to europ (Eu), kiur (Cm), neodym (Nd) oraz sa
mar (Sm)7.
Istnienie jednego reaktora powstaego w sposb naturalny jeszcze bym uzna
za moliwe, cho wymaga ono spenienia licznych warunkw, z ktrych ka
dy - nie wolno o tym zapomina! - gdyby nie zosta speniony, spowodowaby
fiasko przedsiwzicia. Jeli tylko jeden z czynnikw ulegby nieznacznemu od
chyleniu, to nie doszoby do reakcji acuchowej. Czternacie takich reaktorw
w okolicy Oklo i jeszcze jeden w oddalonym o zaledwie 30 kilometrw Bangom-
be musi jednak wstrzsn posadami najgbszej nawet wiary w przypadek.

DYSKUSJE PENE KONTROWERSJI

Hansjorg Ruh, szwajcarski dziennikarz, ktremu zawdziczam wiele informa

cji na temat stanowiska Oklo, mia przed paroma laty okazj obejrze na wasne
oczy owe miejsca eksploatacji rudy uranu. Uruchomiona tam w 1970 roku kopal
nia odkrywkowa pozostawia wyrane blizny na obszarze niecki Oklo, pierwotnie
poronitej gst rwnikow dungl. Powstao wyrobisko dugoci jednego kilo
metra, szerokoci p kilometra, o gbokoci nieco przekraczajcej 300 metrw.
Miszo pokadu zawierajcego uran, eksploatowanego tam przez ata, wyno
sia od 5 do 8 metrw, a pokad ten przebiega pod ktem 45 stopni w stosunku
do poziomu gruntu. W lutym 1985 roku konsorcjum COMUF podjo decyzj
o dalszym wydobywaniu rudy uranu wycznie przez eksploatacj podziemn
i wybudowao szyby grnicze.
Szwajcar, tak samo jak wszyscy w grupie zwiedzajcych, otrzyma kombi
nezon ochronny i zszed po naturalnym stoku, co wymagao nie lada odwagi, do
miejsca, w ktrym zaczyna si zjazd do podziemnej czci kopalni. By to istny
zjazd do piekielnych czeluci na gboko 3 kilometrw pod ziemi. Celem wy
prawy by tak zwany reaktor numer 10 w kopalni uranu w Oklo.
Geolog, ktry oprowadza grup, skierowa wskanik na soczewkowate prze
barwienie w litej skale, ktre na pewno uszoby uwagi kogo niewtajemniczonego.
Cho pozostaoci przebiegajcej tu niegdy reakcji acuchowej wygldaj dzisiaj
niepozornie, fachowiec rozpozna, e przed 2 miliardami lat bya tu wytwarzana
energia na ogromn skal. Jeli reakcja acuchowa, jak przyjmuj eksperci, trwaa
cznie kilkaset tysicy lat, wiadczy to, moim zdaniem, raczej o wysoko rozwini
tej technologii ni o czystym przypadku czy te wybryku natury".
Kiedy zwiedzajcy opucili podziemny wiat, zaprowadzono ich do pozosta
oci reaktora nr 2" (numeracja odpowiada kolejnoci odkrywania reaktorw).
Od strony wwozu mona byo dostrzec na przeciwlegym stoku przypominaj
cy bunkier paszcz z elazobetonu, pod ktrym resztki reaktora chroniono przed
dalszym wietrzeniem. To wzmocnienie miao ponadto nie dopuci do tego, eby
struktura, znaleziona w rezultacie odkrywkowej eksploatacji, rozpucia si i osu
na w d zbocza. Kwestia ochrony przed radioaktywnym promieniowaniem nie
odgrywaa adnej roli w trakcie budowy betonowej osony.
Hansjrg Ruh jest przekonany o naturalnym powstaniu reaktorw z Oklo.
Jego zdaniem reaktory, majce dzisiaj posta soczewkowatych inkluzji, powsta
y w rezultacie ich usytuowania w pokadzie rudy uranu w najbardziej nieko
3
rzystnym dla budowy elektrowni jdrowej miejscu" . Jaki jednak wysiek znie
chciby przedstawicieli pozaziemskiej inteligencji, w ktrej oczach Ziemia bya
planet pozbawion ycia, do zbudowania jdrowej instalacji jak najbliej r
de nuklearnego paliwa? By moe hipotetyczni budowniczy elektrowni zaszli
nieporwnanie dalej w technice ochrony i bezpieczestwa ni nasi inynierowie
u schyku XX i na pocztku XXI stulecia.
Podobne zaoenie pozwolioby rwnie odeprze drugi zarzut Hansjorga
Ruha, ktry odnosi si do skupienia szeciu reaktorw na odcinku dugoci za
ledwie 150 metrw. Z pewnoci dzisiaj aden konstruktor elektrowni jdrowej
nie postawiby atomowych blokw tak blisko jeden od drugiego, poniewa, jak
wykazaa wielka katastrofa w Czarnobylu, gdy dochodzi do stopienia rdzenia re
aktora, metrowej gruboci mur z elbetonu rwnie stapia si byskawicznie. Ale
c mogo pozosta z ochronnego paszcza najwikszej nawet gruboci po upy
wie prawie 2 miliardw lat?
 Szwajcar wskazuje wreszcie na jeszcze kilka odchyle od normy pod wzgl
dem rozmiarw. Rdzenie dzisiejszych reaktorw maj rednic 2-3 metrw, wy
soko okoo 4 metrw. Reliktowe reaktory z Oklo s rnych rozmiarw i ma
j - dzisiaj! - grubo okoo metra, przy dugoci maksymalnie 20 metrw. Do
jakich wszake geologicznych przeobrae doszo w cigu wielu milionw lat!
Doktor Johannes Fiebag (1956-1999), przedwczenie zmary geolog i autor po
pularnonaukowych ksiek, uwaa natomiast za daleko bardziej prawdopodobne
sztuczne, bdce wynikiem zastosowania rozwiza technicznych, pochodzenie
reaktorw z Oklo. Wtpi w moliwo samoczynnego zaponu uranu w rezulta
cie kaprysu natury. Jako fachowiec szacowa, e dopiero na gbokoci co naj
mniej 11 000 metrw zapewnione byoby niezbdne do takiego zaponu cinienie.
Z punktu widzenia geologa w adnej z minionych epok nie pojawia si moli
wo, eby wypukany materia - pocztkowo osadzony na powierzchni - dotar
potem na tak du gboko9. Doktor Johannes Fiebag przedstawi konkretne
argumenty:

Przed okoo 1,7 miliarda lat [pniej datowanie przesunito w gr] przebie
gaa wprawdzie orogeneza karelsko-svekofeska, jednak ograniczya si ona
wycznie do tworzenia acuchw grskich w dzisiejszych krajach Europy
Pnocnej. Na obszarze Afryki Zachodniej nie dziao si nic w tamtym okre
sie - kt zatem zatroszczy si o przemieszczenie pokadw w d o tak wiele
tysicy metrw? Poza tym stopie wypalenia paliwa, procesy technologiczne
oraz inne czynniki do dokadnie odpowiadaj warunkom, jakie s dzisiaj
wytwarzane w cinieniowych reaktorach wodnych"10.

OPUSZCZONE I ZATOPIONE

Dyskusj wok otoczonej tajemnic prastarej elektrowni jdrowej w Oklo

mona nazwa kontrowersyjn". Podobnie jak doktor Johannes Fiebag, autor tej
ksiki rwnie skania si ku tezie o sztucznym pochodzeniu elektrowni, ktre
naley przypisa nieznanym przybyszom w zamierzchych pradziejach Ziemi.
W nieskoczenie dawnych czasach na bardzo modej, trzeciej planecie nie
wielkiego Ukadu Sonecznego, usytuowanego na obrzeach jednej ze spiral
Drogi Mlecznej, wyldowaa zaoga pozaziemskiej, midzygwiezdnej wyprawy
kosmicznej. By moe badawcza ciekawo sprowadzia tu tych astronautw.
Prawdopodobnie pojawia si potrzeba dostarczania przez duszy okres duych
iloci energii. Przybysze zbudowali wic potn elektrowni jdrow wykorzy
stujc istniejce tu zasoby surowcowe. Nie musieli przy tym obawia si narae
nia ycia potencjalnych mieszkacw planety - albowiem ycie na Ziemi dopiero
si zaczynao - byy to prymitywne jeanoKomorKowce, Ktre przez nastpne
1,5 miliarda lat nie opuszczay wodnego rodowiska. W ramach dugofalowego
eksperymentu tam, gdzie byo to moliwe, pooono podwaliny pod powstanie
przyszej biosfery modej planety7, jednak ta ostatnia teza jest wycznie jedn
z hipotez spord wielu innych.
By moe oni" przybyli tu ponownie. Albowiem osobliwe i niepojte z punk
tu widzenia naszej konwencjonalnej wiedzy artefakty, ktre raczej nie pochodz
z tego wiata, do czsto s odkrywane na naszej planecie...
Wtpi, czy kiedykolwiek zdoamy wyjani, co wydarzyo si rzeczywicie
w okolicy Oklo przed niemal 2 miliardami lat. Nie zamierzam jednak ukrywa
przed czytelnikami tego, co si stao w ostatnich latach z reaktorami w Gabonie.
W maju 1997 roku na amach czasopisma Natur" kilku europejskich na
ukowcw zwrcio si do opinii publicznej z dramatycznym apelem. Reakto
ry dokadnie badane od 1972 roku znalazy si nagle, wszystkie bez wyjtku,
w powanym zagroeniu, przede wszystkim za odkryty w 1986 roku w Ban
gombe, w odlegoci 30 kilometrw od Oklo, gdy planowano tam wtedy roz
poczcie eksploatacji zoa. Do tamtego momentu pozostawa nietknity, pomi
nwszy kilka prb wierce. Autorzy artykuu w Natur" dali kategorycznie
od czynnikw decyzyjnych ze sfery nauki, gospodarki i polityki, eby przynaj
mniej ten jeden reaktor objto ochron. Wzili rwnie powanie pod uwag
propozycj uiszczenia zapaty wspomnianemu ju konsorcjum COMUF w wy
sokoci okoo 20 milionw frankw francuskich (nieco ponad 3 miliony euro)
jako zadouczynienie za utrat spodziewanych zyskw (kwota jeszcze do ze
brania). W ten sposb przedsibiorstwo, zajmujce si pozyskiwaniem paliwa
jdrowego, w ktrym wikszociowe udziay posiaday skarb pastwa Gabonu
oraz spka francuska - argumentowano dalej - mogoby zrezygnowa z eksplo
atacji z uranu w Bangombe11.
W kocu jednak udao si to nawet bez finansowego wsparcia ze strony tych,
ktrzy zgodnie z planem mieli stanowi ostatni desk ratunku. Na posiedze
niu rady nadzorczej COMUF 12 grudnia 1997 roku podjto decyzj o rezygnacji
z eksploatacji uranu w Bangombe, co oznaczao ocalenie odkrytego w ostatniej
kolejnoci pradawnego reaktora12.
Niestety, pozostaych 14 reaktorw - usytuowanych w kopalni Oklo - znik
no, chocia nie prowadzi si ju w ich pobliu eksploatacji uranu. Dwudzie
stego trzeciego grudnia 1997 roku, zaledwie dwa tygodnie po podjciu decyzji
o zachowaniu Bangombe, COMUF wstrzymao rwnie wydobycie rudy uranu
w Oklo. Ceny uranu na rynku wiatowym spady, powoli za wyczerpywane na
dajce si do eksploatacji pokady rudy uranu nie obiecyway osigania dalszych
zyskw. Miao to brzemienne skutki: COMUF wyczyo pracujce w kopalni
pompy oawaamajce. racnowcy owiadczyli wtedy, e w cigu trzech lat wody
gruntowe zalej i wypeni cae wyrobisko powstae w rezultacie wydobywania
urobku. Dzisiaj powstae w tym miejscu jezioro ukrywa najwiksz tajemnic
Czarnego Ldu.
Pozosta tylko jeden z opisanych powyej reliktw, ktre zarwno wrd la
ikw, jak i fachowcw wzbudziy tak daleko sigajc dyskusj. Przedstawiciele
konserwatywnej nauki z mozoem powoywali si w niej na zbiegi okoliczno
ci", poniewa zawsze znajd si rzeczy, ktre nie powinny istnie, poniewa ist
nie nie mog. x --

UPIORNE CIENIE

Inny kontynent - mwic dokadnie, subkontynent indyjski - rwnie nosi la

dy dokonywania tam niegdy rozszczepiania jder atomowych. Nie maj te lady
wprawdzie tak sdziwego wieku, jak relikty z afrykaskiego Oklo, lecz s na tyle
pradawne, e mieszkacw naszej planety trudno uzna za ich wytwrcw.
S to lady - take w przeciwiestwie do prastarej elektrowni atomowej
w Gabonie - ktre pozwalaj wnioskowa o niszczycielskim uyciu technologu
nuklearnej.
Na obszarze, ktry obejmuje Indie, Pakistan, zachodnie Chiny, a take w Ira
ku, archeolodzy natrafili na powtarzajce si regularnie zeszklone pokady za
czynajce si od okrelonej gbokoci. Stopione szkliwo majce zielon barw
jest podobne do zeszklonego piasku, jaki pozostawiy pierwsze prbne eksplozje
bomby atomowej przeprowadzone na pustyni w Nevadzie.
Wspomnianego ju ojca bomby atomowej, Jacoba Roberta Oppenheimera,
w trakcie dyskusji w 1952 roku studenci spytali, czy rzeczywicie bomba prbna
z Alamogordo, odpalona 16 lipca 1945 roku, bya pierwsza. Odpowied Oppen
heimera brzmiaa do zagadkowo: No c, tak. W kadym razie w nowszych
czasach"13. Z Indii, gdzie jeszcze spora cz regionw, zwaszcza pooonych
w strefie klimatu subtropikalnego, nie zostaa cakowicie przebadana, badacze
i podrnicy donosili o przejmujcych groz znaleziskach. Na przykad podr
nik nazwiskiem De Camp odkry ruiny, ktre nosiy lady tak ogromnego znisz
czenia przez ogie, e niemoliwe byo, by spowodowa je konwencjonalny po
ar. Kilka formacji skalnych wygldao wrcz tak, jakby zostao stopionych lub
wydronych jak cynowe pyty spryskiwane pynn stal. Owe ruiny miay znaj
dowa si na obszarze pooonym midzy rzek Ganges a pobliskim pasmem
grskim Radmahal. Jest to niezbadany jeszcze w duym stopniu region w Ben-
galu Zachodnim, niedaleko od granicy z Bangladeszem, wczeniej nazywanym
Pakistanem Wschodnim. Ca t okolic przecinaj dopywy oraz boczne odnogi
Gangesu. Przebrnicie przez ten teren moliwe jest wycznie w miesicach bez
opadu monsunowych deszczy. Przez reszt roku wysoki poziom wd udaremnia
wszelkie prby dotarcia tam. Mtne brunatne nurty przelewaj si przez delt
Gangesu i wpadaj do Zatoki Bengalskiej. Ponadto w wiecie miejscowej fauny
nie brak jadowitych wy oraz innych gronych stworze.
Nieco dalej na poudnie, jeszcze w czasach wielkoci Imperium Brytyjskie
go, oficer J. Campbell natkn si na podobne ruiny. Byy to lata 20. XX wieku.
Wag jego odkrycia jestemy w stanie poj w peni dopiero od czasu tragedii
Hiroszimy i Nagasaki. Na czciowo stopionej na szkliwo ziemi wewntrznego
dziedzica tych pozbawionych nazwy ruin widoczny by wyrany cie, przypo
minajcy zarys ludzkiej sylwetki14.
Wyjanienie tego zjawiska jest rwnie potworne, co ju nam znane. W znisz
czonej 6 sierpnia 1945 roku od wybuchu bomby atomowej japoskiej Hiroszimie
wadze miejskie urzdziy park pamici. W epicentrum dawnej eksplozji ocalao
kilka cian niemal nienaruszonych. Mona na nich dostrzec zarysy ludzkich syl
wetek - niewyrane kontury ludzi, ktrzy w uamku sekundy po prostu wyparo
wali. Trwao to jednak dostatecznie dugo, by do stojcej za nimi ciany dotara
odrobin mniejsza ilo energii wietlnej ni na ssiednie, niezasonite partie
muru.
Tak powsta - na tej samej zasadzie jak w technice fotograficznej - maka
bryczny obraz czowieka w milisekundzie jego mierci w atomowej poodze.
Rwnie inni podrnicy penetrujcy Indie skadali relacje, e w niedostp
nych rejonach subkontynentu odkrywali miasta zamienione w ruiny, ktre niemal
cakowicie pochona tropikalna dungla. Opisywali mury budynkw jako po
dobne grubym taflom krysztaw", uszkodzonym i przewierconym przez niezna
14
n si .

EKSPLOZJE JDROWE W STAROYTNYCH INDIACH

Jakie mroce krew w yach tajemnice skrywa przed naszymi oczyma po

chaniajca wszystko pierwotna dungla tego pooonego w poudniowej Azji
kraju? Jeli dungli udao si zatrze przed nami lady innych miejsc przypomi
najcych o tragedii w zamierzchych pradziejach, to pradawne eposy indyjskie
zawieraj zdumiewajco wiele wiadectw, bardzo wymownych.
aden inny kraj ani aden inny nard nie jest w stanie odwoywa si do
tak licznych i obszernych tekstw z zarania dziejw jak Indie oraz ich miesz
kacy. Nawet Stary Testament wydaje si zaledwie cienkim brewiarzem wobec
tego ogromu informacji. Te starohinduskie eposy to Mahabharata, Samarangan
Sudradhara, Yymaanika Shastra, by poda kilka tylko przykadw.
 Kiedy po raz pierwszy zapisano je w jzyku sanskryckim starych Indii, o ich
wieku ju kryy legendy. Wszystkie opowiadaj o obiektach latajcych, spra
wiajcych wraenie wytworw wysoko rozwinitej technologii, ktre wydaj si
pochodzi z dzie science fiction, a nie z epoki, w ktrej podre odbyway si
pieszo lub konno.
Znajdziemy w nich rwnie relacje o unicestwiajcej wszystko broni bo
gw", ktra jest wystrzeliwana z latajcych machin i dziesitkuje wroga w spo
sb, ktry nasuwa nam porwnanie ze wspczesn broni masowego raenia.
Jeszcze do niedawna te starohinduskie eposy postrzegano tak, jak w XIX wie
ku, kiedy to przetumaczono pierwsze fragmenty z sanskrytu na jzyk angielski.
Gorliwi, ale te nie wolni od uprzedze naukowcy z rnych dziedzin przystpili
do pracy z nastawieniem, e wycznie zachodnie cywilizacje czasw nowoyt
nych dysponuj wysokim poziomem wiedzy oraz wyrafinowan technologi.
Nadmiernie zadufani, komentowali strofy, w ktrych bya mowa o supernowo
czesnych, jak wynikao z tekstu, rodzajach broni, jako androny i brednie" albo
jako fragmenty, ktre mona pomin, albowiem zawieraj wycznie czyste
fantazje".
Co jednak powinni sdzi ludzie, ktrzy byli wiadkami zrzucenia dwch
bomb atomowych na dwa due japoskie miasta portowe w sierpniu 1945 roku,
unicestwione w uamku sekundy, kiedy czytaj o broni, jak przedstawiono
w tych prastarych strofach? W ksidze 5 Mahabharaty znajduje si drastyczny
opis uycia broni, ktra w nieodparty sposb przywodzi na myl koszmar Hiro
szimy i Nagasaki:

Soce zdawao si obraca po okrgu. Od aru, jakim razia ta bro, ziemia

nurzaa si w gorcoci. Sonie pony ywym ogniem i uciekay na olep
w panice. (...) Szalejce ognie powalay drzewa rzdami, niczym poar lasu.
(...) Konie i rydwany pady pastw pomieni; wszystko wygldao tak, jakby
przesza wszechogarniajca pooga. Tysice wozw ulego zniszczeniu, po
tem na ziemi opada gboka cisza. Rozciga si przeraajcy widok. Ciaa
polegych byy znieksztacone na skutek potwornego gorca, nie przypomi
nay ju wcale ludzi. Nigdy wczeniej nie widzielimy tego rodzaju budzcej
groz broni i nigdy przedtem nie syszelimy o tego rodzaju broni. (...) Jest
niczym promienista byskawica, niszczycielski zwiastun mierci, ktry zamie
nia w popi wszystkich krewnych Vrischni i Andhaka. Zwglone ciaa byy
nie do rozpoznania. Tym, ktrzy uszli z yciem, wypady wosy i paznokcie.
Wyroby garncarskie rozpaday si bez powodu, ptaki, ktre przeyy, zrobiy
si biae. Po krtkim czasie ywno staa si trujca. Z nieba pad grom i za
15
mieni si w py .
 W innym miejscu tego eposu natrafiamy na opis zastosowanej ju broni o na
zwie agenya, ktra jest przedstawiona bardzo podobnie, chocia jeszcze bardziej
dramatycznie:
Rozleg si jeden jedyny wystrza, w ktrym skupia si moc caego wszech
wiata. Rozarzony do biaoci sup dymu i pomieni, tak jasny jak dziesi
tysicy soc, unis si w penym blasku. Bya to nieznana bro, elazny to
pr pioruna i kolosalny zwiastun mierci, ktry zamieni w popi cae plemi
Vrischni i Andhaka. Ciaa byy do tego stopnia spalone, e nie dao si ich
rozpozna. Wypady im wosy i paznokcie, gliniane wyroby rozpaday si bez
przyczyny, za ptaki przebarwiy si na biao15.

W obliczu takich scen przychodz nam spontanicznie na myl budzce trwo

g odkrycia podrnikw i poszukiwaczy przygd. Jak ju wspomniano wcze
niej, gsta tropikalna dungla skrywa pod baldachimem lici naprawd potworne
tajemnice.

RADIOAKTYWNE LADY

Na szczcie nie wszystkie lady, ktre mog potwierdzi prawdziwo treci

starohinduskich mitw o bogach, zaginy w maskujcym wszystko biotopie lasu
deszczowego. Nadszed czas ich ponownego odkrycia. Dwa wiele obiecujce tro
py prowadz do innej czci Indii - do Kaszmiru, koci niezgody midzy Indiami
a Pakistanem, mocarstwami atomowymi dysponujcymi supernowoczesn broni
jdrow.
Z powodu eksponowanego pooenia i bliskoci Himalajw, kolosalnego a
cucha grskiego, Kaszmir bywa nazywany azjatyck Szwajcari. Denia niepod
legociowe oraz spory graniczne z ssiadujcymi Pakistanem i Chinami zakca-
jjednak idyll przedgrza omiotysicznikw z pasma Karakorum. W indyjskiej
czci Kaszmiru miasta Dammu i rinagar - to drugie podczas gorcych miesi
cy - dziel si obowizkami stolicy stanu, ktry nosi oficjaln nazw Dammu
i Kaszmir.
Niedaleko od rinagaru, ktry z powodu licznych przecinajcych go kanaw
znany jest take jako Wenecja Wschodu, znajduj si witynie Parhaspur i Ma-
rand. Oba miejsca sju tylko ruinami, lecz zwaszcza to pierwsze budzi groz.
Porodku witynnego zaoenia znajduj si szcztki piramidy, ktra przypo
mina paskie na szczycie piramidy schodkowe Majw z pooonego w Ameryce
rodkowej pwyspu Jukatan. Do dzi wida wyranie dolne tarasy budowli.
Jednak w obrbie wielu kilometrw wok tych ruin mona odnie wrae
nie, e miejsca te dowiadczyy niszczycielskich bombowych nalotw. Upyw
czasu nie byby w stanie spowodowa tak ogromnych spustosze. Tylko eksplo
zja o potnej mocy moga pozostawi po sobie tak rozlege rumowisko.
Czy bya to eksplozja jdrowa? Czy istniej wskazwki usprawiedliwiajce
tego rodzaju przypuszczenie?
Erich von Daniken, szwajcarski badacz bogw i wolnomyliciel, w minio
nych latach wielokrotnie odwiedza ruiny wity Marand i Parhaspur. By wy
posaony w licznik Geigera-Miillera do mierzenia poziomu promieniowania
radioaktywnego. To, co udao mu si odkry w trakcie wizji lokalnych w tych
ponurych miejscach, opisa w bestsellerze Beweise (Dowody):

Penetrowalimy teren metr po metrze. Nagle na przedueniu linii bramy gw

nej licznik zacz wibrowa jak szalony. Przez kilka sekund w suchawkach
rozbrzmiewao gone, nieprzyjemne dla ucha trzeszczenie. Wrciem z przy
rzdem do punktu wyjcia. Zjawisko powtrzyo si przy ponownym przej
ciu, dokadnie w tym samym miejscu. Obszar radioaktywnego promieniowa
nia mia szeroko 1,5 metra. Jaka bya jego dugo? Powoli przesuwaem
si w lewo i prawo pod ktem prostym. Trzaski w suchawkach nie ustaway,
chocia byy nieregularne i na chwil nawet cakiem ucichy. Wydawao si,
e instrumenty pomiarowe dostay obdu. Posugiwaem si zestawem prze
nonym z monitorem typu TMB2.1 firmy Miinchner Apparatebau. Aparatura
ta suy do pomiaru i kontrolowania poziomu promieniowania alfa, beta, gam
ma oraz promieniowania neutronowego. Zredukowaem liczb wpadajcych
promieni na pidziesit cz sekundy. Nastpia niewielka zmiana. W okre
lonych miejscach jednak wskazwka trzymaa si uparcie na kocowym za
kresie podziaki16.

Wskazania przyrzdu byy jeszcze bardziej wyrane, kiedy Erich von Dani
ken i jego towarzysze przystpili do badania wacego wiele ton bloku skalnego,
obrobionego z tak precyzj i mona go byo niemal uzna za wspczesny blok
z lanego betonu (obrobione w ten sposb struktury spotyka si poza tym w duej
liczbie w osadach Tiahuanaco oraz Puma-Punku nad jeziorem Titicaca w wysokich
Andach w Boliwii). Boczny wymiar bloku wynosi 2,80 metra, wysokoci nie dao
si okreli, poniewa fundament tkwi gboko w ziemi. W pobliu bloku wska
zwka licznika Geigera-Miillera reagowaa ze szczegln ywioowoci.
Wszystko to rozgrywao si w ruinach wityni Marand w odlegoci okoo
30 kilometrw od rinagaru. Kilka dni potem van Daniken z dwjk archeologw
uda si na teren ruin wityni Parhaspur, te pooonej niedaleko od rinagaru.
Tam uzyskano podobne wyniki w przypadku trzech kamiennych blokw - ude
rzajco podobnych do wspomnianego kamiennego prostopadocianu z Marand.
Licznik Geigera-Miillera reagowa z t sam gwatownoci.
 Erich von Daniken przypuszcza swego czasu, e by moe w ziemi znajduj
si radioaktywne rudy; pniej udao si znale y z rud uranu. Jednake te
pokady zawieray uran w ilociach, jakie mogy stanowi stenie wyraone co
najwyej w promilach. Przyrzdy pomiarowe rwnie nie reagoway z tak y
wioowoci jak zaobserwowano w Parhaspur i Marand. Na tej podstawie uwa
am, i nie da si wykluczy, e opisane tu ruiny wity byy kiedy widowni
nuklearnej zagady, ktrej szczegy byy do tego stopnia przeraajce, e w naj
prawdziwszym sensie tego sowa w niezatarty sposb wywary ogniste pitno na
mitach i przekazach tej czci wiata.
Powinnimy wystrzega si lekkomylnego wkadania takich opowieci mi
dzy bajki, pomni wypowiedzi o niegdysiejszej obecnoci pozaziemskiej inteli
gencji oraz ojej zaawansowanej, wysoko rozwinitej technologii.
 2
NIERDZEWNY METAL
MADE IN INDIA"

NIEMOLIWE ARTEFAKTY Z NIEMOLIWYCH STOPW

wiat peen jest nierozwizanych zagadek, niektre z nich

s bardziej niezwyke, ni mona to sobie wyobrazi.
Charles Fort (1874-1932), amerykaski pisarz

ndie, w ktrych odkryto niezaprzeczalne lady, e przed niezliczonymi tysi

I cami lat stay si aren, na ktrej bogowie toczyli przeraajce wojny przy
uyciu broni atomowej, s rwnie miejscem, gdzie mona spotka jeszcze inne
niewiarygodne relikty przeszoci. Subkontynent szykuje badaczom sporo nie
spodzianek. Aby si na nie natkn, nie trzeba -jak w przypadku zeszkliwionych
ruin w penej wy dungli porastajcej nieustannie zalewan wodami delt Gan
gesu - przedziera si przez niedostpny region zajmujcy powierzchni 3,2 mi
liona kilometrw kwadratowych.
Niezwyky obiekt znajduje si w stolicy Indii, Delhi. Ma ona histori rwnie
zmienn i pen niezgbionych tajemnic. Podpisano cznie dziesi aktw za
oenia miasta, zanim stao si ono dzisiejsz nowoczesn metropoli ktrej bu
dow zainicjowali w 1911 roku Anglicy na terenach majcych za sob dug hi
stori. Powstaway tam osiedla, ktre nie rozwijay si jednak, jak w Europie, jako
przedmiecia zgrupowane wok historycznego centrum miasta. Nad brzegiem rze
ki Jamuny pojawia si za kadym razem cakowicie nowy organizm miejski obok
nagle opuszczonego zespou zabudowa, odlegego o zaledwie kilkaset metrw.
Stanowi to wytumaczenie faktu, e dzisiaj na obrzeach Delhi niemal wszdzie
mona natrafi na rozlege ruiny wczeniejszych zabudowa i osiedli.
Co najmniej 1000 lat przed nasz er na terenach wspczesnego Delhi ist
niaa ju pierwsza ludzka sadyba o nazwie Indraprastha. Wzmiank o niej za
wiera wielki narodowy epos Mahabharata, w ktrym znajduj si te niebu-
dzce wtpliwoci opisy zastosowania broni jdrowej masowego raenia (patrz
rozdzia 1). Moliwe jest oczywicie, e ta pierwsza osada miejska istniaa ju
znacznie wczeniej ni 1000 lat przed nasza er, poniewa przekazywane po
cztkowo w tradycji ustnej wersy Mahabharaty odnosz si do wczeniejszych
okresw, ktrych datowanie jest jednak trudne. W tamtych legendarnych cza
sach czonkowie rodw Kaurava i Pandava toczyli midzy sob walki, ktre za
koczyy si bitw trwajc 18 dni. Walna rozprawa zakoczya si totaln klsk
rodu Kaurava15.

2 0 0 0 LAT PRZERWY

Poza t wzmiank w pradawnym narodowym eposie Hindusw nigdzie nie

natrafimy na zapiski o Indraprastha. Mona nawet odnie wraenie, e pierw
szy zesp miejski bdcy prekursorem Delhi przesta istnie w okresie od okoo
1000 lat przed nasz er do 1000 roku naszej ery, przez dugich 2000 lat bowiem
nigdzie o nim nie wspominano. Jedynym, chocia take porednim zabytkiem
z czasw Indraprashty, jest twierdza Purana Qila, ktra wszelako zostaa zbudo
wana duo pniej, podczas wznoszenia Dinpanah na szcztkach miasta sprzed
naszej ery.
Dopiero w 1052 roku naszej ery nad brzegami Jamuny powsta ponownie
sprawnie funkcjonujcy zesp miejski. Miasto Lalkot zostao wymienione w in
skrypcjach wyrytych na elaznej kolumnie, o ktrej niezwykych cechach bar
dziej szczegowo opowiem nieco dalej. Kolumna ta wci istnieje i kryje w so
bie techniczne sekrety. Okoo 1160 roku Lalkot poddano zakrojonej na szerok
skal rozbudowie, jednoczenie nadajc mu now nazw Raj Pithora.
W niecae 30 lat pniej Raj Pithora lego w gruzach. Nadeszli nowi wadcy, Ara
bowie, a wraz z nimi islam. Pniejsze Delhi przez par lat nosio nazw Qut'b lub
Kutub, nadan od imienia Qut'b ut din Abaka, byego niewolnika, ktry po wyzwole
niu rozpocz karier wojskow i jako wdz podbi znaczne obszary Indii.
Take i to miasto - jake by mogo by inaczej - nie przetrwao dugo. Po
nim zbudowano miasto Siri, ktre po krtkim czasie rwnie opuszczono. Jego
pozostaoci do dzi znajduj si na terenach poronitych tropikalnym lasem
i s coraz trudniej dostpne. Stanowi cz budzcego trwog miasta duchw.
I tu mona rozpozna zeszklenia, ktre s widoczne w rozrzuconych po innych
czciach kraju ruinach, gdzie bez cienia wtpliwoci w zamierzchych czasach
szalaa pooga atomowej zagady. Jeszcze krcej istniao kolejne miasto. Mimo
nowoczesnych zaoe urbanistycznych twr o nazwie Tughlaqabad nie przetrwa
nawet 10 lat. Z przyczyn, ktrych nie da si ju dociec, mieszkacy opucili mia
sto na zawsze, w cigu jednej nocy. Podobnie jak Siri, take Tughlaabad uchodzi
dzisiaj za miejsce przeklte. Prno by szuka tej nazwy w przewodnikach tury
stycznych, rwnie mieszkacy Nowego Delhi wzdragaj si przed postawieniem
stopy w ruinach zakltego miasta.
Miasto numer siedem - Jahanpana- byo porzucane nawet dwukrotnie i jest
dzisiaj w przewaajcej czci zabudowane przez wspczesn stolic. Jako nastp
ne w 1351 roku powstao Firozabad, nazwane tak od imienia sutana Szaha Firoza.
Wznis on na najwyszym tarasie swojego paacu dwie kolumny upamitniajce
legendarnego cesarza pnocnych Indii, Aiok (273-233 p.n.e.). Wyryto na nich
14 artykuw liberalnej konstytucji autorstwa cesarza-mdrca i czowieka miuj
cego pokj. Przepojone postpowym duchem nawizuj do Deklaracji Praw Czo
wieka, ktra wwczas stanowia utopi z odlegej przyszoci.
Jako kolejne pojawio si miasto Dinpanah. Wzniesiono je na fundamentach
pierwszej osady Indraprashta i ukoczono w 1540 roku. Do dzi zachowa si
jego fort Purana Qila. Miasto numer 10 nosio trudn do wymwienia dla Eu
ropejczykw nazw Szahdahabad i istnieje do dzisiaj jako Stare Delhi, bdce
najstarsz czci obecnej stolicy Indii. Spord innych zaoe urbanistycznych
zachoway si tam nieliczne ruiny, reszta obrcia si w proch17.
I wreszcie Brytyjczycy, ktrzy rzdzili Indiami jako koloni a do przywrce
nia temu krajowi niepodlegoci 15 sierpnia 1947 roku, po 1911 roku zbudowali
Nowe Delhi, na poudnie od Starego. Miasto, zoone z tych dwch wyranie r
nicych si czci, jest siedzib rzdu wspczesnych Indii, a zarazem terytorium
zwizkowego Delhi, od ktrego wywodzi si jego nazwa.
Kryje te w sobie fascynujcy relikt, ktry jest wprawdzie sensacyjny z tech
nicznego punktu widzenia, ale, jak o tym miaem okazj si przekona, nie jest
wcale jedynym tego rodzaju obiektem na subkontynencie indyjskim.

TAJEMNICZA KOLUMNA Z ELAZA

Nieulegajckorozji kolumn z elaza w Delhi, o ktrej pisze Erich von Dani-

ken w debiutanckich Wspomnieniach z przyszoci, bez przesady mona uzna za
jeden z najbardziej zagadkowych artefaktw naszego wiata18. Pniej szwajcarski
autor bestsellerw, ktrego pogldy wzbudzaj kontrowersje, zrewidowa wpraw
19
dzie przedstawionprzez siebie ocen , lecz nadmiar samokrytyki by raczej zbd
ny. Dzisiaj wiemy duo wicej o tym niezwykym obiekcie dziki dokadnym
badaniom, co pozwala w bardziej uzasadniony sposb stwierdzi, e jego istnienia
nie da si pogodzi z nasz konwencjonaln szkoln wiedz o technice staroytno
ci. Kolumna liczy bowiem co najmniej 1500 lat, a moe nawet 2000.
Czytelnikom, ktrzy jeszcze o niej nigdy nie syszeli, przedstawi krtki opis
owego obiektu. Na wewntrznym dziedzicu meczetu Kuwwat al-Islam [Potga
islamu] - tam, gdzie niegdy byo miasto Qut'b - stoi kolumna wysokoci pra
wie 7 metrw, wykonana z kutego elaza (fot. 4). Mimo wilgotnego i gorcego
klimatu nie ulega ona korozji, czyli nie zostaa pokryta rdz. Od padziernika do
kwietnia panuje w Delhi pogoda znona nawet dla mieszkaca Europy rodko
wej, jednak w pozostaej czci roku, podczas monsunowego lata, leje dosownie
jak z cebra. Dzielnice starego miasta pokrywaj si wtedy pokadami bota. Kiedy
soce wyziera zza chmur, miasto przeistacza si w saun. Wilgotno powietrza
osiga poziom, przy ktrym wszystko, co elazne, zaczyna zera rdza. Take ko
lumna powinna ju dawno pa pastw tlenku elaza i na wskro przerdzewie.
Jeli porwna si, jak nieubaganie dziaa czas w przypadku najgrubszych nawet
luf armatnich z dwch ostatnich wojen wiatowych, to po kolumnie z Delhi nie
powinien pozosta ju aden lad.
Mieszkacy Delhi wierz, e w kolumnie tkwi cudowne moce. Mokre od
potu donie dotykay jej przez wiele minionych stuleci. Ju sama wypocona sl
powinna mie niszczycielski wpyw na elazo. Nic podobnego. W miejscach naj
czciej dotykanych metal wyglda jak polerowany20.
Obiekt staje si jeszcze bardziej zagadkowy, gdy poznamy wyniki analizy
chemicznej. Badanie przeprowadzone przez brytyjskiego naukowca sir Roberta
Hedfielda wykazao, e metalowy sup zawiera ponad 99% czystego kutego ela
za. Szczegowy skad kolumny jest nastpujcy:
elazo 99,72% krzem 0,046%
fosfor 0,114% siarka 0,006%
wgiel 0,080%
oraz rozmaite inne pierwiastki ladowe, ktrych sumaryczny udzia wynosi
0,034%17.
Wytworzenie elaza o tak wysokiej czystoci sprawioby ogromne trudno
ci nawet wspczesnym metalurgom. Jak zatem udao si to nieznanym rze
mielnikom, ktrzy wykuli kolumn 1500 lub nawet 2000 lat temu? Niektrzy
uczeni uwaaj, e tak czysto uzyskano dziki zastosowaniu duych iloci
wgla drzewnego w procesie wytapiania. Nie jestem wprawdzie metalurgiem,
lecz przypuszczam, e w takim przypadku zawarto wgla musiaaby by nie
porwnanie wysza ni znikomo mae 0,080%, jak wykazaa analiza skadu
chemicznego.
 SKD SI WZIA?

Podobnie jak z wglem przedstawia si sprawa z innym pierwiastkiem, kt

rego zawarto w kolumnie jest znikomo maa, co potwierdzia analiza. Profesor
Ramamurthy Balasubramaniam, mieszkajcy w USA uczony indyjskiego pocho
dzenia, wysun w 2002 roku hipotez, e na kolumnie wytworzya si warstwa
ochronna samoczynnie naprawiajca uszkodzenia", dziki wysokiej zawartoci
fosforu. Nasuwa si tylko pytanie, dlaczego w uczony mwi o wysokiej zawar
toci fosforu, skoro z analizy wynika, e jest go zaledwie 0,114%?
Zdaniem profesora Balasubramaniama take suchy klimat Delhi miaby by
dodatkow przyczyn niewystpowania procesu rdzewienia21.
Sucham? Czyby ten uczony nie pamita, e jego ojczyzna jest pooona
w strefie klimatu monsunowego? Takie warunki atmosferyczne panuj na wik
szoci terytorium Indii, nie tylko w Delhi. W miesicach midzy kocem kwiet
nia a pocztkiem padziernika wszystkie uliczki Starego Delhi w krtkich prze
rwach midzy ulewami paruj i unosi si w nich wilgo niczym w cieplarni.
Gatunek elaza o czystoci, z jak mamy do czynienia w przypadku kolum
ny z Delhi, w dosownym znaczeniu pochodzi nie z tego wiata. Jego rdem s
meteoryty, ktre co prawda kadego dnia w licznych zaktkach naszej planety
spadaj z nieba, lecz przenigdy ich ilo nie wystarczyaby do wzniesienia owej
kolumny. Jak ju wspomniano, mierzy ona 7 metrw wysokoci, nie uwzgld
niajc czci wkopanej w ziemi. Jej ciar wynosi sporo ponad 6 ton, natomiast
spadajce na Ziemi meteoryty wa najczciej zaledwie kilka gramw, bardzo
rzadko z nieba spada kilkukilogramowy meteoryt. Kryje si za tym banalna przy
czyna-najczciej ulegaj one po prostu spaleniu w trakcie przechodzenia przez
ziemsk atmosfer. Powtrzmy zatem raz jeszcze: skd si wzia i dlaczego si
nie ulotnia?
O tym, e za powstaniem kolumny moe kry si zaawansowane technicz
ne know-how, wiedziano ju ponad 150 lat temu. W poowie XIX wieku brytyj
ski uczony sir Artur Cunnigham przemierza Indie wzdu i wszerz na zlecenie
Archaeological Survey of India, w celu zarchiwizowania znaczcych historycz
nych budowli i obiektw. Jego uwag zwrcia zwaszcza odporna na rdz ko
lumna, ktr uzna za jeden z najbardziej osobliwych monumentw Indii.
Wielkie wraenie musia na nim wywrze fakt, e sup wykonano z jednego
tylko bloku surowca, co czynio zagadk zwizanz jej pochodzeniem jeszcze trud
niejsz do odgadnicia. Cunnigham nie omieszka da wyraz swemu zdumieniu:

Znamy wiele obiektw wykonanych z metalu, ktre powstay w czasach sta

roytnych - taki by na przykad kolos z Rodos (jeden z siedmiu cudw wia
ta). Wszystkie te monumentalne obiekty zostay wykonane z pojedynczych
 segmentw, ktre nastpnie poczono, natomiast kolumna z Delhi to jeden
lity blok metalu22.
W opinii indologw delhijski sup budzi fascynacj nie tylko z powodu szcze
glnego skadu chemicznego i do dzisiaj niewyjanionego pochodzenia. Ju od
dawna interesowano si te historycznie wanymi inskrypcjami, ktre go pokry
waj. Omawiajc 10 miast poprzednikw Delhi, wspomniaem o miecie Lalkot.
Jego powstanie w 1052 roku naszej ery, po ponad 2000 lat trwajcej niewyjanio
nej luki w istnieniu na owym terenie jakichkolwiek osad, zostao potwierdzone
inskrypcjami wyrytymi na kolumnie.
Oprcz tych informacji z 1052 roku na odpornej na rdz kolumnie znajduj
si jeszcze inne przekazy. Najstarszy z nich nie zawiera konkretnych dat. Wyni
ka z niego, e wadca imieniem Chandra kaza wznie t kolumn na wzgrzu
o nazwie Wisznupad jako wyraz wielkiej czci dla boga Wisznu - z tym gwnym
bstwem hinduizmu spotkamy si jeszcze przy omawianiu przedhistorycznych
lotw kosmicznych. Badacz Indii i wybitny znawca sanskrytu Franz Batz przy
puszcza, e chodzi tu o gr sw- w jzyku sanskryckim wyraz pada oznacza
zarwno stop", jak i promie". Nazw wzgrza interpretuje nastpujco: na
stopie Wisznu wzniesiono promie skierowany ku niebu"22.
Wspomnianym w inskrypcji wadc jest prawdopodobnie Candragupta II
(375-413 n.e.). Przemawiajza tym zarwno liczne podboje, jakich dokona, jak
i styl pisma, ktrego charakter, bez ryzyka popenienia bdu, daje si datowa na
czasy panowania dynastii Guptw. Z samej inskrypcji nie wynika wszak jedno
znacznie, e Candragupta II by tym, ktry wyda polecenie wzniesienia kolum
ny. Mona te zaoy, e zdoby kolumn jako wojenne trofeum i kaza umieci
j na wspomnianym wzgrzu Wisznupad. W takim przypadku kolumna mogaby
by znacznie starsza.

LOTY KOSMICZNE Z GARUD

Niektrzy indyjscy uczeni wysunli te przypuszczenie, e obelisk mg kie

dy sta w staroytnym miecie Indraprastha, zbudowanym wedug ostronych
szacunkw okoo 1000 roku p.n.e. Jednak hipotezy tej nie potwierdzaj dotd
adne poszlaki. Rwnie pytanie, gdzie mogoby znajdowa si owo owiane ta
jemnic wzgrze Wisznupad, na ktrym pierwotnie postawiono kolumn, wci
pozostaje bez odpowiedzi. To kolejny nieodgadniony sekret monumentu.
W niektrych hinduskich tekstach powtarza si informacja, e niegdy ko
lumna bya zwieczona figur mitycznego boskiego ptaka, Garudy. Nie mona
tego wykluczy, poniewa na szczycie elaznego obelisku rzeczywicie znajduje
si maa platforma z nawierconym otworem, na ktrej mg by ustawiony - dzi
zaginiony - posg ptaka Garudy zwieczajcy kolumn18.
Z Garud te wie si tajemnicza historia. W mitologii Indii Garuda jest
wadc wszystkich ptakw. Przedstawiano go w postaci skrzydlatego czowieka
o gowie ora. Bg Wisznu, ywiciel i obroca wiata, uczyni z niego swojego
wierzchowca.
Garudzie przypisywano nadzwyczajne przymioty. Odznacza si wysok in
teligencj i dziaa z wasnej inicjatywy. Prowadzi wojny i bombardowa z po
wietrza swoich wrogw. Mia bia gow, czerwone ciao, a jego skrzyda mieni
y si zotem. Gdy potny Garuda zaopota skrzydami, zaczynaa dre ziemia.
Odbywa te podre w kosmosie.
Oprcz tego ywi nienawi do nagw - istot na poy ludzkich, na poy w
owych - ktre pojmay jego matk imieniem Winata w rezultacie przegranego
przez Garud zakadu. Nagowie obiecali uwolni Winat w zamian za czar nek
taru, napoju bogw, ktry zapewnia niemiertelno.
Garuda na wszelkie sposoby stara si speni postawiony warunek. Nektar
bogw, jakiego od niego zadano, mona byo zdoby wycznie na wysokiej
grze, ktr otaczao morze pomieni. Mimo to nawet w tak beznadziejnej sytu
acji wadca ptakw nie odstpi od swoich planw. Wedug mitu Garuda wypi
z rzek tak duo wody, ktr napeni swoje ciao, e zdoa zrobi wyrw w cia
nie ognia. Gdy szykowa si do wyldowania, na drodze stany ziejce pomie
niami we. Lecz i tym razem w sukurs przyszed mu wrodzony spryt: wznis na
ziemi tumany kurzu, przez co we nie mogy go dostrzec.
Nastpnie zrzuci z powietrza na we Boskie jaja", ktre rozryway na
strzpy atakujce go zajadle gady - by to atak z powietrza w zamierzchych
czasach".
Gdy mny Garuda szczliwie oswobodzi matk Winat z niewoli wrogich
wy, wyruszy w podr na Ksiyc. Ziemskim satelit wadali jednak obcy bo
gowie, ktrzy nie byli nastawieni przyjanie wobec Garudy. Podjli przeciw nie
mu zaarty bj, wkrtce jednak pojli, e ich bro nie czyni Garudzie adnej
krzywdy. Ostatecznie zaproponowali mu kompromis. Wadca ptakw zyska nie
miertelno i bdzie odtd suy bogowi Wisznu jako wierzchowiec. Od tamtej
pory Wisznu, Wszystko Przenikajcy", podruje na grzbiecie Garudy po niebo
skonie, jak o tym mwi mitologia ludw indyjskich23,24.

PODR w NIEZNANE

Do mitycznego Garudy odwouj si dzi indonezyjskie linie lotnicze o tej sa

mej nazwie, nawizujc do penych chway czynw bohaterskiego boskiego ptaka.
Przeniemy si jednak ponownie do wspczesnych Indii. Oprcz tej znanej del-
hijskiej istniej rwnie inne dawne nierdzewne kolumny z elaza, ktre prze
trway mimo niesprzyjajcych warunkw klimatycznych.
Wspomniany ju Franz Biitzt ekspert w sprawach dotyczcych Indii, od kilku
lat naley do grona moich przyjaci. Jemu wanie zawdziczamy wiedz o e
laznych obeliskach z zamierzchej historii Indii, ktre take wykazuj niedajce
si wytumaczy waciwoci. Wrd nich jest kolumna wielkoci i ciarem
znacznie przewyszajca obelisk z Delhi. Jak dotd, jest to najwikszy na wiecie
artefakt wykuty z jednego kawaka elaza.
Wiosn 2005 roku Franz Batz po raz kolejny podrowa po Indiach. Czo
wiek ten zawsze poda tropem nieodkry ty eh jeszcze miejsc i artefaktw, dlatego
omija miejsca znane i sawne. Na podstawie dwch - obecnie ju prastarych" -
publikacji z przeomu XIX i XX wieku25-26, a take opierajc si na wskazwkach
naocznego wiadka z Indii, dowiedzia si, e w miasteczku Dhar powinna znaj
dowa si jeszcze jedna kolumna z elaza, ktra mimo wilgotnego i gorcego kli
matu nie wykazuje nawet ladu rdzy na swojej powierzchni. Gdy Franz Batz na
trafi ponadto na prac Niemca, ktry spdzi w Indiach wiele lat27, a w 1995 roku
zajmowa si nieznanym dotd obeliskiem jako specjalista w dziedzinie stali
i techniki spawania, nie mia cienia wtpliwoci, e musi wybra si do miastecz
ka Dhar. Najwaniejsze pytanie brzmiao jednak: Gdzie ley ta miejscowo i jak
mona tam dojecha?
Bogowie pitrzyli przed nim nieoczekiwane przeszkody, by jego zamiar spa
li na panewce. Dhar znane jest garstce wtajemniczonych osb; rwnie oficjalne
przewodniki turystyczne indyjskiego stanu Madhja Prade nie wspominajnawet
jednym sowem o tej miecinie. Na domiar zego miejsce to stao si w ostatnim
czasie orodkiem zamieszek i niepokojw. Dochodzi tu regularnie do gwatow
nych star midzy wyznawcami hinduizmu a muzumanami. Fanatycy po obu
stronach zwalczaj si nawzajem zaciekle i bez pardonu. Gdy napicie midzy
obiema grupami wyznaniowymi ulega eskalacji, policja i wojsko zajmuj mia
steczko i natychmiast je izoluj. Zakaz wstpu w szczeglnoci obowizuje cu
dzoziemcw.
Tak wanie byo wiosn 2005 roku. Okolicznoci absolutnie nie sprzyjay
ogldzinom tajemniczego artefaktu na miejscu. W Mandu, miecie oddalonym
od Dhar o okoo 35 kilometrw, takswkarze stanowczo wzbraniali si zawie
pasaera do wstrzsanego rozruchami miasteczka. Regularna komunikacja auto
busowa rwnie zostaa wstrzymana, poniewa siy bezpieczestwa obawiay si,
e do spodziewanych ekscesw docz kolejni wichrzyciele, ktrzy dojad z ze
wntrz. Po dugotrwaych targach i negocjacjach Franz Batz znalaz w kocu tak
swkarza, ktry zgodzi si tam z nim pojecha, poniewa przy okazji zamierza
zobaczy, co dzieje si z jego krewnymi. Bya to podr w nieznane. Fo licznych
kontrolach drogowych i objazdach dotarli jednak do celu wyprawy.

NIEMAL CUD

W odrnieniu od obelisku w Delhi, ktry znajduje si na 'wewntrznym dzie

dzicu wityni, jaka dzisiaj zostaa przemieniona w meczet, elazna kolumna
z Dhar wznosia si poza murami starej hinduskiej wityni. Postawiono jna nie
wielkim kamiennym fundamencie, ktremu nadano form stoka citego. Pier
wotnie kolumna moga mierzy okoo 15 metrw wysokoci, bya wic dwa razy
wysza od obelisku stojcego w dawnym miecie Qut'b, ktry mierzy 7 metrw.
Z kolei elazny sup z: Dhar jest bardziej wysmuky, a jego ciar szacuje si na 8 ton,
a wic byby ciszy ni obelisk delhijski, ktry way tylko" okoo 6,5 tony.
Ponadto kolumna z Dhar ju od 1000 lat nie stoi w pionie. Jest podzielona na
kilka fragmentw, z ktrych do dzi zachoway si trzy. By moe obelisk powalo
no podczas upieczych wypraw, ktre poprowadzi okoo 1050 roku afgaski wdz
i najemnik Mahmud z Ghazni. W cigu XI wieku najeda indie siedemnastokrot-
nie, dokonujc przy tym powanych spustosze, w tym rwnie wielu hinduskich
wity. Natomiast w poowie XVI stulecia, za panowania Wielkich Mogow,
witynia w Dhar zmienia funkcj i zacza suy za miejsce modw muzuma
nom. Uwzgldniws2y tak niespokojne czasy, niemal z cudem graniczy fakt, e te
relikty dotrway w stosunkowo nienaruszonym stanie do dzisiaj.
Kolumny z Dhar i z Delhi rni si od siebie jeszcze innymi detalami. O ile
ta druga z prawdopodobiestwem graniczcym z pewnoci bya zwieczona po
sgiem mitycznego boskiego ptaka Garudy, o tyle na szczycie elaznego supa
z Dhar bya artystycznie wykuta nasada. Kolumna ta, tak czy owak, przetrwaa
wiele stuleci i jest dzisiaj przechowywana w dawnej miejskiej fortecy. Jej prze
krj jest zbliony do kwadratu, lecz w grnym segmencie przechodzi w omio-
kt. Jest to cakowite przeciwiestwo obelisku z Delhi, ktry ma przekrj koa
i jest zwieczony wspaniaym kapitelem w ksztacie pdu lotosu, z umieszczon
n
a jego szczycie pyt.
Natomiast rnice w skadzie chemicznym s wrcz zniKome. Obydwa obeliski
skadajsi niemal w 100% z czystego elaza, co stoi w penej sprzecznoci z tech
nicznymi moliwociami tamtej epoki. Dopiero w 1938 roku w warunkach labora
toryjnych udao si po raz pierwszy wytworzy elazo o porwnywalnym stopniu
czystoci. W warunkach, jakie wedug naszych wyobrae panoway w dawnych
Indiach - przy zastosowaniu wgla drzewnego i pod goym jtiebem - w adnym ra-
le n i e
byoby moliwe uzyskanie wytopu o blisko stuprocentowej czystoci. Chy
e nasze wyobraenia rozmijaj si ze stanem rzeczywistym.
3
^Fenomey...
 W kolumnie z Dhar zawarto wgla wynosi jedn czwart poziomu stwier
dzonego w obelisku z Delhi (0,02 wobec 0,08%), z kolei zawarto fosforu -
0,28%- bya ponaddwukrotnie wysza (0,114% w Delhi). Jednak stwierdzony
w obu przypadkach udzia procentowy fosforu by dalece niewystarczajcy do
wytworzenia warstwy ochronnej, samoczynnie naprawiajcej uszkodzenia",
ktrej powstawanie postulowa profesor Balasubramaniam.
Zbdne bdzie przypomnienie, e rwnie w miasteczku Dhar warunki pogo
dowe nie sprzyjajtrwaoci wyrobw z elaza, ale i na tym obelisku nie znajdzie
si choby ladu rdzy.
Najduszy z zachowanych fragmentw pocitej na czci kolumny ma
7,37 metra dugoci, drugi mierzy 3,56 metra. Na grnym kocu pierwszego oraz
na dolnym kocu drugiego fragmentu mona dostrzec lady zamania o nierw
nych krawdziach, co pozwala przypuszcza, e pierwotnie fragmenty te byy
ze sob zespawane. Trzeci fragment, dugoci 2,29 metra, by kiedy poczony
z drugim za pomoc- dzi ju nieistniejcego - piercienia z kutego elaza. Po
wierzchnia grnej czci tego fragmentu powstaa wskutek zamania, co potwier
dzaoby domys, e by w tym miejscu doczony jeszcze jeden fragment. By
moe obelisk zwieczaa nasada umieszczona na szczycie kolumny o cznej du
goci szacowanej na 15 metrw28.
Oprcz tego we wszystkich czciach elaznego obelisku s wywiercone ot
wory w nieregularnych odstpach. Mogy one suy pomoc w trakcie prac ko
walskich, by przy uyciu hakw lub dugich szczypiec obraca odpowiednio walec
z elaza i ustawia go w odpowiedniej pozycji. Inna ewentualno zakada wsadza
nie bolcw w wywiercone otwory, do ktrych potem mocowano acuchy, a koce
tych acuchw przypinano do elaznych kotew wkopanych w ziemi. Cao spra
wia wraenie swego rodzaju masztu. Rysunek 1 przedstawia rekonstrukcj obiektu.
Niewtpliwie byo potrzebne dodatkowe zabezpieczenie, poniewa w przypadku
masztu o cakowitej wysokoci 15 metrw opisany wczeniej kamienny fundament
by dalece niewystarczajcy do zapewnienia stabilnoci caej konstrukcji27.

ZAGADKA W DUNGLI

Istniej inne tego typu kolumny, ktre po dzi dzie opieraj si skutecznie ko
rozji mimo waciwoci klimatu subkontynentu indyjskiego. W odlegoci okoo
35 kilometrw od miasteczka Dhar ley Mandu, ulubiony cel wycieczek mieszka
cw pooonej niedaleko milionowej aglomeracji Indore. W Mandu rwnie istnie
je kolumna z elaza, ktra - po czci przesonita rosym drzewem - na pierwszy
rzut oka wyglda jak maszt flagowy. Ma ona wysoko 5,20 metra, lecz jej rednica
w najszerszym miejscu, u nasady, wynosi tylko 98 milimetrw. Kolejny elazny
sup stoi w Ahobilam. Miejscowo ta, pooona w stanie Andhra Prade na pou
dniowym wschodzie Indii, bya kiedy wanym miejscem kultu religijnego, gdzie
oddawano cze bstwu o nazwie Narasinha. Dzisiaj witynia ta jest ju ukryta
w dungli i trudno dostpna. Wiadomo, e znajduje si tam cakowicie odporna na
rdz kolumna z elaza, chocia, gwoli prawdy, nie s znane adne pomiary ani opisy,
mimo e zachoway si fotografie artekfaktu wykonane w monsunowej dungli.

Pyta zwieczajca

Brakujcy segment kolumny

Piercie z kutego elaza

Zakotwienie

Rys. 1. Przypuszczalny wygld elaznej kolumny z DhaY. Cao sprawia wraenie

masztu nadawczego.
 Na koniec nie chciabym pomin milczeniem kolumny, ktra znajduje si
w grach Kodachadri, na wysokoci 1000 metrw nad poziomem morza. Stoi
ona na obwodzie wityni powiconej bstwu imieniem Mookambika w Kol-
lur w poudniowym indyjskim stanie Karnataka (do 1973 roku nosi on nazw
Majsur). Ta kolumna ma na caej dugoci przekrj prostokta o wymiarach
10x13 centymetrw i wysoko 9,76 metra. Jej ciar obliczono na nieca ton.
Istnienie tego artefaktu jest szczeglnie warte uwagi, gdy znajduje si on w re
gionie, w ktrym pora deszczowa trwa od szeciu do omiu miesicy. Roczna
wielko opadw wynosi 500-750 centymetrw na metr kwadratowy! Podob
ny obiekt przez wiele lat stojcy pod goym niebem w naszej szerokoci geo
graficznej, nawet pokryty powok chronic przed rdz, rozsypaby si midzy
palcami. Wie o tym kady przedsibiorca budowlany i trzyma stalowe dwigary
w zamknitej hali pod dachem. Lecz rwnie i na tej elaznej kolumnie prno
by szuka choby ladu rdzy28.
Wiele przemawia za tym, te w przyszoci wiato dnia ujrz kolejne wiade
ctwa niepojtej dla nas techniki wytapiania metalu. Moliwe, e niegdy w kadej
znaczcej wityni hinduskiej staa taka odporna na korozj kolumna jako symbol
dawnych bogw oraz ich mitycznych dokona. Ogromna liczba tych obeliskw ule
ga zniszczeniu w okresie muzumaskiego podboju. Dawnym wojownikom spod
znaku pksiyca mogy wydawa si symbolami niewiary, na podobnej zasadzie
jak najwikszy na wiecie posg Buddy w Bamjanie (Afganistan), ktry kilka lat
temu pad ofiar niszczycielskiej furii talibw. W cigu zaledwie kilku minut ci fa
natyczni zbrodniarze obrcili w ruin dziea, jakie miay przetrwa wieczno.
Na szczcie kilka obeliskw z nierdzewnego elaza zdoao przetrwa. Scep
tycy obstajprzy swoim, ale nadal pozostaje bez odpowiedzi nastpujce pytanie:
Z jakiego nieznanego rda pochodzi wiedza o technice wytwarzania tak niewia
rygodnie czystego elaza, ktre od niemal 2000 lat opiera si niszczycielskiej sile
niesprzyjajcych warunkw klimatycznych?

K?LA: NIEMOLIWY" SZTYLET

Franz BStz, peen pasji badacz Indii, przywiz z jednej ze swoich wypraw inny
metalowy artefakt, take nierdzewny, lecz o skromnych w porwnaniu z poprzednimi
rozmiarach. Jaki nagy podszept pewnego wieczoru w New Delhi kaza mu opuci
hotel i ruszy na przechadzk ulicami miasta. Po pewnym czasie doszed on do han
dlowego centrum przy ulicy Janpath, gdzie znajdujsi niezliczone kramy, na ktrych
mona czasem natrafi na oferowany na sprzeda autentyczny zabytkowy skarb.
Prawdziwe rarytasy zwykle pozostaj w ukryciu, jednak bacznemu oku Fran-
za Batza nie uszed pewien obiekt schowany pod stolikiem kramarza. By to kila,
szczeglny sztylet. Hindus pocztkowo wzbrania si przed pokazaniek sztyletu
o jego za ewentualnej sprzeday nawet nie byo mowy.
Kila to rytualny sztylet z kling o trj graniastym ostrzu, z trzema twarzami
zdobicymi gowic rkojeci. Spord tych trzech twarzy jedna umiecha si a
godnie, rysy drugiej ciga grymas gniewu, trzecia natomiast pala nieokieznan
furi. Jeszcze dzi takie sztylety s wykorzystywane w rozmaitych buddyjskich
i hinduskich ceremoniaach magicznych i szamaskich. Przekrj poprzeczny
klingi ma trzy ostrza w ksztacie gwiazdy z logo Mercedesa; ostrza te wychodz
z paszczy Makary - mitologicznego potwora. Kila stanowi symbol unicestwienia
chciwoci, zalepienia oraz nienawici, wedug buddyzmu trzech najwikszych
przywar na tym wiecie. Sztylet reprezentuje rwnie tantryczne bstwo imie
niem Vajrakila i jest jednoczenie jednym z jego atrybutw29.
Kila jest uywana w innych krajach, takich jak Mongolia i Tybet. W tym dru
gim znana jest pod nazwphurba". Wci kr przedziwne opowieci o tych ar
tefaktach, ktrych powstanie przypisuje si raczej bogom ni ludziom30. Na przy
kad Tulku Urguyen Rinpoche, wielki buddyjski nauczyciel oraz bliski zaufany
zmarego w 1981 roku szesnastego Gyalwy Karmapy, zapisa w swoich wspo
mnieniach: i

Mj starszy brat Penjik mia niewielki sztylet kila, ktry, jak mwiono, nie zo
sta wykuty domi czowieka i wyglda na tyle szczeglnie, e podczas uro
czystych ceremonii umieszczano go w wityni3'.

Wrmy jednak do egzemplarza, o ktrym tu mowa. Po dugich namowach

i perswazjach - przy czym sprzedawcy wcale nie chodzio o cen - Franz Batz
zdoa w kocu naby sztylet za skromn sum 150 rupii, co odpowiada kwo
cie trzech euro. Handlarz jednak zdawa si ca sytuacjnjwyraniej zdegusto
wany. Wbrew przyjtym wjego fachu obyczajom nie zada wysokiej ceny za
biaego kruka, chocia nabywca w oczach miejscowych uchodzi za zamonego
sahiba, ktry za wszelk cen pragnie wej wjego posiadanie. Zamiast targu
sprzedawca mamrota pod nosem trudno zrozumiae sowa o osobliwym przed
miocie, o jego dugiej i penej tajemnic historii i stanowczo odradza nabycie kili.
Jak na handlarza, byo to zachowanie wicej ni niezwyke.

TYSICLETNI LUB STARSZY

Ile lat moe liczy ten rytualny sztylet i jakie tajemnice kryj, si za tym kun
sztownie ozdobionym rytualnym artefaktem (fot. 5)? Gdy mamy do czynienia
z przedmiotami z metalu, okrelenie ich wieku metodami technicznymi z reguy
nie jest moliwe. W takich przypadkach trzeba posuy si innymi kryteriami,
takimi jak miejsce znaleziska, jego pooenie, a take artystyczny styl, ktry
umoliwia przypisanie do okrelonej epoki. Na przykad wiek tak zwanej nie
biaskiej tafli z Nebry - artefaktu z Niemiec, z ktrym obecnie wie si sprawa
kryminalna - oszacowano na podstawie stylu i roboty kilku mieczy, jakie wyko
pano w obrbie tego samego stanowiska archeologicznego.
W przypadku kili, o ktrej mowa tutaj, pewne przesanki przemawiajza tym,
e liczy ona co najmniej 1000 lat. Okoo 1000 lat po Chrystusie w nastpstwie
najazdw kilku muzumaskich zdobywcw zanik w Indiach buddyzm tantrycz-
no-magiczny. Takie przedmioty, jak kila, wyszy wtedy z uytku, a wykonanie
owego sztyletu w czasach nam wspczesnych wydaje si mao prawdopodobne.
Kila nie moe pochodzi z Tybetu, poniewa styl tamtejszych sztyletw phurba
dalece odbiega od stylu indyjskich kili. W tej sytuacji pozostaje przyjcie, e ten
tajemniczy obiekt liczy co najmniej 1000 lat, ale moe by znacznie starszy. Gdy
poznano skad chemiczny metalu, z jakiego zosta wykonany w rytualny sztylet,
okazao si, e musimy stawi czoo niewiarygodnemu wrcz faktowi - ten szty
let nie powinien istnie, gdy wykorzystany do jego wykonania stop jest stopem
wrcz niemoliwym do uzyskania.
Pierwsz analiz kili przeprowadzono latem 2006 roku w Instytucie Tech
nologii Powierzchni i Cienkich Warstw (ITPCW) w Wismarze. Instytut wchodzi
w skad uczelni wyszej w tym hanzeatyckim miecie, lecz funkcjonuje w duej
mierze samodzielnie. Doktor Carmen Bunescu, ktra przebadaa artefakt, wyko
rzystaa do tego elektronowy mikroskop skaningowy32. Za pomoc tej aparatury -
mwic w duym uproszczeniu - na analizowany obiekt jest emitowany promie
wiata. Potem w promieniu odbitym mona zidentyfikowa pierwiastki wcho
dzce w skad obiektu dziki analizie widmowej i na tej podstawie okreli ilo
ciowo skad chemiczny tego obiektu.
Po wykonaniu analizy zaskoczenie byo cakowite! Wielokrotne powtrzenie
pomiarw nie przynioso zmiany otrzymanych wynikw. Na podstawie przepro
wadzonych analiz stwierdzono, e kila skada si z nastpujcych pierwiastkw:
elazo 80,0% potas 0,36%
tlen 14,8% siarka 0,13%
wgiel 2,51% chlor 0,20%
krzem 2,40%.
Wrd dalszych pierwiastkw, wystpujcych w ilociach ladowych, znaj
duje si rwnie glin29. Chocia ta pierwsza analiza chemiczna przedstawia tyl
ko skad chemiczny powierzchni sztyletu, laik choby czciowo obyty z chemi
lub metalurgi wie, e przy tak wysokiej zawartoci tlenu tene sztylet ju dawno
temu powinien by zosta zniszczony przez rdz. Atmosfera planety Ziemi warun
kuje czenie elaza z tlenem z powietrza i wody, co prowadzi nieodwoalnie do
korozji. Mwic krtko: kawaek elaza, o ktrym mowa, przerdzewiaby szybko
i niepowstrzymanie.
Tak jednak si nie stao. By moe w niezwyky stop wytwarza swego ro
dzaju powok o waciwociach naprawczych", ktra samoczynnie wyrwnuje
rysy oraz inne powierzchniowe uszkodzenia. W tej sytuacji niezwykle pouczajce
byoby pobranie prbki z wntrza kili i poddanie jej analizie. Jednake wzbrania
si przed tym, jak moe, waciciel, poniewa ten sztylet jest bardzo wartocio
wym dzieem sztuki, ktre powinno pozosta w stanie nienaruszonym.
Bez wzgldu wszake na powyszy aspekt ju powierzchniowa analiza ska
du chemicznego dowodzi, e sztylet kryje w sobie sekret. Nie tylko zaprzecza na
szej wiedzy o technice w dawno minionych epokach, ale take stwarza powane
wyzwanie technologiczne dla nas, ludzi yjcych w XXI wieku. Obecnie przy za
stosowaniu zwykych metod otrzymanie stopu elaza o tak wysokiej zawartoci
tlenu jest niemoliwe.
Czy zatem to know-how - dzisiaj cakowicie utracone - pochodzi z innego
wiata? !
I ju na koniec naleaoby jeszcze zauway, e tego rodzaju wiadectwa wyso
korozwinitej techniki wytopu elaza nie wystpuj wycznie na subkontynencie
indyjskim. W Muzeum Egipskim w Kairze, w centralnej witrynie sali z grobowcem
synnego faraona Tutanchamona (lata panowania 1347-1339 p.n.e.), znajduje si
pozbawiony ladw rdzy sztylet wykonany ze stali szlachetnej. Stal ta ma jako,
jak dzisiaj mona osign tylko w warunkach wysokiej prni.
Wspomniany sztylet ze szlachetnej stali jest wystawiony w gablocie obok
kunsztownie ozdobionego sztyletu ze zota. Ten zoty jest wymieniony w specjal
nym katalogu skarbw bdcych wasnoci Tutanchamona, Prno jednak szu
ka w katalogu sztyletu ze stali". Jak naley si domyla, dlatego e - zdaniem
konserwatywnych archeologw - w drugim tysicleciu przed nasz er Egipcja
nie nie dysponowali wiedz, ktra pozwoliaby im wytworzy wysokiej jako
ci elazo, nie wspominajc ju nawet o stali szlachetnej. Pozostaje wic pyta
nie, dlaczego sztylet po prostu nie znikn? Naukowy establishment oszczdziby
sobie wtedy przynajmniej niewygodnych pyta oraz ryzykownych spekulacji ze
strony ludzi spoza brany oraz osb mylcych niekonwencjonalnie. Podobnie
ma si sprawa z kolejnym obrazoburczym i burzcym uznany ogld wiata arte
faktem, jaki przed ponad 100 laty znaleziono u wybrzey pewnej, do tamtej pory
niemal nieznanej, wyspy.
 3
NICZYM ODRZUTOWY MYLIWIEC
W GROBOWCU TUTANCHAMONA"

TECHNIKA KOMPUTEROWA W STAROYTNOCI

Obowizkiem nauki nie jest odsuwanie na bok faktw,

poniewa wydaj si one niezwyke, sama nauka za
nie jest w stanie tych faktw wytumaczy.
Alexis Carrel (1873-1944), lekarz, biolog i laureat Nagrody Nobla

top! No photograhps here, mister! Stop!" Temu ostro sformuowanemu na

S kazowi towarzyszya dusza sowna tyrada w jzyku greckim, w ktrej
i pewnoci nie uyto eleganckich sformuowa ze sownika dobrze wychowanej
damy. Przysadzista, czarnowosa pracownica ochrony muzeum pkaa ze zoci,
1 ca pewnoci moje zachowanie byo sprzeczne z przepisami.
Czas popenienia przestpstwa: poniedziaek, 16 padziernika 2006 roku.
Miejsce: szacowne i wiekowe Muzeum Narodowe w Atenach, stolicy Grecji,
grynne midzy innymi z Sali Mykeskiej, w ktrej s wystawiane unikatowe pre
cjoza, jak maska grobowa legendarnego krla Agamemnona, odkryta przez nie
Uiniej sawnego badacza staroytnoci, Heinricha Schliemanna (1822-1890), kt-
iy w latach 1874-1876 kierowa pracami wykopaliskowymi w Mykenach.
Lecz znaleziska z sigajcego epoki brzu grodu i miasta w Argolidzie in
teresoway mnie rwnie mao, co brzowy posg Posejdona z Artemizjonu, te
jedna z wielkich atrakcji Muzeum Narodowego. W te mury przywid mnie inny
eksponat, dlatego zamaem kategoryczny zakaz fotografowania. Byem w peni
wiadom, e pracownica muzeum, wypeniajca sumiennie swoje obowizki, naj
chtniej by mnie ukamienowaa i ukrzyowaa. We wszystkich muzeach wiata
jedna rzecz jest bowiem niezmienna: prby sfotografowania eksponatw, ktre
nie pozostaj w zgodnoci z konwencjonalnym obrazem przeszoci, podejmowa
ne przez ludzi spoza brany, zawsze spotykaj si z bardzo gwatown reakcj.
W tym przypadku chodzi o sensacyjny artefakt, ktry przez prawie 2000 lat
oczekiwa na odkrycie na dnie morza we wraku zatopionego statku. Jest przy
kadem wysokorozwinitej technologii z czasw, jakich nie kojarzymy z tech
nicznym wyrafinowaniem. Jestem pewien, e niemao archeologw najchtniej
ponownie zatopioby w morskiej gbinie ten przeklty obiekt, gdyby si dao, po
wieczne czasy.

SZTORM NA MORZU EGEJSKIM

Na wodach Morza Egej skiego midzy bardzo lubian dzi przez turystw wy
sp Kret a pooon na poudnie od pwyspu Peloponez wysp Kithira ley wy
spa Antikithira. Podczas Wielkanocy w 1900 roku na tym skrawku ldu w mor
skiej kipieli szuka ocalenia wraz z zaog kapitan Demetrios Condos, waciciel
statku poawiajcego gbki. Marynarze uciekali przed nadcigajcym sztormem
i dawali z siebie wszystko, by dotrze bezpiecznie do brzegw Antikithiry.
Zdjta rozpacz zaoga statku walczya z szalejcym ywioem i z coraz wy
szymi z minuty na minut falami przybojowymi. Gdy nagle statek przechyli si
mocno na burt, zaoga rzucia si w panice do szalup ratunkowych. Jednak ka
pitan Demetrios Condos powstrzyma swoich ludzi, gdy zamiana w miar bez
piecznego statku na mae jak upinki orzechw szalupy ratunkowe byaby dobro
wolnym samobjstwem. Tylko na pokadzie statku mieli realne, chocia niezbyt
wielkie szanse dotarcia do zbawczej wyspy Antikithiry.
Marynarze wierzyli sowom w kapitana i czynili, co mogli, zdobywajc si na
ponadudzki wysiek. Antikithira jest z dawien dawna znana wrd wilkw mor
skich z tego, e stanowi przeszkod dla potnych sztormowych fal czsto przeta
czajcych si po Morzu Egejskim. Kiedy udao si im w kocu dotrze do brzegu,
sztorm przesta zagraa yciu. Wysiek opaci si: dotarli do wyspy ostatkiem
si na powanie uszkodzonym statku. Poza wasnym yciem nie zdoali uratowa
zbyt wiele, statek, niemal wrak, zosta wyrzucony na brzeg przez szalejce fale.
W cigu dwch pierwszych dni po przymusowym wejciu na mielizn kapi
tan i jego ludzie zajci byli w gwnej mierze naprawianiem uszkodze kadu
ba spowodowanych przez sterczce tu pod wod skay. Kiedy jednak wykonano
wszystkie prace, wdaa si nuda. Skazani na bezczynno marynarze przygldali
si bezradnie sztormowi szalejcemu bez ustanku wok Antikithiry, ktry odsuwa
w bliej nieokrelon przyszo perspektyw opuszczenia wyspy i szczliwego
powrotu do domu. Dla kapitana Condosa i jego poawiaczy gbek oznaczao to
przede wszystkim powan strat w zarobkach, jako e tereny, na ktrych poa
wiali gbki, stay si na razie niedostpne.
Sytuacja ta do tego stopnia drczya ludzi, nienawykych do lenistwa, e
mimo wci niespokojnego morza zaczli napiera na kapitana, by zezwoli na
wczeniejsze wyjcie w morze. Kapitan wiedzia, e grozio to ponownym uszko
dzeniem statku i jego ostateczn utrat, nie chcia jednak narazi si na ryzyko
buntu zaogi, poleci wic marynarzom wznowi nurkowanie. Dziki temu chcia
oszczdzi im nieznonego nicnierobienia.

PANDEMONIUM NA DNIE MORZA

Elias Stadiatis, dowiadczony poawiacz gbek, pierwszy zszed w nieznan

gbi. Nikt nie wiedzia, czy znajduj si tam gbki, czy zejcie pod wod w og
le si opaci, nikt bowiem z nich nigdy wczeniej nie nurkowa w pobliu tej wy
spy. Zatem Stadiatis wsun si w kombinezon do nurkowania i przywiza w pa
sie oowiane ciarki, ktre uatwiay pokonanie w gbinie siy wyporu wody.
Opuci si na linie ratunkowej, ktra rozwijaa si z bbna razem z przewodem
doprowadzajcym powietrze. Po okoo 60 metrach Elias Stadiatis dotar na dno
morza - lina i przewd przestay si rozwija.
Nagle stao si co nieoczekiwanego. Lina ratunkowa zacza gwatownie
drga, jak gdyby na dnie morza dziao si co dramatycznego. Czy nurek walczy
o ycie z rekinem? Jakie niebezpieczestwo zajrzao marynarzowi w oczy?
Ludzie na pokadzie statku do poowu gbek w popiechu wycigali z po
wrotem lin ratunkow. Obawiali si najgorszego i stracili wiar, e wycign
z wody ywego koleg; gdy nurek wyoni si na powierzchni morza i zosta jak
najszybciej wcignity na pokad, jego kompani zobaczyli z ulg, e na szczcie
nic si mu nie stao.
Marynarz wyglda na caego i zdrowego, znajdowa si jednak najwyraniej
w stanie silnego szoku. Dra na caym ciele i mwi co od rzeczy. Jego twarz
wyraaa paniczny strach. Z tego, co mwi, dao si zrozumie kilka oderwanych
sw: duchy", nagie kobiety", konie".
aden z marynarzy nie by w stanie zrozumie nieskadnego bekotu Stadia-
tisa. Marynarska bra, jak wiadomo, jest wyjtkowo przesdna, dlatego nikt nie
wyrazi chci, by jeszcze tego samego dnia zej w morsk gbin. Prawdopo
dobnie w mtnych wodach kryje si zowrogie pandemonium - budzce groz
duchy, morskie potwory oraz inne koszmary. Kapitan Demetrios Condos posta
nowi wic sam si przekona, co ujrza marynarz na dnie morza.
 Sceneria, jaka ukazaa si oczom kapitana na dnie morza przy brzegu Anti-
kithiry w sabym wietle na gbokoci 60 metrw, bya wrcz niewiarygodna.
W panujcym pmroku dostrzeg postaci nagich kobiet i konia. Gdy jednak jego
oczy przyzwyczaiy si do pmroku, rozpozna, e nie ma przed sob wiata
z greckich mitw, lecz co o wiele bardziej realnego.
By to wrak statku z zamierzchych czasw. A na jego pokadzie znajdoway
si antyczne rzeby i posgi.

KRWAWE NIWO I TAJEMNICZE ZNALEZISKO

Pniej archeolodzy stwierdzili, e by to aglowiec, ktry okoo 80 roku

p.n.e. przewozi do Rzymu marmurowe rzeby. W pobliu wyspy Antikithiry
zaton wraz z ca zaog podczas jednego z takich sztormw, ktry zmusi do
przymusowego wejcia na brzeg statek do poawiania gbek Demetriosa Con-
dosa.
Posgi te w przymionym wietle sprawiay doprawdy upiorne wraenie.
Gdy kapitan wyoni si na powierzchni morza i opowiedzia o tym, co zoba
czy, zaodze, panika ustpia. Wrcz przeciwnie, wzia gr grecka smykaka
do interesw. Caa zaoga wykazaa gotowo wydobycia z dna cennego adun
ku zatopionej galery. Brakowao im wszake niezbdnego sprztu technicznego,
zatem z koniecznoci spdzili bezczynnie na wyspie jeszcze kilka dni, a sztorm
w kocu usta. Odbili z Antikithiry, biorc kurs na port macierzysty.
Po powrocie kapitan Condos od razu przystpi do organizowania wyprawy
wydobywczej. Przygotowania trway p roku, zanim w listopadzie 1900 roku
statek wraz z zaog mg wyruszy do miejsca, gdzie odnaleziono wrak staro
ytnego statku. I chocia kapitan pozyska wsparcie greckiego rzdu, prace wy
dobywcze cigny si dugo i ze skrajnym mozoem. Powodem byo nie tylko
niespokojne i czsto burzliwe morze w rejonie Antikithiry, ale take niedostatecz
nie sprawny w tamtym czasie sprzt do nurkowania. Prace pod wod okazay si
bardzo trudne i skomplikowane. Do wszystkich tych niepowodze doszy jeszcze
nieszczliwe wypadki -jeden z nurkw zgin, dwch innych odnioso cikie
rany. Demetrios Condos zdecydowa si wic przerwa na jaki czas prace przy
wydobywaniu zatopionego adunku. Wznowiono je dopiero nastpnej wiosny.
Wszystkie skarby, jakie zdoa wydoby na powierzchni, wdroway do Mu
zeum Narodowego Grecji w Atenach. Tamtejsi badacze staroytnoci byli szcze
glnie zadowoleni z antycznych rzeb wykonanych z marmuru i brzu34.
Pocztkowo nie zainteresowali si tajemniczym znaleziskiem, ktre, jak
si pniej miao okaza, byo zdecydowanie najwaniejsze. Dopiero 17 maja
1902 roku jeden z czoowych greckich archeologw, profesor Spiridon Stais,
44

zwrci uwag na pokryt rdz bry. Naukowiec zdziwi si ogromnie, gdy zoba
czy, jak mu si wydao, co na ksztat k zbatych, ukrytych za nadartymi przez
rdz i pokrytymi morskimi osadami elementami wykonanymi z metalu.
Poniewa cakowicie wyklucza ewentualno istnienia k zbatych w I wie
ku przed nasz er i by przekonany, e to jest po prostu przywidzenie, przyjrza
si dokadniej bezksztatnej bryle. Zdawa sobie spraw, e przedwczesne roze
branie obiektu moe doprowadzi do bezpowrotnej utraty wanych elementw.
Uwiadamia te sobie w coraz wikszym stopniu, e ten czciowo zearty przez
rdz konglomerat bez wtpienia musi by jakim zoonym i skomplikowanym
mechanizmem, na dodatek pochodzcym z epoki, ktra absolutnie nie moga zna
czego podobnego.

TEN PRZEDMIOT JEST JEDYNY W SWOIM RODZAJU"

Poniewa profesor Spiridon Stais pord natoku innych zaj i obowizkw

nie znalaz do czasu, by zaj si dogbniej tym osobliwym znaleziskiem, ar
tefakt powdrowa ponownie do archiwum w piwnicach Muzeum Narodowego,
zapakowany w zwyky karton z tektury. Z upywem lat popad w cakowite zapo
mnienie. Miao upyn dugich 56 lat, zanim w 1956 roku inny uczony potkn
si o bezksztatn bry i przyjrza si jej bliej. By to Brytyjczyk, Derek de Solla
Price, profesor nauk historycznych na renomowanym Uniwersytecie Yale w New
Haven, w amerykaskim stanie Connecticut.
Brya, z ktrej wystaway fragmenty k zbatych, wprowadzia badacza
w stan euforii. Ten przedmiot jest jedyny w swoim rodzaju", stwierdzi na forum
publicznym, poniewa nie istnieje nic, co da si z nim porwna. Nie istniejte
adne wskazwki w tekstach antycznych. Przeciwnie. Opierajc si na wszyst
kim, co wiemy o nauce i technologii epoki hellenistycznej, taki artefakt nie mg
w tamtych czasach w ogle powsta"35,
A jednak trzymany przez niego w doniach prastary mechanizm zaprzecza,
ternu ostatniemu stwierdzeniu.
Profesor de Solla Price przystpi do pracy, posugujc si najbardziej precy
zyjnymi instrumentami chirurgicznymi, i z nieskoczon cierpliwoci wyjmowa
najdrobniejsze okruchy rdzy oraz zanieczyszczenia. Im duej jednak pracowa
nad artefaktem, tym bardziej fantastyczne wydawao si to znalezisko. Uwaa
za wrcz niewiarygodn precyzj, z jak wykonano poszczeglne koa zbate.
Stwierdzone niedokadnoci mieciy si w zakresie dziesitych czci milimetra.
Nawet uwzgldniajc nasz wspczesn techniczn skal odniesienia, zbatki te
wytoczono z niezwyk precyzj. Czym jednak by cay ten, najwyraniej wysoce
skomplikowany mechanizm, zoony z k zbatych (fot. 6-8)?
 W ADNYM RAZIE NIE PROTOTYP

Profesor de Solla Price pocztkowo nie odway si wyj mechanizmu

z zapieczonej bryy osadw. Nie chcia ryzykowa cakowitego jego zniszcze
nia. Z tego te powodu niezwyke znalezisko po raz kolejny powdrowao do
archiwum Muzeum Narodowego w Atenach. Tym razem artefakt nie przelea
w zapomnieniu tak dugo -ju w 1961 roku brytyjski profesor ponownie podj
przerwane badania.
Zleci wykonanie licznych zdj rentgenowskich - niektre z nich s obecnie
prezentowane w muzealnej ekspozycji wsplnie z artefaktem oraz rekonstrukcj
mechanizmu. Pozwoliy one spojrze z innej perspektywy na ten techniczny maj
stersztyk. Okazao si, e w skad przyrzdu wchodzio co najmniej 40 k zba
tych. Na pycie gwnej byy zamocowane trzy osie. Cztery ustawne podziaki oraz
ruchome wskazwki i zawierajce napisy metalowe pyty pozwaljna wycigni
cie wniosku, e mechanizm ten suy za liczydo [komputer] do ustalania pozycji
cia niebieskich i astronomicznych konstelacji. Wszystko to dziao si w epoce kla
sycznego antyku, kiedy przecie takie artefakty nie mogy po prostu istnie!35
Na tym nie koniec. Ta maszyna z Antikithiry" ma tak wysoki poziom zoo
noci, e raczej nie moga stanowi prototypu, ale bya zapewne w peni dopraco
wanym produktem wysokorozwinitej technologii, ktr mona uzna za porw
nywaln z nasz obecn technik.

Rys. 2. Profesor de Solla Price odkry, e przyrzd ten by maym komputerem, ktry
mia suy do obliczania ruchu planet, a take mg by uywany jako instrument
nawigacyjny.
 Wedug profesora Dereka de Solli Price'a przyrzd ten byl maym kompute
rem, za pomoc ktrego obliczano ruchy Soca, Ksiyca oraz planet i gwiazd
staych. W magazynie Scientific American" prezentuje ponisz opini:

Pewn trwog napawa konstatacja, e na krtko przez upadkiem staroytnej cy

wilizacji hellenistycznej staroytni Grecy tak bardzo przybliyli si poziomem
rozwoju do naszej wspczesnej epoki nie tylko w sferze myli, ale take w sfe
rze naukowej technologii. Tak czy owak, musimy po odkryciu maszyny z Anti-
kithiry" zasadniczo zweryfikowa nasze pogldy na temat historii nauki36.

OPATENTOWANA PO RAZ PIERWSZY W 1828 ROKU

Na kongresie, ktry odby si w 1969 roku w Waszyngtonie, Derek de Sol-

la Price zaprezentowa swj pogld nadzwyczaj prowokacyjnie, formuujc go
w skrcie: Odkrycie czego takiego, jak ten antyczny grecki gwiezdny kompu
ter, jest dokadnie tym samym, co znalezienie odrzutowego myliwca w grobow
cu Tutanchamona"37.
Czy chcia przez to da do zrozumienia, e technologia kryjc si za tym nie
wiarygodnym cudem techniki nie moe pochodzi z tego wiata?
Inskrypcje, jakie znajduj si na tym staroytnym przyrzdzie, wskazuj, e ten
produkt wysokorozwinitej technologii powsta w 82 roku p.n.e. O wiele bardziej
interesujce byoby odkrycie, kto skonstruowa pierwszy model owego planetarium
w maym formacie, gdy ten artefakt mia z pewnoci prototyp. Pojawia si zatem
cig pyta bez koca: Jakimi skomplikowanymi narzdziami zdoano wykona tak
precyzyjnie funkcjonujce, pasujce do siebie z niezwyk dokadnoci koa z
bate? Z jakiej wytwrni wytapiajcej metale pochodz wysokiej jakoci materiay,
uyte do wykonania artefaktu? Nikt nie zna odpowiedzi.
Po dzi dzie profesor de Solla Price jest w rwnym stopniu zafascynowa
ny co bezradny: Cay ten mechanizm kryje w sobie liczne zagadki". Zdjcia
rentgenowskie wykonane w latach 90. XX wieku za pomoc bardzo nowoczes
nego sprztu pozwoliy zajrze do wntrza wysoce skomplikowanego mechani
zmu. Najbardziej spektakularnym elementem mechanicznym tego artefaktu jest
zdaniem naukowcw tarcza obrotowa dyferencjau. To odpowiednik nowoytnej
przekadni wyrwnujcej, ktra za porednictwem tak zwanego koa koronowego
wprawia w ruch inne koa zbate z rn, dokadnie sprecyzowan prdkoci.
Trzeba pamita, e taka przekadnia, jedno z najbardziej skomplikowa
nych osigni techniki w czasach nowoytnych, zostaa opatentowana dopie
ro w 1828 roku przez O. Pecuera. W 1896 roku po raz pierwszy zamontowa
no przekadni wyrwnujc w pojedzie mechanicznym i do dzi urzdzenie to
przeciwdziaa rnicy w liczbie obrotw - std jego nazwa. Oprcz tego dyferen-
cja zapewnia samochodom stabilne zachowanie na ukach, chronic przed wy
padniciem z drogi na ostrych zakrtach38.
Dopiero latem 2006 roku w tajemniczy mechanizm wywieziono poza muze
um na wiele tygodni, by podda go kolejnym gruntownym badaniom i pomiarom.
Przy tej okazji zastosowano po raz pierwszy tomograf komputerowy do prze
wietlenia artefaktu. Wprawdzie zagadka zwizana z jego pochodzeniem i tech
nologi wci pozostaje nierozwizana, jednak zaangaowani w badania ucze
ni nie odeszli nawet na krok od wczeniejszej oceny profesora de Solli Price'a:
Przyrzd zbudowano jako chronometr oraz urzdzenie nawigacyjne. Ca histo
ri matematyki naley koniecznie napisa od nowa" i9 .
Tak, do powcigliwie, sformuowali wany pogld, poniewa -jak dotd
uwaano - staroytni Grecy nie wykazywali zainteresowania naukami ekspery
mentalnymi. Wszystkie ich intelektualne osignicia dokonay si w laborato
rium, ktre miecio si w gowie". Wok filozofw gromadzili si tumnie ucz
niowie; za koryfeusze geometrii i matematyki wycznie teoretyzowali.
Jednak wbrew temu usankcjonowanemu pogldowi na histori w mecha
niczny przyrzd istnieje w obiektywnej i niedajcej si podway rzeczywistoci,
stanowic jednoczenie wyzwanie rzucone konwencjonalnemu paradygmatowi.
Innymi sowy: gwiezdny komputer z Antikithiry" jest niewtpliwie tworem ob
cym, obiektem z innej epoki umiejscowionym w dobrze nam znanym greckim
antyku, czy to nam si podoba, czy nie.

LDOWANIE NA INNYCH CIAACH NIEBIESKICH

Profesor de Solla Price, wychodzc z powyszego zaoenia, zalicza ten mecha

nizm do najwaniejszych innowacyjnych konstrukcji wszech czasw, chocia wci
jeszcze mozolnie poszukuje wyjanienia i rozwizania zwizanych z nim zagadek.
Zostan one - tyle wiemy na pewno - rozwizane dopiero wtedy, gdy oficjalna wie
dza" zezwoli poda nie tylko utartymi torami mylowymi, ale take nieortodoksyj-
nymi. Do tych ostatnich naley pogld, e know-how, lece u podstaw opisanego
wyej-technicznego przyrzdu, pochodzi od inteligencji, ktra dysponowaa poten
cjaem, o jakim staroytne cywilizacje mogy jedynie marzy. Istniej solidne pod
stawy do przyjcia zaoenia, e zastosowan w tym przypadku technologi stwo
rzyy istoty wyprzedzajce w rozwoju ludzi z pocztkw trzeciego tysiclecia.
Artur C. Clark, ktry cieszy si renom zarwno trzewo mylcego na
ukowca, jak i odnoszcego sukcesy autora publikacji science fiction, ogosi po
dobny pogld, chocia nie a tak skrajny. Osobiste zapoznanie si z gwiezdnym
komputerem" poruszyo go do gbi:
 To w najwyszej mierze podniecajce przeycie, gdy oglda si ten niesamo
wity relikt. Wprawdzie nie ma nic bardziej bezproduktywnego ni snucie do
mysw co by byo, gdyby...", lecz mechanizm z Antikithiry niemal wymusza
na nas tego rodzaju gdybanie. Chocia liczy dobrze ponad 2000 lat, reprezen
tuje poziom techniczny, jaki rodzaj ludzki osign dopiero w XVIII stuleciu.
Niestety, ta skomplikowana aparatura opisuje jedynie pozorne ruchy planet,
nie przyczyniajc si do ich wytumaczenia. Natomiast Galileusz, posugujc
si znacznie prostszymi przyrzdami, jak rwnia pochya, ruchome wahad
a i spadajce ciarki, wskaza drog do zrozumienia owych ruchw - i tym
samym do wspczesnego wiata. Gdyby Grecy dysponowali w takim samym
stopniu umiejtnoci perspektywicznego postrzegania, co darem dokonywa
nia odkry, rewolucja przemysowa rozpoczaby si ju na 1000 lat przed
Kolumbem, my za obecnie, zamiast wysya loty zaogowe na Ksiyc, ldo
walibymy na innych ciaach niebieskich40.

Potem pozwoli sobie jednak na pozaziemsk wycieczk", formuujc swo

bodny domys, jakie jeszcze wiadectwa zaawansowanej technologii mog spo
czywa na dnie mrz i oceanw. Jeli istnieje jakakolwiek szansa, argumentowa
Clark, na odnalezienie rozbitego statku kosmicznego obcej cywilizacji oraz in
nych artefaktw pochodzenia pozaziemskiego, to raczej w morzach naszej plane
ty, poniewa pokrywaj one prawie trzy czwarte powierzchni Ziemi 40 . Postaram
si udowodni, e jednak wcale tak nie jest.

HOLOGRAFICZNE ILUZJE

Wedug mnie jest wprost przeciwnie: na dnie mrz nie znajdziemy takich
osobliwych artefaktw. Stranikw Graala wspczesnej nauki zapewne przypra
wio o bl gowy rozwaanie pozornie wydumanych wyjanie w takich przypad
kach, jak mechaniczny komputer z 82 roku sprzed naszej ery. O ile trudniejsza
byaby ich sytuacja, gdyby przed 50 laty zaprezentowano im aparatur, jaka na
wet w naszych czasach postpu wydaje si technologi przyszoci? Mona po
niekd zrozumie stranikw wielkiej pieczci" oficjalnej nauki. Ich reakcja jest
raczej typowa - stanowcze wzbranianie si przed uznaniem faktw i odsyanie
doniesie o nich do krainy bani, bez gruntownego ich zweryfikowania.
Peter Kolosimo (1922-1978), autor ksiek fachowych, ktry oprcz dziaalnoci
pisarskiej koordynowa prace Stowarzyszenia Studiw Prehistorycznych NRD 4 1 , mia
dobre kontakty z uczonymi z caego bloku wschodniego. Dziki tym wanie kontak
tom uzyska informacje na temat ekspedycji radzieckich badaczy, ktrzy w 1959 ro
ku dotarli do wielu klasztorw w grach Tybetu. Wyprawa musiaa pokona liczne
przeszkody i rozmaite komplikacje. Dwaj jej uczestnicy wpadli do gbokiej skalnej
rozpadliny i odnieli grone dla ycia obraenia. W kocu jednak mimo wszystkich
przeciwnoci naukowcy osignli cel. W jednym z buddyjskich klasztorw, niedale
ko wityni Galdhan, Rosjanie spotkali sdziwego lam, ktry wykazywa ogromn
wiedz na temat astronomii i podry kosmicznych.
Lama by gboko przekonany o istnieniu inteligentnych form ycia na in
nych planetach i wyzna swoim gociom, e w okrelonych warunkach potrafi
nawiza kontakt z przybyszami z innych wiatw.
Oczywicie Rosjanie gorco go namawiali, eby im to udowodni. Mnich
pocztkowo odmwi. Po duszych naleganiach wszake pozwoli dwm Ro
sjanom uczestniczy w niecodziennym seansie. Wczeniej musieli oni wykona
zestaw wicze medytacyjnych i przez kilka dni stosowali specjalnie dla nich
przygotowan diet.
Gdy byli ju - zdaniem lamy - gotowi do uczestnictwa w seansie, mnich za
prowadzi Rosjan do swojej bardzo skromnie urzdzonej celi. Uj ich rce i mocno
si skoncentrowa. Co jaki czas aparatura nieznana Rosjanom wydawaa piewne
dwiki, ktrych echo nagle si urywao. To, co potem nastpio, dzisiaj mona by
oby nazwa pojawieniem si obrazu holograficznego - niemal fizycznie namacal
nej iluzji, ktra sprawia na widzu wraenie ogldania trjwymiarowych obiektw.
Obraz, ktry si pokaza w rodku celi, pocztkowo znikn, nastpnie przy
bra posta wyranej sylwetki istoty nieco podobnej do czowieka, ktra wyda
waa si przyglda trojgu ludziom. Ta dziwna posta staa w pozycji wyprosto
wanej, bez ruchu. Po chwili przed oczami widzw zmaterializowao si co na
ksztat miniaturowej makiety Ukadu Sonecznego. Merkury, Wenus, Ziemia,
Mars i wszystkie pozostae planety kryy po swoich orbitach wok wieccego
jaskrawym blaskiem Soca.

DZIESITA PLANETA

Zafascynowani Rosjanie, ledzc wzrokiem krce mae kuliste bryy, po

liczyli je i zidentyfikowali. Lecz za orbit planety, w ktrej rozpoznali Plutona,
wok Soca krya jeszcze jedna planeta, pooona najdalej. Zbdne jest w tym
miejscu zapewnienie, e racjonalnie mylcy i wyznajcy materialistyczny wia
topogld naukowcy nie byli w stanie znale adnego rozsdnego wytumacze
nia tej niewiarygodnej wizji. Ponadto lama wzbrania si, i to bardzo stanowczo,
przed udzieleniem odpowiedzi co do pochodzenia tego tajemniczego ukadu pla
net. Powiedzia tylko, e za Plutonem istnieje jeszcze jedna planeta - prawdopo
dobnie dawny ksiyc Neptuna, ktry wypad ze swojej orbity. Ta planeta zosta
nie odkryta w nadchodzcych latach42.
4-Fenomeny...
 I to ju si stao. Na pocztku 2006 roku media doniosy, e amerykascy astro
nomowie odkryli dziesit planet naszego Ukadu Sonecznego. Jak owiadczyo
kierownictwo NASA, instytucji zajmujcej si lotami kosmicznymi, jest to ciao
niebieskie zoone ze ska i lodu, o rozmiarach zblionych do rozmiarw Plutona
i, co oczywiste, bardziej oddalone od Soca ni dotychczasowa ostatnia planeta
tego ukadu. Jak dotd, astronomowie nie nadali jeszcze nazwy ciau niebieskie
mu umiejscowionemu na najbardziej odlegym skraju Ukadu Sonecznego. Zo
stao ono zarejestrowane pod roboczym oznaczeniem 2003 UB 313".
Naukowcy przyjrzeli si bliej tej planecie i doszli do wniosku, e jej redni
ca wynosi okoo 3000 kilometrw. Tworzj w okoo 70% skay oraz w pozosta
ych 30% zamarznita woda. Dla porwnania rednica Ziemi na rwniku wyno
si 12 700 kilometrw, a nasz Ksiyc ma rednic 3500 kilometrw i jest nieco
wikszy od nowo odkrytej planety. Temperatura na jej powierzchni wynosi okoo
240 poniej zera43.
Ale powrmy jeszcze do owego przedziwnego seansu z 1959 roku, w kt
rym zapowiedziano odkrycie dziesitej planety.
Pniej jeden z naukowcw, ktry uczestniczy w tym wydarzeniu, wyrazi
si nastpujco: Ani j a, ani mj kolega nie dowiemy si nigdy, czy ta posta rze-
czywicie nam si ukazaa, czy te bya tylko tworem naszej wyobrani. Nigdy
te nie dowiemy si, czy ta posta naprawd przybya z kosmosu i ukazaa nam
si w formie projekcji, czy moe przybraa kontury za spraw siy woli lamy. Po
trafimy wprawdzie opisa j oglnie, musimy jednak doda, e nie byo w niej
nic ziemskiego... Wydaje si niemoliwe, by w ludzkiej wyobrani powsta obraz
42
istoty tak bardzo nam obcej, wrcz nieziemskiej" .
Polityczne spory, ktre krtko potem ochodziy stosunki radziecko-chiskie,
oznaczay kres prowadzenia dalszych bada. Pozostaje nam jedynie spekulowa,
co tak naprawd stary tybetaski lama ukaza Rosjanom. Czy byo to optyczne zu
dzenie, czy te halucynacja pod wpywem narkotykw, jakie dodano do posikw
goci? Skd wzia si osobliwa aparatura, ktra w okrelonych odstpach czasu
wydawaa owe melodyjne dwiki? Czy by to jaki rodzaj przenonego kompute
ra, za pomoc ktrego wygenerowano holograficzny obraz? Obraz zaprogramowa
ny przez obc inteligencj, spoza Ziemi, by moe nieskoczenie dawno temu.
Czy w tym przypadku rwnie chodzi o artefakt wytworzony przez poza
ziemsk technologi? W przeciwiestwie do maszyny z Antikithiry" urzdzenie
to nie czekao na przypadkowe wykopanie z ziemi lub (co postulowa Artur C.
Ciark) odkrycie na dnie morza. Znalazo bezpieczne schronienie w klasztorze
tybetaskich mnichw, ktrzy z pewnoci wiedzieli o wiele wicej, ni zdecy
dowali si wyjawi.
 4
MEKSYKANIE W KAPSUACH
RATUNKOWYCH

O ASTRONAUTACH I INNYCH POSTACIACH W HEMACH

Pomyki jak soma unosz si na wodzie. Kto szuka pere,

musi gboko zanurkowa.
John Dryden (1631-1700), angielski dramaturg

dzenni mieszkacy Nowej Gwinei, drugiej co do wielkoci wyspy wiata,

R yli przez wiele tysicy lat w spokoju, wolni od wtpliwych osigni" za
chodniej cywilizacji, niemal takjak nasi przodkowie w epoce kamiennej. Wszyst
ko to zmienio si nagle, z dnia na dzie, kiedy podczas II wojny wiatowej
Amerykanie wraz z sojusznikami wkroczyli do wiata nietknitego dotd przez
cywilizacj. Porodku tropikalnej dungli zbudowali prowizoryczne lotniska, na
ktrych ldoway wojskowe samoloty, dostarczajce bro i ywno alianckim
onierzom toczcym z Japoni bitw na Pacyfiku.
W rezultacie konfrontacji z przybyszami z innych stron wiata tradycyjny styl
ycia tubylczej ludnoci zmieni si zdecydowanie i na zawsze. Doszo do praw
dziwego szoku kulturowego. Pocztkowo papuascy wojownicy, zachowujc re
zerw, tylko przygldali si osobliwemu zachowaniu biaych. Nie mieli przecie
pojcia o meandrach wiatowej polityki i wojnie, nigdy te nie widzieli technicz
nych urzdze, jakie pojawiy si ich oczom.
onierze amerykascy z protekcjonaln wielkodusznoci rozdawali tubyl
com drobne prezenty, takie jak czekolada, guma do ucia, wybrakowane narzdzia
lub znoszone wojskowe buty. Wszystkim tym nigdy wczeniej niewidzianym
przedmiotom Papuasi nadali nazw cargo" - od angielskiego sowa oznacza
jcego towar". Towar przyciga coraz wicej tubylcw z dungli w rejon pa
sw startowych, gdzie z chmur sfruway ku ziemi ogromne srebrne ptaki bogw.
Srebrne ptaki, z ktrych brzuchw nieprzerwanym strumieniem pyno cargo".
Czowiek jest i zawsze bdzie materialist, bez wzgldu na to, czy miesz
ka w betonowej pustyni wielkich aglomeracji, czy te egzystuje w monsunowej
dungli. Mieszkacy dungli w okolicach Palaver odbyli dug narad w swoich
chatach i wpadli na wspaniay pomys. Powinni postpowa dokadnie tak samo,
jak owi tajemniczy przybysze, a wtedy ptaki z niebios" bd dostarcza rwnie
im cenne dobra.
I tak zrobili. Na polanach w deszczowym tropikalnym lesie ubijali nagimi
stopami pasy startowe na gliniastej ziemi. Dugie pale bambusowe miay imito
wa anteny, a szamani wypowiadali sowa zakl, przystawiajc do ust przepo
owione orzechy kokosowe, czego pierwowzorem byy zapewne mikrofony. Na
wyspie Wewak powstao regularne lotnisko" z samolotami", ktre wykonano
z drewna i somy (fot. 9). Wkrtce tubylcy zaczli wiczy musztr, z bambu
sowymi drgami na ramieniu w charakterze karabinw oraz w stalowych" he
mach na gowach, wykonanych z pancerzy wi44-45,46.
To przykad technologii zrozumianej opacznie. Z dawien dawna czowiek
stara si naladowa wszystko, co uzna za poyteczne dla siebie, a co podpa
trzy u innych. wiadczy o tym choby osigajce coraz wiksz skal szpie
gostwo przemysowe. Pozostay zdumiewajce relacje i zdjcia filmowe z lat
40. XX wieku ukazujce kulty cargo pierwotnych mieszkacw Nowej Gwi
nei. W czasach dawno minionych rwnie dochodzio do podobnych konfron
tacji midzykulturowych, czego dowodem s liczne dziea artystyczne, wity
nie i inne budowle sakralne. Wsplnym mianownikiem bya cze oddawana
bstwu.

KRONIKI INDIAN CAKCHIOUEL

Oto kolejny przykad dotyczcy tematu tego rozdziau. Indianie Cakchiuel,

stanowicy odam etniczny Majw, zamieszkujwyyny Gwatemali. W 1954 ro
ku uniwersytet w Oklahomie opublikowa pochodzce z XVI wieku kroniki spo
rzdzone przez ten lud. Zawieray relacje o pojawieniu si mitycznych istot przy
byych z bardzo daleka; byy to brzmice niczym ba opowiadania o charakterze
i obyczajach tych bogw".
Gdy jednak zaczto zapoznawa si dokadnie z tymi kronikami, stwierdzono,
e Majowie z grupy Cakchiuel nie opowiadali niestworzonych historii. Opisywali
 E>3

w kronikach pierwsze kontakty z hiszpaskimi konkwistadorami. To ci zdobyw

cy w oczach Indian Cakchiuel zyskali status istot otoczonych tajemnic, pocho
dzcych z zamierzchej przeszoci, o ktrych opowiaday najdawniejsze mity
i przekazy ustne. Historyczna rzeczywisto zostaa przedstawiona - w naszych
oczach-jako ba. Std ju blisko do sformuowania wniosku, e liczne teksty,
ale rwnie dziea sztuki, dotd interpretowane wanie w kategoriach mitu",
opieraj si na rzeczywistoci bdnie przez nas pojmowanej47. To samo odnosi
si do bdnie rozumianej technologii.
Jednym z najbogatszych rde tego rodzaju wiadectw opacznie rozumianej
technologii jest Ameryka rodkowa, a zwaszcza Meksyk i Gwatemala. Wanie
tam te zanurzyem si gboko w tajemnicz przeszo. Moje poszukiwania zo-
stay uwieczone pozytywnym wynikiem. Zejcie w gbin", by znale per
y - to, co nieznane i sekretne - stokrotnie mi si opacio.

BOGOWIE W SKAFANDRACH ASTRONAUTW

Dawni mieszkacy Ameryki rodkowej byli doskonaymi obserwatorami. Na

niezliczonych rzebach, jakie wyszy spod ich rk przed tysicami lat, utrwalili
szczegy majce techniczny charakter. Ich fascynacja udziela si nam, ludziom
wspczesnym. Na peryferiach miasta Villahermosa, stolicy meksykaskiego sta
nu Tabasco, jest usytuowany archeologiczny park La Venta. Umieszczono tam
wiele interesujcych znalezisk z ruin osady o tej samej nazwie, do ktrej dostp
nawet dzisiaj jest trudny, gdy jest pooona w odlegoci 150 kilometrw od Vil-
lahermosa na mokradach, na ktrych roi si od komarw. W parku, pord klatek
z drapienikami, ptasich wolier oraz wybiegw dla krokodyli, stoj wace ponad
20 ton rzeby przedstawiajce gowy Olmekw. Cz gw nosi mocno dopaso
wane hemy. Gowy, znalezione w okolicy Villahermosa, umieszczono w parku
i muzeum pod goym niebem, s bowiem zbyt cikie, by dao si je przetrans
portowa do stolicy Meksyku.
Jednym z obiektw wystawianych w parku La Venta jest dobrze wykonana
kopia; orygina znalaz si w Narodowym Muzeum Antropologii w miecie Mek
syk. Do literatury fachowej wszed pod nazw Monolit Smoka. Nadzwyczaj pre
cyzyjnie obrobiony, przedstawia siedzc ludzk posta w hemie ochronnym,
ktrego nie sposb nie zauway. Wok tej postaci jest owinity smok lub w.
Posta ma pochylone plecy, a jej stopy znajduj si wyej ni poladki. Nad go
w owej sylwetki wida czworoktn skrzyni. Czowiek w trzyma w lewej rce
kij, a praw unosi jaki przedmiot majcy ksztat elazka.
Do tej samej kategorii zalicza si gowy w hemach, ktre mona podziwia
w Museo Popol Vuh w miecie Gwatemala. Gowy sprawiaj wraenie, jakby
tkwiy za szklan oson, a pod nosem miay umieszczone j akie techniczne urz
dzenie. W tym samym muzeum eksponowane s rwnie misternie zdobione
wazy, na ktrych przedstawiono postacie niebiaskich nauczycieli". W doniach
dzier oni niezidentyfikowane przedmioty, a ich gowy rwnie s okryte osob
liwie ozdobionymi hemami48.
Do dzisiaj nieprzebadane pozostaj rozlege lasy deszczowe pwyspu Ju-
katan. Ich liciaste baldachimy mog osania wci nieodkryte miasta Majw.
Przysze pokolenia archeologw czeka jeszcze ogrom pracy. Lecz nawet te ju
odkryte miejsca dostarczaj nam niewygodnych" artefaktw, ktrych istnienie
trudno pogodzi z utrwalonym ogldem wiata. Dobrym przykadem takich ar
tefaktw s obiekty w Uxmal, oddalonym zaledwie o godzin jazdy autem od
Meridy. Dojecha tam mona dobrze utrzyman tras krajow. Najbardziej wy
rniajc si budowl w Uxmal jest Piramida Wrbity wzniesiona na owalnej
podstawie; na jej szczyt prowadz bardzo strome stopnie. Przed paroma laty
zabroniono wchodzenia na stopnie tej piramidy, poniewa spado z nich kilku
turystw.
Za t piramid znajduje si duy teren o zarysie prostokta. Jedna z jego stron
graniczy z tak zwanym Domem Mniszek. Jak w przypadku innych archeologicz
nych stanowisk, i tutaj nazewnictwo jest kwesti cakowicie dowolnego wyboru.
T nazw nadali hiszpascy zdobywcy Ameryki i nie mwi ona niczego o rze
czywistym przeznaczeniu tej budowli. W pobliu wznosi si kolejny budynek
o cakowicie pozbawionej sensu nazwie: Paac Gubernatora. W nowszych cza
sach rozpoznano w nim obserwatorium astronomiczne.
Po przyjrzeniu si bliej zewntrznej elewacji Domu Mniszek (fot. 12) mo
na dostrzec na niej wizerunki licznych gw w hemach, do zudzenia przypomi
najcych wspczesne kaski ochronne, osaniajce take przed urazami podbr
dek. Kt jednak w zamierzchych czasach nosi tego rodzaju charakterystyczne
ochronne nakrycie gowy, ktre dzisiaj wkadaj piloci odrzutowych myliwcw
lub astronauci?

POSTA O SKONYCH OCZACH W HEMIE NA GOWIE

Istniejcy do dzi lud Majw, chocia podzielony na liczne etniczne grupy, y

niegdy na obszarach, ktre obejmoway spor cz obecnego Meksyku, Gwa
temal i Honduras. Kadego roku tumy turystw z Zachodu zwiedzaj najwa
niejsze orodki dawnej kultury, przede wszystkim Tikal, Palenue oraz Chichen
Itza. Znacznie mniej znany jest fakt, e rwnie na terenie Belize (wczeniej by
to Honduras Brytyjski) znajduj si warte zobaczenia zabytki Majw. Nieliczni
turyci docieraj tam szlakiem penym przygd, poniewa Belize, kraj pooony
nad brzegiem Morza Karaibskiego, stal si stacj przeadunkow narkotykw
produkowanych w Kolumbii oraz w innych krajach Ameryki Poudniowej. W od
legoci okoo 135 kilometrw od stoecznego miasta Belize znajduj si dopiero
czciowo odkopane ruiny osady Xunantunich. Tam te z wiecznie zielonej dun
gli wystaje grski masyw, zwieczony cokoem piramidy wysokoci 42 metrw,
nazywanym El Castillo. Po wschodniej stronie piramidy wzrok przykuwa impo
nujcy relief w stiuku, ktry zajmuje ca szeroko fasady. Przedstawia symbo
le nasuwajce na myl skojarzenia z urzdzeniami technicznymi. Dominujcym
elementem jest twarz, ktr archeologowie nazwali mask boga soca. Wedug
mnie wyglda raczej jak gowa astronauty w hemie; nad jego ustami mona roz
pozna obiekt podobny do mikrofonu49.
Jednak nie tylko na monolitach i caych fasadach przedhistoryczni artyci
z obszaru Ameryki rodkowej pozostawili wizerunki gw i postaci, ktre bar
dziej przypominaj pilotw i astronautw ni kapanw i szamanw. Liczne
posgi i figurki, o wyranie rozpoznawalnych detalach typowych dla stroju as
tronauty, stanowi zagadkowe dziedzictwo legendarnych pradziejw. Na przy
kad przed kilkoma laty odkryto w Meksyku figur z piaskowca przedstawiajc
boga" w hemie, ktry wyglda jak astronauta, a rysy jego twarzy nieomylnie
wskazuj, e jest to przedstawiciel rasy tej.
Para amerykaskich badaczy, doktor Milton A. Loef i jego ona, odkry
li t figurk w miejscowoci Xochipala w stanie Guerrero. Powinna ona odmie
ni nasz ogld wiata, jeli nie stanie si, jak wiele innych tego rodzaju znale
zisk, kolejnym wielkim nieobecnym obiektem starannie przemilczanym. Majca
17 centymetrw wysokoci statuetka, datowana w przyblieniu na okres midzy
1150 a 100 rokiem przed nasz er, ma na gowie cile dopasowany hem. Wida
te wyranie jej skone oczy. Funkcjonalnie rozwizane i jednoczenie fascynu
jce w swojej prostocie jest poczenie hemu z tuowiem - ma ono form kryzy
wok szyi. Mona odnie wraenie, e hem zosta poczony z jakim rodza
jem skafandra. W opisie figurki w hemie", znajdujcej si obecnie w rkach
prywatnych, czytamy:

Statuetka ta, o naturalnych proporcjach, ma rysy twarzy Olmekw; jej gow

otacza wykonany z prawdziw maestri okrgy hem.

Jednak dalej nastpuje opis cech zwierzcych tam, gdzie tych cech w aden
sposb nie mona si dopatrzy.
Zwierzce stopy oraz ogon", ktry zwisa u pasa, pozwalaj na wysunicie
domysu, e posta ta jest przebrana w kostium jaguara i uczestniczy w jakim
50
ceremonialnym tacu" .
 Owa statuetka, jak sdz, jednak o wiele bardziej przypomina astronaut ni
czowieka w kostiumie drapienego kota. Niech zreszt czytelnik sam zdecyduj e,
z czym mu si kojarzy figurka z piaskowca o uderzajco wspczesnym wygl
dzie. Obraz mwi wicej ni 1000 sw. Posek jest przedstawiony na fot. 10
i 11.
Podobnie ma si sprawa z miniaturow gow mierzc zaledwie 40 milime
trw, znalezion w trudno dostpnej jaskini w Andach, w Ekwadorze. Take t
gow nakrywa hem o nowoczesnym wygldzie. Charakterystyczne wypuko
ci widoczne po prawej stronie hemu - w przypadku produktu wspczesnego -
mona interpretowa jako zintegrowany system komunikacyjny''', natomiast
zgrubienie w rejonie szyi -jako hermetycznie szczelne poczenie hemu ze ska
fandrem. Archeolodzy datuj to dzieo sztuki na okres kultury La Tolita i lata od
600 do 400 p.n.e. S ponadto zdania, e miniaturowa gwka suya celom kul
towym, cokolwiek miaoby to znaczy. Z perspektywy epoki podboju kosmosu
spogldamy nieco inaczej na to znalezisko. Naleaoby przynajmniej postawi
pytanie, co waciwie w deszczowym lesie Ekwadoru czy w ruinach osad Majw
Ameryki rodkowej robi artefakty o wygldzie astronautw", pochodzce, co
jest udowodnione, z epoki prekolumbijskiej51.

MORDERCZA GRA

Odkryto- i nadal si odkrywa- prastare statuetki oraz reliefy nacienne

przedstawiajce postacie w hemach na gowie. Naley si spodziewa -jeli rze
czywicie s to lady technologii nie z Ziemi rodem - znalezienia wielu innych
artefaktw w pradawnych osadach i miastach Ameryki rodkowej. Technologia
przybiera rozmait form. W przeciwnym razie naleaoby uzna, e owe ochron
ne okrycia gowy wi si z jakim tajemniczym kultem, by moe z tlachtli, le
gendarn gr w pik, wymylon przez Aztekw, w ktrej uywano kul z twardej
gumy produkowanej z soku drzewa kauczukowego.
O tym, e gra ta bya przeznaczona dla osb o silnych nerwach, przekonali
si widzowie pokazowej rozgrywki jesieni 1528 roku na dworze hiszpaskim
w Granadzie.
Hernan Cortes (1485-1547), zdobywca Meksyku, wysany tam przez wad
c Hiszpanii, wywiz z podbitego kraju dla cesarza Karola V, oprcz ogromnej
liczby zrabowanych zotych skarbw, take - dla rozrywki - druyn azteckich
graczy, ktrzy mieli zademonstrowa dworzanom gr tlachtli, a take zaprezen
towa sportowe umiejtnoci.
Mecz rozegrano na prostoktnym dziedzicu o wymiarach 40 na 15 metrw oto
czonym murem. U gry, w loach, zasiada panujca para wraz ze wit. Widzowie
nie oczekiwali pasjonujcego widowiska, ycie na krlewskim dworze oferowao
bowiem najprzerniejsze atrakcje.
Pogawdki ucichy jak noem uci, kiedy Aztekowie rozpoczli mecz. To, co
dziao si na placu gry, zapierao dech. Czego podobnego Stary wiat jeszcze nie
widzia, W powietrzu wyczuwao si elektryzujce napicie.
Doskonae wytrenowani Indianie grali kul z nieznanego Hiszpanom, spry
stego materiau. Kula waya prawie 2,5 kilograma. Obowizyway cise regu
y: twardej piki nie wolno byo uderza domi ani stopami, nie wolno te byo
odbi piki o ziemi, a ju w adnym razie pozwoli na to, eby leaa na ziemi.
Dziki byskawicznym ruchom bioder oraz uderzeniom kolanami i okciami pika
przez cay czas utrzymywaa si w powietrzu. Indianie rzucali si na kauczukow
kul i odbijali j biodrem, barkiem lub ramieniem. Zawodnicy, ktrym nie udao
si przej z pik na drug poow boiska, otrzymywali punkty karne. Celem, do
ktrego dyy obie druyny, byo wrzucenie kauczukowej kuli do kamiennego
krgu, ktry znajdowa si w polu gry tu przy murze dziedzica. Bya to mor
dercza gra. Koci nosowe zawodnikw pkay, piszczele amay si z tak potwor
nym chrzstem, e damy dworu osuway si w omdleniu w ramiona suby. Kilku
graczy, bez ycia, zniesiono z placu gry, inni doznali cikich obrae gowy oraz
rk i ng52.

KAPAN W FOTELU 2 KATAPULT

Kaskw ochronnych gracze w tlachtli jednak nie nosili, my za moemy po

nownie wda si w rozwaania, czy nie istniej relikty o jednoznacznie technicz
nym charakterze, ktre s powizane z podrami kosmicznymi.
I taki relikt rzeczywicie jest znany. Raz jeszcze Narodowe Muzeum Antro
pologii, usytuowane w zwiedzanej przez turystw dzielnicy stolicy Meksyku,
okazuje si prawdziwym rogiem obfitoci. Zanim przekroczy si jego prg, na
rozlegym placu przed wejciem wzrok przykuwa wykonana z brzu kopia obiek
tu, w ktrym archeolodzy rozpoznali naczynie ceremonialne (fot. 13). Eksponat
wspczesnemu czowiekowi przypomina o wiele bardziej dysz dystrybutora, jak
daoby si zastosowa w ukadzie napdowym potnych rakiet Saturn 5. W pro
gramie Apollo suyy one midzy innymi jako rakiety none, zdolne do wynie
sienia na orbit statku kosmicznego z zaog, ktrej celem byo wyldowanie na
Ksiycu. Rzeba z brzu przed wejciem do muzeum suy jako to zdj pamit
kowych oraz - niestety - kosz na mieci, natomiast gliniane oryginay znajduj si
w sali artefaktw kultury Toltekw, umieszczone na cokoach w ksztacie piramidy.
Mimo licznych i misternych zdobie, ktre - w przypadku wystajcych dookoa
listew - mona zinterpretowa jako ebra chodnicy, pozbawiony uprzedze widz
odnosi wraenie, e geneza owego obiektu ma charakter techniczny. Czy niezna
ny artysta by w peni wiadom tego, co w swoim dziele przedstawia?
Innym obiektem, jaki przycign moj uwag w padzierniku 2005 roku,
przy okazji kolejnej podry po Ameryce rodkowej, jest figurka, ktra siedzi
na - lub wyraajc si poprawniej w - nad wyraz osobliwym pojedzie (fot. 14).
Wehiku ten daoby si opisa jako hybryd" midzy kapsu ratunkow a zada
szonym motocyklem, ktrego koa gdzie si zawieruszyy. Ponadto figurka ma
w ustach co na ksztat ustnika aparatu do oddychania. Mnie nasuwa si skojarze
nie z nieznan nam technologi, ale archeolodzy widz w niej kapana w trakcie
rytualnych czynnoci. Bardziej trafne byoby okrelenie kapan w fotelu z kata-
pult" - zwaszcza e posta ta, ktra -jak gdyby dla wasnego bezpieczestwa -
zasiada w obiekcie bdcym tworem niepojtej dla nas techniki, ma zaoone na
plecy co w rodzaju plecaka. Wygldem przypomina on do zudzenia tornistry,
jakie dwigali astronauci z wyprawy Apollo, kiedy wybrali si na przechadzk po
Ksiycu. Donie tajemniczej postaci spoczywaj na instrumentach sterujcych,
ktre zamontowane s w przedniej czci ramy pojazdu. Figurka przytrzymuje
nogami - podobnie jak czyni si to w trakcie jazdy motocyklem - jaki wygi
ty element, ktry czy siedzenie z przodem ramy. Nie ma cienia wtpliwoci:
wszystko to sprawia wraenie przemylanej technicznej konstrukcji!
Ogldajc t wykonan w kamieniu figurk, mimowolnie przypomniaem so
bie o projekcie jednego z wielkich bawarskich producentw samochodw i moto
cykli. Ot jest to projekt zadaszonego motocykla. Ten jednolad, przeznaczony
dla fanatykw bezpieczestwa na drogach, ma form przepoowionego samocho
du. Niestety, po raz kolejny wypad z planw produkcyjnych, gdy uznano go za
poroniony pomys. Jednak niewielkie, misternie wykonane dzieo sztuki z Mu
zeum Antropologii w meksykaskiej metropolii daje asumpt do takiej wanie
wspczesnej interpretacji.

ZESTAW SUCHAWKOWY" W PIERWOTNEJ DUNGLI

Takie samo podejcie mogoby okaza si suszne w odniesieniu do preko

lumbijskich znalezisk, ktre dalej opisz. W ich przypadku bardziej ekscytujce
byoby odwoanie si do jakiego kolejnego zapomnianego kultu ni dopatry
wanie si w nich zaawansowanej technologii. Jesieni 2005 roku znalazem si
w Peten, pooonej na pnocy prowincji Gwatemali, okrelanej mianem zielo
nego pieka. Jest to teren bardzo sabo zaludniony. W tym niewielkim rodkowo
amerykaskim kraju udzia ludnoci wywodzcej si od Majw wynosi blisko
50%. Tutaj usytuowane s rwnie liczne dawne miasta cywilizacji Majw, ktre
pozostaj nieznane albo dotd niezbadane. Mona dotrze do nich drog wodn,
tak jak do osady El Ceibal, do ktrej z najbliej pooonej miejscowoci mona
dosta si tylko po duszej wyprawie odzi nurtem rzeki Rio de la Pasin penej
kajmanw.
Do samego brzegu rzeki sigaj rozlege gste zarola tropikalnego deszczo
wego lasu, wrzaski wyjcw za zaguszaj haas warkoczcych silnikw docze
pionych do dek. Z miejsca, do ktrego przycumowalimy, szlimy pod gr
lisk ciek. Wzdu niej rosn olbrzymie drzewa kapokowe (ceiba) o charak
terystycznych deskowatych korzeniach. Tam, gdzie zdoa przebi si soce przez
szpary w liciastym baldachimie, naley zachowa du ostrono. yj tu bo
wiem bardzo jadowite we - araraki lancetowate, ktre zachowaniem rni
si od innych przedstawicieli gadw. W odrnieniu od wikszoci wy araraka
nie rzuca si do ucieczki, syszc nadchodzcego czowieka, lecz broni miejsca,
na ktrym wygrzewa si na socu. Biada temu, kto nieopatrznie podejdzie zbyt
blisko. Jej ukszenie prowadzi do mierci ju po kilku minutach na skutek pora
enia mini oddechowych. Kto nie ma przy sobie serum, niech nie rzuca cumy
na brzegu rzeki. Na szczcie uniknem spotkania z tym stworzeniem, ktre jed
nake ma pene prawo broni swego naturalnego siedliska i przestrzeni yciowej.
Nkany wycznie przez miriady komarw dotarem do El Ceibal, jednej z niemal
nieznanych jeszcze osad kultury Majw, usytuowanej w rodku gwatemalskiej
dungli.
Za wyjtkiem wybrzuszenia, stanowicego pozostao po piramidzie, pooo
nego porodku ruin, nie ma tu znaczcych piramid, jak choby w Tikal, Palenue
czy innych wielkich witynnych zespoach zabytkw tej cywilizacji. Jest nato
miast ogromna liczba steli, na ktrych widniej rysunki - niestety po czci ju
zwietrzae - nierzadko pozwalajce na wycignicie wniosku, e przedstawiaj
techniczne urzdzenia. Hemy na gowach to w zasadzie standard i nawet nie za
suguj na dalsz wzmiank. Jednake prty" ustawione przed ustami owych
postaci w hemach przywouj skojarzenie z nowoczesnymi mikrofonami. W nie
ktrych zabytkach Majw s nawet widoczne cakiem wspczesne zestawy su
chawkowe, bez ktrych dzisiaj niemal aden piosenkarz nie wybiegnie na scen.
W tej czci pwyspu Jukatan rzeki s- o czym ju wspomniaem - gw
nymi szlakami komunikacyjnymi. Kolejna podr wodnym nurtem, tym razem
korytem rzeki Rio Usumacinto, zawioda mnie z powrotem do Meksyku. Z po
oonej nad rzek przygranicznej wioski Corozal jedzie si w kierunku zachod
nim do Palenue, najbardziej tajemniczych ruin pozostawionych przez Majw.
Po kilku kilometrach droga szutrowa rozdwaja si przed ma miejscowoci San
Javier i koczy na przystanku Nacal Ha. Std przez tropikaln dungl prowadzi
prosta jak sznurek droga, po ktrej odwaaj si jedzi zdezelowanymi autobusa
mi Indianie z grupy Lakandonw, o bardzo jasnej cerze. Celem tej penej przygd
 wyprawy, odbywanej po czci autobusem odchudzonym" do tego stopnia, e zo
stay w nim tylko rama i siedzenia, jest wite miejsce Majw o nazwie Bonampak
Po przekroczeniu naturalnej polany, ktra suy za ldowisko dla maych sa
molotw, udalimy si na gwny plac Bonampak. Miejsce to zostao odkryte
w 1946 roku i jest od paru lat obiektem nieustannych prac renowacyjnych. Gdy
stanie si na majcym ponad 300 metrw szerokoci gwnym placu, wida,
e jest on otoczony 10 odrestaurowanymi dotd wityniami. Po prawej stro
nie zwiedzajcego wznosi si Templo de las Pinturas z trzema pomieszczeniami
i trzema wejciami. W kadym z tych pomieszcze ciany i sufity s ozdobione
malowidami - w jzyku Majw z grupy Lakandonw nazwa Bonampak oznacza
wanie malowane mury". Niestety, na skutek dziaania wiata od czasu otwar
cia pomieszcze niegdy nasycone barwy zaczynaj blakn, w rezultacie czego
szczegy atwiej rozpozna na starych fotografiach oraz na bardzo udanej kopii
Templo de las Pinturas, ktr wzniesiono na odkrytym terenie Narodowego Mu
zeum Antropologii miasta Meksyk.
Spord 10 odrestaurowanych wityjedna, usytuowana po lewej stronie, ofe
ruje emocjonujce przeycia. Bezporednio nad nadproem widnieje paradny fryz
o rozmiarach 50 na 80 centymetrw, na ktrym mona rozpozna zdumiewajce
techniczne urzdzenia. Wida tam gow w hemie ze suchawkami, od ktrych
wychodz przewody sigajce niemal ust (fot. 15). Cao do zudzenia przypo
mn wspomniany ju zestaw suchawkowy", bez ktrego dzisiejszy muzyczny
sho\v-biznes przestaby funkcjonowa. Lecz na tym nie koniec. Obie donie posta
ci uwiecznionej na tym fryzie obsuguj za pomoc gaek jakie przyrzdy, ktre
z ca pewnoci peni okrelon funkcj. Po lewej stronie przedstawionej sceny
dwie osobliwe istoty przygldaj si temu, co si dzieje na reliefie.

CZOWIEK Z RAMIONAMI ROBOTA"

Sceny, na ktrych, przedstawione postacie bez wtpienia obsuguj technicz

n aparatur, spotyka si w licznych zabytkach Majw niemal na kadym kroku.
Zdecydowanie najbardziej charakterystycznym tego przykadem jest pyta na
grobna z Palenue, zarwno dawniej, jak i teraz budzca kontrowersje i szeroko
dyskutowana. Na temat tego wspaniaego dziea rzebiarskiego tyle ju napisano
i tyle o nim spekulowano, e w tym miejscu wspomn je krtko. Nie mog wsze
lako pomin cakowicie milczeniem tej koci niezgody archeologw", choby
dla zachowania peni obrazu.
Erich von Daniken w swoim debiutanckim dziele18 ju o tym pisa i przedsta
wi swj pogld na ten temat. Wedug niego by moe przedstawiony jest tutaj
kosmonauta w niewielkim pojedzie dostawczym. Wywoao to prawdziw burz
gniewu i oburzenia w rodowisku archeologw. Na tej pycie mogo by wyryte
wszystko, z wyjtkiem motyww o tematyce astronautycznej - poniewa nie po
winno istnie to, co istnie nie moe. Miaem to szczcie, i wielokrotnie ogl
daem pyt nagrobn umieszczon gboko pod Piramid Inskrypcji. By moe
jestem nieobiektywny, ale chyba kady czowiek ma prawo do wasnego osdu.
Wedug mnie hipoteza, ktra mwi o kontekcie technicznym, bya i jest racjo
nalna i uzasadniona. Nie trzeba wcale odwoywa si do kultw, wydumanych
alegorii oraz religijnych symboli. Przedstawiono tu scen, ktrej twrca owej py
ty by naocznym wiadkiem lub przynajmniej zna j z relacji innych. Dlatego
z prawdziwym trudem dostrzegam boga kukurydzy Yum Kox53 w przedstawionej
tu postaci, ktra manewruje jakimi dwigniami, co wyranie wida. Nie jestem
te w stanie dostrzec skadanego bogom w miertelnej ofierze modzieca z ludu
Majw, ktry wpada w paszcz mitologicznego potwora54. O wiele atwiej przy
chodzi mi dojrze techniczne przyrzdy ni wosy z brody boga pogody"5S. Jed
n rzecz pragnbym mocno podkreli. W rodowisku archeologw w adnym
razie nie panuje jednolity pogld na temat tego, co przedstawiaj reliefy na na
grobnej pycie. Zdania archeologw sw tym wzgldzie bardzo podzielone. Lecz
wszyscy przemawiaj jak jeden m, gdy zachodzi potrzeba potpienia w czam
bu hipotez o przybyszach spoza Ziemi,
Poniewa pragnbym j ak najkrcej wypowiedzie si na temat pyty nagrob
nej z Palenque, przypomn w tym miejscu skromny fakt, e nikt z nas nie by
obecny duchem i ciaem, gdy to dzieo powstawao. Dopki wic nie zostanie
definitywnie rozstrzygnite, ktra z niezliczonych teorii i hipotez okae si susz
na, wszystkie sformuowane pogldy i teorie na temat tego, co przedstawia pyta
znaleziona w deszczowym lesie na pwyspie Jukatan, powinno si poddawa
dyskusji na rwnych prawach. Wymaga tego zwyka uczciwo. Rozmaite tabu
oraz zakazy swobodnego formuowania pogldw nigdy nie przyczyniy si do
wyjanienia jakiejkolwiek zagadki.
Na koniec przedstawi jeszcze jedno sensacyjne znalezisko z przebogatego
dziedzictwa Majw. Wspomniaem ju o Piramidzie Wrbity z Uxmal, ktrej
strome stopnie budz trwog, oraz o gowach w hemach. W odlegoci okoo
20 kilometrw na poudniowy wschd od Uxmal znajduje si osada Kabah. Obie
miejscowoci czy ze sob prosta droga wiodca nasypem, ktrjeszcze dzisiaj
mona jecha bez wikszego trudu. Koniec tego szlaku wyznacza uk triumfal
ny" wzniesiony z precyzyjnie dopasowanych do siebie kamiennych blokw. Od
kd pwysep Jukatan otworzono dla turystw i ruchu drogowego, trasa krajowa
z Meridy do Campeche dzieli osad na dwie czci.
Budowl, ktr w Kabah wywiera najwiksze wraenie, jest majca ponad
45 metrw dugoci Templo de Mascaras - witynia Masek, na ktrej fasadzie
widniej setki kamiennych reliefw, nazwanych przez archeologw maskami
Chaca, boga deszczw z nosem w ksztacie trby" (fot. 16).
Nie udao mi si dojrze tam twarzy, a tym bardziej nosa w ksztacie tr
by. Zobaczyem natomiast co, co jest wedug mnie technicznym wyposaeniem
przedstawionym w zdobieniach charakteryzujcych si prostymi liniami. Jeszcze
wiksze wraenie zrobiy na mnie postacie ludzkie naturalnych rozmiarw. Pod
zadaszeniem niedaleko wejcia do kompleksu witynnego wykonaem zdjcia
takiej postaci w hemie i z oson oczu. Owa posta z wielk uwag spoglda
na - najwyraniej umiejscowione przed nim -jakie urzdzenie. Najbardziej ude
rzajc cech owej figury s ramiona robota" (fot. 17), podobne do tych, ja
kimi posugujemy si dzisiaj w laboratoriach, gdy manipulujemy substancjami
radioaktywnymi lub silnie toksycznymi. Powyej ramion robota" znajduj si
mankiety. Moim zdaniem wydaj si przekonujc wskazwk, e posta, ktr
przedstawia posg, ma zaoony na donie i przedramiona ochronny kombinezon.
Logika nakazuje domniemywa, e nie s to naturalne koczyny grne56.
Kto, wiadomy zbienoci przedstawionych na tych wizerunkach scen z re
aliami dowiadczalnych laboratoriw jdrowych lub chemicznych, ma odwag
widzie w tej postaci kapana celebrujcego rytualne czynnoci? Jake trzeba
by zalepionym, eby z uporem zadawa kam prawdom oczywistym. Przyso
wie gosi, e krlem lepcw jest jednooki. Zdejmijmy klapki z oczu i uwolnijmy
si od zawodowej lepoty, a wtedy uzyskamy bez porwnania bardziej prawdzi
wy obraz wiata!
 5
DRALIWY TEMAT:
INYNIERIA GENETYCZNA

DIZAJNERSKA FAUNA" STWORZONA RK BOGW?

Tempora mutantur et nos mutamur in illis.

Czasy zmieniaj si, a my wraz z nimi.
Sentencja staroytnych Rzymian

Z apewne nie byo na wiecie kultury, w ktrej przed tysicami lat nie istnia ja
ki osobliwy kult, otaczajcy bosk czci przedziwne stwory o budzcym gro
z wygldzie, zwane chimerami. Istoty o dwojakiej naturze, po czci ludzkiej, po
czci zwierzcej, zasiedlay ziemi. Wywierajce silne wraenie ich wizerunki
spotyka si we wszystkich muzeach na kadym kontynencie. Mity i legendy opo
wiadaj o wojownikach majcych tuw konia i do skorpiona, a take o isto
tach bdcych kobietami z rybim ogonem. Byy to budzce przeraenie monstra,
do ktrych ludzie z dawnych epok odnosili si zarwno z paniczn trwog, jak
i z nabon czci i ktre - mimo lub z powodu rozmaitych postaci, pod jakimi si
pojawiay - miay jedn cech wspln: wszystkim przypisywano powstanie za
spraw perfidnego kaprysu bogw.
Zwaszcza w historycznej spucinie Sumerw, Asyryjczykw i Babiloczy-
kw a roi si od tego rodzaju hybryd, lecz take Hetyci, Egipcjanie i ludy z kr
gu kultury kretesko-mykeskiej dobrze je znali7. Prastare rzeby z pooonych
na wschd od Nowej Gwinei Wysp Salomona przestawiaj istoty z gow pta
ka i torsem czowieka. Ich wielkie wytrzeszczone oczy spogldaj bezmylnie
w pustk. Zdjcia podobnych stworw - p ptakw, p ludzi - wyrzebionych
w kamieniu na skale opadajcej do morza, wykonaem niedaleko wygasego wul
kanu Rano Kao na owianej legendami Wyspie Wielkanocnej. Rwnie w Pa
stwie rodka - w Chinach - natrafiem na kilka nieznanych mi dotd sugestyw
nych przykadw chimer tego rodzaju, o czym dalej opowiem.
Zasadnicze pytanie dotyczce tych zagadkowych stworw o mieszanej natu
rze brzmi nastpujco: Czy s one wycznie poronionym tworem bujnej wyobra
ni naszych praprzodkw, czy moe jednak w ich istnieniu kryje si cie prawdy?
Te koszmarne stworzenia naprawd musiay - w mniemaniu wczesnych ludzi -
uchodzi za przeraajco realne, skoro byy w ich yciu wrcz wszechobecne.

DOJMUJCY STRACH

Hybrydy s przedstawiane nie tylko na niezliczonych rysunkach, malowid

ach, rzebach, rytach oraz utrwalone po wsze czasy w legendach i mitach. Rw
nie znani staroytni historycy rozwodz si na temat dziwacznych stworw.
Euzebiusz z Cezarei (263-339 n.e.), wybitny biskup i jeden z ojcw Kocioa,
w swoim dziele Kronika napisa: I istniay tako pewne potwory, ktrych cz,
powstaa sama z siebie, przybraa formy dajce pocztek yciu: ludzi z dwoma
skrzydami, ponadto innych z czterema skrzydami i dwiema twarzami lub z jed
nym tuowiem i dwiema gowami, kobiety i mczyzn oraz istoty o naturze oboj-
naczej, mskiej i eskiej. I jeszcze inne z nogami koza i rogami na gowie. I in
ne, o nogach konia, jak te z korpusem konia, jak to posta miay centaury. I byy
rwnie byki, z gowami ludzkimi i psimi, chodzce na czterech nogach, ktrych
ogon mia posta rybi i wychodzi z zadu. A take konie z gow psa oraz ludzi
i inne potwory z koskimi gowami i tuowiem czowieka oraz z rybimi ogonami.
Do tego dochodziy wszelkiej postaci monstrualne stwory i ryby, i gady, i we,
jak te obfito cudacznych istot, o przernych postaciach i rnie uformowa
nych, ktrych wizerunki widniay kiedy, jeden obok drugiego, w wityni Be-
losa"57.
To, o czym pisze biskup Euzebiusz, wyglda na czyst fantazj. Jednak wi
zerunki tych stworw zachoway si dla potomnoci utrwalone w dzieach sztuki
w rnych miejscach caego globu. Euzebiusz opisa te istoty szczegowo dziki
egipskiemu kapanowi imieniem Manetho. Kapan w objani, e bogowie zeszli
z niebios i nauczali ludzi. Wtedy te bogowie stworzyli przerne hybrydy, ktre
niegdy okrelano mianem witych zwierzt".
Staroytni Egipcjanie mumifikowali nie tylko swoich blinich, gboko
wierzc, e dziki temu znw powrc oni do wiata ywych, ale take psy,
koty, ryby, ptaki i krokodyle. Poddawali mumifikacji rwnie byki. Apis to byk
czczony w staroytnym Egipcie jako wcielenie boga Ptaha, zwano go take Se-
rapisem. Zabalsamowane zwoki witych bykw umieszczano w Serapeum -
rozlegej podziemnej nekropoli znajdujcej si w Sakkarze. Zachoway si tam
najwiksze ze wszystkich znanych nam sarkofagi. Wykonane byy z wysokiej ja
koci granitu pozyskiwanego z kamienioomw w Asuanie - odlegego od Sakka-
ry o 1000 kilometrw. Trudno wrcz sobie wyobrazi, jak odbywa si transport
owych blokw granitu. Ciar sarkofagw wynosi od 70 do 100 ton, a ich wieka
od 20 do 30 ton. Kolejne krypty z sarkofagami bykw" znajduj si w Helio
polis, Baarii i Abusirze niedaleko Gizy. O tym, e kiedy w ich wntrzu znaj
doway si mumie bykw, mwi archeolodzy oraz rzesza przewodnikw, przed
ktrymi uciec w kraju nad Nilem jest wrcz niemoliwoci. Jednak wszyscy oni
nie mwi caej prawdy. W chwili otwarcia sarkofagi byy puste albo zawiera
y brzydko pachnc kleist bitumiczn mas, w ktrej tkwiy miliony drobnych
fragmentw koci.
I tu pojawia si kolejna tajemnica. Oto w podziemnych kryptach w Abusirze
odkryto dwie spore mumie witych bykw. Tak pocztkowo sdzono, poniewa
z gowy mumii wystaway bydlce rogi, bandae za, ktrymi owinito mumi,
byy nietknite. Gdy zabalsamowane szcztki zaczto odwija, zaskoczenie bada
czy byo kompletne! We wntrzu domniemanych mumii byka leay przemiesza
ne bezadnie fragmenty koci przernych stworze. Niektrych koci nie udao
si przypisa adnemu znanemu gatunkowi zwierzt. To, co wydawao si zabal
samowanym bykiem, okazao si w rzeczywistoci stert kawakw koci stwo
rze poczonych lepk i cigliw mas bitumiczn oraz kilometrami lnianych
banday, jakimi owinito mumie58.
I takie szcztki skadano w sarkofagach z granitu. Byy w nich lepiej chronione
ni skarbce w Fort Knox lub w Bank of England! Musiay mie dla staroytnych
Egipcjan wyjtkowo due znaczenie, skoro podejmowali oni tak gigantyczny wy
siek, a poza tym w ludziach z tamtej epoki musiay wzbudza strach, ogromny
strach. W przeciwnym razie, dysponujc takimi umiejtnociami mumifikowania
zwok, nie siekaliby owych stworze na drobne czci, ktre ukryli w oszukaczym
opakowaniu. Co naprawd si w nim znajduje, skoro szcztki tego czego po jego
mierci posiekano na miazg i zamknito w wacym wiele ton sarkofagu?
W poszukiwaniu odpowiedzi na powysze pytanie zwrciem uwag na wy
darzenia z przeomu wiekw XX i XXI.

GREENPEACE WPADA WE WCIEKO

W kwietniu 1987 roku Federalny Urzd Patentowy USA ogosi, e w przyszo

ci bdzie zapewnia ochron patentow rwnie wielokomrkowym organizmom
ywym", ktrych materia genetyczny nie wystpuje w naturze. Jeszcze w tym
samym miesicu zoono 15 wnioskw dotyczcych organizmw zwierzcych,
jakie nie istniej w przyrodzie. Na przykad genetykom z Uniwersytetu Kalifor
nijskiego udao si stworzy" metodami biotechnicznymi krzywk owcy i ko
zy. Ta nowa istota wyhodowana w laboratorium ma przedni cz ciaa owcy
i zad kozy. Krytykw, ktrzy dostrzegli w tym znak czasu, uspokojono deklara
cj, e owo zwierz stanowi jedynie prototyp59, ostateczny wygld za mieli jesz
cze dopracowa dizajnerzy zwierzt". Uprzedzajc bieg wydarze, powinnimy
wprowadzi do sownikw nowe pojcie - fauna dizajnerska".
Przed witami Boego Narodzenia w 2000 roku aktywici organizacji
Greenpeace, zajmujcej si ochron rodowiska, zorganizowali demonstracj
przed siedzib Europejskiego Urzdu Patentowego (EPA) w Monachium. C
takiego si wydarzyo, co wzbudzio wcieko zaartych bojownikw o czyste
rodowisko?
Trzeba przeczyta to dwukrotnie, eby w peni poj rang sprawy. Green
peace protestowaa przeciwko przydzielaniu przez Europejski Urzd Patentowy
patentw hybrydom midzy gatunkowym. Innymi sowy - wytwarzanym w przy
szoci metodami inynierii genetycznej wyszym organizmom, ktre bd wy
kazyway cechy genetyczne zarwno ludzkie, jak i zwierzce.
Kilka tygodni wczeniej, w padzierniku 2000 roku, Europejski Urzd Paten
towy twierdzi jeszcze, e ze wzgldw etycznych zasadniczo nie bd wydawane
patenty na tworzenie hybryd czowieka i zwierzt. Jednak w wyniku prowadzo
nego przez nich dochodzenia dziaacze z Greenpeace przekonali si, e deklara
cje te mona woy midzy bajki. Obrocy rodowiska stwierdzili bowiem, e
wydano patent na tworzenie embrionw, w ktrych skad wchodziy komrki za
rwno ludzkie, jak i zwierzce.
By to wierzchoek gry lodowej. Ju w 1999 roku EPA wyda australijskiej
firmie AMRAD patent nr EP 380646. Dotyczy on metody izolowania i hodow
li komrek embrionalnych czowieka i zwierzt oraz zastosowania tych kom
rek do stworzenia hybrydy, czyli organizmu o mieszanej naturze. Inne zezwole
nia patentowe, jak odkrya to Greenpeace po padzierniku 2000 roku, dotyczyy
embrionalnych komrek macierzystych czowieka, myszy, ptakw, owiec, wi,
krw, kz i ryb. Komrki te s przeznaczone do hodowania zwierzt hybrydo
wych. W tym przypadku powstawayby midzygatunkowe mieszace, w ktrych
poszczeglne czci ciaa i narzdy pochodziyby od zwierzcia lub od czowie
ka. Zastosowanie takiej metody wci jest zakazane na terenie Niemiec, ale nie
we wszystkich krajach Unii Europejskiej, w ktrych patent ten obowizuje60.
 WIADOME WPROWADZANIE W BD I TUSZOWANIE FAKTW

Po przejrzeniu oryginalnej dokumentacji ponad 100 wnioskw patentowych

Greenpeace bya w stanie wykaza, e w 1999 roku doszo do wydania przez
Rad Nadzorcz EPA decyzji niedozwolonej prawem oraz do przyznania paten
tu na tworzenie organizmw zwierzcych, w ktrych znajdowayby si narzdy
czowieka lub ludzkie geny. Fakt ten zadaje kam - o czym warto pamita - cy
towanemu zapewnieniu EPA z padziernika 2000 roku. Tym samym obalone zo
stay ostatnie etyczne przeszkody, chocia Europejskie Porozumienie Patentowe
(EPP) uznaje takie wnioski patentowe za sprzeczne z prawem. Wspomniane poro
zumienie zakazuje zdecydowanie i jednoznacznie udzielania patentw dla wyna
lazkw zarwno w zakresie genetyki rolin i zwierzt, jak i tych, ktre s postrze
ganie jako nieetyczne. Jak z powyszego wida, wadze Europejskiego Urzdu
Patentowego maj te traktatowe postanowienia dokadnie za nic.
I nie tylko te postanowienia. EPA dopuszcza si amania przepisw prawa na
masow skal, celowo zatajajc przed opini publiczn, e udzielia swego bo
gosawiestwa projektom badawczym tworzcym monstra - w najbardziej nega
tywnym znaczeniu tego sowa. wiadcz o tym dwa konkretne przykady.
W padzierniku 2000 roku Greenpeace opublikowaa wniosek patentowy do
tyczcy stworzenia hybryd czowieka i wini. EPA tumaczy si tym, e wniosek
firm Stern Celi Sciences i Biotransplant ju w lutym tego samego roku zosta od
rzucony ze wzgldu na powody o charakterze etycznym". Lecz w dokumentacji
przedoonej przedstawicielom Greenpeace nie znaleziono adnego potwierdze
nia takiego stanowiska urzdu patentowego wzgldem ubiegajcych si o patent
firm. Akta nie zawieray adnego pisma datowanego na luty 2000 roku. Wrcz
przeciwnie, urzd patentowy wielokrotnie wzywa zainteresowane firmy do uisz
czenia zalegych kwot za dopuszczenie wniosku do procedowania. Ostatnie we
zwanie wystosowano we wrzeniu 2000 roku.
Z kolei Uniwersytet Stanowy Massachusetts zoy wniosek o przyznanie pa
tentu na metod tworzenia hybryd midzygatunkowych. Po wniesieniu przez uni
wersytet stosownej opaty EPA przystpi w 1999 roku do rozpatrzenia wniosku.
Naukowcy z tego uniwersytetu opracowali metod, w ktrej jdro komrkowe
z komrek czowieka umieszczano w otoczce z plazmy komrek byda domowe
go. Powstajce w rezultacie hybrydowe embriony byy utrzymywane przy yciu
w warunkach laboratoryjnych do fazy rozwoju liczcego okoo 400 komrek. Jed
nak do odrzucenia wniosku z przyczyn etyczno-moralnych nigdy nie doszo61.
To, co zrodzio si" - w cisym znaczeniu tego sowa - pod przykrywk
medycznego postpu przypomina mityczne potwory pokroju Minotaura, stwo
rzenia o gowie byka i ciele czowieka. Maonka Minosa, legendarnego krla
Krety, z poduszczenia boga Posejdona dokonaa sprzecznego z natur cielesnego
zczenia si z bykiem. Owocem tego zwizku bya zrodzona przez krlow chi
mera - Minotaur.
Potwr wkrtce sta si postrachem caej Krety. Z tego powodu krl Minos
nakaza syncemu z fachowych umiejtnoci rzemielnikowi Dedalowi (ktry
wraz z synem Ikarem podj pniej prb ucieczki z Krety drog powietrzn)
zbudowanie pod paacem w Knossos labiryntu. Przetrzymywano w nim Minotau
ra, ktrego ywiono ludzkim misem i co kilka lat skadano mu w ofierze siedem
dziewic i siedmiu modziecw.
Dopiero heros Tezeusz uwolni udrczonych blinich od daniny na rzecz Mi
notaura. Odway si wej do owianego ponur saw labiryntu i umierci krwio
erczego potwora. Przed zabdzeniem w pltaninie wej i korytarzy uratowaa
go crka Minosa, Ariadna; dziki podarowanemu przez ni kbkowi nici (sawna
ni Ariadny) Tezeusz odnalaz wyjcie z labiryntu. Tyle mwi grecki mit62.
Kt jednak, po faktach ujawnionych przez aktywistw Greenpeace, moe ze
spokojnym sumieniem twierdzi, e takie potwory istniay tylko w wybujaej wy
obrani dawnych ludw? Co bdziemy o tym sdzi za jaki czas, kiedy rozwj
nauki umoliwi stworzenie podobnych monstrw? Aby panowa nad przyszo
ci, musimy zrozumie przeszo. Naley zatem postawi pytanie, czy poza
ziemska cywilizacja nie prowadzia ju niegdy na ludzkiej i zwierzcej populacji
manipulacji genetycznych. Pami o takich eksperymentach oraz o ich przeraa
jcych rezultatach dotrwaa do dzi w dawnych mitach, przekazach i podaniach.

CHINY A INYNIERIA GENETYCZNA

Asyryjskie dziea sztuki czsto przedstawiaj wizerunki chimer bdcych

w poowie czowiekiem, w poowie zwierzciem. Towarzyszce im opisy, spo
rzdzone pismem klinowym, mwi o pochwyconych ludziach-zwierztach",
ktre sptane przywiedli onierze przed oblicze krla. Staroytni wadcy su-
meryjscy urzdzali nawet polowania na takie stwory. Grecki dziejopis Herodot
(ok. 485-421 roku p.n.e.), ktry odby dalekie podre do Afryki i Azji, pisa
o tajemniczych ludziach-rybach" majcych skr pokryt uskami, ktrzy jako
by zamieszkiwali delt perskiej rzeki Araks63.
Czy i my pewnego dnia zaprojektujemy ludzi-ryby" ze skrzelami i uska
mi, ktrzy bd optymalnie dostosowani do ycia w wodnym ywiole? Albo
skrzydlatych superonierzy, ktrzy walecznoci i skutecznoci przecign ko
mandosw z dzisiejszych armii? Inynieri genetyczn mona wykorzysta do
celw zarwno dobrych, jak i zych. Jednak kontrola nad pozornie nieograniczo
nymi moliwociami wymyka si w momencie, w ktrym zaczyna przewaa
ch przecignicia konkurencji: Jeli my tego nie zrobimy, inni zrobi to przed
nami". Historia ludzkoci dowodzi, niestety, e wszystko, co leao w zasigu
ludzkich moliwoci, bez skrupuw byo wprowadzane w czyn. Nic nowego pod
socem.
Wdrujc na wschd, dotrzemy do Chin, dawniej i dzi nazywanych Pa
stwem rodka. W muzeum prowincji Xian w jednej z gablot natrafiem na figurk
wykonan z brzu, ktra zgodnie z opisem miaa liczy ponad 3000 lat (fot. 18).
Rzeba ta, dzieo nieznanego artysty - powstaa przypuszczalnie w okresie dyna
stii Zhou (1122-221 p.n.e.) - przedstawia posta o ciele i apach psa i niewtpli
wie ludzkiej gowie z duymi uszami oraz brod, ktra przypomina talerzowate
pytki mocowane w dolnej wardze, po dzi dzie stanowice ozdob" u niekt
rych afrykaskich plemion. Na grzbiecie tego osobliwego stworzenia znajduje si
grzebie, taki jak u niektrych dinozaurw. Mia go dimetrodon, yjcy w epoce
permu przed ponad 250 000 000 lat, kiedy potne dinozaury szykoway si do
piero do panowania na Ziemi. Czy jest to kolejny przykad nieokieznanej fantazji
artysty sprzed kilku tysicy lat, czy te wierne odbicie rzeczywistoci?
Odbyem siedem dugich wypraw do odlegych zaktkw Chiskiej Repub
liki Ludowej, gdzie rzadko docieraj turyci. Nie zlicz ju, ile wity tam zdo
aem zwiedzi. Obojtnie, buddyjskie, taoistyczne czy konfucjaskie, wszystkie
wygldaj tak samo. Przynajmniej w tej czci, ktr udostpnia si turystom.
W Zou, rodzinnym miecie wielkiego filozofa i myliciela Konfucjusza
(551-479 p.n.e.), znajduje si witynia upamitniajca Mengzi (327-289 p.n.e.),
filozofa, ktry rozwija podstawowe reguy etyczne konfucjanizmu. Na tyach
obiektu, dokd bardzo rzadko zapuszcza si turysta, natknem si w 2004 roku
na wizerunki licznych chimer. Byy to rzeby oraz inskrypcje uwiecznione na
stelach. Niektre stoj nieosonite pod goym niebem, wystawione na dziaanie
pogody, lecz wikszo umieszczono na szczcie pod ochronnym zadaszeniem.
S tam midzy innymi dwie stele wysokoci niecaych 2 metrw, pokryte mister
nie wykonanym wizerunkiem przedstawiajcym postacie p ludzi, p zwierzt
o ciele gada pokrytym uskami, z dugim ogonem oraz o twarzy, ktrej rysy s
jednoczenie kocie i ludzkie. Koczyny przypominaj apy drapienego kota. Te
zagadkowe stwory unosz nad gow okrg, podobn do soca tarcz (fot. 19).
Od razu nasuno mi si skojarzenie z podobnym motywem soca, znanym ze
staroytnego Egiptu.
Interesujce posgi ogldaem 10 padziernika 2007 roku w nowo wybudo
wanym Muzeum Historii Miasta Pekin. Stoj tam ustawione blisko siebie cztery
postaci wygldajce jak ludzie, ale wszystkie szwieczone zwierzcymi gowami.
Jeden z posgw ma gow ptaka, drugi - owcy. Najbardziej niepokojca jest jed
nak posta o gowie wa (fot. 20). Od razu przypomnia mi si film Conan barba
rzyca. Jego bohater - grany przez modego Arnolda Schwarzeneggera - uchodzi
cao z masakry, jakiej ofiar padaj jego rodzice i wszyscy doroli mieszkacy
wioski. Chopiec zostaje wzity w niewol, przez wiele lat jest przymuszany do
wykonywania paszczynianej pracy, a wreszcie wyrusza na poszukiwanie mor
dercw. Uprawiali oni tajemniczy kult wy. Udaje mu si dotrze do popadajce
go w ruin klasztoru, gdzie staje si wiadkiem upiornej sceny. Podczas rytualnej
ceremonii twarz najwyszego kapana przeobraa si stopniowo w pysk wa. Na
koniec ze szczeliny wypeza olbrzymi gad.
Niewielki posg w pekiskim muzeum nieodparcie nasuwa wspomnienie tej
jecej wos na gowie sceny; jednak-jeli da wiar tabliczce z opisem- po
chodzi sprzed 2500 lat!
Dawne Pastwo rodka wypeniay rozliczne chimery i hybrydy. Bez wt
pienia nie byo stref woln od inynierii genetycznej. Czy ci bogowie Chin
dokonywali genetycznych manipulacji, tworzc budzce zgroz monstra i dajc
upust badawczej pasji? Z duym prawdopodobiestwem mona zakada, e takie
badania s prowadzone we wspczesnych Chinach. Przed paroma laty genetycy
z Chin ogosili, e udao im si poczy komrki macierzyste krlika i czowie
ka, ktre utrzymywali przy yciu przez kilka kolejnych pokole tych komrek.
Czy jest to kolejny krok na drodze do utworzenia chimer, ktre znamy z mito
logii? Profesor Beda M. Stadler, dyrektor Instytutu Immunologii Uniwersytetu
Berneskiego, ostrzega stanowczo: To by jedynie pocztek. Ju niebawem, ku
naszemu przeraeniu, kto podejmie prb stworzenia sfinksa lub centaura"64.

GENY INNYCH GATUNKW DAJ O SOBIE ZNA

Kontrargument przytaczany przez sceptykw w dyskusjach na temat mie

szacw i chimer wymaga jakiego komentarza. Pytaj oni, czy zachoway si
gdzie pozostaoci tych stworw. Przecie powinny zosta odkryte koci lub cae
szkielety, ktre daoby si wykorzysta w badaniach DNA, nonika informacji
genetycznej.
Niestety, bardzo trudne jest znalezienie nietknitych szcztkw ludzi i zwie
rzt pochodzcych sprzed tysicy lat, jeli nie zapewniono im przepisowego"
pochwku. A moe ludzie z tamtych epok robili wszystko, by nie zostao ladu
po tych okropnych stworach? Czy opisane tu wczeniej celowe potraktowanie
rzekomych mumii bykw i ukrycie ich w granitowym pancerzu sarkofagu sta
roytnego Egiptu nie wiadczy o tym, e uczyniono wszystko, co w ludzkiej
mocy, by po wsze czasy pozby si doczesnych pozostaoci pochowanych tam
stworze?
A jednak w grobowcu faraona Udimusa znaleziono zoty naszyjnik, na kt
rym lea szkielet nieznanego dotd nauce zwierzcia18. Takie znaleziska s dzieem
przypadku i, co zrozumiae, trudno za ich pomoc dowie, e dokonywano
w przeszoci genetycznych manipulacji. Badanie laboratoryjne fragmentw ko
ci tkwicych w masie bitumicznej wewntrz mumii byka" byoby waciwym
postpowaniem. Ale by moe natrafimy wreszcie na lad, ktry stanie si do
wodem manipulacji, do jakich doszo w dawno minionych czasach. Mimo gwa
townego rozwoju inynierii genetycznej wci mamy stosunkowo ma szans
zidentyfikowania genw zmodyfikowanych w zamierzchych dziejach. Jedn
z istotnych trudnoci z uzyskaniem odpowiedzi jest fakt, e nie nauczylimy si
jeszcze stawia waciwych pyta. Jednak oddziaywania zmodyfikowanych ge
nw lub, mwic cilej, ich niepodane skutki uboczne mog naprowadzi nas
na waciw drog. Wiemy ju, e gen obcego gatunku wprowadzony do jakie
go innego organizmu moe wywoa w nim niepodane skutki uboczne, odkd
przeprowadzono dowiadczenia, w ktrych do organizmu zwierzt wszczepiono
ludzkie geny. Okazao si, e moe dochodzi do alergicznych reakcji na obce ga
tunkowo geny. Dlaczego?
Na lekcjach biologii dowiedzielimy si, e komrki danego organizmu wy
twarzaj biaka zgodnie z informacj genetyczn, ktra jest zapisana w genach
przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Na tym polega zjawisko dziedziczno
ci. Biako te moe wywoywa reakcj alergiczn. Lekarze stanli wobec tego
problemu przy okazji przeprowadzonej u czowieka operacji kosmetycznej nosa,
w ktrej do modelowania jego ksztatu uyto chrzstki pobranej od krowy, czyli,
innymi sowy, obcej gatunkowo tkanki. Niestety, pozytywne efekty operacji nie
trway duej ni dwa-trzy tygodnie. Pniej organizm czowieka przystpowa
do rozkadania obcej tkanki7.
Jeszcze bardziej grone w skutkach mog okaza si transplantacje narz
dw, skry i tkanek. Rwnie w obrbie jednego gatunku, take czowieka, do
chodzi bowiem, w rezultacie tkankowej nietolerancji, do odrzucania przeszcze
pionych narzdw. Z tego wanie powodu pierwsi w historii wspczesnej biorcy
serca - a operacja przeszczepu serca bya przed kilkudziesiciu laty sensacyjn
ingerencj- nie zdoali przey duej ni kilka dni. Wkrtce chirurdzy przeko
nali si, e po wykonanym przeszczepie jakiego narzdu konieczne jest stumie
nie aktywnoci systemu odpornociowego pacjenta za pomoc silnych lekw, co
z kolei wie si z ryzykiem wystpienia gronych skutkw ubocznych.
W ostatnim czasie nowoczesna inyniera genetyczna daje realn moliwo
izolowania genw i ich modyfikowania, a take wprowadzania ich do innych or
ganizmw. Poniewa jednak obce geny uruchamiaj produkcj zmienionych bia
ek, wszczepienie obcych genw do jakiego organizmu z gry warunkuje wyst
pienie reakcji alergicznych.
 POWANE SKUTKI UBOCZNE...

Doktor Martina Steinhardt, lekarz i specjalista w zakresie biologii czowieka,

naukowy wsppracownik Instytutu Ludwiga Boltzmanna w Wiedniu, zetkna
si z powanym problemem przy okazji zastosowania terapii genowej w zwal
czaniu choroby nowotworowej. W tym przypadku u pacjenta doszo rzeczywi
cie do reakcji uczuleniowej na poddawany manipulacjom gen. Doktor Steinhardt
zaja si poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu da si rozpo
zna obcy gen na podstawie objaww reakcji alergicznej. Przystpujc do bada,
stwierdzia, e czy si z tym tematem niedostatecznie jak dotd klinicznie po
znany zesp chorb autoimmunologicznych.
Najczciej s to procesy zapalne (infekcje), ktre powstaj w rezultacie na
gej reakcji alergicznej organizmu na wasn tkank, ale przyczyna samej reakcji
jest nieznana.
Dlaczego tak si dzieje? Dlaczego organizm przestaje rozpoznawa wasne
biaka? Jakie przyczyny le u podstaw tego oczywistego bdu w sterowaniu
metabolizmem?
Wydaje si, e niektrzy ludzie s szczeglnie podatni na choroby autoimmu-
nologiczne, natomiast inni nigdy nie staj si ich ofiarami. Przykad: jedni wiosn
cierpiana uciliwy katar sienny, innym nigdy si ta choroba nie przytrafia. Przy
czyny alergii na og mona okreli. W przypadku kataru siennego jest to pyek
kwiatw; uczulenie na koty wywouj unoszce si w powietrzu fragmenty wo
sia tych zwierzt. Coraz czciej reakcje alergiczne s wywoywane przez sub
stancje dodawane do artykuw spoywczych. Po przeprowadzonym przeszcze
pie narzdu biako dawcy pobudza do reakcji ukad odpornociowy biorcy. Od
niedawna wiemy, e rwnie geny innego gatunku wyzwalaj alergie.
Warto w tym miejscu wymieni kilka przykadw chorb autoimmunologicz
nych, ktre, jak ju wspomniano, przejawiaj si najczciej w postaci procesw
zapalnych:
- zapalenie mini, minia sercowego po zawale, a take okrelone formy
zapalenia oczu;
- zapalenie opon mzgowych w nastpstwie szczepienia;
- zapalenie bony luzowej odka, ktre moe prowadzi do cakowitego
zaniku luzwki odka;
- zapalenie nerek wraz z zatruciem komrek nerkowych;
- zapalenie tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa);
- stany zapalne ukadu nerwowego, w szczeglnoci za stwardnienie roz
siane;
- chroniczne zapalenie jelita grubego (choroba Morbusa-Crohna), w tym za
nik tkanki jelita grubego.
 Jaki jest jednak mechanizm, ktry prowadzi do schorze autoimmunolo-
gicznych? W peni poprawna odpowied brzmi nastpujco: jeszcze tego nie
wiemy! Po dzi dzie nie potrafimy przekonujco odpowiedzie na pytanie, dla
czego organizm traktuje jako obc tkank wasn (czytaj: wasne biako) i zwal
cza j za pomoc ukadu odpornociowego. C jest obcego we wasnej tkance?
Choroby autoimmunologiczne pojawiaj si czsto w nastpstwie zwykych"
zachorowa. Podobnie niektre reakcje alergiczne wystpuj dopiero po zain-
dukowaniu wraliwoci w wyniku przebytej choroby albo kontaktu z substan
cj wyzwalajc uczulenie. Najczciej takie reakcje pojawiaj si nagle i bez
ostrzeenia.
Te dotd niewytumaczone procesy skoniy doktor Steinhardt do sformuo
wania miaej hipotezy. Stawia ona pytanie: czy jest moliwe, e choroby auto
immunologiczne powstaj w rezultacie uczulenia organizmu czowieka na obce
geny, ktre niegdy zostay do niego wprowadzone, ale po upywie tysicleci na
dal s dla obce i zawsze bd obce?65
Ta hipoteza z ca pewnoci wzbudzi silny sprzeciw. Jestem jednak przeko
nany, e w miar postpw w dziedzinie inynierii genetycznej mga, ktra ota
cza zagadnienia zwizane z moliwoci tego rodzaju ingerencji w odlegej prze
szoci, zostanie rozwiana. Obecnie postpujemy jak ucze czarodzieja z Fausta
Goethego i na prno staramy si unicestwi ze moce. By moe nie jest odlegy
dzie, w ktrym odtworzymy dokadn sekwencj wszystkich nukleinowych za
sad w DNA czowieka. Czy wtedy bdziemy w stanie projektowa" ywe orga
nizmy na tej planecie wedug yczenia i zgodnie z najnowsz mod?

DlZAJNERSKA FAUNA I: NAJWIERNIEJSZY PRZYJACIEL CZOWIEKA

Po c jednak siga po takie przykady przedziwnych stworw, jak rozma

ite staroytne chimery czy te twory zrodzone w wyniku laboratoryjnych eks
perymentw, eby doszukiwa si w nich ladw ewentualnych genetycznych
manipulacji, jakich dokonali przedstawiciele pozaziemskiej inteligencji. W bez
porednim otoczeniu czowieka mona napotka takie lady, o czym wiadcz
niewyjanione dotd zagadnienia, jak choby kwestie zwizane z udomowionymi
przez czowieka zwierztami.
W epoce kamienia - najstarszej i najduszej epoce w pradziejach, ktra roz
pocza si prawie 4 000 000 lat temu w Afryce i trwaa do okoo 1800 roku przed
nasz er-pojawili si pierwsi zwierzcy towarzysze czowieka. Dzisiaj za pew
nik uchodzi to, e pierwszym udomowionym zwierzciem by pies. Czasy, kiedy go
przyzwyczajano do czowieka, pogrone s w pomroce dziejw i pozostaj poza
zasigiem naszej wiedzy. Prawdopodobnie proces udomowienia psa zakoczy
 si w rodkowej epoce kamienia, czyli 8300-4500 lat temu. W budowlach pa
towych z modszej epoki kamienia w Europie rodkowej badacze odkryli koci
niezbyt duego udomowionego psa, ktrego nazwano szpicem torfowym {Canis
familiaris palustris):
Pamitajmy jednak, e nie mamy dokadnej wiedzy o przodku psa domo
wego. Jedna z hipotez stawianych przez biologw zakada, e pies pochodzi od
krzywki wilka z szakalem. Gdyby jednak ta hipoteza miaa okaza si trama,
oznaczaoby to, e najwierniejszy przyjaciel czowiekajest ewidentnie tak zwan
krzywk midzy gatunkow (hybryd). I tu, w dosownym sensie, ley pies po
grzebany. Niemoliwe jest bowiem otrzymanie odpornej na choroby i zdolnej do
rozmnaania krzywki midzygatunkowej konwencjonalnymi metodami, czy
li przez naturalny rozrd zapewniajcy przeduenie gatunku. Przykadem takiej
bezpodnej krzywki jest mu - potomek samca osa i samicy konia.
Jeli dzisiaj skrzyujemy psa z wilkiem, to u potomstwa takiej pary wsplne
cechy obu gatunkw nie utrzymaj si dugo. Najpniej w pitym lub szstym po
koleniu potomstwo znowu podzieli si na wilki i psy. Sam wygld zwierzcia wsze
lako nie wiadczy o tym, czy mamy do czynienia z psem, czy z wilkiem bd te
z psem czy z szakalem. Pewna liczba cech wrodzonych jest u psa w mniejszym lub
wikszym stopniu przytumiona. Wykazuje on natomiast wzorce zachowa, niety
powych dla dzikiego zwierzcia. Do nich nale na przykad bezwarunkowa wier
no i przywizanie do czowieka, a take uczenie si najrniejszych czynnoci,
dziki czemu moe on peni funkcj psa myliwskiego, psa policyjnego czy psa
ratujcego ludzi przysypanych lawin by poda kilka tylko przykadw. Problem
polega na tym, e te wzorce zachowa musz mie charakter dziedziczny, czyli
musz by wprowadzone" do kodu genetycznego psa lub innego udomowione
go zwierzcia. Zmiana cech zaprogramowanych w materiale genetycznym wyma
ga niewtpliwie zastosowania bardzo wyrafinowanych metod. Moim zdaniem nasi
przodkowie, prymitywni zbieracze i myliwi, nie byli w stanie dokona tak zasad
niczego przeprogramowania puli genw zwierzt yjcych dziko66. Kim zatem byli
ci, ktrzy dzikie stworzenia przemienili w zwierzta domowe?

DIZAJNERSKA FAUNA II: TAJEMNICZY STEPOWY SPRINTER

Jeszcze bardziej tajemniczo przedstawia si pochodzenie zwierzcia, ktre

dzi zamieszkuje sawanny Afryki, a take rozlege poacie Pwyspu Arabskiego
oraz subkontynentu indyjskiego. Jest to gepard. Ju w staroytnoci uywano go
do polowa, o czym wiadcz wizerunki tego zwierzcia spotykane na egipskich
naciennych freskach. Take hinduscy maharadowie i krlowie perscy wykorzy
stywali fenomenaln szybko tego zwierzcego sprintera ze stepw i sawann.
 Brytyjski biolog Joy Adamson uwaa, e gepardy daj si o wiele atwiej
oswoi ni inne drapiene koty. Dotd nie jest znany przypadek napaci geparda
na czowieka, cho dochodzio do tragicznego zdarze w cyrkach i w ogrodach
zoologicznych, gdzie czowieka atakoway lwy, tygrysy i pantery. Roy - niemie
cki artysta sztuki performance ze synnego duetu Siegfried i Roy - rwnie ledwo
uszed mierci zaatakowany przez biae tygrysy, gdy wystpowa z nimi w jednej
ze swoich artystycznych akcji.
Wspomniana Joy Adamson stawia z pen powag pytanie, czy gepard nie
zosta celowo stworzony do szybkiego biegu". Spord wszystkich zwierzt l
dowych jest on absolutnym mistrzem w sprincie. Na krtkich dystansach potrafi
osiga prdko ponad 100 kilometrw na godzin. Jego dane techniczne" nie
mogyby zosta lepiej wymylone przez bioinyniera. Ma gow z krtk brod
lekk budow ciaa, dugie i smuke koczyny jak u charta. Serce, puca i naczy
nia krwionone s proporcjonalnie wyranie wiksze ni u pozostaych kotw.
Podczas sprintu tempo oddechw zwiksza si ponad dwukrotnie, z 60 do 150 na
minut. Nawet najszybsze antylopy nie s w stanie unikn przed nim w stepie
i na ppustyni67.
Gepard czy cechy typowe dla dwch rnych zwierzcych rodzin, miano
wicie psw i kotw. Chocia jest porwnywany do charta z koci gow", to na
uki zoologiczne jednoznacznie lokuj go w rodzinie kotw (Felidae), bdcych
ssakami drapienymi. Jego pazury s wycigane tylko czciowo, nie tak, jak
pazury innych kotw; sylwetka siedzcego geparda bardzo przypomina sylwetk
psa.
Jak wszystkie koty, mgby uywa pazurw do wspinania si na drzewa, ale
gepard tego nie potrafi. Jego zotote futro jest podobne do sierci gadko wo
sy eh psw, natomiast czarne ctki s puszyste jak sier kota. Gepardy, czce
w sobie wiele cech psw i kotw, cierpi nawet na schorzenia typowe dla jednej
z obu rodzin, na przykad na psi piroplazmoz, chorob zakan przenoszon
przez kleszcze, ktra prowadzi do rozkadu czerwonych ciaek krwi, oraz na ko
cie zapalenie jelit, chorob ukadu trawiennego o podou zapalnym.
Reasumujc, geparda mona uzna za niemoliwy" produkt skrzyowania
dwch rnych rodzin w gromadzie ssakw. Moglibymy zatem zaliczy go do
tej samej kategorii, co opisane na pocztku rozdziau hybrydy czy chimery, ktre
znamy z antycznych dzie sztuki.
Jeli oprzemy si na najnowszych rezultatach bada genetycznych, to doj
dziemy do wniosku, i gepard mg powsta wycznie w rezultacie manipulo
wania genami. I rzeczywicie, wyniki bada genetycznych DNA pobranego od
gepardw zdaj si dokadnie potwierdza taki wniosek. Analiza prbek krwi
wzitych od 50 rnych osobnikw zamieszkujcych bardzo oddalone od siebie
obszary wykazaa, e wszystkie te zwierzta s identyczne pod wzgldem gene
tycznym. I to jest prawdziwa sensacja, poniewa oznacza, ni mniej, ni wicej, e
dowolnie wybranemu osobnikowi z gatunku geparda mona byoby przeszczepi
narzdy i tkanki pobrane od innego dowolnie wybranego przedstawiciela tego ga
tunku, bez najmniejszego ryzyka odrzucenia przeszczepu68. Taki przeszczep by
by niemoliwy w przypadku gatunku Homo sapiens.
Tak wysokiego poziomu genetycznej zbienoci, o ile wiadomo, nie stwier
dzono u adnego innego yjcego dziko gatunku fauny. Naukowcy, ktrzy prowa
dz eksperymenty w nowoczesnych laboratoriach genetycznych, zaobserwowali
natomiast tak zbieno wycznie u zwierzt hodowanych celowo", mianowi
cie szczurw laboratoryjnych.

JAK Z HIEN POWSTAY GEPARDY?

W poowie maja 2006 roku podrowaem po woskiej Sardynii, wyspie

pooonej na Morzu rdziemnym. W Nuoro, gwnym miecie usytuowanej
w rodkowej czci wyspy prowincji o tej samej nazwie, zwiedziem Museo Spe-
leo-Archeologico. Jest to niedue muzeum, w ktrym s eksponowane liczne ska
mieniaoci znalezione w okolicznych jaskiniach. W jednej z wielu wpuszczo
nych w cian gablot znajduje si skamieniaa czaszka i inne koci zwierzcia,
uwaanego przez niektrych biologw za praprzodka geparda. Jest to Chasma-
porthetes, kopalny gatunek hieny z trzeciorzdu, ktry wymar na pocztku epoki
lodowej (fot. 21).
Graficzna rekonstrukcja, na ktrej przedstawiono Chasmaporthetes, ukazu
je hien zdoln do szybkiego biegu. W przeciwiestwie do tego gatunku yjce
dzisiaj cztery podgatunki hien maj znacznie dusze przednie koczyny ni tyl
ne, co znacznie utrudnia im szybkie przemieszczanie si do przodu i czyni z nich
padlinoercw, ktrym sporadycznie udaje si schwyta chor lub osabion ofia
r. Natomiast anatomiczna budowa Chasmaporthetes wykazuje liczne cechy dzi
siejszych gepardw.
Jakim sposobem naturalna ewolucja zdoaa w tak krtkim czasie - w skali
filogenezy - przeksztaci drapien hien z trzeciorzdu w kociego sprintera?
Pytanie to pozostaje na razie bez odpowiedzi. W tym kontekcie jest uprawomoc
nione wzicie pod uwag ewentualnej sztucznej ingerencji w genotyp i nieodrzu-
canie takiej hipotezy zbyt pospiesznie - tylko dlatego, e nie powinno istnie to,
co istnie nie moe. Wyspy szczeglnie nadaj si do bada nad genetycznie zmie
nionymi zwierztami. W biologii znane jest pojcie endemizmu. Tak nazywa si
zamieszkiwanie przez okrelony gatunek bardzo ograniczonego terytorium, poza
ktrym ten gatunek w ogle nie wystpuje. Kt moe z cakowit pewnoci
Rys. 3. Ten rysunek zwierzcia noszcego nazw Chasmaporthetes znajduje si w Museo
Speleo-Archeologico w Nuoro. Wykazuje ono cechy, jakimi wyrniaj si dzisiaj
gepardy.

stwierdzi, e w tym przypadku nie chodzi o laboratorium pod goym niebem?

Czyby kolejny Park Jurajski!

KRZYWKA PSA I KOZY?

Takie myli, jak wyej, kryy mi po gowie ju w maju 2005 roku, kiedy
w miejskim muzeum w Ciutadella na wyspie Minorce w archipelagu Balearw
zobaczyem kopalne zwierz. I ono wydao mi si organizmem zaprogramowa
nym nie przez natur.
Wystpujcy wycznie na Minorce - w przyblieniu w tym samym czasie co
Chasmaporthetes na Sardynii - gatunek Myotragus balearicus (fot. 22) by zwie
rzciem wielkoci psa. Wygldem przypomina krzywk psa i kozy. Na gowie
mia rogi, lecz koczyny tylne i ogon byy typowe dla przedstawiciela Canidae -
tak brzmi aciska nazwa rodziny, do ktrej s zaliczane psy oraz ich krewni68.
Poznawszy fakty dotyczce krzywek midzygatunkowych oraz miesza
cw, mog bez trudu wyobrazi sobie, e i tutaj eksperymentowano z genami
dwch rnych rodzin zwierzt. Z cakowit pewnoci wykluczy t hipotez
mgby tylko ten, kto y w owych czasach, a wic na pewno ani ja, ani ordow
nicy konwencjonalnych wyjanie.
 Dopki klasyczna teoria ewolucji nie bdzie w stanie w zadowalajcy sposb
wyjani tego rodzaju licznych sprzecznoci dotyczcych powstawania i dalszego
rozwoju gatunkw oraz procesu udomowiania zwierzt, dopty nikt nie powinien
arbitralnie odsya do krainy bajek wyjanie, ktre wygldaj na nieprawdopodob
ne, bez ich uprzedniego zweryfikowania. Dzieje naszej rzekomo cisej" wiedzy do
wodz, e popeniano bolesne bdy i pomyki. Przecie jeszcze nie tak dawno temu
uwaano, e skonstruowanie rakiety, ktra wyniosaby czowieka na Ksiyc, to czy
sta utopia.
Lecz czy bdy nie s popeniane wanie po to, eby je nieustannie kory
gowa? Nie po to, eby si na nich uczy? Do niedawna opisy chimer i monstru
alnych dziwolgw przyjmowano za banie z tysica i jednej nocy. Wizerunki
takich istot miay by wycznie wyrazem artystycznej inwencji ich autorw. Dzi
siaj wiemy, e inynieria genetyczna daje nam do rki narzdzia, ktre umoli
wiaj stworzenie potworw w rezultacie poczenia tkanek zwierzcia i czowie
ka. Po raz kolejny otworzono puszk Pandory. Wol nawet sobie nie wyobraa,
co obecnie dzieje si w cile strzeonych laboratoriach - pod bacznym okiem
wojskowych.
Mimo wszystko sprawy te, cho mog budzi przeraenie, maj te pozytyw
ny aspekt. Kade uwaane dotd za niewyobraalne odkrycie czy wynalazek na
daje wydarzeniom z legendarnej zdawaoby si przeszoci wymiar, ktry jest dla
nas zrozumiay. Zapadaj one w nasz wiadomo. To, co wczoraj byo nie do
pomylenia, jutro moe okaza si znane nam od dawna.
Poniewa w zamierzchych czasach stanowio konkretn rzeczywisto.

DOPISEK

W lipcu 2007 roku Europejski Urzd Patentowy ponownie trafi na pierwsze

strony gazet. Tym razem jednak nie chodzio o prby stworzenia organizmw
hybrydowych. Greenpeace, organizacja walczca o ochron rodowiska, zgosia
sprzeciw wobec patentu, ktry dotyczy normalnych rolin, niezmodynkowanych
genetycznie, na przykad sonecznika. Ponadto obrocy rodowiska przestrzegali
przed skutkami zarejestrowania tego patentu. Dotknyby one przede wszystkim
rolnikw i konsumentw ywnoci.
Jeli cakiem zwyczajne roliny, jak sonecznik czy brokuy, zostan uznane
za wynalazek, to w przyszoci bdzie mona opatentowa kad rolin i ka
de zwierz", owiadczy Christoph Then, ekspert organizacji do spraw patentw.
Pniej kto zgosiby patent na olej ze sonecznika. Ponadnarodowe koncerny
rolno-spoywcze z pomoc prawnikw zajmujcych si patentami zdobd pen
kontrol nad wszystkimi etapami wytwarzania artykuw ywnociowych.
 W padzierniku 2006 roku amerykaski koncern Pioneer uzyska patent na
niezmieniony genetycznie sonecznik, ktry wykazywa odporno na szkodniki
dziki naturalnym cechom dziedzicznym. Urzd patentowy podj pniej, zaj
mujc si odmian brokuw, strategiczn decyzj dotyczc udzielania paten
tw na metody hodowli zwierzt lub rolin, nawet jeli nie zastosowano przy tym
technik inynierii genetycznej. Pewna firma ju w 2002 roku usiowaa opatento
wa brokuy hodowane konwencjonalnie, lecz konkurencyjne przedsibiorstwo
wnioso protest.
Urzd patentowy usuwa, jak dotd, systematycznie niemal wszystkie ba
riery zwizane z udzielaniem patentw", dodaje Christoph Then. Gboko nie
pokojcy jest fakt, e urzd, ktrego rdem finansowania s pienidze pozyski
wane od przemysu, sam podejmuje we wasnej sprawie decyzje o kardynalnym
znaczeniu"69.
Najwyraniej choroba patentowa" EPA coraz silniej si rozprzestrzenia. Oto
nowy, pikny wiat...
 6
PREHISTORYCZNE WIECE
ZAPONOWE ORAZ KOSMICZNE
ODPADY Z EPOKI LODOWCOWEJ

WYSOKO ROZWINITA MIKROTECHNOLOGIA

W STARSZEJ EPOCE KAMIENIA

Na tym wiecie nie ma nic baniowego. Wszystko, co wydaje si cudowne,

w rzeczywistoci ma konkretne realne podstawy.
Maksym Gorki (1868-1936), rosyjski poeta i pisarz

T rzynastego lutego 1961 roku trjka przyjaci, Mik Mikesell, Wallace Lane
i Virginia Maxey, wybraa si w gry Coso. Ten grski acuch rozciga si
na pnocny wschd od Olancha w amerykaskim stanie Kalifornia oraz na za
chd od okrytej z saw Doliny mierci. Tym, czego wszyscy troje poszukiwali,
byy geody - kuliste skalne bryki z jamami w rodku, wypenionymi skupienia
mi krysztaw. Zamierzali je wystawi na sprzeda w charakterze pamitek we
wsplnie prowadzonym sklepie LM&V Rockhound Gem and Gift Shop. Jednak
to, co znaleli tamtego dnia, powinno przyczyni do wyrzucenia po raz kolejny na
mietnik historii wszystkich naszych sdw na temat dziejw techniki.
Pocztkowo niepozorny kamie, ktry wraz z wieloma innymi znaleli na
szczycie gry o wysokoci 1300 metrw, oddalonej o 100 metrw od wyschni
tego jeziora Owens, uznali za geod. w fragment skay by otoczony skorup,
w ktrej tkwiy skamieniae muszle miczakw, co wskazywao na sdziwy wiek
bryki. Po powrocie do domu czekaa ich niespodzianka. Prba przecicia na p
rzekomej geody zakoczya si zniszczeniem najdroszej piy Mik'a Mikesella,
wyposaonej w diamentowe ostrze.
Z pewnoci to nie skaa przyczynia si do zniszczenia narzdzia tak wy
sokiej jakoci. W rodku owej bryki nie byo pustej przestrzeni. Znajdowa si
tam idealnie okrgy cylinder z twardego materiau ceramicznego, w ktrym by
umieszczony byszczcy, nieskorodowany metalowy drut gruboci 2 milimetrw.
T ceramiczn tulej otacza, jak stwierdzia trjka poszukiwaczy geod, miedzia
ny piercie, ktry rwnie nie uleg korozji.
Znalezisko coraz bardziej rozpalao ciekawo przyjaci. Dalsze ogldziny
doprowadziy do odkrycia dwch metalowych obiektw pozbawionych waci
woci magnetycznych. Z wygldu przypominay podkadk. Osadowa otulina na
jednej trzeciej gruboci wygldaa jak skrzemieniae drewno i bya o wiele mik-
sza ni agat czy jaspis, kamienie pszlachetne zwykle spotykane w geodach. Me
talowy paszcz mia ksztat szecioboku i otacza rdze z nadzwyczaj twardego
materiau ceramicznego.

JAK GROMEM RAONY

Mik Mikesell, Wallace Lane i Virginia Maxey przesali zagadkowe znalezi

sko Towarzystwu Charlesa Forta. Organizacja ta, zaoona przez wolnomyliciela
Charlesa H. Forta (1874-1932), zajmuje si badaniami faktw i zjawisk pozosta
jcych w jaskrawej sprzecznoci z tradycyjnym naukowym obrazem wiata.
Tam do pracy nad nim zabra si badacz Ron Calais. Na temat obiektu, nazwane
go artefaktem z Coso, wypowiedzieli si te specjalici z rnych dziedzin, opierajc
si na jego zdjciach rentgenowskich (fot. 23-24). Uzyskane wyniki oraz wnioski
kocowe Calais opublikowa w numerze 4 biuletynu INFO Journal". Wydawcy cza
sopisma, Paul J. Willis i jego brat Ron, z ogromnym zdziwieniem stwierdzili, e arte
fakt ten budow i wykonaniem nasuwa porwnanie ze wiec zaponow!
Poczuem si jak gromem raony", pisa Ron Willis, poniewa tylko w ten
sposb elementy ukadanki daway si do siebie dopasowa. Obiekt przecity
na dwie czci mia przekrj heksagonalny (szecioktny) i zawiera ceramiczny
(porcelanowy) izolator oraz drut wpuszczony w jego rodek; s to najwaniejsze
elementy kadej wiecy zaponowej".
Bracia postanowili przeci na p wiec zaponow w tej czci, w ktrej
ma ona ksztat szecioboku. Przepiowanie twardego porcelanowego izolatora
okazao si trudnym zadaniem, lecz w kocu udao im si tego dokona.
Moglimy przekona si, e wszystkie czci (nowoczesnej wiecy zapono
wej) przypominaj cz artefaktu Coso - z kilkoma rnicami", kontynuowa swo
j wypowied Ron Willis. Piercie wykonany z miedzi, otaczajcy ceramiczn
 tulej znaleziska z Coso, zdaje si odpowiada miedzianemu piercieniowi, jaki
otacza grny segment stalowego paszcza kadej wiecy zaponowej". Zdaniem
Rona i Paula Willisw szecioboczny segment skada si z rdzy, jaka pozostaa po
pierwotnie zainstalowanym stalowym paszczu. Zwrcili rwnie uwag, e drut
umieszczony w rodku obiektu jest wykonany z mosidzu.
Grna cz wydawaa si zakoczona czym w rodzaju spryny. Paul i Ron
Willisowie wysunli hipotez, e obiekt widoczny na zdjciach rentgenowskich jest
pozostaoci skorodowanego elementu metalowego z nawierconym na nim gwin
tem". I chocia wikszy metalowy fragment na grnym kocu artefaktu z Coso
niezupenie odpowiada budow wspczesnym wiecom zaponowym, znalezisko
jako cao sprawia wraenie, i jest to jaki rodzaj urzdzenia elektrycznego.
Chocia pierwotny cel zastosowania zdumiewajcego znaleziska pozosta
je przedmiotem swobodnych docieka i spekulacji, jego wiek udao si okreli
z wystarczajc dokadnoci- ma ona w przyblieniu 500 000 lat. A przecie,
wedug niezbitych ustale" w odniesieniu do dziejw techniki, bya to na Ziemi
epoka kamienia37-70.

NANOTECHNIKA PRZYSZOCI

Oprcz inynierii genetycznej, ktra w minionych latach poczynia ogromne

postpy, jeszcze jedna dziedzina nauki rozwija si rwnie szybko i dynamicz
nie. Jest to nanotechnologia. Jej nazwa wywodzi si od greckiego sowa nanos,
co znaczy karze". Eksperci, wybiegajcy myl naprzd - cho goszone przez
nich idee spotyka krytyka ze strony konserwatywnych uczonych - s przekonani,
e nanoroboty o wymiarach rzdu uamkowych czci milimetra bd w przy
szoci w znaczcym stopniu determinowa rozwj technologiczny ludzkoci.
Termin nanotechnologia" pojawi si w 1959 roku. Wwczas to fizyk oraz
laureat Nagrody Nobla, Richard Feynman (1918-1988), wyrazi pogld, e gdyby
dao si manipulowa pojedynczymi atomami, moliwe staoby si wytwarzanie
wszystkiego, co tylko mona sobie wyobrazi71.
Gdyby to przypuszczenie znalazo potwierdzenie w praktyce, doszoby do
najwikszej rewolucji w dziejach ludzkiej cywilizacji. Gd przestaby nka
ludzko, poniewa nanourzdzenia zostayby uyte do syntetyzowania produk
tw spoywczych. Podobnie takie mikroskopijne urzdzenia mona byoby wy
korzysta do oczyszczenia tak bardzo zniszczonego niebezpiecznymi odpadami
rodowiska naturalnego. Absorbowayby one substancje szkodliwe, a potem roz
kaday na pierwiastki skadowe, z ktrych ponownie powstawayby uyteczne
dla czowieka. Take w medycynie znalazyby zastosowanie, o jakim dotd odwa
ali si pisa wycznie autorzy science fiction. Rozmaite choroby serca i naczy
krwiononych przestayby raz na zawsze zagraa yciu czowieka. Dziki zdal
nie sterowanym mikrosondom przeprowadzano by operacje chirurgiczne w ob
rbie serca, ttnic i y (fot. 25). Operacje, jakich nie mona wykona metodami
konwencjonalnymi. Czy s to jedynie mrzonki i utopijne wizje garstki niepo
prawnych fantastw?
Bez wtpienia takie wizje naleay do science fiction w 1966 roku. Wtedy to
nakrcono - by moe czerpic inspiracj z pomysw goszonych przez Richar
da Feynmana - intrygujcy thriller filmowy zatytuowany Fantastyczna podr.
Oto w skrcie jego fabua. Agent wywiadu, ktry przeszed na drug stro
n i dysponuje wanymi dla sub specjalnych informacjami, zapada na chorob.
W jego mzgu tworzy si zakrzep krwi. Zator znajduje si w miejscu niedostp
nym dla skalpela - ingerencja konwencjonalnymi metodami niemal na pewno za
koczyaby si mierci czowieka, o ktrego walczyli agenci po obu stronach.
Z tego powodu zdecydowano si zastosowa now, przeomow metod opera
cyjn. d podwodn wraz z zaog, w ktrej znaleli si specjalici, zmniej
szono do mikroskopijnych rozmiarw i wstrzyknito do krwiobiegu pacjenta.
W trakcie fantastycznej podry", ktra wioda przez serce i naczynia krwiono
ne, bohaterowie napotkali wiele niebezpieczestw i przeyli mnstwo przygd.
Ponadto - jak zawsze w tym gatunku filmowym - w zespole znalaz si czarny
charakter, ktry sabotowa niezwyk akcj ratunkow. Na szczcie rozprawiy
si z nim aroczne biae ciaka krwi, ktre wypeniy sumiennie swoje zadanie
jako podstawowy element ukadu odpornociowego czowieka. Zgodnie z holly
woodzk konwencj nastpi happy end.
Gdy w 1986 roku na ekrany kin wszed remake tego filmu (ktry zdy sta
si klasykiem), tym razem zatytuowany Innerspace, z gwiazdorem Dennisem
Quaidem w roli gwnej, techniki w nim przedstawione wci z koniecznoci
umieszczano w rubryce nie do zrealizowania".

RZECZYWISTO PRZECIGA SCIENCE FICTION

Jednak czasy si zmieniaj. Mona odesa do lamusa wszystkie nasze wy

obraenia o technologii przyszoci. W padzierniku 1999 roku media obiega
sensacyjna wiadomo, e ju wkrtce opisana wyej fabua thrillera stanie si
rzeczywistoci.
Nagy przypadek w klinice chorb serca. Lekarz wstrzykuje do ukadu
krwiononego pacjenta roztwr. W tym roztworze pynie d podwodna w skali
mikro, niedostrzegalna dla ludzkiego oka. d zmierza do zatkanego skrzepu
naczynia w mzgu i za pomoc maciupekich szczotek udrania naczynie. Pa-
cj ent j est uratowany!"
 Scenariusz filmu science fiction? W adnym razie - taka d podwodna ju
mieje. Zbudowa j Reiner Gotzen, dyplomowany inynier i fachowiec od su-
permaych obiektw w specjalistycznej firmie Micro-Tec w Duisburgu72.
Wiadomo, e prasa bulwarowa zamieszcza na swoich amach sensacje i ma
skonno do przesady. Jednak dwa lata pniej ze zdziwieniem przeczytaem
podobne doniesienie w fachowej prasie medycznej Wprawdzie taka miniaturo
wa d podwodna miaa wtedy posta tylko makiety, prezes firmy Micro-Tec,
Andrea Reinhardt, podkrelaa z optymizmem: Za dziesi lat (byby to zatem
2010 rok) powinny zacz si pierwsze prby takich mikrosystemw".73
Miniaturowy cud techniki skonstruowano dziki zastosowaniu komputera.
Wszystkie informacje s kierowane do pynnego syntetycznego materiau za po
rednictwem laserowego promienia, ktry tnie z precyzj brzytwy cienkiej jak
wos. W rezultacie powstaje miniaturowa d podwodna, majca 4 milimetry
dugoci oraz p milimetra gruboci. Napd zapewniaj maciupekie magnesiki
umieszczone w rubie, ktra jest wprawiana w ruch za pomoc cewki umiesz
czonej poza organizmem. Ostatnio inynierowie eksperymentuj z napdem hy-
dromechanicznym", ktry dziaa na podobnej zasadzie jak wykonujca szybkie
uderzenia petwa ogonowa73.
Jak ju wspomniano, taka miniaturowa d podwodna - podobnie jak jej
filmowy pierwowzr z 1966 roku, cho rzecz jasna bez zminiaturyzowanej zao
gi na pokadzie - okoo 2010 roku powinna wej do klinicznego zastosowania
w fazie prb na pacjentach. Oprcz mechanicznego usuwania zakrzepw krwi
mogaby suy jako mikropojemnik ze specjalistycznymi lekami i za poredni
ctwem krwiobiegu dostarcza te leki bezporednio do guzw nowotworowych.
W przypadku chemioterapii agresywne rodki zwalczajce raka oddziaywayby
bezporednio na tkanki nowotworowe, dziki czemu w znacznym stopniu zredu
kowano by uciliwe dla pacjenta skutki uboczne takiej terapii, a nawet wyelimi
nowano je cakowicie. Warto te wspomnie o wykorzystaniu nanotechnologii do
usuwania kamieni w nerkach i pcherzu moczowym. Miniaturowe frezy zamon
towane na takiej odzi podwodnej mogyby zosta uyte do rozbicia kamieni. Ten
zabieg dzi wykonuje si przy uyciu fal ultradwikowych, poza tym nadal ka
mienie usuwa si konwencjonalnymi inwazyjnymi metodami operacyjnymi.
Ale ju dzi yjemy w wiecie przyszoci!

TWRCZA MASZYNA

Miniaturowa d podwodna, ktra znajdzie zastosowanie w medycynie, nie

jest oczywicie jedynym wytworem rozwijajcej si coraz bardziej dynamicz
nie nanotechnologii. W innej firmie, ktra rwnie specjalizuje si w aparaturze
medycznej, pracuje si obecnie nad otrzymaniem szczeglnego materiau na kt
ry mona nanie linie oddalone od siebie o zaledwie 11 nanometrw. Przypo
mn: 1 nanometr odpowiada jednej miliardowej czci metra lub 0,000001 mi
limetra. W materiale tym bd umieszczane uszkodzone nerwy lub cigna za
proces ich gojenia zostanie niezwykle przyspieszony wskutek tworzenia nowych
tkanek w mikroskopijnych bruzdach73.
Na caym wiecie prowadzi si badania nad skonstruowaniem mikroskopij
nych tokw, przecznikw, dwigni i k zbatych, ktre, zastosowane w nano-
robotach, powinny pewnego dnia posuy do wytwarzania nowych produktw.
A take pozwoli na maksymalnie precyzyjne wykonywanie prac, ktrych skala
jest zbyt maa dla czowieka i konwencjonalnej techniki.
Prekursorem takich bada, majcych na celu skonstruowanie skrajnie maych
elementw budulcowych i sterujcych, jest od lat 70. XX wieku amerykaski fi
zyk, doktor K. Erie Drexler. Midzynarodowe uznanie zyska dziki pionierskim
pracom nad twrczymi maszynami (engines of creatio). W 1992 roku podczas
przesuchania przed komisj Izby Reprezentantw Kongresu USA Drexler wyja
ni, jakie nieoczekiwane moliwoci techniczne wynikaj z wykorzystania nano-
robotw - nazywa je rwnie asemblerami lub replikatorami - do taniej produk
cji rozmaitych urzdze.
Takie wizjonerskie mylenie spotkao si, co zreszt wcale nie dziwi, z re
akcj, i to gon, krytykw. Wedug niektrych konserwatywnie nastawionych
naukowcw Drexler uczyni z nanotechnologii nowego boga, ktry pojawi si
niczym staroytny deus ex machina. Powaniej naley potraktowa zarzuty, ktre
odnosz si do potencjalnych zagroe zwizanych z t nowatorsk technologi.
Co by si stao, gdyby nanoreplikatory wymkny si spod kontroli? Jak uda si
zapobiec wykorzystaniu nanotechnologii do opracowania broni masowego rae
nia nowej generacji? A jeli w posiadaniu nowej techniki znaleliby si terrory
ci? Takie obawy naley traktowa z pen powag. Potwierdza to posiedzenie
Senatu USA, na ktrym poruszono kwesti moliwoci niszczenia wrogich czo
gw przy uyciu nowatorskich nanorobotw71.
Pozostaje mie nadziej, e korzyci z nanotechniki przewysz ewentualne
zagroenia. Jest due prawdopodobiestwo, e ta technika przyszoci ju w nie
dugim czasie zaowocuje wyprodukowaniem zminiaturyzowanej aparatury me
dycznej, ktra posuy do walki z najwikszymi plagami nkajcymi czowieka.
Postpujcy proces miniaturyzacji wywrze rwnie ogromny wpyw na techno
logie informatyczne. Na pocztku 2007 roku przodujce firmy z tej brany, In
tel i IBM, ogosiy, e nastpi przeom w technikach wytwarzania tranzystorw.
Intel zamierza wej na rynek z nowymi ukadami scalonymi wielkoci 45 na
nometrw w 2007 roku, natomiast IBM - w 2008 roku. W kadym chipie Intela
umieszczonych ma by miliard tranzystorw- nanotechnologia stwarza takie
moliwoci74.
Doktor K. Erie Drexler tak uspokaja wszystkich obawiajcych si o to, gdzie
nas doprowadzi gwatowny rozwj nanotechnologii: Jest raczej mao prawdo
podobne, eby wyprodukowany przez czowieka nanorobot, zastosowany na
przykad do pozyskiwania surowcw ropopochodnych, przyj przez przypadek
form, w ktrej przetrwa samodzielnie w niekontrolowanym przez czowieka ro
dowisku. To tak jakby stojcy w garau samochd ktrego dnia odmwi jazdy
na benzynie lub oleju napdowym i zamierza jedzi tylko na biopaliwie71.

NANOTECHNIKA Z EPOKI LODOWCOWEJ

Niewtpliwie w najbliszej przyszoci osignicia techniki jeszcze niejeden

raz wprawi nas w zdumienie. Ale ju teraz niewypowiedziane zdumienie budz
artefakty, ktre naley uzna za produkt wysokorozwinitych technologii. Jed
nake, o dziwo, pochodz one z prehistorycznych czasw. Wszystko ju byo!",
jak mwi przy kadej niemal sposobnoci rabin Ben Akiba, jeden z bohaterw
dramatu UrielAcosta Karla Gutzkowa (1811-1878). W tym miejscu mog z czy
stym sumieniem powtrzy za Ben Akib jego sowa, odnoszc je tym razem do
nanotechnologii.
Od 1991 roku poszukiwacze rud, a take zota, na zlecenie duych konsor
cjw poszukujcy metali kolorowych, znajduj coraz wicej osobliwych obiek
tw, czsto majcych form spirali, na wschodnim obrzeu grskiego acucha
Ural w Rosji. Wielko tych artefaktw wynosi od maksymalnie 3 centymetrw
do uamkowych czci milimetra i, co wrcz niewiarygodne, 0,003 milimetra!
Do dzisiaj w rozmaitych stanowiskach w pobliu rzek Kozim, Narada i Balbanju
oraz dwch potokw o nazwie Wetwistyj i Lapczewo znaleziono w sumie wie
le tysicy tych artefaktw o niewyjanionym pochodzeniu. Wszystkie znaleziska
znajdoway si na gbokoci 3-12 metrw. Rozmaite ekspertyzy datuj te war
stwy - oraz tak licznie znajdowane w nich obiekty - na wiek, zalenie od gbo
koci konkretnych pokadw osadowych, od 20 000 do 300 000 lat75.
Tworzywem tych artefaktw s rne metale: najwiksze z nich s z miedzi,
mniejsze (najmniejsze maj wymiary rzdu uamka milimetra) - z rzadkich meta
li: wolframu i molibdenu. Wolfram cechuje si bardzo du mas atomow i du
gstoci. Temperatura topnienia wynosi 3410C. Jest stosowany jako dodatek
stopowy do stali konstrukcyjnych oraz do wyrobu materiaw odpornych na cie
ranie. Technicznie jest te wykorzystywany do wyrobu arnikw lamp arowych,
elektrycznych stykw, dysz silnikw rakietowych oraz jako odporna na wysok
temperatur powoka ochronna promw kosmicznych.
 Molibden rwnie cechuje si du gstoci; temperatura topnienia wynosi
2650C. Metal ten, podobnie jak wolfram zaliczany do pierwiastkw wystpuj
cych w znikomych ilociach w skorupie ziemskiej, jest stosowany jako skadnik
stopowy stali szlachetnych, przede wszystkim do wyrobu elementw broni wy
trzymujcych due obcienia, pyt pancernych oraz narzdzi, gwnie ostrzy na
rzdzi skrawajcych.
Znalezione artefakty, ktrych liczba siga ju setek tysicy, zwracaj uwag
swoim wygldem. wiadczy on o zastosowaniu zaawansowanej technologii. Po
dobnie jak w przypadku produktw powstajcych dziki osigniciom wspczes
nej nanotechnologii, uralskie artefakty rwnie musiay suy cile okrelonemu
celowi. Do czego na przykad suya malutka wolframowa spirala (fot. 26 i 27)
owinita wok rdzenia, ktrej rednica nie przekracza p milimetra? W instytucie
naukowym w Helsinkach, dokd trafi ten obiekt, zmierzono go z dokadnoci do
mikrometrw, czyli jednostek miary rwnych jednej tysicznej milimetra!

PRACE WYKOPALISKOWE NAD RZEK BALBANJU

Badaniem owych tajemniczych artefaktw zajo si wiele placwek badaw

czych i naukowych. Bezporednio na miejscu prac wykopaliskowych zaangao
wali si:
- eksperci z oddziau Akademii Nauk w Syktywarze, stolicy dawnej Autono
micznej Republiki Radzieckiej Korni,
- zesp pracownikw Centralnego Instytutu Badawczego Geologii oraz Na
uki o Metalach Kolorowych i Szlachetnych (ZNIGRI); ta moskiewska placwka
naukowa podlega Komitetowi Federacji Rosyjskiej ds. Geologii oraz Wykorzy
stania Bogactw Naturalnych,
- niezaleny rosyjski badacz, doktor Walerij Owarow, ktremu w gwnej
mierze zawdziczam przedstawione tu informacje75.
Dalszym analizom i badaniom naukowym poddano nanoartefakty w mo
skiewskim i petersburskim instytutach Rosyjskiej Akademii Nauk, a take w fi
skim Instytucie Metalurgii w Helsinkach. W moim archiwum znajduje si eks
pertyza sporzdzona w wymienionym wyej Centralnym Instytucie Badawczym
Geologii oraz Nauki o Metalach Kolorowych i Szlachetnych (ZNIGRI) w Mos
kwie. Doktor Jelena W. Matwiejewa, pracownik naukowy Wydziau Geologii,
Metod Poszukiwania oraz Ekonomii Metali Szlachetnych w Zoach Okrucho
wych, zamiecia w niej rezultaty bada, przeprowadzonych przez ni wsplnie
z kolegami, W.W. Stoljarenko i N.N. Rindziunsk.
W ekspertyzie numer 18/485 z 29 listopada 1995 roku przedstawiono szcze
gowy opis jednego ze stanowisk wykopaliskowych:
 W okresie prac wykopaliskowych podjtych przez ZNIGRI w 1995 roku w re
jonie dolnego biegu rzeki Balbanju znaleziono dwa spiralne obiekty w prb
kach pobranych waluwialnej zotononej cikiej frakcji rudy wzbogaco
nej. Prbki pobrano w przekroju z aluwialnych trzeciej terasy zalewowej
na lewym brzegu rzeki Balbanju, zorientowanej wzdu linii 106 (wiercenia
110-112). Odkryto w tym miejscu, we wzmocnionej stemplami cianie kopal
ni odkrywkowej, lune pokady biegnce od dou ku grze76.

Dalej nastpuje wyliczenie poszczeglnych zidentyfikowanych warstw wraz

z podaniem ich miszoci, jednoznaczne przyporzdkowanie geologiczne znale
zionych tajemniczych artefaktw, jak rwnie ich datowanie stosownie do przy
porzdkowania geologicznych pokadw:

Wzbogacon rud, w ktrej znajdoway si omawiane spiralne obiekty, mo

na uzna za typowe zoe wirowe oraz osuwiskowe trzeciego pokadu, ktry
wedug naszej oceny (...) stanowi rezultat wewntrzsedymentacyjnego wy
mywania zakumulowanych warstw o rnorakiej genezie. Pokady te mona
szacunkowo datowa na 100 000 lat; odpowiadaj one poziomym fragmentom
pokadw mikulinskich" grnego plejstocenu76.

Plejstocen to wczesna epoka czwartorzdu, trwajca od okoo 1 800 000 do

okoo 10 000 lat temu. W tej epoce okresy zlodowace wystpoway na przemian
z okresami cieplejszego klimatu. Po plejstocenie nastpi holocen - wspczesna
epoka historii Ziemi.

POZAZIEMSKIE TECHNOGENNE POCHODZENIE"

Cho brzmi to niewiarygodnie, te uralskie artefakty pochodz z epoki kamiennej,

w ktrej - wedug niezbitej fachowej wiedzy" - yli tam jedynie neandertalczycy,
dzicy jaskiniowcy z maczugami. Po raz kolejny podstawy naszego tradycyjnego po
gldu na przeszo zaczynaj si chwia. Jednak wygodniejsze jest chowanie gowy
w piasek strusim zwyczajem i zamiatanie kopotliwego problemu pod dywan, wysta
wienie go na pomiewisko lub po prostu cakowite przemilczenie. Ale nie wolno nam
przej obok takich faktw, musimy zaj si nimi, bez wzgldu na rezultat.
Dalej w ekspertyzie ZNIGRI opisano pobrane przez instytut prbki, ktre prze
badano za pomoc mikroskopu elektronowego JSM T-330 japoskiej firmy JEOL
Electronics. Analiz widmow wielokrotnie przeprowadzono, a uzyskane na tej
podstawie dane zestawiono w tabeli zamieszczonej w wymienionej ekspertyzie.
Przedmiotem dogbnych bada byy nie tylko formy krystalizacji oraz struk
turalne osobliwoci pierwiastka wolframu, ktry w przyrodzie wystpuje tylko
w stanie zwizanym. Stwierdzono w ekspertyzie, e metal ten w niezwykej for
mie spirali" w ogle w naturze nie wystpuje, co w duym stopniu uprawdopo-
dabnia wniosek o sztucznym pochodzeniu tych artefaktw. Na uwag zasuguj
te przedstawione na kocu opracowania wnioski, do jakich doszli pracownicy
moskiewskiego instytutu, gdy stanowi one jawne zaprzeczenie pogldw go
szonych przez naukowy establishment. Doktor Matwiejewa i jej koledzy stwier
dzaj e wiek pokadw oraz warunki pobrania prbki wskazuj tylko na wy
sok wiarygodno twierdzenia, e niezwyke krysztay wolframu w ksztacie
spirali nie mogy si tu znale wskutek przelatywania nad obszarami Uralu ra
kiet wystrzeliwanych z kosmodromu Plisieck"76.
O co tu chodzi? Pora na wyjanienie powyszych wnioskw. Tajemnicze
obiekty nie s pozostaoci metalowych elementw rakiet wyprodukowanych
wspczenie. Przemawia za tym choby gboko pokadw, w ktrych na ma
sow skal wystpuj owe artefakty. W przeciwnym razie obiekty te byyby zgru
powane na powierzchni gruntu lub wymyte do podoa na gboko co najwyej
kilku centymetrw.
Ostatnie zdanie raportu ekspertyzy definiuje istot sprawy:
Przedstawione dane pozwalaj na postawienie pytania o ich pozaziemskie,
technogenne pochodzenie"76.
Kim byli ci, ktrzy w zamierzchych czasach pozostawili po sobie te obiekty?
Na pewno wyprzedzali nas o lata wietlne w rozwoju technologicznym. My stawia
my dopiero pierwsze kroki w obszarze nanotechnologii. Dziki wizjonerom takim
jak doktor K. Erie Drexler dojdziemy w niedalekiej ju przyszoci do etapu roz
woju myli technicznej, ktry ju kilkaset tysicy lat temu osignli pozaziemscy
wytwrcy artefaktu z Coso oraz obiektw ze wschodnich obrzey Uralu.

ZGASZA SI C1CAP

Chciabym w tym miejscu przedstawi czytelnikom ostatnie wydarzenia

zwizane z artefaktami ze wschodniego Uralu. Poprzez fizyka doktora Stefano
Bagnasco nawiza ze mn kontakt Comitato Italiano per ii Controllo delie Af-
fermazioni sul Paranormalne, w skrcie CICAP. Pod t przydug nazw kryje
si woska sekcja organizacji Committee for Scientific Investigation of Claims of
Paranormal, w skrcie CSICOP. Jest to organizacja obecnie obejmujca swoim
zasigiem cay wiat. Jej gwnym celem jest wystpowanie przeciwko wszyst
kiemu, co nie mieci si w gwnym nurcie naukowego establishmentu. A za
tem przeciwko wszystkiemu, co paranormalne, pozaziemskie, kryptozoologiczne
i tak dalej, a wic co podwaa uwicony obraz wiata, wywodzcy si od Kar-
tezjusza.
 Czonkowie tej nowej inkwizycji nie nosz wprawdzie habitw, nie stawia si
ju rwnie stosw heretykom, lecz za to kieruj do rodkw publicznego przeka
zu oraz rozmaitych instytucji naukowych" epistoy i argumenty majce, w miar
moliwoci, podawa w wtpliwo pogldy odbiegajce od ortodoksji.
Doktor Bagnasco, pracownik Narodowego Instytutu Fizyki Nuklearnej w Tu
rynie, przedstawiajcy si jako fellow of CICAP" (czonek CICAP), zwrci si
do mnie w pimie z 5 grudnia 2006 roku z prob o przekazanie mu wyczerpuj
cych materiaw na temat rosyjskich nanoznalezisk, poniewa uzyska informa
cje, jakobym zalicza si do bardzo wskiego grona osb na Zachodzie, ktre dys-
ponujnajwikszym zasobem materiaw - wliczajc w to fotografie oraz naukowe
ekspertyzy - powiconych tym artefaktom. Opracowanie Instytutu ZNIGRI uzna
za intrygujce" i poprosi o odpis rosyjskiego oryginau oraz, jeli takowe posia
dam, tumaczenie na jzyk angielski lub woski.
W dalszych sowach zapewni mnie, i nie jest jego zamiarem uznanie tego
znaleziska za z gry nieprawdziwe, lecz chciaby przebada dostarczone materiay
z moliwie duym obiektywizmem, bez jakichkolwiek uprzedze i bezstronnie"77.
Poniewa jestem przekonany o autentycznoci uralskich artefaktw, a poza
tym nie mam nic do ukrycia, przesaem dane materiay na pocztku 2007 roku
na adres podanej w licie instytucji. Wierz, e obiektywna ocena wymaga spo
ro czasu, poniewa do dzi dnia nie otrzymaem potwierdzenia odbioru czy te
zwrotu.
Uznanie tajemniczych nanoobiektw za faszerstwo lub za co, co zgoa nie
istnieje, byoby jednoczenie grubiaskim aktem dyskredytujcym instytucje, kt
re do tej pory zaangaoway si w badanie artefaktw. Prawdopodobnie w CICAP
i CSICOP mozol si teraz nad prb nadania tym znaleziskom pitna nonsensu
lub zdezawuowania ich w taki czy inny sposb. Poczekamy, zobaczymy...
 7
ZNIKN W OTCHANI
BKITNEGO WIATA

GWIEZDNE WROTA W ANDACH

Jestem przekonany, e wiele pradawnych budowli, na ktre spogldamy

dzisiaj ze zdumieniem, na przykad Tiahuanaco w boliwijskich Andach,
nie jest dzieem ziemskich istot.
Profesor Hans Schindler-Bellamy (1901-1982), uczony i badacz staroytnoci

T eoria - ktrej nie mona zarzuci, e nie opiera si na naukowych podsta

wach - zakadajca, i z bezkresw kosmosu przybya na Ziemi obca cywili
zacja, przycigna te uwag przemysu rozrywkowego. Jedn z najbardziej god
nych obejrzenia produkcji filmowych ostatnich lat, czerpic po czci z dorobku
dziedziny paleo-SETI, jest Gwiezdne wrota, kultowe dzieo niemieckiego rey
sera Rolanda Emmericha. Bohaterowie filmu, po przejciu przez pozostawione
na Ziemi przez technicznie nieporwnywalnie bardziej od nas zaawansowanych
obcych gwiezdne wrota, mogli podrowa po wszechwiecie, w ktrym przesta
obowizywa wymiar czasu. Potem nakrcono rwnie udany serial telewizyjny
z Richardem Deanem Andersonem w roli gwnej (aktor ten pozosta w pamici
widzw jako odtwrca roli McGyvera, samotnego bojownika obdarzonego nie
spoyt si i inwencj).
Gdy filmowa zaoga ma zosta wysana do jakiego zaktka wszechwiata, bo
haterowie przechodz przez galaretowat powierzchni aktywowanych gwiezdnych
wrt, by krtko potem wyoni si na wiato dnia z identycznego urzdzenia na od
legym o wiele tysicy lat wietlnych ciele niebieskim. Beam me up, Scotty!"
 Mona podejrzewa, e twrcy filmu i telewizyjnego serialu wpadli na po
mys dziea, znalazszy si w rozrzedzonym powietrzu Andw, w pobliu poo
onego na wysokoci 3800 metrw nad poziomem morza jeziora Titicaca. Tam
bowiem znajduje si owiany tajemnic skalny obiekt, ktremu przypisuje si do
kadnie takie samo dziaanie jak jego filmowemu odpowiednikowi. Nazywany
jest Gwiezdnymi Wrotami Andw (fot. 28-29).
W padzierniku 2002 roku odwiedziem to zagadkowe miejsce, tak odlege
od Europy. Znalazszy si tam, zyskaem sposobno poznania opowieci osiad
ych tu od wiekw Indian. Jeli da wiar lokalnym przekazom i podaniom, dzia
y si tu rzeczy niesychane.

NIE Z TEGO WIATA

To miejsce nosi nazw Hayu Marca i ley w odlegoci 85 kilometrw od

Puno, miasta pooonego nad jedn z zatok w pnocno-zachodniej czci jeziora
Titicaca i stanowicego orodek administracyjny peruwiaskiego departamentu
o tej samej nazwie. Std dowozi si turystw do usytuowanej w pobliu nekropo
li Sillustani z jej widocznymi z daleka grobowymi wieami. Kto przy okazji tam
zajrzy, powinien koniecznie zobaczy kamienny krg z Sillustani. Z Puno rwnie
wypywaj wycieczkowe odzie ku malowniczym wyspom zbudowanym z trzciny,
jeszcze przed kilkudziesicioma laty zamieszkanym przez lud Uru. O tym tajemni
czym, obecnie ju wymarym, ludzie kry wiele opowieci wrcz fantastycznych,
ktre po raz kolejny kieruj nasze myli ku wpywom spoza Ziemi.
KofSunowie, jak Uru siebie nazywali, nie chcieli mie nic wsplnego z inny
mi Indianami. Nie zawierali maestw z czonkami ssiednich plemion, ponie
wa -jak twierdzili - przybyli tu z kosmosu i pragnli zachowa tylko im wa
ciwe cechy zwizane z ich wyjtkowym pochodzeniem. Odizolowani od reszty
wiata, yli na pywajcych trzcinowych wyspach i bardzo rzadko, przy wyjtko
wych okazjach, schodzili na stay ld.
Pierwotnie zamieszkiwali nad brzegami jeziora Titicaca i zajmowali tereny a po
wybrzee Oceanu Spokojnego. Kiedy jednak przed okoo 1400 laty na pooony w An
dach paskowy najecha wojowniczy indiaski lud Ajmarw, a potem hiszpascy kon
24
kwistadorzy, Indianie Uru zbudowali wyspy z trzciny, na ktrych od tamtej pory yli .
Lecz uznajc swoj wyjtkowo, z arogancj traktowali innych mieszka
cw regionu. Uwaali, i ich ciaa nie ton i e nie odczuwaj lodowatego zimna.
Nie szkodzia im te wilgotna mga, ktra u innych indiaskich ludw powodo
waa choroby, podobnie jak nie bali si ognia niebios" - gromw i byskawic.
W ich yach kry miaa czarna krew, a jzyk, w ktrym rozmawiali ze sob
78
by cakowicie nieznany pozostaym Indianom .
 My, ci inni, my, mieszkacy jeziora, KofSunowie, nie jestemy ludmi. Bylimy
tu wczeniej ni Inkowie, nawet przed Tatiu, ojcem niebios, ktry stworzy lu
dzi, Indian Ajmarw i Keczua oraz biaych. Bylimy tu ju, zanim Soce zaczo
owietla Ziemi. (...) Ju wtedy, kiedy jezioro Titicaca byo o wiele wiksze ni
dzisiaj, (...) nasi ojcowie yli tutaj. Nie, nie jestemy ludmi. Nie mwimy ludzk
mow ludzie nie rozumiejte tego, co mwimy. Nasza gowa jest inna od gowy
Indian. Jestemy bardzo starzy, jestemy Starszymi. Nie, nie jestemy ludmi79.

W 1960 roku na wyspach z trzciny pywajcych po jeziorze Titicaca miesz

kao jeszcze omioro czystej krwi czonkw ludu Uru. W 1962 roku zmar ostatni
z nich24. Ogldani przez turystw przywoonych z Puno na krtk wycieczk po
pywajcych jeszcze trzcinowych wyspach rzekomi Urowie s w rzeczywistoci
Ajmarami, a wic nale do plemienia, z ktrym wymarli ju nie-ludzie" nie
chcieli mie adnych kontaktw.

WROTA DO WIATA BOGW"

Powrmy jednak do gwiezdnych wrt Hayu Marca. Dopiero pod koniec

lat 90. XX wieku Jose Luis Delgado Mamani, przewodnik trekkingowych wy
praw, natkn si na ten obiekt o ewidentnie nienaturalnym pochodzeniu. Jako
przewodnik turystw z zagranicy, czsto prowadzcy amatorw grskich wdr
wek przez granie na zachodnim brzegu jeziora Titicaca, cigle poszukiwa jeszcze
nieprzetartych szlakw trekkingowych80.
Do gwiezdnych wrt mona dotrze po ptoragodzinnej jedzie samocho
dem gwn drog, ktra prowadzi do granicy Peru z ssiadujc od poudnia Bo
liwi. Naley si zatrzyma za niezwyk, majc wowaty ksztat ska. Pniej
trzeba pokona pieszo wyboiste skalne cieki i zbocza. A wreszcie pojawi si
formacja o regularnej strukturze. Poza garstk niezmordowanych fanw trekkin-
gu dociera w to miejsce naprawd niewielu turystw.
Trzeba przyzna, e jest to sytuacja, ktra satysfakcjonuje osiadych w tym
regionie Indian, dla nich bowiem od niepamitnych czasw Hayu Marca jest mia
stem bogw, witym, rzecz jasna. I chocia dotd w pobliu nie znaleziono ad
nych ruin wskazujcych na istnienie tu niegdy miasta, niektre z skalnych for
macji przypominaj budynki lub inne sztuczne twory. Natomiast bez wtpienia
nie jest dzieem natury ogromne wcicie w skale. Z wielk precyzj wycito pio
nowe wrota w naturalnej formacji skalnej o wysokoci okoo 7 metrw - te spra
wiajcej wraenie, e zostaa wycita z wikszej caoci. Wedug miejscowych
mitw i przekazw Ajmarw maj to by wrota do wiata bogw, przez ktre
mogli przechodzi nie tylko bogowie, ale take zwykli ludzie.
 Skaa o przedziwnie pofalowanej powierzchni, w ktrej wykuto gwiezdne wro
ta, nie jest szczeglnie gruba-jej grubo wynosi zaledwie kilka metrw. Nie ma
si co udzi, e wewntrz niej znajduj si groty lub jamy, w ktrych mona byo
by ukry ludzi lub skarby. Porodku wrt, u podna skalnej ciany, ley kolejny
portal, wysokoci czowieka, majcy okoo 1 metra szerokoci i nieco ponad p
metra gbokoci. Przekazy mwi o bohaterach, ktrzy w zamierzchej przeszoci
przechodzili przez wrota, aby skada wizyty bogom - a przy tym zyska niemier
telno. Od czasu do czasu powracaj przez te wrota w towarzystwie bogw, by po
krtkim pobycie na tym wiecie znw uda si w kierunku przeciwnym. Tak jak
dzieje si to w filmie i telewizyjnym serialu.

W TUNELU EMANUJCYM BKITN POWIAT

Znacznie mniej stary przekaz pochodzi z nieszczsnej epoki, w ktrej potne

niegdy imperium Inkw zostao przez Hiszpanw ujarzmione, a potem systema
tycznie rabowane. Dziao si to w latach 1532-1533, a hiszpaski szlachcic Fran
cisco Pizarro (1478-1541) okaza si szczeglnie krwawym zdobywc. Legenda
z tamtych dni opowiada o inkaskim kapanie Aramu Maru ze wityni Siedmiu
Promieni, ktry ucieka przed ogarnitymi nienasycon dz zota hiszpaskimi
konkwistadorami. Mia przy sobie wit tarcz z czystego zota, ktr nazywano
Kluczem Bogw Siedmiu Promieni.
Inkaski kapan schroni si przed Hiszpanami w grach w pobliu Hayu Mar
ca. Gdy dotar do szamanw strzegcych gwiezdnych wrt, pokaza im Klucz
Bogw. Po odprawieniu rytuau Indianom udao si otworzy wrota za pomoc
zotej tarczy. Ich oczom ukaza si tunel emanujcy jaskraw niebiesk powiat,
w ktrym Aramu Maru znikn na wieki. Hiszpanom nigdy nie udao si go zna
le, a take zabranych przez kapana zotych skarbw80.
Nie odnaleziono te zotej tarczy, ktr inkaski kapan przekaza szamanom
strzegcym wrt, zanim wkroczy do tunelu z bkitn powiat.
Tyle opowiada legenda o Aramu Maru. Czy jest to tylko legenda o herosie,
stworzona przez ludy Andw, czy moe kryje si w niej ziarno prawdy? Kt
dzisiaj zna rytuay, jakie odprawiali szamani? Czy nie miay one adnego sensu?
A moe w trakcie ucieczki przed ogarnitymi dz zota Hiszpanami zastosowa
no technologi, ktr do dzi uznaje si za science fiction.
Kiedy przyjrzaem si dokadnej owym gwiezdnym wrotom w Hayu Marca,
moj uwag przycigno znajdujce si po lewej stronie portalu okrge zag
bienie wielkoci talerzyka, do ktrego daoby si woy zot tarcz z indiaskiej
legendy. Czy jest to, by moe, lad po - dzisiaj ju niedziaajcym bez pasujce
go do klucza" - mechanizmie, za pomoc ktrego kiedy mona byo aktywo
wa gwiezdne wrota?
 W kadym bd razie Indianie opowiadaj- przysigajc przy tym na wszystkie
witoci - e te wrota s miejscem, przez ktre wszyscy ich bogowie ktrego dnia
w nie bardzo odlegej przyszoci, powrc tu. Wtedy te znw nastpi zota epoka

GWNY OBZ BOGW

Gdy opucimy gwiezdne wrota z Hayu Marca i podymy wspomnian gw

n tras w kierunku poudniowym, w niedugim czasie przekroczymy granic
z Boliwi, ssiadem Peru od poudnia. Po przejechaniu okoo 150 kilometrw
dotrzemy do niezwykle fascynujcych i zagadkowych ruin dawnych miast: Tia-
huanaco i Puma-Punku.
Byem tam ju trzy razy. Wdrowaem po paskowyu, na wysokoci 4000 me
trw nad poziomem morza, i nie mogem wyj z podziwu, ogldajc arcydziea
techniki budowlanej, ktre mog zachwyci nawet nas, ludzi XXI wieku. Dziki
asfaltowej szosie prowadzcej do obu ssiadujcych ze sob miejsc mona wygod
nie dojecha z La Paz po okoo 90 minutach. Gdy odbywaem moje pierwsze dwie
podre, w roku 1993 i 1996, ze stolicy Boliwii jechao si tam co najmniej czte
ry godziny wyboist drog, pen gbokich po kolana wyrw i dziur. Podr star
wskotorow kolej andyjsk, ktrej trasa biegnie w pobliu ruin, trwaaby chyba
wieczno, jednak kolej t i tak zamknito z powodu braku rentownoci.
Indianie Ajmarowie - lud, ktrego ubiorem s tylko przepaski na biodrach -
mieli przed 2000-3000 lat, przy uyciu kamiennych narzdzi, miedzianych pi
oraz nasyconych wod drewnianych klinw, wznie tu wspaniay zesp wi
ty. Tak twierdz archeolodzy. W o wiele wczeniejszych czasach inteligencja
niepochodzca z tej Ziemi, dysponujca zaawansowanymi technicznie narzdzia
mi, wykorzystujc jako budulec wystpujce tu twarde jak stal skay, andezyty,
zbudowaa tam obz gwny do wasnych celw. Takie jest moje zdanie.
Warunki panujce w tej czci wiata, gdzie w rozrzedzonym powietrzu cen
tralnych Andw oddycha si z trudem, nie pozwalaj uwierzy, e pnadzy In
dianie byliby w stanie wznie potne budowle, z ktrymi mao innych moe
si rwna. Kto chocia raz widzia na miejscu te kolosalne ruiny, ten potraktuje
zdanie archeologw z wyrozumiaym umiechem.

WODOCIGI, KTRE NIGDY NIE BYY WODOCIGAMI

Ruiny miasta Tiahuanaco otacza tajemnica. Paskowy, na ktrym si o n e

znajduj, wyglda jak surrealistyczny krajobraz z innej planety. aden czowiek -
o czym mwi miejscowe podania i przekazy - nigdy nie widzia Tiahuana
w innej postaci ni jako ruiny, poniewa miasto zostao wzniesione przez bog
w cigu zaledwie jednej nocy". Nad ruinami, ktrych wiek wci nie jest dokad
nie okrelony, unosi si mga niewiedzy81-82.
Wace nawet do 100 ton, wykute z jednej bryy elementy budowlane wy
konane z twardych ska gbinowych otaczaj dziedziniec, ktry nosi nazw Ca-
lasasaya. W ostatnich latach pracujcy tam archeolodzy popenili fatalne b
dy budowlane". Wolne przestrzenie midzy potnymi monolitami wypeniono
w sposb cakowicie dowolny skalnymi prostopadociennymi blokami, jakie
byy rozrzucone po caym terenie. Tak zrekonstruowano mur, ktry w tej postaci
bez wtpienia nigdy nie istnia. Nawet laik dostrzee, e mur ustawiono niefacho
wo, tak jak dzieci ustawiaj klocki.
Miejsce to, ktre pado ofiar radosnej twrczoci archeologw, powinno sta
nowi ostrzeenie, e nie wszystko, co ma profesorski cenzus, naley bez zastrze
e bra za dobr monet.
Opinia ta odnosi si take do tak zwanych wodocigw z Tiahuanaco. S
to obiekty w ksztacie rozpoowionych podunie rur, ktre znaleziono w ziemi
i ktre sprawiaj wraenie, jakby wykonano je technik przemysow. Niektre
z nich, niewtpliwie wbrew pierwotnemu przeznaczeniu, obecnie wmontowano
w zrekonstruowany" mur, jakby byy elementami dekoracyjnymi.
Powki rur o prostoktnym przekroju maj gadk powierzchni i obrobione
krawdzie. S perfekcyjnie dopasowane do siebie i daj si ukada niczym elementy
budowli z gotowych moduw. Precyzj wykonania przypominaj wspczesne be
tonowe prefabrykaty odlewane z formy. Po raz kolejny nasuwa si pytanie, czy nie-
dysponujcy technicznym dowiadczeniem Indianie, uywajcy prymitywnych na
rzdzi, mogli by ich twrcami. Jeszcze bardziej niewiarygodne wydaje si uznanie
przez archeologw niektrych z tych znalezisk za zwyke rury wodocigowe, majce
posta dwch zetknitych ze sob powek o dokadnie oszlifowanych krawdziach.
Drobnym defektem tej interpretacji jest fakt, e wszystkie powki rur, ktre
wykopano z ziemi w Tiahuanaco, s grnymi powkami. Gdyby rzeczywicie
miay to by wodocigi, od biedy mona byoby zrezygnowa wanie z grnych
powek - nigdy za z dolnych83.
Takie przynajmniej jest moje stanowisko. Uwaam, e powki rur, wykona
ne tak precyzyjnie, i wygldajjak odlewy, nigdy nie suyy za wodocigi. Inne
elementy budowlane, wykonane rcznie i obrobione technicznie z niewiarygodn
precyzj- opisz je dalej bardziej szczegowo - pozwalaj wysun przypusz
czenie, e jaka wyej rozwinita obca inteligencja urzdzia wasn baz ope
racyjn na Paskowyu Boliwijskim (Altiplano). Ta budowla nie bya wityni
i nie miaa nic wsplnego z kultem czy religi. Dopiero Indianie, ju w pniej
szych czasach, nadali jej takie znaczenie. Ale wtedy projektanci i budowniczowie
ju dawno opucili w obiekt na paskowyu w Andach.
 1. Kopalnia uranu w Oklo. Na pierwszym planie wida wyrobisko powstae wskutek
odkrywkowej eksploatacji, dalej - wie szybow kopalni. W 1988 roku kopalni zalano.

3. Ten reaktor obudowano ochronnym

paszczem z betonu.

2. Wskanik pokazuje liczcy prawie

2 miliardy lat rdze reaktora, widoczny
w postaci ciemniejszej inkluzji (wrostkw)
w skale macierzystej.
Kolumna wci opiera si dziaaniu rdzy. Wedug
najnowszych ustale nie jest jedynym tego rodzaju
obiektem w Indiach.

5. Ten obiekt nie powinien istnie!

Przeprowadzone badania wykazay w nim
niewiarygodnie wysok zawarto tlenu,
sigajc 15%! Gdzie wytworzono taki stop?

6. W Muzeum Narodowym w Atenach znajduje si

maszyna z Antikithiry". Dopiero w 2006 roku
potwierdzono, e jest to komputer, liczcy
ponad 2000 lat.

7. Najbardziej spektakularn czci gwiezdnego

komputera" jest tarcza obrotowa dyferencjau.
Ten wynalazek opatentowano dopiero w 1828 roku.

8. Ta czciowa rekonstrukcja przedstawia

najwaniejsze koa zbate i przekadnie urzdzenia
owianego mg tajemnicy, zarwno dawniej, jak i dzi.
 9. Kulty cargo - prymitywni mieszkacy Nowej Gwinei naladowali technik, ktrej nie
rozumieli. A jeli nasi przodkowie z zamierzchej przeszoci, jak oni, nie rozumieli cywilizacji
pozaziemskiej?

11. Ta miniaturowa gowa mierzy zaledwie

40 milimetrw. Z hemu wystaj wypukoci,
ktre nasuwaj skojarzenie z zintegrowanym
systemem cznoci. Obiekt liczy 2500 lat!

10. Ta figura w hemie znaleziona w Meksyku ma

typowe atrybuty astronauty. Bardzo funkcjonalnie
jest rozwizane poczenie hemu z czci barkow
skafandra.
luwincz, wiunicj uwiecznione w Kamieniu
wizerunki gw w hemach, podobnych do
wspczesnych wielofunkcyjnych hemw.

13. Tak wygldaj najchtniej

fotografowane obiekty w Narodowym
Muzeum Antropologii w stolicy Meksyku.
Podobne do nowoczesnych zespow
napdowych rakiet nonych Saturn V
s nazywane przez archeologw
ceremonialnymi naczyniami Toltekw".
,uz,yiiiiusci l y i u t u i i y ^ i i , i^z.y IIIU^A* jwunatk.
bdnie interpretowane przedstawienie
zaawansowanej techniki ratowniczej?

15. Co wsplnego maj dawni

Majowie z nowoczesnymi zestawami
suchawkowymi"? Podobiestwa
z nowoczesn technik estradow
nie sposb przeoczy.
 18. Ten przedziwny stwr liczy ponad
3000 lat i pochodzi okresu dynastii Zhou.
Sfotografowaem go w muzeum prowincji
Xian (Chiny).

17. Ramiona tej postaci do zudzenia

przypominaj ramiona robotw, jakimi
posugujemy si dzisiaj w laboratoriach
do manipulowania niebezpiecznymi
materiaami. Czy mona nadal upiera si,
e jest to kapan wykonujcy rytualne
czynnoci"?
 w Zou znajduj si te dwie
wysokoci okoo 2 metrw
stele, na ktrych s wizerunki
chimer o pokrytym usk ciele
gada. Unosz one nad gow-
pozdrowienia z Egiptu -
tarcz soneczn. Dla lepszej
wyrazistoci oblane wod.

20. Posta czowieka

z gow wa (po lewej).
Ta liczca prawie 2500 lat
figura wystawiona w Muzeum
Historii Miasta Pekin,
przypomina kapana-wa"
z filmu Conan barbarzyca.
Czy jest to twr zaawansowanej
inynierii genetycznej,
czy te dzieo pozaziemskiej
inteligencji?
22. W Ciutadella na Minorce jednym z eksponatw jest szkielet zwierzcia Myotragus balear
bdcego osobliw hybryd psa i kozy.
 Obcy, ktrzy przybyli z bezkresnej dali wszechwiata, dysponowali wysoko
rozwinit technologi- przyrzdami do cicia laserowego, precyzyjnymi frezar
kami oraz innymi narzdziami umoliwiajcymi dokadno wykonawstwa. Zabra
li je ze sob w powrotn podr przez kosmos. Korzystajc z budulca dostpnego
na miejscu - andezytu i diorytu, dwch ska gbinowych dorwnujcych twardo
ci granitowi - wznieli funkcjonalne budowle. Midzy budowlami uoono grne
powki rur, dzi bdnie interpretowane jako wodocigi". Wedug mnie bya to
ochronna obudowa kabli energetycznych, ktrych sie pokrywaa cay obszar kom
pleksu budynkw.
Inteligentne istoty, ktre potrafiy wykona takie rury, jak te znalezione w Tia-
huanaco, mogy dysponowa wysoko zaawansowan wiedz techniczn. Zatem
nie postpiyby wbrew reguom sztuki budowlanej i nie zbudowayby oraz nie
uoyy wodocigw z rozpoowionych rur. Stosujc o wiele prostsz technik
i przy o wiele mniejszym nakadzie pracy, mona byo przecie nawierci nieco
wikszy otwr, ktrym daoby si transportowa dwu- lub trzykrotnie wiksz
ilo wody. Przede wszystkim za nie wybraliby dla rur prowadzcych wod prze
kroju prostoktnego, poniewa wiedzieli z pewnoci, e w naronikach woda si
spitrza i gromadz si tam osady. Ponadto, gdyby zamierzali poprowadzi nimi
wod, specjalici wykonaliby dolne powki rur.
Omawiajc na pocztku rozdziau gwiezdne wrota z Hayu Marca, wspomnia
em o hiszpaskich konkwistadorach, ktrzy najechali Peru w pierwszych trzech
dekadach XVI wieku. Pragnli oni dowiedzie si czego o budowniczych Tiahua-
naco, jednak miejscowa ludno przekazaa im wycznie dawne podania, m
wice, e Tiahuanaco byo miejscem, w ktrym niegdy bogowie stworzyli czo
wieka. Prawdopodobnie te same istoty wykonay te i uoyy rury, lecz z ca
pewnoci nigdy nie byy to wodocigi.

DRUGA STRONA BRAMY SOCA

Bezsprzecznie najbardziej znanym obiektem w Tiahuanaco, przedstawianym

w rozlicznych publikacjach, jest Brama Soca. Nadanie tej nazwy jest wyrazem
cakowitej samowoli archeologw - aden czowiek nie wie, jak nazywaa si
pierwotnie ta wykuta z monolitu budowla. Na przedniej stronie tego gigantyczne
go monolitu mona rozpozna 48 figur, ktre - umieszczone w trzech fryzach -
otaczaj znajdujc si porodku sylwetk leccego boga. adnemu z archeolo
gw nie udao si do dzi przedstawi przekonujcego wyjanienia, co znacz
owe figury na fasadzie Bramy Soca majcej wysoko 3 metrw, a szeroko
4 metrw. Spekulacje na ten temat s rnorakie.
Francuski badacz i autor, Robert Charroux (1909-1978), doszed do przeko
nania, e zdoa odczyta fantastyczn opowie z fryzw na frontowej stronie
bramy. Wedug niego dotyczy ona bogini imieniem Orejona, ktra przybya z s
siadujcej z Ziemi planety Wenus. Ze zwizku bogini z samcem tapira mia si
zrodzi rodzaj ludzki84.
Szczerze wtpi, czy Charroux z penym przekonaniem ogosi t opowiast
k. Z wielkim trudem przychodzi mi zrozumienie, dlaczego niektrzy wspcze
ni ludzie odczuwaj potrzeb ucieczki do utopii. Przecie rzeczywisto, z jak
spotykamy si na Altiplano, jest bez porwnania bogatsza ni fantazja.
Nieco bardziej przekonujce s zaoenia, jakie przyj pochodzcy z Wied
nia Hans Schindler-Bellamy (1901-1982), ktry zajmowa si mitoiogii histori
Ameryki Poudniowej. Jego zdaniem 48 postaci, ktrych wizerunki budz sko
jarzenia z technik naley interpretowa jako kalendarz sigajcy w przeszo
odlego 22000 lat.
W kwestii datowania budowli wci mona si sprzecza, chocia dzisiaj ar
cheolodzy szacuj jej wiek na nie mniej ni 2000-3000 lat. Lecz ja wci nie
rozumiem, dlaczego Brama Soca jest ukazywana tylko i wycznie od przed
niej strony. Tylna strona monumentu, wykutego z jednego bloku andezytu, jest
wedug mnie o wiele bardziej interesujca. Sposb obrbki tego obiektu, wyko
nanego z bardzo twardej skay, jest - bez przesady - fascynujcy. Musiaa tu zna
le zastosowanie technologia, ktra bya co najmniej rwnowana wspczesnej.
Cicia byy dokonywane jak przy linijce lub, mwic trafniej, jak przy uyciu
promieni lasera - wszelkie wyobienia, krawdzie i kty cechuje maksymalna
precyzja wykonania. Nigdzie nie znajdzie si najmniejszego choby odchylenia.
Wszystko jest obrobione z dokadnoci do dziesitych czci milimetra.
Jakim sposobem Indianie Ajmarowie, ktrzy - zdaniem oficjalnej archeologii -
s twrcami tego wspaniaego kompleksu, byli w stanie wykona takie trjwymia
rowe i o najwyszym stopniu skomplikowania prace, wykorzystujc jako budulec
twardjak stal ska i posugujc si wycznie prymitywnymi narzdziami. Bada
cze staroytnoci uwaaj e Ajmarowie znali jedynie prymitywne kamienne mot
ki, kliny z moczonego drewna oraz piy z mikkiej miedzi. Gdybymy chcieli dzisiaj
postawi od fundamentw podobn budowl, stosujc narzdzia uzyskane dziki no
woczesnej technologii, rezultat daleko odbiegaby od oryginau na Altiplano.
Czy nie powinno si uczonym przypisujcym Aj marom to dzieo wcisn
w donie miedziane piy i kamienne duta i, stosujc agodny, ale stanowczy przy
mus, nakoni ich do wykonania choby jednej wiernej kopii prastarej kamieniar
skiej roboty? Byoby to dla nich wystarczajc nauczk.
Przychodzi mi tu na myl porwnanie z innym badaczem staroytnoci.
W 1956 roku na Wyspie Wielkanocnej w kraterze wulkanu Rano Raraku, gdzie
kiedy stay setki synnych kolosalnych posgw (moais) wykutych w kamieniu,
norweski podrnik i badacz Thor Heyerdahl (1914-2001) postanowi sprawdzi,
ile czasu zajmie wytworzenie jednej takiej rzeby. Heyerdahl wynaj do pracy
dwa tuziny mieszkacw wyspy, ktrzy caymi dniami zawzicie obrabiali twar
d wulkaniczn skaln bry kamiennymi dutami. Po jakim czasie cakowicie
przesza im ochota na dalsz mozoln kamieniarsk robot. Pozwolono mi obej
rze na miejscu rezultaty ich wysikw. Byo to jedno wyobienie dugoci okoo
6 metrw, szerokoci zaledwie kilku milimetrw.
Przeprowadzona przez Heyerdahla prba, ktr uzna naley za jednoznacznie
nieudan moe stanowi przykad tego, co wydarzyo si bez wtpienia na andyj
skim paskowyu na wysokoci prawie 4000 metrw w Boliwii- Wedug wszelkie
go prawdopodobiestwa kolosalne monumenty zostay wzniesione przez kogo in
nego ni Ajmarowie. I znacznie dawniej, ni uwaa klasyczna archeologia.

PRZESANIE W KAMIENIU
Puma-Punku to kompleks oddalony w linii prostej o okoo 800 metrw od
Bramy Soca. Jego nazwa oznacza: Brama Lww. W przeciwiestwie do innych
ruin Tiahuanaco Puma-Punku sprawia wraenie miejsca celowo i systematycznie
zburzonego. Le tu porozrzucane liczne, po czci gigantyczne' elementy bu
dowlane, jak po potnej eksplozji. Nie mona ich przesun ani std zabra,
poniewa nie istniej dwigi, ktre byyby w stanie podnie kamienne bloki wa
ce kilkaset ton. Wiele tych bry przypomina gotowe odlewy z betonu, cho
z pewnoci nie s betonowe. Po raz kolejny zwracam uwag czytelnikom, ze s
one wykonane z bardzo twardych ska magmowych - andezytu i diorytu.
To jednak tylko cz zagadki. Kolejna wie si z pytaniem, jak w ogo
l te bloki dotary do tego miejsca. Wikszo blokw andezytu znajdujcych
si w Puma-Punku pochodzi z Cerro Capira, oddalonego stamtd o 80 kilome
trw wygasego wulkanu. Pnocna strona wulkanu przylega do jeziora Titicaca.
Z tych 80 kilometrw nie mniej ni 50 kilometrw mona byoby przeby drog
wodn. Na boliwijskim Altiplano nie rosnjednak drzewa, ktre daoby si wy
korzysta do budowy tratw, jakimi mona byoby przewie kamienne kolosy
wace 100 ton. Do budowy tratw nadaje si wycznie drewno z drzew balsa,
ktre rosn w o wiele niej pooonych lasach u
wschodnichpodny Kordyliery
Andyjskiej. Wiadomo jest, e Indianie z wysokich gr a po najnowsze czasy bu
dowali tratwy z drewna balsa, suce do przewoenia ciarw do 10 ton. Jakie
supertratwy byyby konieczne do przetransportowania elementw budowlanych
o ciarze dziesiciokrotnie wikszym?
Ale to nie koniec pyta. Jakim sposobem da si zaadowa potny monolit na
hipotetyczn tratw, ktra przed obcieniem musi wystawa z wody na wysoko
co najmniej 4 metrw, by potem na te 4 metry zanurzy si po zaadowaniu? Ponadto
na trawie musiayby znajdowa si urzdzenia do bezpiecznego zamocowania skal
nych blokw, ich zaadunku za mona byo dokona jedynie na krtkich odcinkach
wybrzea jeziora. Do tego musiayby by uyte urawie, drewniane rolki oraz bardzo
wytrzymae liny, niemal nie do zdarcia, jak rwnie - last but not least - ogromna
armia robotnikw, ktrych zadaniem byoby cinanie drzew, ciganie ich do jeziora
Titicaca i tam budowanie z nich kolosalnych tratw zdolnych do przetransportowania
blokw andezytu i diorytu. Naleaoby rozwiza nie tylko powane problemy w za
kresie wykonawstwa, ale take jeszcze wiksze zwizane z logistyk!48
Elementy budulcowe, ktre wygldajjakby byy rezultatem produkcji seryj
nej, zdobi krajobraz, ustawione przez archeologw i ich pomocnikw - w spo
sb rwnie dowolny jak bezsensowny - niczym pery nanizane na sznur. Na
przedniej stronie kadego z tych blokw s wycite dwie nisze; dalsze bruzdy,
krawdzie i zagbienia znajduj si z tyu. Erich von Daniken, autor bestselle
rw, zleci wykonanie animacji komputerowej z wykorzystaniem tych prefabry
kowanych" materiaw budulcowych na potrzeby swojej ksiki oraz dokumen
talnej serii telewizyjnej opatrzonej tytuem Aufden Spuren der All-Machtigen (Na
tropach Wszechmogcego). Komputer dopasowa wirtualnie poszczeglne bloki
i okazao si, e wszystkie wpusty i wnki doskonale do siebie pasoway. Niczym
z kompletu z gotowymi moduami powsta mur, ktry wzniesiono bez uycia za
prawy murarskiej. rodek wicy okaza si zbdny. Mur by wodoszczelny i nie
przepuszcza powietrza, ponadto z prawdopodobiestwem graniczcym z pew
noci nie zniszczyoby go nawet potne trzsienie ziemi46.
Na kolejny blok diorytu natknem si w pobliu, obiegajc wzrokiem cay te
ren, ktry wyglda jak po wybuchu bomby. Blok mia 1,10 metra wysokoci, by
w przekroju kwadratowy, a boczne ciany mierzyy nieco ponad 40 centymetrw.
Zbdne chyba jest stwierdzenie, e pomiary wykonane ktownikiem ze stali szla
chetnej wykazay, i kty tego bloku maj 90 z dokadnoci do ktowej sekundy.
Wzdu jednego boku na caej jego dugoci przebiega pionowa, wykuta precy
zyjnie bruzda, szerokoci okoo 5 milimetrw. W brudzie w rwnie perfekcyjnie
rwno oddalonych od siebie odstpach s nawiercone otwory rednicy niecaych
4 milimetrw. Jeli kto chciaby mnie przekona, e jaki Indianin w swojej penej
wyrzecze egzystencji z nieskoczon cierpliwoci, uywajc drewnianych i ko
cianych narzdzi, obrabia ten kamienny blok, ten traci czas na prno.
Jakie technicznie zaawansowane wierta i frezarki zastosowano tu w rzeczy
wistoci? Kto powtpiewa w istnienie tak doskonale obrobionej skalnej materii,
tego odsyam do fotografii 30.
Mgbym opowiedzie jeszcze wiele niezwykle ciekawych rzeczy o kadym
wikszym kamieniu w Puma-Punku, ale zbyt wiele jest miejsc i obiektw na wie
cie, ktre zasuguj na nasz uwag, ebymy teraz trzymali si tylko tego tematu.
Niemniej jednak nie mog tutaj pomin jednego obiektu, gdy to jemu zawdziczam
najbardziej osobliw obserwacj, jaka staa si moim udziaem. Nieznani budowni
czowie otoczonych nimbem tajemnicy architektonicznych kompleksw na Altiplano
pozostawili nam niebywae przesanie, uwiecznione w kamieniu - ma ono posta od
chyle igy magnetycznej, ktre zmieniaj si raptownie w obrbie jednego i tego sa
mego obiektu, przy czym zmiany ukadaj si w regularn prawidowo.

MAGNETYCZNE ODCHYLENIA NA PAPIERZE MILIMETROWYM

Wykonanie dowolnej liczby powtrze tego eksperymentu daje zawsze ten

sam wynik, co powinno zmusi do zastanowienia nawet najwikszych sceptykw.
Wskazuje na istnienie zjawiska, ktre nie znajduje dotd wytumaczenia.
Nieco z boku terenu, ktry wyglda jak po eksplozji, z rozrzuconymi w nie
adzie kamiennymi pytami, wacymi wiele ton, tkwi w zapomnieniu osobliwie
obrobiony monolit. Kiedy by wikszy, ale dzisiaj jest obamany na obu kocach.
Midzy dwoma gzymsami wida pi jednakowej wielkoci zagbie, wykutych
wzdu jednej linii. Ich krawdzie nadal s tak ostre, e przy nieostronym do
tkniciu atwo mona skaleczy si w palec.
Ju wczeniej posugiwaem si kompasem, badajc monolity w Tiahuanaco
i Puma-Punku. Sprawdzaem, czy kamienie powoduj odchylenia igy magnetycz
nej. Dokonaem rwnie pomiaru - w obecnoci wiadkw - opisanego wyej ka
miennego bloku, dugoci okoo 1,5 metra i wysokoci nieco ponad 1 metr. Zaczy
najc od lewej strony, wsunem kompas do pierwszego z piciu zagbie i odczyt
wskaza na pewne niewielkie odchylenie. Wynosio okoo 5 stopni ktowych.
W kolejnym zagbieniu odchylenie miao ju wielko 10 stopni. Nie robi
em z tego jeszcze sensacji. Kompas wsunem do trzeciego zagbienia. Ogarn
o mnie zdumienie: tym razem iga kompasu odchylia si o cae 20 stopni.
Co si tu dzieje? Jeszcze bardziej si zdumiaem, gdy w czwartym zagbie
niu kompas wskaza odchylenie rwne 40 stopni. Zdumienie signo zenitu, gdy
w ostatnim zagbieniu, po prawej stronie bloku z diorytu, iga odchylia si do
kadnie o 80 stopni ktowych.
Krtko mwic, przejciu od jednego zagbienia do nastpnego zawsze to
warzyszyo dwa razy wiksze odchylenie igy kompasu. Takie wyniki s cakowi
cie sprzeczne z nasz niezbit szkoln wiedz". Jednak uzyskuje sieje w kadej
prbie pomiaru (fot. 31-32).
I to jest punkt, w ktrym zaczynaj si ciera pogldy. Sceptycy i przeciwni
cy niekonwencjonalnego sposobu mylenia daj przecie przeprowadzenia takich
powtarzalnych prb jako warunku niezbdnego do uznania wynikw dowiadcze
nia. Jednak adne naukowe dywagacje nie sprawi, e zjawisko to przestanie istnie.
Skalny blok nadal tam ley, a kto nie daje temu wiary, moe osobicie przekona si
o jego realnej egzystencji. Ale to jeszcze nie wszystko, co wie si z opisanym wy
ej blokiem.
Jesie 2002 roku. Kolejny raz znalazem si w Boliwii, gdzie oprowadzaem
grup moich czytelnikw po tajemniczych ruinach. Nie omieszkaem rzecz jas
na napomkn o sprzecznych z nasz konwencjonaln wiedz odchyleniach igy
kompasu przy owym kamiennym bloku. Wszystkich zdjo zdumienie. Potem
zaproponowaem jednemu z uczestnikw, majcemu wyksztacenie techniczne,
Klausowi Deistungowi z Wismaru, wykonanie pomiarw bloku z diorytu, kon
kretnie przesunicia kompasu wzdu krawdzi cigego gzymsu, bezporednio
pod picioma zagbieniami.
Jakie odchylenia pokae teraz kompas? Czy odchylenia igy wzdu krawdzi
rwnie bd rosn w kierunku ostatniego z zagbie? Czy te iga si nie od
chyli, gdy jej odchylenia wystpuj wycznie w obrbie zagbie? Czy tajem
nicze zjawisko okae si jedynie moim zudzeniem?
To ostatnie przypuszczenie si nie sprawdzio. Bowiem to, co stao si te
raz, przymio wczeniejsze wyniki. Odczytw dokonywalimy w regularnych
odstpach co 5 centymetrw wzdu krawdzi biegncej w pobliu zagbie,
w ktrych stwierdzono odchylenia igy kompasu. Uzyskane rezultaty pomiarw

Odlego Kt
w cm w stopniach 120
5 45
10 38
15 40
20 32 100
25 30
30 40
35 55
40 35
45 30
50 30
55 40
60 45 60
65 45
70 45
75 25
80 20 40
85 40
90 48
95 69
100 80 20
105 30
110 35
115 48
120 60
125 84
130 110 30 60 90 120 150
135 70
140 85 Odlego w cm

Rys. 4. Ku naszemu zaskoczeniu, gdy przenielimy na papier milimetrowy odchylenia

wskazane przez ig kompasu, powsta wykres znanej w matematyce krzywej.
przenielimy na papier milimetrowy. Wykres, jaki powsta, po raz kolejny kaza
wyrzuci do lamusa wszystkie wyobraenia o wiedzy w czasach prehistorycz
nych i technicznych wczesnych technicznych moliwociach. To, co ukazao si
naszym oczom, byo po prostu niepojte.
Z poczenia punktw powstaa krzywa, ktra okazaa si zdumiewajco po
dobna do wykresu funkcji wykadniczej. Wzrost nastpowa w stosunkowo regu
larnych odstpach, przy czym towarzyszyy mu powtarzajce si, krtkotrwae
spadki przebiegu funkcji. Wierzchoki krzywej (patrz rys. 4) odpowiadaj pooe
niem do dokadnie lokalizacji piciu opisanych ju zagbie w bloku diorytu.
Bya to prawdziwa sensacja!86

CO NAM MWI TO PRZESANIE?

Dodatkowy pomiar dokonany zabranym rwnie przeze mnie magnetometrem

w peni potwierdzi odczyty kompasu. O technicznych podstawach tego zjawiska,
potwierdzonego kadorazowo eksperymentalnie, moemy obecnie jedynie speku
lowa. Nie wolno nam jednak pomija w rozwaaniach poniszych stwierdze:
1. Naturalny magnetyzm z pewnoci naley wykluczy, gdy w adnym ra
zie nie zamanifestowaby si tak, jak opisano. Przede wszystkim za miaby tak
sam warto w obrbie caego bloku.
2. Nie przekonuje mnie nic niewnoszce do sprawy wyjanienie", e mamy
tu do czynienia wycznie z tak czsto naduywanym przypadkiem".
3. Obecnie nie znamy technologii, ktra umoliwiaby takie manipulowanie
strukturami w rodzaju bloku z diorytu, eby uzyska tak niebywae odchylenia
igy kompasu.
4. Materia, z ktrego wykonano badany blok, nie jest metalem, co naley pod
kreli, lecz magmow ska gbinow. Skay cechuj si co prawda niekiedy pew
nymi waciwociami magnetycznymi, ktrych jednak z reguy nie da si porwna
z magnetycznym zachowaniem takich metali, jak elazo, kobalt czy nikiel.
Moje spekulacje zmierzaj ku tezie, e w tym kamiennym bloku dawno temu
byo zamontowane jakie elektryczne urzdzenie, na przykad w postaci piciu
poczonych szeregowo transformatorw, z ktrych kady nastpny mia moc
dwa razy wiksz od poprzedniego, czego skutki daj si zmierzy jeszcze dzi
siaj7. I dopki nie pojawi si adne lepsze, bardziej przekonujce wyjanienie tego
zjawiska - przypadek" lub przyczyny naturalne" brzmi w kontekcie stwier
dzonych faktw wprost groteskowo - dopty bd uwaa mj pogld, wyraony
w tej kwestii, za co najmniej uprawniony.
Wypada zatem przede wszystkim ponowi pytania: Co mwi nam to niezwy
ke przesanie uwiecznione w kamieniu? I kto je dla nas pozostawi?
 8
RUINY POZOSTAWIONE PRZEZ LUDZI
SPOZA ZIEMI"

NIEBYWAE ZNALEZISKA POTWIERDZONE

PRZEZ WADZE CHIN

Kto powica myli wszystkiemu po trosze, bdzie wymiewany

przez cale lata. Gdy w kocu pojmie si odkrycie,
kady nazywa je zrozumiaym i oczywistym.
Wilhelm Jensen (1837-1911), dziennikarz

atem 2002 roku wiat mediw obiega wiadomo, ktra przycigna uwag
L wszystkich, ktrzy interesuj si tematyk zwizan z istnieniem inteligent
nych form ycia poza Ziemi. Czasopisma, w tym niemiecki Spiegel", donosiy
o znalezisku, na jakie natrafiono w Kotlinie Cajdamskiej, pooonej w prowincji
Qinghai (Cinghaj) na zachodzie Chin. Wedug najnowszych doniesie w odle
goci okoo 80 kilometrw od obwodowego miasta Delingha odkryto budowl
lub gr, przypominajc ksztatem piramid, majc 70 metrw wysokoci. Do
dzi nie ma pewnoci, jaka jest rzeczywista natura tego obiektu. W strukturze tej
znajduje si system rur o nieznanym wieku i niewyjanionym pochodzeniu87. Jak
dotd, brzmi to tajemniczo. Ale prawdziwe emocje dopiero przed nami.
Miejscowe przekazy z tego regionu gosz, e obiekt ten, nazywany grBai-
gong, suy dawno temu za ramp startow goci spoza Ziemi". By moe oso
by z krgu oficjalnych czynnikw Chiskiej Republiki Ludowej przeczytay zbyt
duo ksiek van Danikena lub Hausdorfa, ale relikt ten uznano, i to na wysokim
szczeblu, za ruiny pozostawione przez ludzi spoza Ziemi". Na podstawie infor
macji, jakie do tej pory wycieky poza Wielki Mur i dotary do nas, znalezisko to
daje przyczynek do wysuwania najbardziej niesychanych wnioskw.

ZABAWKA DLA OLBRZYMW?

W niewielkiej odlegoci od wspomnianej gry Baigong znajduj si dwa

stosunkowo pytkie jeziora. S to Toson-Hu i Koluke. Jezioro Koluke ma wod
sodk, natomiast Toson-Hu jest sonym jeziorem.
W tej okolicy wystpuje kilkadziesit sono wodny eh jezior, stanowicych
pozostaoci morza, jakie rozcigao si tu do epoki kredy, czyli przed okoo
60 000 000 lat. Nieco dalej omwi dokadniej jeden z rozpuszczonych w nim
pierwiastkw chemicznych, ktry wykazuje szczeglne waciwoci nadzwyczaj
nas interesujce w kontekcie technologii przyszoci.
Przejd teraz do omwienia zagadkowych artefaktw, ktre s do tego stop
nia tajemnicze, e zdoay skoni kilku chiskich uczonych do sformuowania
niezwykych wnioskw (fot. 33-35). U podna mierzcego prawie 70 metrw
wzniesienia znajduj si trzy jaskinie. Do kadej z nich prowadzi trjktne wej
cie. Dwie mniejsze groty s niestety zasypane, lecz wiksza leca midzy nimi
jest dostpna dla zwiedzajcych. Gboko i wysoko tej jaskini s mniej wi
cej jednakowe i wynosz okoo 6 metrw. ciany tworz lita skaa oraz utwardzo
na warstwa piasku.
Ju na pierwszy rzut oka obserwator zauway przekrojon podunie rur (cy
linder) o rednicy prawie 40 centymetrw, ktra biegnie pionowo od stropu ku
posadzce. Barwa przypomina rdz, lecz okrelenie surowca, z jakiego j wykona
no, wcale nie jest prostym zadaniem. Mona odnie wraenie, e nieznane nam
inteligentne istoty wsuny w gr Baigong rury, niczym w zabawce dla olbrzy
mw. Nawet dzisiaj byoby to dla nas nieatwe przedsiwzicie mimo technologii,
jak dysponujemy.
Kolejna rura, o podobnej rednicy, tkwi w podou, widoczny jest jednak tyl
ko jej koniec wystajcy nad powierzchni. Dalsze trzy tuziny rur, rnej red
nicy, od 10 do 40 centymetrw, znajduj si ponad wejciem do jaskini. Wcho
dz w skalny masyw i zapewne stanowi pozostao prastarej, dla nas niepojtej
technologii.
Niemal dokadnie 80 metrw na poudniowy zachd od gry Baigong ley je
no ze wspomnianych jezior, sone Toson-Hu. Na jego brzegu take znaleziono rury,
po czci zniszczone, lece na skalnym i piaszczystym podou. Liczne rury i S
n dokadnie, wedug informacji przekazanych przez Chiczykw, na osi ws<
no 0(1 9()

-zachd. Ich rednica wynosi jednak tylko od 2 do 4,5 centymetra ' '
 Z ca pewnoci sceptycy, szukajc wyjanienia, uciekn si do ulubionych
argumentw. Jeliby relikty te znaleziono w pobliu duych miast lub obiektw
przemysowych, to ewentualnie, w pobienej ocenie, daoby si je potraktowa
jako przemysowe odpadki z naszej epoki i tylko wtedy, gdyby nie przeprowa
dzono dokadnych bada. Takie badania wykazay, e artefakty te s w rzeczywi
stoci bardzo stare.
Jest to oczywiste, poniewa metal poczy si z mineralnymi skadnikami
otaczajcej go skay. Poza tym znalezisko jest umiejscowione w rejonie skraj
nie nieprzystpnym i niegocinnym. Nigdzie dookoa nie ma adnych wikszych
ludzkich sadyb, spotyka si tam jedynie nielicznych pasterzy prowadzcych ko
czowniczy tryb ycia. W ich opinii natomiast miejsce to jest wite, o czym zresz
t mona wnioskowa na podstawie licznych uoonych tu kamiennych piramid.
Na bezkresnych obszarach Azji Wschodniej jest to nieomylny znak, e takie miej
sce jest otaczane czci lub wzbudza trwog. Albo jedno i drugie.

NA SZLAKU PRZYGD

Dopiero w 2002 roku mieszkacy Zachodu dowiedzieli si o znalezi

sku na grze Baigong. Lecz, jak si okazuje, ju w poowie lat 90. XX wie
ku Chiczycy natrafili na lady tajemniczych pozostaoci po nieznanej inteli
gencji, bowiem w publikacji powiconej prowincji Qinghai, jaka ukazaa si
w 2003 roku, autor cytuje Ma Pei Hua pod nagwkiem Zwiedzanie reliktu
pozaziemskich istot":

Pierwszego czerwca 1996 roku grupa zoona z omiu osb, wrd nich ja
osobicie, wyruszya na wypraw do wspomnianego wczeniej regionu. Je
chalimy na poudnie tras, ktra czy prowincj Qinghai z Xinjiang, mijajc
po drodze pustyni i mokrada. W kocu za dwoma piaszczystymi pagrkami
dostrzeglimy jezioro Toson-thu. Poniewa nasz samochd grzz w piasku,
musielimy wysi i pcha go. Byo ju poudnie, kiedy dotarlimy na brzeg
jeziora. Wyczerpani do cna, ujrzelimy wreszcie liczne rury (cylindryczne ar
tefakty), ktre pozostawiy po sobie istoty pozaziemskie91.

Dietmar Schrader, badacz amator z Hanoweru, ktry od paru lat rwnie zaj
muje si artefaktami z Baigong, zdoa zdoby egzemplarz ksiki Nieznana pro
wincja Qinghai w bibliotece miasta Xining, bdcego orodkiem administracyj
nym tej prowincji. Sfinansowa przekad tej publikacji, a w grudniu 2006 roku
zaprezentowa jego fragmenty w czasopimie Sagenhafte Zeiten" (Mityczne
92
czasy) . Podmy tropem opisu ekspedycji z 1996 roku, w ktrej uczestniczy
autor relacji, Ma Pei Hua:
 Gra ta skada si w zasadniczym stopniu z biaego piaskowca z pewnymi do
mieszkami ilastej ziemi. Okoo 80 metrw od gry Baigong zaczyna si so
ne jezioro (Toson-Hu), midzy nimi ley acha z piaskowca i piasku, na kt
rej fale jeziora pozostawiy lady. Na przedniej cianie gry znajduj si trzy
jaskinie o trjktnych wejciach. Dwie umieszczone s na wysokoci blisko
5 metrw, lecz nie da si do nich wej ze wzgldu na ryzyko zawau. rodko
wa i najwiksza natomiast, usytuowana zaledwie 2 metry na podoem, mie
rzy 6 metrw dugoci. Jeli porwna j z naturaln wyobion przez wod
grot to nasuwa si wniosek raczej ojej sztucznym powstaniu. (...) Jedna rura
rednicy okoo 40 centymetrw biegnie prosto z gry na d. Druga z kolei,
takiej samej rednicy, wystaje bezporednio z podoa, przy czym widoczny
jest jedynie jej wierzchoek91.

Opis ten, autorstwa jednego z uczestnikw ekspedycji z 1996 roku, odpowiada

zreszt niemal ze wszystkimi szczegami temu, o czym we wrzeniu 2004 roku na
wasne oczy mg si przekona badacz hobbysta Dietmar Schrader. Jak mnie oso
bicie poinformowa, udao mu si z wieloma przygodami dotrze do zagadkowych
reliktw. W Delingha wraz z on musia skry si pod plandek pikapa Toyoty,
eby niepostrzeenie opuci miasto. Wikszo dostpnych wwczas materiaw
zdjciowych pochodzi od niego, za co jestem mu ogromnie wdziczny.

...KOSMODROM POZAZIEMSKICH ISTOT"

Pozwlmy jednak raz jeszcze Ma Pei Hua podj opowie o jego odkryciach
dokonanych w 1996 roku. Wyodrbni on trzy rodzaje znalezisk i trzy sektory,
w ktrych je znaleziono:

Pierwszy wydzielony obszar obejmuje jaskinie z ponad 30 rurami o wikszej

rednicy (od 10 do 40 centymetrw). Drugi sektor rozciga si w kierunku
brzegu jeziora, gdzie znaleziono bardzo duo elaznych rurek rozrzuconych
wrd piasku i ska. Rurki s zorientowane w kierunku zachodnim i maj red
nic od 2,0 do 4,5 centymetra. Cechuj si rozmaitymi ksztatami. Najciesze
z nich maj grubo wykaaczek, jednak w rodku nie s zatkane, nawet po
upywie tak dugiego czasu, gdy przebyway w piasku. I na koniec wyrniam
jeszcze trzeci sektor. Rozciga si on wzdu jeziora Toson-thu, z fragmen
tami licznych poamanych rur najprzerniejszej dugoci. Takie fragmenty
pokrywaj odcinek dugoci od 800 do 1000 metrw, na osi wschd-zachd.
Niektre z rur wystaj z wody i zaywaj kpieli", inne natomiast mona do
strzec w przezroczystej wodzie. Nie ulega wtpliwoci, e kiedy wszystkie
rury znajdoway si w wodzie91.
 Mocno poruszony Ma Pei Hua stwierdza, e cae to miejsce, uwzgldniw
szy odkryte dotd bardzo liczne rury w trzech wydzielonych sektorach oraz ich
rozprzestrzenienie na obszarze przekraczajcym cznie p kilometra kwadrato
wego, jest pod kadym wzgldem nad wyraz osobliwe. Stoimy tu przed faktem -
podobnie jak w przypadku opisanych wczeniej nanoobiektw z Coso oraz ze
wschodnich rubiey Uralu - e kto w zamierzchej przeszoci pozostawi nam
konkretne artefakty, obiekty o bezsprzecznie technicznym charakterze. Ich istnie
nie stoi w racej sprzecznoci z moliwociami epoki, z ktrej pochodz. Przy
najmniej o tyle, o ile poruszamy si na gruncie oficjalnej doktryny odnoszcej si
do badania czasw staroytnych.
Lecz jakim cudem wadze w Chinach doszy do przekonania, e wszystkie to
rury maj zwizek z istotami spoza Ziemi? Stanowisko przedstawiciela rzdu pro
wincji Qinghai, Qin Jianwena, nie pozostawia w tym wzgldzie wtpliwoci. Przy
bysze ze wszechwiata, twierdzi Qin, wybrali ten odosobniony region jako miej
sce startu i ldowania swoich statkw kosmicznych. W wywiadzie udzielonym
16 czerwca 2002 roku oficjalnej agencji informacyjnej Chin, Xinhua, owiadczy:

Przyjto zaoenie, e miejsce byo kosmodromem istot pozaziemskich. Teoria

ta opiera si na fakcie, e wspomniany region ley na wysokoci 2200 ponad
poziomem morza, a silnie rozrzedzone powietrze sprzyja prowadzeniu obser
wacji astronomicznych90.

Dygnitarz prezentuje to samo stanowisko, co astronom Yang Ji zatrudniony

w oddalonym o 70 kilometrw obserwatorium, ktrego budow w tym odludnym
regionie zlecia Akademia Nauk w Pekinie. Oto jego sowa: Hipoteza o poza
ziemskich reliktach jest ze wszech miar zrozumiaa i warta bliszego rozwaenia.
Naukowe podejcie wymaga bowiem dowodu zarwno na to, co jest prawd, jak
i na to, co jest faszem"90.
Gdyby wszyscy naukowcy byli tak rzetelni i uczciwi, zwaszcza na Zachodzie,
gdzie czsto sprawiaj wraenie ludzi, ktrzy uczestniczyli osobicie w wydarze
niach z pradziejw. Odbiegajce od konwencjonalnych postulowane rozwizania
naley poddawa merytorycznej dyskusji, bez odrzucania z gry wyjanie niezwy
kych. Lecz take i inne cechy owych artefaktw, stwierdzone na miejscu w Chi
nach, doprowadziy do sformuowania brzmicych fantastycznie wnioskw, ktre tu
w Europie zbyt atwo i ochoczo s wymiewane oraz traktowane niepowanie.

OSIEM PROCENT PRBEK NIE DO ZIDENTYFIKOWANIA

Po pierwsze, naley podkreli uderzajc rnic midzy opisywanymi

tu artefaktami a innymi znaleziskami dokonanymi w tym regionie. W Kotlinie
Cajdamskiej w rejonie gry Baigong ludzie yli ju ponad 3000 lat temu. Pozo
stawili po sobie przedmioty wykonane z koci, wyroby kamienne oraz garncar
skie, a take odzie ze skry i weny. Wszystkie te rzeczy wykonywano rcznie,
przy zastosowaniu prostych metod. W grobach w oazie Turfan, pochodzcych
z tamtej epoki, znaleziono te drobne artefakty z brzu oraz strzay, uki i odzie.
Lecz nie byo wrd nich choby jednego przedmiotu, ktry wskazywaby na po
chodzenie przemysowe. Nie natrafiono te na adne narzdzia do wydobywania
rudy czy do hutniczego przerobu metali92.
Do tego dochodzi fakt, e rejon ten zamieszkiwali jedynie pasterze prowa
dzcy koczowniczy tryb ycia, na nieurodzajnej, poronitej trawami ziemi. Co
si tyczy zagadkowego systemu rur, to nawet wspczesne zakady przemysowe
miayby problemy z ich wyprodukowaniem i z takim ich rozmieszczeniem, jak
w przypadku pierwowzoru. O wiele trudniejsze - i tu nasuwa si termin niemo
liwe" - zrealizowanie tego wspaniaego dziea techniki musiao by dla dawnych,
niezaawansowanych pod wzgldem techniki kultur!
Argument o najwikszej wadze, wskazujcy na ewentualno, e mamy tu do
czynienia z technologi, ktra nie pochodzi z Ziemi, wyania si po uzyskaniu wyni
kw analiz chemicznych zagadkowych rur. Artefakty skadaj si w okoo 30% z tlen
ku elaza, przy wysokim udziale dwutlenku krzemu. Ten drugi zwizek, znany pod
nazw krzemionki, stanowi gwny skadnik minerau o nazwie kwarc. Kwarc z kolei
stanowi gwny skadnik szka. W prbkach zawarty jest te tlenek wapnia. Nam zna
ny jest w postaci wapna palonego, jakiego uywamy gwnie w budownictwie.
Jedno jest absolutnie tajemnicze - prawie 8% analizowanych prbek nie zo
stao jednoznacznie okrelonych. Stajemy wic przed cakowit zagadk!
Wspomniane analizy zostay przeprowadzone przez inyniera Liu Shaolina
z Zakadw Hutniczych Xitieshan, ktre dysponuj jednym z najbardziej zaawan
sowanych technologicznie laboratoriw w caych Chinach. Jego eksperci znani s
z rzetelnoci i niezawodnoci. Sformuowany przez Liu wniosek kocowy, na pod
stawie wynikw analiz oraz geologicznego usytuowania znaleziska, brzmi nast
pujco: W rezultacie dugiego okresu wystawienia artefaktw na dziaanie erozji,
spowodowanej przez wiatr i czynniki atmosferyczne, piasek i elazo weszy ze sob
w zwizek. Oznacza to, czego jestemy pewni, e rwnie tlenek wapnia oraz dwu
tlenek krzemu nie stanowiy pierwotnie elementw skadowych zagadkowych rur.
Obserwacja to potwierdza bardzo sdziwy wiek cylindrycznych artefaktw

TO NIE POWSTAO W SPOSB NATURALNY

Przeprowadzono te dalsze analizy prbek, jakie pobrano na grze Baigo

Wspomniany ju Dietmar Schrader z Hanoweru, ktremu we wrzeniu l
udao si dotrze do owego miejsca, pobra stamtd w sumie 12 prbek, ze rod
kowej jaskini oraz w miejscach odlegych o okoo 100 metrw po lewej i po pra
wej stronie tej jaskini. Badania analityczne przeprowadzone w Instytucie Geo
chemii i Mineralogii Uniwersytetu We Freiburgu wykazay w przypadku dwch
prbek bardzo wysok zawarto selenu i wanadu.
Selen uywany w przemyle j e s t produktem ubocznym w elektrolitycznym
otrzymywaniu miedzi oraz niklu. Znajduje zastosowanie gwnie do wyrobu p
przewodnikw, w fotokomrkach oraz w produkcji lamp dajcych wiata prze-
ciwmgielne. Cechujcy si srebrzystym poyskiem wanad znany jest z wysokiej
odpornoci na korodujce dziaanie wodorotlenkw metali alkalicznych oraz
kwasw siarkowego i solnego, ponadto stosowany jest w stopach tytanu uywa
nych w lotach kosmicznych93.
Jak opini formuuj uczeni w kontekcie wieku artefaktw wci okryte
go tajemnic? Postulowane datowanie znaczco si rni. Cytowany ju iny
nier Liu Shaolin ocenia wiek reliktw na maksymalnie 5000 lat, ale szacunki
inne opiewaj na 300 000 lat i wicej. Geolog profesor Zheng Jiandong, kt
ry uczestniczy take w badaniach na miejscu, daje cylindrycznym artefaktom,
ktre w wielu miejscach wchodz w ska, nawet do 6 000 000 lat. Zheng ska
nia si nawet pocztkowo ku naturalnym przyczynom ich powstania: proce
som kamienienia form rolinnych albo wynoszenia ku grze pynnych, czyli
magmowych ska90. Nawizujc do ostatniej hipotezy, stwierdzi wypada, i
w pobliu nie wystpuj, niestety, adne wulkany, do ktrych erupcji mogoby
tam dochodzi w cigu ostatnich kilku milionw lat. Pniej profesor geologii
wycofa si do pewnego stopnia 2 hipotezy o skamieniaociach pochodzenia
rolinnego:

Powiciem temu wiele przemyle, nie znajduj jednak adnego przekonu

jcego wyjanienia, gdy skamieniaoci tego rodzaju szcztkw zwierzcych
i rolinnych zachowayby swoj pierwotn form. Nie s w stanie utworzy
regularnego i z gry zaoonego ksztatu cylindrycznego. Do tego dochodzi
fakt, e tym rejonie nie wystpuj uwarunkowania, jakie pozwoliby na utwo
rzenie piaskowych skamieniaoci. W pooonych w pobliu grskich masy
wach take (...) nie udao nam si odnale adnych skamieniaoci. Oznacza
to, e nie wystpujtu naturalne czynniki, ktre doprowadziyby do powstania
skamieniaoci lub takich cylindrycznych tworw. Jak dotd, nie znalelimy
w rzeczywistoci adnego powodu do odrzucenia tak sformuowanych wnio
skw kocowych. Innymi sowy, twory w postaci cylindrw (rur) nie s pro
duktem naturalnych procesw geologicznych92.
 METAL LEKKI NA POTRZEBY TECHNOLOGII PRZYSZOCI

Obojtnie, czy ich wiek wynosi 5000, 300 000 czy nawet 6 000 000 lat, cylin
dryczne artefakty stanowi prawdziwe wyzwanie dla naszego naukowego ogldu
wiata - poniewa w aden sposb do niego nie pasuj!
A propos geologii. Kotlina Cajdamska, w ktrej znajduje si gra Baigong
i otoczony mg tajemnicy system rur, kryje obok z ropy naftowej take boga
te pokady gazu ziemnego. Jednak w tym miejscu musz z pen stanowczoci
stwierdzi, e prastare cylindryczne artefakty nie majnic wsplnego z jakimkol
wiek systemem rurocigw, jakie s budowane wspczenie.
W trakcie wasnych prac badawczych natknem si w tym rejonie na jeszcze
jedno bogactwo naturalne. Wczeniej wspomniaem ju o wystpujcych w tej
okolicy dziesitkach sonych jezior, stanowicych pozostao po istniejcym tu
ongi morzu z epoki kredy. Dobiega ona kresu przed 60 000 000 lat, czemu to
warzyszyo gwatowne wymarcie dinozaurw.
W wielu tych wypenionych sonwodj eziorach - take w j eziorze Toson-thu
w pobliu gry Baigong - znajduje si w rozpuszczonej formie lit, pierwiastek
zaliczany do metali.
Lit jest pierwiastkiem chemicznym z grupy metali alkalicznych. Ten bardzo
mikki, srebrzystobiay metal lekki wystpuje w skaach wulkanicznych w ilo
ciach ladowych, lecz ponadto w postaci rozpuszczonej w wodach o duej za
wartoci soli mineralnych. Jego pozyskanie wymaga duych nakadw technicz
nych. Jednak dalece bardziej interesujce s jego zastosowania. Zna je kady
z nas - choby w porcznych, adowanych wielokrotnie bateriach do telefonw
komrkowych. Jeszcze waniejsze jest wykorzystanie tego pierwiastka w tech
nice nuklearnej, gdzie suy do otrzymywania trytu - izotopu wodoru - oraz do
chodzenia i osony reaktorw jdrowych.
Take zwizki tego alkalicznego metalu znaj duj liczne zastosowania w tech
nologiach przyszoci. Wodorek litu (wzr chemiczny LiH) oddaje bardzo atwo
zwizany w nim wodr i dziaa jako bardzo silny reduktor. Dzisiaj uywany jest
w paliwach rakietowych. Kolejny zwizek, nadchloran litu (wzr chemiczny LiC104),
rwnie wykorzystywany jest w paliwach rakietowych jako rdo wanego
w procesie spalania tlenu. Czy wystpowanie lekkiego metalu litu, ktry dzisiaj
znajduje zastosowanie w technice nuklearnej i rakietowej, stanowi jaki klucz do
zrozumienia tajemniczych artefaktw z Baigong? Nasze pdne materiay rakie
towe zawieraj zwizki litu, a struktury dzi oficjalnie nazywane ruinami poza
ziemskiej cywilizacji" miay suy jako rampa startowa dla statkw kosmicz
nych obcej inteligencji. Czy moe ten ukad rur stanowi instalacj uywan do
pozyskiwania tak potrzebnego lekkiego metalu? Kto pozyskiwa lit w zamierzch
ych czasach, jakimi metodami i w jakim celu?90
 Jakby tego wszystkiego byo jeszcze nie do, wspomniany ju Ma Pei Hua
w ksice Nieznana prowincja Qinghai wspomina te o radioaktywnych ladach
wykrytych w niektrych z cylindrycznych artefaktw. Metalowe rury rednicy
40 centymetrw, przebiegajce z gry na d w jaskini, do ktrej da si wej, s
silnie radioaktywne i powoduj skaenie caego otoczenia. Sia promieniowania
gamma w przypadku tych ska przekraczaa dwudziestokrotnie poziom typowy
dla tego typu utworw geologicznych. W miejscach, w ktrych nie przebiegaj
rury, nie stwierdzono natomiast podwyszonej wartoci promieniowania91.
Tyle Ma Pei Hua. W jego opinii oraz zdaniem wielu innych naukowcw Chi
skiej Republiki Ludowej, ktrzy zajli si dokadnymi badaniami zagadkowych
artefaktw, niezbity jest fakt, e cylindryczne obiekty w Baigong nie s dzieem
dawnych mieszkacw tych okolic. Jest to raczej wytwr technicznie wysoko za
awansowanych obcych, ktrzy dawno temu przybyli tu z odlegych planet.
Jakkolwiek rzecz si ma, miejsce to kryje tajemnic, ktr naley zbada. Po
dobnie tajemnicze s pooone w wysokich grach rejony tej zachodniochiskiej
prowincji. Kry tam legenda o pewnym wydarzeniu, do jakiego podobno doszo
w zamierzchych czasach. Legenda opowiada, ni mniej, ni wicej, o przymuso
wym ldowaniu obiektu pochodzenia pozaziemskiego - o chiskim Roswell, jeli
uy takiego porwnania. W nastpnym rozdziale pragn wykaza, i nie chodzi
tu wycznie o legend.
 23. W tej przecitej bryle trjka
poszukiwaczy z Kalifornii odkrya tak
zwany artefakt z Coso, ktry budow do
zudzenia przypomina wiec zaponow.

24. Zdjcia rentgenowskie rwnie

wskazuj, e mamy do czynienia
z urzdzeniem elektrycznym.
Wiek tego tajemniczego obiektu
<.c\r\ cirtn iti
 25. W niedalekiej przyszoci takie mikroskopijne odzie podwodne bd docieray do
miejsc w organizmie czowieka, w ktrych skalpel nie znajduje zastosowania, i dokonyway
niezbdnych zabiegw medycznych. Nanotechnika wspczesna...

26. ...i z zamierzchych czasw. Od 1991 roku

we wschodniej czci Uralu znaleziono setki
tysicy zagadkowych artefaktw z wolframu
i molibdenu. Ich wiek datuje si na ponad
100 000 lat!

27. Naukowa analiza tych artefaktw pozwolia

na wycignicie wniosku, e ich pochodzenie
wie si z wpywami pozaziemskiej,
rozwinitej technicznie inteligencji".
w

28. Wrota do wiata bogw

w Hayu Marca niedaleko od
jeziora Titicaca. Wedug dawnych
indiaskich przekazw rozgryway
si tu podobne sceny, jak w serialu
telewizyjnym Gwiezdne wrota.

29. Dawni bogowie przechodzili

przez ten portal, znikajc
w niebieskiej, jaskrawej powiacie.
Obiecali jednak, i pewnego dnia
powrc przez te osnute tajemnic
gwiezdne wrota. W czasach
historycznych przeszed przez
nie inkaski kapan, Aramu Maru,
uciekajc przed optanymi dz
zota hiszpaskimi konkwistadorami.
30. Indianie Ajmarowie mieli jakoby wykona
tak mistrzowskie dzieo, uywajc wycznie
kamiennych dut, pi z mikkiej miedzi oraz
namoczonych drewnianych klinw. Kto chce,
niech wierzy. Tu, w Puma-Punku, na boliwijskim
paskowyu na wysokoci prawie 4000 metrw,
rzeczywisto przerasta fantazj!

31. i 32. Przesuniciu kompasu od jednego

do drugiego zagbienia w tym bloku diorytu
towarzyszy podwojenie wielkoci odchylenia
igy. Trudno w to uwierzy, ale wyniki te
otrzymuje si za kadym razem.
33. Jedna z tajemniczych rur w rejonie gry Baigong w prowincji Qinghai. Oficjalne czynniki
w Chinach mwi o pozaziemskich reliktach oraz o miejscu ldowania UFO.

34. Kolejny z cylindrycznych artefaktw

z gry Baigong. Musz by bardzo stare, metal
bowiem wszed w reakcj z otaczajcymi go
skaami. Naturalne ich pochodzenie jest mao
prawdopodobne.

35. Przeprowadzono ju pierwsze chemiczne

analizy powyszych artefaktw. Poniewa skadu
prawie 8% prbek nie udao si zidentyfikowa,
stoimy przed jedn z najwikszych zagadek
naszych czasw.
36. Maa istota o duej gowie - chiski
Roswell. Po ponad 30 latach dowiedziano si
wreszcie czego wicej o tych istotach.

37. Za tymi dwiema tarczami z kamienia

kryje si kolejna mroczna afera. Zniknicie
bez ladu dyrektorki muzeum, ktra by
moe wiedziaa zbyt wiele...
 38. Zaprzeczenie tradycyjnego
obrazu przeszoci: egipskie
hieroglify na skaach w Brisbane,
Water National Park na pnoc
od Sydney w Australii.

39. Anubis, bg zmarych, z gow

szakala. Tak go przedstawiali
staroytni Egipcjanie. Kt by si
spodziewa spotka jego wizerunek
w australijskim buszu!
40. Nie tylko te hieroglify, ale take liczne
inne relikty wskazujjednoznacznie na
obecno Egipcjan w czasach staroytnych
w Australii. Kontakty musiay by dugotrwae
i intensywne.

41. Autor obok jednej z dwch skalnych cian

w australijskim buszu Nowej Poudniowej
Walii. Jak Egipcjanom udao si opyn p
wiata? Czy otrzymali od swoich bogw"
zaawansowane technicznie przyrzdy
nawigacyjne, by moe gwiezdny komputer
w rodzaju maszyny z Antikithiry"?
 9
LAD PONOWNIE PODJTY

NOWE DONIESIENIA W SPRAWIE ZAGADKI TYSICLECIA

- CHISKIEGO ROSWELL"

Wydarzenia, do jakich wedug obowizujcych teorii nie mogo doj,

sfaktami, ktre wskazuj drog ku nowym odkryciom.
Sir John Herschel (1792-1871), brytyjski astronom

Z ima na przeomie lat 1937 i 1938. Niewielka ekspedycja, podajca nie

przejezdnym szlakiem jednego z bocznych masyww acucha grskiego
Kunlun, pooonego w zachodnich Chinach, walczya z gst nien zadymk
i lodowatym wiatrem. Grupa uczonych pod kierunkiem profesora Chi Pu-Tei, ar
cheologa z Pekinu, bya ju u kresu si. Krtko przed zaamaniem pogody trudw
wyprawy nie wytrzymay zwierzta wierzchowe i juczne. Z tego wanie powodu
ludzie z rozpacz i determinacj wypatrywali jakiego skalnego wystpu lub ja
skini, ktre mogyby zapewni choby najmniejsz ochron przed bezlitosn po
god. Nikt nie zamierza zakoczy ycia w tej dziczy, z dala od cywilizacji.
I rzeczywicie, przemarznici do szpiku koci naukowcy zdoali wypatrzy
wejcie do jakiej groty. Odetchnli z ulg, zapadaa ju bowiem noc, a w rodku
mona byo schroni si na kilka godzin przed wiatrem i mrozem.
Uczestnicy ekspedycji zapalili pochodnie i zaczli rozglda si po wntrzu
jaskini. I wtedy w migoczcym wietle ognia ujrzeli w poowie ju wyblake ry
sunki i wyobienia wyryte w cianach jaskini. Przedstawiay one jakie isto
ty w hemach na gowie. W skale wyryte byy nawet ciaa niebieskie - Soce,
Ksiyc oraz planety naszego Ukadu Sonecznego. Byo jeszcze co, co ca t
 sytuacj czynio jeszcze bardziej niepojt i niezrozumia: ciaa niebieskie byy
poczone skupieniami punktw wielkoci ziarna grochu.
W tym momencie uczestnikw wyprawy opucio zmczenie - nawet siar
czysty mrz przesta mie jakiekolwiek znaczenie. Najwyraniej natknli si na
relikty z przeszoci, jakich nikt nigdy jeszcze nie widzia. aden z chiskich ar
cheologw nie przeczuwa w tamtym momencie, jak mocno w cigu nastpnych
70 lat to znalezisko bdzie kolidowa z konwencjonalnym obrazem wiata i do
jakich kontrowersyjnych dyskusji doprowadzi.

MAE ISTOTY O WIELKIEJ GOWIE

Przystpili do bliszych ogldzin jaskini. Zaskoczenie byo jeszcze wik

sze. Nie ulegao wtpliwoci, e odkryto pradawne miejsce pochwku. W tylnej
czci pieczary znajdowao si kilka grobw, w ktrych byy zoone szkielety
istot. Lecz c to byy za osobliwe stworzenia? Miay niecae 120 centymetrw
wzrostu i wyranie ustpoway wymiarami znanym dotd ludom i rasom na tej
planecie. Nawet Pigmeje z deszczowych lasw Afryki rodkowej nie byli a
tak niscy. Tylko kopaln ras czowieka, Homo florensis, ktr odkryto niemal
70 lat pniej i ktra miaa nieco niszy wzrost, mona dzisiaj porwna z tymi
istotami.
Paleontolodzy australijsko-indonezyjskiego zespou badawczego wyko
pali w 2004 roku na indonezyjskiej wyspie Flores szcztki osobnikw ludzkiej
rasy o wzrocie zaledwie od 90 do 100 centymetrw, ktra ya tam od 95 000
do 12 000 lat temu. Chocia ci tak zwani ludzie z Flores dysponowali mzgiem
o bardzo maej pojemnoci - ich gowa miaa rozmiary grejpfruta - rozwinli ca
kiem wysoki poziom kultury. W rodowisku ekspertw rozgorzaa dyskusja, czy
9495
w ogle mona ich zaliczy do rodzaju ludzkiego .
Wrmy jednak do zaskakujcego odkrycia pekiskiego archeologa, profe
sora Chi Pu-Tei.
W przypadku znalezionych w jaskini szcztkw uderzajca bya wielko
gowy, ktra nie pasowaa do reszty ciaa o drobnej i delikatnej budowie. Mon
strualnie wielka gowa nadawaa tym istotom obcy wygld - zupenie, jakby
stworzenia te nie pochodziy z tego wiata (fot. 36).
W tym miejscu naley opisa dokadniej okolic, w ktrej rozegrao si po
wysze wydarzenie. To jeden z najbardziej ustronnych grskich rejonw w caych
Chinach; znamy kilka jego nazw: Bajankalashan, Payenk-Ara-Ulaa, Bayan Har
Shan lub Baian Kara Ula. Ostatnia z wymienionych nie jest w peni poprawna,
jednak w takim wanie zapisie wesza do literatury fachowej, dlatego dalej bd
posugiwa si t wanie nazw. Region ten nie ley te na obszarze granicznym
midzy Chinami a Tybetem, jak napisano w niektrych starszych publikacjach.
Tybet ju od 1959 roku jest wczony w skad terytorium Chiskiej Republiki
Ludowej jako region autonomiczny Xizang. Gry Baian Kara Ula pooone s
w przewaajcej czci - podobnie jak opisana w poprzednim rozdziale gra
Baigong z jej tajemniczymi cylindrycznymi artefaktami - w prowincji Qinghai,
w odlegoci niecaych 500 kilometrw na poudnie od niej. Na wschodzie a
cuch grski wchodzi na teren prowincji Sichuan.
Pasmo wysokich gr rozciga si od 96 do 99 dugoci geograficznej wschod
niej oraz od 33 do 35 szerokoci geograficznej pnocnej. Wprawdzie zajmowa
na przez masyw grski powierzchnia odpowiada wielkoci niemal terytorium
byej NRD, przez ten obszar prowadzi zaledwie jedna wiksza trasa komunika
cyjna. Dostpno tego rejonu w ostatnich dziesicioleciach z pewnoci si nie
zwikszya.

NAJBARDZIEJ OSOBLIWE PISMO, JAKIE KIEDYKOLWIEK ODKRYTO

Na tym obszarze rda maj rzeki Ya-Lung oraz potna Jangcy i Mekong,
ktry pniej odbija na poudnie i staje si gwn wodn arteri Wietnamu. Gry
Baian Kara Ula majponad 5000 metrw wysokoci, lecz w kotlinach, ktre rw
nie s pooone na wysokoci do 2000 metrw, latem jest przyjemnie i ciepo.
Naukowcy przypuszczaj, e przed okoo 20 000 lat panowa tu ciepy klimat.
W kadym razie lady ludzkich sadyb sigaj bardzo odlegej prehistorii14.
Pradawne podania i legendy z tej czci Azji opowiadaj o istotach cechuj
cych si niskim wzrostem, drobn postur oraz t cer. Na obokach wyldo
way one na Ziemi i z powodu uderzajcej szpetoty oraz cakowitej odmienno
ci od okolicznych ludw byy obiektem bezlitosnych napaci i rzezi83. Rwnie
w nowszych czasach ten grski region sta si tabu dla miejscowej zabobonnej
ludnoci. By moe jest to zasadniczy powd, dla ktrego artefakty odkryte przez
ekspedycj Chi Pu-Tei pozostay nietknite, a groby niespldrowane przez rabu
siw okradajcych miejsca pochwku.
Archeolodzy z Pekinu znaleli w jaskini nie tylko szkielety istot o niskim
wzrocie. Prawdziw sensacj okazao si 716 kamiennych tarcz, ktre leay
obok zmarych w grobach. Nieco podobne do naszych pyt gramofonowych z ebo
nitu, kamienne talerze miay grubo okoo 1 centymetra i rednic do 30 centy
metrw oraz okrgy otwr porodku, gruboci palca. Na ich powierzchni byy
wyryte rowki. W odrnienie od pyt gramofonowych rowki na kamiennych tale
rzach zaczynay si przy rodkowym otworze i w postaci podwjnej spirali biegy
ku obwodowi tarczy. Midzy tymi spiralami byy wyryte znaki przedstawiajce
najbardziej osobliwy rodzaj pisma.
 Artefakty te, z niedajcymi si pocztkowo odczyta hieroglifami wyrytymi
w kamieniu, przyprawiy zesp archeologw o prawdziwy bl gowy. Wspomnia
nemu ju archeologowi, profesorowi Chi Pu-Tei, trudno byo uzna kamienne tar
cze za dary wotywne zoone w skalnych grobach obok cia istot o wzrocie karw.
W 1940 roku ogosi on teori, wedug ktrej owe istoty byy gatunkiem grskich
map, ju wymarych. Jego zdaniem 716 zapisanych kamiennych pyt pochodzio
ze znacznie pniejszego okresu. Miay to by wytwory jakiej stosunkowo modej
kultury, ktre zoono w jaskini83. Jak wiemy, nawet dzisiaj adne mapy nie cho
waj swoich pobratymcw w jakichkolwiek grobach. Gdyby profesorowi Chi Pu-
-Tei pozwolono na pocztku lat 40. XX wieku przetumaczy kilka fragmentw
kamiennych hieroglifw, zapewne ju wtedy doszedby do cakowicie odmiennych
wnioskw kocowych. Z tym jednak trzeba byo poczeka kilka lat, poniewa do
tego rodzaju interpretacji wiat wtedy jeszcze nie dojrza.

ODJECHANA" HISTORIA

Mwic dokadnie, musiao upyn jeszcze ponad 20 lat. Dopiero w 1962 ro

ku zespoowi piciu uczonych z Akademii Prehistorii w Pekinie, pod kierunkiem
profesora Tsum Um-Nui, udao si odczyta par fragmentw z kilku kamiennych
pyt.
Rowkowe hieroglify opowiaday o perypetiach przybyszw z kosmosu, ktrzy
z koniecznoci wyldowali na Ziemi. Dziao si to w czasach, w ktrych z kon
wencjonalnego punktu widzenia niemoliwe byo wysanie w kosmos lotu zao
gowego. Wedug owych nieznanych kronikarzy, ktrzy swoj relacj uwiecznili
dla potomnych na kamiennych tarczach, grupa przedstawicieli ich rasy - przed
12 000 lat - zostaa zmuszona do wyldowania na trzeciej planecie tego Ukadu
Sonecznego. W trakcie awaryjnego ldowania w niedostpnych grach ich kos
miczne pojazdy zostay powanie uszkodzone. Naprawa bd budowa nowych
statkw okazaa si niemoliwa ze wzgldu na brak materiaw oraz niezbdnych
do tego narzdzi. Znalazszy si w cakowicie sobie obcym wiecie, zostali zmu
szeni osiedli si w grach Baian Kara Ula83-96-97.
Innymi sowy: przed okoo 12 000 lat w tym rejonie doszo do incydentu, kt
ry - uwzgldniajc podobne wydarzenie z o wiele bliszych nam czasw - mona
by nazwa chiskim Roswell". To okrelenie zakorzenio si w anglo-ameryka-
skim obszarze jzykowym, co naley przypisa przede wszystkim mojej wydanej
tam ksice o tym samym tytule, powiconej opisanej wyej nierozwizanej za
gadce z Azji Wschodniej98.
W przetumaczonych urywkach tego przekazu mwi si o pewnym ludzie, kt
ry nosi nazw Dropw, przy czym oczywiste jest, e istoty te pochodz z kosmosu.
W relacji tej wystpuje rwnie inny lud, nazywany Khamami - w tym drugim
przypadku chodzi o mieszkacw osiadych wwczas na obszarze gr Baian Kara
Ula. Ich konfrontacja z obcymi przebiegaa zapewne nie bez tar, o czym opowia
daj hieroglify z kamiennych tarcz, przetumaczone przez profesora Tsum Um-
-Nui i czterech jego kolegw:

Dropowie zjechali z chmur na swoich powietrznych szybowcach. Po dziesi-

kro do wschodu soca kryli si w jaskiniach mczyni, kobiety i dzieci ludu
Kham. Potem zrozumieli dane znaki i przekonali si, e tym razem Dropowie
przybyli w przyjaznych zamiarach.

Ale przybysze nie mogli si czu cakowicie bezpieczni. Byli bowiem bezli
tonie cigani i zabijani przez mczyzn na rczych koniach - by moe pod tym
okreleniem w nieco pniejszej epoce kryli si mongolscy wojownicy".
To zdecydowanie odjechana" opowie, ktra na pocztku 60. lat XX wie
ku moga by niesychanym afrontem w kraju o cakowicie materialistycznym
wiatopogldzie. Nie naley zatem si dziwi, e profesor Tsum Um-Nui zosta
z miejsca wygwizdany w Akademii Nauk, kiedy po raz pierwszy ogosi raport
z przeprowadzonych prac badawczych. Publikacja, mimo rozwlekoci, nosia
prowokacyjny tytu: Teksty, zapisane pismem rowkowym na tarczach, ktre m
wi o statkach kosmicznych, istniay ju przed 12 tysicami lat96.

SZUKANIE IGY W STOGU SIANA

Mimo wszystko Tsum Um-Nui zdoa doprowadzi do opublikowania rapor

tu. Skutki byy jednak fatalne, chocia typowe dla przebiegu kariery w placwce
naukowej. W naukowym wiatku relacj t potraktowano jako pozbawione sen
su brednie, jej autor za sta si pomiewiskiem, uznany za fantast. Czowiek,
ktry najcenniejsze lata swego ycia powici rozwikaniu jedynej w swoim ro
dzaju zagadki tysiclecia, zakoczy prac w Akademii Nauk i powrci do Ja
ponii, swojej ojczyzny. Peen goryczy na skutek atakw na jego osob zmar tam
krtko potem. Ale to wanie z Japonii dotary do Europy pierwsze informacje
w 1962 roku.
Doktor Jorg Dendl, historyk z Berlina, uda si przed kilkoma laty do archi
ww w poszukiwaniu tych najwczeniejszych informacji, by ca t histori zde
maskowa jako dziennikarsk kaczk albo trafi na lad fantastycznie brzmicej
prawdy. W dawno zapomnianym miesiczniku dla jaroszy udao mu si wresz
cie na co natrafi. W pimie Wegetariaski wszechwiat" w numerze z lipca
1962 roku opublikowano artyku zatytuowany UFO w pradziejach?", ktrego
fragmenty przytaczano pniej w licznych doniesieniach prasowych w innych
jzykach. Mimo wielokrotnych przekadw rnice midzy poszczeglnymi wer
sjami s zaskakujco niewielkie, co kae si domyla, e do pracy wzili si tu
macze dobrzy w swoim fachu99-l0.
Nie udao si, jak dotd, odnale pierwotnego japoskiego czy nawet chi
skiego rda. W jakich zapomnianych i zakurzonych archiwach moe skrywa
si raport z prac badawczych profesora z Japonii, czy dokument w pody
szlakiem wszystkiego, co ziemskie - na ten temat moemy jedynie spekulo
wa. Sceptycy przypuszczaj tak czy owak, e ta fantastycznie brzmica relacja
w rzeczywistoci nigdy nie istniaa. Czy zatem wszystko jest jedynie czczym
wymysem?
Niemniej jednak i ja udaem si na poszukiwanie ladw- przedkadajc
nad inne wizyt na miejscu zdarze w Pastwie rodka - poniewa warto byoby
w kocu udzieli kilku trafnych, cho spnionych odpowiedzi na pytanie: Praw
da czy fikcja? Oczywicie zdawaem sobie spraw, e zadanie to bdzie z licznych
i zrozumiaych powodw niczym przysowiowe szukanie igy w stogu siana. Z
jednej strony opowie o chiskim Roswell" zapisana na kamiennych tarczach
brzmi w uszach tych wspczesnych, ktrzy z niejednego kota jedli, bardziej jak
science fiction ni prawda. Z drugiej za strony ewentualnych artefaktw oraz in
nych namacalnych dowodw niemal na pewno nie da si ju odkry, gdy praw
dopodobnie zostay potajemnie zniszczone. Dlatego e w trakcie dugich dziesi
cioleci odizolowania Chin od reszty wiata przez kraj ten przetoczya si Wielka
Proletariacka Rewolucja Kulturalna, fala czystek rozpoczta w 1966 roku i za
koczona dopiero po mierci Mao Zedonga, inspirowana przez radykalnie nasta
wionych studentw oraz Czerwon Gwardi (Hongweibing). Spoeczne rozruchy
pocztkowo tolerowane i wspierane przez polityczne kierownictwo, nabray cha
rakteru zblionego do wojny domowej, za pene brutalnej przemocy zamieszki
siay w caych Chinach mier i groz. Liczba miertelnych ofiar, jakie za sob
pocigna krwawa rewolucja, jest niemoliwa do oszacowania, ponadto w trak
cie jej trwania pastw pady niezliczone skarby kultury.

Ostatnie pomienie nieszczsnej rewolucji kulturalnej rozgorzay we wrzeniu

1976 roku, kiedy wielki sternik Mao opuci ziemski pad. Wdowa po nim, Jiang
Qing, usiowaa przej wadz w pastwie i w partii. Dopiero obalenie w miesic
pniej, w padzierniku, tak zwanej bandy czworga pooyo kres tym gwatow
nym i przeraajcym wydarzeniom. Powoli, krok po kroku, ycie w tym ogrom
nym komunistycznym kraju zaczo si normalizowa14.
Jednak wandalizm i barbarzystwo minionych dziesicioleci pozostawiy po
sobie niezmierzone straty i zniszczenie historycznych miejsc. ycie wielu czon
kw Akademii Nauk znalazo si w bezporednim zagroeniu, gdy klasa robot
nicza bya wtedy absolutnym hegemonem. Dla zagadkowego odkrycia w grach
Baian Kara Ula oznaczao to cakowit blokad przepywu informacji poza grani
ce Chin. W kocu historia ruszya innym torem. Przez dugie lata nie wydarzyo
si w tej sprawie nic nowego.
W rzeczywistoci natrafiono jednak na kilka nowych ladw - po czci to
warzyszyy im dramatyczne okolicznoci - ktre zdawayby si potwierdza ko
cowy wniosek, e w tej opowieci kryje si wicej ni ziarno prawdy. Wyglda
wrcz na to, e owe karowate istoty, ktrych szkielety znaleziono w skalnych
grobach w masywie Baian Kara Ula, wci chodz po tej ziemi i s potomkami
tych, ktrzy wwczas zdoali przey. Ale po kolei.

NIESPODZIEWANE ODKRYCIE

Przywoajmy w tym miejscu raz jeszcze informacje, ktre dotary do nas

w 1962 roku w postaci artykuu opublikowanego w miesiczniku Wegetariaski
wszechwiat". W tekcie tym przedstawiono niezwyke techniczne detale elek
trycznych tarcz". Z artykuu wynika, e przeprowadzono szczegowe analizy, kt
re wykazay wysok zawarto kobaltu w kamiennych tarczach101. W trakcie ba
dania jednej z tarcz za pomoc oscylografu wykryto zaskakujcy rytm drga, jak
gdyby artefakty te znajdoway si kiedy pod wysokim napiciem elektrycznym.
Stwierdzona wysoka zawarto kobaltu w kamiennych talerzach z pewno
ci nie bya dzieem przypadku. Metal ten, podobnie jak elazo i nikiel majcy
waciwoci ferromagnetyczne, jest uywany gwnie do wyrobu stopw chromu
i stali. W rudach wystpuje z niklem i jest wydobywany przede wszystkim w Ka
nadzie i Afryce rodkowej oraz, od niedawna, rwnie w Chinach - w prowincji
Qinghai, gdzie jest usytuowany grski region Baian Kara Ula! Moim zdaniem jest
to kolejna przesanka, e caej tej sprawy nie wolno bez bliszego zweryfikowania
odoy midzy bajki.
Istnieje izotop kobaltu o wysokim stopniu promieniotwrczoci, ktry znaj
duje zastosowanie w medycynie dziki silnej emisji promieniowania gamma. Je
li wysokiej zawartoci kobaltu w tarczach nie da si wyjani naturaln jego
domieszk, to mgby on zosta dodany celowo przez obc inteligencj. Czy
chciano w ten sposb zwikszy trwao i wytrzymao nonikw informacji,
eby niosy one niewiarygodny przekaz nawet po upywie tysicy lat?
Jednym z tych, ktrzy duo wiedz o kulisach tego znaleziska, jest austria
cki inynier Ernst Wegerer. Zdoa on przedosta si do Chin jako uczestnik jed
nej z pierwszych grup turystycznych, ktre dotary tam pod koniec epoki Mao,
wwczas jeszcze pod bacznym okiem pastwowych przewodnikw, z precyzyj
nie okrelonym programem podry, ktry prowadzi do miasta Xi'an, orodka
administracyjnego prowincji Shaanxi, o bardzo bogatej przeszoci.
 W Xi'an wycieczka, ktrej uczestnikiem by inynier Wegerer, zwiedzia
Muzeum Banpo, pooone w jednym ze wschodnich przedmie. Tam wanie
w 1953 roku w trakcie robt ziemnych przygotowujcych teren pod przysz fa
bryk robotnicy natrafili na pozostaoci osady z modszej epoki kamienia, ktrej
wiek archeolodzy oszacowali na co najmniej 6000 lat. Dokonano tam licznych
znalezisk, gwnie byy to przedmioty z wypalanej gliny. Wykopaliska zyska
y priorytet, planowane za zakady przemysowe powstay w innym miejscu.
Zamiast fabryki wybudowano tutaj Muzeum Banpo, by ochroni wykopaliska
z modszej epoki kamienia.
I wanie w tym muzeum Ernst Wegerer odnalaz dwie kamienne tarcze, od
kryte zim na przeomie lat 1937 i 1938 w grach Baian Kara Ula.
Kulisy ich odkrycia byy znane Austriakowi, dlatego zwrci si do dyrektor
ki muzeum, ktra - w asycie oficjalnego tumacza oraz pilota wycieczki - opro
wadzaa grup turystw po muzealnym obiekcie. Kobieta chtnie udzielaa in
formacji, a nawet si rozgadaa. Kiedy jednak Wegerer zada pytanie na temat
pochodzenia, znaczenia oraz celu, jakiemu suyy oba kamienne talerze, zrozu
mia od razu, e postawi dyrektork w trudnej sytuacji. Wczeniej opisywaa ze
szczegami kad glinian skorup wystawion w gablocie i nagle staa si ma
omwna i oszczdna w sowach. Schronia si te za ulubionym przez archeolo
gw, ale nic niemwicym wyjanieniem", jakoby w tym przypadku chodzio
tylko i wycznie o obiekty kultu". Z jakiej przyczyny kobieta nagle zamkna
usta, dowiedziaem si dopiero 20 lat pniej. Spotka j, o czym wiem, los do tej
pory nieznany.
Dyrektorka pozwolia inynierowi z dalekiej Austrii wzi do rki jeden z ka
miennych talerzy i sfotografowa oba (fot. 37). Wykonane polaroidem, s to je
dyne istniejce dzi zdjcia obu kamiennych tarcz zabranych z jaskini, w ktrej
dokonano owianego tajemnic znaleziska w grach Baian Kara Ula.
Wegerer oceni ciar kadej z pyt na okoo 1 kilograma, a rednic - na nie
cae 30 centymetrw. W rodku miay otwr, byy na nich take rowki i wyo
bienia, ktre niewtpliwie stanowiy rodzaj pisma. Niestety, nie da si ich dojrze
na zdjciach, co zreszt ma banalne przyczyny. Po pierwsze, kamienne tarcze
z Muzeum Banpo ulegy do pewnego stopnia procesowi wietrzenia. Po drugie,
polaroidy maj wbudowan lamp byskow, ktra zapala si przy kadym zdj
ciu - drobne szczegy staj si wtedy na zdjciu nieostre102.

ZATRZE WSZELKIE LADY

Peter Krassa, mj wiedeski przyjaciel i kolega po pirze, zmary przed

wczenie w padzierniku 2005 roku, znalaz si w posiadaniu tych fotografii
w poowie lat 80. XX wieku. A zatem niemal dekad po tym, jak wykona je iny
nier Wegerer w Muzeum Banpo. Jednak wreszcie w tej archeologicznej sprawie
kryminalnej, wok ktrej dochodzeniowcy" zbyt dugo dreptali w miejscu, po
kaza si nowy lad. Sceptycy za, jak to dzisiaj dokadnie wida, zbyt wczenie
odoyli t spraw ad acta.
Taki by zatem stan rzeczy, kiedy wraz z Peterem Krass podjem poszuki
wania w Chinach w tym samym miejscu co inynier Ernst Wegerer, lecz 20 lat
pniej.
W marcu 1994 roku mielimy okazj odbycia rozmowy z jednym z najwybit
niejszych chiskich archeologw. Profesor Wang Zhijun, obecny dyrektor Muzeum
Banpo, zaprosi nas do wymiany pogldw. Rzecz jasna chodzio nam o - o c
innego mogoby chodzi? - dwie kamienne tarcze, ktrych widoku wci bylimy
bardzo zaknieni. To, z czym si spotkalimy, to cig dalszy tajemniczej historii
owych artefaktw. Po pocztkowych wahaniach uczony wyjawi nam, co si stao.
Jego poprzedniczka znikna krtko po wizycie inyniera Wegerera, nagle,
z dnia na dzie, z niewyjanionych przyczyn. Od tamtej pory zarwno ona, jak
i dwie kamienne tarcze przepady bez ladu!
Jaki los spotka dyrektork muzeum, mona wycznie spekulowa. Ale po
profesorze Wang Zhijunie wida byo wyranie, e on rwnie nie czu si kom
fortowo. Na pytanie o miejsce, gdzie mogyby znajdowa si eksponaty, zareago
wa wyran konsternacj, ale udzieli nam nastpujcej odpowiedzi:
Kamienne tarcze, o ktrych panowie tu wspominacie, nie istniej, ale ponie
wa byy to obiekty niepasujce do glinianych eksponatw wystawianych w rym
muzeum, zostay std zabrane".
Fascynujca odpowied. Nawet nasz tumacz z trudem skrywa zdziwienie.
Dwie sprzecznoci w jednym tylko zdaniu.
Pniej jednak dowiedzielimy si czego nowego o zagadce tysiclecia, na
zywanej chiskim Roswell". I od jakiego czasu owe tajemnicze istoty, ktre
-jak si wydaje - stanowi centrum wydarze, zaczynaj przybiera konkretny
ksztat.

OSTATNI YJCY POTOMKOWIE?

Rozpoczo si od raczej niepozornego doniesienia agencji Associated Press,

ktre pod koniec 1995 roku nadeszo z Chin. Dokadnie w tydzie po tym, jak je
den z owych zawodowych sceptykw", ktrych unikn si nie da, zaatakov
mnie przed kamerami telewizyjnymi.
Byem gociem programu talk-show stacji RTL, prowadzonego przez
n Christen. Tematem programu byo UFO i istoty pozaziemskie. Znalaze
w doprawdy barwnym towarzystwie. Obok notorycznego malkontenta i sceptyka
siedziaa Amerykanka o platynowych wosach, ktra obstawaa uparcie przy tym,
e w wieku szeciu lat zostaa przywieziona na Ziemi z planety Wenus w statku
kosmicznym ze zota. Jakoby nie miaa ukadu trawiennego jak ludzie, a kiedy jej
taki ukad wszczepiono i wypia swoj pierwsz coca-col, byo to dla niej nieza
pomniane przeycie (kiedy miaem osiem lat, te wypiem pierwsz w yciu col
i te byo to niezapomniane przeycie, nigdy jednak nie przyszoby mi do gowy,
i pochodz z Wenus!). Ostatnich pi minut programu naleao do mnie, po
stanowiem zatem opowiedzie zagadkow histori kamiennych tarcz z Pastwa
rodka. Miaem nawet czelno przedstawi wasny stosunek do tej sprawy:
Jeli w tej historii tkwi rzeczywicie odrobina prawdy, to by moe katastro
f przeyli jacy kosmiczni rozbitkowie. A gdyby tacy rozbitkowie rzeczywicie
ocaleli, by moe jeszcze do dzi yj potomkowie tych, ktrzy wyszli cao z ka
tastrofy".
Rozleg si szyderczy miech oraz drwiny. Tak zareagowa umieszczony
z rozmysem pord goci zawodowy sceptyk, ktry w peen arogancji sposb
skierowa do mnie sowa: Pogoski... wszystko to pogoski, ktre ju przed wie
loma laty odoono ad acta, odrzucajc to, co autor -jak on si nazywa? - z sie
bie wydusi".
Wszechwiat bywa czasami sprawiedliwy, poniewa wydarzenia, jakie nast
piy potem, pozwoliy odoy ad acta zadufanego w sobie zawodowego scepty
ka. Zaledwie tydzie pniej w naszych mediach cytowano za agencj informa
cyjn z Chin wieci, jakie wydaway si absolutnie niewiarygodne. W prowincji
Sichuan - ktra graniczy ze wschodnimi masywami gr Baian Kara Ula - od
kryto 120 ywych istot o niezwykle niskim wzrocie. Najwysza z nich mierzya
zaledwie 155 centymetrw, najnisza - dorosa! - zaledwie 63,5 centymetra. Ba
dacze byli - i s do dzi - cakowicie bezradni. Niektrzy dopatrywali si przy
czyn takiego wzrostu w zwizkach toksycznych zatruwajcych rodowisko, inni
natomiast czynili odpowiedzialnym za tak niski wzrost gen karowatoci103'104.
Rzeczywicie, akcja nie moga potoczy si bardziej emocjonujco.
Zajem si te bliej nielicznymi informacjami, jakie uzyskaem dziki wci
jeszcze dobrym kontaktom z chiskimi wadzami resortu turystyki, oraz paro
ma nieoczekiwanymi faktami i doszedem do zaskakujcych wnioskw. Cakiem
prawdopodobne jest przypuszczenie, e mamy do czynienia z ostatnimi, wci
jeszcze yjcymi, potomkami kosmicznych rozbitkw z gr Baian Kara Ula.
W adnym razie nie moe tu wchodzi w gr zbieg okolicznoci. Naukow
cy z dziedziny medycyny okrelaj statystyczne prawdopodobiestwo narodzin
osobnika o karowatym wzrocie jak 1 do 20 000. Oznacza to, e tylko jedno dzie
cko na 20 000 dzieci o normalnym wzrocie bdzie karem. We wspomnianych
 120 przypadkach karw natrafiamy na ekstremum matematycznych oblicze, bo
prawdopodobiestwa nie dodaj si, lecz mno przez siebie. Innymi sowy, duo
atwiej jest trafi w totolotku szstk z liczb dodatkow!
Substancje zatruwajce rodowisko te raczej nie wchodz w gr, poniewa
owa wioska karw" ley bardzo daleko od wielkich miast i obiektw przemy
sowych. Wynika to z informacji, ktre otrzymaem od wadz chiskiego resortu
turystyki. Naturaln kolej rzeczy zwrciem si, i to po wielokro, o wydanie
zezwolenia na przyjazd do tego tajemniczego miejsca zamieszkanego przez ludzi
o niskim wzrocie, jednak do dzi dnia odpowied zawsze brzmi tak samo: Ob
szar nie jest udostpniony dla turystw z zagranicy".

KATASTROFA W ZATOCE MINAMATA

W styczniu 1997 roku pras obiega wiadomo o kolejnej prbie wyjanienia

tej zagadki. Pod nagwkiem Spr lekarzy o wiosk karw media cytoway opi
nie chiskich uczonych, ktrzy upatrywali przyczyny niskiego wzrostu w bardzo
duym steniu rtci w wodzie pitnej w tym rejonie105.
Takie tumaczenie jest jednak oczywistym nonsensem! Kady toksykolog do
brze wie, e rt i jej zwizki s silnie trujce i dziaaj podstpnie, ale przez
duszy czas; nie od razu dochodzi do uszkodze narzdw w organizmie. Tra
gicznym przykadem dziaania rtci jest skandal ekologiczny, do jakiego doszo
na pocztku lat 60. XX wieku na poudniu japoskiej wyspy Kiusiu. Pewna fir
ma z brany chemicznej odprowadzaa nieoczyszczone cieki, zawierajce duo
rtci, bezporednio do zatoki Minamata. Odkd zaczy w Europie wyrasta jak
grzyby po deszczu restauracje oferujce sushi, wiemy, e Japoczycy chtnie spo
ywaj ryby na surowo. W rejonie zatoki Minamata miao to dramatyczne kon
sekwencje. Zwizki rtci dostaway si do organizmu ludzi spoywajcych ryby
i owoce morza. Dochodzio do masowych zatru. Skutki byy bardzo powane,
ale tylko nieliczne ofiary umary natychmiast. Najczciej przez wiele lat trucizna
gromadzia si w organizmie czowieka i powodowaa przewleke choroby nara
ajce na mk i cierpienie. Zdjcia ofiar zatrucia obiegy wwczas wiat.
Jednego wszake rt nie jest w stanie dokona: oddziaywa na ludzkie
DNA- nonik informacji genetycznej. Toksykolog z Monachium, doktor Nor
bert Felgenhauer, wyjani to, odnoszc si do sprawy mieszkacw wioski kar
w" nastpujco: Rt prowadzi do zaburze orodkowego ukadu nerwowego,
uszkadza odek, jelita oraz nerki. Zalenie od dawki moe nawet doprowadzi
do zgonu. W adnym jednak razie pobranie z pokarmem rtci nie powoduje zmia-
ny w chromosomach. Oznacza to, e - opierajc si na osigniciach nauki wiata
zachodniego - naley wycign wniosek, i rt nie oddziauje na wzrost
 Tak wic, ku zadowoleniu wszystkich, zostaa odrzucona hipoteza rtcio
wa". Poza tym informacji o istnieniu wioski karw" nie zdementoway chiskie
wadze, rwnie jej nazwa - Huilong - nie zostaa przez cenzur wycofana z do
niesie. Jedyne, co uczyniono, to zamknito obszar ten dla zagranicznych tury
Skania mnie to do nastpujcej refleksji: gdyby utworzono tam jaki rodzaj
getta, gdzie kierowano by odgrnie" ludzi o lilipucim wzrocie z caych Chin,
to wadze z pewnoci zachowayby ca spraw w cisej tajemnicy. Chiny s
ywotnie zainteresowane utrzymaniem dobrych stosunkw z innymi pastwami
w zakresie turystyki i w innych dziedzinach gospodarki. Utrata dobrego imienia
przez przysze supermocarstwo miaaby negatywny wpyw na image Chin. Tego
wadze w Pekinie na pewno chc unikn.
Idc dalej tym tokiem rozumowania, doszedem do wniosku, e istoty o kar
owatym wzrocie musz mie wsplne pochodzenie i nie stanowi grupy zoo
nej z osb skierowanych tam z rnych regionw Chin. Dla lekarzy i etnologw
wci s zagadk. My za, ludzie z Zachodu, nie tylko gowimy si nad jej rozwi
kaniem, ale w ogle nie mamy pojcia, co o niej wiedz w Chinach.

DUGI CZAS W CAKOWITEJ IZOLACJI

Obszar, na ktrym znaleziono karowate istoty, oddalony jest zaledwie o kil

kaset kilometrw od grskiego pasma Baian Kara Ula - pooony jest niedaleko
jego wschodnich obrzey. Tam wanie prowincja Sichuan graniczy z prowincj
Qinghai. Opierajc si na tych obecnie znanych informacjach, uwaam za praw
dopodobne dwa scenariusze:
1. Nie tak dawno temu- dopiero w poowie lat 90. XX wieku- owe isto
ty o karowatym wzrocie, ktre by moe rzeczywicie s potomkami Dropw
z Baian Kar Ula, zdecydoway si opuci niegocinne tereny pooone wysoko
w grach i osiedli si w rejonie o bardziej sprzyjajcym klimacie.
2. Rwnie przed niewielu laty lilipuci z wysokogrskiego rejonu zostali od
kryci, a potem w celu przeprowadzenia bada oraz objcia ich cisym nadzorem
przymusowo przesiedleni w okrelone miejsce na mocy decyzji podjtej na wy
sokim szczeblu.
Scenariusz numer dwa uwaam za mao prawdopodobny - podobnie jak two
rzone odgrnie getto - w takim przypadku za granic nie wypynyby adne in
formacje, dlatego skaniam si bardziej ku pierwszemu. Lecz jeden fakt w obu hi
potetycznych zaoeniach pozostawaby bezsporny: karowate istoty musiay przez
bardzo dugi czas y w cakowitej izolacji. Gdyby byo inaczej, doszoby do wy
mieszania z innymi grupami etnicznymi zamieszkaymi w ich ssiedztwie. To z ko
lei skutkowaoby znacznym podwyszeniem wzrostu poszczeglnych osobnikw.
 Dobry przykad stanowi Pigmeje, rasa niskich ludzi, ktrej ojczyste rejony
znajduj si na nizinie Kongo w Afryce Rwnikowej. Ju Homer i Herodot pisali
o mitycznym ludzie karw, ktremu nadali nazw Pygmaios (wielkoci pici).
Kiedy przed okoo 200 laty pierwsi europejscy badacze i podrnicy przedzie
rali si przez dungl w sercu Afryki, opisali tych ludzi o karowatym wzrocie,
ktrzy mierzyli wtedy od 130 do 140 centymetrw. Obecnie osigaj nierzadko
wzrost 150 centymetrw, co jest efektem mieszania genw z okolicznymi ple
mionami o normalnym wzrocie. Naukowcy nazywaj ten skokowy przyrost ak
celeracj.
Nic podobnego jednak nie przydarzyo si niskim ludziom, ktrzy dzi miesz
kaj w Huilong, w wiosce karw" oddalonej o 200 kilometrw na poudnie od
Chengdu. Ich wzrost si nie zwiksza, yli w cakowitej izolacji w grach prowin
cji Qinghai. Konsekwentny chw wsobny, jaki trwa przez tysiclecia w tamtym
rejonie, doprowadzi do obnienia ich wzrostu, co potwierdza przykad dorosego
osobnika, mierzcego zaledwie 63,5 centymetra. To naprawd robi wraenie.

NIESAMOWITE SPOTKANIE PODCZAS II WOJNY WIATOWEJ

Chocia do dzi zachodnim badaczom wci jeszcze odmawia si dostpu

do owych ludzi o lilipucim wzrocie, odkrycie ich istnienia stanowi apogeum tej
tajemniczej historii, ktra zbyt pospiesznie zostaa przez krytykw woona mi
dzy bajki. Po jednej stronie mamy istoty, ktrych nie da si nigdzie etnologicznie
przyporzdkowa, po drugiej - brzmic fantastycznie relacj o katastrofie UFO,
jaka miaa rzekomo wydarzy si przed 12 000 lat, zapisan na 716 kamiennych
tarczach, spord ktrych dwie na krtki czas wyoniy si na wiato dzienne,
potem za znw znalazy si poza naszym zasigiem. Poszukiwania jednak wci
trwaj, zarwno na Zachodzie, jak i w Chinach.
Te poszukiwania przynosz coraz wicej przesanek, nakazujcych przy oce
nie chiskiego Roswell" - zagadki tysiclecia - opowiedzie si za wnioskiem,
e konkretne zdarzenia s ukryte za znakami zapytania. Na przykad doktor Jrg
Dendl, historyk z Berlina, natrafi na publikacj z 1933 roku, w ktrej opisano
dwa spotkania z ludmi o karowatym wzrocie w grach Tybetu (od zachodu
prowincja Qinghai z odnogami gr Baian Kara Ula graniczy z Tybetem!).
Autor tej relacji, zatytuowanej Hsi Tsang Tu Kao, spotka najpierw kobiet,
ktr prowadzi chiski onierz. Miaa mniej ni 120 centymetrw wzrostu. Ja
ki czas pniej w Menkong natrafi na grup tych istot. Zdoa zmierzy kilka
z nich i okazao si, e mczyni mieli przecitnie okoo 135 centymetrw wzro
stu, natomiast kobiety zaledwie okoo 125 centymetrw. Ca grup traktowano
jak niewolnikw. W owej relacji zamieszczono te uwag, e te karowate istoty
byy rzekomo kanibalami i yy gdzie w grach. Wspomniana okolica miaa we
dug zebranych informacji by oddzielona na pnocy granic jaka biega od As-
samu do Batang. Natomiast wschodnia granica tego obszaru miaa biec wzdu
linii midzy Chiang Ka a Teng Yiieh. Krain t nazywano Kepu Chan, za jej
mieszkacy nie ulegli wpywom buddyzmu, ktry by wyznawany niemal w caej
Azji. Poziom kulturowy owych karw uznano w opisie za bardzo prymitywny,
poniewa znajduje si tu wzmianka, e wszyscy zamieszkiwali w jaskiniach oraz
odziewali si w zwierzce skry i w licie106.
Opis ten mgby pasowa do rozbitkw, ktrzy niegdy dysponowali wysoko
rozwinit technik ale musieli dostosowa si do najprostszych warunkw ycia
i stopniowo w coraz wikszym stopniu tracili techniczne zdobycze, jakie zdoali ura-
towa z katastrofy. Pniej ich walka o przeycie staa si jeszcze twardsza. Na bar
dzo ciekaw wskazwk natrafiem nieoczekiwanie w Australii. Pod koniec lat 90.
XX wieku na wschodnim wybrzeu Australii dawaem seri wykadw powico
nych nierozwizanej zagadce z Chin. Byo to w Brisbane, miecie portowym i stolicy
prowincji Queensland. Po zakoczonym odczycie dwch modych ludzi wzio mnie
na bok i opowiedziao mi osobliw histori, jak zasyszeli od zmarego ju dziadka
ktry podczas II wojny wiatowej walczy w Chinach po stronie aliantw z wojskami
japoskimi. Do mierci opowiada czonkom rodziny o istotach niezwykle niskiego
wzrostu z wielk gow ktre wielokrotnie spotyka w odludnym grskim regionie
Chin. Jego rodzina traktowaa te historie jak mroce krew w yach opowieci wete
rana, zatem nikt nie dawa mu wiary. (Dlaczeg mielibymy wierzy tym jego zwa
riowanym opowieciom? Kule wistay wok niego, a kady wie, e onierze pod
czas bitwy i innych bojowych dziaa przeywaj szok).
Jestem jednak przekonany, e po tamtym odczycie w Brisbane, w ktrym
omwiem szczegowo tajemnicz histori kamiennych tarcz z Baian Kara Ula,
rodzina dawno zmarego weterana II wojny wiatowej traktuje teraz inaczej prze
ycia dziadka. Czasami zrozumienie przychodzi pno, ale przychodzi.

NOWA EKSPEDYCJA DO BAIAN KARA ULA?

Dramatyczny rozwj wydarze w sprawie, ktr krytycy oraz samozwaczy

obrocy nauki zbyt pospiesznie odoyli ad acta, wymaga prowadzenia dalszych
gruntownych docieka. Zamierzam pozosta w grze i bd dokada stara, eby
wyrwa zagadkowe wydarzenia zwizane z potencjaln katastrof statku kos
micznego sprzed 12 000 lat z oparw mitw, legend i pogosek. Moim zdaniem
jest to najbardziej fascynujca tajemnica naszych czasw.
Szanse na to wydaj si obecnie nie najgorsze. Niedawno udzieliem obszerne
go wywiadu najwikszemu angielskojzycznemu tygodnikowi w Chinach - City
Weekend Magazine" do artykuu na temat Pozaziemskie zjawiska w Chinach".
Najwicej uwagi powicono znalezionym niedawno tajemniczym cylindrycznym
artefaktom na grze Baigong, ktre przez oficjalnych przedstawicieli krgw na
ukowych i politycznych zostay otwarcie uznane za ruiny pozostawione przez lu
dzi spoza Ziemi" (patrz rozdzia 8)107. Podczas trwajcej 90 minut telefonicznej
rozmowy dowiedziaem si, e w Chinach planowana jest nowa wyprawa w gry
Baian Kara Ula. Poniekd bdzie to wznowienie ekspedycji z 1937-1938 roku,
kierowanej przez Chi Pu-Tei, od ktrej wzia pocztek caa ta zagadkowa historia,
jaka staa si archeologiczn spraw kryminaln numer jeden. Wyprawa ma by
sponsorowana przez media Chiskiej Republiki Ludowej; wrd nich jest te gaze
ta dystrybuowana na terenie caego kraju, China Daily".
Zatem z napiciem mona oczekiwa kolejnych sensacyjnych wieci, jakie
w dajcym si przewidzie czasie dotr do nas z Pastwa rodka. W przyszoci
powinno si jednak jak najszybciej skoczy z wystawianiem na pomiewisko tego
rodzaju doniesie, na pierwszy rzut oka sprawiajcych wraenie niezwykych i nie
wiarygodnych. Tylko dlatego e nie powinno istnie to, co istnie nie moe...
 10
EGIPCJANIE
ORAZ ISTOTY POZAZIEMSKIE

AUSTRALIA KRYJE WIELE TAJEMNIC

Narody staroytnoci dysponoway wiedz o Australii na tysice lat

przed Magellanem i Cookiem.
Rex Gilroy, australijski badacz i archeolog

rzeszed mnie lekki dreszcz. O metr ode mnie spomidzy kamieni dobieg
P syk. Celowo do prowadzenia najnowszych bada wybraem miesice zimo
we, ktre na pkuli poudniowej przypadaj od czerwca do sierpnia wcznie.
Wtedy to zapadaj w zimowe odrtwienie tajpan australijski, zdradnica mier
cionona oraz w tygrysi - trzy gatunki jadowitych wy spord wielu za
mieszkujcych Australi, ktrych ukszenie najczciej koczy si dla czowie
ka mierci. W Pseudonaja textilis, majcy 2-3 metry dugoci, wyjtkowo
agresywny, inaczej ni pozostae jadowite we atakuje do czterech razy. Przed
stawiciel tego rozpowszechnionego w caej wschodniej Australii gatunku na
szczcie zamierza jedynie da mi znak, e postawiem stop w wyjtkowo nie
waciwym miejscu.
Krtka retrospekcja. Ju podczas jednej z moich wczeniejszych podry
przez pity kontynent usyszaem o pewnym znalezisku, ktre wtedy - z wy
jtkiem wskiego krgu zainteresowanych - pozostawao w zasadzie nieznane.
W poowie lat 90. XX wieku australijski badacz, pisarz i realizator filmowy, Paul
White, natrafi na odludnych obszarach pnocno-wschodniej Nowej Poudniowej
Walii na dwie skalne ciany ozdobione setkami hieroglifw najwyraniej staro-
egipskiego pochodzenia108.
Nie miaem wtpliwoci, e bd musia kiedy znw wyruszy do dzikich
ostpw Australii, eby wyrobi sobie wasne zdanie na temat tego otoczonego
nimbem tajemnicy miejsca.

JAKBY SPOD ZIEMI WYROLI

Dwudziestego czwartego sierpnia 2007 roku na jednym z przedmie Sydney

wynajem w tym celu takswk na cay dzie. Jeszcze dzi robi mi si sabo,
kiedy przypomn sobie niebotycznie wysoki koszt tamtej przejadki. Kiedy jed
nak wyjechalimy z pltaniny ulic najwikszego miasta Australii, odczuem ulg.
Gdybym sam prowadzi samochd, zgubibym drog po tysickro i dojechabym
wszdzie, tylko nie do miejsca, do ktrego pragnem dotrze.
Kilka dni wczeniej dowiedziaem si, e owo miejsce znajduje si w okolicy
miasta Gosford, odlegego od Sydney o niecae dwie godziny jazdy autem, kon
kretnie kilka kilometrw od miejscowoci Kariong, poonej na terenie Brisbane
Water National Park, ju w obrbie typowego australijskiego buszu, ktry rozpo
czyna si tam, gdzie kocz si zabudowania miasteczka.
Jechalimy Pacific Highway prosto na pnoc, tam gdzie autostrada prowa
dzi przez Broken Bay, utworzon przez delt rzeki Hawkesbury. Gdy opuci si
autostrad zjazdem na Gosford, ju po kilkuset metrach dociera si do rogatek
miejscowoci Kariong. Na stacji benzynowej odebraem ostatnie instrukcje, jak
jecha, eby si nie zgubi w buszu.
Po zaledwie 100 metrach od stacji benzynowej Woy Woy Road skrca do s
siedniej miejscowoci o takiej wanie nazwie. Z tego miejsca zostay nam jesz
cze do przejechania 2 kilometry. Po lewej stronie pojawi si wreszcie may par
kingowy plac; mwic dokadnie, byo to kilka metrw kwadratowych paskiego,
kamienistego podoa. I jeszcze nieco kolawa barierka z tabliczk informacyjn
Lyre Trig Fire Trail". adnego zakazu, wic na co czeka? Zalenie od tempa
marszu, jak informowaa uprzejma kobieta ze stacji benzynowej, dojcie do Lyre
Trig Mountain zajmie od 20 do 30 minut. Jest to wzgrze o wysokoci 241 me
trw nad poziomem morza. Na szczycie znajduje si cok ze swego rodzaju r
wiatrw. Do tego charakterystycznego punktu, przy ktrym zreszt szlak tury
styczny dobiega koca, dociera si po niecaych 20 minutach forsownego marszu.
Ciekawo, jak zawsze, stanowi najlepszy napd.
Z wierzchoka wzgrza Lyre Trig Fire mona pono atwo dostrzec skaln
szczelin z hieroglifami. Ale po ktrej stronie jej szuka? Kiedy odwayem
si wej w gszcz, o niecay metr od moich stp co znienacka zasyczao,
instynktownie wic si cofnem. Ukszenie wa w australijskim buszu byo
ostatni rzecz jakiej potrzebowaem. W kocu odkryem wsk, wydeptan
ciek, ktra pocztkowo prowadzia od poudnia wok podunej spaszczonej
skay, potem za zbiegaa w d ku dolinie. Ostronie, ze wzrokiem skierowanym
nieustannie ku ziemi, sondowalimy szlak wiodcy po skalistej ziemi poroni
tej bujn rolinnoci, chcc unikn niemiej niespodzianki ze strony zwierzt,
z ktrymi kontakt nie zawsze suy zdrowiu. Coraz czciej nasz wzrok omiata
rwnie skalne bryy, ktre wystaway pionowo z ziemi. Nigdzie jednak nie byli
my w stanie dostrzec ladu skalnej rozpadliny z hieroglifami.
Gotw ju byem zawrci. Zrobilimy jeszcze kilka krokw w stron wierz
choka Lyre Trig, kiedy nieoczekiwanie -jakby wyroli spod ziemi - pojawili si
dwaj wdrowcy. W australijskim buszu spotkanie wyglda podobnie jak w maej
wiosce w Bawarii czy gdzie indziej. Ludzie pozdrawiaj si nawzajem i zaczy
naj rozmow... Zadaem bez ogrdek pytanie, czy nie wiedz czego o skalnej
rozpadlinie ze staroegipskimi hieroglifami.

ANUBIS W AUSTRALIJSKIM BUSZU

I rzeczywicie. Ci dwaj wdrujcy po buszu turyci, ktrzy tak nieoczekiwa

nie wkroczyli na scen, znali to miejsce! Byli ponadto gotowi nas tam zaprowa
dzi. Nie dalej ni na rzut kamieniem od punktu, do ktrego dotarlimy, musie
limy ju podpiera si rkoma, gdy schodzilimy teraz stromym, kamiennym
osuwiskiem. Potem cieka skrcaa w lewo o 90 i tak samo nieoczekiwanie,
jak natknlimy si na naszych przewodnikw, znalelimy si midzy dwiema
skaami. Oddalone od siebie o 1,5 metra te dwie skay wznosiy si pionowo na
wysoko wielu metrw. Owiane tajemnic miejsce postanowio jednak dopuci
mnie do siebie, wbrew moim wczeniejszym obawom.
Skalna szczelina dugoci nieco ponad 10 metrw bya kiedy zadaszona ni
czym grota paskimi skaami, z ktrych jednak wszystkie poza jedn jedyn spad
y na d. Tym, co poruszyo wiat, s hieroglificzne znaki wyryte gboko w ska
le. Jest ich ponad 250. Przewaaj wrd nich atwo rozpoznawalne staroegipskie
symbole, jak we, wity uk skarabeusz oraz postacie podobne do sfinksa. Inne
przedstawiaj do niezwyke symbole, co niektrych skania do wycignicia
wniosku, i mamy tu do czynienia z oszustwem szytym grubymi nimi. Do tego
zarzutu odnios si bardziej szczegowo.
Tu przed grnym kracem skalnego wwozu, chronionym przez ostatni za
chowany element - kiedy sztucznie pooonego? - skalnego zadaszenia, wzrok
przyciga uderzajco wyrana i atwo rozpoznawalna sylwetka. To bstwo staro
ytnego Egiptu, Anubis, bg zmarych, przedstawiany jako czowiek z gow sza-
kala. Tu, w odludnym miejscu na pitym kontynencie, nikt by si jego wizerunku
nie spodziewa.
Wykorzystaem w peni fakt, e znalazem si w skalnej szczelinie, obok
ktrej mona przej obojtnie, jeli nie zna si tego miejsca, i fotografowaem,
ile si da (fot. 38-41). Zrobiem zblienia hieroglifw pod wszystkim moliwy
mi ktami, chocia warunki wietlne we wntrzu jaru byy bardzo niekorzystne.
By to nowy fascynujcy temat. Wyszukaem nieliczne materiay rdowe o tym
znalezisku, prezentujce rozmaite punkty widzenia. Bya to zagadkowa sprawa,
o ktrej dyskutowali nieliczni zainteresowani. Zdoaem dokona wizji lokalnej
na miejscu, jak rwnie skrupulatnie rozway argumenty za i przeciw. Wynik
jest zaskakujcy - dla tych, ktrzy z takim popiechem wystpuj z wyjanie
niami", e mamy do czynienia z faszerstwem lub studenckim psikusem. Kolej
ne przesanki pozwol na sformuowanie domysu, e i tu gdzie na drugim pla
nie wystpuj pradawni nauczyciele", za ktrych spraw spotykamy tak liczne
sprzeczne z logik obiekty na rnych kontynentach.
Obaj wybawcy, ktrym zawdziczam sukces moich poszukiwa, krtko po
dotarciu na miejsce opucili skaln rozpadlin. Zniknli tak szybko, jak gdyby
ziemia ich pochona...

ARCHAICZNY STYL PISMA

Zapewne najbardziej wakim argumentem, jaki wysunito dla obalenia au

tentycznoci hieroglifw wyrytych na skale, jest ten, ktry odnosi si do penego
bdw stylu obrazkowego pisma. Jak gdyby kto, posikujc si kiepskimi kopia
mi autentycznych hieroglifw, uwieczni je na skalnej cianie. Szybko pojawiy
si pogoski, e to grupie studentw, ktrzy na pocztku lat 80. XX wieku rozbili
biwak na wzgrzu Lyre Trig, naley przypisa - zdaniem krytykw - autorstwo
faszywych inskrypcji.
Przeczjednak temu zdecydowanie relacje miejscowej ludnoci. Wedug niej
znaki wyryte w skale widziano ju na przeomie XIX i XX wieku!
Rwnie pierwsza prba przekadu przemawia przeciw uporczywie formuo
wanej tezie o faszerstwie. Okazao si, e hieroglify reprezentuj archaiczny styl
pisma z okresu najstarszych egipskich dynastii. Ten wczesny styl jest znany nie
licznym egiptologom. Hieroglify maj posta archaicznych znakw, ktre wyka
zuj due podobiestwo do pisma pnofenickiego oraz sumeryjskiego. Zapewne
z tego powodu wikszo archeologw dochodzi do przekonania, i ma do czy
nienia - z nieszczeglnie udan - podrbk.
Szkopu zwizany z przypuszczeniem o faszerstwie tkwi jednak w tym, e
liczne spord wyrytych w skalnych cianach hieroglifw nie s zamieszczone
w oglnodostpnych sownikach, nie mogy zatem zosta skopiowane przez za
pracowanych czonkw midzynarodowej mafii faszerzy". Do takiego wniosku
doszed egiptolog Roy Johnson, ktry jako jeden z nielicznych uczonych powi
ci cae ycie zgbianiu i tumaczeniu najwczeniejszych hieroglifw. Badacz
dysponuje sporzdzonym przez siebie sownikiem, ma te w dorobku przekady
na angielski archaicznych tekstw zgromadzonych w archiwach Muzeum Egip
skiego w Kairze108-109.
Pierwsze tumaczenie dokonane przez niekonwencjonalnego egiptologa po
zwolio pozna wczesne wydarzenia, niezwykle dramatyczne. Dalsze docieka
nia oraz wnioski innych wczonych do sprawy ekspertw umoliwiy uzyskanie
z drobnych fragmentw szerszego obrazu staroytnoci, ktry zasadniczo odbie
ga od tego, jaki poznalimy w szkole.
C takiego wystawia na cik prb nasz wyobrani? Wzicie pod uwa
g ewentualnoci, e podrujcy po morzach Egipcjanie zdoali dotrze do Au
stralii ju przed wieloma tysicami lat? Albo pokrtne zaoenie, e jacy wsp
czeni faszerze w trudno dostpnym terenie z mozoem spatali figla? Z jakich
powodw i w jakim celu? Musieli ponadto dysponowa rzadk wiedz, bazuj
c na biegym opanowaniu archaicznego pisma obrazkowego najstarszych egip
skich dynastii. Nie posugiwali si przy tym sownikiem, ktrego nie mogli zdo
by z cakiem banalnej przyczyny - poniewa taki sownik nie istnieje. Znali te
typow budow zdania i opanowali idiomatyczne wyraenia, podobnie zreszt
jak znajomo osobliwych modw i rytuaw, czego warunkiem koniecznym jest
bardzo szczegowa wiedza o tych dawno minionych czasach.

W, KTRY ATAKUJE PO WIELEKRO

Co uwieczniono w naskalnych inskrypcjach w tej odludnej dziczy? Wedug

dokonanego przekadu opowiadaj one tragiczn histori odkrywcy, ktra roze
graa si u zarania dziejw w odlegej krainie, gdzie natura jest surowa i bezli
tosna. Mowa jest te o przedwczesnej, tragicznej mierci szlachetnie urodzonego
dowdcy wyprawy, ksicia imieniem Deseb. Sekwencja trzech kartuszy - s to
obramienia imion wadcw w staroegipskich inskrypcjach - podaj imi Ra-De-
def jako krla panujcego w grnym i dolnym biegu Nilu, syna Chufii (Cheopsa),
ktry z kolei by synem faraona Snofru. Informacje te pozwalaj okreli ramy
czasowe ekspedycji na okres krtko po panowaniu Cheopsa, ktry zasiada na
tronie od 2551 do 2528 roku p.n.e. Jemu te przypisuje si budow wielkiej pira
midy w Gizie, chocia wydaje si to wysoce wtpliwe, gdy najnowsze dane po
zwalaj wnioskowa o starszym wieku jedynego zachowanego do dzi cudu wia
ta staroytnego. Zakadajc autentyczny charakter znaleziska, naley przyj,
e egipska ekspedycja odbya si przed co najmniej 4500 lat. Wspomniany przed
stawiciel arystokratycznego rodu, ksi Deseb, byby z ogromnym prawdopo
dobiestwem synem faraona Ra-Dedefa, ktry panowa po Chufu.
Hieroglify przedstawiaj te zarys podry ksicia Deseba, a take okolicz
noci jego tragicznej mierci:

Ju od dwch lat poda swoj drog umczony, lecz silny po sam kres. Nie
ustannie wzywajcy boga, peen radoci i pogody ducha, niestrudzenie gnio
tcy owady. On, suga bogw, on rzek, e bg sprowadzi owady (...). W
drowalimy przez gry, rzeki i pustynie, nkani wiatrem i deszczem, a na
horyzoncie wci nie wida byo morza (...). Dokona ywota nagle, kiedy
w tym obcym kraju nis przed sob sztandar zotego sokoa, pokonujc gry,
rzeki i pustynie.

Inskrypcje na tej z dwch skalnych cian, ktra wykazuje silniejsze lady

wietrzenia, przedstawiaj dokadny opis okolicznoci mierci ksicia Deseba.
Tekst rozpoczyna si od hieroglifu oznaczajcego wa, po nim za pojawia si
symbol szponw mierci (ugry"), a take liczebnik dwa". Mona to przetu
maczy nastpujco:

W uksi dwukrotnie. Owi wierni nastpcy boskiego wadcy Chufu, pot

nego pana Dolnego Egiptu, hegemona dwch cielic [narzdzie podobne do
siekiery z ostrzem ustawionym poprzecznie w stosunku do trzonka, symbol
wadcw staroytnego Egiptu], ju nie powrc. My jednak musimy poda
do przodu, nie ogldajc si za siebie. Wszystkie potoki i koryta rzek wyschy.
Nasz statek jest mocno uszkodzony, z koniecznoci musielimy uszczelni
go powrozami. miertelne zejcie spowodowa w. Podawalimy tko ze
szkatuy z medykamentami i odprawilimy mody do Amona Ukrytego, albo
wiem zosta dwukrotnie ukszony108-109.

Ta szczeglna okoliczno - niejednokrotne, lecz dwukrotne ukszenie przez

wa - stanowi dla mnie kolejn przesank, e w tej opowieci jest jednak wi
cej prawdy, ni chcieliby widzie sceptycy. Jadowite we gryz tylko raz, kiedy
przystpuj do ataku, i w trakcie tej szary aplikuj swojej ofierze jad. Zasada od
nosi si w rwnym stopniu do wszystkich jadowitych gatunkw, czy bd to ko
bry, grzechotniki, czarne lub zielone mamby czy jakiekolwiek inne we.
Z jednym wyjtkiem. Wystpujcy w okrelonych regionach Australii i No
wej Gwinei w o nazwie nibykobra {Pseudonaja textilis) wykazuje nietypowe
dla jadowitych wy zachowanie w trakcie ataku. Ju w sytuacji domniemanego
zagroenia staje si bardzo agresywny i natychmiast ksa. Ten w nie poprzesta
110
je na jednym ukszeniu, lecz czyni to do czterech, a nawet piciu razy .
 Egipski ksi musia zatem pa ofiar nibykobry. Tu, w buszu na pnoc
od Sydney, naley ona do najbardziej rozpowszechnionych gadw. Kto wyrusza
w australijski busz, ten powinien mie si nieustannie na bacznoci, by si ustrzec
ukszenia tych miertelnie jadowitych stworze.

GDZIE ZNAJDUJE SI MUMIA?

Kolejny cig hieroglificznych symboli opisuje zwoki spoczywajce na ma

rach:

On, ktry opuci ziemski pad, zosta tu pochowany. Niech cieszy si wiecz
nym ywotem. Nigdy ju nie postawi stopy nad brzegami witego morza.

Przygotowania oraz rytua pochwku zostay opisane w kolejnych fragmen

tach hieroglif!cznego tekstu. Najwidoczniej w jego trakcie doszo do dramatycz
nych wydarze, kiedy jedna cz ekspedycyjnej druyny podniosa bunt i odm
wia posuszestwa nowemu dowdcy.

Zamknlimy boczne wejcie do komnaty umarych kamieniami, ktre zna

lelimy w okolicy dookoa. Zorientowalimy komnat w stron gwiazd za
chodniego nieba.

Potem nieoczekiwanie przerwano rytualny pochwek, jak gdyby nagle pra

cy przy grobowcu odmwio kilku uczestnikw, zmoonych ogromnym trudem.
Umieszczony oddzielnie wers by moe wyjania przyczyn:

Policzyem sztylety fellachw, zabraem je do siebie i umieciem w pewnym

miejscu.

Na szczcie bunt stumiono bez rozlewu krwi, wznowiono aobny rytua

i doprowadzono go do koca. Nastpnie po odprawieniu modw oraz zoeniu
obok ciaa grobowych darw postpiono tak oto:

Troje Drzwi Wiecznoci poczono z tylnym kracem krlewskiego grobowca

i potem je zapiecztowano. Oprcz tego postawilimy naczynie ze witymi
darami ofiarnymi, ktre bd czekay przy nim, a obudzi si ze mierci. Jego
krlewskie ciao i jego mienie zostay pochowane tak daleko od ojczystego
kraju108-,09.

Tymi sowami koczy si niezwyka relacja na temat ekspedycji, tragicznej

mierci oraz odpowiedniego do stanu i urodzenia pochwku egipskiego ksicia,
ktry - jak si wydaje - ju ponad 4500 lat temu odway si popyn ku wy
brzeom Australii, owego legendarnego Terra Australis Incognito - nieznanego
ldu na poudniu, ktry pniej przez wiele stuleci pojawia si jako niepewny
domys. Bd szczery: gdyby wycznie hieroglify na skalnych cianach w buszu
na terenie Brisbane Water National Park wskazyway na wczesnohistoryczne po
wizania z pastwem nad Nilem, z pewnoci traktowabym z wikszym zrozu
mieniem argumentacj sceptykw. Jednak dokonano wielu znalezisk, ktre wy
daj si potwierdza hipotez o regularnych kontaktach staroytnych Egipcjan
z pitym kontynentem. Ponadto praktykowanie przez pierwotnych mieszkacw
Australii mumifikowania zmarych przemawia za takim wnioskiem.
Zanim opisz bardziej szczegowo rnorakie znaleziska, nie chciabym
pomin milczeniem faktu, e po dzi dzie nie udao si odnale mumii nie
szczsnego ksicia. Mimo to australijska geolog, Michelle Westerman, natrafia
w 1998 roku na podziemn, przypominajc tunel, krypt. Lecz nie znaleziono
w niej adnych konkretnych ladw, nie wspominajc ju o staroegipskich arte
faktach"1. Czy rabusie grobw zdoali dotrze tu wczeniej i przywaszczyli skar
by? A moe ta krypta, powstaa przez pogbienie naturalnej skalnej rozpadliny,
stanowi swego rodzaju manewr wprowadzajcy w bd", mumia za wraz z da
rami grobowymi spoczywa wci nieodkryta i nietknita, gdzie w gbi ziemi na
obszarze pnocno-wschodniej Nowej Poudniowej Walii?
Nikt nie jest w stanie rozstrzygn tego obecnie, dotd bowiem nie rozpo
czto systematycznych prac wykopaliskowych. Zapewne dugo na to poczeka
my, poniewa oficjalna archeologia uznaje odkryte inskrypcje za nieporadne fa
szerstwo"2'113.
Michelle Westerman natrafia jednak w pobliu hieroglifw na osobliwe kr
gi wyryte w skalnym podou. Przebadaa ten teren, zmierzya krgi i przeniosa
w odpowiedniej skali na papier milimetrowy. Uderzajcy by fakt nie tylko zna
lezienia wielu takich krgw; wydawao si ponadto, e tworz one na papierze
milimetrowym jaki wzr. Pocztkowo Michelle Westerman przypuszczaa, e
maj one zwizek z miejscowymi wzniesieniami terenu lub z czynnociami kul
towymi". Dopiero dokonane przez Roberta Bauvala odkrycie, e ukad piramid
w Gizie odtwarza ukad gwiazd na niebie"4, skonio j do sformuowania odwa
nej hipotezy.
W komputerze uniwersytetu w Sydney Michelle Westerman zweryfikowaa
wszystkie rysunki i porwnaa je z gwiezdnymi konstelacjami, posugujc si ana
litycznym oprogramowaniem. Dostrzega wtedy ogromn zbieno midzy uka
dem krgw wyrytych w podou z ukadem gwiazd na niebie w tym regionie. I by
to dokadnie ukad, jaki widziaby obserwator niebios 2500 lat przed nasz er.
Cao bowiem stanowi gigantyczn map nieba i wskazuje dokadnie, kiedy staro
ytni Egipcjanie mieli wyldowa na australijskiej ziemi! Jakiemu to zoliwemu
zbiegowi okolicznoci" zechc przypisa t zgodno krytycy, nie mam pojcia.
 BG NIEBIOS PROWADZI OBRADY SDU

Trudno nie dostrzec zbienoci midzy mitologi staroytnego Egiptu a tre

ci wierze i rytuaami Aborygenw, rdzennej ciemnoskrej ludnoci Australii,
ktra od kilku lat domaga si, dziki rosncej wiadomoci, respektowania przy
sugujcych jej praw obywatelskich. W dystrykcie Central Mimbeley (stan Au
stralia Zachodnia) Aborygeni odprawiaj osobliwe rytuay mumifikacyjne, ktre
wykazuj zadziwiajce podobiestwo do rytuaw wystpujcych w Egipcie za
panowania XXI dynastii, czyli okoo 900 lat przed nasz er. Dziwne jest rwnie
to, e w staroytnym Egipcie uywano do balsamowania zwok ywicy z drzewa
eukaliptusowego. Drzewo to za roso - przynajmniej w antycznych czasach -
tylko w lasach pitego kontynentu i nigdzie indziej115.
Ludy Ziemi Arnhem, w rodkowej czci australijskich Pnocnych Tery
toriw, powszechnie wierz\e po mierci dusza pynie odzi i przecina drog
soca. Rdzenni mieszkacy opowiadaj o postaci imieniem Wulluwait, sterniku
zmarych, ktry w swej odzi towarzyszy duszom w drodze na tamten wiat. Tam
odbywa si sd pod przewodnictwem boga niebios. Jeli podsdny wid uczci
wy ywot, zyska wstp do krainV zmarych. Jeli jednak dopuci si zbyt wielu
przewin, zostanie rzucony krokodylom na poarcie.
Uderzajce s tu podobiestwa do wiata wierze staroytnych Egipcjan, kt
rych dusze podlegay sdowi boga zmarych, Ozyrysa. Na sdzie dusz (Ka) sta
wiano na jednej szali wagi, natomiast na drugiej szali kadziono ptasie piro sym
bolizujce prawd. Jeli dusza na skutek brzemienia grzechw popenionych na
ziemi przewaya szal, padaa pastw boga krokodyla imieniem Ba. Take i tu
dobre dusze" zyskiway prawo wkroczenia do krainy ycia pozagrobowego.
Na wyspie Darnley, pooonej w Cieninie Torresa, ktra oddziela od pno
cy Australi od Nowej Gwinei, rdzenni mieszkacy balsamuj ciaa zmarych.
Najpierw usuwaj wntrznoci, nastpnie przez nos wycigaj tkank mzgow-
dokadnie tak, jak praktykowali to staroytni Egipcjanie. Po obejrzeniu ciaa ma
gicznym okiem", wykonanym z masy perowej, balsamujje i nastpnie maluj
czerwon ochr. Na koniec wsiadaj wraz ze zmarym do odzi, ktra stanowi
odzwierciedlenie barki boga Soca Ra - na dziobie odzi jest umieszczone oko
Ra" - i wiosuj ku Wyspie Umarych, gdzie chowaj nieboszczyka w krypcie
wykutej w skale116.
W rejonie, w ktrym znajduj si omwione wczeniej skay z hieroglifami,
niedaleko miejsca, gdzie rzeka Hawkesbury uchodzi do zatoki Broken, natrafimy
na jeszcze bardziej zdumiewajce zbienoci, tym razem natury lingwistycznej.
W narzeczu miejscowych Aborygenw nazwa rzeki Hawkesbury brzmi Be-row-
-ra, co znaczy rzeka (lub woda) Soca". Jest to staroegipski zwrot, ktry ozna
cza rzek boga Soca", czyli Nil, rzek ywicielk Egiptu. Egipcjanie, ktrzy
dotarli do okolic Gosford, na terenie dzisiejszego Brisbane Water National Park,
nadali by moe swojj tymczasowej nowej ojczynie t sam nazw116.

KOLEKCJA AUSTRALIJSKICH TROFEW

Staroytni podrnicy nie pozostali na antypodach na zawsze, lecz wyruszyli

w drog powrotn do pastwa faraonw. Przypuszczenie, e mieli do dyspozycji
jak na owe czasy bardzo zaawansowane technicznie instrumenty nawigacyjne,
moe wydawa si zbyt daleko idce, ale nie jest to hipoteza nieuprawniona.
Pozostawili po sobie sporo ladw w postaci artefaktw tak bardzo dla nich
specyficznych, i pomyka wydaje si wykluczona. Od lat 50. XIX wieku osadni
cy i farmerzy na wschodzie stanu Queensland znajdowali przedmioty, ktre bez
sprzecznie musiay pochodzi z basenu Morza rdziemnego, w szczeglnoci
z Egiptu. W 1966 roku farmer Dal Berry z Gympie na pnoc od Brisbane wyko
pa z ziemi statuetk. Kiedy Berry oczyci posek z ziemi, stwierdzi, e jest to
wizerunek mapy.
Rex Gilroy, niekonwencjonalnie mylcy archeolog i wczesny dyrektor
Mount York Natural History Museum, uwaa, e statuetka wyranie przypomina
Tota, boga staroytnego Egiptu. W okresie starszych dynastii, do okoo 1000 roku
przed nasz er, bstwo to przedstawiano najczciej pod postaci mapy (pa
wiana). Byo ono darzonym ogromn czci opiekunem nauki, pisarzy i witych
tekstw, bogiem zwanym sekretarzem bogw117.
Obecnie ten niewielki posek jest wystawiony w szklanej gablocie Muzeum
Historii Naturalnej w Gympie i pod nazw mapy z Gympie" cieszy si saw,
przynajmniej w okolicy. Aborygeni, co do tego wszyscy s zgodni, z pewnoci
nie byli twrcami tej figurki.
W tej samej okolicy, a take w rejonie Cairns na skrajnie na pnoc wysu
nitym skrawku stanu Queensland, na pocztku XX wieku odkryto duo maych
rzeb skarabeuszy z wyrytymi na nich hieroglifami. W 1983 roku na pnocy
stanu Nowa Poudniowa Walia w pobliu miejscowoci Kyogle z ziemi wyoni
si szklany amulet w ksztacie piramidy z egipskimi inskrypcjami na wszystkich
czterech bokach. Departament kopalni miejscowych wadz grniczych datowa
wiek tego znaleziska na co najmniej 5000 lat113.
W kopalni miedzi w Mareeba wykopano statuetk boga Atona, ktrej styl
wykonania przyporzdkowano staroegipskiemu Staremu Pastwu, istniejcemu
w latach od okoo 2620 do 2100 przed nasz er. Na pnoc od Cooktown znale
ziono wizerunki rydwanu i sonecznej tarczy, a w 1912 roku robotnicy z Gorden-
vale odkryli monolit o ostrych kantach, na ktrym by przedstawiony okrt sztur
mowy z czasw staroytnego Egiptu.
 I nie mniej wana informacja. W tropikalnej pnocno-wschodniej czci
kontynentu, w rejonie Cairns, rosn dziko okazy lotosu i papirusa (cibory papiru
sowej), ktre zostay odkryte przez osadnikw dopiero w XIX wieku. Zarwno
lotos, jak i cibora nie nale do rodzimej flory Australii, podobnie zreszt jak eu
kaliptusy nie naleay do wiata rolinnego Egiptu w czasach faraonw, ale ywi
ce i olejki eukaliptusa byy tam - jak ju wspomniaem - uywane do balsamo
wania i mumifikowania zwok116.
Staje si wic jasne, e nie trzeba si opiera tylko i wycznie na hierogli
fach ze skalnych cian w australijskim buszu, by potwierdzi bytno na anty
podach jednej lub (co jest bardziej prawdopodobne) kilku ekspedycji z pastwa
faraonw. Nad Nilem za s odnajdywane trofea z Australii rodem, co zada
je kam powszechnie przyjtym pogldom goszonym przez konwencjonaln
nauk.
Dziennik Cairo Times" z 1982 roku donis, e archeolodzy natknli si
niedaleko pustynnej oazy Siwa na szkielety kangurw oraz innych torbaczy ty
powych dla australijskiej fauny117. Jak dawniej, tak i teraz wci nie jest jasne,
skd wzia si kolekcja zotych bumerangw, ktre synny badacz staroytnoci
Howard Carter (1873-1939) znalaz w grobowcu faraona Tutanchamona. Tego
rodzaju przedmioty byy uywane wycznie przez pierwotnych mieszkacw
Australii jako bro myliwska.\Nieliczni archeolodzy odwayli si sformuowa
przypuszczenie, e Australia jest tym tajemniczym boskim krajem na poudniu,
gdzie wydobywano ogromn ilo metali. Byoby to racjonalne wyjanienie za
gadki bumerangw wykonanych z czystego zota.
Uwzgldniwszy obfito poszlak wskazujcych na odwiedziny Egipcjan na
pitym kontynencie w czasach przedchrzecijaskich, mona pokusi si o po
rwnanie wczesnego wiata z dzisiejsz epok globalnej wioski". Przemawia
za tym wiele znalezisk, ktrych istnienia nie da si przecie zanegowa. Sceptycy
tym razem nie bd mogli przej nad nimi do porzdku dziennego, wzruszajc
jedynie ramionami, jak to maj w zwyczaju.

WIETLISTE PTAKI CZASU SNU

Na zakoczenie chciabym jeszcze nawiza do wtku spajajcego obydwa

krgi kulturowe. Pierwotni mieszkacy Australii take przeyli spotkania z obcy
mi, technologicznie wysoko zaawansowanymi inteligencjami, jakie przybyway
na nasz planet. I, z du doz prawdopodobiestwa, obcy przekazali im do dys
pozycji kilka wyrafinowanych technicznie przyrzdw, by umoliwi wysanni-
kom faraonw okrenie globu ziemskiego. W tym kontekcie australijska przy
goda okazuje si niezwykle owocna.
 W monotonnych zapiewach Aborygenw, ktre przetrway wiele tysicy lat,
powtarza si wtek Czasu Snu. Bya to legendarna epoka, w ktrej trakcie bogo
wie wci jeszcze zamieszkiwali na ziemi. W tamtej epoce bez pocztku i bez
koca", na dugo przed powstaniem pierwszych rde pisanych, osobliwe istoty
zjechay z nieba na wielkich, byszczcych ptakach". Przez jaki czas przybysze
yli pord rdzennych mieszkacw Australii, a potem powrcili w niebiaskie
przestwory.
Najwysz czci wrd tych krzewicieli cywilizacji i kultury cieszy si czo-
wiek-ptak imieniem Birramee. Na licznych naskalnych malowidach jest przed
stawiony w postaci czowieka odzianego w osobliwe szaty, przypominajce ska
fander wspczesnych astronautw117.
Wczyem i jego do mojej kolekcji bogw", wykazujcych podobne cechy
i, jak wiat dugi i szeroki, przedstawianych i opisywanych w bardzo zbliony
sposb.
Na petroglifach, ktre wyszy spod rki Aborygenw, rwnie czsto jak Bir
ramee pojawia si bogini niebios, Wondijna, w promienistej szacie" emanujcej
jasn powiat. Wizerunki tej bogini, ktre przywouj skojarzenia z kosmonau
tami doby obecnej, spotykane s najczciej w odludnych i niegocinnych grach
Kimberley na skrajnej pnocy stanu Australia Zachodnia.
Na skaach wwozu Ndahla, 10 kilometrw na wschd od miasta Alice
Springs, w rodkowej, suchej i gorcej czci kontynentu, znajduj si rysunki
postaci bogw z przypominajcymi anteny tworami na gowach. W tym samym
miejscu na obserwatora spogldaj wyryte w skale twarze bstw niewtpliwie no
szcych okulary ochronne. W latach 70. XX wieku wspomniany ju badacz, Rex
Gilroy, nastpujco podsumowa wyniki wizji lokalnej przeprowadzonej w poo
onym na zachd od Sydney masywie Gr Bkitnych:

W Grach Bkitnych w Nowej Poudniowej Walii odkryem spor liczb pry

mitywnych naciennych malowide i rytw, ktre przedstawiaj midzy inny
mi dziwaczne postacie i niezwyke obiekty, jakie dzisiaj dadz si opisa wy
cznie jako statki kosmiczne, widziane na wasne oczy przez pierwotnych
mieszkacw Australii (...)118.

Gilroy podj tam prace wykopaliskowe, w ktrych trakcie zdoa odsoni

skaln pyt duych rozmiarw. Odkry na niej wizerunki czekoksztatnych po
staci o nieziemskim wygldzie oraz obiekt, ktry dzisiaj sklasyfikowano by jako
niezidentyfikowany obiekt latajcy, UFO" 8 .
A propos UFO. Wspomniane Gry Bkitne, ktre jeszcze ponad 100 lat temu
stanowiy przeszkod nie do pokonania w drodze na zachd, stay si w ostatnich
latach tematem dyskusji jako ulubione miejsce wystpowania" zjawisk typu
UFO. Tutejsi mieszkacy nieustannie maj tam sposobno widywania nieziden
tyfikowanych obiektw, ktrych lot wystawia na pomiewisko wszelkie prawa fi
zyki. Rozlegaj si te tam tajemnicze haasy, przypominajce odgosy eksplozji,
ktre zdaj si dobiega z rozpadlin w ziemi. Czyby podziemne bazy UFO?

Z GWIEZDNYM KOMPUTEREM" PRZEZ POOW WIATA

Wrmy po raz ostatni do ekspedycji ksicia Deseba, ktra przed 4500 lat
zawioda go do Australii, a o ktrej opowiadaj naskalne hieroglify u podn
a wzgrza Lyre Trig. Uwzgldniwszy wszystkie lady obecnoci staroytnych
Egipcjan na tym odlegym kontynencie, naleaoby uzna te hieroglify za praw
dziwe, cho zarzuca si im, e s wynikiem oszustwa.
Nadesza wic por, by podj prb rozwiania mtnych oparw mitw i le
gend znad obrazu dawnych wydarze oraz zrekonstruowania ich przebiegu.
Rex Gilroy w publikacji Pyramids in the Pacific (Piramidy w basenie Pacyfiku)
dowodzi przekonujco, e staroytne ludy nie tylko konstruoway due, drewniane
statki, ktre pozwalay im wynisza w podre na peny ocean, ale take dyspono
way zaawansowanymi technicznie instrumentami nawigacyjnymi"119.
W rozdziale 3 pisaem o ljnaszynie z Antikithiry" - swego rodzaju nawiga
cyjnym komputerze, ktrego pomys przypuszczalnie nie jest dzieem geniuszu
ludzi, a zwaszcza ludzi, ktrzy (yli w czasach przedchrzecijaskich. Pomys ten
zosta zrealizowany na naszej planecie jako w peni dopracowany produkt, ktry
prby techniczne mia za sob ju w pierwszym stuleciu naszej ery.
Poprzednik tej konstrukcji mg znale zastosowanie w okresie wietnoci
staroytnego Egiptu, ktry, o czym wiemy, utrzymywa intensywne kontakty ze
wiatem kultury helleskiej. W takim razie maszyna z Antikithiry" byaby eks
portowym artykuem cywilizacji jeszcze starszej ni grecka. Ale rwnie Egipcja
nie nie mogliby sign po laury jako jej wynalazcy.
Posuchaj zatem, Desebie", rzek do ksicia stary kapan, wkadajc mu
w donie tajemnicz szkatu z metalu. Jeden z moich poprzednikw otrzyma
ten cudowny instrument od starych bogw, ktrzy od dawien dawna co jaki
czas skadaj nam wizyty. Instrument ten wywiadczy ci nieocenione przysugi
podczas twej dalekiej podry, gdy bdzie ci wskazywa nieustannie waciw
drog do odlegego ldu na poudniu".
Od tych tajemniczych sw rozpoczyna si wprowadzenie modego arysto
kraty, ktry ma wyruszy w najwiksz, ale i ostatni przygod swego ycia,
w sekrety technologii tego nawigacyjnego instrumentu nie z Ziemi rodem. Ksi
Deseb pojmuje w lot, jak powinien posugiwa si dwigniami i przekadnia
mi, eby uzyska wane informacje o pozycji statku na morzu. Od tych samych
bogw, ktrzy dostarczyli techniczne know-how, kasta najwyszych kapanw
i wadcw egipskich dowiedziaa si, e Ziemia jest okrga oraz e pod drugiej
stronie kuli ziemskiej istniej inne kontynenty.
Statek ksicia mg odbywa dalekomorskie podre bez ogranicze. Lecz
podczas trwajcej dwa lata wyprawy, gdy ksi Deseb i jego towarzysze do
tarli do wysp Indonezji oraz do Nowej Gwinei, musieli dokonywa co jaki czas
wikszych lub mniejszych napraw. Pynli jednym ze statkw mierzcych ponad
30 metrw dugoci, o opywowym ksztacie kaduba, jakie w latach 50. XX wie
ku odkopano w grobowcu odzi" niedaleko Gizy. W 1991 roku odkryto ca flo
tyll jeszcze starszych statkw tej konstrukcji niedaleko Abydos na pustyni Gr
nego Egiptu.
Jeli nawet nieszczsny ksi dokoczy ywota z dala od ojczyzny, to jego
ludzie zdoali - nie bez walnej pomocy gwiezdnego komputera - odnale drog
powrotn do pastwa faraonw. Tam zbudowano pniej kolejne statki, ktrych
zaogi wiczyy si w tym, w czym bogowie" z kosmosu stanowili dla nich nie
docigy wzr: wyruszaniu w podre w nieznane, by poszerzy horyzonty i wie
dz oraz nawiza kontakty z innymi inteligentnymi istotami.
Czy przeczuwali, e ludzie w odlegej przyszoci, ponad 4000 lat pniej,
wo midzy bajki relacje o dokonywanych przez nich ekspedycjach? A ich bo
gw, krzewicieli cywilizacji i kultury, uznaj za wytwory fantazji dawnych lu
dw. Wspczesny czowiek jest doprawdy zalepiony. Pewnego dnia boska iskra
zatli si jednak w nim, a wtedy wyruszy on w przestwr wszechwiata. Wbrew
mdrym zapewnieniom, e odlegoci w kosmosie s zbyt ogromne, eby udao
si kiedykolwiek je pokona. Bdzie to pierwszy dzie nowego wieku - podboju
wszechwiata.
 WYKAZ TERMINW

Aborygeni Ciemnoskrzy rdzenni mieszkacy Australii. Dzisiaj yj w wikszoci w re

zerwatach usytuowanych na obszarach pnocnej i zachodniej Australii. Mity Aboryge
nw mwi o bardzo odlegym Czasie Snu, kiedy to ich bogowie zstpili na ziemi i ob
darzyli ludzi kultur. Ostatnie badaniawskazuj,, e pierwotni mieszkacy Australii nie
mieszali si z innymi ludami od co najmniej 50 000 lat.

Ajmarowie Indiaski lud zamieszkay w Ameryce Poudniowej, gwnie na obszarze

Peru i Boliwii, przede wszystkim w rejonie jeziora Titicaca. Przypisuje si im wzniesienie
gigantycznych budowli, cho hipoteza ta budzi wtpliwoci: Ajmarowie nie mieli odpo
wiednich moliwoci technicznych.

Aoka Wadca pnocnych Indii (273-233 p.n.e.). Jego imi jest utosamiane z pacyfi
zmem w wydaniu buddyzmu, po ktrego przyjciu zaprzesta prowadzenia i dokonywania
podbojw. Wysyani przez niego misjonarze rozszerzali wpywy buddyzmu. Wiele z je
go - nawet jak na dzisiejsze standardy - liberalnych praw przetrwao w postaci napisw
rytych na kolumnach i skaach.

Badania paleo-SETI (SETI: Searchfor Extraterrestrial Intelligence). Tak okrela si

poszukiwania ladw majcych wskazywa na pobyt lub ingerencj inteligencji poza
ziemskiej na naszej planecie w czasach przedwczesnohistorycznych i ewentualnie take
w czasach historycznych. Obecno obcych miaaby wywrze ogromny wpyw na roz
wj rnych gatunkw wiata fauny oraz na rozwj kulturowy i cywilizacyjny rodzaju
ludzkiego. Za najbardziej prominentnego przedstawiciela tego kierunku bada uchodzi
Szwajcar, autor bestsellerw, Erich von Daniken. Mimo e w przeszoci moliwo
pozaziemskich odwiedzin wydawaa si bardzo wtpliwa, Erichowi von DSnikenowi
przypada zasuga przyblienia szerokiej publicznoci teorii niebdcej w sprzecznoci
z obowizujcymi prawami natury. Jego zasug jest te wywoanie debaty w rodowi
sku akademickim.
Bumerang Drewniany przedmiot o sierpowatym ksztacie, rzutna bro myliwska i wo
jenna australijskich Aborygenw, uywana do dzisiaj. Jeli bumerang nie trafi w cel, wra
ca do rzucajcego; jest to moliwe dziki lekko przeciwstawnemu skrceniu paszczyzn
obu ramion bumerangu.

Cheops (take: Chufu) Egipski faraon z IV dynastii. Rzdzi w latach 2551-2528 p.n.e., przy
pisuje si mu budow piramidy nazwanej jego imieniem. Jest to jednak kwestia co najmniej
sporn gdy lady w skaach uytych do budowy wskazujna jej znacznie starszy wiek.

Chufu * patrz Cheops.

DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy) DNA jest nonikiem wszystkich informacji gene

tycznych. Kwas fosforowy, cukier i zwizane z nimi zasady kwasu fosforowego tworz
struktur, ktra przypomina sznurow drabin skrcon jak podwjna spirala (podwjna
helikoida"). Oba sznury" drabiny s zbudowane naprzemiennie z grup fosforanowych
i czsteczek cukru, poprzeczki" za skadaj si z organicznych zasad i cz si z poo
onymi naprzeciw siebie czsteczkami cukru. Kod genetyczny jest okrelony przez sek
wencj czterech rnych zasad (adenina, guanina, cytozyna i tymina); okrelone dwie za
sady zawsze tworz par. W tej sekwencji gromadzone s wszystkie informacje dotyczce
budowy i rozwoju wszystkich istot ywych.

Dynastie Rody wadcw, ktrzy panowanie przekazuj kolejnym generacjom, z pokolenia

na pokolenie. Szczeglne znaczenie miay dynastie w historii Egiptu oraz Chin.

Gjalwa Karmapa W tybetaskim buddyzmie, obok wadcw duchowych i doczesnych,

takich jak Gjalwa Rinpocze czy dalajlama, Gjalwa Karmapa uosabia najwyszy autory
tet. Uchodzi za prawdziwe kolejne wcielenie Buddy. Linia Karmapow uznawana jest za
najdusze, trwajce ju niemal 900 lat, nieprzerwane pasmo reinkarnacji. Pierwszym
Gjalwa Karmapa by Dusum Kjenpa.

Hieroglify (z greckiego wite ryty") Pismo skadajce si z symboli o charakterze obraz

kowym. W staroegipskim pimie hieroglificznym obrazki (piktogramy) przedstawiay nie
tylko rzeczy, ale take pojcia.

Izotopy Jdra atomowe tego samego pierwiastka chemicznego o jednakowej liczbie ato
mowej, ale rnice si liczb masow. Znane s izotopy promieniotwrcze. Izotopy tego
samego pierwiastka pod wzgldem chemicznym zachowuj si podobnie i s przedstawia
ne tym samym symbolem.

Komrka Podstawowa struktura kadego organizmu, a take - w formie jednokomrkow

cw - prosty oddzielny organizm. Komrka skada si z bon (tylko komrki rolinne maj
ciany), cytoplazmy, jdra komrkowego z chromosomami, ktre zawieraj materia gene
tyczny organizmu. Ze wzgldu na zadania wykonywane przez wyspecjalizowane komrki
dzielimy je midzy innymi na miniowe, nerwowe, gruczoowe, jajowe i nasienne. Za
rwno budowa, jak i skad komrek jest podobny, bez wzgldu na wykonywane przez nie
funkcje.
Kreda Najmodszy okres mezozoiku, trwaa od okoo 145 000 000 do 65 000 000 lat
temu. W kocu kredy doszo do wymarcia dinozaurw i innych zwierzt, stanowicych
obecnie mezozoiczne skamieliny przewodnie. W rezultacie tego utorowana zostaa droga
rozwoju ssakw, obecnie dominujcej na Ziemi gromady zwierzt.

Kunlun Duy acuch grski w Azji rodkowej, dugoci okoo 3000 kilometrw, cig
ncy si na wschd od Karakorum i Pamiru, pooony na terytorium Chiskiej Republiki
Ludowej. Jednym z bocznych jego odgazie s gry Baian Kara Ula.

Mahabharata Indyjski epos narodowy uoony w sanskrycie zapisany midzy IV wie

kiem p.n.e. a IV wiekiem n.e. Pnocne" podanie zawiera 18 ksig, poudniowe" 24.
Ogem liczy 100 000 zwrotek dwuwierszowych. Czas powstania eposu siga nieznanego
okresu w przeszoci. W wielu miejscach opisywane s w nim wojny prowadzone przy
uyciu przeraajcej broni, zaskakujco podobnej do bomb atomowych zrzuconych na
Hiroszim i Nagasaki pod koniec II wojny wiatowej.

Majowie Grupa pradawnych ludw indiaskich Ameryki rodkowej zamieszkujcych

obszar Meksyku, Gwatemali, Belize, Salwadoru i Hondurasu. Mimo e szesnastowieczni
hiszpascy konkwistadorzy zdziesitkowali Majw, ludy te zdoay przetrwa. Dzi yje
okoo 2 000 000 Majw, rozdzielonych na liczne grupy etniczne. Wznoszc wspaniae
miasta, jak Palenue, Tikal, Yaxchilan i wiele innych, pozostawili wiele reliktw, ktre
z perspektywy bada paleo-SETI, szukajcych ladw obecnoci na naszej planecie inte
ligencji pozaziemskiej w przeszoci, stanowi znaczce wskazwki.

Molibden Pierwiastek chemiczny z grupy metali ziem rzadkich, liczba atomowa 42. Jest
bardzo gsty, temperatura topnienia wynosi 2650C. Uywa si go do hartowania i uszla
chetniania stali, do arwek i piecw wysokotemperaturowych. Stanowi zaledwie 0,001%
skorupy ziemskiej.

Mumifikacja Konserwowanie zwok przez ich naturalne wysuszenie albo odpowiednie

wykorzystanie rnych chemicznych substancji, hamujcych proces gnicia. Mumifikacj
stosowao wiele ludw caego wiata, szczeglnie Egipcjanie, ale take Inkowie w Ame
ryce Poudniowej, dawni Chiczycy, a nawet Aborygeni, rdzenni mieszkacy Australii.

Nekropola (gr. miasto umarych) Cmentarz otoczony kultem, rozlege miejsce pochwku
o rozmiarach i charakterze miasta w czasach prehistorycznych, w wiekach przedchrzeci
jaskich, a nawet w antyku greckim i rzymskim.

Okres poowicznego rozpadu W fizyce to czas, w ktrym poowa pocztkowej iloci ato
mw promieniotwrczego izotopu rozpada si i przeksztaca w nowe atomy. Czas trwania
 23s
rozpadu jest inny dla kadego promieniotwrczego pierwiastka. Izotop uranu potrzebu
je na to 4,5 x 109 lat, rad zaledwie 1622 lata.

Olmekowie Wzita z jzyka Aztekw nazwa mieszkacw poudniowego wybrzea Za

toki Meksykaskiej. Istniejc tam wysok kultur przypisuje si Olmekom, cho moga
by osigniciem innego, starszego ludu. Przyja si te inna jej nazwa, od najwaniej
szego odkrytego miasta tego regionu - kultura La Venta. Szczeglne wraenie robi zna
lezione tam monumentalne gowy z bazaltu o wadze dochodzcej do 30 ton, znane jako
Gowy Olmekw.

Outback Powszechne w Australii okrelenie buszu, terenw poronitych lasami i ob

szarw stepowych. S one znane z mnogoci wystpujcych tam niebezpiecznych zwie
rzt, przede wszystkim wy, pajkw i skorpionw, na pnocy rwnie krokodyli. Wiele
z najbardziej jadowitych wy i pajkw wiata zamieszkuje pity kontynent.

Paleontologia Nauka biologiczna badajca histori ycia na Ziemi w czasach prehisto

rycznych na podstawie pozostaoci wymarych gatunkw z rnych okresw dziejw
Ziemi. Daje wgld w wiat zwierzt i rolin z rnych epok Ziemi.

Papuasi Tubylczy mieszkacy Nowej Gwinei i jej pobliskich wysp. Ludy tego regionu
jeszcze przed kilkoma dziesicioleciami kulturowo znajdoway si w epoce kamienia.
W rezultacie konfrontacji z alianckimi onierzami podczas II wojny wiatowej powstay
u nich kulty cargo. Te dobrze udokumentowane przez etnologw formy zachowa daj
wiarygodne wyobraenie o tym, jak mogoby wyglda spotkanie prymitywnej cywiliza
cji ziemskiej z wysokorozwinit inteligencj pozaziemsk.

Pismo klinowe Pismo w postaci klinw zapisanych rylcem w mikkiej glinie, uywane
na staroytnym Bliskim Wchodzie, zwaszcza w Asyrii i Babilonie. Skadao si pierwotnie
z obrazkw, a pniej bardzo uproszczonych symboli oznaczajcych sowa i sylaby oraz
majcych warto fonetyczn. Pismo klinowe rozwinli Sumerowie okoo 3000 roku p.n.e.;
wkrtce zostao przejte przez inne ludy Midzyrzecza (Mezopotamii).

Promieniotwrczo (radioaktywno) Waciwo niektrych jder atomw do samo

rzutnych przemian wskutek nadmiaru protonw i neutronw w jdra innych atomw.
Uwalnia si przy tym energia w postaci emisji czstek lub promieniowania elektromag
netycznego. W 1896 roku odkry promieniotwrczo, pracujc z uranem, Antoine Henri
Becuerel, od ktrego nazwiska nazwano jednostk aktywnoci preparatu promieniotwr
czego. Rozrnia si promieniotwrczo naturaln ktra wystpuje w przyrodzie, oraz
sztuczn, ktra polega na wysyaniu promieniowania przez izotopy otrzymywane sztucz
nie w laboratoriach.

Reakcja immunologiczna Uczulenie na tkanki obce dla organizmu, sprawiajce prob

lemy w transplantologii. W razie przeszczepienia obcego narzdu, na przykad serca,
reakcja immunologiczna moe spowodowa jego odrzucenie. Z powodu tej nietoleran
cji wikszo transplantacji serca w latach 60. XX wieku koczya si niepowodzeniem.
Obecnie reakcj immunologiczn niemal cakowicie wytumia si przez podanie biorcy
narzdu duej dawki odpowiednich lekw, co jednak osabia ukad odpornociowy or
ganizmu.

Reaktor cinieniowy wodny Typ reaktora pracujcy na paliwie atomowym. Skada si

z systemu elementw paliwowych z okrelon liczb prtw paliwowych oraz prtw re
gulacyjnych. Pomidzy nimi przepywa woda pod duym cinieniem, ogrzana do tempe
ratury tu poniej punktu wrzenia. Gorca woda pod postaci pary oddaje nastpnie ener
gi turbinie generatora elektrycznoci.

Reaktor powielajcy prdki Reaktor jdrowy, w ktrym zachodzi rozszczepienie jdro

we przez szybkie neutrony w strefie rozszczepienia jder plutonu. Cz powstaych przy
tym neutronw umoliwia powstanie tak zwanej strefy powielania rozszczepialnego plu
tonu z uranu 238 U. Jako rodka chodzcego uywa si dobrze przewodzcego ciepo sodu,
ktry w przeciwiestwie do wody nie wyhamowuje neutronw.

Rt Srebrzystobiay metal, w normalnej temperaturze cieky, o liczbie atomowej 80. Wy

stawiony na dziaanie powietrza utlenia si powyej 300C i traci poysk. Wyjtkowo tru
jce s opary rtci.

Sanskryt (z ind. samskrta - uporzdkowany). Jzyk staro indyjski, pismo klasycznej lite
ratury dawnych Indii. W sanskrycie zapisano staroindyjskie dziea, takie jak epos narodo
wy Mahabharata. Reguy gramatyczne po raz pierwszy ustali w V wieku p.n.e. uczony
Panini.

Skay gbinowe Okrelenie zbiorowe grupy ska magmowych (zwanych te skaami plu
tonowymi). Powstay one przez krzepnicie gorcej magmy na duych gbokociach -
w przeciwiestwie do ska powstajcych po zakrzepniciu na powierzchni ziemi. Izolacja
termiczna na tych gbokociach powoduje dugotrwa i powoln krystalizacj, wskutek
czego powstaj wiksze krysztay. Najbardziej rozpowszechnionymi skaami gbinowy
mi s granit, andezyt i dioryt; z powodu rednio- i gruboziarnistej struktury s bardzo
twarde, przez co ich obrbka wymaga uycia specyficznych rodkw technicznych.

Skarabeusz (powitnik) Chrzszcz, ktrego samica skada jaja w kulce nawozu, jaki
magazynuje jako zapas pokarmu dla larw. Czsto widuje si samice toczce tak kulk.
W staroytnym Egipcie otaczano skarabeusze czci jako boskie istoty. Widziano w nich
take jedno z wciele boga soca Ra. Od okresu redniego Pastwa powstaway piecz
cie w formie skarabeusza. Najpierw peniy funkcje amuletu ochronnego, potem za te wi
zerunki przeobraay si w coraz wikszym stopniu w ozdoby, ktre do dzisiaj wytwarza
si w Egipcie i sprzedaje turystom.
Teoria ewolucji Obecnie przyjte w biologii wyjanienie powstawania i rozwoju gatun
kw rolin, zwierzt i czowieka. Gwnym zaoeniem teorii stworzonej przez Karola
Darwina (1809-1882) jest nastpowanie stopniowych cigych zmian o charakterze przy
stosowawczym. Wtpliwoci budzi fakt, e nie wszystkie drogi rozwoju ewolucyjnego
mona wyjani t teori. Przede wszystkim odnosi si to do zmian skokowych, takich jak
powstanie inteligencji u gatunku Homo sapiens. W tej kwestii badania paleo-SETI formu
uj teori o celowej ingerencji pozaziemskiej inteligencji.

Toltekowie (z jzyka Indian Nahu: lud Tollan). Dawny lud o wysokiej cywilizacji yjcy
na wyynach Meksyku w miecie Tollan, znanym te jako Tul. Dzi pozostay tylko jego
ruiny, synce z ogromnych pomnikw. Dla Aztekw, pozostajcych pod silnym wpywem
Toltekw, epoka toltecka bya zotym wiekiem. W 1000 roku n.e. Toltekowie przybyli na
wybrzee Zatoki Meksykaskiej na pwyspie Jukatan, na obszary zajte przez Majw,
ktrzy pod tolteckim wpywem przeyli ostami okres rozkwitu.

Wolfram Pierwiastek chemiczny z grupy metali ziem rzadkich, stanowicy 0,0064% sko
rupy ziemskiej. Wolfram ma du mas atomow i gsto czsteczkow. W formie czy
stej ma biaawy poysk, w wyszej temperaturze jest metalem podatnym na walcowanie,
cigliwym i ko walnym. Temperatura topnienia wynosi 3410C, temperatura wrzenia oko
o 5400C. Jest skadnikiem stopw uywanych do wyrobu materiaw odpornych na cie
ranie, a w czystej postaci uywa si go do rakietowych dyszy i drucikw arwek.
 PRZYPISY

14
1
Hartwig Hausdorf Gehim Dechichte II. die Hartwig Hausdorf Die Wessie Pyramide, Mona
Verschworung bei Tageslicht Marktoberdorf chium 1994.
15
2003. Chandra P. Roy The Mahabharata, Kalkuta
2
Hans Michaelis Handbuch derSKerneregie, 1888.
16
Frankfurt 1987. \ Erich von Daniken Beweise. Lokaltermin injunf
3
Hansjorg Ruh Diefossillen Naturreaktren von Kontinenten, Dusseldorf 1997.
17
Oklo und Bangombe o ein eoinmaliges, fasci- Franz Batz Indische Geisterstddte, Marktober
nierendes Weltwunder, w: Thomas Mehner dorf 2003.
(wyd.), An den Grenzen unseres Wissens, Suhl 18
Erich von Daniken Wspomnienia z przyszoci,
1999. Warszawa 1974.
19
4
Comptes Rendues de 1'Academie de Sciences", Erich von Daniken Habe ich mich geirrt? Neue
Pary, 16 padziernika 1972. Erinnerungen an die Zukunt, Monachium 1985.
20
5
Komunikat Commissariat a 1'Enegie Atomiue Ashri Sh. Bhushan Delhi, a City ofCities, Del
(CEA), 12 marca 1999. hi 2000.
21
6
J.L. Lancelot i inni A Prehistorie Nuclear Reac- R. Balasubramaniam Current Science", t. 82,
tor?, w: Earth and Planetarny Scence Letters, wyd. Indyjska Akademia Nauk, Delhi 2000.
22
t. XXV, marzec 1975. Franz Batz Die nichtrostende Eisensaule von
7
Hartwig Hausdorf Experiment: Erde, Mona Delhi, w: Sagenhafte Zeiten", nr 1/2004.
23
chium 2001. Gerhard J. Bellinger Lexikon der Mythologie,
8
George A. Cowan A Naturall Fission Reactor, Augsburg 1997.
24
w: Scientific American", lipiec 1976. Erich von Daniken Prophet der Vergangenheit,
9
Johannes Fiebag Das Genesis-Projekt, wykad Dusseldorf 1979.
25
na midzynarodowej konferencji Ancient As- V.A. Smith The Iron Pillar ofDhar, w: Journal
tronaut Society (AAS), Berno, 18 kwietnia of the Royal Asiatic Society of Great Britain
1995. and Ireland", Delhi 1898.
26
10
Johannes Fiebag Ein prdhistorischer Kernreak- H, Cousins The Iron Pillar at Dhar, w: Al-
tor in Gabun, w: Ulrich opatka, Sindwir alle- manac of the Archeological Survey of India
in, Dusseldorf 1996. 1902/03" Delhi 1903.
27
" Francois Gauthier-Lafaye i inni The Last Na- Klaus Rssler The Non-rusting Iron Pillar at
tural Nuclear Fission Reactor, w: Natur", Dhar, w: Technical Journal", t. 37, nr 2, pa
t. 387, maj 1987. dziernik-grudzie 2003.
12 28
Informacja Compagnie des Mines d'Uranium Franz Batz Die nichtrostende Eisensaule von
de Franceville (COMUF), 17 lutego 1998. Dhar, w: Sagenhafte Zeiten", nr 4/2005.
13 29
Charles Berlioz Das Drachen-Dreieck, Mona Franz Batz, korespondencja z autorem, 1 stycz
chium 1990. nia 2007.
30
Rinpoche Ngakpa Chgyam Der Biss des Mur-
meltieres, Paderborn 1993.
31
E.P. Kunsang, M. Binder-Schmidt Blazing
Splendor. The Memoirs ofthe Dzogchen Yogi
Tulku Urgyen Rinpoche, Hongkong 2005.
32
Franz Batz, osobista korespondencja z autorem,
17 lipca 2007.
33
Klaus-Ulrich Groth Prdastronautische Artefak-
te im Agyptischen Museum von Kairo, w: Erich
Daniken Das Erbe der Gtter, Monachium
1997.
34
Hartwig Hausdorf Geheim Dechichte. Was unse-
re Historiker verschweige, Marktoberdorf 2001.
35
Derek de Solla Price Gears from the Greek,
Nowy Jork 1975.
36
Derek de Solla Price An Ancient Greek Compu
ter, w: Scientific American", czerwiec 1959.
37
Brad Steiger Mysteries ofTime andSpace, West
Chester (Pensylwania) 1989.
38
H. Genzmer, U. Hellenbrand Rdtsel der
Menschheit, Kolonia 2006.
39
Markus Becker Forscher entrdtseln Computer
aus der Antike, w: SPIEGEL online", 29 listo
pada 2006.
40
Arthur C. Ciark, S. Welfare, J. Fairley Geheim-
nisvolle Welten. An den Grenzen unserer Wir-
klichkeit, Augsburg 1990.
41
Ulrich Dopatka Lexikon der Praastronautik,
Rastattl981.
42
Peter Kolosimo Woher wir kommen, Wiesbaden
1972.
43
US-Astronomen entdecken zehnten Planeten un-
seres Sonnen-systems, w: Passauer Neue Pres-
se", 28 padziernika 2005.
44
Friedrich Steinbauer Die Cargo-Kulte - ais reli-
gionsgeschichtliches Problem, Erlangen 1971.
45
Guglielmo Guariglia Prophetismus und Heil-
serwartungsbewegun-gen ais volkerkundli-
ches und religionsgeschichtliches Problem,
w: Wiener Beitrage zur Kulturgeschichte und
Linguistik", t. XIII, Wiede 1959.
46
Erich von Daniken Auf den Spuren der All-
Machtigen, Gutersloh 1993.
47
Louis Pauwels i Jacues Bergier Aujbruch ins
Dritte Jahrtausend, Berno i Monachium 1962.
48
Erich von Daniken Die Spuren der Ausserirdis-
chen, Monachium 1990.
49
Peter Fiebag i Johannes Fiebag Der steinerne
Gott von Xunan-tunich, w: Erich von Daniken,
Fremde aus dem AU, Monachium 1995.
50
Easby E. Kennedy i John F. Scott Before Cor-
tez - Sculpture ofMiddle America, Nowy Jork
1970.
51
Reinhard Habeck i inni Unsohed Mysteries.
Die Welt des Unerkldrlichen, Wiede 2001.
52
Frederic V. Griinfeld Spiele der Welt- Tlachtli,
wyd. Schweizer Komitee fur UNICEF. Zurich.
53
Herbert Wilhelmy Welt und Umwelt der Maya,
Monachium 1981.
54
Miloslav Stingl Den Maya auf der Spur, Lipsk
1971.
55
Paul Rivet Les Origines de 1 'Homme America-
in, Pary 1943 i 1957.
56
Hartwig Hausdorf Von Russelwesen, Robote-
rarmen und Headsets, w: Sagenhafte Zeiten",
nr 4/2006.
57
Josef Karst Eusebius 'Werke. 5. Band: Die Chro-
nik, Lipsk 1911.
58
Erich von Daniken Die Augen der Sphimc, Mo
nachium 1989.
59
Erich von Daniken Wir alle sind Kinder der
Gtter, Monachium 1987.
60
Owiadczenie dla prasy wydane przez Green
peace Niemiec, 19 listopada 2000.
61
Neue Rechtsbriiche am Europaischen Patenta
mi, Komunikat Online-Greenpeace Niemiec,
grudzie 2000.
62
Edward Tripp Reclams Lexikon der antiken
Mythologie, Stuttgart 1974.
63
Herodot Historia. Ksigi I i II, Monachium
1963.
64
Beda M. Stadler Haben wir ausserirdische
Gene?, Sagenhafte Zeiten", nr 6/2003.
65
Martina Steinhardt Autoimmunkrankheiten:
Spur prdhistorischer Gentechnologie durch
Aufierirdische? w: Erich von Daniken Neue
kosmische Spuren, Monachium 1992.
66
Rostislav Furduy Die Gene und die Ausserirdis-
chen, Sagenhafte Zeiten", nr 6/1999.
67
Joy Adamson The Spotted Sphinx, Londyn 1969.
68
Hartwig Hausdorf Designerfauna" oder das
Ratsel der Zwischen-arthybriden, Sagenhafte
Zeiten", nr 1/2007.
69
Kritik an Patent auf Sonnenblumen, komunikat
dpa, Passauer Neue Presse", 11 lipca 2007.
70
Hartwig Hausdorf Das Jahrhundert der Ratsel
und Phanomene, Monachium 1999.
7
' rni autorzy, Nanotechnologie: Miniaturroboter
knnen unsere Zukunft verdndern, Faktor X",
nr 5/1997.
12
Ein Rettungs-U-Boot auf Patrouille in unserem
Krper, Bild", 9 padziernika 1999.
73
Rni autorzy Minispione reisen durch den Kr
per, Apothe ken-Umschau", 2 maja 2001.
74
Durchbruch bei neuer Chip-Technologie, Pas-
sauer Neue Presje", 29 stycznia 2007.
75
Walerij Owarow, korespondencja z autorem,
2 padziernika 1996.
76
E.W. Matwiejewa i inni Schlussfolgerungen zu
den Funden an faden-frmigen Wolframspira-
len in den alluvialen Ablagerungen des Flus-
ses Balbanju, ekspertyza nr 18/485, Centralny
Instytut Badawczy Geologii oraz Nauki o Me
talach Kolorowych i Szlachetnych (ZNIGRI),
Moskwa, 29 listopada 1996.
77
Stefano Bagnasco, pismo do autora w imieniu 99 UFOs in der Vorzeit?, Das vegetarische Uni-
Comitato Italiano per ti_Controllo delie Affer-
mazioni sul Paranormale\5 grudnia 2006.
78
Paul Ehrenreich Die Mytheh\und Legenden der
sudamerikanischen C/rv7A:ejyBerlin 1905.
79
Miloslav Stingl Die Inkas, Wiede 1978.
80
Walentin Nussbaumer Das Stargate in Peru, 102 Peter Krassa ...und kamen auffeurigen Dra-
w: Erich von Daniken Jdger vertarenen Wis-
sens, Rottenburg 2003.
81
Garcilaso de la Vega Primera Parte de los Com-
mentarios Reales, Madryt 1723.
82
Garcilaso de la Vega Historia General de Peru,
Madryt 1722.
83
Erich von Daniken Zuruckzu den Sternen, Dus
seldorf 1969.
84
Robert Charroux Histoire inconnue des hommes
depuis cent mille ans, Pary 1963.
85
Hans S. Bellamy i P. Allan The Calendar ofTia-
huanaco, Londyn 1956.
86
Hartwig Hausdorf Neue Ratsel im Hochlandder
Anden, Sagenhafte Zeiten", nr 6/2003.
87
Forscher inspizieren UFO-Startrampe, SPIE-
GEL oniine", lipiec 2002.
88
Peter Fiebag Mysterises Rohrensystem - von
ETs erbaut?, Sagenhafte Zeiten", nr 5/2002.
89
Peter Fiebag Mysterises Rohrensystem - von 109 David M. Summers Ancient Secrets Revealed,
ETs erbaut? w: Erich von Daniken Jdger ver-
lorenen Wissens, Rottenburg 2003.
90
Hartwig Hausdorf Die Ruinen der Ausserirdischen " ll0Braunschlange, stliche, http://goruma.de
am Baigong, Sagenhafte Zeiten" nr 1/2005.
91
Ma Pei Hua Unknown Qinghai, Wydawnictwo
Ludowe Qinghai 2003.
92
Dietmar Schrader Die ausserirdischen Relikte
am Baigong: Neues von Chinas uraltem Ge- 113 Adrian Keating Egyptian Relics in Australia?,
heimnis, Sagenhafte Zeiten", nr 6/2006.
93
E. T.-Berg in China: Erste Unter&uchungsergeb-
nisse, Sagenhafte Zeiten", nr 1/2006.
94
Sibylle Wehner-v. Segesser Die Zwergmenschen
von Flores. Spektakularer Fossilienfund in In-
donesien, Neue Zurcher Zeitung", 28 padzie-
nika 2004.
95
Joseph Verrengia Mensch oder Nicht-Mensch,
Der Bund" (Berno/Szwajcaria), 28 padzier
nika 2004.
96
Peter Kolosimo Sie kamen von einem anderen
Stern, Wiesbaden 1969.
97
Peter Krassa Ais die gelben Gotter kamen, Mo
nachium 1973.
98
Hartwig Hausdorf The Chinese Roswell, Boca
Raton (Floryda) 1998.
versum", wydanie lipiec 1962.
100
Dendl Jrg Die Steinscheiben von Baian Kara Ula:
Der erste Bericht, Ancient Skies", nr 1/1996.
101
J. Stoneley i A.T. Lawton Is anyone out there?,
Londyn 1975.
chen, Monachium 1990.
103
Das Dorf der Zwerge - Umweltgifte schuld?,
Bild", 9 listopada 1995.
104
L. Williams Fur Experten ein Ratsel: Das chi-
nesische Dorf der Zwerge, Taglich alles",
Wiede, 9 listopada 1995.
105
Arztestreit urn das Dorf der Zwerge, Bild",
27 stycznia 1997.
106
Jrg Dendl Das Geheimnis der Steinscheiben
von Baian Kara Ula:Fiktion oder Wirklichke-
it? w: Erich von Daniken Das Erbe der Gotter,
Monachium 1997.
107
Jo Lusby i Abby Wan Has the Site ofthe Chine
se Roswell Actually Been Found?, City Week
end Magazine", 18 lipca 2003.
108
Paul White Egyptian Enigma ~ Our Histo-
ry Rewritten, Exposure Magazine", t. 2/nr 6,
luty/marzec 1996.
A Film by CNI/Exposure TV. Noosa Heads,
Queensland/Aus. 1996.
111
Paul White The Strange Case of the Missing
Mummy, Research-Update 1998.
112
David Coltheart The Gosford Glyphs, http://
donsmaps.com
http://mem-bers.ozemail.com.au
 116
""Robert Bauval i Adrian Gilbert The Orion My- Schlegel Rudiger Die 'Kulturbringer der
stery. Unlocking the Secrets of the Pyramids, Traumzeit', Esotera", wrzesie 1995.
1,7
Nowy Jork 1994 (wyd. polskie: Piramidy. Bra Rex Gilroy Mysterious Australia, Mapleton/
ma do gwiazd, Warszawa 1996). Qeensland 1995.
115 118
Rex Gilroy Ancient Egyptian Colonists of Au Erich von Daniken Meine Welt in Bildern, Dus
stralia, Exposure Magazine", t. 7/nr 4, wrze seldorf 1973.
sie/padziernik 2000. " 9 Rex Gilroy Pyramids in the Pacific, Mapleton/
Qeensland 1999.
 PODZIKOWANIA

Wyraam gorce podzikowania wszystkim, bez ktrych wsparcia ta ksika zapewne by

nie powstaa.
Wyrazy wdzicznoci kieruj przede wszystkim dla Ericha von Ddnikena oraz znamienite
go indologa, Franza Batza, ktrych od dugiego ju czasu mog zalicza do grona przyjaci.
Chciabym te wspomnie o Johannesie Fiebagu i Peterze Krassie, ktrych nie ma ju wrd
nas, ale ktrych badania legy u podstaw tej ksiki.
Gorce podzikowania niech przyjm Hansjorg Ruh, JrgDend, inynier dyplomowany
Klaus Deistung, Sabin i Werner Rossowowie oraz Dietmar Schrader, ktry wyjani wiele
kwestii zwizanych z artefaktami z Baigong, a take Walerij Owarow z Rosji i Werner Forster
za materiay na temat artefaktw nanotechnicznych ze wschodniego Uralu.
Serdeczne dziki przesyam Jo Lusby i Abby Won z pekiskiej redakcji City Weekend Ma-
gazine " oraz moim australijskim przyjacioom Julie Byron, Alt Mohammedowi Hassanowi,
Davidowi M. Summersowi, Duncanowi Roadsowi i Paulowi White 'owi.
Dzikuj Brigitte Fleissner-Mikorey z domu wydawniczego LangenMuller Herbig nymp-
henburger, a take caej wyprbowanej ekipie wydawniczej oraz mojemu dugoletniemu re
daktorowi Hermanowi Hemmingerowi. Wsplna z nim praca nad ksik znw sprawia mi
ogromn rado.
Zapomniaem o kim? Ach tak- i to o kim! Czyme byby autor bez grona Czytelnikw
z caego wiata, dochowujcych mu wiernoci od czasw Biaej Piramidy? W tym miejscu za
tem skadam im serdeczne podzikowania za zainteresowanie poruszanymi w moich ksikach
tematami.
Hartwig Hausdorf